8

บทท 2

ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

2.1. ทฤษฎทเกยวของ

2.1.1. ประวตความเปนมาบรษทสงขทองทวร

บรษท สงขทองทวร ตงอยท บานดอนสวรรค ต าบลกดปลาดก อ าเภอชนชม จงหวด

มหาสารคาม บรหารงานโดยคณสงขทอง แสงไข เนองจากในปจจบนการบรหารงานของบรษทสงข

ทองทวร มความลาชา และไมมความเปนระบบระเบยบในดานการจดเกบขอมล และยงเกดปญหา

ในการน าขอมลไปใช การจดเกบขอมลในปจจบนยงใชระบบงานทเปนการจดบนทกลงในกระดาษ

ซงปญหาทตามมาคอขอมลเกดความเสยหาย และเกดขอผดพลาดของขอมลซงปญหานเกดจากทาง

บรษทสงขทองทวร ยงไมมความทนสมยในการน าเทคโนโลยใหมๆ เขามาประยกตใชเกยวกบงาน

ภายในบรษทจงท าใหบรษทเกดความลาชาในการด าเนนงานและเกดความผดพลาดของขอมลได

ระบบการบรหารงานบรษท สงขทองทวร เดมทใชอยในปจจบนมปญหาในดานตางๆมากมาย ไมวาจะเปนในดานการจดเกบขอมลลกคาทท าการจองตวรถ ยกเลกการจองตวรถ ขอมลตารางงาน การเดนรถ การช าระเงนคารถต และรวมถงการเชคตารางงานรถต เกดปญหาขอมลบางสวนสญหาย และขอมลขาดระบบระเบยบ ท าใหเวลาตรวจสอบขอมลแตละครงใชเวลามากในการคนหาขอมล และยงสงผลตอการบรหารงานของผบรหารเปนอยางยงเนองจากจ านวนลกคาท เพมขนการ จดเกบขอมลตองมความถกตองแมนย า และมความเปนระบบระเบยบมากขนจะท าใหการบรหารงาน ของผบรหารงายตอการตรวจสอบ ท าใหกจการเกดขอผดพลาดนอยทสดและไดรบผลประโยชนสงสด เกดความประทบใจตอผใชบรการ ดงนนผจดท าโครงการจงไดท าการศกษาเกยวกบปญหาตางๆทเกดขนภายในบรษทและไดม การน าเวบไซตมาใชเพอพฒนาระบบจองตวรถตออนไลนบรษทสงขทองทวรใหมประสทธภาพดวยการน าระบบสารสนเทศมาใชในการบรหารจดการ เพอลดปญหาในการเกดขอผดพลาดของขอมล การ เรยกดหรอคนหาขอมลแตละครง การตรวจสอบขอมลในแตละครง และการจดเกบขอมลใหมระบบ ระเบยบเพมขนงายตอการเรยกใชงานท าใหการปฏบตงานของบรษทสงขทองทวรเปนไปดวยความ สะดวก รวดเรว และไมเกดขอผดพลาดในการท างานเกดความประทบใจตอผใชบรการ สราง มาตรฐานใหกบบรษทสงขทองทวรและบรษทไดรบความนาเชอถอ

9

2.2. นยามศพท

2.2.1. ความหมายของรถยนต

รถยนต หมายถง ยานพาหนะทางบกทขบเคลอนทดวยพลงงานอยางใดอยางหนง

และถายทอดลงสลอเพอพาผขบ ผโดยสาร หรอสงของ ไปยงจดหมายปลายทางปจจบน รถยนต

โดยสวนมากไดรบการออกแบบอยางซบซอนในทางวศวกรรม และหลากหลายประเภท ตามความ

เหมาะสมของการใชงานหรอใชส าหรบงานเฉพาะกจ

2.2.1.1. รถยนตกอนชวงปฏวตอตสาหกรรมยานพาหนะของผคนในสมยนน ยงคง

อาศยแรงของสตว เชน รถมา หลงจากมการปฏวตอตสาหกรรม ไดมการประยกตใชแรงดนไอน ามา

ขบเคลอนเปนยานพาหนะแบบใหมทไมตองอาศยแรงของสตว

ประเทศไทยเรมมรถยนตใชในชวงป พ.ศ. 2446 (ค.ศ. 1903) ในรชสมย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยห ว รชกาลท 5 โดยชาวตางชาต เปนคนน าเขามา ภายในประเทศซงไดรบความสนใจเปนอยางมาก หลงจากนนไทยไดเรมมอตสาหกรรมรถยนตโดยใช ชอบรษทวา ไทยรง ยเนยนคาร <http://th.wikipedia.org 2 มถนายน 2556.>

2.2.3. ความหมายของการขนสง

2.2.3.1 การขนสง คอการเคลอนยายคน และสงของจากทหนงไปยงอกทหนง การขนสงแบงออกเปนหมวดใหญดงน ทางบก ทางน า ทางอากาศ และ อนๆ เราสามารถพจารณาการขนสงไดจากหลายมมมอง โดยคราว ๆ แลว เราจะพจารณาในสามมมคอ มมของโครงสรางพนฐาน , ยานพาหนะ, และการด าเนนการ โครงสรางพนฐาน พจารณาโครงขายการขนสงทใช เชน ถนน ทางรถไฟ เสนทางการบน คลอง หรอ ทอสง รวมไปถงสถานการขนสง เชน ทาอากาศยาน สถานรถไฟ ทารถ และ ทาเรอ ในขณะท ยานพาหนะ คอสงท เคลอนทไปบนโครงขายนน เชน รถยนต รถไฟ เครองบน เรอ สวน การด าเนนการ นนจะสนใจเกยวกบการควบคมระบบ เชน ระบบจราจร ระบบควบคมการบน และนโยบาย เชนวธการจดการเงนของระบบ เชนการเกบคาผานทาง หรอการเกบภาษน ามน เปนตน <http://www.itbsthai.com 2 มถนายน 2556>

2.2.4. การจ าแนกประเภทระบบขนสงสาธารณะตามประเภทของบรการ เปนการจ าแนกโดยพจารณาจากประเภทของผใหและผใชบรการ สามารถแบงระบบ

ขนสงสาธารณะออกไดเปน 4 กลม ไดแก การขนสงสวนบคคล การขนสงผโดยสารแบบรบจาง

การขนสงผโดยสารดวยบรการสาธารณะ และระบบขนสงสาธารณะเขตเมอง

10

2.2.4.1. การขนสงสวนบคคล (Private transportation) เปนการขนสงท ผ

ครอบครองยานพาหนะเปนผใชพาหนะนนในการเดนทางดวยตวเอง มกใชในการเดนทางบนเสนทาง

สาธารณะและถนนทจดไวใหส าหรบการสญจร รปแบบยานพาหนะทจดอยในการขนสงประเภทน

ไดแก รถยนตสวนบคคล นอกจากนยงรวมไปถงรถจกรยานยนตรถจกรยาน และการเดนทางดวย

การเดน

2.2.4.2. ก า ร ข น ส ง ผ โ ด ย ส า ร แ บ บ ร บ จ า ง (For-hire urban passenger

transportation) การขนสงในกลมน มกถกเรยกอกชอหนงวา Paratransit เปนการขนสงทจดให

ผใหบรการเพอใหบรการกบผโดยสารทวไป โดยผโดยสาร และผใหบรการจะท าการตกลงราคา

คาบรการลวงหนากอนใชบรการรปแบบการขนสงดงกลาวมกจะไมมการระบเสนทาง และตารางการ

ใหบรการทแนนอน รปแบบการขนสงทจดอยในเกณฑดงกลาวไดแก แทกซ ตกตก มอเตอรไซด

รบจาง Dial-a-bus และ Jitney การใหบรการแบบ Paratransit นนเสนทางการใหบรการและ

ตารางเวลาการเดนทางสามารถเปลยนแปลงไดตามความตองการของผใชบรการแตละคน ดงนนจง

ถอไดวาเปนรปแบบการเดนทางทตอบสนองตอความตองการของผโดยสาร

2.2.4.3. การขนสงผโดยสารดวยบรการสาธารณะ (Common-carrier urban

passengertransportation) เปนรปแบบการขนสงทรจกกนในชอของ Transit เปนระบบขนสงทม

การก าหนดเสนทางและตารางเวลาของการใหบรการเปนทแนนอนไวแลวลวงหนา จงจดไดวาเปน

บรการทมเสนทางและตารางการเดนทางทแนนอน ผใชบรการตองช าระคาโดยสารตามทก าหนดไว

ระบบขนสงทจดอยในกลมน ไดแก รถโดยสารประจ าทาง รถราง รถรางดวน เปนตน

2.2.4.4. ระบบขนสงสาธารณะเขตเมอง (Urban public transportation) คอ

การขนสงทรวมทงระบบขนสงแบบ Mass transit และ Paratransit เขาเปนกลมเดยวกนโดย

พจารณาวาทง Mass transit และ Paratransit ตางกเปนการขนสงสาธารณะเหมอนกน อยางไรกด

ถากลาวถงระบบขนสงสาธารณะ สวนใหญกจะหมายถงการขนสงแบบ Mass transit เปนหลก

นอกจากการจ าแนกประเภทระบบขนสงโดยใชหลกเกณฑดงกลาวขางตนแลว ยง

สามารถจ าแนกประเภทระบบขนสงโดยใชหลกเกณฑอนในระดบรองลงมา โดยอาจจ าแนกเปน การ

ขนสงเฉพาะกลมหรอบคคล และการขนสงแบบรวมกลมผโดยสาร โดยการขนสงเฉพาะกลมหรอ

บคคล หมายถง ระบบขนสงทจดขนมาส าหรบใหบรการแกผโดยสารกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะเปน

รายบคคล หรอกลมองคกร และการขนสงแบบรวมกลมผโดยสาร หมายถง ระบบขนสงทใหบรการ

แกผโดยสารทวไปโดยผโดยสารเหลานนไมจ าเปนตองรจกกนหรออยในหมคณะเดยวกน

11

2.2.5. รปแบบการขนสง

ระบบขนสงถกก าหนดใหแตกตางกนไป ดวยคณลกษณะ 3 ประการดงตอไปน

เขตทาง (Right-of-way)

เทคโนโลย (Technologies)

ประเภทของการใหบรการ (Type of services)

