13

erilen yan›tlar ABD yurttafl-lar›n›n 500 dolay›nda de¤ifliksoy ve ›rklardan geldiklerini

ortaya ç›kard›. (Belgelerini geçen aykiyaz›mda yay›mlad›m.) Ayn› say›mdaABD yurttafllar›na flu da sorulmufltu:

“Evinizde hangi dili konufluyor-

sunuz?”

Verilen yan›tlar, ABD yurttafllar›-n›n, evlerinde ‹ngilizce d›fl›nda 380dolay›nda ayr› anadil konuflmakta ol-

duklar›n› ortaya ç›kard›.ABD resmi raporlar›nda hangi

eyalette kaç de¤iflik anadil konufluldu-¤u da saptan›yor. 2010 nüfus say›m›nagöre:

4,779,736 nüfuslu Alabama’da114 ayr› dil; 710,231 nüfuslu Alaska’da 109 ayr› dil; 6,392,017 nüfusluArizona’da 152 ayr› dil; 2,915,918nüfuslu Arkansas’da 89 ayr› dil;37,253,956 nüfuslu California’da

OtopsiCengiz Özak›nc›

‹NG‹L‹ZCE

1990 y›l› nüfus say›m›nda ABD yurttafllar›na soruldu:“Etnik ›rk, soy kökeniniz nedir?”

V

380 Ayr› AnadilinKonufluldu¤u

Amerika BirleflikDevletleri’nde

Tek Ortak ve Resmi Dil:

‹NG‹L‹ZCE

380 Ayr› AnadilinKonufluldu¤u

Amerika BirleflikDevletleri’nde

Tek Ortak ve Resmi Dil:

14

213 ayr› dil; 5,029,196 nüfuslu Colo-

rado’da 128 ayr› dil; 3,574,097 nü-fuslu Connecticut’da 107 ayr› dil;897,934 nüfuslu Delaware’de 81 ayr›

dil; 18,801,310 nüfuslu Florida’da162 ayr› dil; 9,687,653 nüfuslu Geor-

gia’da 141 ayr› dil; 1,360,301 nüfusluHawaii’de 104 ayr› dil; 1,567,582

BD OCAK 2014

1990 ABD nüfus say›m›nda evde konuflulan anadil sorusuna verilen yan›tlar. (Sayfa1)

15

nüfuslu Idaho’da 107 ayr› dil;12,830,632 nüfuslu Illinois’da 140ayr› dil; 6,483,802 nüfuslu Indiana’da114 ayr› dil; 3,046,355 nüfuslu Iowa’

da 113 ayr› dil; 2,853,118 nüfusluKansas’da 111 ayr› dil; 4,339,367nüfuslu Kentucky’de 109 ayr› dil;4,533,372 nüfuslu Louisiana’da 99ayr› dil; 1,328,361 nüfuslu Maine’da86 ayr› dil; 5,773,552 nüfuslu Mary-land’da 145 ayr› dil; 6,547,629 nüfus-lu Massachusetts’de 142 ayr› dil;9,883,640 nüfuslu Michigan’da 141ayr› dil; 5,303,925 nüfuslu Minneso-

ta’da 123 ayr› dil; 2,967,297 nüfusluMississippi’de 85 ayr› dil; 5,988,927

nüfuslu Missouri’de 133 ayr› dil;989,415 nüfuslu Montana’da 80 ayr›dil; 1,826,341 nüfuslu Nebraska’da106 ayr› dil ayr› dil; 2,700,551 nüfusluNevada’da 114 ayr› dil; 1,316,470nüfuslu New Hampshire’da 83 ayr›dil; 8,791,894 nüfuslu New Jersey’de136 ayr› dil; 2,059,179 nüfuslu New

Mexico’da 114 ayr› dil; 19,378,102nüfuslu New York’ta 173 ayr› dil;9,535,483 nüfuslu North Carolina’da136 ayr› dil; 672,591 nüfuslu North

Dakota’da 77 ayr› dil; 11,536,504nüfuslu Ohio’da 128 ; 3,751,351 nü-fuslu Oklahoma’da 131 ayr› dil;3,831,074 nüfuslu Oregon’da 136

BD OCAK 2014

1990 ve 2000 y›llar›nda ABD nüfus say›m›nda evde konuflulan anadil sorusuna verilenyan›tlar›n karfl›laflt›rmas›.

