200907 - underweis

10e jaargang nr. 7 — juli - augustus 2009 1 ûnderweis

V an de redactie

Het vakantienummer ligt voor u open. Hierin

treft u de kerkdiensten van twee maanden aan.

Deze worden alle in It Breahûs gehouden.

De predikanten S.T. Bergsma en P.R. van

Commenee zijn afgelopen zondag bevestigd

door hun collega ds. Henco van Capelleveen uit

Heerhugowaard. Daarna hebben zij intrede

gedaan. Ieder een deel van de dienst. En daar-

mee is een einde gekomen aan de herderloze

tijd, die nog geen jaar geduurd heeft.

Daarop is het vers van Jesaja 43:18 van toe-

passing waar staat: ‘Blijf niet staan bij wat

eertijds is gebeurd, laat het verleden nu

rusten.’ Wij hopen dat zij zich spoedig thuis

mogen voelen in onze gemeente.

Komende zondag gaat ds. S.T. Bergsma nog

voor en daarna gaan ze eerst met vakantie of

hun woning verder inrichten. Vanaf 9 augustus

gaan ze om en om in de diensten voor. In de

tussenliggende periode heeft Albert de Graaf

twee mensen, die opgegroeid zijn in Balk en

omgeving en theologie hebben gestudeerd, be-

reid gevonden om in een dienst voor te gaan.

Dit zijn Rianne Voogd en Cees Vogelvanger.

De jongeren die geslaagd

zijn met het behalen van het

fel begeerde diploma felici-

teren wij van harte met het

behaalde succes en degene

die het een jaartje moeten

overdoen veel sterkte. Zo maar rekenen de

aanhouder wint.

Wij wensen iedereen die op vakantie gaat een

goede tijd toe. Of men nu thuis blijft of ver van

huis gaat, dat u tot rust mag komen en nieuwe

energie zult opdoen.

Dat de thuisblijvers zich niet alleen of eenzaam

zullen voelen, maar de warmte van mensen om

hen heen mogen ervaren.

God,

Ik heb het al te lang alleen geprobeerd, en ik

weet dat alles op niets uit zal draaien zonder U.

Ik begrijp dat U me niet wil laten stikken in

mijn eigen tekorten.

U gaf Jezus, Uw Zoon, om mij te redden uit

mijn gemodder.

Dank U voor dat bewijs van liefde, Uw liefde

voor mij.

Ik wil daarop ingaan en vriendschap met U

sluiten.

Samen met U, ben ik nooit meer alleen.

Met ingang van deze ‘ûnderweis’ is de achter-

zijde aangepast met nieuwe gegevens.

Nieuw zijn de beide predikanten Van Comme-

nee en Bergsma, de preses Ines Bergsma en het

e-mailadres van Rina voor het inleveren van uw

kopij voor ‘ûnderweis’.

Een goede zomer toegewenst !

Yde Jan van de Lageweg

Rina van der Werf

Pieter Zeldenrust

Inleveren kopij Kerkblad ‘ûnderweis’

voor het nr. september 2009:

� zondag 23 augustus 2009

bij Rina van der Werf,

De Timpe 14, 8561 EB Balk.

nieuw e-mail:

[email protected]


M editatie

Kyrie en Gloria

Als Jezus daarvandaan verder gaat volgen hem

twee schreeuwende blinden die zeggen: ont-

ferm je over ons, zoon van David. Als hij het

huis binnenkomt komen de blinden naar hem

toe; Jezus zegt tot hen: gelooft ge dat ik bij

machte ben dat te doen? Zij zeggen tot hem: ja,

heer! Dan pakt hij hun ogen vast en zegt: aan u

moet geschieden naar uw geloof. En hun ogen

werden geopend. (Matteüs 9 : 27 – 30 uit de

Naardense Bijbel)

Twee mensen in nood horen van Jezus en grij-

pen dat aan om te brullen van ellende. Ze krij-

sen het letterlijk uit: “Zoon van David, help,

eleison”. Het is een schreeuw uit de diepte. Het

is de oerroep uit de psalmen:

Op U vertrouw ik, Heer der heren, Gij die mijn

sterkte zijt.

