2010ÁRSSKÝRSLA

Útgefandi: Háskólinn á Akureyri. Ritstjórn: Guðrún María Kristinsdóttir. Ljósmyndir: Dagbjört Brynja Harðardóttir, Dagmar Ýr

Stefánsdóttir, Embla Eir Oddsdóttir og Ljósmyndastofa Páls. Lestur handrits: Bragi Guðmundsson. Hönnun: Stíll. Prentvinnsla:

Ásprent. ISSN-L 1670-4894

5

Stjórn bls. 6

Skipurit bls. 6

Formáli rektors bls. 9

Nemendafjöldi bls. 10

Starfsmenn bls. 11

Gæðamál bls.12

Góðvinir Háskólans á Akureyri bls. 15

Heilbrigðisvísindasvið bls. 16

Hug- og félagsvísindasvið bls. 20

Miðstöð skólaþróunar bls. 26

Viðskipta- og raunvísindasvið bls. 28

Markaðs- og kynningarsvið bls. 34

Fjármála-, starfsmanna- og rekstrarsvið bls. 35

Nemendur og deildir bls. 36

Kennslusvið bls. 37

Fjarnám bls. 40

Rannsókna- og þróunarmiðstöð HA - RHA bls. 42

Rannsóknaþing Norðursins NRF bls. 44

Upplýsingasvið bls. 46

Félag stúdenta við HA - FSHA bls. 47

Félagsstofnun stúdenta - FÉSTA bls. 49

Símenntun HA bls. 50

Sjávarútvegsmiðstöðin við HA - SHA bls. 53

Rannsóknamiðstöð ferðamála - RMF bls. 54

RES – Orkuskóli bls. 57

Samningar og samstarfsstofnanir bls. 58

Styrkir og gjafir bls. 60

Eitt og annað bls. 64

Ársreikningur bls. 70

Brautskráning bls. 72

Brautskráningarræða rektors bls. 74

Brautskráðir – listi bls. 80

Lokaverkefni bls. 82

Efnisyfirlit

6

stjórnYfirstjórn háskólans er falin háskólaráði og rektor og

er háskólaráð æðsti ákvörðunaraðili innan háskólans.

Háskólaráð hélt ellefu formlega fundi árið 2010. Þann 1.

júní tóku gildi lög nr. 50/2010 um breytingar á lögum um

opinbera háskóla nr. 85/2008. Með þeim breyttist skipun

háskólaráðs á þann veg að fulltrúum háskólasamfélagsins

var fjölgað úr einum í tvo en fulltrúum menntamálaráðherra

fækkað úr tveimur í einn.

Háskólafundur er haldinn a.m.k. einu sinni á ári. Hann er

vettvangur fyrir umræðu um fagleg málefni innan háskólans

og akademíska stefnumótun. Fulltrúar nemenda, kennara

og annars starfsfólks sitja háskólafundi. Haldinn var einn

háskólafundur á árinu.

Framkvæmdastjórn sér um samræmingu á daglegum

rekstri háskólans. Þar er farið yfir fjármál, áætlanagerð,

uppgjör og teknar ákvarðanir um samstarfssamninga,

rætt um framgang þróunarverkefna og nýsköpunar, auk

samræmingar verkefna á milli einstakra akademískra

skipulagseininga og háskólaskrifstofu. Stjórnin er skipuð

rektor, forsetum fræðasviða og framkvæmdastjóra.

Við háskólann starfar gæðaráð. Meginhlutverk þess er að

bera ábyrgð á framkvæmd gæðakerfis háskólans og tryggja

að háskólinn standist ávallt þær kröfur sem gerðar eru til

gæða í starfi hans. Sæti í gæðaráði eiga rektor, forsetar

fræðasviða, framkvæmdastjóri, gæðastjóri, forstöðumaður

kennslusviðs, tveir fulltrúar starfsmanna háskólans og tveir

fulltrúar frá nemendum.

Eftirtaldir fulltrúar skipuðu háskólaráð á fyrri hluta árs

2010 skv. lögum um opinbera háskóla nr. 85/2008:

Aðalheiður Ámundadóttir fulltrúi nemenda

Kristín Ástgeirsdóttir jafnréttisstýra, fulltrúi menntamálaráðherra

Baldur Guðnason framkvæmdastjóri, fulltrúi menntamálaráðherra

Helga Hlín Hákonardóttir framkvæmdastjóri, fulltrúi háskólaráðs

Páll Skúlason prófessor, fulltrúi háskólaráðs

Stefán B. Sigurðsson rektor, formaður háskólaráðs

Þóroddur Bjarnason prófessor, fulltrúi háskólasamfélagsins

Til vara:

Andrea Hjálmsdóttir lektor, fulltrúi menntamálaráðherra

Elísabet Hjörleifsdóttir dósent, fulltrúi háskólasamfélagsins

Jóhanna Guðrún S. Magnúsdóttir fulltrúi nemenda

Jóna Jónsdóttir starfsmannastjóri, fulltrúi menntamálaráðherra

Svanfríður Inga Jónasdóttir bæjarstjóri, skipuð af háskólaráði

Háskólaráð var skipað upp á nýtt á haustmisseri 2010 í

samræmi við lög nr. 50/2010.

Nýtt háskólaráð kom fyrst saman 7. desember þannig

skipað:

Birna María Svanbjörnsdóttir lektor og forstöðumaður Mið-stöðvar skólaþróunar, fulltrúi háskólasamfélagsins

Hjörleifur Einarsson prófessor, fulltrúi háskólasamfélagsins

Kristín Ástgeirsdóttir jafnréttisstýra, fulltrúi menntamálaráðherra

7

Páll Skúlason prófessor, fulltrúi háskólaráðs

Stefán B. Sigurðsson rektor, formaður háskólaráðs

Svanfríður Inga Jónasdóttir bæjarstjóri, fulltrúi háskólaráðs

Sveinn Arnarsson fulltrúi nemenda

Til vara:

Hafdís Erna Ásbjarnardóttir fulltrúi nemenda

Hallur Gunnarsson sérfræðingur, fulltrúi menntamálaráðherra

Hermann Óskarsson dósent, fulltrúi háskólasamfélagsins

Jóna Jónsdóttir starfsmannastjóri, fulltrúi háskólaráðs

Óskar Þór Vilhjálmsson tæknimaður, fulltrúi háskólasamfélagsins.

Rektor:

Stefán B. Sigurðsson prófessor.

Framkvæmdastjóri:

Ólafur Halldórsson.

Gæðastjóri:

Sigrún Magnúsdóttir.

Fræðasvið og forsetar fræðasviða: Háskólinn skiptist í þrjú

fræðasvið skv. 7. gr. reglna fyrir Háskólann á Akureyri nr.

387/2009.

Heilbrigðisvísindasvið: Árún Kr. Sigurðardóttir var forseti

heilbrigðisvísindasviðs. Staðgengill forseta var Hafdís

Skúladóttir lektor.

Hug- og félagsvísindasvið: Sigurður Kristinsson var forseti

hug- og félagsvísindasviðs. Staðgengill forseta var Anna

Þóra Baldursdóttir lektor.

Viðskipta- og raunvísindasvið: Hans Kr. Guðmundsson var

forseti viðskipta- og raunvísindasviðs. Staðgengill forseta

var Ögmundur Knútsson dósent.

Forstöðumenn háskólaskrifstofu

Fjármála-, starfsmanna- og rekstrarsvið: Úlfar Hauksson.

Kennslusvið: Skólaárið 2009–2010 var Solveig Hrafnsdóttir

náms- og starfsráðgjafi forstöðumaður kennslusviðs.

Skólaárið 2010–2011 var Sigrún Magnúsdóttir gæðastjóri

forstöðumaður kennslusviðs.

Markaðs- og kynningarsvið: Dagmar Ýr Stefánsdóttir.

Frá því í maí til áramóta var Dagbjört Brynja Harðardóttir

starfandi markaðs- og kynningarstjóri.

RHA – Rannsókna- og þróunarmiðstöð: Guðrún Rósa

Þórsteinsdóttir.

Upplýsingasvið: Astrid Margrét Magnúsdóttir. Frá því í júní

til áramóta var Hjalti Jóhannesson starfandi forstöðumaður

RHA.

Reglur og stefnumál samþykkt af háskólaráði 2010:

· Reglur nr. 246/2010 um breytingu á reglum nr. 611/2009

um stjórnskipulag hug- og félagsvísindasviðs HA

· Reglur hug- og félagsvísindasviðs um símat,

samþykktar í háskólaráði 8. júní, til fyllingar reglum um

námsmat fyrir Háskólann á Akureyri nr. 885/2009

· Reglur nr. 1171/2010 um breytingar á reglum

nr. 414/2006 um val á nemendum til náms í iðjuþjálfun

við heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri

· Reglur nr. 1172/2010 um breytingar á reglum nr.

413/2006 um val á nemendum til náms í hjúkrunarfræði

við heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri.

8

9

Í þessari ársskýrslu er gerð grein fyrir starfsemi og þróun

háskólans á ýmsum sviðum árið 2010.

Skólastarfið bar óhjákvæmilega nokkur merki þess mikla

niðurskurðar sem háskólinn hefur þurft að glíma við árin

2009 og 2010. Leiðarljós yfirstjórnar árið 2010 var að skerða

ekki námsframboð eða rýra gæði þess, og að

komast hjá uppsögnum starfsfólks. Haft var víðtækt

samráð við starfsfólk háskólans um að finna leiðir

til hagræðingar í samræmi við það. Starfsfólki

er hér með þakkað fyrir virka þátttöku í að leiða

háskólann í gegnum efnahagsörðugleikana.

Árið 2010 einkenndist líka af metnaðarfullu skóla-

starfi. Fjórði áfangi bygginga á Sólborg var tekinn í

notkun við hátíðlega athöfn í ágúst. Byggingin rúm-

ar m.a. móttöku, hátíðarsal, tæknivæddar kennslustofur og

vinnurými fyrir nemendur og nýtist húsnæðið einnig mjög

vel til ráðstefnuhalds. Anddyrið í nýja áfanganum hlaut

nafnið Miðborg.

RES-Orkuskóli hætti starfsemi í lok ársins vegna mikilla

fjárhagsörðugleika. Háskólinn á Akureyri tók að sér fag-

lega ábyrgð á námi og námslokum nemendahópsins og

brautskráði 43 nemendur í febrúar 2011.

Með miklu aðhaldi tókst að halda rekstri háskólans innan

fjárlaga. Úthlutun rannsóknarmissera var frestað og sam-

komu lag um tímabundna launaskerðingu náðist við

Félag háskólakennara á Akureyri og SFR-Stéttarfélag í

almanna þjónustu. Gripið var til ýmis konar samþættingar í

stoðþjónustu.

Sem dæmi um hagræðingu í skólastarfi má nefna að

námskeið í aðferðafræði eru nú kennd sameiginlega fyrir

fræðasviðin þrjú með góðum árangri. Háskólinn gerði

samning við Ríkisútvarpið um leigu RÚV á fyrrum húsnæði

tölvudeildar HA á Sólborg. Rekstur háskólans er í jafnvægi

og fjárhagsleg staða hans hefur batnað þrátt fyrir afar erfitt

árferði og gefur það tilefni til að líta björtum augum fram á

veginn.

Mennta- og menningarmálaráðherra birti Stefnu um opin

bera háskóla þann 9. ágúst 2010. Ríkisstjórn samþykkti

stefnu mörkunina og Verkefnisstjórn um samstarf

opin beru háskólanna tók til starfa skipuð fulltrúum

háskólanna fjögurra, Háskóla Íslands, HA, Háskólans á

Hólum – Hólaskóla og Landbúnaðarháskóla Íslands á

Hvanneyri. Verkefnisstjórn vann mikið starf við undirbúning

samstarfsnets háskólanna sem mun taka til starfa 2012.

Formlegu samstarfsneti er ætlað að efla háskólakennslu,

rannsóknir og nýsköpun í íslensku háskólasamfélagi. Um

leið er hagrætt í rekstri til að nýta fjármuni sem best.