16

ayr› dil; 12,702,379 nüfuslu Pennsyl-

vania’da152 ayr› dil; 1,052,567 nüfus-lu Rhode Island’ta 81 ayrı dil;4,625,364 nüfuslu South Carolina’da105 ayr› dil; 814,180 nüfuslu South

Dakota’da 79 ayr› dil; 6,346,105 nü-fuslu Tennessee’de 117 ayr› dil;25,145,561 nüfuslu Texas’da 170 ayr›dil; 2,763,885 nüfuslu Utah’da 123ayr› dil; 625,741 nüfuslu Vermont’da78 ayr› dil; 8,001 ,024 nüfuslu Virgi-

nia’da 135 ayr› dil; 6,724,540 nüfusluWashington’da 166 ayr› dil; 1,852,994

nüfuslu West Virginia’da 84 ayr› dil;5,686,986 nüfuslu Wisconsin’de 124ayr› dil; 563,626 nüfuslu Wyoming’de61 ayr› dil ve 601,723 nüfuslu District

of Columbia’da 94 ayr› dil konuflul-makta oldu¤u; yap›lan say›m sonucuresmen belirlenmifl bulunuyor.

010 y›l› say›m›nda, ABD nüfu-sunun yüzde 16,3’ünü olufltu-ran 50,500,000 (elli milyon

beflyüz bin) kiflinin evlerinde anadilolarak “Hispanic” (‹spanyolca) konufl-

tuklar›; bunlar›n ço¤u-nun 1960’lardan bafl-layarak ve say›s› her y›lkatlanarak büyüyen göçdalgalar›yla Meksika’dan, Küba’dan, vs. AB-D’ye göçmen olarak gel-dikleri; k›rk y›l sonra2050 y›l›na do¤ru ABDnüfusunun yüzde 30’unuoluflturacaklar›; bunlar›nAmerikan yurttafll›¤›nagirmifl olmalar›na karfl›n,ezici ço¤unlu¤ununAmerikan ulusuyla kay-naflmad›klar› ve ülkeninortak dili ‹ngilizce’yi ö¤-renmedikleri, konuflma-d›klar› resmen saptanm›fldurumda… 2008’de ölen ABD’liakademisyen Samuel P.Huntington, Foreign Po-licy dergisinin 2004 Martsay›s›nda yay›mlanan

“Hispanic Challenge” bafll›kl› yaz›s›ve ayn› y›l yay›mlanan “Biz Kimiz?” (Who Are We?) adl› kitab›nda, Ame-

BD OCAK 2014

ABD’de “U.S.English” vakf›n›n yay›mlad›¤›2006-2008 “Census American CommunitySurvey” raporu.

2

17

rikan ulusuyla kaynaflmayanyüzde 16,3’lük “Hispanic”nüfusun, bu ço¤alma h›z›yla2050 y›l›na do¤ru ABD’yietnik bölünmeye sürükleye-bilece¤ini; bunu önlemeninbiricik yolunun ise, onlar›n“rüyalar›n› bile ‹ngilizce gö-recekleri düzeyde ‹ngilizcekonuflmalar›”n› sa¤lamak ol-du¤unu savunuyordu.

Bundan sonra Amerika’-da pek çok köfle yazar› 2050öngörülerini yazmaya baflla-d›. “Türk Huntington’u” diyebilece¤i-miz kimi yerli “Bat› papa¤anlar›” daHuntington’a ait olan ABD’nin 2050y›l›nda “Hispanic”ler taraf›ndan par-çalanaca¤› “kehaneti”ni sanki kendibulufllar›ym›fl gibi sunan yay›nlar yap-t›lar.

eflitli etnik kökenlerden gelenanadilleri farkl› topluluklar›nbir ulus oluflturabilmesinin,“ortak bir dil” kullanmalar›na

ba¤l› oldu¤u, ABD’nin yaflayarak ö¤-rendi¤i bir gerçeklik. Huntington’unde¤inmedi¤i bir gerçek de flu:

ABD’nin geçmiflinde, bugününyüzde 16’l›k “Hispanic”lerinden çokdaha a¤›r, 1890’larda ABD nüfusununyüzde 53’ünü oluflturan Alman köken-li yurttafllar sorunu vard›. O y›llarda,sokaktaki her iki ABD yurttafl›ndanbiri Alman kökenliydi. Bunlar, ABD’de bütün derslerin Almanca okutul-du¤u okullar aç›yor, Almanca gazete-ler, dergiler, kitaplar yay›ml›yor; Al-man tiyatrolar›, Alman kabareleri,Alman birahaneleri, Alman flirketleri

