Oszczędzaj z głowąPRZEWODNIK PO FINANSACH ANGORA nr 4 (25 I 2015)20

Czy na Twojej liście noworocznych postanowień znalazło się oszczędza-nie? Jeżeli nie – warto ją uzupełnić. Jeżeli tak – oszczędzaj z głową. Starajsię nie tylko gromadzić środki, ale również je pomnażać. Pamiętaj jednak,że nie warto być zachłannym. W świecie finansów mniej często znaczy wię-cej. Twoje pieniądze są bezpieczne w bankach i SKOK-ach, ponieważ objętesą systemem gwarantowania depozytów. Miej bardzo ograniczone zaufaniedo firm, które kuszą nadzwyczajnymi zyskami.

Lokaty terminoweO tym, że oszczędności nie warto trzymać w skarbonce lub materacu, nie

trzeba już chyba przekonywać. Nie jest to ani bezpieczne, ani opłacalne. Popierwsze, pieniądze przechowywane w ten sposób nie przynoszą dochodów.Po drugie, ich łatwa dostępność utrudnia zachowanie dyscypliny w oszczędza-niu. Znacznie lepszym sposobem jest wpłacanie oszczędności do banku. Naj-popularniejszym produktem jest lokata terminowa. Oprocentowanie lokatnie jest bardzo wysokie – ze względu na obecny poziom stóp procentowych– jednak zapewniają one bardzo duże bezpieczeństwo zgromadzonych środ-ków. Wynika to stąd, że środki zgromadzone w bankach, a od 29 listopada2013 r. także w SKOK-ach, są chronione przez Bankowy Fundusz Gwarancyj-ny (BFG) do równowartości w złotych 100 tys. euro.

Lokaty są otwierane poprzez zawarcie z bankiem umowy, na podstawiektórej powierzamy tej instytucji pieniądze na określony czas. Ich bezpieczeń-stwo jest zapewnione przez ustawowy system gwarantowania depozytów,w związku z czym jedyna możliwość, jaka czeka klienta na zakończenie umo-wy, to zarobek. Chyba że lokata zostanie zerwana przed planowaną datą za-kończenia – wówczas odsetki najczęściej przepadają, a wypłacie podlega tyl-ko ulokowana kwota.

Zasadnicze cechy, jakimi lokaty się różnią, to długość okresu, na jaki loko-wane są środki, wysokość oprocentowania oraz sposób i częstotliwość kapi-talizacji odsetek.

Jeżeli chodzi o czas trwania lokaty, banki oferują szeroki wachlarz możli-wości. Najczęściej do dyspozycji mamy lokaty na 12, 9, 6, 3, 2 lub 1 miesiąc.Zdarzają się również dłuższe, na 2 lub 3 lata, oraz bardzo krótkie, na przy-kład 7- lub 3-dniowe. Po upływie określonego terminu:

� lokata zostaje zamknięta i środki wraz z wypracowanymi odsetkami sąwypłacone na rachunek, z którego została ona założona lub

� lokata zostaje odnowiona, czyli będzie kontynuowana, chociaż oprocento-wanie może być już inne. Kwota lokaty w kolejnym okresie powiększanajest o uzyskane odsetki lub są one wypłacane na konto właściciela lokaty.

Oprocentowanie jest zazwyczaj tym wyższe, im dłuższy jest okres trwanialokaty. Na jego poziom mogą mieć też wpływ inne czynniki, na przykład wy-sokość środków, jakie chcemy ulokować.

Podsumowując, przy obliczaniu zysku z lokaty trzeba zwracać uwagę nietylko na poziom jej oprocentowania, ale również sposób kapitalizacji odse-tek, czyli zasady powiększanie kapitału o odsetki, które zostały przez ten ka-pitał wygenerowane lub też lokowanie na kolejny termin jedynie kapitału,a naliczone odsetki przekazywane są na wskazany przez klienta rachunek.Im częstsza kapitalizacja, tym większy realny zysk, ponieważ oprocentowa-nie liczone jest od coraz wyższej wartości kapitału. Mówimy wówczas o pro-cencie składanym.

Lokaty strukturyzowaneOprócz standardowych lokat terminowych banki oferują oszczędzającym

również produkty strukturyzowane. Stwarzają one możliwość uzyskaniawiększych korzyści niż oferowane na tradycyjnych lokatach, jednak są obar-czone znacznie większym ryzykiem, związanym z możliwością braku jakich-kolwiek zysków, a nawet utraty części kapitału.