Fjarnám við HA er í sífelldri þróun. Í maí 2010 kom út skýrslan

Sveigjanlegt nám við Háskólann á Akureyri – stefnumótun, unnin

af starfshópi á vegum rektors. Í stuttu máli gerir skýrslan

ráð fyrir auknu framboði á námi sem óháð er stað og

stund. Á vormisseri 2011 voru kennd þrjú námskeið í

tilraunaskyni þar sem beitt var þessum hugmyndum og hafa

bæði kennarar og nemendur lýst yfir mikilli ánægju með

tilraunina.

Árið 2010 voru brautskráðir 376 nemendur frá Háskólanum

á Akureyri og hafa þeir aldrei verið fleiri.

Ég vil þakka Guðrúnu M. Kristinsdóttur, ritstjóra árs-

skýrslunnar, og öllum þeim sem lögðu til efni í skýrsluna

eða aðstoðuðu við gerð hennar með öðrum hætti.

formáli rEktorsSTEFÁN B. SIGURÐSSON

„Rekstur háskólans er í jafnvægi og fjárhags-

leg staða hans hefur batnað þrátt fyrir afar erfitt

árferði og gefur það tilefni til að líta björtum

augum fram á veginn.“

10

nEmEndafjöldiAlls voru 1632 nemendur skráðir til náms á haustmisseri

2009. Í staðarnám voru skráðir 749 nemendur, 541 í fjarnám

og 342 stunduðu framhaldsnám. Konur voru í miklum meiri-

hluta eins og verið hefur eða 1199 og karlar voru 433. Alls

var 84 umsækjendum synjað um skólavist.

11

starfsmEnnÁ árinu hlutu eftirtaldir starfsmenn framgang eða fengu

hæfisdóma í tengslum við ráðningar:

Andrea Hjálmsdóttir, lektor í tímabundnu starfi við hug- og

félagsvísindasvið, vegna fyrirlagnar rannsóknarinnar Heilsa

og lífskjör skólabarna

Ársæll Már Arnarsson, prófessor við hug- og félagsvísindasvið

Birgir Guðmundsson, dósent við hug- og félagsvísindasvið

Vífill Karlsson, lektor við viðskipta- og raunvísindasvið

Ögmundur Knútsson, dósent við viðskipta- og raunvísindasvið

Sólveig Ása Árnadóttir, dósent við heil-

brigðis vísindasvið Háskólans á Akureyri,

varði doktorsritgerð sína í sjúkraþjálfun

við læknadeild Umeåháskóla í Svíþjóð 1.

október 2010. Titillinn á verkinu er Physical

activity, participation and selfrated health

among older communitydwelling Icelanders.

Á íslensku heitir doktorsverkefnið Þátttaka,

hreyfing og heilsa eldra fólks í dreifbýli og

þéttbýli.

Föstudaginn 9. apríl varði Rannveig Björns-

dóttir, dósent við Háskólann á Akureyri,

doktorsritgerð sína í líf- og læknavísindum

við Læknadeild Háskóla Íslands. Heiti

doktorsverkefnisins á ensku er The bacterial

community during early production stages

of intensively reared halibut (Hippoglossus

hippoglossus L.). Á íslensku heitir verkið

Bakteríuflóra á fyrstu stigum lúðueldis.

Rannsóknarvirkni starfsmanna HA, mældur í fjölda

birtinga ritrýndra fræðigreina, hefur vaxið hratt síðustu ár

og ekkert lát virðist þar á. Birting ritrýndra fræðigreina er

einn ábyggilegasti mælikvarðinn á gæði rannsóknarstarfs

sem háskólarnir ráða yfir. Þetta er ánægjuleg þróun. Það

markmið sem háskólinn setti sér varðandi birtingar fyrir

árið 2010 náðist. Markmiðið var að birtar yrðu 25 ISI greinar

á árinu. Starfsmenn HA sendu frá sér 41 ISI grein sem er

64% umfram sett markmið.

Í tengslum við samþykkt rekstraráætlunar HA fyrir 2010 í

háskólaráði í desember 2009 var ákveðið að fresta úthlutun

rannsóknarmissera til kennara við HA árið 2010. Engum

rannsóknarmisserum var því úthlutað á árinu. Frestun

rannsóknarmissera var liður í nauðsynlegri hagræðingu

í skólastarfinu vegna niðurskurðar á opinberu framlagi til

háskólans í kjölfar efnahagskreppunnar.

Reglur um rannsóknarmisseri kennara við HA nr. 157/2008

verða endurskoðaðar. Opinberu háskólarnir fjórir hófu

formlegt samstarf árið 2010 fyrir forgöngu mennta- og

menningarmálaráðherra og meðal annars er stefnt að

samræmingu varðandi reglur um rannsóknarmisseri.

12

GæðamálVið háskólann starfar gæðaráð sem heldur fundi að jafnaði

einu sinni í mánuði yfir vetrartímann. Gæðaráðið hélt alls

tíu fundi árið 2010. Sæti í gæðaráði eiga rektor, forsetar

fræðasviða, framkvæmdastjóri, gæðastjóri, forstöðumaður

kennslusviðs, einn fulltrúi starfsmanna háskólans og annar

frá nemendum. Með nýjum reglum um gæðaráð sem settar

voru í ársbyrjun 2011 var fulltrúum starfsfólks og nemenda

fjölgað í tvo. Rektor er formaður ráðsins.

Á árinu sátu eftirtaldir fundi í gæðaráði: Stefán B. Sigurðs-

son rektor, Árún Kr. Sigurðardóttir, forseti heilbrigðis-

vísindasviðs, og Hafdís Skúladóttir staðgengill hennar, Hans

Kr. Guðmundsson, forseti viðskipta- og raunvísindasviðs, og

Ögmundur Knútsson staðgengill hans, Sigurður Kristinsson,

forseti hug- og félagsvísindasviðs, Ólafur Halldórsson

framkvæmdastjóri, Sigrún Magnúsdóttir gæðastjóri, Solveig

Hrafnsdóttir, náms- og starfsráðgjafi og forstöðumaður

kennslusviðs til 1. ágúst en þá tók Sigrún gæðastjóri við

starfi hennar sem forstöðumaður kennslusviðs. Solveig sat

áfram í ráðinu sem staðgengill forstöðumanns kennslusviðs

frá sama tíma en Ása Guðmundardóttir sat einn fund

gæðaráðs sem varamaður Solveigar á meðan hún var

forstöðumaður. Helgi Gestsson lektor og frá 36. fundi Ársæll

Már Arnarsson prófessor sátu fundi ráðsins sem fulltrúar

starfsmanna og Steinunn Aðalbjarnardóttir sem varamaður

Helga. Valdemar Pálsson og Kolbrún Eva Ríkharðsdóttir

sátu sem aðalfulltrúar nemenda á árinu og Hafdís Erna

Ásbjarnardóttir sem varafulltrúi þeirra.

Á fyrstu mánuðum ársins var unnið samtímis að þremur

úttektum, þ.e. eftirfylgniúttekt vegna viðurkenninga á öllum

fræðasviðum háskólans og úttektum á námsbrautum

í lögfræði og viðskiptafræði. Var þetta gert samkvæmt

áætlun menntamálaráðuneytis til þriggja ára um ytra mat

á kennslu og rannsóknum. Eftirfylgniúttektinni lauk á

árinu, úttektaraðilar komu í heimsókn og úttektarskýrsla

var gefin út. Fagúttekt á lögfræði stóð þannig í árslok að

sjálfsmatsskýrslu var skilað, úttektaraðilar komu í heimsókn

en úttektarskýrsla barst HA ekki á árinu. Sjálfsmatsskýrsla

vegna viðskiptafræði var send menntamálaráðuneytinu en

úttekt af hálfu ráðuneytisins fór ekki fram.

Meginhlutverk gæðaráðs er að bera ábyrgð á framkvæmd

gæðakerfis háskólans og tryggja að hann standist ávallt

þær kröfur sem gerðar eru til gæða í starfi hans. Gæðaráð

fjallaði um hefðbundin viðfangsefni eins og námskeiðsmat,

rannsóknarvirkni akademískra starfsmanna, fræðslu-

áætlun starfsfólks fyrir 2010–2011, fram kvæmd starfs-

mannasamtala, stöðu innleiðingar hæfniviðmiða og

brotthvarf nemenda frá námi svo eitthvað sé nefnt. Meðal

framfara- og umbótamála sem gæðaráð vann að, eða

starfshópar á þess vegum, má nefna vinnu við handbók

nemenda og skilgreiningar á réttindum þeirra, skyldum og

málskotsrétti. Ennfremur formfestingu vegna framkvæmdar

kannana á vegum háskólans, skipun kannanateymis og

ákvörðun ferlis fyrir kvartanir nemenda til gæðastjóra.

Áfangaskýrslan Sveigjanlegt nám við Háskólann á Akureyri

– stefnumótun sem kom út í maí 2010 var til umræðu hjá

gæðaráði á árinu. Ákveðið var að gera tilraun með þrjú

námskeið á vormisseri 2011, eitt af hverju fræðasviði, sem

kennd yrðu sem sveigjanlegt nám. Jafnframt var ákveðið

að á undirbúnings- og þróunartímanum yrði fylgst vel með

framvindunni og brugðist við hnökrum sem upp kynnu að

koma.

Loks skal þess getið að gæðaráð fékk Claus Nygaard,

prófessor og framkvæmdastjóra rannsókna, frá Copenhagen

Business School (CBS) í heimsókn í september. Haldnir

voru vinnufundir með gæðaráði, stjórnendum fræðasviða,

deilda og námsbrauta, fulltrúum nemenda og starfsfólki

háskólans um stefnu HA sem lýtur að námi og hvernig

hægt er að móta staðblæ meðal nemenda og starfsmanna.

CBS er leiðandi háskóli í Evrópu og gæðastarfið, sem Claus

Nygaard hefur átt ríkan þátt í að móta, hefur hlotið verðlaun

og viðurkenningar á undanförnum árum. Við CBS eru

nemendur og nám í fyrirrúmi og þar hefur mönnum tekist

sérstaklega vel að efla gæði og þróa gæðameðvitund meðal

nemenda og starfsmanna.

13

14

15

Góðvinir Háskólans á akurEyriGóðvinir eru samtök nemenda, sem brautskráðir eru frá

Háskólanum á Akureyri, og annarra velunnara háskólans.

Brautskráðir nemendur verða sjálfkrafa meðlimir í félaginu

við brautskráningu en byrja ekki að greiða félagsgjöld fyrr

en tveimur árum síðar. Markmið samtakanna eru að auka

tengsl háskólans við fyrrum nemendur sína og styðja við

uppbyggingu háskólans eftir fremsta megni, fjárhagslega

og á annan hátt. Þetta gera Góðvinir m.a. með því að heiðra

nemendur við brautskráningu, innheimta félagsgjöld og

styðja við háskólann með gjöfum.

Aðalfundur fyrir árið 2010 var haldinn 14. nóvember 2011

í Háskólanum á Akureyri. Andrea Hjálmsdóttir formaður

flutti skýrslu stjórnar og fór þar yfir verkefni Góðvina á

árinu. Þar bar hæst undirbúning fyrir móttöku að lokinni

brautskráningu og gjöf sem var gefin háskólanum í tilefni af

opnun nýbyggingar.

Góðvinir heiðra árlega við brautskráningu einn nemanda

frá hverju fræðasviði. Verðlaunin eru gullnælur sem Kristín

Petra Guðmundsdóttir gullsmiður hannar og smíðar

sérstaklega fyrir Góðvini. Eftir tilnefningar frá fræðasviðum

og markaðs- og kynningarstjóra vorið 2010 voru valdir

eftirtaldir einstaklingar sem sýndu góðan námsárangur og

óeigingjarnt starf í þágu háskólans á þeim tíma sem þeir

voru við nám:

Heilbrigðisvísindasvið: Jóhanna Jónsdóttir

Hug- og félagsvísindasvið: Sindri Kristjánsson

Viðskipta- og raunvísindasvið: Karl Óðinn Guðmundsson

Til viðbótar heiðruðu Góðvinir Jóhönnu Guðrúnu Snæfeld

Magnúsdóttur og Steinþór Þorsteinsson fyrir lofsvert

framtak í þágu háskólans við að kynna hann.