2.2.5.1. เขตทาง (Right of way, ROW) เขตทางของระบบขนสง หมายถง

พนทซงถกก าหนดแนวขอบเขตไวส าหรบยานพาหนะในการด าเนนกจกรรมการขนสงต างๆ เขตทาง

สามารถแบงออกเปน 3 ประเภท ตามระดบของการแบงแยกขอบเขตของการสญจรออกมาจาก

กระแสจราจรอนๆ ดงตอไปน

- เขตทางประเภท C เปนเขตทางทมลกษณะเชนเดยวกบพนผวถนนยวดยานท

ใหบรการขนสงในเขตทางประเภทนจะสญจรรวมไปกบกระแสจราจรประเภทอน ระบบขนสงในกลม

นอาจปรบปรงใหมประสทธภาพการเดนทางดขนดวยการก าหนดสทธพเศษเหนอยวดยานประเภทอน

ในกระแสจราจร เชน การก าหนดชองทางพเศษส าหรบระบบขนสงสาธารณะหรอการใหสทธระบบ

ขนสงสาธารณะในการผานทางแยกทางรวมไดกอน เปนตน

- เขตทางประเภท B คอ เขตทางทใชวธการแบงแยกการสญจรของยวดยานออก

จากกระแสจราจรอนดวยการใชสงกดขวางวางเปนแนวกนตามทางยาวของเสนทาง สงกดขวางทวาน

ไดแก ขอบทาง (Curbs) เกาะ (Barriers) เขตทางแบบตางระดบ (Grade separation) เปนตน

เขตทางประเภทนมกมการควบคมการเขาถงเปนบางชวง (Partial control of access) โดยยง

อนญาตใหยวดยานประเภทอน หรอการเดนเทาสามารถตดผานเสนทางการสญจรได ทางแยก และ

ทางรวมยงสามารถพบเหนไดเชนกนในเขตทางประเภทน

- เขตทางประเภท A เขตทางประเภทนถอไดวาเปนเขตทางทถกควบคมการเขา

ออกอยางเตมรปแบบ (Full control of access) เปนขอบเขตทางทไมมการตดผานโดยกระแส

จราจรประเภทอนในลกษณะทเปนทางรวมทางแยก และเปนเขตทางทไมสามารถตดผานไดทงจาก

ยวดยานประเภทอน หรอการเดนเทา ตวอยางของเขตทางประเภทน ไดแก การก าหนดเขตทาง

แบบตางระดบ (Grade separation) หรอเขตทางพเศษ (Exclusive ROW) เปนตน

2.2.5.2. เทคโนโลย (Technologies) เกณฑในการพจารณามกเกยวของกบ

ลกษณะทางกลศาสตรของยวดยาน และทางวงของยวดยานเหลานน โดยสามารถแบงออกไดเปน 4

กลม ไดแก

12

- สวนรองรบ (Support) คอ จดสมผสทางตามแนวดงระหวางยวดยาน และพนผว

ทยวดยานนนใชเปนทางวง ซงรองรบน าหนกทงหมดของยวดยานนน ประเภทของสวน รองรบทเหน

ไดทวไป ไดแก ยานพาหนะบนผวน า อาท เรอ และไฮโดรโพลส ฯลฯ หรอยานพาหนะบนอากาศ อาท

ยานโฮเวอรคราฟท เปนตน

- การควบคมทศทาง (Guidance) หมายถง สวนทท าหนาทควบคมทศทางใน

แนวราบของยานพาหนะ ยานพาหนะทวงบนถนน อปกรณทใชควบคมทศทาง ไดแก พวงมาลย

(ควบคมโดยคนขบ) ส าหรบยานพาหนะทวงบนรางจะมการควบคมทศทางตามแนวราบดวยลอท

ออกแบบใหมลกษณะเปนรอง และวงบนรางทออกแบบใหมลกษณะเปนแกนรปกรวยทพอดกบรอง

ของลอ เปนตน

- การขบเคลอน (Propulsion) หมายถง ชนดของเครองยนตทใชในการขบเคลอน

และวธการทใชในการถายเทก าลงจากเครองยนตไปยงสวนทท าหนาทควบคมการเรง และการหนวง

ความเรวของยวดยาน องคประกอบหลกของการขบเคลอน ไดแก ประเภทของการขบเคลอน

(Types of propulsion unit) หนวยขบเคลอนยานพาหนะแบบพนฐานทสด ไดแก เครองยนต

สนดาปภายในแบบดเซลซงเปนเครองยนตทนยมใชกบยานพาหนะประเภทรถโดยสาร รถไฟ

เครองจกรท ใชส าหรบใหก าเนดกระแสไฟฟา Trolleybuses และการขนสงแบบรางขณะท

เครองยนตสนดาปภายในแบบกาซโซลน มกจะใชกบพาหนะขนาดเบากวา เชน รถยนตสวนบคคล

วธทใชในการถายก าลงจากเครองยนตเพอเปลยนเปนแรงขบเคลอน (Methods oftransferring

tractive force) ไดแก การใชหลกของการยดตดกนของผวสมผส ก าลงแมเหลก สายเคเบล ใบพด

เปนตน

- การควบคมยานพาหนะ (Control) หมายถงการบงคบหรอควบคมการเคลอน

ตวของยานพานะหรอกลมของยานพาหนะในระบบ การควบคมทมความส าคญทสดของระบบขนสง

คอ การควบคมระยะหางระหวางกนของยานพาหนะตางๆ ในทางราบซงอาจใชวธการควบคมดวย

พนกงานควบคม และปาย พนกงานควบคม และสญญาณการควบคมแบบอตโนมตเตมรปแบบ หรอ

การผสมผสานระหวางหลายวธ เปนตน

2.2.5.3. ประเภทของการใหบรการ (Type of services) สามารถจ าแนกออก ได

เปน 3 กลม ไดแก

- บรการทก าหนดตามเขตเสนทางท ใหบรการ (Type of routes and trips

served) แบงออกเปน 3 รปแบบ คอ

13

- การขนสงระยะสน (Short-haul transit) หมายถง ระบบขนสงทใหบรการดวย

ความเรวต า ภายในพนทขนาดเลกทมปรมาณการเดนทางสง เชน พนทศนยกลางธรกจและชมชน

(Central business district, CBD) ภายในบรเวณมหาวทยาลย สนามบน และพนททมการจด

แสดงนทรรศการ เปนตน

- การขนสงในเขตเมอง (City transit) เปนระบบขนสงทพบเหนไดทวไปภายใน

เขตเมองตางๆ ประกอบดวยเสนทางการขนสงทจดขนเพอใหบรการโดยตลอดทวทงเมองโดยการ

ก าหนดขอบเขตทางของเสนทางเปนแบบ A B หรอ C ตามทไดกลาวมาแลว

- การขนสงนอกเขตเมอง (Regional transit) เปนรปแบบการขนสงทมระยะ

ทางไกลดวยพาหนะทมความเรวสงมาก การหยดระหวางทางเกดขนนอยครง ใหบรการแกผโดยสาร

ทตองการเดนทางระหวางเมองใหญ ตวอยางของการขนสงประเภทนไดแก รถไฟ และรถดวน (Rail

and express buses) ระหวางเมอง เปนตน

- บรการทก าหนดตามตารางเดนรถและการหยดรบสงผโดยสาร (Stopping

schedule) แบงออกเปน 3 รปแบบ ไดแก

- บรการระดบทองถน (Local service) คอ ระบบขนสงทก าหนดใหมการจอดใน

ทกจดทก าหนดใหเปนปายรบ-สงผโดยสาร หรอจอดตามความตองการของผโดยสาร

- บรการแบบเรงดวน (Accelerated service) คอ ระบบขนสงทก าหนดใหมการ

จอดใหบรการในลกษณะ “ปายเวนปาย” ตลอดทงเสนทาง รถทใหบรการจะจอดใหบรการทจดรบ-สง

ผโดยสารสลบปายกนกบพาหนะคนทบรการไปแลวกอนหนาน โดยปายทจะใหบรการ แบบสลบกนน

จะถกก าหนดไวลวงหนากอนออกใหบรการ

- บรการแบบพเศษ (Express service) คอ ระบบขนสงทก าหนดจดส าหรบการ

จอดรบ-สงผโดยสาร มระยะหางกนมากเสนทางทใหบรการรปแบบนมกมเสนทางใหบรการ

เชนเดยวกนกบเสนทางทใหบรการภายในทองถน แตจะมการหยดรบ-สงผโดยสารนอยครงกวา

- บรการทก าหนดตามชวงเวลาการใหบรการ (Time of operation) แบงออกได

เปน 3 รปแบบไดแก

- การใหบรการตลอดวน (All-day service) คอ ระบบขนสงทมจ านวนชวโมงของ

การใหบรการตอวนสงสด เปนลกษณะการใหบรการพนฐานทพบไดทวไป โดยเฉพาะอยางยงการ

ขนสงในเสนทางหลก มกจะมการจดใหบรการในลกษณะน

- การใหบรการในชวโมงเรงดวน (Peak-hour service หรอ Commuter transit)

คอ ระบบขนสงทใหบรการในชวงเวลาเรงดวนเทานน เสนทางทใหบรการมกมลกษณะโครงขายเปน

14

แบบรศมออกมาจากบรเวณชานเมองตางๆ และมศนยรวมของจดสนสดการเดนทางเปนพนท

ศนยกลางธรกจและชมชน (CBD) สวนมากมกใหบรการแกผโดยสารทมวตถประสงคในการเดนทาง

เพอประกอบธรกจการงานตางๆ การใหบรการในลกษณะนจดขนเพอเสรมการใหบรการตลอดวน

เทานน แตไมสามารถทจะใชเปนรปแบบการใหบรการหลกแทนการใหบรการตลอดวนได

- การใหบรการแบบเฉพาะกจ (Irregular service) คอ ระบบขนสงทใหบรการ

ในชวงทมเหตการณพเศษหรอเฉพาะกจเกดขน อาท ชวงการแขงขนกฬาส าคญ งานนทรรศการ หรอ

ชวงทมการเฉลมฉลองของเมอง เปนตน

2.2.6. การขนสงดวยรถรบจาง (Paratransit)

การขนสงดวยรถรบจางมาจากค าวา Paratransit ซงเปนค าทใชเรยกรปแบบการ

ขนสงในลกษณะดงกลาวมาตงแตทศวรรษท 1970 การขนสงดวยรถรบจางเปนรปแบบการขนสงทม

คณสมบตรวมกนระหวางการใหบรการในลกษณะทเปนระบบขนสงสาธารณะ และความเปนสวนตว

ของรถยนตสวนบคคลกคอ เปนระบบขนสงทใหบรการเพอตอบสนองความตองการในลกษณะท

จ าเพาะเจาะจงกบความตองการของแตละบคคลโดยไมถกก าหนดวาตองใหบรการประจ าในเสนทาง

ใดหรอตามตารางเวลาทแนนอน เหมอนกบระบบขนสงสาธารณะทวไป

2.2.7. ยานพาหนะ

สวนมากแลว ไมนยมใชรถโดยสารแบบมาตรฐานส าหรบใหบรการ แตนยมใชพาหนะทม

ขนาดเลก โดยทวไปม 4 รปแบบดวยกน ไดแก

2.2.7.1. รถตมาตรฐาน (Standard van)

มความจ 5 - 15 ทนง มอายการใชงานสน (ประมาณ 3 – 5 ป ) และมหลงคาต า

ท าใหการเดนเขา-ออกเปนไปดวยความลาชา

2.2.7.2. รถตทไดรบการตอเตม (Modified van)

เปนรถตทมหลงคาสงกวาพาหนะแบบแรก และบางครงอาจมระดบพนภายในตวรถ

ทต ากวาและมล าตวรถทกวางกวาแบบมาตรฐาน รถลกษณะน โดยทวไปมความจ 9 - 16 ทนง มความ

ทนทานสงกวารถตแบบมาตรฐาน อายการใชงานประมาณ 5 - 7 ป

15

2.2.7.3. รถโดยสารขนาดเลก (Small bus)

เปนพาหนะทมชวงลางและระบบขบเคลอนทมการออกแบบใหมลกษณะคลายรถ

โดยสารแบบมาตรฐาน มกใชเครองยนตดเซลแตจะมขนาดทเลกกวารถโดยสารแบบมาตรฐาน พาหนะ

ประเภทนมความจ 18 - 35 ทนง มความทนทานสงมาก อายการใชงานโดยเฉลย 10 - 15 ป และม

พนทภายในมากกวาพาหนะแบบอน

2.2.7.4. แทกซ (Taxi)

แทกซเปนบรการขนสงสาธารณะรปแบบหนงทมผนยมใชบรการอยางกวางขวาง

เปนรปแบบการขนสงทใหบรการอยในเขตเมองเปนสวนใหญในประเทศสหรฐอเมรกาไดมการศกษา

ลกษณะการใหบรการของแทกซ ไดผลสรปส าคญดงตอไปน

- รถแทกซเปนระบบขนสงสาธารณะทมผใชบรการคดเปน 1 ใน 3 ของผใชบรการ

ขนสงสาธารณะแบบปกต

- รายไดโดยรวมของผประกอบรถแทกซ พบวามมลคาเปน 2 เทาของผประกอบ

การขนสงสาธารณะแบบปกตซงเปนสงทบงบอกถงลกษณะทส าคญประการหนงของบรการรถแทกซ

นนคอ เปนบรการทมราคาคาโดยสารคอนขางแพง

- ใชระยะทางในการวงใหบรการคดเปน 2 เทา ของระบบขนสงสาธารณะแบบปกต

เปนสงนบงบอกวาบรการแทกซมประสทธผลในการใหบรการต า

- ใชบคลากรเพอท าหนาทตางๆ ในระบบการใหบรการมากกวาระบบขนสง

สาธารณะแบบปกตสงนบงบอกวา การใหบรการรถแทกซนนมความสนเปลองแรงงานสง รถแทกซ

เกอบทงหมดเปนบรการทผานการด าเนนงานของบรษทเอกชนทไมขนตรงกบการควบคมของภาครฐ

โดยตรง บางบรษทอาจจะตองจดทะเบยนและมการท าสญญาเพอขอเปนผประกอบการกบหนวยงาน

ขนสงในทองถน โดยตองลงทนเกยวกบอปกรณและเครองมอตางๆ ดวยตนเอง

2.2.8. การก าหนดโครงสรางอตราคาโดยสาร (Fare structure)

การก าหนดโครงสรางอตราคาโดยสารระบบขนสงสาธารณะแบงออกได ดงน

2.2.8.1. อตราคาโดยสารแบบคงทตลอดเสนทาง (Flat fares)

ระบบจดท าอตราคาโดยสารแบบคงท (Flat หรอ Uniform fares system) เปน

วธการจดเกบคาโดยสารทมขอไดเปรยบหลายประการไมวาจะเปนความไมซบซอนของการค านวณคา

โดยสารผโดยสารเขาใจไดงาย มสวนชวยเพมผลผลตทางการตลาด และงายตอการจดเกบ แตระบบ

ดงกลาวกมขอเสยเชนเดยวกน ขอเสยทส าคญ ไดแก กอใหเกดความเสยเปรยบและสญเสยรายไดของ

16

ผประกอบการ โดยเฉพาะอยางยงในสายการเดนรถทมระยะทางไกล ในบางแหงทใชนโยบายดงกลาว

นอตราคาโดยสารจะถกก าหนดใหมราคาแตกตางกนไปในแตละกลมของผใชบรการ เชนกลมผสงอาย

ผพการ เดกนกเรยน บคคลเหลานจะช าระคาโดยสารในราคาทต ากวาปกตตามทไดก าหนดไว หรอใน

บางแหงอาจมการจดเกบคาโดยสารทมราคาสงกวาเดมบางชวงเวลา เชนในชวงเวลาเรงดวน หรอ

ตงแตเวลา 22.00 น. เปนตนไป เปนตน ในการจดเกบคาโดยสารแบบคงทนสามารถอ านวยความ

สะดวกใหแกผโดยสารเพมขนดวยการน ากลองช าระคาโดยสารอตโนมตมาประยกตใชอปกรณ

ดงกลาวนชวยใหเกดความสะดวกรวดเรว และปลอดภยในการช าระคาโดยสาร และมสวนชวยในการ

ประหยดคาใชจายดานการด าเนนการใหผประกอบการไดอกทางหนงดวย

2.2.8.2. อตราคาโดยสารแบงตามเขตพนท (Zone fares)

เปนวธการค านวณอตราคาโดยสารท โดยทวไปแลวจะใชพนททมลกษณะเปน

ศนยกลางชมชนซงมขอบเขตกวางขวาง และมพนทยอยขนาดเลกรายลอมอยบรเวณรอบนอก คา

โดยสารจะถกก าหนดราคาเรมตนคงทไวเปนราคาฐานผโดยสารจะตองช าระคาโดยสารเพมจากราคา

ฐานตามเสนทางทรถโดยสารวงผานไปในแตละเขตพนทการค านวณราคาคาโดยสารดวยวธนจะ

กอใหเกดความไดเปรยบตอผใหบรการในกรณทผโดยสารเดนทางในระยะไกลทตองวงผานไปในเขต

พนทตางๆ หลายเขตในทางตรงกนขามวธดงกลาวจะกอใหเกดความเสยเปรยบตอผใชบรการในกรณ

ทผใชบรการเดนทางดวยเทยวการดนทางทสน แตจดปลายทางทตองไปนนตงอยคนละเขตพนทเปน

เหตใหมการเดนทางขามเขตพนทเกดขน ท าใหผบรการทานนนตองเสยคาโดยสารเพมจากราคาฐาน

ขณะทถาเปนเทยวการเดนทางทไกลกวาน แตละจดปลายทางอยในจดพนทเดยวกนกบในกรณแรก

ผใชบรการในกรณหลงกจะใชคาโดยสารในราคาทเทากนกบผทใชบรการในกรณแรกการค านวณอตรา

คาโดยสารดวยวธนอาจกอใหเกดความลาชา ในขณะทใหบรการนไดในกรณทตองใชพนกงานขบรถ

ท าหนาทเกบคาโดยสารดวยในเวลาเดยวกน การน าเทคโนโลยตางๆมาประยกตใชจงเปนสงทมความ

จ าเปนอยางยง เพออ านวยความสะดวกและชวยใหเกดความรวดเรวในการช าระคาโดยสาร

2.2.8.3. การก าหนดเขตพนททไมตองช าระคาโดยสาร (Fare free zones)

มการก าหนดเขตพนทซงไมตองช าระคาโดยสารขนภายในเขตพนทศนยกลางธรกจ

และชมชนเพออ านวยความสะดวกใหกบผทตองเดนทางอยในเขตพนทดงกลาวโดยมจดประสงคเพอ

ลดความแออดของสภาพการจราจรในเขตพนทชมชน และพบวาการน าวธดงกลาวมาประยกตใชนน

โดยทวไปแลวไดรบผลส าเรจเปนอยาง

17

2.2.8.4. ตวส าหรบตอรถเทยวกลบ (Transfers)

ในกรณทรถเพยงสายเดยวไมอาจใหบรการทงเทยวไปและกลบไดผใหบรการระบบ

ขนสงสาธารณะบางแหงจงมการจดบรการตอรถเทยวกลบใหกบผโดยสารในกรณทผโดยสารมความ

ตองการทจะเดนทางตอเนองแบบไปและกลบโดยทวไปการใหบรการในลกษณะดงกลาวมกจะไมคด

คาโดยสารเพมกบผใชบรการ ในบางแหงอาจมการเรยกเกบคาโดยสารเลกนอยการใหบรการใน

ลกษณะทวานไดถกออกแบบใหมกฎระเบยบทก าหนดไวอยางซบซอนและสามารถใชสทธในการใช

บรการดงกลาวไดในเวลาทถกจ ากดไวเพอปองกนผโดยสารบางจ าพวกทมกฉวยโอกาสท าผดกฎหมาย

ดวยการแอบอางเพอใชบรการเทยวกลบโดยไมตองช าระคาโดยสาร

2.2.8.5. การช าระคาโดยสารลวงหนากอนใชบรการ (Fare pre-payment)