Hoor toch mijn roepen, hoor mijn klagen, snel

mij te hulp o God. (Psalm 31)

Het is de kreet, die wij kennen als het Kyrie. In

onze liturgie heeft dat een plaats gekregen nog

voor de opening van de Schriften.

Een terechte plaats; hoe kun je je in alle rust en

eerbied wijden aan het Woord als je hoofd nog

volzit met alles wat er in de wereld gebeurt?

Dat wil je kwijt, dat wil je God laten weten.

Je legt het voor God neer, zeggen we beleefd.

We bedoelen: we gooien het Hem voor de voe-

ten. Vandaar ook dat schreeuwen. Net als die

twee blinden bij Matteüs.

Een mens in nood schreeuwt: Help dan toch!

Onmiddellijk op het Kyrie volgt het Gloria.

Geen Kyrie zonder Gloria. Geen schreeuw om

hulp zonder de verwachting, dat God het ook

werkelijk hoort.

Want dat is het Gloria: geen loven en prijzen

omdat de ellende spoorslags verdwijnt. Het

Gloria na het Kyrie is niet bedoeld als een ra-

dicale omslag van stemming. Dan wordt het

een onmogelijke sprong van somberheid naar

vrolijkheid, van traan naar lach.

Het Gloria is: in vol vertrouwen alvast danken

en loven omdat je ervan uitgaat dat God het

hoort. En dat Hij op zijn manier (dat wel!) iets

met jouw noodkreet zal doen.

In de kerkdienst worden Kyrie en Gloria vaak

ingeleid met woorden die beide tot een eenheid

willen maken: “Laten wij de Heer om ontfer-

ming aanroepen voor de nood van de wereld en

zijn naam prijzen, want zijn barmhartigheid

heeft geen einde”.

Als het ware in één beweging doet de samen-

gekomen gemeente vanuit haar zorg om wat de

schepping overkomt een appèl op God, die

groot is in ontferming. Zo treedt zij in het spoor

van Psalm 31: “Ik wil mij, Heer, in U verblij-

den, die hulp bood in de dag dat ik geen

uitkomst zag”.

Zo klaagt de gemeente haar nood, roept om

recht en huldigt de Naam van God als de

Aandachtig-Aanwezige.

Nog even terug naar die blinden in Matteüs 9.

Na hun Kyrie vraagt Jezus: “Gelooft ge dat ik

bij machte ben dat te doen?”

Hun antwoord is “Ja”. Dat is hun Gloria.

Ebel Dijkman

Psalm 31

1

Op U vertrouw ik, HEER der heren,

Gij die mijn sterkte zijt.

Om uw gerechtigheid

wil nimmer mij de rug toekeren.

Betoon mij uw nabijheid

en stel mij in de vrijheid.

6

Ik wil mij HEER, in U verblijden,

die hulp bood in de dag

dat ik geen uitkomst zag,

die steeds mij uit de engte leidde;

dan mocht met lichte schreden

ik in de ruimte treden.


K erkdiensten in de kerkgebouwen:

It Breahûs, Van Swinderenstraat 6, Balk

Paadwizer, Siemen de Jongstraat 2, Balk

zondag 5 juli It Breahûs 9.30 uur ds. S.T. Bergsma

er is kindernevendienst

collecte: 1. JOP 2. kerk

10.30 uur Talma Hiem

mw. T. Bergsma

zondag 12 juli It Breahûs 9.30 uur mw. Rianne Voogd, Emmeloord


collecte: 1. diaconie 2. kerk

zondag 19 juli It Breahûs 9.30 uur ds. C. Vogelvanger, Grijpskerk



zondag 26 juli It Breahûs 9.30 uur mw. A. Adema



zondag 2 augustus It Breahûs 9.30 uur mw. T. de Vries, Nijemardum



10.30 uur Talma Hiem

mw. Rianne Voogd, Emmeloord

zondag 9 augustus It Breahûs 9.30 uur ds. P.R. van Commenee



zondag 16 augustus It Breahûs 9.30 uur ds. S.T. Bergsma



zondag 23 augustus It Breahûs 9.30 uur ds. P.R. van Commenee


collecte: 1. zending 2. kerk


zondag 30 augustus It Breahûs 9.30 uur ds. S.T. Bergsma



19.15 uur tentdienst feestweek Raad van kerken

pastor W. Mulder en ds. C. Duinkerken-Visser

zondag 6 september Paadwizer 9.30 uur mw. A. Adema


collecte: 1. Missionair werk 2. kerk

10.30 uur pastor J. Smit, Lemmer

Schrift Gemeenteleden kunnen hun gebedsintenties kenbaar maken in een schrift op de tafel in de hal van de

kerk. Ze worden in de dienst voor het aangezicht van God door de voorganger verwoord.