Í stjórn Góðvina árið 2010 störfuðu eftirtaldir:

Þuríður Jónasardóttir formaður

Ragnar Sigurðsson varaformaður og gjaldkeri

Steinunn Aðalbjarnardóttir meðstjórnandi og fulltrúi háskólaráðs

Oktavía Jóhannesdóttir meðstjórnandi

Birna Blöndal fulltrúi nemenda HA

Starfsmaður félagsins árið 2010 var Dagmar Ýr Stefánsdóttir forstöðumaður markaðs- og kynningarsviðs.

Á brautskráningu fengu nokkrir nemendur viðurkenningu fyrir góðan náms-árangur og framlag í þágu háskólans, aðallega við kynningu hans. Frá vinstri: Stefán B. Sigurðsson, rektor, Jóhanna Guðrún Snæfeld Magnúsdóttir, Steinþór Þorsteinsson, Karl Óðinn Jónsson, Sindri Kristjánsson, Jóhanna Jónsdóttir, Ragnar Sigurðsson.

16

HEilbriGðisvísindasviðVorið 2010 brautskráðust alls 76 nemendur frá heil brigðis-

vísindasviði, þar af 46 með B.S. próf í hjúkrunarfræði og

11 með B.S. próf í iðjuþjálfunarfræði. Úr framhaldsnámi í

heilbrigðisvísindum brautskráðust 13 með 120 ECTS eininga

meistaragráðu, þrír með 60 ECTS eininga diplómagráðu og

þrír með 40 ECTS eininga diplómagráðu.

Á haustmisseri 2010 voru samtals 354 nemendur við nám

á heilbrigðisvísindasviði. Nám í hjúkrunarfræði stunduðu

220 nemendur en af þeim voru 110 nemendur í fjarnámi. Í

iðjuþjálfunarfræði voru 89 nemendur, þar af 47 í fjarnámi. Í

framhaldsnámi í heilbrigðisvísindum voru 45 nemendur, 29 í

diplómanámi og 16 í meistaranámi.

Fastir starfsmenn heilbrigðisvísindasviðs eru 29, þar af eru

fimm ráðnir til Heilbrigðisvísindastofnunar Háskólans á

Akureyri. Auk fastra starfsmanna koma tugir stundakennara

að kennslu á fræðasviðinu. Allir fastir starfsmenn eiga sæti

á deildafundum heilbrigðisvísindasviðs ásamt fulltrúum

stundakennara og nemenda.

Ágætt samstarf er við háskóla á hinum Norðurlöndunum, í

Banda ríkjunum, Kanada og víðar.

Stjórnskipulagi heilbrigðisvísindasviðs er lýst í reglum nr.

610/2009.

Rannsóknir

Rannsóknarstarfsemi er öflug á heilbrigðis vísindasviði

og kennarar sviðsins eru í rannsóknar samstarfi við

erlenda og innlenda fræðimenn. Gagna söfnun í alþjóðlega

rannsóknarverkefninu Eflandi fræðsla til liðskiptasjúklinga –

mat og alþjóð legur samanburður var í fullum gangi allt árið,

en þátttakendur í því eru frá sjö löndum í Evrópu og notaðir

eru tíu staðlaðir spurningalistar. Einnig lauk gagnasöfnun

í fjölþjóðlegri rannsókn á 3.017 stómaþegum í 18 löndum,

þar af voru 73 einstaklingar á Íslandi. Í rannsókninni voru

lífsgæði stómaþega og ástand húðar í kringum stóma metið.

Í samstarfi við Uppsalaháskóla eru stundaðar rannsóknir

meðal fólks með lungnasjúkdóma. Áframhald er á rann-

sóknum er snúa að fötluðum börnum og ungmennum. Einnig

er haldið áfram rannsóknum á líkamsvirkni eða hreyfingu

eldra fólks í dreifbýli og þéttbýli. Þessar rannsóknir eru

unnar í nánu samstarfi við erlenda og innlenda fræðimenn.

Rannsóknir er lúta að þróun kenninga hafa verið nokkuð

áberandi, má þar nefna kenningu um langvinna verki

kvenna, kenningu um meginatriði í góðri hjúkrun og

megin atriðin í góðri ljósmæðraþjónustu. Unnið er að rann-

sóknum á starfslokum sjómanna, á upplifun kvenna af

sársauka við fæðingu sem og að rannsókn á algengi og

eðli verkja meðal almennings á Íslandi. Einnig eru í gangi

rannsóknir á upplifun fólks í atvinnulegri endurhæfingu

af þeim úrræðum sem boðið er upp á til að snúa aftur til

vinnu eða náms, rannsókn á upplifun einstaklinga með

geðraskanir af þjónustu er stuðlar að bata og rannsókn

Í ágúst var haldinn við háskólann árlegur skipulags- og samráðsfundur Nord-kvist. Það er samstarfsnet innan Nordplus sem hjúkrunarfræðideild HA er aðili að ásamt tólf öðrum hjúkrunarfræðideildum í háskólum á hinum Norðurlönd-unum. Samstarfið snýst að mestu um nemenda- og kennaraskipti. Á myndinni eru fulltrúar samstarfsháskólanna, meðal annars Árún Kr. Sigurðardóttir forseti heilbrigðisvísindasviðs og Hafdís Skúladóttir varaforseti sviðsins.

17

á daglegu lífi kvenna með brjóstakrabbamein og þörfum

þeirra fyrir endurhæfingu og stuðning. Þá er nýhafin

rannsókn á reynslu fólks af þverfaglegri endurhæfingu og

hvernig hún nýtist til að efla virkni og lífsgæði fólks, sem

býr við fötlun eða langvinna sjúkdóma, en sú rannsókn er

unnin í samstarfi við ýmis notendasamtök. Enn er unnið að

rannsóknarverkefni á mannlífi á norðanverðum Tröllaskaga

og á heilbrigðismálum Fjallabyggðar í tengslum við Héðins-

fjarðargöngin. Þar eru könnuð viðhorf til og reynsla

íbúa af heilbrigðisþjónustu í sínum byggðarlögum

fyrir og eftir opnun Héðinsfjarðarganga.

Kennarar fræðasviðsins tóku virkan þátt í

vísindaráðstefnum heima og erlendis.

Málþing og ráðstefnur

Nokkur málþing og ráðstefnur voru haldnar á

vegum fræðasviðsins á árinu 2010. Má þar nefna

málþing um eigindlegar rannsóknir: Aðferðir til að

skilja flókinn veruleika fólks. Málþingin tókust afar vel

og voru vel sótt. Málstofur heilbrigðisvísindasviðs

hafa verið haldnar einu sinni í mánuði allt skólaárið og hefur

aðsókn verið góð.

HJÚKRUNARFRÆÐI

Nám í hjúkrunarfræði er 240 ECTS einingar, tekur fjögur

ár og lýkur með B.S. gráðu. Markmið námsins er að búa

nemendur undir að gegna almennum hjúkrunarstörfum

svo og stjórnunar- og fræðslustörfum á flestum sviðum

heilbrigðisþjónustu.

Námið skiptist í raunvísindi, hug- og félagsvísindagreinar og

hjúkrunarfræðigreinar. Námið tekur mið af þörfum íslenska

heilbrigðiskerfisins, jafnframt því að mæta alþjóðlegum

staðli.

Beita þurfti fjöldatakmörkunum í hjúkrunarfræði haustið

2010 en 82 nemendur hófu þá nám. Fimmtíu nemendur

mega hefja nám á vormisseri fyrsta árs. Klínískt nám

hefst strax á fyrsta ári. Fer það fram víða um land og tekur

samtals 24 vikur.

Hjúkrunarfræðideild hefur sett fram stefnu um að með

hverjum árgangi í staðarnámi í hjúkrunarfræði fylgi hópur

fjarnemenda. Miðað er við að a.m.k. tíu nemendur hefji

fjarnámið hverju sinni. Haustið 2010 voru 13 fjarnemendur

á fjórða ári á Austurlandi og samtals 19 nemenda

hópur á þriðja ári á Ísafirði og Sauðárkróki. Nemendur

á öðru ári í fjarnámi voru samtals 18 í Reykjanesbæ og

Vestmannaeyjum og 39 fyrsta árs nemendur stunduðu nám

á Akranesi.

Hjúkrunarfræðideild býður hjúkrunarfræðingum með próf

úr Hjúkrunarskóla Íslands að ljúka B.S. námi við deildina en

um þessar mundir er enginn nemandi sem notfærir sér það.

Tíu erlendir skiptinemar frá Danmörku, Svíþjóð, Finnlandi og

Noregi stunduðu klínískt nám á Íslandi á vegum hjúkrunar-

fræðideildar árið 2010.

IÐJUÞJÁLFUNARFRÆÐI

Nám í iðjuþjálfunarfræði er 240 ECTS einingar, tekur fjögur

ár og lýkur með B.S. gráðu. Markmið námsins er að búa

nemendur undir að gegna margvíslegum störfum er

tengjast iðjuþjálfun á sviði heilbrigðis- og félagsþjónustu,

auk þess að veita góða undirstöðu í skipulagningu og

stjórnun þjónustu.

Námið skiptist í raunvísindi, hug- og félagsvísindagreinar,

heilbrigðisvísindi og iðjuvísindi. Námið tekur mið af þörf-

um íslenska heilbrigðiskerfisins jafnframt því að mæta

alþjóðlegum staðli. Lögð er áhersla á að nemendur séu

virkir þátttakendur í faglegri þróun og samstarfi bæði hér á

landi og á alþjóðlegum vettvangi. Vettvangsnám í iðjuþjálfun

„Hjúkrunarfræðideild hefur sett fram stefnu um að með hverjum árgangi í staðarnámi í hjúkrunarfræði fylgi hópur fjarnemenda. Miðað er við að a.m.k. tíu nemendur hefji fjarnámið herju sinni.“

18

er 25 vikur og hefst í lok annars námsárs. Það fer fram undir

handleiðslu iðjuþjálfa víða um land. Fjöldatakmarkanir eru

við deildina og miðast við 25 nema að loknu fyrsta misseri.

Eingöngu er hægt að nema iðjuþjálfunarfræði hér á landi

við Háskólann á Akureyri, sem staðarnám frá 1997 og sem

fjarnám frá haustinu 2008. Fjarnemar stunda nám í sinni

heimabyggð víða um land en koma í námslotur til Akureyrar

á hverju misseri. Fjarkennsluhættir eru í stöðugri þróun í

samvinnu kennara, nemenda og tæknifólks HA. Stærsti hluti

kennslunnar fer fram yfir internetið.

Árið 2010 fóru þrír nemendur iðjuþjálfunarfræðideildar í

skiptinám til Næstved í Danmörku og einn nemandi kom í

skiptinám frá Svíþjóð.

Framhaldsnám í heilbrigðisvísindum

Haustið 2003 hófst 120 ECTS eininga meistaranám í heil-

brigðisvísindum við heilbrigðisvísindasvið. Námið byggir á

þverfaglegum grunni. Það er byggt upp af 60 ECTS eining-

um í námskeiðum og meistararitgerð sem er 60 ECTS

einingar að jafnaði. Þrjú námskeið, samtals 30 einingar, eru

skyldunámskeið, en hinar 30 einingarnar eru valnámskeið,

þar af skal nemandi að öllu jöfnu taka tvö námskeið innan

heilbrigðisvísindasviðs. Námið veitir prófgráðuna M.S. í

heilbrigðisvísindum. Einnig er hægt að ljúka 40 eininga

diplómanámi í heilbrigðisvísindum með áherslu á ákveðna

línu innan heilbrigðisvísinda.