ผใหบรการระบบขนสงสาธารณะบางแหงมการก าหนดนโยบายทสงเสรมให

ผโดยสารช าระคาโดยสารลวงหนากอนใชบรการ ดวยการซอตว ช าระคาโดยสารทก าหนดใหใชไดใน

ชวงเวลาทระบไวแนนนอน เชน ตวช าระคาโดยสารรายวน รายสปดาห หรอรายป เปนตน โดยไม

จ ากดจ านวนของการใชบรการในชวงเวลาดงกลาว วธดงกลาวมสวนสนบสนนใหมผหนมาใชระบบ

ขนสงสาธารณะเพมขน ชวยอ านวยความสะดวกในการช าระคาโดยสารใหกบผใชบรการทไมตองพก

เหรยญเปนจ านวนมาก และตองเตรยมคาโดยสารใหพอดในการช าระคาโดยสาร และเปนวธการท

ชวยลดจ านวนตวทใชใหนอยลงไดอกดวยอกทงยงชวยลดคาใชจายรายเดอนในการเดนทางดวยระบบ

ขนสงสาธารณะใหกบผโดยสารท าใหผโดยสารสามารถเดนทางโดยเสยคาใชจายทต ากวามากเมอ

เทยบกบการใชรถยนตสวนบคคล วธการช าระคาโดยสารลวงหนาชวยใหผจดบรการเดนรถไดรบ

ประโยชนดวยการลดคาใชจายในสวนเกยวกบการควบคมและจดเกบเงนสดภายในรถประจ าทาง และ

เปนการเพมสภาพคลองภายในองคกรซงเปนผลมาจากเงนหมนเวยนทมาจากคาโดยสารทไดรบการ

ช าระแบบเหมาจาย ส าหรบคาใชจายทเพมขนมาภายในองคกรจากการใชวธดงกลาว ไดแก คาใชจาย

เนองมาจากการกระจายตว เพอฝากขายตามสถานการณตางๆ

2.2.8.6. อตราคาโดยสารตามระยะทาง (Distance-based fare)

คอ การจดเกบคาโดยสารในอตราทเพมขนตามระยะทางทผโดยสารใชบรการ โดยม

สมมตฐานทวาเมอระยะทางใหบรการเพมขน ระบบขนสงสาธารณะจะมตนทนด าเนนการเพมขน

ตามไปดวย ดวยเหตนเพอใหเกดความเหมาะสมในการใชบรการผโดยสารทเดนทางระยะทางไกล

กวากควรทจะตองช าระคาโดยสารท สงกวาตามไปดวย อยางไรกดการจดเกบอตราคาโดยสาร

ลกษณะนจะสรางปญหาและความยงยากในการจดเกบเพราะตองใชพนกงานจดเกบหรอตองตดตง

อปกรณเกบคาโดยสารทสามารถระบระยะทางของการใชบรการไดส าหรบรถโดยสารประจ าทาง นยม

18

ใชพนกงานเกบคาโดยสาร และส าหรบระบบรถรางไฟฟานยมตดตงอปกรณช าระคาโดยสาร อตโนมต

บรเวณทางเขาออกของการใชบรการ

2.2.8.7. อตราคาโดยสารตามชวงเวลา (Time-of-day fare)

คอการคดอตราคาโดยสารแปรผนไปตามชวงเวลาของวนทผโดยสารเขาใชบรการ

โดยมากแลวผโดยสารทใชบรการในชวงเรงดวนจะตองช าระคาโดยสารมากกวาการใชบรการใน

ชวงเวลาอนเนองจากจ านวนรถทน ามาใหบรการในชวงเวลานจะเพมขนมากกวาการใหบรการใน

ชวงเวลาปกตโดยจ านวนรถทเพมขนนจะถกน ามาจากรถส ารองทผใหบรการเตรยมไวส าหรบกรณ

ฉกเฉนหรอมความตองการใชบรการมากกวาปกตดวยเหตนการใหบรการในชวงเรงดวนจงกอใหเกด

ตนทนในการด าเนนการทสงกวาการใหบรการในชวงเวลาอน การปรบอตราคาโดยสารจากปกตเปน

อตราทแปรผนไปตามชวงเวลาของวน สามารถด าเนนการได 3 ลกษณะ คอ

- การเพมคาโดยสารเฉพาะในชวงเรงดวน (Peak surcharges) เปนการเพมคา

โดยสารในชวงเรงดวนจากอตราทเคยเกบตามปกต

- การใหสวนลดแกผโดยสารนอกชวงเรงดวน (Off-peak discount) เปนการลดคา

โดยสารใหกบผใชบรการนอกชวงเรงดวนจากอตราทเคยเกบตามปกต

- การเพมคาโดยสารในอตราทตางกน (Differential increases) เปนการเพมคา

โดยสารส าหรบการใชบรการทงในและนอกชวงเรงดวนแตอตราการเพมของคาโดยสารในชวงเรงดวน

จะสงกวาอตราการเพมนอกชวงเรงดวน

2.2.8.8. การไมเกบคาโดยสาร (Free transit)

คอ บรการระบบขนสงสาธารณะทใหผใชบรการไดโดยไมตองช าระคาโดยสาร โดย

ผใหบรการอาจมแนวคดวาระบบขนสงสาธารณะนาจะเปนบรการสาธารณะทรฐควรจดใหกบ

ประชาชนในชมชนในลกษณะทเปนสวสดการสงคม ทงน ขอดของแนวคดดงกลาว คอ เปนการ

สงเสรมใหผเดนทางหนมาใชระบบขนสงสาธารณะมากขนแทนการใชรถยนตสวนบคคล อกทงยงเปน

การชวยเหลอกลมคนทมรายไดนอยในสงคมใหมความสามารถในการเดนทางไปยงทตางๆ ไดทดเทยม

กบคนกลมอนในสงคมนอกจากนยงเปนการประหยดตนทนการด าเนนการเกยวกบการจดเกบคา

โดยสารดวย

2.2.8.9. การเกบคาโดยสารในการตอรถ (Transfer fare)

คอ การทผโดยสารตองช าระคาบรการใหมทกครงเมอมการเปลยนรถโดยสารใน

ระบบขนสงรปแบบเดยวกนหรอเปลยนรปแบบการเดนทางในกรณทเปลยนไปใชระบบขนสงรปแบบ

อน อยางไรกด การทผโดยสารตองตอรถนนในความเปนจรงแลวเกดจากขอจ ากดของผใหบรการเอง

19

ทไมสามารถจดบรการทท าใหผโดยสารสามารถเดนทางไปถงทหมายไดในการเดนทางเพยงเทยวเดยว

ตามขอเทจจรงดงกลาว จงไมควรมการเกบเงนเพมจากผโดยสารเมอมการตอรถ ซงในทางปฏบตแลว

ไมสามารถท าได เนองจากจะกอใหเกดความยงยากในการตรวจสอบการเดนทางของผโดยสารแตละ

คนถงวตถประสงคในการตอรถจดหมายทตองการจะไป และเทยวการเดนทางกอนหนาทจะท าการ

ตอรถ ดวยเหตน ผใหบรการจงเลอกทจะเกบคาโดยสารใหมทกครงเมอผโดยสารมการตอรถ ซงเปน

การผลกภาระใหกบผใชบรการทางออม

2.2.9. วธเกบคาโดยสาร

การเลอกวธการเกบคาโดยสารจากผใชบรการ จะขนอยกบการก าหนดโครงสรางอตราคา

โดยสาร ความรวดเรวในการช าระคาโดยสาร ความปลอดภย และตนทนการด าเนนการโดยทวไป

แนวทางทใชในการเกบคาโดยสาร หรอวธการทก าหนดขนมาเพอใหผโดยสารช าระคาบรการนน ม

ดงตอไปน

2.2.9.1. การเกบคาโดยสารขณะขนรถ

คอ การทผใชบรการตองช าระคาโดยสารทประตทางเขารถ โดยอปกรณทใชในการ

ช าระคาโดยสารอาจเปนกลองช าระคาโดยสาร หรออปกรณอเลคทรอนคสส าหรบอานขอมลจากบตร

คาโดยสาร วธการนนยมใชกบบรการรถโดยสารประจ าทางและเหมาะสมส าหรบบรการทมอตราคา

โดยสารแบบคงท

2.2.9.2. การเกบคาโดยสารขณะอยบนรถ

คอ การเกบเงนคาโดยสารจากผใชบรการภายหลงจากทผใชบรการเดนเขามาในรถ

เรยบรอยแลว วธการนจ าเปนตองใชพนกงานเกบคาโดยสาร และเหมาะสมส าหรบบรการทคดอตรา

คาโดยสารตามระยะทางและอตราคาโดยสารตามพนท

2.2.9.3. การช าระคาโดยสารลวงหนา (Pre-paid passes)

คอ วธการทผโดยสารสามารถช าระคาโดยสารลวงหนากอนทจะเขาใชบรการดวย

วธการตางๆ ไมวาจะเปน การซอตว รายวน รายเดอน รายป ของระบบขนสงสาธารณะประเภทตางๆ

อาทรถโดยสารประจ าทาง และรถไฟฟา เปนตน โดยผใหบรการมกก าหนดสวนลดใหกบผทช าระคา

โดยสารลวงหนาในสดสวนทตางกนตามกรอบของเวลาของการใชบรการ เชน สวนลดของตวรายป จะ

มากกวาสวนลดของตว รายเดอน และตวรายเดอนจะมสวนลดมากกวาสวนลดของตวรายวน เปนตน

ทงน การช าระเงนวธการดงกลาว จะชวยใหเกดความรวดเรวในการจดเกบคาโดยสาร ลดเวลาในการ

จอดรบผโดยสารตามสถาน และลดเวลาในการเดนทาง

20

2.2.9.4. การช าระคาโดยสารหลงใชบรการแลว (Post-payment fare)

คอ บรการระบบขนสงสาธารณะทยอมใหผโดยสารใชบรการลวงหนากอนทจะสง

ใบเสรจไปเรยกเกบคาใชบรการภายหลงผใชบรการจะไดรบบตรช าระคาโดยสารทมลกษณะคลาย

บตรเครดต เมอตองการใชบรการผโดยสารตองน าบตรนสอดเขาไปในเครองอานบตรเพอบนทกขอมล

การใชงานจากนนในแตละเดอน จะมการเรยกเกบคาบรการโดยสงใบเสรจรบเงนคาใชบรการไปยงท

พก ผใชบรการจะตองน าใบเสรจนไปช าระเงนในระยะเวลาทก าหนด ตามสถานททก าหนดไวการ

ช าระเงนดวยวธนชวยอ านวยความสะดวกแกผใชบรการเปนอยางมาก แตเกดปญหาอนเนองมาจาก

ไมสามารถเกบเงนคาบรการไดครบตามทตองการ

2.2.9.5. การช าระคาโดยสารแบบเชอใจ (Honor fare)

คอ การช าระคาโดยสารโดยผใชบรการจะตองซอตวไวลวงหนาจากนนเมอเขาใช

บรการจะตองน าตวทซอไวแลวไปประทบเครองหมายบนทกการใชบรการดวยอปกรณทตดตงไวบนรถ

โดยจะไมมการตรวจตวขณะเขาใชบรการหรอหลงใชบรการแตอยางใด แตจะท าการสมตรวจ หาก

พบวาผโดยสารคนใดไมมตวโดยสารทถกประทบเครองหมายบนทกการใชบรการจะตองเสยคาปรบท

เปนจ านวนเงนทสงเปนการลงโทษ < www.surames.com 9 มถนายน 2556.>

2.2.10. รถรวมบรการขนสง

2.2.10.1. เงอนไขและกฎระเบยบรถรวม

เนองจากรถรวมใหบรการเดนรถภายใตสมปทานของ บขส. ดงนน จงตองมขอ

สญญาทกระท าขนเพอระบเงอนไขและกรอบความรบผดชอบของผใหสญญา (บขส.) และผรบสญญา

(รถรวม) ซงจะเกยวกบการเดนรถการควบคมดแลพนกงานความรบผดชอบตอคาใชจาย และคาปรบ

ในกรณทผรบสญญาละเมดกฎระเบยบจราจรหรอกฎระเบยบท บขส. ก าหนดไวอ านาจของ บขส.

ตลอดจนเงอนไขการตอสญญาเปนตน

การทมกฎระเบยบมากมายในการควบคมการประกอบการเดนรถมทงขอด และ

ขอเสย ส าหรบขอดทเหนชดคอการเดนรถทเปนระเบยบมากขน สวนขอเสย เชนขนตอนมากเปนการ

เปดโอกาสใหผเกยวของทไมสจรตท าการแสวงหาผลประโยชนอนมพงได การตอบสนองตอความ

ตองการของผบรโภคท าไดลาชา ราคาคาโดยสารไมสะทอนตนทนท าใหผประกอบการตองแสวงหา

ชองทางลดตนทนซงสงผลตอคณภาพของการใหบรการทต าลงโดยเฉพาะอยางยงในดานความ

ปลอดภย

21

2.2.10.2. การใหสมปทานรถรวม

บขส. จดตงขนเมอ 13 ก.ค.2473 ด าเนนการโดยบรษทเดนอากาศ จ ากด ซงเปนผ

รเรมการบนพาณชยในไทยไดจดรถโดยสารวงระหวาง กรงเทพฯ-ลพบรและปราจนบรตอมาไดจดตง

เปนรฐวสาหกจเมอป 2481 ใหอยในสงกดกระทรวงคมนาคมในป 2500 จอมพลสฤษด ธนะรชต สง

การใหจดระเบยบการขนสงรถโดยสารประจ าทางโดยมอบสมปทานเสนทางเดนรถ ระหวางกรงเทพฯ

กบจงหวดตาง ๆ (หมวด 2) ให บขส.ทงหมด โดยกรมการขนสงทางบกเปนผพจารณาก าหนดอาย

สมปทานซงก าหนดทก ๆ 7 ป และก าหนดคาโดยสาร ตารางเดนรถ จ านวนประเภทของรถ

เสนทางสถาน และจดจอดสวน บขส. มหนาทจดระเบยบเดนรถใหความเปนธรรมแกเจาของรถรวม

เปดโอกาสใหรถเอกชนมารวมวงในเสนทางตามทก าหนดซงในบางเสนทาง บขส. ไดรวมวงดวย

ผประกอบการเอกชนตองท าสญญาเรยกวา สญญารถรวมกบ บขส. ปจจบนมรถรวมอยในความดแล

จ านวน 7 พนกวาคนโดยวงใน 309 เสนทางนอกจากน บขส. เปนเจาของสถานขนสงทวประเทศ

จ านวน 119 แหง สถานเหลานเปนทจอดรถโดยสารหลาย ๆ สายมาแจอดแตละสถานมหองสข

และรานอาหารไวบรการ

สญญารถรวม บขส. จดอยในประเภท Build-Transfer-Operate เอกชนเปนผ

จดหารถมาวงเองแตตองโอนรถใหเปนกรรมสทธของ บขส. กอนจงจะสามารถด าเนนงานไดเจาของ

รถตองพนสตวถง ตราบรษทขนสงหมายเลขประจ ารถ ชอเสนทาง ตดตง เกาอนงผโดยสารตามท

บขส.ก าหนดใหเรยบรอยกอนโดยเจาของรถเปนผออกคาใชจายเองแลวจงสงมอบรถให บขส.

เอกชนตองจดหาและจางพนกงานประจ ารถ จดหาชางประจ าเพอซอมรถทโอนใหอย

ในสภาพใชการไดดอยเสมอ ช าระคาธรรมเนยม คาภาษ หรอคาปรบตาง ๆ และยนยอมให บขส.