aç›yor; ve caddeleri, sokaklar› Alman-ca iflyeri tabelalar›yla donat›lan Ame-rika, h›zla Almanlafl›yordu. Dahas›,1890’larda ABD nüfusunun ço¤unlu-¤unu oluflturan bu Alman kökenlilerd›fl politikay› bile etkiliyor, ABD’yeAlmanya’n›n düflman›na düflman,dostuna dost bir politika izlemesinidayat›yorlard›. Ancak, bu durum1890’lar›n ikinci yar›s›nda de¤iflecekve ABD nüfusunun ço¤unlu¤unuoluflturan Alman kökenliler, 1896’daABD’deki Alman kanaat önderlerininönerisiyle, ABD’nin ortak dili olan‹ngilizce’yi ö¤renip günlük yaflamla-r›nda kullanarak Amerikan ulusununayr›cal›ks›z yurttafllar› olmaya yönele-ceklerdi. Bu yöneliflten yüz y›l sonrayap›lan 1990 – 2000 ABD nüfus sa-y›mlar›nda, etnik kökenini Almanolarak tan›mlayan ABD yurttafllar›n›nsay›s› tüm nüfusa oranla yüzde 25’lere

BD OCAK 2014

ABD’nin anadili ‹spanyolca olan “Hispanic”nüfusunun artmas› sonucu 2050’ye do¤ruparçalanabilece¤i öngörüsünde bulunanSamuel P. Huntington, 2004 y›l›nda DünyaEkonomik Forumu’nda.

Ç

18

gerilemifl, ‹ngilizce bilmeyen Almankökenli Amerikal› say›s› ise yok dene-cek ölçüde azalm›flt›. 1890’larda ABDnüfusunun ço¤unlu¤unu oluflturanAlman kökenlileri ortak dil ‹ngilizceile Amerikanlaflt›ran ABD’nin, bugü-nün %16’l›k “Hispanic”lerini ayn›yöntemlerle Amerikan ulus potas›ndakaynaflt›rmas› olanaks›z de¤il… Nite-kim, “Tek Dil ‹ngilizce Ak›m›” (Eng-lish-Only Movement) ‹ngilizce’ninABD’de hem tek ortak dil ve hem detek resmi dil olarak benimsenmesiiçin çal›flmakta. 1930’lar Türkiyesi’n-de “Vatandafl Türkçe Konufl” kampan-yalar›na benzer kampanyalar; bugünABD’de ulusal dil ‹ngilizce için yürü-tülüyor. 2005 y›l›nda Kongre’ye su-nulan “‹ngilizce Dil Birli¤i Yasa Ta-

sar›s›” (English LanguageUnity Act) yasalaflma yo-lunda çeflitli aflamalardangeçerek, 5 Mart 2013 günüABD Senatosu’na, 6 Mart2013 günü Temsilciler Mec-lisi’ne sunuldu. Yasa tasar›-s›, “ABD’de resmi dil ‹ngi-lizce’dir” maddesiyle bafll›-yor. Tasar›ya göre, tüm AB-D yurttafllar› Ba¤›ms›zl›kBildirgesi’nin özgün ‹ngi-lizce metnini, ABD Anaya-sas›n› ve yasalar›n› okuyupanlayacak ölçüde ‹ngilizcebilecekler; bu düzeyde ‹ngi-lizce bilmeyen göçmenler,ABD yurttafll›¤›na al›nma-yacak; devlet dairelerindekibütün ifllemler ‹ngilizce ola-

cak; yurttafllar özel yaflamlar›nda isediledikleri dili kullanabilecekler…

Evet, ABD’de Mart 2013 itibariyleson durum bu. Peki, Türkiye’de sondurum ne?

ABD’de “Tek Resmi Dil: ‹ngiliz-cedir”, “Vatandafl ‹ngilizce Konufl!”demek, Demokratik Cumhuriyetçi-liktir; buna karfl›l›k Türkiye’de “TekResmi Dil Türkçedir”, “VatandaflTürkçe Konufl!” derseniz, “birileri”sizi an›nda “Irkç› Faflist” olarak dam-galayacakt›r. ABD ve di¤er Bat› ülke-lerinde “Demokratik” say›lan›n, Tür-kiye’de “Irkç› Faflizm” say›lmas›; Ba-t›’da “Anarfli” olarak tan›mlanacaktürden görüfl ve uygulamalar›n, Türki-ye’de “Demokrasi” olarak yutturulma-s›; bence, ülkemizin tüm sorunlar›ndançok daha önemli bir sorundur. •

cengizozakinci@butundunya.com.tr

BD OCAK 2014

ABD Senatosu’na sunulan “‹ngilizce DilBirli¤i Yasa Tasar›s›.”