Flestir framhaldsnemar velja sér almennt svið innan fram-

haldsnámsins og þróa sérsvið sitt sjálfir með aðstoð ráð-

gjafa út frá áhugasviði sínu. Í meistaranáminu er lögð

áhersla á að nemar velji sér námskeið sem undirbyggja sem

best meistaraverkefni þeirra.

Sérsvið sem eru í boði: Öldrun og heilbrigði, Stjórnun innan

heilbrigðisþjónustunnar, Langvinn veikindi, Krabbamein og

líknandi meðferð og Fötlun og samfélag.

Leiðarljós í skipulagi meistaranámsins í heilbrigðisvísindum

er þverfagleg áhersla á heilsu, virkni og vellíðan. Þetta

leiðarstef hefur gefið tilefni til áhugaverðra rann sóknar-

verkefna í tengslum við meistaranámið.

Heilbrigðisvísindastofnun Háskólans á Akureyri

Hlutverk Heilbrigðisvísindastofnunar HA er að vera sam-

eiginleg ur vettvangur starfsmanna Sjúkrahússins á

Akureyri og HA til eflingar kennslu, þjálfunar og rannsókna

í heilbrigðisvísindum, miðlunar þekkingar og kynningar á

rannsóknum starfsmanna.

Á árinu störfuðu fimm starfsmenn við stofnunina, allir

í hlutastörfum. Auk stöðu forstöðumanns er ein staða

prófessors, ein staða dósents og tvær lektorsstöður.

Starfsmenn komu að kennslu við heilbrigðisvísindasvið á

sínum sérsviðum.

Megináhersla var lögð á að gera rannsóknir starfsmanna

sýnilegar og aðgengilegar auk þess að efla rannsóknarvirkni

starfsmanna FSA og tengja verkefni nemenda HA við þarfir

Sjúkrahússins á Akureyri. Í maí var haldinn vísindadagur í

samstarfi við Sjúkrahúsið á Akureyri þar sem starfsmenn

kynntu rannsóknir sínar.

HEilbriGðisvísindasvið

19

20

HuG- oG félaGsvísindasviðHug- og félagsvísindasvið skiptist í þrjár deildir: Félags-

vísindadeild, kennaradeild og lagadeild. Innan hug- og

félags vísindasviðs er einnig Miðstöð skólaþróunar við

Háskólann á Akureyri og starfar hún í gagnvirkum tengslum

við kennaradeild. Hlutverk hug- og félagsvísindasviðs er að

bjóða upp á háskólanám og standa fyrir rannsóknum í hug-

og félagsvísindum, þar með talið félagsvísindum, lögfræði

og menntavísindum.

Vorið 2010 brautskráðist 214 nemendur af hug- og félags-

vísindasviði. Frá félagsvísindadeild brautskráðust 37

kandídat ar, þar af voru 5 með B.A. próf í fjölmiðlafræði,

5 í nútímafræði, 8 í samfélags- og hagþróunarfræði, 11 í

sálfræði, og 6 í þjóðfélagsfræði, 1 nemandi brautskráðist

með samsetta gráðu í sálfræði og nútímafræði og annar

með sálfræði og þjóðfélagsfræði. Frá kennaradeild braut-

skráðust 139 kandídatar, þar af 14 frá leikskólabraut, 20

frá grunnskólabraut, 80 með kennslufræði til kennslu-

réttinda, 12 með diplómu í menntunarfræðum og 13 með

meistaragráðu í menntunarfræðum. Frá lagadeild voru

brautskráðir 38 kandídatar; þar af 14 með B.A. próf í

lögfræði, 12 með M.L. gráðu í lögfræði, 1 með M.A. gráðu í

heimskautarétti, 5 með LL.M. gráðu í heimskautarétti og 6

með diplómu í heimskautarétti.

Á haustmisseri 2010 voru 705 nemendur skráður til

náms á hug- og félagsvísindasviði. Í félagsvísindadeild

voru skráðir 163 nemendur, þar af 34 í fjölmiðlafræði, 26

í nútímafræði, 11 í samfélags- og hagþróunarfræði, 69 í

sálfræði, 18 í þjóðfélagsfræði, 1 í samsetta gráðu til sálfræði

og þjóðfélagsfræði og 1 í samsetta gráðu til samfélags-

og hagþróunarfræði og lögfræði og 3 í rannsóknartengt

meistaranám í félagsvísindum. Í kennaradeild var 421

nemandi, þar af 89 í B.Ed. námi samkvæmt nýju náms-

skipulagi, 39 eldri nemar á leikskólabraut, 24 eldri nemar

á grunnskólabraut, 139 í kennslufræði til kennsluréttinda

og 130 í diplóma- og meistaranámi. Í lagadeild voru 92

nemendur, þar af 54 í B.A. námi í lögfræði, 31 í M.L. námi og

7 í námi í heimskautarétti. Að auki voru 29 nemendur skráðir

í nám á fræðasviðinu utan hefðbundinna brauta.

Fastir starfsmenn hug- og félagsvísindasviðs voru

52 haustið 2010, þar af 15 í félagsvísindadeild,

22 í kennara deild, 8 í lagadeild og 6 á Miðstöð

skólaþróunar. Stöðugildi voru 41. Auk fastra

starfsmanna kom að starfi sviðsins fjöldi

stundakennara að viðbættum leik- og grunnskóla-

kennurum víðs vegar um land sem tók að sér að

veita nemendum leiðsögn í vettvangsnámi og

æfingakennslu.

Fjölbreyttar rannsóknir voru stundaðar á hug- og

félags vísindasviði og áttu kennarar og sérfræðingar

í samstarfi við fjölmarga aðila innanlands og erlendis.

Rannsóknir kennara og sérfræðinga birtust í íslenskum

og alþjóðlegum ritrýndum vísindatímaritum, bókum og

bókarköflum, auk ótal fyrirlestra og erinda á ráðstefnum,

námstefnum og námskeiðum innanlands sem utan. Helstu

rannsóknarsvið hverrar deildar eru tíunduð í umfjöllun um

hverja þeirra hér á eftir.

Hug- og félagsvísindasvið tók á móti stórum hluta þeirra

erlendu skiptinema sem stunduðu nám við Háskólann

á Akureyri á árinu, enda kennt á ensku í allmörgum

námskeiðum í félagsvísindadeild og lagadeild, þar með

talið heilli námsbraut í heimskautarétti, auk þess sem

í kennaradeild voru vistuð sérnámskeið fyrir erlenda

skiptinema. Einnig voru nemendur úr öllum deildum sviðsins

skiptinemar við erlenda háskóla og Háskóla Íslands.

„Sálfræði leitast við að skilja og útskýra

mannlega hegðun, hugsun og tilfinningar.

Sálfræðinámið við Háskólann á Akureyri er

fjölbreytt og veitir grunnþekkingu á sálfræði

sem fræðigrein. “

21

FÉLAGSVÍSINDADEILD

Boðið er upp á þriggja ára B.A. nám í fjölmiðlafræði,

nútímafræði, sálfræði og í þjóðfélagsfræði og samfélags-

og hagþróunarfræði. Námið felur í sér fjölþjóðlegar tenging-

ar og kennt er bæði á íslensku og ensku. Deildin bauð upp á

staðarnám í öllum þessum greinum, en auk þess var í boði

rannsóknartengt meistaranám þar sem nemendur gátu

tekið M.A. gráðu sem tengdist sérsviði tiltekins kennara

deildarinnar samkvæmt sérstöku skipulagi. Á árinu 2010

var hafinn undirbúningur að fjarkennslu í öllum greinum

deildarinnar og var miðað við að bjóða upp á það námsframboð

haustið 2011. Einnig var á árinu samþykkt á deildarfundi að

hefja undirbúningsvinnu vegna breytinga á námsframboði

deildarinnar þar sem námslínur í þjóðfélagsfræði annars

vegar og samfélags- og hagþróunarfræði yrðu sameinaðar

undir sama heitinu B.A. gráða í félagsvísindum. Var stefnt að

því að með þessari sameiningu yrði unnt að bjóða nemend-

um upp á þróttmikinn félagsvísindakjarna en jafn framt val

um eitt af eftirfarandi áherslusviðum með 30-60 einingum:

(1) byggðafræði, (2) ferðamálafræði, (3) kynjafræði, (4)

norður slóðafræði og (5) æskulýðsfræði. Samþykkt þessi tók

annars vegar mið af óskum stjórnvalda um aukið samstarf

háskóla, en tillagan gerði ráð fyrir umtalsverðu samstarfi við

aðra ríkisháskóla, og hins vegar vaxandi kröfum um meiri

fjölbreytileka í námsframboði.

Fjölmiðlafræði Fjölmiðlafræði skoðar gangvirki fjölmiðlanna og stöðu

þeirra og áhrif í samfélaginu. Háskólinn á Akureyri er eini

háskólinn á Íslandi sem býður nám í fjölmiðlafræði til B.A.

prófs. Fjölmiðlafræðinámið tekur mið af þeirri þróun sem

hefur orðið á þessu sviði í helstu háskólum á Vesturlöndum

þar sem reynt er að samþætta faglega þekkingu sem

kennd hefur verið í svonefndum blaðamannaskólum og

fræðilega þekkingu og aðferðafræði sem kennd hefur

verið í hefðbundnu háskólanámi. Slík samtvinnun er talin

eftirsóknarverð í námi af þessu tagi og til þess ætluð að gera

nemendur hæfari til að takast á við samfélagsbreytingar

sem fylgja upplýsingatæknibyltingunni og síhækkandi al-

mennu menntunarstigi. Nemendur taka þátt í gerð ýmiss

konar fjölmiðlaefnis í prent- og ljósvakamiðlum og áberandi

er hve margir útskriftarnemar hafa fengið störf á fjölmiðlum

eða í fjölmiðlatengdum störfum.

NútímafræðiNútímafræði er þverfagleg grein á sviði hugvísinda og er

Háskólinn á Akureyri eini íslenski háskólinn sem býður nám

í þessari grein. Námið er þverfaglegt vegna þess að fjallað

er um nútímann, þ.e. lífshætti og viðhorf síðustu tveggja

alda, frá mörgum hliðum, s.s. frá sjónarhóli heimspeki,

sagnfræði, bókmenntafræði og ýmissa greina félagsvísinda.

Nútímafræði er heppilegur kostur fyrir þá sem vilja afla sér

víðtækrar menntunar í hugvísindum og hún er jafnframt

góður undirbúningur fyrir framhaldsnám í ýmsum greinum

hug- og félagsvísinda.

Samfélags- og hagþróunarfræðiSamfélags- og hagþróunarfræði byggir á kenningalegum

og aðferðafræðilegum grunni félagsvísinda með áherslu á

orsakir og afleiðingar örra þjóðfélagsbreytinga á Íslandi, í

öðrum samfélögum á norðurslóðum og í þróunarlöndum.

Meðal umfjöllunarefna eru helstu kenningar og rann-

22

sér hin margvíslegu svið hennar. Það auðveldar þeim val á

áhugasviði sem þeir geta síðan lagt stund á í framhaldsnámi.

Þjóðfélagsfræði

Þjóðfélagsfræði er almennt háskólanám í félagsfræði,

mannfræði og stjórnmálafræði. Nemendur öðlast innsýn

í eðli mannlegs samfélags og hreyfilögmál félagsgerðar,

menningar, stjórnmála og efnahagslífs. Námið veitir

umtalsverða þjálfun í aðferðafræði félagsvísinda. Nemend-

um gefst jafnframt kostur á sérhæfðu vali á ýmsum

áhugasviðum innan þjóðfélagsfræðinnar. Að loknu námi

hafa nemendur öðlast traustan grunn til framhaldsnáms

og starfa á margvíslegum sviðum íslensks þjóðfélags og á

alþjóðavettvangi.