น ารถทโอนไปประกนภยชนดบคคลท 3 นอกจากนเอกชนตองวางเงนค าประกนสญญาจ านวนหนง

ขนอยกบประเภทของรถและวางหลกทรพยค าประกนความเสยหายไมต ากวา1แสนบาทตอรถ 1 คน

รถทน ามาวงตองมสภาพมนคงแขงแรงมอปกรณและสวนควบคมถกตอง ตาม

ก าหนดในกฎกระทรวงผานการตรวจสภาพมใบอนญาตใหใชรถยนตของกรมการขนสงทางบก และ

ใบอนญาตประกอบการขนสงประจ าทางระหวางจงหวด สวนมาตรฐานของรถตองเปนไปตามท

กรมการขนสงทางบกก าหนด เชน ถาเปนรถปรบอากาศชน 1 ตองมหองสขา บรการอาหารเครองดม

และพนกงานตอนรบประจ ารถ มอปกรณใหเสยงประชาสมพนธและทเกบสมภาระ ถาเปนรถปรบ

อากาศชน 2 จะไมมบรการหองสขา อาหารและเครองดม

22

ส าหรบการแบงรายไดให บขส. ใชเกณฑดงนคอผประกอบการตองสงรายไดเปน

จ านวนเงนเทากบอตราคาโดยสาร 1 คนตอ 1 เทยวทก าหนดในเสนทางนน ๆ โดยจายให บขส. เปน

รายวน สวนการเดนรถนน บขส. เปนผรบผดชอบควบคมการเดนรถโดยมขอปฏบตดงน

-เอกชนตองไมน ารถผอนมารวมวงบนเสนทาง

- ถาไมน ารถมารบผโดยสาร โดยไมไดแจง บขส. ลวงหนากอนก าหนดเวลาออกรถ 6

ชวโมง ตองเสยคาปรบวนละ 100 บาทตอคน ถาไมน ารถมาวงในเสน ทางตดตอกนเกน 7 วน บขส.

ปรบวนละ 200 บาท จนกวาจะน ารถมาวงหรออาจใหพกรถหรอเลกสญญา

- กรณเอกชนน ารถไปใชในกจการอนตองแจงลวงหนา 3 วน ถาไมแจงตองจาย

คาเสยหายให บขส. เปนเงน 500 บาทตอวน แตรถทไดแจงและ บขส.อนญาตกตองเสยคาชดเชยแก

บขส.ดวย ในอตราทก าหนดตามประเภทของรถ เชน รถปรบอากาศตองจายวนละ 200 บาท เปนตน

- กรณมความเสยหายเกดขนในเสนทางและผเสยหายไดฟองรอง บขส.เอกชนตอง

เปนผรบผดชอบความเสยหายนน โดย บขส.มอ านาจยดรถไวจนกวาเอกชนจะชดเชยความเสยหายแก

บคคลอนเสยกอนหรอ อาจขายรถเพอน าเงนไปชดใชคาเสยหายไดถามเงนเหลอหลงจากการชดใช

แลว บขส.จะคนใหผประกอบการ

- ผประกอบการตองควบคมพนกงานประจ ารถใหปฏบตตามระเบยบ หากพนกงานม

มความประพฤตไมเหมาะสม และไดแจงใหผประกอบการทราบแลว ตองเปลยนตวพนกงานทนท

ไมเชนนน บขส. อาจจดพนกงานของ บขส. มาท าหนาทแทนโดยผประกอบการเปนผออกคาใชจาย

ส าหรบพนกงานท บขส. จดหามา

เมอใกลวนครบสญญา ถาจะตอสญญาอกตองแจง บขส. กอนครบสญญา 60 วน ถา

ไมแจงถอวาไมตองการตอสญญา เมอสญญาสนสดผประกอบการตองลบตราบรษทขนสง หมายเลข

สาย และหมายเลขขางรถ โดยผประกอบการออกคาใชจายเองใหเรยบรอยกอน บขส. จงจะโอนรถคน

ใหผประกอบการพรอมทงการพจารณาในเรองหลกประกนสญญาและหลกทรพยค าประกนความ

เสยหายรถโดยสารประจ าทางระหวางจงหวดแบงออกเปน 3 หมวด คอ หมวด 2 จะวงบรการระหวาง

กรงเทพฯ-ตางจงหวด โดยรถ บขส.และรถรวมเอกชน สวนหมวด 3 และ 4 เปนรถโดยสารระหวาง

จงหวด (ไมผานกรงเทพฯ) และอ าเภอ ซงบรการโดยรถรวมเอกชน

<http://home.transport.co.th/index.php 9 มถนายน 2556.>

23

2.2.11. งานบรการ

2.2.11.1. ความหมายของการบรการ

การบรการ คอ การใหความชวยเหลอ หรอการด าเนนการเพอประโยชนของผอน

การบรการทด ผรบบรการกจะไดรบความประทบใจ และชนชมองคกร ซงเปนสงดสงหนงอนเปนผลด

กบองคกรของเรา เบองหลงความส าเรจเกอบทกงาน มกพบวางานบรการเปนเครองมอสนบสนนงาน

ดานตาง ๆ เชน งานประชาสมพนธ งานบรการวชาการ เปนตน ดงนน ถาบรการดผรบบรการเกด

ความประทบใจ ซงการบรการถอเปนหนาเปนตาขององคกร ภาพลกษณขององคกรกจะดไปดวย

2.2.11.2. เทคนคการใหบรหาร

วธสรางนกบรการมออาชพองคกรตองสรรหาบคลากรทมคณสมบตบคลกภาพทเหมาะสม

จากนน จงพฒนาเทคนคการบรการใหกบบคลากร ซงในแตละเรองมรายละเอยด ดงน

- คณสมบตของผใหบรการ สงทผใหบรการควรมเปนอนดบแรกคอความเปนคนท

รกในงานบรการ เพราะคนทรกในงานบรการจะมความเขาใจและใหความส าคญตอผรบบรการ ม

ความกระตอรอรนทจะชวยเหลอผรบบรการยมแยมแจมใสและเอาใจใสนอกจากน พนกงานท

ใหบรการควรเปนผรจกแกไขปญหาเฉพาะหนาไดดดวย

- บคลกภาพทงลกษณะการแตงกายทแลดสะอาดเรยบรอยรวมไปถงอากปกรยาท แสดงออก เชน การยม การหวเราะ การแสดงทาทางประกอบการพด สงเหลานควรเปนไปโดย

ธรรมชาตเทคนคการใหบรการ โดยเฉพาะอยางยงการสนทนาเพราะการสนทนาเปนสอกลางระหวาง

ผรบบรการกบผใหบรการการสนทนาใหผรบบรการเกดความประทบใจ มวธการงายๆ ดงน

- สรางความเปนกนเอง เพอใหผรบบรการเกดความอนใจ แสดงความเปนมตรโดย

อาจแสดงออกทางสหนา แววตา กรยาทาทางหรอน าเสยงทสภาพ มหางเสยง อาทเชน ขอประทาน

โทษครบ (คะ) มอะไรใหผม (ดฉน) ชวยประสานงานไดบางครบ (คะ) กรณารอสกครนะครบ (คะ)