Lokata strukturyzowana, zwana też strukturą, to produkt składający się conajmniej z dwóch instrumentów finansowych, które dzielą się na częśćoszczędnościową oraz inwestycyjną. Większa część kapitału (zwykle od 70%do 95%) lokowana jest w bezpieczne instrumenty (np. obligacje skarbowe),co służy ochronie ulokowanego kapitału w całości lub pewnej określonej czę-ści. Pozostała część jest inwestowana w bardziej ryzykowne produkty finan-sowe – instrumenty pochodne – najczęściej opcje finansowe, np. na wzrostindeksu giełdowego czy umocnienie kursu złotego w relacji do euro. To wła-śnie one mają przyczynić się do osiągnięcia wyższego zysku ze struktury niżw przypadku standardowej lokaty. Mogą jednak nie przynieść żadnego zy-sku, a nawet doprowadzić do utraty części kapitału, jeśli zdarzenie leżąceu podstaw lokaty strukturyzowanej (np. wzrost indeksu giełdowego) się niezrealizuje.

Produkty strukturyzowane mogą być konstruowane w oparciu o różnepodstawy prawne i w związku z tym nie zawsze będą objęte gwarancją Ban-kowego Funduszu Gwarancyjnego. Bank bowiem może nie być stroną umo-wy tylko sprzedawcą produktu, a wtedy tak ulokowane oszczędności znajdąsię poza ochroną BFG. Dlatego przed zawarciem umowy lokaty strukturyzo-wanej należy upewnić się, czy dana „struktura” podlega ustawowemu syste-mowi gwarantowania depozytów i w jakim zakresie.

Co istotne, lokata strukturyzowana prawie zawsze jest długoterminowa(zwykle 2-3 lata). Wiąże się to z koniecznością zagwarantowania klientowizwrotu całej wpłaconej kwoty, a w tym celu bezpieczna część lokaty musimieć czas, aby wypracować zysk na pożądanym poziomie.

Z pieniędzy deponowanych w produktach strukturyzowanych bank częstopobiera opłaty (np. administracyjną, subskrypcyjną), dlatego warto spraw-dzić, jaka jest jej wysokość. Dodatkowo w przypadku zerwania lokaty przedjej zakończeniem bank pobierze opłatę manipulacyjną sięgającą nawet 3%.

A K C J A E D U K A C Y J N A

Lokata strukturyzowana powinna posiadać następujące cechy:

� częściowa lub pełna ochrona kapitału – bank musi określić, jaki procent kapitałuodzyskamy w przypadku niepowodzenia części inwestycyjnej lokaty (np. 100%ochrona kapitału);

� zdefiniowany czas trwania inwestycji;� określona formuła naliczania odsetek od lokaty;� rodzaje i wysokość opłat;� wbudowany instrument pochodny (czyli to, w co bank zainwestuje ryzykowną

część lokaty strukturyzowanej).

PRZEWODNIK PO FINANSACH 21ANGORA nr 4 (25 I 2015)

Nie ufaj okazjomOprocentowanie lokat bankowych sięga obecnie kilku procent – w przy-

padku tych tradycyjnych najpopularniejsze są stawki w przedziale 1-3 proc.w skali roku, a szacunkowe zyski z lokat strukturyzowanych to 5-7 proc. Przy-chód z kapitału na poziomie kilku procent może wydawać się niewielki, tymbardziej że na rynku pojawiają się oferty kuszące znacznie wyższym oprocen-towaniem – rzędu kilkunastu, a nawet ponad dwudziestu procent. Należy donich podchodzić z bardzo dużą ostrożnością! Za obietnicami szybkich i wiel-kich zysków mogą się kryć pułapki i wysokie ryzyko utraty części, a nawet ca-łości zainwestowanego kapitału. Bywa, że oferujące je firmy mają tylko jedencel – zebrać jak największą ilość gotówki i… zniknąć. Jest to klasyczny przy-kład piramidy finansowej – czyli systemu, w którym wypłata kapitału z odset-kami jednego klienta pokrywana jest głównie z pieniędzy pochodzących odinnych. Taki system zawsze kończy się katastrofą, której jedynymi ofiaramisą klienci. Najczęściej pozostają z niczym, bez większych szans na odzyska-nie swoich oszczędności. Przykładem może tu być spółka Amber Gold, któ-rej klienci stracili bezpowrotnie oszczędności. Jak się ustrzec losu, który spo-tkał poszkodowanych w tej głośnej aferze finansowej?

Zanim zdecydujesz się powierzyć jakiejkolwiek instytucji swoje pieniądze,sprawdź jej wiarygodność. Nie daj się zwieść wyjątkowym okazjom – takie narynku finansowym po prostu nie istnieją.

Bezpieczne produkty dla oszczędzających oferują banki i spółdzielcze kasyoszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i). Są to instytucje, których działalność re-gulują w szczegółowy sposób przepisy polskiego prawa, a nad bezpieczeństwempowierzanych środków czuwa Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Pienią-dze zdeponowane w bankach i SKOK-ach do równowartości w złotych 100 tys.euro są też objęte Bankowym Funduszem Gwarancyjnym, który zabezpieczaklientów przed stratami w razie upadłości bądź zawieszenia działalności wspo-mnianych instytucji.