Bij de diensten: Startzondag

De vakantie is nog maar net begonnen en toch alvast even iets over de startzondag.

En dat is dit jaar op 13 september.

In samenwerking met onze Rooms Katholieke en Doopsgezinde broeders en zusters

is er, naar wij hopen een aantrekkelijk programma in elkaar gezet.

We sluiten af met een gezamenlijke maaltijd en een korte vesper in It Breahûs.

In de volgende ‘ûnderweis’ staat er meer over. En dan begrijpt u ook waarom er

een gans bij dit artikel staat.

Tot in september. Maar eerst vakantie! Een goede zomertijd toegewenst.

Anneke Adema

P astoraat

Talma Hiem Kerkdiensten om 10.30 uur

2 aug. mw. Rianne Voogd, Emmeloord

6 sept. pastor Jenny Smit, Lemmer

Woensdagmiddag om 15.00 uur

In de tuinzaal ( evt. in de Koepel) 26 augustus PKN P. Meinema

2 september RK W. Mulder/Y. de Kroon


D iaconie

5 juli JOP Zomercollecte

Het kinderen jongerenwerk

ligt in de vakantieperiode in veel gemeenten

stil, maar JOP gaat de zomer door met de

organisatie en ontwikkeling van activiteiten en

projecten met een bovenplaatse-lijke karakter;

te denken valt aan het organi-seren van

(werk)vakanties, missionaire of vakantie

kinderweek projecten waarbij kinderen op een

actieve wijze kennismaken met het evangelie

en de Bijbel. Met een gift maakt u deze

belangrijke zomeractiviteiten mogelijk.

23 augustus Kerk in Actie - zending

Op de oude zendingsbussen zondag staat de

steun voor vervolgde christenen centraal.

Miljoenen christenen worden wereldwijd ver-

volgd om hun geloof in Christus. Ze moeten

soms verschrikkingen doorstaan als ze Christus

willen blijven volgen. Ze worden tegengewerkt,

bedreigd, gevangen gezet of gemarteld. Met de

bijdrage voor deze collecte wil Kerk in Actie

vervolgde christenen steunen.

K erkrentmeesters

Kerkenpad

Zaterdagmiddag 27 juni is

Kerkenpad 2009 officieel geopend

in de Martinikerk te Franeker.

Nog meer kerken dan vorig jaar hebben de deu-

ren op zaterdagmiddag tussen 14 en 17 uur

open gezet.

U kunt daar terecht t/m 12 september.

It Breahûs is ook open en daar kunt u een aan-

tal doopjurken bezichtigen die in de loop der

tijd zijn gebruikt. Ieder met een apart verhaal.

J eugd en Jongeren

Tijdens de zomervakantie is er geen JOK.

Vanaf zondag 23 augustus hanteren we de

volgende indeling:

Elke zondag kindernevendienst voor groep 1-3,

groep 4-6 en groep 7-8.

Eens in de twee weken vanaf klas1 van het

voortgezet onderwijs JOK (data in ‘ûnderweis’,

op de nieuwsbrief en op hyves).

Voor alle groepen geldt dat we werken met

Kind op Zondag als basis. Deze methode volgt

het leesrooster van de kerk.

Groep 1-3 We lezen een verhaal uit KoZ of kiezen voor

hetzelfde verhaal uit de kinderbijbel. We zin-

gen, kleuren of knutselen. Ondertussen wordt

er gesproken over het verhaal. Natuurlijk is er

ook tijd voor verhalen over koetjes en kalfjes.