Ráðstefnur og opnir fyrirlestrar um félagsvísindaleg og

hugvísindaleg efni eru fastur þáttur í starfi félags vísinda-

Kennaradeild var til húsa í Þingvallastræti 23 en með nýja húsnæðinu á Sólborg var hægt að sameina alla starfsemina þar. Starfsfólk heilbrigðisvísindasvið hélt samstarfs-fólki sínu úr Þingvallastræti kaffiboð af því tilefni. Á myndinni sjást vel vinstra megin: Rósa Guðrún Eggertsdóttir, Birna María Svanbjörnsdóttir og við endann Martrét Hrönn Svavarsdóttir. Standandi er líklega Kristín Aðalsteinsdóttir. Hægra megin eru Eygló Björnsdóttir, Ingibjorg Smáradóttir, Heiða Kristín Jónsdóttir, Trausti Þorsteinsson, Bragi Guðmundsson, Jenný Gunnbjörnsdóttir, Finnur Friðriksson, María Steingrímsdóttir, Halldóra Haraldsdóttir, Sigrún Sveinbjörnsdóttir, Hildigunnur Svavarsdóttir.

HuG- oG félaGsvísindasviðsóknir á sviði þjóðfélagsbreytinga, aðferðir tölfræði og

vettvangsrannsókna, einkenni náttúrulegs og mannlegs

umhverfis, stjórnun byggða- og þróunarmála og starfsemi

þróunarstofnana og samtaka. Nemendur fá þjálfun í

skipulagningu og framkvæmd rannsókna og framsetningu

á rannsóknarniðurstöðum fyrir almenning og fræðimenn.

Sálfræði

Sálfræði leitast við að skilja og útskýra mannlega hegðun,

hugsun og tilfinningar. Sálfræðinámið við Háskólann á

Akureyri er fjölbreytt og veitir grunnþekkingu á sálfræði sem

fræðigrein. Í náminu er m.a. lögð áhersla á að veita almenna

þekkingu á mismunandi sviðum fræðigreinarinnar, bæði

hvað varðar kenningar og rannsóknaraðferðir. B.A. próf

í sálfræði veitir því ekki sérhæfingu á ákveðnu sviði innan

sálfræðinnar heldur fá nemendur gott tækifæri til að kynna

23

deildar. Félagsvísindadeild og einstakir kennarar tóku virk-

an þátt í slíkum viðburðum á árinu, bæði sem fyrirlesarar á

viðburðum við Háskólann á Akureyri og annars staðar.

Rannsóknarsvið kennara í félagsvísindadeild er afar fjöl-

breytt og nær til ýmissa þátta hug- og félagsvísinda.

Má þar nefna viðfangsefni í Íslandssögu, alþjóðlegri

hagþróunar- og hugmyndafræði, fjölmiðla og boðskipti

ýmissa þjóðfélagshópa, áhrif samgöngumannvirkja á

þjóðfélags gerð landsins, heilsu og hugmyndir skólabarna,

auk hugfræðilegra, lífeðlisfræðilegra og klínískra athugana

í sálfræði.

KENNARADEILD

Tímamót yrðu í starfsemi kennaradeildar vorið 2010 þegar

deildin flutti úr Þingvallastræti 23 þar sem hún hefur verið

til húsa frá upphafi og á Sólborgarsvæðið. Eftirsjá var

fylgifiskur flutninganna, en fleira jákvætt fylgdi, s.s., meiri

nálægð við aðrar einingar hug- og félagsvísindasviðs og við

þjónustu og samstarfsfólk í háskólanum.

Kennarar deildarinnar eiga í samstarfi um rannsóknir

og ýmsa aðra þætti sem starfsemina varða við fjölmarga

aðila bæði hér á landi og erlendis. Á árinu 2010 birtust

rannsóknir kennara í íslenskum og alþjóðlegum ritrýndum

vísindatímaritum, bókum og bókaköflum og þeir héldu

fjölmarga fyrirlestra og erindi á ráðstefnum, námsstefnum

og námskeiðum innanlands sem utan. Viðfangsefni í

rannsóknum spanna vítt svið menntunar- og kennarafræða

og tengjast skólastarfi, s.s. skólaþróun, heimspeki

menntunar, sérkennslufræði, lestrarfræði, skólastjórnun,

sagnfræði, íslensk fræði, uppeldis- og kennslufræði,

jafnrétti, sálfræði og upplýsingatækni í skólastarfi.

Kennarabraut

Á kennarabraut voru innritaðir nemendur í annað skipti

skv. nýju námsskipulagi sem tók gildi haustið 2009, en

kennaranám var lengt í fimm ár skv. lögum nr. 87/2008

um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við

leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Fyrri hluti fimm

ára kennaranáms er þriggja ára nám í kennarafræði til

B.Ed.-gráðu, samtals 180 einingar. Síðari hluti námsins er

tveggja ára 120 eininga meistaranám í kennarafræði sem

lýkur með M.Ed.-gráðu sem er forsenda kennsluréttinda

og hefst síðari hluta námsins á meistarastigi haustið 2012.

Nemendur velja sér ákveðna sérhæfingu, yngsta stig,

miðstig eða efsta stig, eftir því á hvaða skólastigi þeir hyggjast

kenna. Nemendur á leikskóla- og grunnskólabraut stunda

þriggja ára nám til B.Ed.-gráðu í staðnámi eða fjögurra ára

nám í fjarnámi skv. eldra skipulagi og hófst síðasta námsár

nemenda í staðnámi á leikskóla- og grunnskólabraut skv.

eldra skipulagi haustið 2010. Fjarnám er skipulagt sem fullt

nám í hinu nýja skipulagi og kennt er samhliða staðnámi.

Kennt var til samtals 15 fjarkennslustaða.

Framhaldsbraut

Á framhaldsbraut var haustið 2010 boðið upp á sex

námsleiðir, 60 eininga diplómunám og 120 eininga

meistara nám til M.Ed.- eða M.A.-gráðu sem er ætlað

kennurum og öðrum sem vilja mennta sig til starfa í

menntakerfinu sem krefjast framhaldsmenntunar, auka

þekkingu sína á núverandi starfi, ásamt því að auka hæfni

sína til að stunda frekara nám eða leggja stund á rannsóknir.

Hægt er að stunda námið á eftirtöldum áherslusviðum;

lestrarfræði, námskrár- og kennslufræði, sérkennslufræði

og stjórnun skólastofnanna, auk almenns meistaranáms.

Þrjár náms leiðir í kennslufræði til kennsluréttinda voru í

boði í sam ræmi við lög og reglugerðir, 30, 60 og 120 eininga

nám. Námið er ætlað þeim sem hafa lokið bakkalárprófi,

meistara prófi eða sambærilegu háskólaprófi í kennslugrein

eða á fagsviði grunn- og framhaldsskóla. Markmið námsins

er að mennta nemendur í uppeldis- og kennslufræði og

búa þá undir að takast á við störf í skólakerfinu jafnframt

því að auka hæfni þeirra til þess að stunda frekara nám.

Kennsla á framhaldsbraut fer fram í staðbundum lotum

þar sem nemendur koma og eru í skólanum nokkra daga í

senn þrisvar til fjórum sinnum á misseri. Talsvert er um að

nemendur í kennaradeild taki stök námskeið í skiptinámi við

Háskóla Íslands einkum í meistaranámi.

LAGADEILD

Í lagadeild er boðið upp á þriggja ára B.A. nám í lögfræði,

tveggja ára M.L. nám í lögfræði og alþjóðlegt meistaranám í

24

Hug- og félagsvísindasvið tók á móti stórum hluta þeirra erlendu skiptinema sem stunduðu nám við HA á árinu. Nokkrir skiptinemar við Háskólann á Akureyri. Nemendur í skiptinámi við HA hafa aldrei verið jafn margir og þeir voru árið 2010, 58 talsins.

aðra íslenska háskóla. Um er að ræða fjölbreytt fræðilegt

nám þar sem lög og réttur eru skoðuð í sögulegu, félags-

legu og heimspekilegu samhengi. B.A. námið nýtist vel

sem fræðileg undirstaða fyrir þá sem hyggja á nám til

embættisprófs í lögfræði. Námið er einnig áhugaverður

kostur í hug- og félagsvísindanámi fyrir þá sem ekki stefna

að hefðbundnum lögfræðistörfum heldur hyggjast fremur

tengja lögfræði við framhaldsnám í öðrum greinum, til

dæmis í alþjóðastjórnmálum og skyldum greinum.

Lögfræði til M.L. prófs

Nám í lögfræði til M.L. prófs er tveggja ára nám á meistarastigi.

Sú prófgráða, í framhaldi af þriggja ára B.A. prófi í lögfræði,

jafngildir hefðbundnu fimm ára embættisprófi í lögfræði

(cand.jur.). Áherslan í náminu er á hagnýta íslenska lögfræði

þannig að nemendur verði sem best í stakk búnir til að takast

á við lögfræðistörf, sem dómarar, lögmenn eða lögfræðingar

hjá opinberum stofnunum eða einkafyrirtækjum.

Nám í heimskautarétti

Nám í heimskautarétti til LL.M. gráðu er eins og hálfs

árs nám á meistarastigi fyrir nemendur sem þegar hafa

lokið þriggja ára laganámi. Nám í heimskautarétti til M.A.

gráðu er tveggja ára nám á meistarastigi fyrir nemendur

með bakkalárpróf í skyldum greinum eða sambærilega

gráðu. Í náminu er lögð áhersla á þau svið alþjóðalaga

og landsréttar sem tengjast heimskautasvæðunum.

Tekið er á viðfangsefnum umhverfislaga og fjölbreytni

lífríkisins, mannréttinda, hafréttar, laga um sjálfbæra

þróun og auðlindir, þar á meðal á álitamálum er varða

fullveldi og deilur um markalínur á landi og sjó, réttindi

frumbyggja í norðri, sjálfstjórn og stjórnfestu svo og

landa- og auðlindakröfur á heimskautasvæðunum. Allt

er gert sem unnt er til að tryggja að um viðfangsefni allra

námskeiða sé fjallað út frá sjónarmiðum kynjajafnréttis.

Nám í heimskautarétti undirbýr nemendur fyrir störf

hjá hinu opinbera sem og einkafyrirtækjum, hjá

alþjóðasamtökum, hjá frjálsum félagasamtökum, hjá

frumbyggjaþjóðum á norðurskautssvæðinu og háskólum

og rannsóknarstofnunum um allan heim. Námið er

HuG- oG félaGsvísindasviðheimskautarétti sem leiðir til LL.M. gráðu, M.A. gráðu eða

diplóma. Nám í heimskautarétti er alfarið kennt á ensku en

auk þess er B.A. námið alþjóðlegt að hlua og kennt bæði á

íslensku og ensku.

Lögfræði til B.A. prófs

Meginmarkmið námsins er að nemendur öðlist þekkingu á

undirstöðum lögfræðinnar með áherslu á lagaframkvæmd

á Íslandi, Evrópu og víðar. Nemendur læra að fjalla með

gagnrýnum hætti um lögfræðileg málefni. Nám í lögfræði

til B.A. prófs er um margt með öðru sniði en tíðkast við

25

einnig góður undirbúningur fyrir doktorsnám eða frekari

rannsóknir á málefnum heimskautanna.

Ráðstefnur og opnir fyrirlestrar um lögfræðileg efni eru

fastur þáttur í starfi lagadeildar. Af ráðstefnuhaldi á árinu

2010 ber hæst að haldin var í þriðja sinn árleg alþjóðleg

ráðstefna um heimskautarétt, The Third Akureyri Polar Law

Symposium, 9.-11. september. Við það tækifæri var Nigel

David Bankes, prófessor við lagadeild Háskólans í Calgary

sæmdur heiðursdoktorsnafnbót við Háskólann á Akureyri

vegna ómetanlegs framlags síns á sviði heimskautaréttar og

tengdra greina. Greinar sem byggjast á erindum sem flutt

voru á ráðstefnunni birtast í Árbók heimskautaréttarins, The

Yearbook of Polar Law, sem kemur út á vegum lagadeildar

Háskólans á Akureyri hjá Brill Academic Publishers í

Hollandi.

