1

3. ผลกระทบจากการใชพลงงาน

การใชพลงงาน ทาใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมในรปแบบและระดบความรนแรงทแตกตางกน พบวา การใชพลงงานทไดจากการสะสมความรอนจากดวงอาทตยมผลกระทบตอส งแวดลอมนอยทสด การใชฟนและถานมผลกระทบตอสภาพปาโดยตรง ในขณะทการนาถานหน กาซธรรมชาต และผลตภณฑปโตรเลยมมาใช ทาใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมในทกขนตอนการผลตและการใช ซงไดแก ขนตอนการสารวจ ขดเจาะ แตงแร ขนสง แปรรป จดสง และใชประโยชน โดยอาจทาใหมการปนเปอนในทะเล การสญเสยสตวนาในแหลงนา การสญเสยพนทปา และทาใหเกดกาซพษนานาชนด เชน กาซซลเฟอรไดออกไซด ออกไซดของไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด และอน ๆ การลาเลยงขนสงสนแรและวสดพลงงานออกจากแหลงกาเนดตามธรรมชาต รวมทงการจดสงไฟฟาจากแหลงผลตไปตามสายสงแรงสงเขาไปในปา ทาใหเกดการสญเสยพนทปา เกดการเสยสมดลของระบบนเวศทงทางบกและทางนา และในทสดมผลกระทบตอคณภาพชวตและสงคมของมนษย ผลกระทบจากการนาทรพยากรพลงงานชนดตางๆ มาใช มดงน 3.1 ผลกระทบในขนตอนการส ารวจ ขดเจาะน าทรพยากรพลงงานขนมาใช 3.1.1 การท าเหมองถานหน การทาเหมองถานหนมผลกระทบ ดงตอไปน

ผลกระทบตอปาไม เนองจากการทาเหมองถานหนโดยเฉพาะเหมองเปด มการเปดหนาดนเพอนาถานหนออกมา ดงนนถามการทาเหมองในพนทปา กจะมการทาลายปาไมดวย

ผลกระทบตอแหลงนา ทงแหลงนาใตดนและผวดน โดยอาจทาใหเกดการเปลยนเสนทางนาและทาใหนาปนเปอนสารกามะถน สารโลหะหนกหรอสารชนดอนๆ จากกจกรรมการทาเหมอง

ผลกระทบตอหนาดน พนทเปดจะมการพงทลายของผวดนไดงาย ทาใหเกดการชะลางหนาดนลงสแหลงนา

ผลกระทบตอคณภาพอากาศ จากปรมาณฝนทเกดจากการเปดหนาดนและขนสงถานหน ผลกระทบตอทศนยภาพ กองดนทเกดจากเปดหนาดนและหลมทเกดขนจากการทาเหมอง หาก

ไมมการฟนฟสภาพ จะทาใหสภาพพนทเสอมโทรมและเปนการทาลายทศนยภาพ ผลกระทบทางดานสงคม การทาเหมองอาจตองมการยายชาวบานออกจากพนท และบางครงม

การทาลายพนททากนดงเดมของชมชน ผลกระทบตอสขภาพ ในขนตอนการเปดหนาดนและขนยายถานหนจะมฝนเกดขนเปนจานวนมาก

หากไมมการปองกนอยางถกตองเหมาะสม ฝนเหลานจะฟงกระจาย สรางความเดอดรอนราคาญและเปนอนตรายตอสขภาพของชมชนทอาศยอยในบรเวณใกลกบตวเหมอง นอกจากน การขนสงถานหนโดยใชรถบรรทกขนาดใหญยงทาใหชมชนมอตราเสยงสงตอการเกดอบตเหตจากรถบรรทกถานหน

2

3.1.2 การส ารวจขดเจาะและขนสงน ามนปโตรเลยม สวนใหญจะมผลกระทบในพนททมการขดเจาะโดยเฉพาะในทะเล พบวา การขดเจาะนามน นอกจากจะทา

ใหเกดการปนเปอนในทะเลแลว อบตเหตทเกดขนระหวางการขนสงนามนทางทะเล ยงทาใหนามนนบแสนตนในเรอบรรทกถกปลอยลงสทะเล เกดการปนเปอนของนาทะเลกบนามนซงจะจะสามารถเหนไดจากการทมชนนามนหรอฝานามนลอยบนผวนาเปนจานวนมาก การทนาทะเลมชนนามนลอยอยทาใหเกดการปดกนการแลกเปลยนออกซเจนของนาทะเลและสงมชวตกบอากาศ และเกดอนตรายตอสตวและพชทะเลเปนอยางมาก 3.2 ผลกระทบทเกดขนในขนตอนการใชเชอเพลงพลงงาน 3.2.1 การผลตไฟฟาจากพลงน า

การผลตไฟฟาจากพลงนาจาเปนตองสรางเขอนกกเกบนา เพอยกระดบนาใหสงเพยงพอทจะผลกดนกงหนนาในการผลตไฟฟา ซงการสรางเขอนกกเกบนาน ทาใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม มากนอยแตกตางกนตามขนาดของเขอน และสภาพของพนทกอนกอสรางและกอนกกเกบนา ซงสามารถสรปไดดงน

เกดการทาลายพนทปา การสรางเขอนจะตองมการตดและนาตนไมออกจากพนทหวเขอน พนทโดยรอบ และพนทอางเกบนา ทาใหตองสญเสยพนทปา โดยเฉพาะปาทมคณคาทางระบบนเวศ นอกจากน การสรางถนนโดยรอบเขอน เปนตวกระตนใหมการทาลายพนทปา บรเวณรอบๆ อางนาและพนทใกลเคยงเพมมากขน

การสญเสยพนทปาทาใหเกดผลกระทบตอสตวปา ทงในแงของแหลงอาหาร พนทอาศยและหลบภย

ทาใหวงจรการเตบโตและผสมพนธของสตวนาบางชนดถกตดขาด เนองจากการปดขวางเสนทางสญจรทางนา

เปนตวกกเกบตะกอน ทาใหพนทเกษตรกรรมทายเขอนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตลดลง เปนการทาลายถนฐานทอยอาศยและทาลายขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมของชมชนทองถน

บางครงมการทาลายแหลงโบราณสถานและโบราณวตถอกดวย มการระบาดของโรคมาเลเรย และโรคทมหอยเปนพาหะเชน โรคพยาธใบไมในเลอด

(Schistosomiasis) 3.2.2 การใชพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล การ เผาไหม เ ช อ เพล งฟอสซ ลมการปล อย กาซชน ดต า งๆ ส ช นบรรยากาศ เช น ก าซคารบอนไดออกไซด กาซคารบอนมอนอกไซด กาซซลเฟอรไดออกไซด ออกไซดของไนโตรเจน ขเถา ฝนละออง ตะกวและสารโลหะหนกอนๆ ซงเปนกาซททาใหเกดผลกระทบสงแวดลอม ดงน

เรงการสะสมของกาซเรอนกระจก ทาใหเกดภาวะโลกรอน ทาใหเกดภาวะฝนกรด

3

ทาใหเกดมลภาวะอากาศอนๆ เชน ภาวะทมกาซคารบอนมอนอกไซดสงกวาคามาตรฐานโดยเฉพาะในเขต กทม. และบรเวณจราจรคบคงในเขตเมอง การเกดควนดาควนขาวจากการเผาไหมทไมสมบรณ การเกดสารมลพษจากปฏกรยา photochemical

3.3 เกยวกบภาวะโลกรอน (Global Warming)

ภาวะโลกรอน เปนภาวะทโลกมอณหภมเพมสงขนจากการดดซบความรอนและการแผรงสความรอนของชนบรรยากาศโลกทเพมมากขน เนองมาจากการเพมขนของกาซเรอนกระจก ทาใหทกวนนเราทกคนตางรสกวา โลกรอนขน ภาวะทโลกรอนขนนมผลตอการอยรอดของสงมชวต เนองจากอณหภมโดยรวมสงขน ทาใหฤดกาลตางๆ เปลยนแปลงไป สงมชวตทไมสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนไปได กจะคอยๆ ตายลงและอาจสญพนธไปในทสด สาหรบผลกระทบตอมนษยนน อณหภมทเพมสงขนอาจทาใหบางพนทกลายเปนทะเลทราย ประชาชนขาดแคลนอาหารและนาดม บางพนทประสบปญหานาทวมหนกเนองจากฝนตกรนแรงขน นาแขงขวโลกและบนยอดเขาสงละลาย ทาใหปรมาณนาทะเลเพมสงขน พนทชายฝงทะเลไดรบผลกระทบโดยตรง อาจทาใหบางพนทจมหายไปอยางถาวร ดงนน ปญหาดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจงเปนปญหาสาคญทมวลมนษยชาตจะตองรวมมอกนปองกน และเสรมสรางความสามารถในการรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน โลกรอนขนมากแคไหน