Groep 4-6 We lezen uit KoZ. In deze groep gaan we die-

per in op de betekenis van het verhaal. Er wordt

over nagepraat. Ook hier hoort zingen en kleu-

ren er nog bij. Voor de verwerkingsvorm kie-

zen we echter vaker voor werkjes met meer uit-

daging. Puzzels, stripverhaaltjes maken, een

quiz o.i.d.

Groep 7-8 Ook hier is KoZ de leidraad voor de vieringen.

Het verhaal is de basis voor een groepsgesprek.

De manieren zijn legio: vragen, stellingen, af-

beeldingen, spelvormen. Muziek is belangrijk.

We maken hierbij veel gebruik van een cd-spe-

ler (laptop).

JOK vanaf klas 1 VO De basis voor een JOK-dienst wordt gehaald uit

KoZ. Er is ruimte voor discussie, muziek en ge-

bed. De jeugd doet actief mee aan de viering.

We nodigen jullie allemaal uit om mee te wer-

ken aan het wonder van Balk (zie de vorige

‘ûnderweis’). Blijf met elkaar in gesprek.

Stimuleer elkaar om de kinderen en de jeugd

betrokken te houden bij onze gemeente, bij het

geloof, bij God.


Kindernevendienst

zondag 12 juli

Romeinen 12 Doe wat goed is.

Als je leeft vanuit de liefde van God, kun je een

ander mens worden. Iedereen kan op zijn eigen

manier proberen in haar of zijn leven te doen

wat goed is.

zondag 19 juli Romeinen 14 Doe wat je gelooft , geloof in

wat je doet.

Het geloof in God kan voor mensen verschil-

lende dingen betekenen. Je moet niet oordelen

over het geloof van een ander – het belangrijk-

ste is dat je voor jezelf kunt zeggen dat je ge-

looft in wat je doet.

zondag 26 juli Romeinen 15:1-13 Laat een ander zichzelf zijn.

Vandaag lezen we voor de laatste keer uit de

brief aan de Romeinen.Paulus roept op om

andere mensen te aanvaarden zoals ze zijn,

laat een ander zichzelf zijn.

Augustus In de zondagen van augustus lezen we uit de

profetie van Jesaja. In de verhalen maken we

kennis met Levi en Jacob. Zij leven in de tijd

van Jesaja.

zondag 2 augustus Jesaja 42:1-12 Een koning met een zachte stem.

De profeet Jesaja vertelt over een visioen: Hij

heeft de dienaar van de Heer gezien.Het is geen

schreeuwlelijk, maar iemand met een zachte

stem.

zondag 9 augustus Jesaja 44:1-20 Beelden van niets.

Jesaja vertelt spottend over mensen die afgods-

beeldjes aanbidden. Die beelden helpen niets;

de God van Israël is de enige die je echt kan

helpen.

zondag 16 augustus Jesaja 45:1-13 Mopperende klei.

Mensen die mopperen op hun Schepper worden

door Jesaja vergeleken met klei die moppert op

de pottenbakker.

zondag 23 augustus Jesaja 51:1-16 De Heer blijft altijd bij je.

Jesaja vertelt mensen, dat God altijd bij mensen

blijft. Hij laat je niet in de steek.

zondag 30 augustus Jesaja 52:1-15 Toekomst voor Jeruzalem.

Jesaja vertelt dat er toekomst zal zijn voor

Jeruzalem: God zorgt ervoor dat alles goed

komt.

Een fijne vakantie voor iedereen namens de

kindernevendienst en het JOK.

Manasse

Manasse was koning van Juda tijdens de 7

e

eeuw voor C. Hij was schatplichtig aan de ko-

ning van Assyrië en daarom verplicht de Assy-

rische afgoden te vereren. Profeten die hem

hierop aanspraken (2 Kon.: 21) werden streng

vervolgd. Tijdens een gevangenschap in Baby-

lon heeft hij zich bekeerd.

Om te kleuren:


Gebed Heer,

dag in dag uit, ontvingen wij van U

alle mooie dingen van het voorbije schooljaar.

Help ons elke dag door te brengen

op een manier waarmee we vriendschap en

vreugde brengen.

Geef ons een aandachtig hart,

dat niet voorbijziet aan de kansen

die U ons ook elke vakantiedag wilt geven.

Houd in ons het lichtje van het geloof

brandend.

