1. Transitie naar Duurzaam Nederland

• Probusclub Rotterdam/Hillegersberg

13 April 2011

www.twitter.com/jan_rotmans

2. Urgentie Waarom? Wat? Hoe? 3. Waarom Urgenda? We bevinden ons in een omwentelingsperiode transitie vraagt om hervormingsagenda Urgentie + Agenda urgentie wordt onvoldoende uitgedragen Samen Sneller Duurzaam 4. Duurzaamheids dynamiek 5. Mondiale Dynamiek

snelheid van verandering

elkesecondeworden er 2 babys geboren in India en China

elkedagkomen er 5000 nieuwe (vracht)autos bij in China

elkeweekwordt er in China 1 kolencentrale gebouwd

elkkwartaalwordt in China 1 Betuwe-project gebouwd

6. Clean Tech duurzame energie, groene chemie duurzame watertechnologie duurzame afvalverwerking snelst groeiende industrie ter wereld (15% per jaar) China 35 miljard in Clean Tech in 2009 VS18 miljard, Silicon Valley wordt CT Valley GB11 miljardNederland?? groene revolutie tekent zich af Mondiale Dynamiek 7. Mondiale Dynamiekduurzaamheid is snelst groeiende economische sector ter wereld met een omzet van 1400 miljard dollar omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100 miljoen groene banen op: duurzame energie, chemie afvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, dienstenduurzame energie: 20 miljoen nieuwe banen duurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banen duurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen 8. Mondiale economische machtsstrijd

• Obama

• Het land dat de duurzame energie-economie

• domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

• domineert en Amerika moet dat land zijn

9. ca. 10.000 lokale en regionale duurzaamheids initiatieven duizenden koplopers die al langere tijd bezig zijn duurzame energie, voeding, mobiliteit, leefstijl, mode honderden startende bedrijfjes op duurzaamheids gebied ca. 200 plannen voor lokale energiecoperaties bruisende onderstroom G(Lokale) Dynamiek 10. decentraal is en wordt d trend energie maar ook voeding, water, afval, zorg wordt ook mede bepalend voor ruimtelijke inrichting samenleving gaat harder dan politiek aan kan bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten politiek moet dit faciliteren G(Lokale) Dynamiek 11.

• urgentie is nooit groter geweest dan nu

• mondiale dynamiek is duizelingwekkend

• lokale dynamiek is bruisend

• nieuwe economie ontstaat rondom clean tech

• in Nederland merk je weinig van urgentie en dynamiek

• Nederland sukkelt voort

Conclusie 12. Duurzaam Nederland anno 2010 13. Duurzaam Nederland anno 2010 Nederland barst van de duurzaamheids initiatievenop lokaal en regionaal niveau ca.10.000 initiatieven onderstroom onderstroom benvloedt bovenstroom nog onvoldoende onderstroom moet bovenstroom worden verbinden, versnellen, opschalen 14. De duurzaamheids opgave

Onderstroom

koplopers experimenten plannen projecten - activiteiten

Bovenstroom regime, regulier beleid, KADO, agentschapNL Golfbeweging Urgenda 15. Wat is Urgenda? actie-organisatie om Nederland sneller duurzaam te maken hervormingsagenda met hoge duurzaamheidsambities strategisch plan met stappen en acties voor nu n later beweging van onderop om duurzaamheids transitie te versnellen Samen Sneller Duurzaam 16. Visie-Actie-Strategie-Filosofie Visie wat is een duurzaam Nederland? Actie gericht op doorbreken van barri res Strategie verbinden, versnellen, opschalen icoonprojecten, regioprojecten, regiotour Filosofie beweging via koplopers uit de samenleving Samen Sneller Duurzaam 17. Concrete doelen en acties over5 jaar 100.000 huishoudens produceren eigen energie (wind en zon)over 10 jaar 1000 windmolens offshore over 15 jaar de eerste drijvende stad in Nederland en wereldwijd over 20 jaar daken van alle huizen zijn duurzaam (groene daken) over 25 jaar Nederland heeft de schoonste energievoorziening van Europa over 40 jaar Nederland heeft CO2-vrije energievoorziening Samen Sneller Duurzaam 18. Visie op Duurzaam Nederland Nederland 2050 hoe gaan we met elkaar om? hoe wonen we? waar halen we de energie vandaan? waar verdienen we ons geld mee?hoe verplaatsen we ons? wat eten we en hoe gezond zijn we? hoe worden we bestuurd? Samen Sneller Duurzaam 19. Strategie Stappen duurzaamheidsplatform voor visie en strategie verbindenwat looptversnellenwat vastloopt opschalenwat goed loopt icoonprojecten regioprojecten regiotour Samen Sneller Duurzaam 20. Icoon-projecten elektrisch vervoer duurzame Wadden klimaatneutrale steden Stadshavens Rotterdam Leerpark Dordrecht Samen Sneller Duurzaam 21. Regionale projecten

duurzame gebiedsinrichting

Driebergen/Zeist, Haarlemmermeer, Rotterdam

• regionale transitieprocessen

• Friesland, Schouwen-Duiveland, Noord-Holland

Samen Sneller Duurzaam 22. RegioTour Samen Sneller Duurzaam 23. Maatschappelijke beweging

