41TBV 21 / nr 1 / januar i 2013

Nederland neemt binnen Europa een bijzonde-re positie in waar het gaat over het melden,registreren en behandelen van beroepsziekten.In de afgelopen 20 jaar hebben verschillendeauteurs daar hun mening over gegeven in TBV.Deze publicaties laten zien waar we staan,waarin we bijzonder zijn en wat voor kansendat biedt. Kansen zijn er met het melden (box1), met regelingen rondom claims en compen-satie (box 2) en met maatregelen voor preventie(box 3).

M E L D E N

Bedrijfsartsen zien het melden van beroepsziek-ten als hun professionele taak. In de Arbowet isook vastgelegd dat bedrijfsartsen de plicht heb-ben om gesignaleerde beroepsziekten te meldenaan het Nederlands Centrum voor Beroeps-ziekten (NCvB). Vanaf 1998 zijn bedrijfsartsenhiervoor geïnstrueerd met nieuwsbrieven, jaar-rapporten en workshops door beroepsziektespe-cialisten van het NCvB. Het doel van melden isom preventief beleid te realiseren. Het blijktechter dat nog steeds een minderheid van debedrijfsartsen deze verplichting volgt, waardoorer een structurele onderrapportage van beroeps-ziekten is. In 2002 heeft het NCvB het initiatiefgenomen voor het opzetten van peilstations, omeen beter beeld te krijgen van het optreden vanberoepsziekten. Dit initiatief om met een be-perkte getrainde groep bedrijfsartsen meldin-gen te verzamelen, levert op dit moment debeste schatting van incidenties per branche. DitPeilstation Intensief Melden dient te wordenvoortgezet.

C O M P E N SAT I E

De registratie van beroepsziekten blijkt weer-stand op te roepen bij bedrijfsartsen. Vrees voorproblemen met de werkgever klinkt door in deverschillende publicaties (zie box 2). Veelbedrijfsartsen vinden het blijkbaar lastig als eenwerknemer die schade lijdt (gezondheidsschade,verlies van baan) financiële compensatie vraagt.In Europa dient de registratie van beroepsziektennaast een preventief doel ook het doel om scha-devergoedingen te regelen. In Nederland is datniet zo. In 2002 en 2010 heeft het TBV praktischeoplossingsrichtingen gepubliceerd: verzekerings-technisch en inhoudelijk. Systemen in anderelanden hebben daarvoor als voorbeeld gediend.Verzekeringstechnisch zijn regelingen te beden-ken dat werkgevers premie betalen naar gelang

het gezondheidsrisico in hun branche. De premie-gelden komen in een fonds vanwaaruit vergoe-dingen worden betaald en preventieprogramma’s(bedrijfsgezondheidszorg) worden bekostigd. Uit-gangspunten daarbij kunnen zijn dat een werkge-ver bij grove nalatigheid alsnog zelf moet betalenen dat re-integratie de voorkeur verdient bovencompensatie. Dit laatste past ook bij het huidigeoverheidsbeleid: arbeidsparticipatie in plaats vanuitkeren. Inhoudelijke criteriadocumenten zijn beschik-baar om beroepsziekten vast te stellen. Pro-bleem is nog wel dat de infrastructuur voorgoede beroepsziektediagnostiek beperkt ont-wikkeld is. Weliswaar hanteert de PolikliniekMens en Arbeid van het NCvB een evidence-based methodiek, maar de kosten voor de diag-nostiek zijn niet publiek geregeld. Een anderaandachtspunt is dat de juridische weg lang is.Sommige dossiers lopen meer dan 10 jaar voor-dat er een schikking wordt getroffen of de rech-ter uiteindelijk een uitspraak doet. Dit pro-bleem is inmiddels geland bij het ministerie vanSociale Zaken en Werkgelegenheid; een oplos-sing is in voorbereiding.

B E R I C H T E N U I T H E T N C V B

20 jaar beroepsziekten in TBV

BOX 1MeldenTBV 2012; 20(5): 238-239: Intrinsieke motivatie, meldingen getraindebedrijfsartsen geven betrouwbaarder beeldTBV 2012; 20(4): 167-170: Werkcultuur arbodiensten niet stimulerend,overheid moet verder faciliterenTBV 2011; 19(5): 234-235: Evaluatie Peilstation Intensieve Meldingen:incidenties beroepsziekten te berekenenTBV 2010; 18(3): 136-137: Juridische consequenties belemmering voormeldenTBV 2010; 18(9): 399-405: Het aantal gemelde beroepsziekten weer-spiegelt maatschappelijke aandachtTBV 2009; 17 (8): 376-377: Betere beoordeling in Peilstation IntensieveMeldingenTBV 2009; 17(8): 368-369: Dermatologen melden meer beroepshuid-aandoeningen dan bedrijfsartsenTBV 2008; 16(8): 366-367: Start Peilstation Intensieve MeldingenTBV 2007; 15(9) 405- 407: Competenties bedrijfsartsenTBV 2005; 13(11): 394-399: Peilstation beroepsziekten bij politieTBV 2002; 10(7): 217-221: Pleidooi voor peilstationsTBV 2002; 10(7): 194-198: Geschiedenis van meldenTBV 1998; 6(1): 8-11: Instructie meldingsprocedureTBV 1995; 3(5): 166-171: Inspectierapport ‘melden van beroepsziekten’TBV 1994; 2(5): 186-190: Een onderzoek vanuit de arbeidsinspectie