Árið 2010 kom út bók Nataliu Loukacheva The Arctic Promise

(University of Toronto Press); Natalia ritstýrði einnig The

Polar Law Textbook (TemaNord 2010:538. Nordic Council

of Ministers); bók Garretts Barden og Timothy Murphys

Law and Justice in Community (Oxford University Press)

og bók Aðalheiðar Ámundadóttur og Rachael Lornu

Johnstone Mannréttindi í þrengingum (Háskólinn á Akureyri og

Mannréttindaskrifstofa Íslands).

Rannsóknir kennara í lagadeild eru fyrst og fremst á

sviði mannréttinda, bæði alþjóðlegra og í landsrétti,

stjórnskipunarréttar, þjóðaréttar, hafréttar, réttarheimspeki,

kennilegrar lögfræði, réttarfélagsfræði, eignarréttar og

samanburðarlögfræði.

26

miðstöð skólaþróunar Miðstöð skólaþróunar, áður nefnt skólaþróunarsvið, er

starf rækt innan hug- og félagsvísindasviðs Háskólans á

Akureyri. Markmið hennar er að stuðla að umbótum í al-

mennu skólastarfi leik-, grunn- og framhaldsskóla og vera

farvegur þekkingar og þróunar út í hið daglega skólastarf.

Meginviðfangsefni hennar lúta að ráðgjöf og fræðslu til

starf andi kennara og skólastjóra við hvers kyns nýjungar

á sviði skóla- og kennslumála auk þess að efla gott starf

sem til staðar er. Innan miðstöðvarinnar hefur orðið mikil

uppbygg ing margvíslegrar þekkingar, t.d. um stjórnun og

forystu, samskipti heimilis og skóla, læsi, lestrarkennslu og

ritun, stærðfræðikennslu yngri barna, einstaklingsmiðaða

kennslu hætti, teymiskennslu og fjölbreytta starfshætti

í skólum, námsmat, fagmennsku kennara, starfenda-

rannsóknir og sjálfsmat, bekkjarstjórnun og einelti.

Í starfi Miðstöðvar skólaþróunar er lögð áhersla á fræðslu,

eftirfylgd verkefna, vettvangsathuganir, samræðu, samvinnu

og ígrundun. Unnið er eftir framkvæmda- og þróunaráætl-

unum þar sem gert er ráð fyrir mati á starfinu. Verkefnin

eru yfirleitt til lengri tíma, þ.e. eins eða tveggja vetra löng,

og miðast við starfsmannahópa með það að markmiði að

efla starfsemi skólanna í heild sinni og stuðla að viðvarandi

breytingum og þróun. Reynt er að höfða til skuldbindinga

þátttakenda um eigin starfsþróun til að bæta skólastarf og

auka nám.

Miðstöð skólaþróunar hefur með höndum sérfræðiþjónustu

við leik- og grunnskóla á Akureyri skv. samningi þar um

milli Akureyrarbæjar og Háskólans á Akureyri. Að auki hefur

Miðstöð skólaþróunar unnið að umbótastarfi með skólafólki

víða um land. Á árinu 2010 var unnið að um fjörutíu slíkum

verkefnum.

Í apríl ár hvert stendur Miðstöð skólaþróunar fyrir ráðstefnu

um skólamál og koma fyrirlesarar sem gert hafa sig gild-

andi á fræðasviðinu víða að. Annað hvert ár heldur miðstöðin

einnig haustráðstefnu auk þess sem hún hefur í samstarfi

við bókasafn HA og Amtsbókasafnið á Akureyri staðið fyrir

ýmiskonar viðburðum í tengslum við Dag læsis 8. septem-

ber

Helstu verkefni sem miðstöð skólaþróunar vann að árið

2010 voru:

læsiskennsla:

· Byrjendalæsi · Leikskólalæsi · Orð af orði · Gagnvirkur lestur · Fágæti og furðuverk foreldrasamstarf og eineltismál

starfsþróunarvinna sem tekur mið af skólastefnu Akureyrar bæjar:

· fagmennska kennara/teymisvinna· starfs- og kennsluhættir · forystuhæfni · félagastuðningur/ígrundun/samræða · námsmat, sóknarkvarðar· bekkjarstjórnunbyrjendastærðfræði

starfendarannsókn við mótun nýrra skóla

viðhorfakannanir og úttektir

ráðgjöf og utanumhald um innra mat (sjálfsmat) í skólum

stefnumótun, starfshættir/samvinna

námskeið og fræðslufundir fyrir skólastjórnendur og kennara

seta í stýrihópum og þjónusta við skóladeild/skólanefnd á sviði skólamála.

Haustráðstefnan 2010 var haldin 11. september. Hún var

tileinkuð læsi og nefndist Læsi, lykill að andans auði. Náms-

stefna um byrjendalæsi var haldin á vegum Miðstöðvar

skólaþróunar 10. september 2010. Vorráðstefnan 2010

var haldin þann 9. apríl en hún nefndist Að vefa serk þann

er ekki bíta járn. Fjölbreyttir kennsluhættir og virkt nám. Einnig

stóð miðstöðin fyrir sjö fræðslufundum á skólaárinu þar

sem nýbrautskráðir meistarar frá kennaradeild HA kynntu

rannsóknir sínar.

Starfsmenn Miðstöðvar skólaþróunar hafa annast kennslu

í kennara deild bæði sem umsjónarkennarar einstakra

nám skeiða og sem stundakennarar. Þeir hafa einnig

sinnt leiðsögn með B.Ed. og meistaraprófsritgerðum. Auk

forstöðumanns voru sex starfsmenn á Miðstöð skólaþróun-

ar. Samtals var um að ræða 5,7 stöðugildi. Jafnframt komu

kennarar af hug- og félagsvísindasviði, einkum kennara deild,

til samstarfs um einstök verkefni á vegum miðstöðvarinnar.

27

28

viðskipta- oG raunvísindasviðViðskipta- og raunvísindasvið skiptist í tvær deildir, við-

skipta deild og auðlindadeild.

Innan auðlindadeildar var boðið B.S. nám í líftækni og sjávar-

útvegsfræði en ákveðið var á árinu að bjóða ekki lengur nám

í umhverfis- og orkufræði. Innan viðskiptadeildar voru tvær

námslínur í boði til B.S. gráðu. Meistaranám var í boði hjá

báðum deildum.

Vorið 2010 voru 86 nemendur brautskráðir frá viðskipta- og

raunvísindasviði. Þar af voru þrír nemendur með B.S. gráðu

í líftækni, einn í sjávarútvegsfræði og átta í umhverfis-

og orkufræði. Í viðskiptafræði brautskráðist 51 með B.S.

gráðu. Sjö brautskráðust með B.S. í tölvunarfræði og með

því má segja að námi í tölvunarfræði við skólann hafi lokið.

Þrír luku meistaraprófi í auðlindafræðum og fimm luku

meistaraprófi í viðskiptafræði. Átta luku meistaranámi í

haf- og strandsvæðastjórnun í samstarfi við Háskólasetur

Vestfjarða.

Við upphaf skólaárs haustið 2010 voru 443 nemendur skráðir

til náms við viðskipta- og raunvísindasvið. Þrjátíu og sjö

nemendur stunduðu B.S. nám í líftækni, 29 nemendur voru

í sjávarútvegsfræði, 271 í viðskiptafræði. Auk þess stunduðu

22 nemendur meistaranám í viðskiptafræði, fjórtán stunduðu

meistaranám í auðlindafræðum og 42 nemendur stunduðu

meistaranám í haf- og strandsvæðastjórnun i samstarfi við

Háskólasetur Vestfjarða. Tuttugu og átta nemendur voru

skráðir á öðru og þriðja ári í umhverfis- og orkufræði.

Á fræðasviðinu störfuðu á árinu 35 kennarar, þar með taldir

þeir kennarar sem sviðið deilir með rannsóknarstofnunum

sem aðsetur hafa á Borgum. Meðal kennara sviðsins

eru tíu prófessorar. Auk þess störfuðu að jafnaði

nokkrir sérfræðingar og aðstoðarmenn að ýmsum

rannsóknarverkefnum og stundakennslu. Á árinu var

fram haldið samstarfi við Símenntun HA um rekstrar- og

viðskiptanám.

Starf viðskipta- og raunvísindasviðs var þróttmikið á

árinu 2010 þrátt fyrir stöðugan samdrátt í fjárveitingum.

Styrkur sviðsins er óhefðbundin og þverfagleg nálgun í

kennslu, námsframboði og rannsóknum. Endurskoðun

á stefnu sviðsins var haldið áfram og brugðist var við

sparnaðarkröfum yfirvalda meðal annars með róttækum

breytingum á meistaranámi í viðskiptafræði og að bjóða

ekki upp á nám í umhverfis- og orkufræði. Ennfremur

voru hafnar viðræður um samstarf um námsleiðir við aðra

ríkisháskóla.

Viðskipta- og raunvísindasvið hefur verið þátttakandi í

Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna um árabil.

Starfsmenn sviðsins hafa kennt á námskeiðum skólans og

verið leiðbeinendur nemenda. Auk þessa hefur tvenns konar

sérmenntun verið í boði við HA, annars vegar grunnþjálfun

nemenda háskólans í viðskiptafræði og markaðsfræði og

hins vegar sérhæft nám um rekstur og markaðssetningu

sjávarútvegsfyrirtækja, A specialist course on Management

of Fisheries Companies and Marketing, sem miðar að því

að þjálfa fólk í að stjórna sjávarútvegsfyrirtækjum af ólíkum

toga. Helstu markmið með sérhæfða náminu eru að veita

yfirlit yfir kenningar í rekstri og fjármálum fyrirtækja, að

veita víðtæka þekkingu á rekstri sjávarútvegsfyrirtækja

allt frá fiskeldi til markaðssetningar sjávarafurða og að

þjálfa nemendur í gagnrýnni hugsun til að finna lausn á

vandamálum í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja. Kennarar

sviðsins hafa einnig verið ráðgefandi, skipulagt og haldið

námskeið í tengslum við þetta starf í ýmsum þróunarlöndum.

AUÐLINDADEILD

Frá hausti 2010 eru tvær námsleiðir í boði til B.S. prófs,

líftækni og sjávarútvegsfræði. Kennd voru námskeið annars

og þriðja árs í umhverfis- og orkufræði. Boðið var upp á

staðarnám og fjarnám. B.S. námið er skipulagt til þriggja

ára, samtals 180 ECTS námseiningar. Ennfremur var boðið

rannsóknartengt nám til meistaragráðu í auðlindafræði

sem og meistaranám í haf- og strandsvæðastjórnun í

samvinnu við Háskólasetur Vestfjarða á Ísafirði. Háskólinn

á Akureyri hefur frá upphafi markað sér þá sérstöðu meðal

íslenskra háskóla að leggja áherslu á námsbrautir tengdar

nýtingu náttúruauðlinda á þverfaglegu sviði auðlindafræða.

Í starfi deildarinnar fara saman nám og rannsóknir í

náttúruvísindum samhliða áherslum á hagfræði, við-

skiptafræði og stjórnun. Slík menntun er forsenda góðrar

29

auðlindastjórnunar og styður sjálfbæra nýtingu auðlinda til

verðmætasköpunar.

Í auðlindadeild hófu 43 nemendur grunnnám að hausti og 6

nemendur hófu meistaranám.

Náið samstarf var við fjölda fyrirtækja og rann-

sóknarstofnanir hérlendis og erlendis. Má þar

nefna þær stofnanir sem eru í návígi við deildina

á Borgum og deila með henni aðstöðu og starfs-

mönnum, svo sem Hafrannsóknastofnun og Nátt-

úru fræðistofnun Íslands, Akureyrarsetur. Virkt

sam starf var ennfremur við aðra háskóla, svo

sem Háskóla Íslands, Landbúnaðarháskólann á

Hvanneyri og Hólaskóla, Háskólann á Hólum. Einnig

við fjölda fyrirtækja og má þar m.a. nefna Mannvit,

Sorpu, Matís-Prokaria, Landsvirkjun, Norðurorku,

Norðurskel, Promens, Samherja h.f., Brim h.f. og

Biopol ehf.

