2017 ders palyati̇f-destek bakim

1

PALYATİF –DESTEK BAKIM

Dr. M. Oktay TARHAN motarhan.com

Dertli; deli, divane olur.

2

Yaşamı Tehdit Eden HastalıkAİLEYE GELİR

3

Sağlık Hizmet Sunumu Değişiyor Değişen demografik özellikleri, Hastalık epidemiyolojilerindeki değişim, Sağlık ekonomisi Hizmet sunumunda değişen

paradigmalar Bilimsel ve teknolojik gelişmeler

4

Sunum Planı

Sorunun boyutu Tanımlar, Ana Sorunlar Görev-Amaç-Hedef Hospis Kavramı-Tarihçe Ülkemizdeki Durum Son Söz

5

Sorun Sanılandan Büyük…

6

Palyatif-Destek Bakım Sadece Kanser Hastalarında Yapılan Bir Yaklaşım,Tedavi Değildir.

Kalp Yetmezliği Karaciğer Yetmezliği Böbrek Yetmezliği Nörolojik Hastalıklar(Motor Nöron vb.) Solunum yetmezliği Ek hastalıklar(İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü

Hastalıkları vb)…..

9

Örnek vaka

C.Ö.,67 yaş E 4 yıldır ALS 3 yıldır ev tipi mekanik ventilatöre bağlı Nefes darlığı nedeni ile DYB yatışı sonrası Genel Dahiliye Servisine devralındıHasta bir hekim babası..Evde bakımı sürüyor…

Örnek Vaka 2

C.S.,49 yaş E Hekim 1,5 yıl önce pons kanama Locked-in Sendromu Ev tipi mekanik ventilatöre bağlı Aspirasyon pnömonisi nedeni ile DYB yatışı sonrası Genel Dahiliye servisine devralındı

Örnek Vaka 3

76 Yaş Kadın Hasta Öğretim Üyesi Annesi Alzheimer hastası, Çoklu Sorunları var 3 gündür acilde GD Servisine devralındı………

12

Neden Palyatif-Destek Bakım

*Nüfus Yaşlanıyor*Ömür uzuyor*Kronik hastalar artıyor*Bakım yapacak akrabaların sayısı ve imkanı azalıyor*Bakana da baktırana da zor*Hastanelerde uzun süreli yatışlar mümkün değil…..

13

Genç Nüfusumuz Şimdilik Fazla

14

Piramid Tersine Dönecek

15

Neden Palyatif-Destek Bakım Ucuz Kolay İnsan Hakkı Maliyet etkin Yaşam Kalitesi Yaşam süresini de anlamlı arttırır

16

Nasıl ve/veya Kim tarafından?

KurumlarKişilerAile bireyleriAileler buna çözüm üretebilir mi?

17

Türk aile yapısı Türk aile yapısı kalabalıktır.

Ortalama hane halkı sayısı 4.5’tur.

Akrabalar birbirleriyle yakın temastatır.

Eğer aile bireylerinden biri darda, sıkıntıda ise diğerleri ona yardım eder.

Özellikle de hastalık durumunda!

Kim olursa olsun ihtiyacı olana yardım edilmesi ülkemizde bir gelenek,bir toplumsal dayanışma,bir kültürdür.

Hasta veya ölmekte olan kişi, evde sevenleri tarafınca çepeçevre kucaklanmakta ve bakımı yapılmaktadır.

Giderek artan göç;

Kırsal yaşam

Kentsel yaşam

Göç sorunlarıve sosyal yapı değişikliği;

Akrabalar birbirinden uzaklaşmış

Aileler ‘çekirdek aileler’ halini almış,

Hane başı nüfus sayısı azalmış

Yakın sosyal ilişkiler giderek zayıflamıştır.

İhtiyacı olan aile bireylerine bakım verme gün geçtikce zorlaşmıştır!

Ülkemizde ailelerimiz

Yalnızlar Evde bakım hizmetleri yeterli

seviyelere ancak ulaşabilmektedir. Hospis sistemi oluşturulmaya

çalışılmaktadır.

Ailelerimiz tek başlarına çaresizdirler!