เราทราบวาโลกรอนขนจากผลการเกบขอมลอณหภมเฉลยของโลกในระยะ 100 ปทผานมา ซงพบวา มแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง โดยนบตงแตป ค.ศ.1906-2005 คาเฉลยของอณหภมบนผวโลกตลอดทงป ไดเพมขน 0.74 องศาเซลเซยส โดยเฉพาะในชวง 50 ปหลง อณหภมของโลกเพมสงขนอยางรวดเรว ดวยอตราทเรวกวาการเพมในอดต (การเพมใน 100 ปทผานมา) ถง 2 เทา หรอเพมขน 0.13 องศาเซลเซยส ในทกๆ 10 ป หลายคนอาจคดวาอณหภมทเพมขน 0.74 องศาเซลเซยสน ทาใหโลกรอนขนแคเลกนอยเทานน ไมนามผลกระทบมากมายเทาไร แตในความเปนจรง พนผวโลกทงใบประกอบดวยพนดนเพยง 1

สวนและพนนา 3 สวน ซงแผนดนมกจะรอนกวาพนนา กลาวคอ ในขณะทแผนดน ซงมพนทเพยงประมาณ 20% ของพนผวโลกรอนขน 3-4 องศาเซลเซยส ทะเล ซงมพนผวมากกวาแผนดนถง 4 เทา อาจจะรอนขนเพยงเลกนอย แตการทโลกทงโลกรอนเพมขนเกอบ 1 องศาไดนน หมายความวา แผนดนจะตองรอนเพมมากวาทะเลถง 4 เทา และยงหมายถงวา อณหภมระหวางแผนดนกบผนนาทแตกตางกนมากขนนน จะทาใหลมทพดจากทะเลเขาหาฝงอยางลมมรสมหรอลมประจาถนอนๆ พดรนแรงยงขน การเปลยนแปลงอณหภมเพยงแค 2 องศาเซลเซยส จะกอใหเกดผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางไมมทางยอนกลบไดอณหภมทสงขนสามารถบรรเทาลงไดโดยระบบการจดการของโลกใน

4

ระยะเวลากวาลานป แตการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศอยางรวดเรวในปจจบนไมอาจเยยวยาไดในระยะเวลาอนสน เนองจากระบบนเวศไมสามารถปรบตวไดทน กวารอยละ 98 ของนกวทยาศาสตรเหนตรงกนวา โลกของเรารอนขน แตผลกระทบตอสภาพภมอากาศในรายละเอยดของมน แตกตางกนไปในแตละพนทของโลก ดงนน แมวาโลกจะรอนขนโดยภาพรวม แตในบางพนทอาจเกดปรากฎการณทแตกตางกนออกไป เชน เยนจดผดปกต ในขณะทบางพนทรอนจด โดยทวไปแลว การเพมขนของอณหภม พบไดในทกสวนของโลก ไมวาจะเปน อณหภมบนผนดน ทองนา ชนบรรยากาศ และมหาสมทร โดยเปนอณหภมทวดไดทงในกลางวนและกลางคน นอกจากน ยงพบวา บรเวณขวโลกเหนอและใต มการเปลยนแปลงของอณหภมมากกวาบรเวณเสนศนยสตร รายงานฉบบท 4 ของคณะกรรมการระหวางประเทศวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอไอพซซ (Intergovernmental Panel on Climate Change: IPCC) ซงเปนรายงานทใชเวลาในการรวบรวมงานวจยของนกวทยาศาสตร 2,500 คน จากกวา 30 ประเทศ ไดระบวา ในรอบ 20 ปทผานมา อณหภมทวดบนพนดน มอตราเพมสงถง 0.27 องศาเซลเซยสตอทศวรรษ ในขณะท การเพมขนของอณหภมในมหาสมทร ทวดในชวงเวลาเดยวกน มเพยงประมาณ 0.13 องศาเซลเซยสเทานน

กราฟแสดงอณหภมของผวโลกและอณหภมบรเวณอนๆ จากแนวโนมการเพมขนของอณหภมของโลกทสมพนธกบปรมาณกาซเรอนกระจกทถกปลดปลอยโดยกจกรรมของมนษย นกวทยาศาสตรจงคาดประมาณอณหภมของโลกทจะเพมขนในอก 100 ปขางหนาหรอ ค.ศ. 2100 หากมนษยเรายงไมดาเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกใดๆ เลย หรออตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดยงเปนเชนนอย อณหภมเฉลยของผวโลกอาจจะเพมขนถง 6 องศาเซลเซยส หรอเพมในอตราเรวขนถง 10 เทาจากปจจบน

5

สมดลพลงงานโลกกบการเกดปรากฏการณเรอนกระจก แหลงพลงงานเกอบทงหมดของระบบภมอากาศของโลกมาจากรงสจากดวงอาทตย หรอ Solar Radiation ซงสวนมากอยในชวงความยาวคลน 0.2–4.0 ไมครอน เรยกวา “รงสคลนสน” รงสจากดวงอาทตยจะถกดดกลนโดยองคประกอบตางๆ ในบรรยากาศ ไดแก กาซตางๆ ละอองลอย และเมฆรวมทงถกดดกลนไวทพนผวโลก โดยพนดน พนนา นาแขงทปกคลมพนโลก และสงมชวต

ความสามารถในการดดกลนรงสจากดวงอาทตยโดยพนผวโลกนน เปนสดสวนกบความเขมและมมตกกระทบของรงสดวงอาทตย รวมทงคณสมบตของสงทรงสตกกระทบ ไดแก สภาพสะทอน (Reflectivity) หรออตราสวนสะทอน (Albedo) โดยสงทมอตราสวนสะทอนสงหรอมความสวางมาก จะดดกลนรงสนอยกวาสงทมอตราสวนสะทอนตา หรอมความสวางนอย ตวอยางเชน วตถสขาวจะดดกลนรงสไดนอยกวาวตถสทบ เปนตนซงพนโลกของเรามอตราสวนสะทอนตงแตรอยละ 5 ไดแก ปาทบและมหาสมทร (เมอรงสดวงอาทตยทามมฉากกบพนมหาสมทร) จนถงรอยละ 90 ไดแก หมะทตกใหม เมฆทหนา (ซงอาจมอตราสวนการสะทอนไดสงเกอบเทาหมะตกใหม) รงสดวงอาทตย ซงเปนรงสคลนสน (0.2-4.0 ไมครอน) จะถกสงตางๆ บนพนผวโลกดดกลนไว และจะถกปลดปลอยจากพนผวโลกใหสะทอนกลบขนไปในบรรยากาศอกครง เรยกวา การแผรงสของโลก (Terrestrial Radiation) ซงรงสทสะทอนออกจากพนผวโลกเหลาน จะกลายเปน “รงสคลนยาวหรอรงสความรอน” (Infrared) โดยมความยาวคลนประมาณ 4-60 ไมครอน และสวนหนงจะเลดลอดออกสอวกาศ ในขณะทรงสสวนทเหลอจะถกดดกลนโดยสงตางๆ ในระบบภมอากาศ เชน กาซ ไอนา เมฆ โดยกลมกาซทสามารถดดกลนและเปลงรงสความรอนทแผจากพนโลกไดด ไดแก ไอนา กาซคารบอนไดออกไซด กาซโอโซน กาซไนตรสออกไซด และกาซมเทน ซงเปนองคประกอบสวนนอยในบรรยากาศ เราจงเรยกกลมกาซเหลานวา “กาซเรอนกระจก” หรอ Greenhouse Gases เมอปรมาณกาซเรอนกระจกถกปลดปลอยจากกจกรรมตางๆ ของมนษยออกสบรรยากาศเพมมากขน ยอมสงผลใหสมดลพลงงานเสยไป และเปนผลทาใหโลกรอนขน

6

ตามทไดกลาวถงในหวขอขางตนวา โลกของเรามความสมดลของพลงงานโดยการไดรบและการแผรงส (Radiative Energy Balance) ระหวางดวงอาทตย โลก และบรรยากาศ โดยดวงอาทตยจะแผรงสคลนสนมายงโลก รงสดงกลาวจะถกดดกลนโดยสงตางๆ บนพนผวโลก ทาใหพลงงานลดลงกลายเปนรงสคลนยาวหรอรงสความรอน สะทอนกลบขนสบรรยากาศ ซงบางสวนของรงสความรอนนจะหลดลอดชนบรรยากาศออกสนอกโลกได บางสวนถกดกจบโดยเมฆและกลมกาซเรอนกระจกในบรรยากาศชนโทรโปสเฟยร ซงสามารถแผรงสนกลบคนใหความอบอนแกโลก เราเรยกปรากฏการณตามธรรมชาตททาใหอณหภมของโลกสงขนกวาในกรณทโลกไมมชนบรรยากาศนวา การเกดปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) ซงปรากฏการณเรอนกระจกน มความสาคญอยางยงตอโลกของเรา ในการทาใหอณหภมของโลกเหมาะสมแกการดารงชวต โดยทาใหเกดอณหภมบนพนโลกโดยเฉลยประมาณ 15 องศาเซลเซยส แตหากปราศจากกลมกาซเรอนกระจกตามธรรมชาตเหลานแลว โลกของเราจะมอณหภมลดลงเหลอเพยง –18 องศาเซลเซยสซงไมอบอนเพยงพอในการอาศยอยสาหรบมนษยและสงมชวต ดงนน ปรากฏการณเรอนกระจกในธรรมชาต เปนภาวะทเกดความสมดลของพลงงานทโลกไดรบจากดวงอาทตยและพลงงานทโลกเสยไป แตหากมปจจยใดๆ กตามททาใหสมดลพลงงานดงกลาวเสยไป หรอทาใหการเคลอนยายถายเทพลงงานในบรรยากาศ และระหวางบรรยากาศกบพนดนและมหาสมทรเปลยนแปลงไป จะมผลกระทบตอสภาพภมอากาศโดยหากพลงงานทโลกไดรบมากกวาพลงงานทเสยไป จะทาอณหภมของโลกสงขน แตถาพลงงานทไดรบนอยกวาพลงงานทเสยไป อณหภมของโลกจะลดลง ภาวะโลกรอนกบการละลายของน าแขงโลก