Dat wij onze vleugels van licht openslaan

om mee te bouwen aan een betere lieve wereld,

waarin wij gelukkig mogen zijn.

Dat wij niemand pijn doen,

afstoten of eenzaam maken.

Wij willen goed zijn voor iedereen.

Volg ons doen en laten in de komende

maanden als een goede Vader;

zegen ons,

maak van onze vakantie een mooie tijd

vol vriendschap, hartelijkheid en geluk,

en blijf bij ons elk uur van de dag.

Amen.

Uitleg liturgische schikking – 28 juni

De nieuwe predikanten staan aan de ene kant

van de geopende Bijbel en de pluriforme

gemeente aan de andere kant.

De klimoptak verbindt ons als gemeente aan

hen. Het verbinden betekent naar elkaar

toegroeien en verbonden zijn aan elkaar. De

klimop als bewijs van Gods eeuwige trouw.

Een eigenschap van klimop is dat het zich

gemakkelijk hecht en dat wensen wij hen van

harte toe.

Het groen dat gebruikt is verwijst naar de

toekomst, die we samen hoopvol tegemoet

zullen gaan, maar geeft ons ook zicht op de

Grote Toekomst.

De rode bloemen als bewijs van liefde voor

God en voor elkaar.

Tenslotte verwijst de open Bijbel naar de

dienaren van het Woord, maar ook naar het

Woord van God dat ons steeds moet

samenbinden en van waaruit ons menszijn

gestalte moet krijgen.

A lgemene informatie

525 jaar Protestantse gemeente Balk

vervolg 27,

door Y.J. van de Lageweg

De Balkster Gereformeerden hadden de zinnen

gezet op een eigen kerkgebouw. De kerkenraad

keek eens om zich heen, want het gebouw

moest wel tot kerk ingericht kunnen worden en

er moest eentje te koop zijn. In oktober 1894

was het zo ver en werd het huis aan de Gaaike-

mastraat van Gerben Meinderts Frankena,

koopman te Harich, gekocht voor ƒ 800. Hij

heeft het huis 2 jaar in zijn bezit gehad. Daar-

voor was het enkele generaties lang in bezit van

de familie Inne Johannes Betzema, die er een

bakkerij in gevestigd had. Het aangekochte

pand werd zodanig verbouwd dat er kerkdien-

sten in gehouden konden worden.

De kerkenraad van Balk deelde hun broeders in

Wyckel met vreugde mee dat zij vanaf novem-

ber 1894 eigen kerkdiensten hielden. Daar zal

Wyckel wel niet blij mee geweest zijn, want nu

moest de predikant in beide dorpen voorgaan.

Hierdoor ontstond een ‘ongunstige verstand-

houding met de zusterkerk’. Daardoor vertraag-

de ook na het vertrek van ds. Van der Vlies het

beroepingswerk. Er moest eerst nog het een en

ander geregeld en uitgepraat worden. Besloten

werd om in de vacaturetijd, wanneer er een pre-

dikant voorging, gezamenlijke diensten te hou-

den en het collectegeld gelijkelijk te verdelen.

De leesdiensten werden voortgezet in beide

plaatsen. Aanvankelijk was het in het gebouw

flink behelpen. Er kon niet goed geventileerd


worden, zodat enkele kerkgangers de kerken-

raad verzochten om in Wyckel te mogen blij-

ven kerken, maar dit werd hen niet toegestaan.

De knelpunten konden niet direct aangepakt

worden, want de financiën waren niet toerei-

kend en men had al een renteloze lening onder

de eigen leden lopen en de meeste zitplaatsen

werden ook al verhuurd. Waar kon men nog

meer geld vandaan peuteren? Eerst maar roeien

met de riemen die men had.

Alle pogingen die ondernomen werden om een

herder en leraar in hun

midden te krijgen mislukten.

Er werd wel elf keer een

drietal opgesteld waaruit de

belijdende mannelijke ge-

meenteleden hun voorkeur

kenbaar konden maken, maar

de beroepen predikanten be-

dankten. Het was om

moedeloos van te worden.

Maar men ging door. Rond

de eeuwwisseling werd hun

inzet beloond. Ds. Frederik Diemer werd op 29

april 1900 als 2e predikant van de Gerefor-

meerde kerk van Wyckel en Balk bevestigd.