42 TBV 21 / nr 1 / januar i 2013

P R E V E N T I E

Beroepsziekten zijn vermijdbare aandoeningen.In feite is een beroepsziekte een uiting van falendarbeidsomstandighedenbeleid in een organisatie.Het signaleren van beroepsziekten biedt aankno-pingspunten voor preventieve maatregelen.Voorwaarde is dat bedrijfsartsen signalen vanmogelijke beroepsziekten herkennen en dat hetbedrijf ontvankelijk is voor dergelijke signalen.Er zijn bedrijven die de bedrijfsarts jaarlijks vra-gen of er ook beroepsziekten zijn opgetreden metals doel het arbeidsomstandighedenbeleid aan tescherpen. Het optreden van beroepsziekten isook een vast item in risico-inventarisaties en-evaluaties (RI&E’s). De enige functionaris in eenbedrijf die beroepsziekten kan signaleren en vast-stellen is de bedrijfsarts, maar ook de verzeke-ringsarts in de ‘arborol’ kan beroepsziekten sig-naleren. In 1997 heeft het TBV een artikel gepubliceerd

met als belangrijkste boodschap dat bedrijfsart-sen zich bewust moeten zijn van hun specifiekeexpertise. Zij zijn opgeleid om de relatie te kun-nen onderzoeken tussen arbeid en gezondheid(zie box 3). Anno 2013 zien we de bedrijfsartsvooral als poortwachter en is er onder druk vanUWV vooral aandacht om het re-integratiedos-sier op orde te houden. Bedrijfsartsen missenhierdoor mogelijk kansen om zich te verdiepenin gezondheidsklachten die verband kunnenhouden met negatieve invloeden van het werk.Ook vanuit het re-integratieperspectief kunnenbedrijfsartsen hun bedrijven ondersteunen omeen optimale inzetbaarheid van werknemers tebereiken. Er zijn voldoende hulpmiddelen enhandvatten voor de bedrijfsarts, zoals registra-tierichtlijnen en achtergronddocumenten en deNCvB Helpdesk, om hier inhoud aan te geven.

T BV I N 2032

Over 20 jaar kijken we terug en constateren wedat er veel minder bedrijfsartsen zijn, maar datdie zich vooral richten op de preventie en diag-nostiek van beroepsziekten en dat andere func-tionarissen zich vooral met re-integratie bezig-houden. Branches zijn zich door de compensatie-regelingen bewust van het belang van preventie.We kunnen constateren dat werknemers veellanger inzetbaar zijn en arbeidsuitval door werk-gerelateerde gezondheidsproblemen tot minima-le proporties is teruggebracht.

Auteur

Dr. B . Sorgdrager,

bedr i j fsar ts NCvB,

Coronel Inst i tuut AMC

BOX 2CompensatieTBV 2010; 18(1): 30-31: Aansprakelijkheidwerkgever in internationaal perspectiefTBV 2005; 13(6): 177-180: Beroepsziekte-regelingen in EuropaTBV 2004; 12(1): 12-15: Beroepsziektelijstenvoor compensatieregelingenTBV 2003; 11(8): 245-247: Beroepsgeheim TBV 2002; 10(7): 211-216: Juridische gevolgenvan beroepsziektenTBV 2002; 10(5): 135-139: Beroepsziekte is eenverzekeringskundig conceptTBV 2002; 10(12): 363-368: Het ILO verdrag121 vraagt herintroductie ‘risque profession-nel’TBV 2001; 9(8): 231-233: Lezersforum overdilemma bij melden beroepsziekteTBV 2001; 9(6): 171-174: Dilemma bij het sig-naleren van een beroepsziekteTBV 2001; 9(5): 130-132: Werken tot schadevan gezondheid is wat anders dan arbeidson-geschiktheidTBV 2000; 8(6): 169-174: Ontwikkelingen ver-goedingsmogelijkhedenTBV 1999; 7(5): 151-155: Schadeclaim alsgevolg van beroepsziektemelding

BOX 3PreventieTBV 2011; 19(2): 88-89: Registratierichtlijnenals middel voor preventieTBV 2010; 18(7): 328-329: Leerzame schade-claimsTBV 2009; 17(4): 166-167: Beroepsziekte-registraties nuttig voor preventiebeleidTBV 2006; 14(7) 290: Overheid verkwanseltkans op preventie beroepsziektenTBV 1997; 5(1): 24-31: De bedrijfsarts aange-sproken als medisch specialist voor de preven-tie van beroepsziektenTBV 1993; 1(5): 185-195: Thema, als afsluitingbedrijfsartsenopleiding CORVU