7

ประเภทน าแขง 1. แผนน าแขง (Ice Sheet) มลกษณะเปนแผนปกคลมพนทกวาง เกดจากการสะสมของหมะทตกลงมา

ทบถมบนแผนนาแขงทอยบนพนทวป เชน ทขวโลกใต ทวปแอนตารกตก และบนผนนา เชน ทขวโลกเหนอหรอ North Pole มหาสมทรอารกตก

2. ธารน าแขง (Glacier) หรอเรยกนาแขงบนยอดเขา เกดจากนาทเยนจนกลายเปนนาแขงและการตกทบถมของหมะ มลกษณะและพฤตกรรมคลายธารนา คอไหลจากทสงลงสทตาไปตามรองหรอชองเขาคลายแมนาลาธาร มความสามารถในการกดเซาะพนทตามรายทางทไหลผานไป

3. น าแขงในทะเล (Sea Ice) เกดจากนาทะเลทเยนจนกลายเปนนาแขง มลกษณะแบนราบ มความหนาไมมากนก เกดขนเฉพาะในชวงฤดหนาวและมกจะละลายจนหมดไปในชวงฤดรอน แตมบางสวนทยงหลงเหลออยแมในชวงฤดรอน และคงอยหลงจากผานพนฤดรอนไปแลวไมนอยกวา 2 ป และยนออกไปลอยเหนอผวทะเลทเรยกวา Ice Shelf อยางเชนนาแขงแผขยายทตอเนองไปจากแผนนาแขงทปกคลมแผนดนทขวโลกใต หรอธารนาแขงบนเกาะกรนแลนด

4. เกลดน าแขง เปนนาแขงในรปของเกลดทแทรกตวอยในดน เกดจากการทความชนในดนมความเยนจนกลายเปนเกลดนาแขงหรอทเรยกวา Permafrost ซงอาจมหรอไมมนาแขงปกคลมอยบนผวดนกได เชน เขตทนดราของรสเซย

ปรมาณน าแขง ขอมลดาวเทยมทตดตามศกษาความเปลยนแปลงของน าแข งบนโลก สามารถประมาณไดวา มนาแขงปกคลมผนแผนดนอยททวปแอนตารกตก ธารนาแขงทกรนแลนดและธารนาแขงตามยอดเขาสง รวมเปนพนทกวา 17 ลานตารางกโลเมตร คดเปน 10 % ของพนทโลกทงหมด ซงสวนใหญเปนแผนนาแขงทขวโลกใตกวา15 ลานตารางกโลเมตร และเปนธารนาแขงทเกาะกรนแลนด ประมาณ 1.8 ลานตารางกโลเมตร โดยปรมาณแผนนาแขงทขวโลกใตและบนเกาะกรนแลนด รวมกนแลวอยท 28 ลานลกบาศกกโลเมตร นอกนนเปนนาแขงทปกคลมยอดเขาอกไมมากนก ในขณะท 10% ของพนแผนดนมเพอรมาฟรอสตแทรกตวอยในชนดน สวนนาแขงทปกคลมโลกในสวนทเปนทะเลและมหาสมทรจะมอยใน 2 พนทหลกๆ คอ บรเวณชายขอบของทวปแอนตารกตกในซกโลกใต เปนแผนนาแขงทยนตอเนองมาจากแผนนาแขงบนพนทวปลงไปลอยตวอยในทะเลหรอทเรยกวา Ice Shelf ซงในฤดหนาว Ice Shelf รอบๆ ทวปแอนตารกตก จะมพนท 17-20 ลานตารางกโลเมตร และลดลงเหลอ 3-4 ลานตารางกโลเมตรในฤดรอน และนาแขงในทะเลทสาคญอกสวนหนงคอ แผนนาแขงทปกคลมมหาสมทรอารกตกทขวโลกเหนอ ซงมพนทในฤดหนาวประมาณ 14-16 ลานตารางกโลเมตร และจะเหลอเปนนาแขงถาวรราว 7-9 ลานตารางกโลเมตรเมอผานพนฤดรอนไป

8

หนาทของน าแขงของโลก 1. ดดซบและรบพลงงานตามวฏจกรน า นาแขงเปนสวนหนงของวฏจกรนาและวฏจกรพลงงานของโลก กลาวคอ การหมนเวยนเปลยนสถานะของนา เมอนาไดรบความรอนจากดวงอาทตยกระเหยกลายเปนไอลอยขนไปในอากาศ และไดรบความเยนในอากาศกจะกลนตวเปนละอองนาเลกๆ เมอรวมตวกนมากขนกกลายเปนเมฆ จนกระทงกระทบความเยนอกครง กกลนตวเปนหยดนาจนกระทงกระทบความเยนอกครงกกลนตวกลายเปนหยดนา ลกเหบ และหมะตกลงสพน การเปลยนสถานะของนาเหลานดาเนนไปโดยมพลงงานเปนตวกระทา ซงเปนกลไกของโลกทจะมการปรบตวใหอยในสภาวะสมดลกบปรมาณพลงงานทโลกไดรบจากดวงอาทตยและความสามารถของโลกทจะกกเกบพลงงานเหลานนเอาไว

2. แทนปาไมในเมองหนาว ในเขตรอน ปาไมทาหนาทเสมอนฟองนาดดซบนาไวในฤดฝนและคอยๆปลดปลอยออกมาหลอเลยงสรรพชวตในฤดแลง นาแขงกไมตางกน เพราะในเขตหนาวหรอยอดเขาสงๆ จะมปาไมทเปนแหลงกกเกบนานอยมาก ดงนนนาแขงจงทาหนาทเสมอนเปนฟองนาทโอบอมนาเอาไวชะลอการไหลบาของกระแสนาดวยความเยนททาใหนาเปนนาแขง และคอยๆละลายเปนนาออกมาหลอเลยงแมนาสายตางๆในฤดรอน นาแขงทวโลกจงเปนแหลงกกเกบนาจดทมปรมาณมากกวา 75 เปอรเซนตของนาจดทงหมดในโลก

3. รกษาระดบอณหภมโลก ชนบรรยากาศและแผนดนเปนสวนทรบพลงงานรงสมาจากดวงอาทตยและเปลยนใหเปนพลงงานความรอน นาและวฏจกรของนาทาหนาทเกบสะสมความรอนสวนเกนในชวงฤดรอน และปลอยออกมาในชวงฤดหนาว โดยในฤดรอนพลงงานสวนเกนในนาทะเลและบรรยากาศจะถกใชไปในการละลายนาแขง ดงนนอณหภมของนาทะเลและอากาศในฤดรอนจงไมรอนมากนก ในขณะทในฤดหนาวนาทะเลและนาในบรรยากาศจะกลายสภาพเปนนาแขง ซงกจะมการคายความรอนออกมา ทาใหโลกในฤดหนาวไมหนาวมากนก ดงนนนาแขงจงเปนสวนหนงในการรกษาระดบอณหภมโดยรวมใหแกโลก นอกจากน นาแขงทปกคลมพนทตางๆ ของโลก รวมทงเพอรมาฟรอสยงทาหนาทสะทอนรงสและความรอนจากดวงอาทตยกลบออกสชนบรรยากาศ ไดถง 80-90 เปอรเซนต เพราะมสขาว โดยเฉพาะนาแขงทปกคลมพนททะเล ยงทาหนาทเปนฉนวนรกษาระดบอณหภมของทงนาทะเลและบรรยากาศในบรเวณนนไมใหมความแตกตางกนมาเกนไป และชวยทาใหทะเลซงมสคลาไมสามารถดดซบความรอนได นาทะเลจงยงคงมอณหภมเยนเปนปกต และทาใหนาแขงมการสะสมตวไดดขน