เปนตน การพดจาตองชดเจน งายตอการเขาใจ และไมเรวหรอรวจนผรบบรการไมรเรอง

- เนนการฟงเปนหลก คอ ผ ใหบรการควรตงใจฟงดวยความอดทนขณะท

ผรบบรการพดไมควรแสดงอาการทไมพอใจออกมาสบตากบผรบบรการเปนระยะพรอมกรยาตอบรบ

- ทวนค าพด เพอแสดงใหผรบบรการทราบวาผใหบรการก าลงตงใจฟงในเรองท

ผรบบรการพดอย

24

2.2.11.3. การสรางความประทบใจในงานบรการ

ความคาดหวงโดยทวไปของผรบบรการกไดแก การตอนรบทอบอน ใหความสนใจ

และความเอาใจใส พดสภาพไพเราะ ซงจะท าใหผรบบรการรสกวาเขามความส าคญเปนผลใหเขาเกด

ความพอใจ แตการทจะท าใหเกดความประทบใจไดนนตองท าใหถงขนทผรบบรการเกดปตยนด นนคอ

ตองใหบรการทบรรลความคาดหวงและเหนอความคาดหวงขนไปอก การปฏบตตนของผใหบรการ

ดวยไมตรตอผรบบรการ และความประทบใจจากการตอนรบของเรายอมจะเปนผลใหเขามาใชบรการ

ของเราอกแลวตวเราและองคการของเรากยอมจะประสบความกาวหนาเราสามารถเตมไมตรเขาไปใน

ทกงานทท าเรมตงแตการรกการมไมตรตอผรบบรการ กลาวงาย ๆ กคอวา “ตองเอาใจเขามาใสใจ

เรา” และใหบรการตรงตามความตองการ

ทกวนเมอเรามาถงทท างาน เราควรทงปญหาและเรองราวสวนตวไวภายนอก แลว

มงท างานทเรารบผดชอบใหดทสด พรอมทจะชวยเหลอสงเลก ๆ นอย ๆ นอกเหนอจากงานของเรา

เพอแสดงวาเราเอาใจใสผรบบรการของเราอยางตงใจ เราสามารถแสดงไมตรตอเพอนรวมงานของเรา

ไดเชนกนความมอธยาศยไมตรเปนสงทเกดขนไดงาย บรรยากาศแหงความเปนมตรอาจเกดขนไดเพยง

รอยยมทเรมจากตวเรากอนความมอธยาศยไมตร เปนสงส าคญยงในการใหบรการ เพราะความม

อธยาศยไมตรจะท าใหผรบบรการรสกอบอนและประทบใจ ผรบบรการทกคนทมาใชบรการของเรา

เขาตองการใหเราแสดงออกดงตอไปน

- บรการทมไมตรจต หมายถงการใหบรการทดบวกกบอะไรอกเลก ๆ นอย ๆ

องคประกอบอนๆ กมความส าคญเชนกนแตบรการทมอธยาศยไมตรจตจะท าใหผรบบรการรสก

อบอน และประทบใจทไดรบการตอนรบอยางมอธยาศย

- ยม เปนสงจ าเปนอนดบแรกในการทกทายบคคลเพราะจะท าใหเขารสกอบอนใจ

และในค าพดทเราทกทาย เราสามารถใชน าเสยงและทวงท านองทเปนธรรมชาตใหผรบบรการรสก

พอใจทมาใชบรการของเรา

- ค าพดทวเศษ คอ ค าพดเหลาน “ขอบคณคะ” “ดฉนเสยใจ” “ขอโทษคะ” “ม

อะไรใหดฉนชวยไหมคะ” ชอของผรบบรการเปนค าวเศษเชนกนเมอคณใช

- ใหความชวยเหลอและแสดงไมตรจตทจะท าใหเขาอบอนใจหมายความวา เรา

จะตองเรยนรปฏกรยาของผอน ตวอยางเชน ถาเรารวาผรบบรการเปนคนแปลกหนา เราจะตองเอาใจ

ใสเขาเปนพเศษตอความตองการชวยเหลอในเรองงานทมาตดตอ สถานทและค าแนะน าอน ๆ เปนตน

25

- ถาหากเราใส “ยม” ลงไปในน าเสยง หมายความถงการพดดวยน าเสยงทมไมตร

จตและพรอมทจะใหความชวยเหลออยางไรกตามเราควรหลกเลยงทจะใหสญญาถาเราไมแนใจวาเรา

จะท าได

- พนกงานทกคนสามารถแสดงความมอธยาศย ในการท างานของตนเองใหดทสดไม

วาพนกงานผนนจะตองตดตอกบผรบบรการโดยตรงหรอไม

- เราควรทจะชวยเหลอผรบบรการ แมวาเราเองสามารถชวยไดเพยงเลกนอยใน

ปญหานนแตเราอาจขอใหคนอนชวยได แตอยางไรกตามอยาพยายามปดความผดใหพนตวเอง ควรจะ

ยอมรบอยางออนนอมและด าเนนการบางอยางเพอแกไขความผดพลาดนน

- เราควรจะตองมอธยาศยไมตรตอเพอนรวมงานของเราดวยทกคนจะท างาน

รวมกนไดดกวาถาทนคนมไมตรจตตอกน ผรบบรการจะสงเกตเหนไดชดวาบรรยากาศในการท างาน

โดยสวนรวมมอธยาศยไมตรตอกนไมใชเฉพาะทเหนไดจากคนใดคนหนง

- ผรบบรการมเหตผลหลายอยางทมาท าการตดตอกบองคกรของเราแตสงหนงท

ผรบบรการคาดหวงเสมอวาจะไดรบการตอนรบอยางอบอน และมไมตรจตจากพนกงาน ถาเราใหการ

ตอนรบเชนนนผรบบรการกจะมความรสกทดตอองคกรของเรา โดยสวนรวมและเกดความไววางใจ

ตามมาดวยความพอใจในทสด

2.2.11.4. การปฏบตในการบรการ

- ทางกาย ตองดแลสขภาพรางกายใหแขงแรงสดชนดวยอาการกระปรกระเปรา ไม

งวงเหงาหาวนอน เซองซม มลกษณะทะมดทะแมง กระฉบกระเฉง กระชมกระชวน หนาตาสดใสหว

ผมเรยบรอย ไมปลอยผมรงรง หรอหวยงเปนกระเซง การแตงกายเรยบรอย ยม ไหว หรอทกทาย

เหมาะสม กรยาสภาพ เปนคณสมบตขนพนฐาน นอกจากนนตองวางตวเปนมตร เปดเผย จรงใจสนอง

ความตองการของผรบบรการอยางกระตอรอรน แสดงความเตมใจทจะใหบรการ

- ทางวาจา ตองใชถอยค าชวนฟง น าเสยงไพเราะชดเจน พดมหางเสยง มค าขานรบ

เหมาะสม กลาวตอนรบและสอบถามวาจะใหชวยบรการอยางไร พดแตนอยฟงใหมาก ไมพดแทรกไม

กลาวค าต าหน อาจพดทวนย าสงทมผมาตดตอตองการใหเขาฟงเพอความเขาใจตรงกน พดใหเกด

ประโยชนตอผรบบรการ ไมพดมากจนเกนจรง พดเพอความสบายใจของผรบบรการ และใชถอยค า

เหมาะสม

- ทางใจ ตองท าจตใจใหเบกบานแจมใส ยนดทจะตอนรบไมรสกขนเคองทจะตอง

รบหนา หรอพบปะกบคนแปลกหนาทไมคนเคยกนมากอน แตมาเรยกรองตองการนน ตองการน ไม

ปลอยใหจตใจหมนหมอง ใจลอยขาดสมาธในการท างาน เศราซม เบอหนายหรอเซง

26

2.2.11.5. ขอควรค านงเกยวกบการบรการ

การใหบรการเปนงานทลอแหลม ท าดกเสมอตวผดพลาดกไดรบค าต าหนจงเปนงาน

ทตองการความรบผดชอบสง และมจตใจหนกแนน ผซงท างานบรการแลวเกดผดพลาด บางคนกเสย

อกเสยใจ ตอกชกหว ฟมฟายน าตา แตกลบกน ซงไมมความรบผดชอบมกกลาวโทษผอนปาย ความผด

ใหคนตาง ๆ แมแตผมารบบรการ เปนเรองการหาแพะรบบาปหรอหาเหตผลมากลาวอางตาง ๆ

นานาใหพนไปจากความรบผดชอบของตน วธการใหบรการอนจะท าใหผรบบรการพอใจ จะตองร

ความคาดหวงของเขาและปฏบตตามความคาดหวงเทาทจะเปนไปได ทงนยอมไมใชเรองงาย ๆ

เพราะการปฏบตดวยกายวาจา ใจ ตอคนตางๆ ใหสามารถสนองความตองการของผรบบรการแตละ

ประเภท ทกระดบยอมมความยากล าบาก การทจะใหบรการเปนทพอใจของทก ๆ คนดจะเปนเรอง

เปนไปไมได แตกไมพนวสยทจะท าใหคนสวนใหญพงพอใจ หากเรามความมงมนทจะปรบปรงและ

พฒนาการใหบรการอยเสมอ

2.2.11.6. ขอควรระวงในการใหบรการ

- ไมสนใจความตองการของผรบบรการการใหบรการในทกกรณจะตองแสดงวา

ผรบบรการมความส าคญจงตองระวงไมแสดง กรยาทเพกเฉยไมสนใจผรบบรการอยางจรงจง

- ใหบรการขาดตกบกพรองเปนสงทตองย าเตอนอยเสมอวา การใหบรการจะขาด

ตกบกพรองไมไดเลย เพราะเมอเกดขนแลวจะท าลายงานบรการในสวนอน ๆ ทดอยแลวใหเกดผล

เสยหายตามไปดวย

- ด าเนนการลาชาเปนลกษณทไมดอยางยง เพราะความลาชาไมตรงเวลา ท าความ

เสยหายใหผรบบรการได

- ใชกรยา วาจา ไมเหมาะสมการใหบรการสามารถจะรสกไดจากกรยาทาทาง การ

ใชค าพดและน าเสยง ผใหบรการอาจไมมความตงใจจะแสดงกรยาตอผรบบรการในทางทไมด แตอยใน

อารมณทขนมว และไมควบคมอารมณของตนจงแสดงออกดวยทาทและค าพดทท าใหเสยความรสกตอ

ผรบบรการ

- ท าใหผรบบรการผดหวงบรการทท าใหผรบบรการผดหวงมไดในหลายกรณนบแต

การตอนรบทเยนชาหรอการพดโทรศพททไมเหมาะสม การใหบรการอยางไมเตมใจ ไมใสใจในการ

ใหบรการ การบรการผดพลาดท าความเสยหายใหแกผรบบรการ

โดยสรปจะเหนไดวาการใหความส าคญกบการใหบรการนนมความส าคญมาก ซง

สวนหนงตองไดรบความรวมมอจากผรบบรการ และผใหบรการตองเปนบคคลทมใจในการใหบรการ

เปนส าคญ ซงทกองคกรของมหาวทยาลยทกษณไมสามารถหลกเลยงการใหบรการไดดงนนผใหบรการ

27

คอพนกงานผใหบรการทก ๆ ดาน ไมวาจะใหขอมลขาวสาร การประชาสมพนธ การตอนรบบคคลทง

ภายในและภายนอก รวมถงผมาตดตอทกประเภท เปนตน ตองเขาใจและตระหนกถงความส าคญของ

การใหบรการเพอสรางภาพลกษณทดและความประทบใจกบผรบบรการทกคน และทายสด ผ

ใหบรการเปนกลไกส าคญทสดทจะตองพฒนาบคลกภาพและทศนคตทดโดยเฉพาะการมจตส านกใน

การรกการใหบรการเพอการพฒนาองคกรอยางสมบรณแบบ

<http://www.nanosoft.co.th/maktip11.htm 9 มถนายน 2556.>

2.2.12. ความหมายของการขาย

การขาย เปนศลปะของการชกจงใจใหคนอนคดหรอกระท าตามความคดของนกขาย

หรอ การขาย หมายถงกระขวนวเคราะหความจ าเปนและความตองการของผมงหวง และชวยให

คนพบความจ าเปนความตองการทจะไดรบการตอบสนองดวยความพงพอใจจากการซอสนคาและ

บรการทนกขายน าเสนอบทบาทของการขาย เปนการใหบรการชกจงใจ การตดตอสอสาร การแกไข

ปญหาหรอตอบสนองความตองการใหเกดความพงพอใจและการใหการศกษาแกผบรโภคลกษณะของ

การขาย

งานขายมลกษณะเกยวกบความสามารถในการชกจงใจและโนมนาว หรอใชศลปะ

การขายเปนส าคญ การขายเกดจากพฤตกรรมภายใน ไดแก ความรสกนกคด ความนยมความชอบ

ความพงพอใจ ความเตมใจของผซอฯลฯ ดงนนนกขายจงมคณสมบตและความรอบรหลายประการ

เชน ดานพนฐานการปฏบตหนาทเกยวของกบการขายโดยตรงตานจตวทยาในการปรบตวเขา หา

ลกคา การเตรยมตวกอนปฏบตงานขาย และการปฏบตภายหลงสนสดการขายดงนนผประกอบการ

ตองใหความส าคญของการขายเปนหลก นอกจากกจการจะมสนคาพรอมเพอขายมลกคามงหวงเปน

เปาหมายส าคญในการขายมบคลากรปฏบตงานขายยงไมเพยงพอส าหรบการสรางเสรมการขายใหม

ประสทธภาพตองอาศยศลปะการขายทนกขายเหลานนน ามาใชในระหวาการปฏบตงานขายดวย จง

จะบรรลเปาหมายตามทก าหนดไวการขายสนคาและบรการ

กจกรรมทางธรกจทเกยวของกบการซอขายยอมเกยวของกบผลตภณฑซงมอย 2 ประเภท คอ

ผลตภณฑทเปนสนคา และ ผลตภณฑทเปนบรการผลตภณฑ 2 ประเภทนมความ แตกตางกนอยาง

ชดเจน คอ ผลตภณฑทเปนสนคาสามารถมองเหนได จบตองหรอสมผสไดสวน ผลตภณฑทเปนบรการ

ไมสามารถมองเหนได จบตองสมผสไมไดการเสนอสนคาและการบรการจง แตกตางกน

< http://www.gotoknow.org 9 มถนายน 2556.>

28

2.3. ขนตอนและวธการในการวเคราะหและออกแบบระบบ

การวเคราะหและออกแบบระบบนน จะตองทราบถงขนตอนและวธการในการวเคราะห

และออกแบบซงหมายถง การท าการวเคราะหระบบงานปจจบนนนคอการน าเอาระบบงานปจจบน

มาท าการวเคราะหเพอคนหาปญหา (Problem Finding), ก าหนดปญหา (Problem Definition),

และก าหนดวธการแกปญหา (Problem Solving) ซงในแตละขนตอนจะมวธการตาง ๆ ทสามารถ

น ามาใชส าหรบการวเคราะหและออกแบบระบบซงมอยมากมายหลายวธท งน ขนอยกบวา

นกวเคราะหระบบจะน าวธการใดมาใชในขนตอนใดตองดถงความเหมาะสมของวธการกบขนตอนนน

ๆ ดวย

2.3.1. การคนหาปญหาของระบบเดมทใชอย การทนกวเคราะหระบบจะทราบไดวาองคกรทจะท าการวเคราะหระบบนน ๆ ม

ปญหาหรอไมจะตองท าการแยกแยะระหวางปญหาทเกดขนจรงกบปญหาทเกดขนจากการตง

ขอสงเกตของบคลากรในองคกรวาเปนปญหานกวเคราะหระบบจะตองฉลาดพอทจะวนจฉยขอ

แตกตางระหวาง 2 ปญหาทเกดขนนและเขาใจถงปญหาทแทจรงกบผลของปญหา เชน การไมม

สถานทเพยงพอส าหรบพนกงานในส านกงาน ปญหาทเกดขนดเหมอนวาจะเปนเรองการไมมพนท

เพยงพอส าหรบพนกงาน แตทจรงแลวปญหาทเกดขนคอการจดระบบการวางสงของยงไมดพอการไม

มทเพยงพอเปนเพยงอาการของปญหาเทานนนกวเคราะหระบบตองท าความเขาใจในเรองเหลานโดย

ปกตแลว นกวเคราะหระบบจะรบทราบปญหาไวจากหลาย ๆ แหลงในทนจะแจกแจงออกเปน

รายงานปญหาทมาจากปจจยภายนอกและปจจยภายใน

2.3.1.1. รายงานปญหาทมาจากปจจยภายนอก

- รายงานปญหาทมาจากระดบผบรหาร

- รายงานปญหาทมาจากระดบผตรวจสอบ

- รายงานปญหาทมาจากระดบลกคา

- รายงานปญหาทมาจากระดบคแขงขนทางธรกจ

- รายงานปญหาทมาจากระดบตวแทนจ าหนาย

2.3.1.2. รายงานปญหาทเกดมาจากปจจยภายใน

- การประมวลผลทางคอมพวเตอร

- ขอมลสถตทางดานการเงน

- จากผใช

29

- งบประมาณ

- ผตรวจสอบภายในบรษท

- จากแผนกวเคราะหระบบ

ปญหาท เกดขนภายในองคกรนนสามารถสรปถงแหลงทมาของปญหาซงเปน

จดเรมตนของปญหาทอาจจะเกดขนในองคกรได ตวอยางเชน

- ความปลอดภยในการเกบรกษาขอมลขององคกร ความเขมงวดหรอมาตรการ

การรกษาความปลอดภยทไมไดมาตรฐานอาจจะน าไปสปญหาของระบบทใชอยในปจจบน

- การก าหนดอ านาจหนาทของบคคลในการใชขอมลในระบบวาบคคลใดจะสามารถ

ใชขอมลอะไรบาง

- การก าหนดจดมงหมายของระบบขอมลทมอยวาจะถกน าไปใชในลกษณะใดเพอ

อะไรยงไมชดเจนท าใหน าไปสความขดแยงกนในระบบขอมลปจจบน

- ปญหาทมกจะเกดขนบอย ๆ คอ การไมมระบบธรกจทจะมารองรบการด าเนนงาน

ทมอยในปจจบนใหเพยงพอขององคกร

- ความถกตองและความแนนอนของขอมลไมดพอ

- ในระบบงานทมขอมลมาก ๆ หากวธการเกบขอมลไมดพออาจจะน ามาซงปญหา

ได เชน การคนหาเอกสารทตองการจะใชเวลามากสาเหตน เปนจดเรมตนของการน าเอาระบบ

คอมพวเตอรมาใชแทนการเกบขอมลโดยตเอกสาร

- ผบรหารกอาจเปนสาเหตหนงของแหลงทมาของปญหา เชน การสงตอของ

เอกสาร เปนตนการศกษาถงสงทบงบอกวาจะเกดปญหาขนในแหลงนน ๆ หรอในแผนกนน ๆ

สญญาณบงบอกถงปญหาดงกลาว ไดแก

- การท างานมความลาชา

- งานมนอย แตใชคนท างานมากเกนกวาความจ าเปน

- มคนท างานนอยไป ตองการคนมากกวาทมอย

- รายงานปญหาจากผจดการฝายตาง ๆ

- ความลาชาในการน ามาใช และการตดตงของอปกรณใหม ๆ ททนสมย

- ความลาชาในการตดตงและใชระบบใหม

- ค าต าหนจากลกคา ผแทนจ าหนาย พนกงานลกจาง

- การลดลงของผลก าไร และสวนแบงทางการตลาด

- การเปลยนงานของพนกงานลกจาง หรอการลาออกของพนกงาน

30

- การตงงบประมาณทผดพลาดเกยวกบโครงการทวางไว

2.3.2. การวางแผนงานเพอศกษาปญหา

หลงจากทนกวเคราะหระบบพบสงบอกเหตของปญหาแลว และพรอมทจะท าการ

ก าหนดปญหา(Problem Definition) สงส าคญทจะตองท าเพอเปนพนฐานการวางแผนในอนาคตมอย

3 ประการ คอ

2.3.2.1. การก าหนดหวเรองของปญหา (Subject) การก าหนดหวเรองของปญหา

ของระบบเปนหวใจหลกของขนตอนการก าหนดปญหา (Problem Definition) การทนกวเคราะห

ระบบสามารถแยกระหวางอาการของปญหากบปญหาทแทจรงไดแลวจะท าใหนกวเคราะหระบบ

เขาใจไดชดเจนยงขนแตปญหาทนาหนกใจอกอยางหนงของนกวเคราะหระบบใหม ๆ ทยงไมม

ประสบการณมากนกหรอมประสบการณนอย หรอส าหรบนกเรยนศกษาทเรยนการวเคราะหระบบ

คอ การก าหนดหวขอเรองของปญหาทชดเจนเพอใหเขาใจถงสงทจะท าไดงายขน ดงนนการก าหนดหว

เรองของปญหาควรจะกระท าโดยรอบคอบ เพราะเปนจดเรมตนของการศกษาระบบ

2.3.2.2. ก าหนดขอบเขตของปญหา (Scope) หลงจากทเราก าหนดหวขอของ

ปญหาแลวจะตองก าหนดขอบเขตในการศกษาปญหานน ๆ เชน การก าหนดจดเรมตนของการศกษา

และจดสนสดของการศกษา นกวเคราะหระบบจะตองท าการเจาะลงไปวาจะท าการศกษาในแผนก

อะไรขององคกร กลมบคคลใดทจะท าการสอบถามหรอศกษา เปนตน จะเปนการชวยตกรอบของ

การศกษาเขามาได นอกจากนน บางครงการศกษาวเคราะหอาจจะถกจ ากดโดยเวลาเงนทน หรอ

ลกษณะขององคกร ฉะนน การก าหนดขอบเขตของปญหาจงชวยใหการวเคราะหเปนไปไดมากขน

2.3.2.3. การก าหนดจดประสงคหรอเป าหมายของการศกษา (Objective)

เปาหมายทก าหนดจะตองไมยากหรอมขอจ ากดมากจนเกนไป นอกจากนเปาหมายทวางไวสามารถต

คาออกมาเปนตวเลขทวดไดหรอเปนรปธรรมทมองเหน ซงจะท าใหผบรหารองคกรหรอนกธรกจท

วาจางนกวเคราะหและออกแบบระบบสามารถตดสนใจไดวางานทท าไดบรรลเปาหมายทวางไวหรอไม

2.3.3. การศกษาผลกระทบของระบบงาน เมอการพฒนาระบบเรมตนขน การศกษาถงปญหา ความตองการ และความเปนไปไดของ

ระบบไดครอบคลมอยในขนตอนของการวเคราะหระบบงานแลว ดงนน การคนหาของขอบเขตของ

ระบบและผลกระทบของระบบจะตองถกทา ไปพรอม ๆ กน การศกษาผลกระทบของระบบ แบง

ออกเปน 2 กลมคอใครทจะโดนกระทบ (Who) ระบบงานจะสงผลกระทบอยางไร (How)