Aile ve Bakım Üstlenenler

Bilgilendirme ve eğitim:Hastanın prognozuSemptomların sebepleri, önemi ve kontrolüHasta bakım yöntemleriOlası ani değişiklikler ve nasıl davranılacağıYardım istenebilecek mevcut kaynaklar

23

Kim Karşılayacak???

24

KR White, KG Stover, JB Cassel, TJ Smith. Journal of Healthcare Management 2006; 51 (4): 253-267.

Dünyada İlgi Giderek Artıyor

Palliative Care for the Seriously IllN Engl J Med 2015;373:747-55. August 20, 2015 747,Review Ar.

Comfort Care for Patients Dying in the Hospital

N Engl J Med 2015;373;26 December 24, 2015 2549 Craig D. Blinderman, M.D., and J. Andrew Billings, M.D

26

Sunum Planı

TanımlarGörev-Amaç-HedefHospis Kavramı- TarihçeÜlkemizdeki DurumSon Söz

27

Palyatif bakım / tanım Palyatif: Latincede pallium (geniş, dikdörtgen

şeklinde pelerin benzeri giysi) sözcüğünden köken alır.

Palliare: Örtmek anlamına gelir.

Palyasyon: Kötü bir şeyi daha az kötü bir şekle getirme veya problemi yaratan nedenlere bakmaksızın bir problemi daha iyi bir duruma getirmek anlamında kullanılır.

Destek tedavisiHastalığın her döneminde hasta ve hasta

yakınlarına verilen destek Palyatif bakımKür mümkün olmayacak hasta ve yakınlarına

onların konforu için verilen palyatif destekSon dönem bakımPalyatif bakım verilen hastada ölüm yakın

olduğunda yapılanlar

Dünya Sağlık Örgütü tanımlaması Palyatif bakım; Yaşamı tehdit eden bir hastalıkla yüz yüze

kalan, hasta ve hasta yakınlarının, yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik bir yaklaşım olup, başta ağrı olmak üzere fiziksel, psikososyal ve ruhani problemlerin erken tespit ve tedavisini hedefler.

30

Palyatif Bakım

Tedavi edici yaklaşımların tükendiği, son dönem hastalarda gündeme gelen bir yaklaşımken, günümüzde, yaşamı tehdit eden hastalıkların tanısından itibaren, tedavi edici yaklaşımlarla birlikte, onlara ek olarak gündeme gelmesi gerektiği görüşü hakimdir.

31

Palyatif bakımın prensipleri Maksimum semptom kontrolü ve minimum morbidite Hasta ve ailesinin yaşamkalitesini yükseltmek Maliyet etkinlik konusuna özen göstermek Öğrenci ve asistan eğitimine yer vermek Tedavide devamlılık

sağlamak

< 1998

>= 2008

ÖLÜM

Palyatif Tedavi Gelişimi

AKTİF TEDAVİ PALYATİF TEDAVİ

ÖLÜM

YAS

KÜR / YAŞAM SÜRESİNİ UZATMA

PALYATİF / HAYAT KALİTESİNİ ARTTIRMA

ICO DiR. The ‘Qualy’ End of Life Care Observatory - WHO Collaborating Centre for Public Health Palliative Care Programmes Institut Català d’Oncologia

Tanı Ölüm

Spesifik Tedavi

Destek Tedavi

Palyatif BakımSon Dönem Bakım

Yas

GERÇEKTE PALYATİF DESTEK BAKIM

35

Hasta bakımında organizasyon

SORUNLAR

Sağlık birimleri Profesyonel örgütler

Takip eden hekim

Eğitim enstitütüleri

Ruhani destek

Sosyal destek

Gönüllü kuruluşlar Klinik bağlantılar

Özel sektörDestek Evleri

Evde bakım

Diğer katılımlar

HEKİMLİK

PSİKO-SOSYAL

EV BAKIMI

HEMŞİRELİK

REHABİLİTASYON

ECZACI

Primer hekim

İlgili dal Hekimi

Algolog

Cerrah

Diğer uzmanlar

HASTA ve AİLESİ

HemşireBakıcı

Fizyoterapist

Meşguliyet terapisti

Sosyal hizmet uzmanı

Klinik psikolog

Multi(İnter)disipliner Yaklaşım

Sunum Planı

Görev-Amaç-HedefHospis KavramlarıÜlkemizdeki DurumSon Söz

38

Görevimiz ve amacımız

Kür sağlamak bazı zamanlardaSıkıntıyı hafifletmek çoğu

zamanlarda Konforu sağlamaksa her zaman

39

Kişiyi ele almak

Aileyi desteklemek

Yaşam kalitesini arttırmak

Yaşamı sürdürmek

Hasta ve Yakınlarına Hastalık Döneminde, Yakınlarına Yas Döneminde…

Palyatif bakımın hedefleri Ağrı yönetimi ve semptomların kontrolü Psiko-sosyal semptomların kontrolü ve