• collectief, informeel netwerk van mensen met

• gedeelde waarden en idealen die transitie

• naar duurzame samenleving willen realiseren

• verbinding van koplopers en visionairs

• via inspiratie en creativiteit

Samen Sneller Duurzaam 24. Visie 2040 25. Schone, Circulaire economie CO2-arm kringlopen groene grondstoffen nieuwe maak- en kennisindustrie water, energie, klimaat, ruimte leren-werken-ondernemen innovatiecampussen 26. 27. 28. 29. 30. 31. Multi-functionele gebouwde omgeving woningen, gebouwen, scholen zijn energiefabriekjes leveren duurzame energie aan omgeving alle daken en gevels worden benut wateropvang fijnstof zuivering recreatie / landbouw 32. 33. 34. 35. 36. 37. Stichting Urgenda 38. 39. 40. Groene Steden gebouwen worden groener gebieden worden groener stadslandbouw 41. 42. 43. 44. 45. Waterrijk Nederland meer op en om het water leven en wonen drijvende wijken / drijvende steden groene infrastructuur op het water drijvende parken 46. 47. Dutch Research Institute For Transitions 48. drijvende wijk/stad 49. Floating City Dutch Research Institute For Transitionswater recreation ecology: wetlands technology: floating foundation energy: decentral heat/cold storage mobility: floating highway, water taxi living / working units 50. 51. 52. Schoon, hybride vervoer elektrisch aangedreven elektrische auto / scooter / watertaxi / waterbus mobiliteit is dienst op maat geleverd mobiliteitsmakelaar aan-afkoppelbare elektrische voertuigen treintjes op de weg 53. 54. 55. 56. Transitie

• fundamentele verandering vanstructuur ,cultuur

• enwerkwijzenop systeemniveau

• structuur: institutionele opbouw, economische

• structuur, fysieke structuur

• cultuur: gedeelde beelden, waarden,

• paradigmas en perspectief

• werkwijzen: routines, regels, gedrag

• fundamentele omslag in denken, organiseren, handelen

57. Transitie Bouwsector

transitie van de bouwsector is gaande

van naar

• • aanbod vraag

• • product dienst

• • economisch maatschappelijk

58. we bouwen wel goed, maarwe bouwen niet de goede dingen 59. TransitieplanSamen Sneller Duurzaam 60. Transitieplan de komende 10 jaar zo CO2-arm mogelijk 1. gebouwde omgeving [35% CO2] 2. vervoer [17% CO2] 3. voeding [20% CO2] Samen Sneller Duurzaam 61. Doelstellingen 2020 1. gebouwde omgeving woningen, kantoren, scholen energieneutraal 2. vervoer 1 miljoen elektrische autos op de weg 3. voeding 1/3 van aanbod supermarkten duurzaam minder vlees eten 62. Stelling over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting een groot risico voor een woningcorporatie 63. Doorbraakplan gebouwde omgeving in 10 jaar tijd energieneutraal alle woningen, kantoren, scholen energieneutraal inspiratie transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voorruimteverwarming en koken 64. Gebouwde omgeving energieneutraal door: 1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijk goed isoleren en zuinige installaties 2. duurzame energie opwekken zonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte multifunctioneel spoor: 3. oppervlakte ontwikkeling energie, water, fijn stof/NOx 65. Waardencreatie in gebouwde omgeving duurzaam bouwen en ontwikkelen economische waarde: werkgelegenheid, vastgoedwaarde milieuwaarde: energieneutraal, energieleverend maatschappelijke waarde: leefbaarheid, gezondheid energieleverende huizen, wijken, steden gezondegebouwen 66. Kosten / Baten totale kosten tot 2020 140 miljard Euro[73 miljard energiebesparing] [67 miljard duurzame energie] totale baten tot 2020 terugverdientijd, vermeden CO2-uitstoot werkgelegenheid(400-500.000 banen) waardestijging vastgoed > 140 miljard 67. Kosten / Baten

investering voor woningbezitter: 20.000 Euro

terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij WOZ-waarde korting

investering voor woningcorporaties: 15.000 Euro

terugverdientijd is 12 jaar < 10 jaar bij WOZ- korting

eigenaars van bedrijfspanden:

terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij 1/3 overheidssteun

energiebedrijven:

terugverdientijd is 10 jaar bij 3000 Euro per MW windenergie

68. Pilots met koplopers starten in 5 gemeenten [corporaties, energiebedrijven, gemeenten, investeerder] wie meedoet wordt beloond daarna landelijk opschalen vanaf 2015 69. Instrumenten Overheid in een doorbraakfase van de energietransitie horen andere instrumenten dan in beginfase beprijzen[grijze stroom, groene stroom] belasten[WOZ-waarde, Nationale Hypotheek] verleiden[aanjaagsubsidies] verplichten[resultaatverplichtingen] opschaling [pilotsopschalen 70. Mentale transitie energieneutraal geen tobberig probleem maar inspirerende uitdaging energiebesparing/verduurzaming moet cool worden zonne-energie als symbool beweging creren door aanjagen en stimuleren 71. gebouwde omgeving kan in tien jaar tijd energieneutraal zijn dit levert macro-economisch en bedrijfseconomisch voordeel op technisch kan het, maar hoe organiseren we het?transitie is vooral een mentale en organisatorische opgave vraagt visie en ambitieus plan Conclusies