31

นกวเคราะหระบบจะตองท าความเขาใจวาระบบงานทพฒนาขนจะมผลกระทบกบใครบาง

โดยบคคลทโดยกระทบอยต าแหนงใดของธรกจและในบางครงระบบทท าการพฒนาขนใหมอาจะท าให

ต าแหนงบางต าแหนงกลายเปนสวนเกนของระบบ และอาจจะตองโยกยายหรอยบออกไป ซงจะท าให

เกดผลกระทบอยางมากดงนนนกวเคราะหระบบจะตองประสานงานหรอสอสารกบผบรหารอยาง

ตอเนองจนกวาจะแกปญหา

2.3.4. การเขยนรายงานแสดงหวขอปญหา

รายงานแสดงหวขอปญหาเปนรายงานสน ๆ แสดงถงความคบหนาในการศกษา

เบองตนของการวเคราะหระบบและแสดงหวขอหลกของระบบทจะท าการศกษาในรายงานฉบบน

นกวเคราะหระบบจะตองเขยนค าอธบายใหชดเจนถงปญหาทเกดขนถาไมสามารถชแจงไดชดเจนจะ

เปนผลท าใหผวาจางหรอผบรหารขาดความมนใจในความสามารถของนกวเคราะหระบบโดยปกตแลว

ผบรหารมกจะตดสนการท างานของนกวเคราะหระบบจากความประทบใจในงานวเคราะหระบบ ถา

นกวเคราะหระบบแสดงความไมมนใจในตวเองกบสงจดท าขนผบรหารกมโอกาสทจะคาดเดาไดวางาน

ทท าไมถกตองหรอไมประสบความส าเรจ ดงนน การท ารายงานเพอแสดงหวขอปญหาจงเปนสงส าคญ

อยางหนงทจะอธบายใหกบผวาจางหรอผบรหารเขาใจภาพพจนใหมของระบบทจะเกดขน และ

มองเหนแนวคดทางธรกจทอาจเปลยนไป

2.3.5. สงทควรจะมในรายงานแสดงหวขอปญหา

แนะน าถงลกษณะของปญหาทวไป เชน หวเรองของปญหา (Subject) ขอบเขตของ

ปญหา (Scope) เปาหมายในการแกปญหา (Objectives)

2.3.5.1. อธบายถงแนวทางเบองตนในการแกปญหา

2.3.5.2. แสดงใหเหนถงสวนทกอใหเกดปญหาและกอนทไป

เกยวของกบขอมล

2.3.5.3. ใหค านยามของปญหาทเกดขนอยางกระจางแจงชดเจน

2.3.5.4. เนนใหเหนถงเปาหมายในการศกษาเพอท าการแกไขปรบปรง

2.3.5.5. ใหค าแนะน าทดเกยวกบปญหาทเกดขน

2.3.5.6. อธบายถงหลกการหอเหตผลในการแกไขจากแนวความคดของ

นกวเคราะหระบบเอง ถามความจ าเปน

32

2.3.5.7. ใหกราฟรปภาพ, กราฟขอมล, DFD, รปภาพ,

แผนภมในการอธบายถงปญหาถาจ าเปน

2.3.6. สงทควรจะมในรายงานแสดงหวขอปญหา

ในการวางแผนและวเคราะหระบบวงจรพฒนาระบบ (SDLC) เปนแผนภาพรวมของ

การศกษา ในการวเคราะหระบบตารางเวลาทวางไวอาจจะเปลยนแปลงไดทกเวลาตารางทก าหนดขน

นเปนเพยงแนวทางของนกวเคราะหระบบวาจะท าอะไรเมอใดการท าตารางเวลานนกวเคราะหระบบ

จะตองเขาใจชดเจนถงปญหาทเกดขน หมายถง การก าหนดปญหา (Problem Definition) นอกจากน

นกวเคราะหระบบจะตองศกษาความเปนไปไดเบองตนเกยวกบระบบ (Feasibility Study) เพอศกษา

ความเปนไปไดของระบบมาพอสมควรเพอจะไดน าขอมลจากการศกษาความเปนไปไดเบองตนมา

จดเตรยมแผนงานตารางเวลา การวางแผนงานก าหนดตารางเวลามหลายวธ และวธหนงทนยมใชกน

มาก คอการใช Gantt Chart

2.3.7. การศกษาความเหมาะสม

ขนตอนของการศกษาความเหมาะสมนเปนขนตอนของการวเคราะหเบองตน เพอ

เปนการศกษาและใชประกอบการตดสนใจวาจะพฒนาระบบทใชอยเดมใหมประสทธภาพยงขนหรอ

จะพฒนาระบบใหมทงหมดในขนตอนทนกวเคราะหระบบจะตองท าความเขาใจสภาพแวดลอมของ

การท างานในปจจบน เชน การทจะน า เอาระบบใหมทงระบบไปใชแทนระบบเดม โดยใหผใชชดเดม

พจารณาวามความเหมาะสมหรอไม หรอท าการเปลยนแปลงระบบการท างานเพยงบางสวน แลว

น าเอาวธการท างานแบบใหมเขาไปแทนจดนนโดยจดทมการเปลยนแปลงเปนจดทมการท างานอยาง

หนกอยแลว การพจารณาสภาพความเหมาะสมทกลาวมาแลวขางตนเปนสงทส าคญ เพราะการ

เปลยนแปลงจากสภาพการท างานเดมไปสระบบการท างานดวยคอมพวเตอร (Computerized

System) โดยทไมท าความเขาใจกบผใชกลมเกาๆ กอนอาจจะน าความลมเหลวมาสนกวเคราะห

ระบบได

2.3.8. ปจจยทควรจะศกษาความเหมาะสม คอ

2.3.7.1. ความเหมาะสมระหวางระบบกบคนในองคกร (คนเกา ๆ ในองคกร)

2.3.7.2. ความเหมาะสมทางดานเศรษฐกจ โดยการศกษาถงตนทนของการใชระบบ

ใหมเปรยบเทยบกบระบบเกาและผลทจะไดรบ

33

2.3.7.3. ความเหมาะสมทางดานเทคโนโลย การท าระบบใหมยอมมคาใชจายในการ

จดหาอปกรณใหม ๆ การเลอกใชอปกรณทเหมาะสมและประโยชนสงสดทจะไดรบ เพอใหระบบม

ประสทธภาพยงขน เชน การสงผานขอมลระหวางส านกงานใหญกบสาขาตางจงหวดซงตองพจารณา

วาจะใชวธใดเปนสงส าคญ เพราะความรวดเรวในการรบสงขอมลเปนปจจยทส าคญดงนนนกวเคราะห

ระบบจะตองท าการศกษาวาการใชดาวเทยมหรอการสงขอมลทางสายโทรศพท (Leased Line) หรอ

การใชไมโครเวฟวธการใดจะมประสทธภาพมากทสด

2.3.9. วธการศกษาความเหมาะสม

สามารถก าหนดเปาหมายของการศกษาไดเปน 2 หวขอใหญๆ คอ

2.3.9.1. การเขาใจและก าหนดปญหาทแทจรงของระบบทจะท าการวเคราะหออกมา

2.3.9.2. การคนหาวธการแกปญหาทเปนไปไดมากทสดทจะเขาไปแกปญหานน ๆ

2.3.10. การท าความเขาใจระบบเดมทใชอย

ปญหาหลกอกปญหาทนกวเคราะหระบบประสบไมไดอยทการสรางหรอก าร

วเคราะหระบบโครงสรางแตอยทการน าเอาสงทวเคราะหไดมาปรบปรงใหเขากบความตองการของ

ระบบธรกจ นกวเคราะหระบบตองเขาใจระบบทงหมดใหละเอยดกอนทจะพฒนาระบบใหมขนมา

ทดแทน จดมงหมาย ในขนตอนน คอ ความเขาใจการท างานของระบบในปจจบนอยางแทจรง

2.3.11. การก าหนดความตองการของระบบใหม

เปนขนตอนการเรมตนการเตรยมการออกแบบระบบใหมซงเปนการรวบรวมขอมล

ตาง ๆ ท ไดจากการศกษาทผานมา ตงแตการคนหาปญหาของระบบเดมท ใชอย (Problem

Definition) การศกษาความเหมาะสม(Feasibility Study) การท าความเขาใจในระบบเดมทใชอย

(Understanding Existing System) โดยการรวบรวมขอมลน าเขา (Input) ผลลพธ (Output)

ขนตอนการท างาน (Operation) และทรพยากรตางๆทมอยในระบบประกอบดวยกน เพอทจะ

ตอบสนองความตองการขององคกรทงในปจจบนและอนาคต เปาหมายในสวนนคอ

2.3.11.1. การก าหนดแนวทางของระบบใหมทจะน ามาใชในอนาคต

2.3.11.2. การสรางกฎเกณฑหรอมาตรการทจะใชในการตรวจสอบและประเมน

ประสทธภาพของระบบใหม <http://webcache.googleusercontent.com/ 9 มถนายน 2556.>

34

2.4. ความรทวไปเกยวกบระบบฐานขอมล

2.4.1. ความหมายของระบบฐานขอมล

ฐานขอมล (Database) หมายถง กลมของขอมลทมความสมพนธกนน ามาเกบ

รวบรวมเขาไวดวยกนอยางมระบบและขอมลทประกอบกนเปนฐานขอมลนน ตองตรงตาม

วตถประสงคการใชงานขององคกรดวยเชนกน เชน ในส านกงานกรวบรวมขอมลตงแตหมายเลข

โทรศพทของผทมาตดตอจนถงการเกบเอกสารทกอยางของส านกงาน ซงขอมลสวนนจะมสวนท

สมพนธกนและเปนทตองการน าออกมาใชประโยชนตอไปภายหลง ขอมลนนอาจจะเก ยวกบบคคล

สงของสถานท หรอเหตการณใด ๆ กไดทเราสนใจศกษา หรออาจไดมาจากการสงเกต การนบหรอ

การวดกเปนได รวมทงขอมลทเปนตวเลข ขอความ และรปภาพตาง ๆ สามารถน ามาจดเกบเปน

ฐานขอมลได และทส าคญขอมลทกอยางตองมความสมพนธกน เพราะเราตองการน ามาใชประโยชน

ตอไปในอนาคต

2.4.2. ระบบฐานขอมล (Database System)

หมายถง การรวมตวกนของฐานขอมลตงแต2ฐานขอมลเปนตนไปทมความสมพนธ

กน โดยมวตถประสงคเพอเปนการลดความซ าซอนของขอมล และท าใหการบ ารงรกษาตวโปรแกรม

งายมากขน โดยผานระบบการจดการฐานขอมล หรอ เรยกยอ ๆ วา DBMS

2.4.3. องคประกอบของระบบฐานขอมล

ระบบฐานขอมลเปนเพยงวธคดในการประมวลผลรปแบบหนงเทานนแตการใชฐานขอมล

จะตองประกอบไปดวยองคประกอบหลกดงตอไปน

- แอพลเคชนฐานขอมล (Database Application)

- ระบบจดการฐานขอมล (Database Management System หรอ DBMS)

- ดาตาเบสเซรฟเวอร (Database Server)

- ขอมล (Data)

- ผบรหารฐานขอมล ((Database Administrator หรอ DBA)

2.4.4. แอพพลเคชนฐานขอมล

เปนแอพพลเคชนทสรางไวใหผใชงานสามารถตดตอกบฐานขอมลไดอยางสะดวกซงมรปแบบการตดตอกบฐานขอมลแบบเมนหรอกราฟก โดยผใชไมจ าเปนตองมความรเกยวกบฐานขอมล เลยกสามารถเรยกใชงานฐานขอมลไดเชน บรการเงนสด ATM

35

2.4.5. ระบบจดการฐานขอมล

ระบบจดการฐานขอมล หมายถง กลมโปรแกรมหรอซอฟตแวรชนดหนงทสราง

ขนมาเพอท าหนาทบรหารฐานขอมลโดยตรง ใหมประสทธภาพมากทสดเปนเครองมอทชวยอ านวย

อ านวยความสะดวกใหผใชสามารถเขาถงขอมลได โดยทผใชไมจ าเปนตองรบรเกยวกบรายละเอยด

ภายในโครงสรางฐานขอมล พดงายๆ กคอ DBMS นเปนตวกลางในการเชอมโยงระหวางผใชและ

โปรแกรม ตางๆ ทเกยวของกบระบบฐานขอมล ตวอยางของ DBMS ทนยมใชในปจจบน ไดแก

Microsoft Access, FoxPro, SQL Server, Oracle, Informix, DB2 เปนตน

< http://mpnn2551.net46.net/Subjects/DBMS32042014/dataBaseIntro.html 10

มถนายน 2556.>

2.4.5. คณลกษณะทดของฐานขอมล (Good Characteristics of Database System)

2.4.5.1. ลดความซ าซอนของขอมลใหเหลอนอยทส (Minimum redundancy)

เปนการท าใหปญหาเรองขอมลไมตรงกนลดนอยลงหรอหมดไปโดยน าขอมลทงหมดมารวมกนเพอตด

หรอลดสวนทซ ากนทงไป ใหเหลออยเพยงแหงเดยวและเปนผลท าใหสามารถแบงขอมลกนใชได

ระหวางผใชหลาย ๆ คน รวมทงการใชขอมลเดยวกนในเวลาพรอม ๆ กนไดอกดวย

2.4.5.2. ความถกตองสงสด (Maximum Integrity : Correctness)

ในระบบฐานขอมลจะมความถกตองของขอมลสงสด เพราะวาฐานขอมลม DBMS

คอยตรวจสอบกฎเกณฑหรอเงอนไขตาง ๆ (Integrity Rules) ใหทกครงทมการแกไขขอมลหรอ

เพมเตมขอมลเขาไปในระบบฐานขอมลนน โดยกฎเกณฑเหลานจะเกบไวในฐานขอมลตามแนวคดของ

International Organization for Standard (ISO) แตในปจจบนม DBMS บาง productทขอบงคบ

เหลานไมไดผกตดอยกบฐานขอมลยงคงเกบอยในโปรแกรมการเปลยนแปลงกฎเกณฑเหลานท าให

ตองแกไขโปรแกรมตามไปดวยทกครง ซงไมสะดวกเชนเดยวกบระบบแฟมขอมลเดมท าใหเกดความ

ยงยากในการเขยนโปรแกรม แตถายายการเกบขอบงคบหรอกฎเกณฑเหลานมาไวทฐานขอมล ในทาง

ปฏบตจะท าใหความเรวลดลงกวาแบบเดม เนองจากปจจบนนฮารดแวรทมความสามารถและ

ประสทธภาพสงขนท าใหความเรวพอกน ระบบจดการฐานขอมลบางชนดจะมฟงกชนพเศษ (trigger)

กบ procedure อยบน FORM กม ปจจบนจะมใหเลอกวาจะไวบนจอหรอไวในกฎเกณฑกลาง ซงจะ

เกบไวทฐานขอมลเรยกวา stored procedure ซงถกควบคมดแลโดย DBMS ส าหรบ DBMS ชนด

สวนใหญจะเปน compile stored procedure เพราะเกบกฎเกณฑเหลานไวท stored procedure

ไมไดเกบไวในโปรแกรมเหมอนระบบแฟมขอมลเดมดงนนเมอเงอนไขเหลานเปลยนแปลงไปกจะท า

36

การแกไขเพยงแหงเดยว ท าใหระบบฐานขอมลมความถกตองของขอมลมากทสดและลดคาใชจายใน

การพฒนา และบ ารงรกษา

2.4.5.3. มความเปนอสระของขอมล (Data Independence)