ผลกระทบจากการทน าแขงทขวโลกละลาย

ยงละลาย โลกยงรอน พนผวของนาแขงขวโลก ทาหนาทสะทอนรงสความรอนจากดวงอาทตยกลบสบรรยากาศไดถง 90% ในขณะทนาทะเลกสามารถดดความรอนจากดวงอาทตยไดถง 90% เชนกน ซงหมายถงวา ยงโลกมพนผวนาแขงนอยลงเทาใด โลกกยงรอนมากขนเทานน นาแขงบรเวณขวโลกกาลงไดรบผลกระทบจากภาวะโลก

9

รอนมากทสด ในชวงปลายป พ.ศ. 2543 เรอดานานวเคลยรของสหรฐอเมรกาเปดเผยวา แผนนาแขงทปกคลมขวโลกเหนอมความหนาลดลงจากความหนาโดยเฉลย 3 เมตรในป พ.ศ. 2503 ละลายลงเหลอ 2 เมตรภายในเวลา 30 ป และในรอบ 10 ปน อณหภมบรเวณขวโลกเหนอทเพมขนอยางรวดเรว และอาจเปนไปไดตามแบบจาลองทางภมอากาศททานายวา ภายใน 25 ปขางหนา เราอาจไดเหนขวโลกเหนอในหนารอนทไมมแผนนาแขงปกคลมเลย

การเพมสงขนของระดบนาทะเล นกวทยาศาสตรพยายามทจะพยากรณระดบนาทะเลในอนาคต โดยใหความสาคญทการละลายของนาแขงททวปแอนตารกตกและทกรนแลนดเปนหลก เพราะเปนนาแขงทเกดจากการตกและทบถมของหมะซงสงผลโดยตรงตอระดบนาทะเลและมปรมาณมหาศาล ถานาแขงทง 2 แหลงนละลายหมด จะทาใหระดบนาทะเลสงขนถง 67 เมตร อยางไรกตาม รายงานฉบบท 4 ของคณะกรรมการระหวางประเทศวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอไอพซซ (Intergovernmental Panel on Climate Change: IPCC) ไดคาดการณการเพมขนของระดบนาทะเลในระยะสนทปละประมาณ 1-2 มลลเมตร หรอ 1-2 เซนตเมตรใน 10 ป โดยคาดการณวา ในศตวรรษหนาหรอราวป 2100 ระดบนาทะเลนาจะสงขนราว 90 เซนตเมตร อนเปนผลมาจากทงนาแขงละลายและนาทะเลอนขนจนมการขยายตว

สนามจากภเขา บนยอดเขามปกคลมดวยธารนาแขง มกจะมทะเลสาบ (Glacier Lake) ขนาดมหมา ซงมขอบอางเปนนาแขง ดงนน ถาหากมการละลายและบางลง กอาจทาใหเกดการแตกของอางอยางฉบพลน ทาใหนาในอางทะลกลงสทราบเชงเขาซงเปนทอยอาศย

การเปลยนแปลงของกระแสนาในมหาสมทร กระแสการไหลเวยนของนาในมหาสมทร (Great Ocean Conveyer Belt) เกดจากการขบเคลอนโดยอณหภมและความเคมของนาทะเล จงไดชอวาเปน Thermohaline Circulation โดยจะไหลหมนเวยนตามเสนทางทผานพนทมหาสมทรหลกๆ คอในมหาสมทรแอตแลนตกเหนอและใต นาทะเลถกทาใหเยนและจมลงสกนมหาสมทร จากนนกจะไหลลงทางใต เลยวไปทางตะวนออกเขาสมหาสมทรอนเดย และไปสมหาสมทรแปซฟก ตามลาดบ กระแสนาในทลกเหลาน เมอไหลไปนานๆ กจะอนขนและคอยๆ ทยอยผดขนมาตามทางทเคลอนทไปกลายเปนนาอนทผวหนามหาสมทร ซงจะไหลยอนกลบไปยงมหาสมทรแอตแลนตกเหนอและใต เขาสกระบวนการจมตวอกครงหนง เปนวฏจกรไมสนสด และเปนกระบวนการควบคมอณหภมทสาคญทสดของโลก เมอนาแขงละลาย จะมนาจดเตมลงไปในมหาสมทรแอตแลนตกเพมขน กลายเปนชนนาจดทลอยขวางแนวทางการไหลของกระแสนา กระทบถงระบบการถายเทความรอนระหวางมหาสมทรตางๆ อยางรนแรง

10

ผลกระทบจากการทโลกรอนขน

1. ผลกระทบตอระดบนาทะเลและพนทชายฝง พนทบรเวณชายฝงทะเลในแตละประเทศทวโลกมลกษณะแตกตางกนทงแบบทเปนพนดน หน หรอ ทราย และลกษณะทเปนทราบแองกระทะ หรอทราบหนาผา เมอระดบนาทะเลเพมสงขน ผลกระทบทเกดขนยอมแตกตางกน คอ นาทะเลเขาทวมพนทชายฝง นาทะเลจะหนน

ขนและไหลเขาทวมพนททมระดบตาเปนทราบลมชายหาดทเปนพนดนหรอทราย รวมทงหมเกาะตางๆ โดยรอบ สงผลใหประเทศตางๆทมพนทชายฝงทะเลทมประชากรอาศยอยตองอพยพยายถนฐานไปอยทอน

นาทะเลกดเซาะชายฝง เมอระดบนาทะเลเพมสงขน ประกอบกบมการทรดตวของแผนดน และความรนแรงของคลนลมทพดเขาชายฝงทเพมมากขน ทาใหเกดการกดเซาะชายฝงททวความรนแรงขน และสรางความเสยหายใหกบสงกอสรางในบรเวณชายฝงเพมมากขน

2. สภาพอากาศทแปรปรวนและรนแรง การเพมขนของอณหภมโลก โดยเฉพาะอยางยง การเพมทไมเทากนของอณหภมพนผวโลกบรเวณเสนศนยสตรและบร เวณขวโลก สงผลให เ กดการเปลยนแปลงของระบบภมอากาศโลกทประกอบดวยสวนทเปนนา ลม อากาศ ฯลฯ ทแสดงใหเหนหรอสมผสไดในรปของลมฟาอากาศ พายมรสมประจาป ปรมาณฝน ความแหงแลง ฯลฯ แลวในขณะน อยางไรกตาม จากความซบซอน (Complexity) และการเปลยนแปลงตลอดเวลา (Dynamics) ของระบบภมอากาศ โดยเฉพาะการทางานหรอปฏสมพนธขององคประกอบตางๆ ของระบบ รวมทงความแตกตางของสภาพภมประเทศในแตละภมภาค ความแตกตางของความรอนในบรรยากาศและการเปล ยนแปลงของการไหลเวยนของนาในมหาสมทร ทาใหการศกษาเพอประเมนการเปลยนแปลงในระดบภมภาคหรอพนทตางๆของโลกทงในเชงปรมาณ ความถ ความรนแรงของการเปลยนแปลง ดวยการใชแบบจาลองสภาพภมอากาศแบบตางๆ ยงไมสามารถคาดการณไดอยางแนนอนและชดเจน อยางไรกตาม การศกษาเหลานมกมขอสรปทตรงกนวา ระบบภมอากาศมการเปลยนแปลงแนนอน และภาวะโลกรอนทเกดขนเนองจากการปลอยกาซเรอนกระจกของมนษยมสวนอยางมากในการเรงการเปลยนแปลงดงกลาว ดงน

11

คลนความรอน คลนความรอน (Heat Wave) คอปรากฏการณทเกดขน

ตามธรรมชาตทสภาวะอากาศมอณหภมสงขนกวาปกต ทาใหเกดอากาศรอนจดสะสมอยในพนทๆ หนง โดยคลนความรอนอาจเปนอากาศรอนทพดพามากบกระแสลมแรงจากทะเลทรายกได มกเกดในฤดรอน ใกลเคยงกบวนทมอณหภมอากาศสงสดในรอบป ซงอาจมความชนสงรวมดวย โดยขอบงชวาเปนคลนความรอน คอ มอณหภมสงมาก ตงแต 40-49.5 องศาเซลเซยส (เขตรอน) หรอ 30-34 องศาเซลเซยส (เขตหนาว) คลนความรอน แบงเปน 2 ประเภทคอ

แบบสะสมความรอน เกดในพนทซงสะสมความรอนเปนเวลานาน อากาศแหง ลมนง เปนระยะเวลาหนง ทาใหความรอนจากแสงอาทตยไมเคลอนท เมออณหภมรอนสะสมหลายวนจะเกดคลนความรอนมากขน เชน หากพนทไหนมอณหภม 38-41 องศาเซลเซยส แลวไมมลมพดตอเนอง 3-6 วน ไอรอนจะสะสมจนกลายเปนคลนความรอน ซงคลนความรอนแบบนมกจะเกดในบรเวณทอยในเขตรอน อยหางจากทะเลและมพนทกวางพอสมควร (หากเปนพนททตดทะเล การเกดคลนความรอนจะไมรนแรง ประมาณ 41-44 องศาเซลเซยส แตถาเปนพนททตงอยลกเขาไปในแผนดน การเกดคบลนความรอนอาจมอณหภมสงถง 49.1-49.7 องศาเซลเซยสได) ภมภาคทมกเกดคลนความรอนชนดน ไดแก อนเดย แอฟรกา ออสเตรเลย อเมรกาเหนอ แคลฟอรเนย