destek Spritüel (manevi) destek Rehabilitasyon, hasta eğitimi Yaşam kalitesi Evde bakım / son dönem aktif ölüm

sürecindeki hasta bakımı Maliyet-etkinlik

Palyatif bakımda hedef;

“Bireyin yaşamına yıllar eklemek değil, yıllarına yaşam eklemektir”

Sunum Planı

Destek Evi(Hospis) Kavramları Ve TarihçeÜlkemizdeki Durumİlimizde Uygulanan Bir ProjeSon Söz

45

Destek Evi Tarihçesi AVRUPA 1957-1967

Dame Cicely Saunders St. Christopher’s Hospice

Destek Evi Tarihçesi AMERİKA 1974

Florence Wald, RN, PhD New Haven Hospice

(Connecticut)

Destek Evi

Yataklı tedavi kurumunun bir bölümü olarak

çalışanlar

Ev bakım programları

Bağımsız hospis kurumları

Destek Evi

Hastanın tıbbi, emosyonel, psikolojik, sosyal ve

dini gereksinimlerini karşılamaya çabalayan

profesyonel bir ekipten oluşur.

Hasta başına düşen personel sayısı yüksektir

Destek Evi Ekibi

Hekimler Hemşireler Hasta bakıcılar Psikologlar Diyetisyenler Sosyal hizmet görevlileri Oküpasyonel terapistler Rehabilitasyon teknisyenleri Din görevlileri Gönüllüler vb..

Sunum Planı

Ülkemizdeki DurumSon Söz

55

ÜLKEMİZDEKİ PALYATİF

BAKIM PROGRAMLARININ

YAPILANMASI

YÖNERGE Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama

Usul ve Esasları Hakkında Yönerge GÜNCELLENME TARİHİ : 07/07/2015 Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı: 15722819/840-

57

• Yıllarca üzerinde durulmamış• Kültürel/ İnsan Kaynakları/ Hekimlerin

farkındalığı (Geleneksel Türk Aile Yapısı)• Palyatif Bakım merkezimiz çok sınırlı• Bir kaç adet (7-8) destek tedavisi merkezi• Ağrı merkezi sayısı yüksek ancak çoğu büyük

şehirlerde yerleşik

58

Türkiye’de Palyatif Bakım

59


Palya-Türk ProjesiPAYDAŞLAR

•Sağlık Bakanlığı– Türkiye Halk Sağlığı Kurumu– Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu– Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü– Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu

•Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı•Diyanet İşleri Başkanlığı•STK’lar•Gönüllüler

60


Palya-Türk Projesi

• Birinci Seviye: Toplum Temelli– Aile hekimleri– Evde Bakım

• Hastane Merkezleri– Akut Bakım Merkezleri:

• Birinci, İkinci Seviye, Üçüncü Seviye

– Kronik Bakım Merkezleri • Hospis(Destek Evi):

• Gönüllüler ve STK’lar Her Seviyede

61


62


63


Yönetmelik ve PlanlamalarYönetmelik

•Palyatif Bakım Hizmetleri ve Merkezlerin Tanımı

– Hasta Odaları– Hasta Yakınlarına Odalar– Mutfak– Masaj ve Fizyoterapi Odası– Psikoterapi Odası– İnternet ve Oyun Odası– Kişisel Bakım Odası– Toplantı Odası– İbadet Odaları ve Din Görevlileri– Meşgale (Hobi) Odası

Planlama•Merkez Özellikleri

– Yurt genelinde KPBM, PBM ve PBHB Planlamaları (2013-2016)

– SB Merkezleri asgari ihtiyaçları kapsayacak şekilde planlanmıştır.