Hij was ongehuwd en trok met zijn zes jaar

jongere zus Elisabeth in de pastorie. Zij werd

‘de juffer’ genoemd en deed het huishoudelijke

werk.

Vanuit zijn vorige gemeente Aalden nam hij

een 6000 turven mee. Daar was in zijn vorige

gemeente gemakkelijk

aan te komen, want het

veengebied lag naast de

deur. Dit werd zijn z’n

tweede gemeente.

Frederik Diemer had

een zwakke gezondheid

en het werk in beide

gemeenten viel hem

zwaar. Op advies van de

huisarts mocht hij eind

1900 nog maar één keer

per zondag in een dienst voorgaan. Dat leverde

opnieuw spanningen tussen de kerkenraden op.

Predikanten uit de buurgemeenten boden de

helpende hand.

De kerkenraadsvergaderingen begon men met

het zingen van een psalm, daarna een

schriftlezing gevolgd door gebed en werd

beëindigd met het zingen van een psalm en

dankgebed.

Balk wilde dat de bid- en dankdagen vanaf

1902 afzonderlijk werden gehouden, ‘hetgeen

met het oog op de collecte wenselijk wordt ge-

oordeeld’.

De sociale controle was groot. Het vierde ge-

bod van de wet ‘gedenk de sabbatdag dat gij

die heiligt’ bleek in de praktijk een steen des

aanstoots te zijn. Hoe moest men dit gebod

interpreteren?

Na de eeuwwisseling kwam het steeds vaker

voor dat er op zondag gewerkt moest worden.

De zuivelfabriek ontving de melk zeven dagen

per week. Daardoor werden de melkrijders ver-

plicht om de melk bij de boeren op te halen. Zo

niet dan konden ze hun baan verliezen. Ze ko-

zen eieren voor hun geld. Hierdoor werd ie-

mand het HA ontzegd, omdat hij niet kwam

opdagen om een schuldbekentenis af te leggen

‘wegens zich verhuren op de dag des Heeren’.

Bezwaar werd er ingebracht tegen een aantal

kerkgangers ‘wegens melkleveranties op zon-

dag aan de fabriek’. Enkele leden lieten zich

schrappen, want op zondagmorgen konden ze

toch niet de avondmaalsviering bijwonen.

Diemers voorbede voor de op hun verzoek ge-

schrapte leden deed veel stof opwaaien. De ker-

kenraad bleef achter hun voorganger staan en

keurde de handelswijze goed.

Kerkenraadsleden en predikant gingen veel op

huisbezoek en probeerden de zaak dan in de

minne te schikken.

Een gezin in Rûgehuzen wilde men schrappen,

omdat de ouderling voor een dichte deur kwam

en een vorige keer werd weggestuurd. Daaruit

werd de conclusie getrokken, dat zij niet meer

bij de kerk wensten te behoren. Zover kwam

het uiteindelijk niet.

In oktober 1903 verscheen een aantal vrouwen

op de kerkenraadsvergadering. Zij waren een

paar maal door de prediking van het Woord ge-

kwetst. Diemer zou gezegd hebben: ‘dat degene

die niet ter HA kwamen niet naar de geest wan-

delden, maar naar het vlees.’ De vrouwen be-

weerden dat ‘zij niet uit onverschilligheid weg-

bleven, maar ter oorsaake (melk aan de fabriek

leveren) die de kerkenraad wel bewust was.’

De predikant verweerde zich door te zeggen,

dat hij hun niet op het oog had’.

De gezondheid van Diemer ging langzaam

maar zeker achteruit. Hij wilde alles geregeld


hebben en daarom besloot hij in september

1903 bij de notaris een testament op te laten

maken. ‘Ik benoem mijne zuster, mejuffrouw

Elisabeth Diemer, met mij wonende te Wyckel

tot eenige erfgename van mijne geheele na-

latenschap.’

Sinds november 1903 zat hij de maandelijkse

kerkenraadsvergaderingen niet meer voor. Hij

was afwezig ‘wegens ongesteldheid’.