แบบพดพาความรอน เปนคลนความรอนทเกดจากลมแรงหอบความรอนจากทะเลทราย หรอเสนศนยสตรปรมาณมากๆ ขนไปในเขตหนาวและสามารถคงอณหภมไว จนทาใหบรเวณทลมรอนพดผานอณหภมสงขนอยระยะหนงจนกวาลมรอนจะพดผานหรอสลายตวไป มกเกดขนในเขตหนาวซงมอณหภมในชวงฤดรอนอยทประมาณ 18-25 องศาเซลเซยส เมอมคลนความรอนถกพดมา อณหภมอาจจะสงถง 35 องศาเซลเซยสได คลนความรอนประเภทน มกเกดขนทยโรปบรเวณเขตเมดเตอรเรเนยน แคนาดาตอนใต แคลฟอรเนย โดยคลนความรอนประเภทน มกทาใหไฟปาทเกดขนรนแรงขนดวย

การเกดคลนความรอนนอาจจะกนระยะเวลาเพยงไมกวน หรอคงอยนานหลายอาทตย แตกเปนภยธรรมชาตชนดหนงทนอกจากจะคราชวตประชากรเปนจานวนมาก ยงสงผลตอการเพาะปลกพชในพนททเกดคลนความรอน ดงตวอยางกรณ ทมคลนความรอน ทย โรป ทา ให เ กดความเสยหายของการเพาะปลกธญพช และกอใหเกดไฟปา หรอกรณทเกดนาทวมอยางฉบพลนเนองจากการละลายตวของธารนาแขง (พ.ศ. 2546) ทประเทศสวสเซอรแลนด

12

ถงแมวาจะพสจนไมไดวาคลนความรอนเกดขนโดยตรงจากปรากฏการณโลกรอนหรอไม แตแนชดวา เมอโลกรอนขน อาจสงผลใหภยจากสภาพอากาศเปนสงทหลกเลยงไมได และทวความรนแรงขน นอกจากน พบวา การเกดปรากฎการณคลนความรอน (Heat Waves) มแนวโนมเพมขนทวโลก ตวอยางเมอฤดรอนป ค.ศ.2003 คลนความรอนรนแรงแผกระจายไปโดยเฉพาะในยโรป ทาใหมผเสยชวตถง 35,000 คน ฤดกาลทเปลยนแลง ในชวง 100 ปทผานมา สภาพฝนตกหนกไดเกดบอยขนในเกอบทกภมภาคของโลก ในอนาคตแนวโนมฝนตกหนกจะเพมขนจนเปนเรองปกต และภยพบตทตามมาดวยคอ นาปาไหลหลาก ดนถลม นาทวมใหญ กอาจเกดบอยขนและสรางความเสยหายรอยแรงหากไมมการเตรยมรบมอหรอปองกน ในทางตรงขาม ในชวง 30 ป ทผานมา ฤดแลงในหลายพนทไดยาวนานขน ความแหงแลงขยายพนทกวางขวางออกไป โดยเฉพาะในภมภาคเขตรอนและเขตกงรอนของโลก สงผลใหปรมาณนาในแมนาและทะเลสาบหลายแหงลดลง ในชวงฤดแลง การใชแบบจาลองสภาพภมอากาศในการศกษาการเปลยนแปลงตางๆ ทางระบบภมอากาศ พบวา เมอโลกรอนขน การอนตวเหนอพนดนจะมมากกวาเหนอมหาสมทร และบรเวณทจะมการเพมขนของอณหภมมากทสด จะอยในแถบขวโลก บรเวณทมการเพมขนของอณหภมนอยทสด อยทบรเวณเหนอมหาสมทรแอตแลนตคเหนอและบรเวณมหาสมทรโดยรอยทวปแอนตารกตกา นอกจากน ผลจากการศกษาดวยแบบจาลอง ยงสรปดวยวา การตกของฝนทวโลกจะเพมมากขนรอยละ 2 ตอการเพมขนของอณหภมของผวโลกทกๆ 1 องศาเซลเซยส ในขณะท ในแงของพนท บรเวณขวโลกเหนอ จะมฝนตกเพมมากขนในฤดหนาว และในหลายภมภาคทมฝนตกมากในฤดฝน กอาจเผชญกบอทกภย หรอนาทวมแบบฉบพลน ขณะเดยวกน ในบางภมภาคของโลก ชวงระยะเวลาของการทงชวงของฝนจะยาวนานมากขน นนหมายถงพนทดงกลาวจะมฤดแลงทยาวนาน ซงอาจหมายถง ความแหงแลงทอาจเกดขนตามมา สาหรบประเทศในเขตอบอน จะมฤดหนาวทสนขน อนมากขน พรอมกบมฝนตกมากขนในฤดหนาว สวนฤดรอนจะยาวนานมากขน อากาศจะรอนและแหงแลงมากขน ในภมภาคเขตรอนและกงเขตรอน อณหภมจะสงขน ทาใหอากาศทรอนอยแลว ยงรอนจดและแหงแลงมากขน สวนในเขตรอนชน จะมฝนตกชก และตกหนก มพายทรนแรงและเกดบอยครงขน พายหมนเขตรอน (Tropical Cyclone) จากขอเทจจรงทนกวทยาศาสตรคนพบวา ปรมาณลมในมหาสมทรเปนสภาพการสะสมพลงงานความรอนของนาทผวบนของมหาสมทร และเปนสภาพทจะทาใหเกดลมพาย และลมพายหมน เม อระดบความหนาของระดบนาอนทผวของมหาสมทรลงไปลกมากขนเกนกวา 200-300 เมตร พลงงานความรอนทสะสมไวกจะมากพอทจะทาใหเกดพายหมนรนแรงทผวมหาสมทรได การทกระแสนาอนไหลชาลง (เนองจากมความเขมขนของความเคมลดลงจากการทนาแขงทขวโลกละลาย) ในขณะทมอณหภมเพมสงขน (ในชวง 100 ปทผานมา อณหภมของนาทะเลสงขนประมาณ 0.8 องศาเซลเซยส โดยมความเปลยนแปลงของอณหภมลกลงไปใตทะเลถง 3,000 เมตร หรอ 3 กโลเมตร) อนเนองมาจากภาวะโลกรอน พลงงานทสะสมทผวมหาสมทรจะเพมขน ดงนนโอกาสเกดลมฟาอากาศแปรปรวนผดปกต โดยเฉพาะการเกดพาย จะมโอกาสเกดมากขนและเกดรนแรงขน โดยลมพายหมนทเกดขน ไดแก

13

พายไซโคลนเขตรอน เกดอยในระหวางเสนรง 5 องศาเหนอ และ 20 องศาใตของเสนศนยสตร มความแรงของลมมากกวา 118 กโลเมตรตอชวโมง สามารถทาความเสยหายใหกบพนทมากถง 16 ตารางกโลเมตร มกจะเกดเหนอทองทะเลทมอณหภมผวนาเกน 27 องศาเซลเซยส ทงน พายหมนหรอพายไซโคลนเขตรอนทในมหาสมทรแอตแลนตก มชอเรยกวา พายเฮอรเคน ในขณะพายชนดเดยวกนน ถาเกดในมหาสมทรแปซฟก จะเรยกชอวา พายไตฝน ขนาดความรนแรงของพายหมน ไมวาจะเปนเฮอรเคนหรอไตฝนน มขนาดตงแตระดบ 1 ถง 5 ซงมความรนแรงมากขนตามเลขกากบ โดยระดบ 1 มความเรวลมกวา 100 กโลเมตรตอชวโมงขนไป และระดบ 5 มความเรวลมตงแต 250 กโลเมตรตอชวโมง ความรนแรงของพายจะลดลงเมอพายมการปลดปลอยพลงงานออกไป เมอพายหมนขนบกทใดกสามารถสรางความเสยหายเปนวงกวาง เพราะหอบเอาทงนาทะเลและฝนมา ทาใหนาทวมฉบพลนและทาลายอาคารบานเรอนสงกอสราง หรอพนทเพาะปลกพช ตามแนวทางทผาน

พายโซนรอน มความแรงของกระแสลม ตงแต 62 ถง 118 กโลเมตรตอชวโมง พายทอรนาโด เปนลมพายทมการหมนตวอยางรนแรงมากของอากาศ มความแรงของลมมากถง

500 กโลเมตรตอชวโมง ซงเมอเกดขนแลว สามารถทาความเสยหายแกอาคารบานเรอนอยางรนแรง สวนใหญเกดในประเทศสหรฐอเมรกา