Planlama• Çalışan personel ayrıcalıklı

tanımlanmalı• Her merkezin sorumlu onkoloğu

olmalı ya da merkezlerin hepsi onkoloji merkezlerine entegre çalışmalı

• En az 2. basamak yoğun bakım kadar geri ödeme almalı, SGK Görüşmeleri Yapıldı

64

Yönetmelik ve Planlamalar


I. Seviye: Palyatif Bakım Birimini (PBB);– Palyatif bakım ayaktan poliklinik hizmetleri ve yine

planlaması daha üst merkezlerce yapılmış kemoterapileri uygulanmalarının da verildiği daha perifer bölgelere kurulumu önerilen birimlerdir

– Aile hekimleri ve evde sağlık hizmetlerince refere edilen hastaları değerlendiren ilk basamak palyatif bakım birimlerindendir.

Hedef:

216 (SB)+ 7 (Üniversite) PBB kurulması Yıl: 2015 / 2023

II. Seviye Palyatif Bakım Merkezi (PBM)– Multi(inter)disipliner bir ekip olmalı– Hizmet hastaneleri ile üst role sahip sağlık tesislerine kurulması

önerildi– Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale

getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır

Hedef: 38 (SB) + 22 (Üniversite) PBHB kurulması Yıl: 2015 / 2023

65



III. Seviye Kapsamlı Palyatif Bakım Merkezi (KPBM)– Üniversite/ Eğitim ve Araştırma hastaneleri bünyesinde kurulması önerildi.– Alt tedavi gruplarına palyatif bakım konusunda hizmet-içi eğitim, sürekli

eğitim ve sertifikasyon eğitim programlarını verebilecek düzeyde bilgi birikimine sahip olmalı

– Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır

– KPBM’nin ihtiyaca göre 10-20 yatak planlaması önerilmiştir. Hedef:

19 (SB) + 17 (Üniversite) + 13 (Kampüs) KPBM kurulması Yıl: 2015-202319’un 6 ‘sı Aynı Zamanda Pediatrik, 2’sinde sadece Pediatrik KPBM (SB) 17 Üniversite’nin 13’ünde aynı zamanda pediatrik KPBM (Üniversite)

66



Destek Evi (Hospis)– Sağlık Bakanlığı ve Üniversite sağlık tesislerinde küratif tedaviye daha fazla

yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev ortamına sahip mekanlardır

– Detaylı bakımdan ziyade son günlerinde hasta semptomlarının kontrol edildiği, hasta ve ailelerine kronik hastalıkla baş etme yöntemleri konusunda her türlü desteği verildiği sağlık tesisidir

– Kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla birlikte, kuruluşa çok uzak olmayan bağımsız yerlerde kurulmalı

Hedef:

Pilot (3 İl) Yıl ya da 2023’e Kadar 54 AdetAile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ???

67




• Türkiye’de aktif çalışan 20 PBM• 6 üniversite, 13 Devlet hastanesi,1 özel merkez• Gaziantep’te 2 Devlet Hastanesi müracat

aşamasında • Devlet hastanelerimizden 3 fiziki düzenleme,6

tefrişat, 1 tanesi personel alımı düzeyinde

B – Türkiye’de Palyatif Bakım

Sıra İL ADI Hastane Faal Yatak Sayısı

Planlanan Yatak Sayısı

Açılış Yılı Açıklama

1 ANKARA 1. BÖLGE Ulus Devlet H 11 16 2012-2014 2014 yılında 16 yatak2 Sanatoryum 24 20143 Onkoloji EAH 22 20134 DİYARBAKIR Diyarbakır EAH 9 10.09.20135 Ersin Arslan DH 6 2014 müracaat aşamasında6 Nizip DH 4 2014 müracaat aşamasında7 ISPARTA Isparta DH 5 01.07.20138 İSTANBUL BEYOĞLU Okmeydanı DH 6 26.06.20109 İSTANBUL ÇEKMECE Başakşehir DH 30 2014 fiziki düzenlemeler