Ook vroeg hij vervroegd emeritaat aan, maar

het antwoord daarop kwam te laat. Op 2 maart

1904 overleed hij op 34-jarige leeftijd. Na de

rouwdienst werd zijn lichaam overgebracht

naar Oldehove waar hij werd begraven. In deze

plaats was zijn vader predikant.

Op 23 maart 1904 liet Elisabeth Diemer zich

uitschrijven en vertrok naar haar ouders in

Oldehove.

Frederik Diemer werd als predikantenzoon ge-

boren op 21 november 1869 te Kampen. Zijn

vader Jan Diemer was aanvankelijk Christelijk

gereformeerd predikant, maar stapte in de tach-

tiger jaren van de 19e eeuw over naar de Geref.

kerk. Hij volgde net als zijn twee jaar jongere

broer Casper de theologische studie in Kampen.

Nadat hij zijn studie had afgerond in1895 kreeg

hij een beroep van de Drentse gemeente Aal-

den. Dat nam hij aan en zijn 6 jaar jongere zus

Elisabeth, geboren in Droegeham, ging mee als

huishoudster. Zijn broer Casper werd rond de

eeuwwisseling (1900) predikant van de Geref.

kerk te Hylpen.

Deze grafsteen staat op het familiekerkhof te

Oldehove. Er staat op: Frederik Diemer,

* te Kampen 21 november 1869, † te Wyckel

2 maart 1904. In leven dienaar des Woords bij

de Geref. kerken te Wyckel en Balk, eerder te

Aalden. Behalve Frederik vonden hier ook zijn

ouders en drie zussen hun laatste rustplaats.

Ds. Reitze Jaarsma bleef zijn gemeente ook in

de tijd van de Doleantie trouw. Er haakten een

elftal leden af en keerden de Hervormde kerk

de rug toe. Ondanks het feit dat hij nog steeds

alleen in de pastorie was, voldeed het hem pri-

ma in Balk en maakte hij geen aanstalten om

een beroep elders te overwegen. Zijn twee

dienstbodes zorgden ervoor dat de pastorie net-

jes bleef en het eten op tijd opgediend kon wor-

den. Daarover behoefde Jaarsma zich geen zor-

gen te maken. Hij kon zich volledig aan zijn

werk wijden. Als voorzitter van het school-

bestuur wist hij ook van wanten.

Maar toch dat alleen zijn…..

Hij liet zijn oog vallen op de dochter van het

schoolhoofd Jeltje Coevoet. Hij was weliswaar

tweemaal zo oud als haar, maar liefde maakt

blind. Johannes Baptist Coevoet en zijn vrouw

Hylkjen Taekes Theekens maakten geen be-

zwaar tegen het huwelijk van de predikant met

hun dochter. Op 4 mei 1899 traden zij in het

huwelijk. Door de komst van Jeltje Coevoet in

de pastorie en het vertrek van Trijntje werd er

een advertentie geplaatst voor een dienstbode

‘goed kunnende koken en strijken. Zonder goe-

de getuigschriften onnoodig zich aan te mel-

den’.

Op 7 augustus 1900 was er grote vreugde in de

pastorie, maar ook in de gemeente. Daar zag

hun dochtertje Johanna Hieke het levenslicht.

Jaarsma had naast zijn werk als predikant ook

nog enkele andere taken. In 1901 werd Jaarsma

bij acclamatie gekozen in de commissie tot we-

ring van schoolverzuim en drie jaar later be-

noemde de burgemeester een feestcommissie

waar Jaarsma ook deel van uitmaakte.

Dit feest was ter ere van het feit dat de

koningin-moeder Emma van Waldeck-Pyrmont

naar Nederland kwam en de tweede vrouw van

koning Willem III werd. De burgerij werd

verzocht om op 22 januari 1904 de vlaggen uit

te hangen en een fanfarekorps zal in verschil-

lende dorpen enige vaderlandse liederen spelen.

In april werd er een collecte langs de deur

gehouden ‘waarvan de opbrengst mede zal

strekken tot het aanbieden van een Nationaal

huldeblijk’.

Na deze feestelijkheden nam ds. Reitze Jaarsma

op 26 juni 1904 afscheid. Hij vertrok met zijn

gezin naar Maasland. Daar zag de tweede doch-

ter Bertha C. het levenslicht.


