Farmaceutski oblici prirodnih

ljekovitih sredstava

Upotreba ljekovitih biljaka u terapiji zasniva se na postojanju aktivnih supstanci kojima se ove odlikuju. Ljekoviti sastojci se dobijaju ekstrakcijom iz biljaka korišćenjem rastvarača kao što su: voda, alkohol, vino, ulje itd.

Infuzmi, dekokoki i maceracati su neki od načina ekstrakcije (izvlačenja ljekovitih sastojaka).

INFUZUM se dobija držanjem biljke u vreloj vodi, obično u vremenu od 2-3 minuta, poslije čega se vrši cijeđenje. Uobičajenamjera je 1 kašičica na 250 ml vrele vode. Kod svježih i nekih sušenih biljaka, vrijeme kontakta sa vodom je nešto kraće (videti posebne napomene uz dotičnu biljku).

Ova metoda se koristi uglavnom za cvijetove i listove.

DEKOKT se spravlja od usitnjene biljne materije (obično jedna kašičica), kojoj se dodaje vrela voda (obično 250 ml i kuha se 5-30 minuta. Dekokt se cijedi u vrelom stanju, a ono što se izgubilo isparavanjem u toku kuhanja, nadoknađuje se dolivanjemtakođe vrele vode u potrebnoj količini.

Ova metoda se koristi uglavnom u cilju očuvanja aktivnog principa djelovanja onim delovima biljaka koje imaju drvenasto tkivo, npr. korijen, kora.

SVJEŽ SOK dobijen od biljke, koristi se interno (unutrašnja upotreba), u obliku kapi, ili spolja za masažu.

MACERAT se dobija držanjem isitnjene biljke u hladnoj vodi 1-12 časova. Primjenjuje se u slučajevima kada izdvajanje aktivnihsupstanci iziskuje više vremena, kao npr. kod: imele, šljeza, lana. Macerat se spravlja na sobnoj temperaturi.

Čaj dobijen na ovakav način (vodenom ekstrakcijom), koristi se za jednodnevnu upotrebu. Pije se nezaslađen ili zaslađenmedom.

KATAPLAZMA (oblog) je kašast preparat dobijen od usitnjene biljke koja se stavi u platnenu vrećicu ili između dvije gaze,zatim se natopi vodom, alkoholom ili izloži dejstvu pare i stavi na oboljelo mjesto, poslije čega se uvije toplom tkaninom.

TINKTURA je alkoholni rastvor dobijen ekstrakcijom na sobnoj temperaturi. Koristi se etil-alkohol jačine 40-70%. Tinktura je jačine 20% (20 g biljne materije na 100 ml alkohola). Usitnjena biljka se stavi u flašu i dodaje se alkohol. Svakodnevno treba promućkati, 10-14 dana, a posle toga procijediti i čuvati u dobro zatvorenoj flaši tamne boje. Koristi se u obliku kapi rastvorenih u čaju ili vodi.

VINO (ljekovito) se dobija potapanjem dobro usitnjene biljke u vino. Najčešće se na 1 litar vina dodaje 50-60 grama biljne materije koja stoji potopljena 10-14 dana, posle čega se procijedi i čuva u dobro zatvorenim flašama.

Koristi se kao lijek za stomačne tegobe i pije se 30 minuta do 1 sat prije jela. Ne preporučuje se osobama koje boluju od gastritisa (upale želudačne sluznice), hiperaciditeta (povećane kiselosti), čira, hipertenzije (povišenog krvnog pritiska), oboljenja jetre.

AROMATIČNO SIRĆE se priprema potapanjem biljke u vinsko sirće u odnosu: 50 -100 grama usitnjene biljke na 1 litar sirćeta. Ovaj macerat stoji 10-14 dana, a zatim se procijedi.

Koristi se za masažu.

LJEKOVITO ULJE se dobija iz dobro usitnjenih biljaka, potopljenih u jestivom ulju u trajanju 3-6 sedmica.

INHALACIJA se vrši pomoću ljekovitog bilja koje je bogato isparljivim uljima, ili korišćenjem samih isparljivih ulja koja sestavljaju u emajlirano posuđe, u posuđe od porcelana ili stakla otpornog na visoku temperaturu, a zatim se dodaje vrela voda.

Para koja se oslobađa je bogata isparljivim uljima i blagotvorno djeluje i kod oboljenja gornjih respiratornih (disajnih) puteva.

GARGARIZMA (sredstvo za ispiranje grla i usta)

Koristi se u vidu infuzuma ili biljnog dekokta za ispiranje kod tonzilitisa (upale krajnika), afti (oboljenja na sluzokoži usne duplje), dentalnih apscesa (otoka zuba).

FITOTERAPEUTSKE KUPKE podrazumijevaju spoljašnju upotrebu ljekovitog bilja. Kupka može biti lokalna ili opšta. Za ovu drugu koristi se 200 grama biljne materije potopljene u 5 litara hladne vode u trajanju od 12 časova, koja se zatim ugrije, procijedi i sipa u vodu pripremljenu za kupanje.

U cilju jednostavnijeg odmjeravanja količine biljne materije potrebne za pripremu različitih preparata, dajemo približne ekvivalente u gramima za jednu kašičicu različitih dijelova usitnjene biljke i na vrh noža biljne mješavine:

1 puna kašičica:

listova 2-3 g

cvjetova 3-4 g

sjemenja 8-10 g

korijenja i rizoma 5-7 g

kora 6-7 g

plodova 5-6 g

vazdušastih delova 4-5 g

kukuruzne svile 1 g

Vrh noža biljne mešavine od različitih dijelova biljke 1 g