10 İSTANBUL FATİH Arnavutköy DH 5 2014 tefrişat aşamasında11 Katip Çelebi Atatürk EAH 10 29.07.201312 Seferihisar DH 10 30.01.201413 Bayındır DH 8 08.11.201314 Çeşme DH 8 2014 fiziki düzenlemeler15 Selçuk Devlet Hastanesi 8 2014 fiziki düzenlemeler16 Tepecik EAH 28 201317 Buca DH 10 2014 tefrişat aşamasında18 Alsancak DH 15 2014 tefrişat aşamasında19 KAHRAMANMARAŞ Necip Fazıl Şehir H. 6 2014 tefrişat aşamasında20 KONYA Konya Numune 6 2014 tefrişat aşamasında21 MANİSA Akhisar DH 5 28.05.201422 RİZE Recep Tayyip Erdoğan Ü. EAH 13 2014 Personel temini

23 TRABZON Kanuni EAH 30 2013-2014 2013 yılında 20 yatak 2014 yılında ek 10 yatak

24 YOZGAT Yozgat DH 12 2014 tefrişat aşamasında168 139TOPLAM 307

Palyatif Bakım Merkezleri

ANKARA 2. BÖLGE

GAZİANTEP

İZMİR GÜNEY

İZMİR KUZEY

70

B – Türkiye’de Palyatif Bakım

72


• Aile Hekimleri ve Evde Sağlık– Ağrı ve semptom yönetimi– YBÜ Uzaktan Eğitim – İl Koordinatörleri

• Uzman Hekimler– Onkologlar, anestezi uzmanları, ağrı uzmanları elektif– Diğer uzman hekimler için mecburi– Periferik illerden 2 Dahiliye, 2 Pediatri Uzmanı Mecburi – HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim

• Hemşireler– Periferik illerden 4 Hemşire Mecburi – HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim

• Palyatif Bakım Koordinatörleri ve Uzmanları– Yurt dışı eğitimler (6 -12aylık)

• Manevi Bakım Uzmanı– SB Koordinasyonunda, üniversiteler ve Diyanet İşleri Vakfı, PASHİDER

74


Eğitimler

" Kür sağlamakta sınırlıyız fakat

İyi bakım verebilmek için hiçbir kısıtlanmamız yoktur.“

İlimizde Bir Proje

Özellikle Kanser hastalarında(İzmir KÇÜ Atatürk EAH)Başlangıçta; perifer iki hastanede(Bayındır ve Seferihisar DH)

Palyatif Bakım Merkezleri.

76

İlimizde bir Proje

Proje Adı: İzmir İli İçerisinde Sağlık Bakanlığı Bünyesinde Kanser Hastalarında Palyatif ve Destek Bakımı Veren Birimlerin Organizasyon Şemasının Oluşturulması ve Kanser Hastalarında Palyatif Bakım ve Destek Sağlayacak Sağlık Personelinin Eğitimi

77

Proje(Özellikleri)

Ülkemizde Destekevi Kavramı oturuncaya kadar perifer hastaneleri devreye sokmak

Palyatif Bakımda Aile Hekimliği Uzmanlarına aktif rol vermek

3.basamak hastanelerdeki yoğun bakımların efektif kullanılması

Perifer hastanelerin daha etkin kullanımı Evde bakım dönemine hazırlık

78

Proje Özellikleri

İnterdisipliner yaklaşım prensipleri ile işbirliği

Ülkemize özgü örnek bir model önerisi

79

Bir Hayalim Var

80

Bu projenin daha büyük çaplısı, DEÜ’nün de içinde bulunduğu coğrafyada Sağlık Turizmini de içine alacak şekilde geliştirilebilir.

SON SÖZ

Palyatif Destek Bakım gereksinimi giderek artmaktadır.

Bu konuda «farkındalık» öncelikli bir konudur. Bu konuda üniversitelerin, sivil kuruluşların

ve devletin hızla, öncelikle hazırlıklı olması gerekmektedir.

Son yıllarda bu sağlanmaya başlanmıştır.

86

Bu Çiçek Çoğalacak, Her Yeri kaplayacak

87

«Çare Sizsiniz» ..Çare Biziz…

88

“Ya ümitsizsiniz. Ya da ümit sizsiniz. Ya çaresizsiniz. Ya da çare sizsiniz.’’

Behçet Necatigil

Teşekkür ederim…

89

2017 ders palyati̇f-destek bakim

Health & Medicine