Náið og virkt samstarf var við RES-Orkuskóla á

árinu. Kennarar auðlindadeildar kenndu við og stjórnuðu

námsbrautum RES. Nemendur RES brautskráðust með

sameiginlega meistaragráðu frá Háskólanum á Akureyri og

Háskóla Íslands. Árið 2010 brautskráðust 35 nemendur með

slíka gráðu.

Kennarar og sérfræðingar auðlindadeildar eru mjög

virkir í rannsóknum sem spanna vítt svið raunvísinda

og náttúruvísinda. Rannsóknir tengdar sjávarútvegi eru

hafrannsóknir, líffræði, efna- og örverufræði fiska, gæði og

öryggi sjávarfangs, veiðarfærarannsóknir, vinnslutækni og

hagrænar rannsóknir. Líftæknirannsóknir tengjast lífefnaleit,

orkulíftækni, fiskeldi, kerfislíffræði, sameindaerfðafræði

og gerðar eru rannsóknir á virkum íblöndunarefnum. Í

umhverfis- og orkufræðum má nefna ýmsar rannsóknir

á eðli jarðskorpunnar, jarðvá og jarðhita, bæði er um að

ræða grunnrannsóknir og rannsóknir er lúta að nýtingu.

Jafnframt eru stundaðar rannsóknir á grunnvatni, gerð þess

og uppruna.

Ýmsir styrkir til rannsókna og tækjakaupa úr opinberum

samkeppnissjóðum fengust á árinu.

Líftækni

Háskólinn á Akureyri býður einn íslenskra háskóla upp á

sérhæft nám í líftækni, þar sem blandað er saman ýmsum

námskeiðum á sviði náttúruvísinda og auðlindalíftækni

ásamt viðskiptagreinum. Meðal áherslna B.S. námsins

eru umhverfis- og orkulíftækni, til dæmis niðurbrot

lífræns úrgangs og nýmyndun orkuríkra efna, líftæknilegir

þættir fiskeldis, til dæmis hvað varðar heilbrigði og

fóður, lífvirk efni, efni með lyfjavirkni, fæðubótarefni,

aukaefni í matvælum og efni sem bæta ónæmiskerfið, og

grunnrannsóknir á erfðaauðlindum íslenskrar náttúru.

Lögð er rík áhersla á að kynna nemendum líftæknilegar

aðferðir við að nýta auðlindir með nýjum hætti og koma

afurðum slíkrar þróunar á markað. Af sérnámskeiðum má

nefna erfðafræði og sameindaerfðafræði, sjávarlíftækni,

líftæknilega örverufræði, matvælafræði og matvælavinnslu,

næringarfræði, veirufræði, náttúrulegar afurðir, nýmyndun

og niðurbrot, gena- og gagnasöfn og gæðaframleiðsluferli.

Auk fastra kennara auðlindadeildar koma sérfræðingar

ýmissa fyrirtækja og stofnana að kennslunni.

Eitt þeirra öflugu rannsóknarverkefna sem unnin eru á sviði

líftækni beinist að notkun hitakærra örvera við framleiðslu á

líf-etanóli og líf-vetni. Þessar rannsóknir eru unnar í víðtæku

samstarfi innanlands og utan og hefur fjöldi styrkja fengist

til rannsóknarverkefna og uppbyggingar tækja og aðstöðu.

„Starf viðskipta- og raunvísindasviðs var

þróttmikið á árinu 2010 þrátt fyrir stöðugan

samdrátt í fjárveitingum. Styrkur sviðsins er

óhefðbundin og þverfagleg nálgun í kennslu,

námsframboði og rannsóknum.“

30

viðskipta- oG raunvísindasviðUm er að ræða innlenda og erlenda styrki, meðal annars

styrk úr Tækniþróunarsjóði Rannís til verkefnisins LífEtanól

sem unnið er í samvinnu við Mannvit verkfræðistofu. Árið

2009 var veittur öndvegisstyrkur úr Tækniþróunarsjóði til

verkefnisins Lífeldsneyti, sem snýst um framleiðslu á vetni,

metan, etanóli og syngas framleiðslu úr sorpi. Styrkurinn er

til þriggja ára og lýtur verkefnið stjórn Háskólans á Akureyri.

Starf sameiginlegrar rannsóknarstofu HA og Náttúru-

fræðistofnunar í sameindaerfðafræði, sem stofnuð var 2008,

efldist mjög á árinu. Þrír meistaranemar og einn doktorsnemi

störfuðu að verkefnum á vegum stofunnar og innlendra og

erlendra samstarfsaðila hennar. Einnig er lokaverkefnum

nemenda í grunnnámi og verklegri kennslu í erfða- og

sameindaerfðafræði sinnt á stofunni. Jafnframt er unnið

að verkefnum í samstarfi við Matís og Sjávarútvegsskóla

Háskóla Sameinuðu þjóðanna. Rannsóknasjóður Rannís,

Háskólasjóður KEA og Rannsóknasjóður HA eru meðal

styrktaraðila rannsóknarstarfs á stofunni.

Sjávarútvegsfræði

Háskólinn á Akureyri býður einn íslenskra háskóla 180 ECTS

eininga nám í sjávarútvegsfræði til B.S. gráðu. Að námi

loknu bera brautskráðir starfsheitið sjávarútvegsfræðingur.

Markmið námsins er að veita nemendum góðan þekkingar-

grunn til að starfa í sjávarútvegi og tengdum greinum,

og breiðan grunn til frekara náms. Námið veitir einnig

þverfaglegan grunn sem nýtist vel til stjórnunarstarfa.

Kennd eru undirstöðunámskeið raun- og viðskiptagreina.

Sérnámskeið sjávarútvegsfræða eru um vistkerfi sjávar og

veiðar og vinnslu sjávarafurða. Slík menntun er forsenda

góðrar auðlindastjórnunar og -skipulags og ýtir undir

sjálfbæra nýtingu auðlinda og verðmætasköpun. Mikil

áhersla er lögð á samvinnu við fyrirtæki og stofnanir sem

vinna við sjávarútveg og stoðgreinar hans, m.a. í tengslum

við lokaverkefni nemenda.

Náið samstarf er við Sjávarútvegsmiðstöðina við

Háskólann á Akureyri – SHA. Meginmarkmið Sjávar útvegs-

miðstöðvarinnar er öflun og miðlun upplýsinga á sviði

sjávarútvegs milli skóla, stofnana og atvinnulífs og að styðja

þannig við stefnu HA í þeim efnum.

Unnið var áfram að eflingu náms og rannsókna í sjávar-

útvegs fræðum á árinu í kjölfar samnings milli Háskólans

á Akureyri, Landssambands íslenskra útvegsmanna og

menntamálaráðuneytis frá 2007. Ýmislegt var gert til

að markaðssetja og kynna námið og áhersla var lögð á

heimsóknir nemenda og kennara í framhaldsskóla.

Umhverfis- og orkufræði

Á árinu var tekin ákvörðun um að innrita ekki nýnema í B.S.

nám í umhverfis- og orkufræði í kjölfar sparnaðarráðstafana

en nemendur á öðru og þriðja ári héldu áfram námi sínu.

Námið er grunnnám í náttúruvísindum með áherslu

á jarðvísindi, vistfræði- og vatnafræðilega þætti, áhrif

mengunar á umhverfi, auðlindanýtingu og auðlindastjórnun,

sem og umhverfismat og umhverfisskipulag.

Öflugar rannsóknir voru stundaðar á sviði umhverfis- og

orkufræða árið 2010. Unnið var að rannsóknum á eðli

jarðskorpunnar með jarðeðlisfræðilegum aðferðum og

grunnrannsóknum á jarðhita, eðli hans og eiginleikum.

Einnig var unnið að rannsóknum á nýtingu jarðhita, t.d.

útfellinga- og tæringarrannsóknum, rannsóknum á nýjum

nýtingarmöguleikum og fjölnýtingu jarðhita, og nýtingu

jarðvarma til heilsutengdrar ferðaþjónustu. Þá var unnið að

grunnvatnsrannsóknum á köldu og heitu vatni í samvinnu

við ýmsa aðila og rauntíma efnavöktun í grunnvatni til

jarðvárviðvörunar. Prófessorar í umhverfis- og orkufræði

voru virkir á alþjóðavettvangi með þátttöku í ráðstefnum og

birtingu vísindagreina. Öflugt og traust samstarf var við ýmis

orkufyrirtæki, stofnanir, hagsmunaaðila, sveitarfélög og

erlenda vísindamenn. Sérstaklega má nefna að Landsvirkjun

greiddi laun rannsóknarprófessors á fræðasviðinu sam-

kvæmt samstarfssamningi við háskólann.

Meistaranám í auðlindafræði

M.S. í auðlindafræðum er alþjóðlegt rannsóknarnám á sviðum

umhverfis¬fræði, orkufræði, líftækni og sjávarútvegsfræði.

Þessi fræði endurspegla faglega sérstöðu auðlindadeildar

í kennslu og rannsóknum. Námið er 120 ECTS einingar,

skipulagt til tveggja ára, og er einstaklingsmiðað.

Megináhersla er lögð á meistaraverkefnið sem vegur 60–90

ECTS og að nemendur tileinki sér vísindaleg vinnubrögð.

31

Námskeiðshluta meistaranámsins tekur nemandinn að

hluta við HA, við aðra innlenda háskóla ef kostur er og

við erlenda rannsóknarháskóla samkvæmt ákvörðun

meistaranámsnefndar hverju sinni. Námið er í samstarfi

og sterkum tengslum við erlenda rannsóknarháskóla og

rannsóknarstofnanir.

Haf- og strandsvæðastjórnun

M.S. nám í haf- og strandsvæðastjórnun er alþjóðleg og

þverfagleg námsleið sem boðin er í samvinnu við Háskóla-

setur Vestfjarða. Allt námið er kennt á Ísafirði en HA ber

faglega ábyrgð á gæðum kennslu, námsefnis og námsmats.

Mikil tengsl eru við auðlindadeild og prófgráða við námslok

er frá HA.

VIÐSKIPTADEILD

Starfsemi viðskiptadeildar á árinu 2010 var með svipuðu

sniði og árin á undan. Í viðskiptadeild hófu 103 nemendur

grunnnám að hausti og þrír nemendur hófu meistaranám.

Um 70% nemenda í grunnnámi eru fjarnemar en

meistaranámið fór fram í lotum.

Grunnnám í viðskiptafræði

Boðið var upp á þriggja ára, 180 ECTS B.S. nám í viðskipta-

fræðum, bæði í staðarnámi og fjarnámi. Staðarnámið fer

fram með hefðbundnum hætti í fyrirlestrum, umræðutímum

og dæmatímum. Fjarnámið fer hins vegar fram um

myndfundabúnað og með upptökum úr kennslustundum í

staðarnámi sem dreift er til nemenda um lokaðan kennsluvef.

Fjöldi kennslustunda fjarnema um myndfundabúnað er um

50% af kennslustundum staðarnema.

Námsleiðir í grunnnámi eru tvær: Stjórnun og markaðsfræði

og Stjórnun og fjármálafræði. Innan beggja námsleiða er

lögð áhersla á almennt og hefðbundið viðskiptanám, s.s.

reikningshald, tölfræði, hagrannsóknir, hagnýta stærðfræði,

þjóðhagfræði, rekstrarhagfræði og skattaskil svo eitthvað sé

nefnt.

Stjórnun og markaðsfræði

Auk almenns viðskiptanáms er lögð áhersla á að mennta

fólk til að gegna stjórnunarstörfum í fyrirtækjum með

áherslu á markaðsmál. Fjallað er m.a. um stefnumótun,

stjórnun skipulagsheilda, mannauðsstjórnun og gæða-

stjórn un en auk þess um auglýsinga- og kynningarmál,

þjónustumarkaðsfræði, neytendahegðun, boðmiðlun og

markaðs rannsóknir.

Stjórnun og fjármál

Auk almenns viðskiptanáms er lögð áhersla á að mennta

fólk til að gegna ábyrgðarstöðum í fjármálafyrirtækjum.