ซงในระยะ 30 ปทผานมา พบวา พายหมนเขตรอน เกดถขนและรนแรงมากขน ดงตวอยาง การเกดพายเฮอรเคนแคทรนา (Katrina) ทพดถลมเมองนวออรลนในประเทศสหรฐอเมรกาอยางยอยยบ เมอเดอนสงหาคม ค.ศ.2005 ซงในอดต พายเฮอรเคนไมเคยเคลอนตวเขาสบรเวณดงกลาว เชนเดยวกบโศกนาฏกรรมของไซโคลนนากสทพดถลมประเทศพมา กเปนปรากฏการณทไมมใครคาดคดวาจะเกดขน พายไตฝนทเคยทาสถตเขาญปนปละ 7 ลก ปหลงๆ มาไดพดเขาถง 10 ลก ไมแพประเทศในแถบทะเลจนใต จากเดมทมพายไตฝนเฉลยปละ 10 กลายเปนเกทอบ 20 ลก ในชวงปทผานมา

14

3. ผลกระทบตอทรพยากรนา สภาวะอากาศของโลกทรอนขนจะทาใหนาผวดน เชน ทะเล ทะเลสาบ แมนาเกดการระเหยมากขน และผลทจะเกดตามมาคอ ปรมาณนาฝนจะเพมมากขน ทาใหเกดอทกภยอยางรนแรงในบางพนทของโลก แตในบางพนททมอตราการระเหยของนาสงกวาปรมาณนาฝนทไดรบ จะทาใหบรเวณนนแหงแลง เชน ทะเลสาบและแมนาทแหงเหอดลง ดนแหงเรวขน เปนตน ความแหงแลงทเกดขนจะมผลกระทบอยางกวางขวางตอภาคเกษตรกรรม การคมนาคมทางนา การผลตไฟฟาจากพลงนา และการอปโภคบรโภค ผลกระทบทกลาวมาน นอกจากจะสงผลตอมนษยแลว สงแวดลอมกจะถกเปลยนแปลงอยางรนแรงเชนกน เชน แหลงนาทมนานอยลงจะมความเขมขนของมลพษสงขน ปรมาณนาฝนทมากเกนไป จะทาใหเกดการชะลางพงทลายของหนาดนเปนตน

ประเดนสาคญในผลกระทบตอทรพยากรนาอาจสรปไดดงน o ถงแมฝนจะตกมากขน แตกจะมการระเหยมากขนเชนกน โดยทวไปแลว การเรงตวของวงจรนานจะทา

ใหมนาฝนมากขน แตคาถามคอ นาฝนทมากขนนจะเกดขนในพนททตองการหรอไม o ปรมาณฝนจะตกมากขนในบางพนทและลดลงในบางพนท o ภมภาคใกลขวโลกเหนออาจมนาผวดนมากขนเนองจากฝนตกมากขน o หมะและนาแขงบนภเขาละลายเรวขน อาจทาใหขาดแคลนนาจดในพนททอาศยแหลงนาจากหมะหรอ

นาแขงบนภเขาสง o แรงกดดนของปญหาในดานทรพยากรนาทมมากขน จะนาไปสปญหาความขดแยงทรนแรงขน เพราะ

สภาพภมอากาศทเปลยนไปมผลเชอมโยงไปถงปรมาณนา การจดสรรนา และความสามารถในการผลตอาหาร ปญหาทรนแรงขนจะเปนสาเหตใหความตงเครยดทางเศรษฐกจและการเมองมมากขน โดยเฉพาะในภมภาคทมทรพยากรนาจากด

15

4. ผลกระทบตอระบบนเวศ ระบบนเวศ คออะไร ระบบนเวศ (Ecosystem) คอ โครงสรางความสมพนธระหวางสงมชวตตางๆ กบบรเวณแวดลอมทสงมชวตเหลานดารงชวตอย ระบบนเวศหนงๆ ประกอบดวยบรเวณทสงมชวตดารงอยและกลมประชากรทมชวตอยในบรเวณดงกลาว เชน พชและสตว โดยเฉพาะสตวตางๆ ตองการบรเวณทอยอาศยทมขนาดอยางนอยทสดทเหมาะสม ทงนเพอวาการมชวตอยรอดตลอดไป ระบบนเวศบนบก คอ ระบบนเวศทเกดขนในบรเวณของสวนทเปนแผนดน ไดแก ระบบนเวศปาไม เปนแหลงรวมพนธไมและสตวปาตางๆ ชวยกาบงลมพาย เปนแหลงตนนาลาธาร ทา

ใหฝนตกตามฤดกาล ชวยควบคมอณหภมบนโลก ชวยรกษาความชมชนของผวดน และอากาศ ผลตกาซออกซเจน (O2) และใชกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) แหลงสะสมปยธรรมชาต ลดความรนแรงของนาปาและการพงทลายของหนาดนทเกดจากกระแสนาไหลบา

ระบบนเวศปาชายเลน เปนแหลงอาศยและขยายพนธสตวนา เปนตวกลางทาใหเกดความสมดลระหวางทะเลกบบกเปนแหลงพนธไมตางๆ ทมความสาคญทางเศรษฐกจหลายอยางเปนแหลงอาหารทอดมสมบรณ เปนฉากกาบงลม ปองกนการชะลางทรนแรงทเกดจากลมมรสมและเปนเสมอนกาแพงปองกนการพงทลายของดนรากของพนธไมชวยกรองสงปฏกลตางๆ ในนา

ระบบนเวศในนา คอ ระบบนเวศทเกดขนในสวนทเปนพนนาทงหมด

ระบบนเวศแหลงนาจด เปนแหลงอาศยของสตวนา และพชนาเปนแหลงอาหารทสาคญของมนษยและสตวตางๆ เปนแหลงทใหนาในการอปโภค บรโภค และทาการเกษตร

ระบบนเวศในทะเล เปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทใหญทสด มอาณาเขตกวางใหญไพศาล และตดตอกนตลอด ทาใหสงมชวตในแตละแหงไมเหมอนกนขนอยกบอณหภม ระดบความเคม และระดบความลก กระแสนาในมหาสมทรมการหมนเวยนเชอมตอกน กระแสนาทเคลอนทจากสวนลกจะพาเอาแรธาตทอยกนทะเลขนมาสผวนา

เมออณหภมของโลกสงขน สงมชวตตางๆ ทอาศยอยบนโลก ลวนไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงน และจาเปนตองมการปรบตวใหม เพอสนองตอบตอปจจยและเงอนไขทเปลยนแปลง สงมชวตทไมสามารถปรบตวได จะตองสญพนธไปจากโลกนในทสด การสญหายไปของสงมชวตแมเพยงชนดเดยว ยอมกระทบตอหวงโซอาหารในระบบนเวศ สงผลตอความสมดลและคงอยของระบบนเวศนนๆ ระบบนเวศปาไม เมอโลกมอณหภมสงขน การระเหยของนากจะเพมมากขน สงผลใหในบางพนทมปรมาณนาฝนทมากกวาปกต และในบางพนทเกดความแหงแลง ซงการเปลยนแปลงนมผลทาใหพนทปาไมในบรเวณเหลานน เกดการเปลยนแปลงสดสวนของประเภทปาไม เชน ปาแลงเขตรอนจะลกลาเขาไปในปาชนใกลเขตรอน หรอ เกดการสญพนธของพนธไมและสตวปาบางชนด เนองจากไมสามารถปรบเปลยนวงจรชวตใหเขาสภาพแวดลอมทเปลยนไปได และระบบนเวศของปาไมกจะเสยสมดล

16

ระบบนเวศปาชายเลน เมอโลกรอนขน ระดบนาทะเลเพมมากขน ทาใหพชทอยในปาชายเลนลมตาย สงผลใหพนทบรเวณปาชายเลนลดลง ในขณะทเกดเปนหาดเลนเพมมากขนแทน ดงนนวงจรชวตของสงมชวตทอาศยปาชายเลนเปนแหลงอาหาร ทวางไข และเจรญเตบโตในเบองตนกอนออกสทะเล เกดการเปลยนแปลงหรอถกทาลาย ทาใหระบบนเวศของปาชายเลนเปลยนแปลงไปจนเสยสมดล หรออาจจะไมมระบบนเวศปาชายเลนอกเลย ระบบนเวศแหลงน าจด เมอโลกรอนขน นาในแหลงตางๆจะมอณหภมสงขนดวย สงผลใหสงมชวตในแหลงนาจด เชน ปลาบางชนดสญพนธ หรอจลนทรยนาจดบางชนดทชอบหรอสามารถเจรญไดในนาทมอณหภมสง มจานวนเพมมากขนเกนกวาทควรจะมในแหลงนา จะสงผลทาใหระบบนเวศของแหลงนานนเสยความสมดลได ระบบนเวศในทะเล เมอโลกรอนขน นาแขงในทะเลมปรมาณลดลง นาในทะเลมปรมาณสงขน ทาใหเกดการรวมตวในแนวดงของนาและคลน และการเปลยนแปลงของระบบการหมนเวยนของนาทะเล สงผลใหความหลากหลายของสงมชวตในทะเลลดนอยลง สตวทะเลบางชนดเกดการสญพนธ และเกดการเคลอนยายของทรพยากรชวภาพ เชน ปลานาลก ทอาศยอยกนทะเลทมนษยไมสามารถลงไปได กลบขนมาตดอวนลากปลาของชาวประมง นอกจากนยงเกดการฟอกขาวของปะการงตามแนวชายฝงทวโลกเปนจานวนมาดวย 5. ผลกระทบตอการเกษตร