Jaarsma bleef zijn derde gemeente trouw tot

zijn emeritaat op 1 oktober 1927. Lang heeft hij

niet van zijn emeritaat mogen genieten, want

op 14 juni 1929 overleed hij in De Bilt op 77-

jarige leeftijd.

Balk heeft veel met hem opgehad, want bij ‘t

50-jarig bestaan van de christelijke school werd

hij gevraagd om een ‘feestrede uit te spreken en

een kinderpreek te houden’.

Voor de opening van de nieuwe school in 1925

werd hij ook gevraagd. In een briefwisseling

werd het schoolbestuur duidelijk gemaakt, dat

hij deze opening niet voor Pasen kon verrich-

ten. ‘In die weken van het jaar heb ik mijne

lidmatencatechisaties, aanneming van de lid-

maten en voorbereiding van het Heilig Avond-

maal. En mijne werk hier gaat voor.’ Met de

heen- en terugreis waren al twee dagen ge-

moeid en de derde werd gebruikt voor de ope-

ning van de nieuwe school. Het bestuur rea-

geerde met: ‘Wij zouden u gaarne in ons mid-

den zien’ en stelde de opening uit tot na Pasen,

zodat deze toch door hun vroegere predikant

Reitze Jaarsma verricht kon worden. Hij wilde

ook nog graag in een kerkdienst voorgaan en

verzocht de opening op zaterdag 18 april te

houden, zodat hij de zondag erop in de

Hervormde kerk kon voorgaan.

‘Meester Johannes Baptist Coevoet zal evenwel

niet komen, hetgeen voor allen eene teleurstel-

ling is. Hoewel gezond zou de reis hem te

zwaar vallen.’

De algehele leiding was in handen van Jaarsma,

die erop stond dat de genodigden in de kerk

hun toespraak hielden, ‘want anders wordt het

niet door allen aangehoord. De speech van die

Heeren is waard door allen aangehoord te wor-

den’. De Geref. collega ds. Jochem Hettinga

sloot de bijeenkomst door te laten zingen Psalm

72: 11 en ging voor in dankgebed.

Antependia Intrededienst De rode antependia werd

gebruikt. Rood is de kleur

van vuur, verwijzend naar

de Heilige Geest. Het rode

antependium wordt gebruikt met Pinksteren.

Het wordt ook gebruikt op zondagen waarop

het geloofsgetuigenis een rol speelt, bijvoor-

beeld bij openbare geloofsbelijdenis, bevesti-

ging van ambtsdragers en bij de intrede van

predikanten.

AAAA genda

M uziek aan de L uts

in It Breahûs, vrijdags om 20.30 uur:

10 juli orgelconcert Broer de Witte

21 aug. ensemble REMOLINO

Toegang vrij – collecte bij de uitgang.

Op 10 juli is het 500 jaar geleden dat de re-

formator Johannes Calvijn werd geboren. In

de nacht van vrijdag 10 juli zenden ZvK, IKON

en NCRV vanaf half één een aantal televisie-

programma's rond kerkhervormer Johannes

Calvijn uit op Nederland 2.

Calvijn heeft een fun-damentele bijdrage ge-le-

verd aan de Europese ontwikkelingen op het

gebied van kerk en

theologie, maar ook op

de terreinen van cul-

tuur, wetenschap en

politiek. Wereldwijd

wordt het belang van

zijn denken erkend.

Daarom wordt dit jaar

in alle werelddelen

uitvoerig bij Calvijns

leven en werken stilge-

staan.

Puzzel: Welk woord komt het meeste voor?

Zet de woorden in volgorde van het aantal

keren dat ze in de Statenvertaling voorkomen.

Aantal keren dat het woord voorkomt:

1. 57.651 ………………

2. 41.152 ………………

3. 22.253 ………………

4. 21.022 ………………

5. 15.807 ………………

6. 14.785 ………………

7. 12.892 ………………

8. 12.570 ………………

9. 12.390 ………………

10. 11.524 ………………

de – den – die – een – en – het – hij – in – zijn

– van

Het boek met het grootste aantal woorden is

het boek Psalmen met 41.641, in het Nieuwe

Testament is dat Lukas met 25.179 woorden.

200907 - underweis

Documents