ถอเปนคณลกษณะเดนของฐานขอมลซงไมมในระบบไฟลธรรมดาเนองจากในไฟลธรรมดาจะ

เปนขอมลทไมอสระ (data dependence) กลาวคอ ขอมลเหลานจะผกพนอยกบวธการจดเกบและ

การเรยกใชขอมลซงในลกษณะการเขยนโปรแกรมเราจ าเปนตองใสเทคนค การจดเกบและเรยกใช

ขอมลไวในโปรแกรมเมอมการเปลยนแปลงวธการจดเกบท าใหตองเปลยนแปลงแกไขโปรแกรมตามไป

ดวย ดงนน ถาหากมการแกไขหรอเปลยนแปลงโครงสรางขอมลทงในระดบ logical และ physical

ยอมมผลกระทบตอโปรแกรม แตถาขอมลเกบในลกษณะของฐานขอมลแลวปญหานจะหมดไป เพราะ

ฐานขอมลม DBMS คอยดแลจดการใหท าใหโปรแกรมเหลาน เปนอสระจากการเปลยนแปลง

โครงสรางขอมล

2.4.5.4. มระบบความปลอดภยของขอมลสง (High Degree of Data Security)

ฐานขอมลจะมระบบรกษาความปลอดภยของขอมลสง โดย DBMS จะตรวจสอบรหสผาน

(login password) เปนประเดนแรก หลงจากผานเขาสระบบไดแลว DBMS ตรวจสอบดวาผใชนน ม

สทธใชขอมลไดมากนอยเพยงใด เชน จะอนญาตใหใชไดเฉพาะ in query หรอ update และ สามารถ

ท าไดเฉพาะตารางใดหรอแถวใดหรอคอลมนใด เปนตน นอกจากน โครงสรางขอมลระดบลาง ยงถก

ซอนไวไมใหผใชมองเหนวาอยตรงไหน DBMS จะไมยอมใหโปรแกรมใด ๆเขาถงขอมลไดโดยไม ผาน

DBMS

2.4.5.5. การควบคมจะอยทสวนกลาง (Logically Centralized Control)

แนวความคดนจะน าไปสระบบการปฏบตงานทดอยางนอยสามารถควบคมความซ าซอนและ

ความปลอดภยของขอมลไดนอกจากนในการควบคมทกอยางใหมาอยทสวนกลางจะน ามาสระบบ

สารสนเทศเพอการบรหาร (MIS) โดยตองมการควบคมดแลจากศนยกลางทงการใชและการสรางโดย

หลกการแลว จะไมยอมใหโปรแกรมเมอรสรางตารางหรอววเองแตจะใหผบรหารฐานขอมลเปน

ผสรางให เพอจะไดทราบวาตารางหรอววซ าหรอไมนอกจากนผบรหารฐานขอมลจะเปนผใหสทธแก

ผใชวว ดงนน โปรแกรมเมอรจะตองตดตอประสานงานกบผบรหารฐานขอมลในการจดท ารายงาน

คณลกษณะนจะท าใหมความคลองตวในการใชงาน ซงเปนผลมาจากขอมลมาอยรวมกน

< http://www.google.co.th 10 มถนายน 2556.>

37

2.5 ทฤษฎเกยวกบการเขยนแผนภาพแสดงการท างานของระบบ

2.5.1 การเขยนผงงาน (Flowchart)

ผงงาน (Flowchart) คอ แผนภาพทมการใชสญลกษณรปภาพและลกศรทแสดงถงขนตอน

การท างานของโปรแกรมหรอระบบทละขนตอน รวมไปถงทศทางการไหลของขอมลตงแตแรกจนได

ผลลพธตามทตองการ

ผงงานแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ผงงานระบบ (System Flowchart) คอ ผงงานซงแสดงขอบเขต และล าดบ

ขนตอนการท างานของระบบหนงๆ รวมทงแสดงรปแบบของขอมลน าเขา (Input) และขอมลน า น า

ออก (Output) วาถกรบเขาหรอแสดงผลโดยผานสอประเภทใด เนองจากผงงานระบบเปน

แผนภาพทแสดงถงระบบโดยรวม ดงนนกระบวนการหรอโปรแกรมหนงๆ อาจถกแสดงเปนเพยง

ขนตอนหนงในผงงานระบบเทานน

2. ผงงานโปรแกรม (Program Flowchart) คอ ผงงานทแสดงถงขนตอนในการ

ท างานของโปรแกรมตงแตรบขอมล ค านวณ จนถงแสดงผลลพธ

2.5.2. หลกทวไปในการเขยนผงงานระบบ

การเขยนผงงาน ระบบอาจจะเขยนลงในกระดาษ ทมแบบฟอรมมาตรฐาน ทเรยกวา

Flowchart Worksheet ซงจะชวยใหเขยนผงงานระบบไดสะดวกขน ประหยดเนอท งายตอการ

ตดตามจดตอและดเรยบรอย หรอจะใชกระดาษธรรมดาเขยนกได การเขยนรปหรอสญลกษณตาง ๆ

ในผงงานระบบจะใช Flowchart Template ซงเปนแผนพลาสตกทมชองเจาะเปนรปสญลกษณตางๆ

ของผงงานระบบเขาชวยกได ปจจบนมโปรแกรมคอมพวเตอรทใชเขยนผงงานระบบทมความ สวยงาม

และเปนมาตรฐานมากยงขน

2.5.3. ประโยชนของผงงาน

2.5.3.1. ชวยล าดบขนตอนการท างานของโปรแกรม และสามารถน าไปเขยนโปรแกรม

ไดโดยไมตองสบสน

2.5.3.2. ชวยในการตรวจสอบ และแกไขโปรแกรมไดงายเมอเกดขอผดพลาด

2.5.3.3. ชวยใหการดดแปลง แกไข ท าไดอยางสะดวกและรวดเรว

2.5.3.4. ชวยใหผอนสามารถศกษาการท างานของโปรแกรมไดอยางงาย และรวดเรว

38

2.5.4. สญลกษณของผงงาน

การเขยนผงงานจะประกอบไปดวยการใชสญลกษณมาตรฐานตางๆ ท เรยกวา

สญลกษณ ANSI (American National Standards Institute) ในการสรางผงงาน ดงตวอยางท

แสดงในรปตอไปน

ตารางท 2-1 แสดงสญลกษณในการเขยน Flowchart

สญลกษณ ความหมาย

จดเรมตน /สนสดของโปรแกรม

ลกศรแสดงทศทางการท างานของโปรแกรมและการ

ไหลของขอมล

ใชแสดงค าสงในการประมวลผลหรอการก าหนดคา

ขอมลใหกบตวแปร

แสดงการอานขอมลจากหนวยเกบขอมลส ารองเขาส

หนวยความจ าหลกภายในเครองหรอการแสดง

ผลลพธจากการประมวลผลออกมา

การตรวจสอบเงอนไขเพอตดสนใจโดยจะมเสนออก

จากรปเพอแสดงทศทางการท างานตอไป เงอนไข

เปนจรงหรอเทจ

แสดงผลหรอรายงานทถกสรางออกมา

แสดงจดเชอมตอของผงงานภายในหรอเปนท

บรรจบของเสนหลายเสนทมาจากหลายทศทางเพอ

จะไปสการท างานอยางใดอยางหนงทเหมอนกน

การขนหนาใหมในกรณทผงงานมความยาวเกนกวา

ทจะแสดงพอในหนงหนา

39

ตารางท 2-1 แสดงสญลกษณในการเขยน Flowchart (ตอ)

สญลกษณ ความหมาย

เปนการน าขอมลเขาระบบโดยใชแรงงานคนอาจจะ

เกดจากการคยขอมลทางคยบอรด หรอการเขยน

เอกสารเปนตน

เปนการแสดงผลลพธในขณะทเครองคอมพวเตอร

ก าลงประมวลผลอย เชน แสดงยอดเงนทเกดจาก

การขายสนคา เปนตน

เป น การท างาน โดยใช แรงงานคน (Manual

Operation) เชน บรรจหบหอ สงเอกสาร เปน

ตน

2.6. ทฤษฎเกยวกบการเขยนแผนภาพแสดงการท างานของระบบ (UML)

2.6.1. UML (Unified Modeling Language)

UML เปนภาษาสญลกษณส าหรบสรางโมเดล (Visual Modeling Language) ทเปน

มาตรฐานในการพฒนาซอฟแวรดวยแนวทาง Object-oriented Programming เพอใหการ

ออกแบบซอฟแวรสามารถท าไดงายและปรบปรงวธการท างานใหดยงขน

2.6.2. แนวคดเชงวตถ (object oriented)

วตถ หรอ ออบเจค เปนวตถทเราสามารถมองเหนไดจบตองไดหรอไมสามารถจบตองได

วตถทสามารถจบตองได เชน คน คอมพวเตอร หลอดไฟ รถยนต เกาอ โตะ เปนตน สวนวตถท

ไมสามารถจบตองได เชน การสงซอสนคา การเปดบญชเงนฝาก การขาย สนคา เปนตน

ออบเจค มองคประกอบภายใน 2 สวน คอ คณสมบตของออบเจค และความสามารถ

ของออบเจค (Method)

คณสมบตของออบเจค (Attribute) ใชแสดงคณสมบต คณลกษณะของออบเจคเพอ

บอกความแตกตางของออบเจคและเพอบอกวาออบเจคนนคออะไรแตกตางจากออบเจคอนอยางไร

ความสามารถของออบเจค (Method) เปนการกระท าของออบเจค ความสามารถของ

ออบเจควาออบเจคนน ๆ มความสามารถอะไรบาง

40

ความสมพนธระหวางออบเจค (Relationship) คอ ความสมพนธระหวางออบเจค 2

ออบเจคขนไป เชน ความสมพนธในลกษณะความเปนเจาของ ความเปน พอ แม ลก เปนตน

ปฏสมพนธระหวางออบเจค (Interaction) คอ การกระท าหรอปฏสมพนธทเกดขน

ระหวางออบเจค 2 ออบเจค ขนไป เชน การเปด การปด การเลน เปนตน

2.6.3. ขอบเขต (Domain)

เปนกรอบของสงทเราสนใจศกษา ตวอยาง เชน

“หองสมดวทยาลยแหงหนง เปดใหบรการทกวนไมเวนวนหยดราชการ ใหบรการยม -

คน หนงสอและสอวดทศน ส าหรบสมาชก หากตองการยม – คนหนงสอกบทางหองสมดจะตอง

ท าการสมครสมาชก โดยมอายสมาชก 1 ป หากหมดอายสมาชกตองท าการตออายบตรกอนจงจะ

ท าการยมหนงสอได”

จากตวอยางขางตน เปนกรอบของความสนใจทเรยกวา Domain โดยท Domain แต

ละ Domain สามารถม Objects ไดหลาย Objects ดงนนสรปไดวา Domain คอขอบเขตสงทเรา

สนใจศกษาเพอน ามาวเคราะห ออกแบบ และพฒนาระบบสารสนเทศ

2.6.4. แนวคด (Concept)

หากเราสนใจศกษา Objects ตาง ๆ ทอยใน Domain เราจะตองใสแนวคดใหกบ

Objects ตาง ๆ เชน Objects นกศกษา หากเราให แนวคด (Concept) กบ Objects

นกศกษาคนหนง นนคอ นกศกษาทกคน ม ชอ สกล รหสนกศกษา นนเอง หรอ Objects เครองบน

หากเราตองการใหแนวคด (Concept) กบ Objects เครองบนล าหนง นนคอ เครองบนทกล า

ตองมเครองยนต มลอ มปก เปนตน

__________________________

1 ศรลกษณ ไกยวนจ และพไลพรรณ แจงไพศาล. การวเคราะหและออกแบบระบบ

สารสนเทศทางธรกจ. มหาสารคาม : คณะการบญชและการจดการ, 2552.

41

2.6.5. คลาส (Class)

จากการทใหแนวคด (Concept) กบ Objects ตาง ๆ นน ท าใหเราสามารถจดกลม

ของ Objects ซงกลมของ Objects ทไดนนเรยกวา คลาส (Class) หรอ Abstract Objects เชน

เครองบนโบอง เครองบนแอรบส ตางกมเครองยนต มลอ มปก เหมอนกนเราจงสามารถจดกลม

เครองบนทงสองล านอยในคลาส (Class) เดยวกน คอ Class “เครองบน”

สวนประกอบของคลาสจะม Attribute และ Method เหมอนกบออบเจค ขอแตกตาง

ระหวางคลาสกบออบเจค คอ คลาสหนงคลาสสามารถน าไปสรางออบเจคไดหลายออบเจค เชน คลาส

นสต สามารถน าไปสรางออบเจคนสตวนส นสตน าชย เปนตนสวนออบเจคไมสามารถน าไปสรางคลาส

ได ดงนนคลาสจงเปรยบเสมอนพมพเขยวหรอแมพมพทใชสรางออบเจคนนเอง

2.6.6. Use Case Diagram

เปนแผนภาพทอธบายกจกรรมการด าเนนงานของ Problem Domain ทเราสนใจ วาม

กจกรรมการด าเนนงานของระบบอะไรบางและมความเกยวของกบผใชงานใดบาง เชน การขานสนคา

มความเกยวของกบลกคาและพนกงานขายโดยทพนกงานขายท าหนาทใหบรการขายสนคาใหกลกคา

เปนตน ตวอยาง Use Case Diagram ระบบจดจ าหนายสนคา

ภาพท 2-1 แสดง Use Case Diagram การจดจ าหนายสนคา

จากภาพอธบายไดวา Actor ลกคา ท าการซอสนคาจาก Actor พนกงาน Actor ลกคา

กระตนใหเกดกจกรรมการขายสนคา สวน Actor พนกงานท าการตอบสนองตอกจกรรมการขาย

สนคา

ลกคา ขายสนคา พนกงาน

42

2.6.7. องคประกอบของยสเคสไดอะแกรม (Use Case Diagram Component)

2.6.7.1. ยสเคส (Use Case)

สญลกษณ ยสเคสใชแทนกจกรรมการด าเนนงานของระบบงานใน

Problem Domain ทเราสนใจศกษา เชน ระบบบรหารจดการโรงแรมประกอบดวยกจกรรม

ยอยคอ การจองหองพก การเขาพก การออกจากหองพก ดงนน Use Case ของระบบ บรหาร

จดการโรงแรมคอ Use Case จองหองพก Use Case เขาพก Use Case ออกจากหองพก

สญลกษณของยสเคส (Use Case Symbol) แทนดวยรปวงร ก ากบชอ

Use Case ภายในวงรหรอดานลางวงร

ชอ Use Case แทนดวยกจกรรมการด าเนนงานของระบบงาน ตองเปน

ค ากรยาทสอถงความหมายของกจกรรมไดอยางชดเจน

2.6.7.2. Actor

เปนสงทอยภายนอกขอบเขตของสงทเราสนใจศกษาหรอนอกขอบเขตของระบบ

แตมความสมพนธกบระบบ ซง Actor อาจหมายถง คน แผนก ฝายงาน บรษท อปกรณ เปน

ตน

สญลกษณของ Actor แทนดวยรปคน ก ากบชอ Actor ไวใตภาพ ชอ Actor

ตองเปนค านาม ซงแทนสงทอยนอกขอบเขตของระบบแตมความสมพนธกบระบบ เชน ลกคา

พนกงาน สมาชก เปนตน

2.6.7.3. เสนเชอมความสมพนธ (Communication Flow)