Lista nadzorowanych podmiotów finansowych, w tym banków i SKOK-ów,znajduje się na stronie internetowej KNF. Jeśli podmiotu, którego oferta Cięzainteresowała, na niej nie ma, powierzenie mu pieniędzy może grozić ichutratą. KNF publikuje też listę ostrzeżeń publicznych, na której zamieszczanazwy firm, przeciwko którym złożyła zawiadomienie o podejrzeniu popeł-nienia przestępstwa, ponieważ bez stosownego zezwolenia przyjmują odklientów pieniądze „w celu obciążania ich ryzykiem”.

Instytucje tworzone w formie piramidy finansowej często prowadzą dzia-łalność z naruszeniem prawa. Zwykle próżno szukać ich sprawozdań finan-sowych, a nawet informacji, kto nimi kieruje i do kogo należą. Spółki te ma-

ją często adres w innym kraju, a umowy z klientami napisane są bardzoskomplikowanym językiem i nie tłumaczą jasno, jak zostaną ulokowane po-wierzone im pieniądze.

Państwowy nadzór skutecznie wywiązuje się z zadania zapewnienia bezpie-czeństwa środków gromadzonych w bankach. Ostatni przypadek upadłościbanku spółdzielczego miał miejsce w 2001 r., a banku komercyjnegow 2000 r. Był to Bank Staropolski, w którym zgromadzone wówczas depozy-ty miały wartość kilkuset milionów złotych. Klienci skorzystali z gwarancjiBankowego Funduszu Gwarancyjnego, dzięki czemu udało im się odzyskaćwiększość zdeponowanych środków. Kwota depozytów feralnego banku by-ła porównywalna z wartością środków wpłaconych do słynnej piramidy finan-sowej Amber Gold. Jej klienci nie mają jednak szansy na odzyskanie swoichpieniędzy z innych źródeł niż majątek upadłej spółki.

Autor: Monika Niewinowska

Zanim podpiszesz!Siedem instytucji publicznych: Bankowy Fundusz Gwarancyjny,

Komisja Nadzoru Finansowego, Ministerstwo Finansów, Minister-stwo Sprawiedliwości, Narodowy Bank Polski, Policja oraz UrządOchrony Konkurencji i Konsumentów realizuje wspólnie akcję spo-łeczną, której celem jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na ryzykozwiązane z zawieraniem umów finansowych. Na stronie interneto-wej www.zanim-podpiszesz.pl znajdziesz wskazówki, jak sięustrzec kłopotów związanych przede wszystkim z korzystaniemz usług finansowych, które nie podlegają szczególnemu nadzorowipaństwa.

Cztery zasady bezpiecznej inwestycji:

1. Sprawdź, czy firma objęta jest nadzorem państwowym. Czy podmiot gromadzący pieniądze jest nadzorowany przez Komisję NadzoruFinansowego? Listę podmiotów objętych nadzorem finansowym można znaleźć na stronie:www.knf.gov.pl lub na stronie internetowej kampanii: www.zanim-podpiszesz.pl.

2. Pamiętaj, że wysoki zysk to duże ryzyko.Czy obiecany zysk znacznie przekracza inne oferty na rynku? – Inwestując swój kapitał ponosisz ryzyko nie tylko nieuzyskania oferowanego

zysku, ale wręcz utraty części bądź całości wpłaconych pieniędzy.– Sytuacja taka jest tym bardziej prawdopodobna, im większy zysk jest obiecy-

wany.W praktyce najbezpieczniejsze inwestycje to lokaty w bankach lub obligacje emi-towane przez Skarb Państwa.

3. Dokładnie przeczytaj umowę.Szczególnie zwróć uwagę na następujące elementy: – czy firma wymienia okoliczności, w których nie wypłaci części bądź całości

przyjętych pieniędzy, – czy w umowie występuje obowiązek poniesienia opłaty za przechowanie pie-

niędzy. Przy występowaniu wspomnianych klauzul w umowie należy rozważyć celowośćkorzystania z usług takiej firmy i powierzania jej swoich pieniędzy. Warto pytaćo szczegóły. W wypadku wątpliwości należy poprosić o wzorce dokumentówi skonsultować je z prawnikiem lub inną kompetentną osobą.

4. Nie podpisuj, jeśli nie rozumiesz.Nie należy korzystać z usług finansowych, których się nie rozumie. Jeśli oferują-cy usługi nie chce lub nie potrafi wyjaśnić ich zasad, lepiej zrezygnować z takiejpropozycji.

WYPEŁNIJ ANKIETĘ. Po przeczytaniu artykułu wypełnij ankietę na:www.angora.com.pl/przewodnikpofinansach. Sprawdź swoją wiedzę i oceńprzydatność publikacji. Na pierwszych 65 osób czeka bonus w postaci bezpłat-nego dostępu do e-angory.

Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

A K C J A E D U K A C Y J N A

/ANGORA