Mikilvægar námsgreinar eru stefnumótun, stjórnun

skipulagsheilda, mannauðsstjórnun, gæðastjórnun og

námskeið í fjármálum þar sem m.a. er fjallað um fjármál

fyrirtækja, verðmat og fjárfestingar, fjármálamarkaði,

afleiður og alþjóðafjármál.

Meistaranám í viðskiptafræði

Meistaranámi í viðskiptafræði við Háskólann á Akureyri

var breytt í rannsóknartengt meistaranám árið 2010. Er

það 120 ECTS eininga nám. Námið er einstaklingsmiðað

þannig að hver nemandi fylgir eigin námskrá sem er

sérsniðin að þörfum hans og þess rannsóknarverkefnis

sem hann vinnur að á námstímanum. Meðal fyrstu verkefna

Frá Vísindavöku Rannís sem haldin var í Listasafni Reykjavíkur á Degi evrópska vísindamannsins 24. september. Frá vinstri: Anna Rut Jónsdóttir meistaranemi, Jón Þorvaldur Heiðarsson lektor og sérfræðingur við RHA, Oddur Vilhelmsson dósent við viðskipta- og raunvísindasvið, María Markúsdóttir meistaranemi, Kristín Dýrfjörð lektor við kennaradeild HA og Hjalti Jóhannesson starfandi forstöðumaður RHA.

32

meistaranema er að velja sér námskeið úr kennsluskrám

HA og samstarfsstofnana hans, í náinni samvinnu við

aðalleiðbeinanda. Meistaranámsnefnd viðskipta- og

raunvísindasviðs tryggir að hin einstaklingsmiðaða námskrá

standist ítrustu gæðakröfur.

Námið skiptist í rannsóknarverkefni sem getur verið

60 eða 90 ETCS einingar og því eru námskeið 30 til

60 ECTS einingar. Að lágmarki skal nemandi taka 30

ECTS einingar í námskeiðum og hið minnsta 10 ECTS í

rannsóknaraðferðum. Önnur námskeið skal nemandi taka

við HA eða samstarfsstofnanir. Þetta nýja fyrirkomulag er

skipulagt á sama hátt og meistaranám auðlindadeildar og

hægt að tengja það rannsóknarverkefnum í báðum deildum

Haustið 2010 voru kennd síðustu námskeiðin samkvæmt

námskrá sem gilti um hið námskeiðsbundna meistaranám

viðskipta- oG raunvísindasviðog ekki var þá innritað í það nám.

Rannsóknir

Kennarar í viðskiptadeild hafa á undanförnum árum verið

afkastamiklir við rannsóknir og ritstörf á sviðum fjármála

og fjármálamarkaða, ferðaþjónustu, samruna fyrirtækja,

útvistunar í þjónustufyrirtækjum, alþjóðastofnana, fjar-

kennslu, norrænna vinnumarkaða, sveitarstjórnarmála,

markaðs mála, stjórnunar og skipulagningar fyrirtækja

og reksturs sjávarútvegsfyrirtækja. Rannsóknir þeirra

hafa birst í sérstökum bókum, íslenskum og erlendum

fræðitímaritum og safnritum. Náin tengsl eru við

rannsóknir Rannsóknamiðstöðvar ferðamála – RMF og

Rannsóknamiðstöð Háskólans á Akureyri – RHA m.a. um

byggðarannsóknir.

Kennarar deildarinnar eiga í margvíslegum samskiptum og

samstarfi við erlendar stofnanir og vísindamenn. Nemendur

hafa stundað nám erlendis að hluta á vegum Erasmus og

Nordplus.

Viðskipta- og raunvísindasvið á aðild að ECBE, The European

Council for Business Education, frá árinu 2005. Um frekari

upplýsingar varðandi ECBE vísast til heimasíðu samtakanna:

http://ecbe.qualilearning.org/.

Viðskiptadeild er einnig aðili að EkoTekNord sem er tengsla-

net 19 háskóla á Norðurlöndum. Markmið netsins er að auka

nemenda- og kennaraskipti og bjóða upp á stutt námskeið.

Frekari upplýsingar er að finna á heimasíðu samtakanna:

http://www.ekoteknord.nu/etn/index.shtml

Sean Scully, nemandi í líftækni, að útskýra vísindin fyrir ungum gestum háskólans.

33

34

Markaðs- og kynningarstarf var með hefðbundnum hætti

árið 2010. Forstöðumaður markaðs- og kynningarsviðs

vann kynningarefni fyrir háskólann í samstarfi við deildir

hans en það er auglýsingastofan Stíll á Akureyri sem

sér um hönnun kynningarefnis og Ásprent prentar. Sú

breyting varð á markaðs- og kynningarsviði árið 2010 að í

maí fór forstöðumaður sviðsins, Dagmar Ýr Stefánsdóttir, í

fæðingarorlof til áramóta, og hana leysti af Dagbjört Brynja

Harðardóttir sem hóf störf á sviðinu í janúar 2010.

Allir háskólar landsins héldu áfram góðu samstarfi um

að skipuleggja Háskóladaginn sem er orðinn að árlegum

viðburði í Ráðhúsi Reykjavíkur og Háskóla Íslands. Einnig

var Háskóladagurinn haldinn sameiginlega á Egilsstöðum,

Akureyri og Ísafirði.

Að venju var 1. desember haldinn hátíðlegur og í tilefni hans

var einnig haldið upp á 10 ára afmæli Íslandsklukkunnar.

Af því tilefni var efnt til smásagnasamkeppni meðal 10 ára

barna á Akureyri. Undirtektir voru mjög góðar og sigurvegari

keppninnar, Viðar Guðbjörn Jóhannsson, hlaut þann heiður

að hringja bjöllunni á fullveldishátíð HA þann 1. desember.

markaðs- oG kynninGarsviðÍ desember var einnig efnt til samkeppni innan HA um nafn

á anddyri háskólans. Þátttaka var mjög góð og barst fjöldi

tillagna bæði frá nemendum, kennurum og öðru starfsfólki.

Eftir vandlega íhugun nafnanefndar hlaut anddyrið nafnið

„Miðborg”.

Lögð var áhersla á vandaðar auglýsingar í fjölmiðlum

fyrir innritun skólaárið 2010–2011. Markaðs- og kynningar-

svið er í samstarfi við Birtingahúsið ehf. um að út búa

auglýsingaáætlun og eru auglýsingar unnar af auglýsinga-

stofunum Kapital og Ásprenti Stíl ehf. Að venju var farið

í heimsóknir í framhaldsskóla og háskólinn kynntur

fyrir stúdentsefnum, farið var í velflesta framhaldsskóla

landsins og oft voru nemendur HA með í för. Að auki

var sendur markpóstur til stúdentsefna og þá tók

markaðs- og kynningarsvið á móti hópum sem heimsóttu

háskólann. Markaðs- og kynningarsvið sá einnig um að

skipuleggja fjölmarga viðburði innan háskólans, svo sem

vígslu nýbyggingar, Opið hús í ágúst og móttöku eftir

brautskráningu í júní.

Háskóladagurinn 2010 fór fram laugardaginn 20. febrúar í Ráðhúsi Reykjavíkur, Háskóla Íslands og Norræna húsinu en alls voru yfir 500 námsleiðir á háskólastigi kynntar. Dagurinn þótti takast vel. Hér sést kynningarbás Háskólans á Akureyri.

35

Fjármála-starfsmanna- og rekstrarsvið annast rekstur

og umsjón fasteigna og búnaðar háskólans, þar á meðal

rekstur tölvukerfa og símakerfa. Jafnframt annast sviðið

helstu sameiginleg verkefni á sviði fjármála. Má þar nefna

umsjón með gerð rekstraráætlana til lengri og skemmri

tíma, vinnslu bókhalds og launa, miðlun fjárhagslegra

upplýsinga, svo og eftirlit og ráðgjöf um fjárhagsleg málefni

háskólans.

Á árinu 2010 var starfsemin með hefðbundnu móti. Nýtt

húsnæði á Sólborg var tekið í notkun við hátíðlega athöfn í

ágúst. Þar með er öll starfsemi Háskólans á Akureyri komin

á einn stað.

Á sviðinu störfuðu 14 starfsmenn.

fjármála-, starfsmanna- oG rEkstrarsviðmarkaðs- oG kynninGarsvið

Jónas Steingrímsson framkvæmdastjóri FÉSTA, Jónína Sturludóttir og Agnes Eyfjörð verkefnastjórar á fjármálasviði. Starfsfólk háskólans tók virkan þátt í landsátakinu Hjólað í vinnuna. Sjö lið voru innan háskólans. Það lið sem hjólaði lengst, eða 541 kílómeter, var Þór og Freyja, en þremenningarnir á myndinni voru einmitt í því liði.

36

nEmEndur oG dEildir

37

Meginmarkmið kennslusviðs er að tryggja samræmi og

gott skipulag á daglegu starfi háskólans ásamt því að veita

nemendum og starfsfólki almennar upplýsingar, þjónustu

og ráðgjöf.

Fulltrúar á kennslusviði annast meðal annars almenna

þjónustu, upplýsingagjöf, símsvörun, útgáfu vottorða og

innkaup og afgreiðslu á skrifstofuvörum fyrir starfsfólk

háskólans. Fulltrúar annast jafnframt innritun nýnema og

hafa umsjón með nemendaskrá.

Unnið var að því á kennslusviði árið 2010 að koma gögnum

nemendaskrár í málakerfi háskólans, GoPro.

Skrifstofur fræðasviðanna heyrðu undir kennslusvið á fyrri

hluta árs 2010. Hlutverk þeirra er að annast skipulag á

daglegu starfi í kennsludeildum háskólans í samstarfi við

deildarforseta. Í þessu felst meðal annars frágangur á náms-

og kennsluskrá, brautskráningarskjölum og kennsluskiptingu

ásamt stundaskrárgerð og einkunnaskráningu. Skrifstofur

skrá og veita nemendum upplýsingar og ráðgjöf varðandi

námsframvindu ásamt því að aðstoða fræðasvið og deildir

varðandi fundi, nemenda- og starfsmannamál og vinnuferla.

Sumarið 2010 urðu þær skipulagsbreytingar á kennslusviði

að störf skrifstofustjóranna þriggja færðust til fræðasviðanna

og heyra nú undir stjórn forseta þeirra. Fluttust verkefni þau

sem lýst er hér að ofan þá frá kennslusviði til fræðasviðanna.

Skipulag og umsjón prófahalds fer fram á kennslusviði

undir stjórn prófstjóra. Prófstjóri gefur út próftöflur og hefur

yfirumsjón með prófhaldi og einkunnaskilum. Reglulegar

próftíðir eru í desember og apríl/maí og sjúkra- og

endurtökupróf eru að lokinni viðkomandi próftíð. Áður gafst

nemendum tækifæri á að þreyta próf í öllum námskeiðum

í ágúst en ágústpróf voru felld niður með reglum um

námsmat fyrir Háskólann á Akureyri nr. 885/2009.

Kennslusvið hefur umsjón með framkvæmd fjarkennslu

háskólans ásamt samskiptum við símenntunar- og

fræðslumiðstöðvar um allt land. Á kennslusviði starfar

sérfræðingur háskólans í upplýsingakerfum, sem hefur

umsjón með innra upplýsingakerfi hans, Stefaníu.

kEnnslusviðSérfræðingurinn annast einnig gagnamiðlun milli tölvu-

kerfa háskólans ásamt vefumsjón. Hann sér ennfremur

um uppsetningu og birtingu námskrár og framkvæmir

námskeiðsmat og aðrar kannanir ásamt því að veita ýmsar

tölfræðilegar upplýsingar úr nemendaskrá.

Náms- og starfsráðgjafi heyrir undir kennslusvið. Markmið

starfsins er í megindráttum þríþætt: Að leiðbeina núverandi

og væntanlegum nemendum háskólans um val á námi, að

veita einstaklingum og hópum leiðsögn á meðan á námi

stendur, ekki síst um námstækni og bætt vinnubrögð í námi,

og að veita nemendum persónulega ráðgjöf, meðal annars

varðandi námsframvindu og ein