ผลกระทบทเกดจากสภาพภมอากาศเปลยน พนทในละตจดกลางและสงขนไปอาจไดรบผลดจากการทผลผลตทางการเกษตรเพมขน เนองจากอากาศทอบอนขนน จะเพมพนทเพาะปลกในบร เวณทแต เดมมอากาศหนาวเกนไป เชน ประเทศ แคนาดา กลมสแกนดเนเวย รสเซย อารเจนตนา และชล ในขณะเดยวกน ในพนทเขตรอน พชทใหผลผลตสงสดอยแลวในปจจบน อาจมผลผลตลดลงเนองจากความรอนและแหงแลงทเพมขนอนเปนผลจากความรอนทเพมขน ทงน ผลผลตในพนทเขตรอนอาจลดลงมากถงรอยละ 10-30 และผลผลตทหายไปนไมสามารถชดเชยดวยผลผลตทเพมจากการเพมพนทเพาะปลกเนองจากดนมคณภาพดอยกวา นอกจากน การเปลยนแปลงของสภาพฝนจะมผลตอความชมชนใน

ดน ในพนทมมฝนตกมาก พนทจะชมชนมากขน ในขณะทบางภมภาคทมฝนตกนอยลงจะแหงแลงมากขน พนททเสยงตอความแหงแลงอยแลว จะไดรบผลกระทบทยาวนานมากขน

17

ผลกระทบทเกดจากการเพมขนของกาซคารบอนไดออกไซด กาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศทเพมมากขนอาจชวยผลผลตตอไรของพชตางๆ เพราะพชใชกาซดงกลาวเปนวตถดบในการสงเคราะหดวยแสง การเพมขนของกาซนจะทาใหการสองทะลของแสงแดดลดลง การใชนามประสทธภาพมากขน โดยเฉพาะกลมพชทอยในเขตหนาวเยนและชมชน เชน ขาวเจา ขาวสาล ขาวบาเลย มนสาปะหลง และมนฝรง ซงอาจใหผลผลตเพมขนอกรอยละ 30 ขนกบการเปลยนแปลงของอณหภม ปรมาณนาฝน ศตรพช และความอดมสมบรณของดน อยางไรกตาม การตอบสนองของกลมพชทอยในเขตรอนชน เชน ขาวโพด ขาวฟ าง ออย ซงมความสาคญตอความมนคงทางอาหารของประเทศกาลงพฒนาเปนสวนใหญ กลบมไมมาก

6. ผลกระทบตอการประมง การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทาใหเกดการเปลยนแปลงระดบนา และอณหภมของนา อาจสงผลตอความสามารถในการแพรพนธ ความอยรอด และการเจรญเตบโตของสตวนา ซงเปนแหลงอาหารทสาคญ อย างไร กตาม พบว า ผลผลตประมงโลกในภาพรวมอาจไมเปลยนแปลงจากการทโลกรอนขน แตผลกระทบสวนใหญจะเกดในระดบประเทศและทองถนทอาจตองเปลยนแปลงพนธหรอโยกยายสถานทเลยงปลา ผลกระทบระดบทองถนอาจมแรงกดดนตอความมนคงทางอาหารของประเทศทปลาเปนแหลงโปรตนทสาคญ 7. สขภาพอนามย

ผลกระทบทางตรง 1. อณหภมทเปลยนไปเปนผลตอความกดของอณหภม และความถของ

การเกดคลนความรอน อณหภม ทเปลยนแปลงอยางมากมความสมพนธกบอตราการเกดความเจบปวยและการตาย ในกลมประชากรผสงอาย เดกทารก และประชากรทมความผดปกตของระบบทางเดนหายใจ และหลอดเลอดหวใจ

2. ความถของการเกดภาวะทอากาศเปลยนแปลงอยางรวดเรว มความสมพนธตอสถตดานสขภาพ เชน อตราการเจบปวย อตราการตาย การบาดเจบ ทงยงทาใหเกดภาวะเครยดจากการตองยายถนฐาน

ผลกระทบทางออม 1. เกดโรคตดเชอ เนองจากการสญเสยประสทธภาพดานการ

สขาภบาล ขาดแคลนนาสะอาด ขาดการเฝาระวงทางระบาดวทยา เพราะรปแบบและพนทในการระบาดเปลยนแปลง โครงสรางพนฐานของการบรการดานสขภาพในทองถนม

18

จากด คณภาพชวตตาลงจากสภาวะนาทวมอยางรนแรง เปนตน 2. โรคทเกดจากแมลงเปนพาหะ เชน โรคมาลาเรย โรคไขเลอดออก หรอไขเหลอง เปลยนแปลงรปแบบ

และการแพรกระจาย เนองจากพาหะของเชอมความไวตอการผนแปรของอณหภม อณหภมทเพมขนเรงวงจรชวตของแมลงทเปนพาหะนาโรค ทาใหระยะฟกตวของเชอลดลง และการแพรกระจายไปอยางรวดเรว นอกจากนอณหภมยงสงผลตอพฤตกรรมมนษยในการสมผสเชอ ทสาคญคอ ประเทศไทย ยงไมมงานวจยเกยวกบผลกระทบเชอมโยงระหวางการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการระบาดของโรคสองชนดน

3. ปรมาณนาฝนทเพมขนทาใหเกดการกระจายของนาผวดน และภาวะนาทวม เพมความเสยงในการทอาหารและนาจะปนเปอนเชอททาใหเกดโรคอจจาระรวง โรคซลโมเนลโลซส (Salmonellosis) เปนตน

4. เกดการเปลยนแปลงปรมาณ คณภาพ และรปแบบผลตภณฑการเกษตร ปศสตว และการประมง เชน ผลผลตตกตา สารอาหารลดลง สงผลในระยะยาวตอสขภาพ

5. เกดอาการเครยด เนองจากการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและสภาพภมอากาศ การตองยายถนฐาน และการขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต เชน นาสะอาด สงผลกระทบตออตราการเกดปญหาสงคม ปญหาทางโครงสรางประชากร และความมนคงทางจตใจของประชาชน

6. เกดโรคหอบหด ภมแพ และโรคทางเดนหายใจจากสารพษทางอากาศ เชน สารคารบอนมอนอกไซด ไนโตรเจนออกไซด ซลเฟอรไดออกไซด ไฮโดรคารบอน และฝนละอองทเพมมากขนในเขตเมอง นอกจากนโรคทางเดนหายใจเหลานยงเกดจากการกอรปของสารพษทางอากาศประเภททตยภมจาพวก photochemical oxidants ทเพมขนตามอณหภม และสงผลตอสภาพภมอากาศโดยทาปฏกรยาทางเคมกบชนบรรยากาศ

3.4 ฝนกรด

มารจกฝนกรดกนเถอะ

ฝนกรดเปนปญหาสงแวดลอมทมผลกระทบตอระบบนเวศ สขภาพมนษย และสงมชวตอนๆ เมอฝนทตกลงมามสภาพเปนกรด ทาใหสามารถกดกรอนอาคารหรอสงปลกสรางอนๆ รวมทงทาใหตนไมและพชพนธตางๆ ลมตายเปนบรเวณกวาง นาฝนทซมลงสดนหรอไหลบนผวดน ทาใหทงดนและแหลงนามสภาพเปนกรด เกดผลกระทบตอพชและสงมชวตทอาศยอยในบรเวณนน ฝนกรดเกดขนไดอยางไร สารมลพษหลกททาใหเกดฝนกรด คอ ซลเฟอรไดออกไซด (SO2) และออกไซดของไนโตรเจน (NOx) โดยซลเฟอรไดออกไซดสวนใหญ เกดจากการเผาไหมถานหนทมสวนประกอบของกามะถน (ซลเฟอร) อยเปนจานวนมาก (เชนถานหนชนดลกไนต) ของโรงงานหรอโรงไฟฟาทมการใช ถ านหน เป น เช อ เพล ง โดยไม ม เ คร อ งด ก

19

จบซลเฟอร ตลอดจนไมมการใชกระบวนการทาความสะอาดถานหนกอนเผาไหม ในขณะทออกไซดของไนโตรเจนและซลเฟอรไดออกไซดบางสวนเกดจากการเผาไหมเชอเพลงของรถยนต

ทงซลเฟอรไดออกไซดและไนโตรเจนออกไซด เมอลอยขนไปในอากาศจะรวมตวกบไอนา กลายเปนกรดกามะถน (หรอกรดซลฟรค) และกรดไนตรก และเกดปฏกรยาทางเคมเปลยนเปนสารประกอบซลเฟตและไนเตรต สะสมในอากาศ จนในทสดรวมกบนาฝน ตกลงสพนดนกลายเปน “ฝนกรด” หรอถารวมตวกบหมะหรอนาคาง หมะและนาคางนนจะมสภาพเปนกรดเชนเดยวกน ความเปนกรดขนาดไหนถงเรยกวาฝนกรด

13 โซดาไฟ 12 ยาฟอกขาว 11 แอมโมเนย

10.5 ยาเคลอบกระเพาะ 8.5 นาในทะเลสาบบางแหง 8.3 นาทะเล 8.2 เบกกงโซดา 7.4 เลอดคน 7.0 นากลน 6.6 นม 5.6 นาฝนธรรมดา 5.0 นาแครอท 4.2 นามะเขอเทศ 4 นาในบอเหมอง

3.0 แอปเปล 2.2 นาสมสายช 2.0 นามะนาว 1.0 กรดซลฟรค

ปลาอ

าศยอ

ยไดอ

ยางป

ลอดภ

ย

ฝนกร

ด

ดาง

กลาง

กร

ด

20

ผลกระทบของฝนกรด

ผลกระทบตอชวตมนษย แหลงนาทมสภาพเปนกรด เมอถกนาไปใชจะสามารถกดกรอนภาชนะรวมทงทอทางเดนสงนา ทาให

สารโลหะหลายชนดสลายตวออกมาปนเปอนกบนา สารโลหะเหลาน ไดแก ตะกว (มผลตอสมอง โดยเฉพาะการพฒนาการของสมองเดก สาหรบผใหญ จะทาใหเกดภาวะเสยงตอการเปนโรคความดนโลหตสงและโรคหวใจ) แคดเมยม (มผลในการทาลายไต) แอสเบสตอส (เปนสาเหตของโรคมะเรงในปอดและโรคทางเดนหายใจอนๆ) อลมเนยม (มผลตอระบบประสาทสวนกลาง) นอกจากน ซลเฟอรไดออกไซด และไนโตรเจนออกไซด ยงมผลโดยตรงตอระบบทางเดนหายใจ โดยเฉพาะกบเดก คนชราและหญงมครรภ ตลอดจนผทเปนโรคหวใจ โรคหอบหด โรคหลอดลมอกเสบอยเดม ดงกรณทเกดขนทบานสบเตย อาเภอแมเมาะ จงหวดลาปาง เมอเดอนตลาคม 2535

ผลกระทบตอสงแวดลอม ถงแมฝนกรดจะไมรนแรงจนทาใหเสอผาขาดวนในทนททนใด การเกดภาวะฝนกรดตอเนองกนเปน

เวลานานกทาใหเกดผลเหลานตามมา สตวและพชบางชนดตายลง ทาใหเกดการขาดชวงของหวงโซอาหารในระบบนเวศ คณภาพดนแยลง ไมสามารถปลกพชได ตนไมมความตานทานโรคตาลง กดกรอนโลหะหนก จนทาใหเกดการปนเปอนของแหลงนา ทาลายอาคารและสงกอสรางอนๆ

3.5 มลภาวะอากาศในเมอง

การใชทรพยากรพลงงาน โดยเฉพาะพลงงานฟอสซลเปนปจจยสาคญในการทาใหอากาศเปนพษ โดย

กาซหรอเขมาทเกดจากการเผาไหมเชอเพลงพลงงาน เขาไปปนเปอนกบกาซทมอยในอากาศ แลวทาใหองคประกอบของอากาศเปลยนแปลงไป เชน ทาใหปรมาณของกาซตวหนงตวใดหรอหลายๆ ตว สงเกนคามาตรฐาน จนเปนเหตใหเกดอนตรายตอสขภาพของมนษยและสงมชวตอนๆ สารททาใหเกดมลภาวะทางอากาศ ทสาคญๆ มดงน คารบอนมอนอกไซด

เกดจากการเผาไหมทไมสมบรณของเชอเพลงเชน ถานหน ปโตรเลยม และถานไม โดยเฉพาะการเผาไหมจากเครองจกรหรอเครองยนตทมประสทธภาพตา กาซคารบอนมอนอกไซดเปนกาซทไมมส ไมมกลนและรส เมอหายใจเขาไปจะถกดดซมเขาสระบบเลอดและรวมตวกบฮโมโกลบนในเมดเลอดแดงกลายเปนคารบอกซฮโมโกลบน (carboxy-hemoglobin) การรวมตวของคารบอนมอนอกไซดกบเมดเลอดจะเกดไดดกวาออกซเจนถง 200 เทา ดงนน รางกายซงเคยไดรบออกซเจนจากฮโมโกลบนจะเกดการขาดออกซเจน ทาใหเกดอาการวงเวยนศรษะ งวงเหงาหาวนอน ถารางการไดรบคารบอนมอนอกไซดเปนเวลานาน หวใจจะตองทางานหนกในการสบฉดเลอดใหไปเลยงรางกายไดอยางเพยงพอ และถาไดรบในปรมาณมากอาจเปนอนตรายแกชวตได

21

ซลเฟอรไดออกไซด

เกดจากการเผาไหมเชอเพลงฟอสซล หรอถานไม ซงมกามะถนปะปนอย ทาใหเกดควนของซลเฟอรออกไซดขนสบรรยากาศ กาซซลเฟอรไดออกไซดเปนกาซทไมมส มกลนฉน มฤทธเปนกรด ดงนนเมอรางกายไดรบกาซชนดนจะเกดอาการระคายเคองของอวยวะทไดรบ เชน แสบจมก เจบคอ แสบตา แสบคนตามผวหนง และถากาซชนดนรวมตวกบฝนจะทาใหเยอบทางเดนหายใจ อกเสบ และหายใจลาบาก ออกไซดของไนโตรเจน

เกดจากการเผาไหมเชอเพลงฟอสซลทอณหภมสงกวา 550 องศาเซลเซยส และเกดไดมากทสดเมออณหภมสงกวา 1,100 องศาเซลเซยส กาซออกไซดของไนโตรเจนมสภาพเปนกรด ดงนนจงมผลกระทบตอสขภาพเชนเดยวกบกาซซลเฟอรไดออกไซด นอกจากน กาซชนดนยงสามารถทาปฏกรยากบสารประกอบไฮโดรคารบอนทาใหเกดกาซโอโซนและสารพษอนๆ เชนฟอรมาลดไฮด ทเปนอนตรายตอสขภาพเชนเดยวกน ไฮโดรคารบอน

เกดจาการเผาไหมไมสมบรณของเชอเพลงฟอสซลหรอจากการทนามนเชอเพลงทยงไมไดถกเผาไหมถกปลอยออกมาทางทอไอเสยหรอรวไหลออกจากแหลงกกเกบในรปของไอระเหย เชนการรวไหลในขบวนการกลนนามนปโตรเลยม หรอการรวไหลจากถงนามนของรถยนตหรอรถจกรยานยนต ไฮโดรคารบอนน เมอโดนแสงอาทตยจะเกดปฏกรยากบกาซตวอนๆ กลายเปนสารมลพษรปใหมทมอนตรายตอสขภาพ เชน เกดเปนกาซโอโซน และกาซฟอรมาดไฮด และเมอสารเหลานรวมตวกบหมอกหรอควนกจะกลายเปนหมอกควนพษ ควนด า ควนขาว ควนดา สวนใหญเกดจากเครองยนตใชนามนดเซลถงรอยละ 40 ทเหลอมาจากแหลงอนๆ เชนเครองยนตเบนซน และบางสวนจากโรงงาน ในควนดาประกอบดวยอนภาคของถาน และสารอนๆ อกมากจากการเผาไหมไมสมบรณ ควนขาว คอสารไฮโดรคารบอนหรอนามนเชอเพลงทยงไมไดถกเผาไหม แลวถกปลอยออกมาทางทอไอเสย เกดจากการทเครองยนตไมไดรบการบารงรกษา โดยเฉพาะในรถจกรยานยนตเกา เนองจากสารไฮโดรคารบอนมโมเลกลใหญ จงเหนไดชดเจน เปนสขาวหรอขาวปนเทา มปญหายงกวาควนดา เพราะเมอโดนแสงอาทตยจะเกดปฏกรยาสรางกาซโอโซนอนเปนพษภยรายแรงขน ฝนละออง

ไดแกอนภาคแขวนลอยทเกดขนจากควน เขมา ขเถา ทเหลอจากการเผาไมเชอเพลงชนดตางๆ รวมทงอนภาคของคารบอนทเกดจากการเผาไหมไมสมบรณ ฝนละอองมขนาดตางๆ กน ดงนนนอกจากจะทาความสกปรกตออาคารบานเรอนและสงแวดลอมแลว ฝนละอองขนาดเลก (ขนาดไมเกน 1 ไมครอน) ยงทาใหเกดอนตรายตอสขภาพ เชนทาใหเกดโรคภมแพ ฝนละอองทมเชอโรคหรอสารกอมะเรงเกาะตดอย จะทาหนาทเปนตวพาใหเชอโรคหรอสารกอมะเรงนนเขาสรางกายจนถงขนทาใหเกดโรคได