เสนเชอมความสมพนธระหวาง Actor และ Use Case

- Association เปนเสนตรง แสดงความสมพนธหรอปฏกรยาระหวาง

Actor และ Use Case สญลกษณแทนความสมพนธแบบ Association คอ เสนตรงแบบมหว

ลกศรและไมมหวลกศร

- Generalization เปนความสมพนธเชงจ าแนกประเภทหรอแบงประเภท

เปนความสมพนธเชงจ าแนกประเภทหรอแบงประเภทของ Use Case โดยท Use Case ทน ามา

จ าแนกตองเปน Use Case ประเภทเดยวกนหรอกลมเดยวกน

ความสมพนธแบบ Generalizationใชเสนเชอมความสมพนธเปนเสนตรงปลายหว

ลกศรสามเหลยมโปรงชจาก Use Case ลกไปหา Use Case แม

- Include ความสมพนธแบบ Include เปนความสมพนธระหวาง Use

Case สอง Use Case โดย Use Case ทเปนกจกรรมหลกเรยกวา Base Use Case และ Use

43

Case ทท าหนาทเปนกจกรรมเสรม เรยกวา Include Use Case โดยท Include Use Case เปน

กจกรรมเสรมทตองท ากอนกจกรรมหลก หากไมท า Include Use Case แลว Base Use Case

จะไมสามารถด าเนนกจกรรมได

สญลกษณทใช ใชเสนประมหวลกศร ชจาก Base Case ไปหา Include Use

Case และก ากบดวย stereotype วา <<include>>

- Extend ความสมพนธแบบ Extend เปนความสมพนธท Use Case

หนงไปมผลตอการของ Use Case ทถก Extend ถกรบกวนหรอสะดดหรอมการเปลยนกจกรรมไป

Use Case ทถกรบกวนหรอถกกระตน เรยกวา “Base Use Case” และ

Use Case ทเปนตวรบกวนหรอกระตน เรยกวา “Extend Use Case”

สญลกษณทใช ใชเสนประมหวลกศรชออกจาก Extend Use Case ไปหา

Base Use Case และบนเสนประก ากบดวย stereotype วา <<extend>>

- Realization เปนความสมพนธระหวาง Use Case กบ Collaboration

(กจกรรมทบงบอกความเฉพาะเจาะจงของ Use Case) โดยทแสดงความสมพนธในลกษณะจ าเพาะ

เจาะจงของกจกรรมภายในระบบ

สญลกษณทใชแทนความสมพนธ Realization คอ เสนประมหวลกศรลาก

จาก Collaboration ไปยง Use Case ก ากบดวย stereotype วา <<realize>

2.6.8. ความสมพนธระหวางคลาส

คลาสสองคลาสสามารถน ามาสรางความสมพนธระหวางกนได 4 รปแบบดงน

- Classification Abstraction เป นกระบวนการท ใช เพ อแยกแยะประเภท

(Classify) Object ตางๆ ทอยใน Problem Domain และใหแนวคด (Concept) กบ Object

เหลานนเพอใหไดเปนคลาสพนฐานทตองการ

- Aggregation Abstraction เปนกระบวนการทน าเอาคลาส (Class) พนฐานมา

รวมกนหรอมาประกอบกน เพอใหเกดเปนคลาสทใหญขนเพยงคลาสเดยวซงคลาสพนฐานทน ามา

รวมกนกคอคลาสทถกสรางในกระบวนการ Classification Abstraction นนเอง

ภาพท 2-2 แสดงความสมพนธของคลาสแบบ Realization

เกาอ โตะ คอมพวเตอร

หองประชม

1..*

1..*

2

อาจารย1..*1..*

1..*

2

1..*

44

- Generalization Abstraction เปนกระบวนการจ าแนกประเภทของคลาส โดยน า

คลาสทมลกษณะเหมอนกน หรอคลายคลงกนหรอมคณสมบตอยางใดอยางอยางหนงรวมกนมาจด

หมวดหมเปนคลาสเดยวกน

ภาพท 2-3 แสดงความสมพนธของคลาสแบบ Generalization

- Association Abstraction เปนกระบวนการหาความสมพนธระหวางคลาส

2 คลาส ใน Problem Domain ทเราสนใจศกษา โดยมการก าหนดบทบาท (Role) ของคลาส

และก าหนดจ านวนสมาชกของคลาส (Multiplicity)

ภาพท 2-4 แสดงความสมพนธของคลาสแบบ Association

- Composition Abstraction เป นกระบวนการการรวมคลาสท เป นคลาส

สวนประกอบของคลาสหลก หรอแยกคลาสหลกออกเปนคลาสสวนประกอบ ซงกระบวนการคลาย

Association Abstraction แตแตกตางกนตรงท Composition Associationคลาสหลกจะประกอบ

ขนจากคลาสสวนประกอบทไมอาจจะแยกออกจากกนได

ภาพท 2-5 แสดงความสมพนธของคลาสแบบ Composition

รถยนต

เครองยนต

แวนตากนแดดแวนสายตา

แวนตา

หองสมด สมาชก

0..101 0..101

ม

45

2.6.9. สญลกษณของ Use Case Diagram

ตารางท 2-2 แสดงสญลกษณในการเขยน (Use Case Diagram)

สญลกษณ ความหมาย

Actor คอ บคคล หนวยงาน ระบบงานทอยภายนอก

Use – case คอ งานตาง ๆ

ลกศรแสดงความสมพนธระหวาง Use – case กบ

Use -

ลกศรแสดงความสมพนธระหวาง Actor กบ Use –

case

2.6.10. หลกการสรางยสเคสไดอะแกรม

Use Case Diagram เปนแผนภาพทอธบายเรองราวของ Problem Domain วา

สวนประกอบอะไรบางและมความสมพนธกนอยางไร ในการสราง Use Case Diagram ให

พจารณาจาก Problem Domain ท เราสนใจศกษาโดยท าการเกบรวบรวมขอมลและท าการ

พจารณาขอมลดงกลาววา Actor และ Use Case คออะไร และพจารณาวา Actorมความสมพนธ

แบบแบงประเภทหรอจ าแนกประเภท (Generalization) ใดบางหรอไม

ในการวาดแผนภาพ Use Case Diagram นน Actor ท เปนผกระตนให เกด

กจกรรมหลก ควรวางไวดานซายของแผนภาพ สวน Actor ทเปนผตอบสนองตอกจกรรมหลกควร

วางไวดานขวาของแผนภาพสวน Use Case ทเปนกจกรรมหลก ควรวางไวตรงกลางของ

46

แผนภาพในแนวตงตามล าดบของกจกรรมทเกดขนในระบบงาน สวน Use Case ทเปนกจกรรม

เสรมใหวางไวทางดานขวาของ Use Case ทเปนกจกรรมหลก ตวอยาง ระบบรานเชาหนงสอ

การตนมลกคาเขามาเชาหนงสอ 2 ประเภท คอลกคาสมาชกและลกคาทวไป ดงนนสามารถเขยน

ความสมพนธระหวาง Actor ไดดงน

ภาพท 2-6 แสดงความสมพนธระหวาง Actor แบบ Generalization

2.6.11. ค าอธบายยสเคสไดอะแกรม (Use Case Documentation)

เปนเอกสารทเขยนค าอธบายการท างานในแตละ Use Case โดยละเอยด เพอ

ประโยชนในการสอสารกนระหวางนกวเคราะหระบบและนกพฒนาระบบ

ค าอธบายใน Use Case Documentation ประกอบดวย

- Use Case ID คอ หมายเลขล าดบของกจกรรมใน Use Case Diagram โดย

ก าหนดให Use Case หลก เรมตนทหมายเลข 1 ตามล าดบ สวน Use Case เสรมเรมตนท

1.1,1.2,1.3 ตามล าดบ

- Use Case Name คอ ชอ Use Case ในแผนภาพ Use Case Diagram

- Actor คอ ชอผแสดงในแผนภาพ Use Case Diagram

- Purpose คอ จดประสงคของการท างานในแตละ Use Case

- Level คอ ประเภทของ Use Case คอ Base Use Case, Include Use Case,

Extend Use Case

- Pre Conditions คอ สงจะตองท ากอนเกด Use Case

ลกคา

ลกคาทวไป ลกคาสมาชก

47

- Post Conditions คอ สงทเกดขนหลงจากท า Use Case เสรจแลว

- Main Flows คอ ขนตอนการท างานของ Use Case

- Alternate Conditions คอ เหตการณทอาจจะเกดขนได ทสงผลให Use Case ไม

สามารถด าเนนกจกรรมได

ตารางท 2-3 แสดงตวอยาง Use Case Documentation

Name Use Case Documentation : สมครสมาชก

Use case ID 1

Use case Name สมครสมาชก

Actor สมาชก, เจาหนาท

Purpose เพอสมครสมาชกใหกบชาวบาน และเพมขอมลสมาชกใหมในระบบ

Level Primary Use Case

Preconditions หลกฐานประกอบการสมครตองครบถวน

Post conditions ชาวบานไดรบบตรสมาชก และใบเสรจรบเงน

Main Flows 1. Use Case จะเรมกตอเมอหลกฐานประกอบการสมครครบถวน

2. เจาหนาทตรวจสอบขอมลการสมครเปนสมาชก

3. ท าการสมครสมาชกใหชาวบาน

Alternate condition หลกฐานไมครบ

Main Flows 1. Use Case จะเรมกตอเมอหลกฐานประกอบการสมครครบถวน

2. เจาหนาทตรวจสอบขอมลการสมครเปนสมาชก

3. ท าการสมครสมาชกใหชาวบาน

Alternate condition หลกฐานไมครบ

48

2.6.12. Class Diagram

Class Diagram หรอ แผนภาพแสดงความสมพนธของคลาส เปนแผนภาพทใชแสดง

คลาสและความสมพนธระหวางคลาสในแบบตางๆ สวนประกอบภายในคลาสประกอบดวยชอคลาส

แอตทรบวต (Attributes) และเมทธอด (Methods)

ชอคลาส

Attribute

Method

ภาพท 2-7 แสดงสญลกษณของคลาส

ภาพท 2-8 แสดงสญลกษณของคลาสรถยนต

2.6.13. Sequence Diagram

เปนแผนภาพทแสดงใหเหนถงการมปฏสมพนธกนระหวางออบเจคของคลาสทอยใน

คลาสไดอะแกรมโดยเนนการสงขาวสาร (Massage) ระหวางออบเจคตามล าดบ เหตการณทเกดขนใน

ระบบมองคประกอบของซเควนไดอะแกรมดงน

- Actor คอ ผทเกยวของกบระบบในแตละกจกรรม - Object คอ ออบเจคทตองตอบสนองตอ Actor ในแตละกจกรรม - Lifeline คอ เสนแสดงชวตหรออายขยของแตละออบเจค - Activation คอ การท างานตางๆ ทออบเจคตองการกระท า

49

- Message คอ ขาวสารหรอค าสงทออบเจคหนงสงไปใหอกออบเจค หนงกระท าการบางอยางตามทไดรบ Message ซงอาจจะมการสง Message กลบหรอไมกได Message ทใชในซเควนไดอะแกรมม 6 ประเภทดงน - Call Message เปน Message ทออบเจคผสงเรยกใชเมทธอดของ ออบเจคผรบ ใชสญลกษณเสนตรงมหวลกศร - Return Message เปน Message ทใชสงขอมลหรอผลลพธทถกรองขอ จากออบเจคผรบกลบไปยงออบเจคผสง ใชสญลกษณเสนประมหวลกศร - Send Message เปนการสงสญญาณเพอบอกหรอกระตนออบเจคอน แตไมใชการเรยกใชเหมอน Call Message ใชสญลกษณเปนเสนตรงมหวลกศร - Create Message เปน Message ทสงออกไปโดยมจดประสงคเพอให เกดการสรางออบเจคใหมใหกบคลาสทเปนผรบ Message สญลกษณเปนเสนประมหวลกศรมค าวา <<create>> ก ากบบนเสน - Destrory Message เปน Message ท ส งออกไปโดยมจดประสงค เพอใหออบเจคทไดรบ Message นท าลายตวเอง ใชสญลกษณเปนเสนตรงมหวลกศรมค าวา <<Destrory>> ก ากบบนเสน - Self Message คอ Message ทมการประมวลผลหรอการคนคาท ไดภายในออบเจคการขาย เปนตน ใชสญลกษณเปนเสนตรงหวลกศรยอนกลบเขาหาเสน Lifeline ของตวเอง

50

ภาพท 2-9 แสดง Sequence Diagram

______________________________ 2 ณฐกานต ชตมารงสรรค. การวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศทางธรกจขนสง.

มหาสารคาม : คณะการบญชและการจดการ, 2556.

: สมาชก : สมาชก : กรรมการ : กรรมการMO:การยนกMO:การยนก

RA:ใบยนกRA:ใบยนก

:สมดบญชเงนฝาก:สมดบญชเงนฝาก

:การชำระเงนก:การชำระเงนก1: แจงความตองการยนก

2: ตรวจสอบขอมลสมาชก (ชอสามาชก)

3: รหสสมาชก,เลขทบญช,รหสประจำตว,ชอ,นามสกล,ทอย,เบอรโทร,จำนวนเงนฝาก

4: ตรวจสอบขอมลการยนก (รหสสมาชก)

5: จำนวนเงนทขอก

6: ตรวจสอบขอมลเงนฝากรวม (เลขทบญช)

7: จำนวนเงนฝากรวม

8: ตรวจสอบการชำระเงนก (เลขทบญช)

9: จำนวนเงนฝากรวม (ยอดรวม)

10: <<create>>

11: กำหนดรหสการยนก

12: กำหนดเลขทบญช

13: กำหนดรหสกรรมการ

14: กำหนดรหสสมาชก

15: กำหนดชอ

16: กำหนดนามสกล

17: กำหนดทอย

18: กำหนดจำนวนเงนทขอก

19: <<create>> (MO)

20: ปรบปรงรายการการยนกตามรายการใบยนก

51

2.7. โปรแกรม AppServ Version 2.5.10

AppServ คอ ชดโปรแกรมในลกษณะของ WAMP ในการสรางเวบเซรฟเวอร

ส าเรจรปบนระบบปฏบตการไมโครซอฟท วนโดวส สรางโดยชาวไทย จดท าขนโดย ภาณพงศ ปญญา

ด เปนการรวมโปรแกรมจ านวน 4 ตวในการสรางเวบเซรฟเวอร ไดแก Apache HTTP Server, PHP,

MySQL, และ phpMyAdmin เวอรชนปจจบนไดแก 2.4.9 (ส าหรบ PHP 4) และ 2.5.10 (ส าหรบ

PHP 5) เนองจากภาณพงศ ปญญาด ตองตอบค าถามวธการตดตง Apache, PHP, และ MySQL

ใหใชงานดวยกนไดบอยครง จงรเรมพฒนาชดตดตง AppServ ทตดตงและใชงานไดทนท ทใน

ประมาณป พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) และพฒนาตอเนองเรอยมา

2.8. โปรแกรมบรหารจดการฐานขอมล MySQL Database Version 5.0.51b

MySQL (มายเอสควแอล) เปนระบบจดการฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational

Database Management System) โดยใชภาษา SQL แมวา MySQL เปนซอฟตแวรโอเพนซอรส

แตแตกตางจากซอฟตแวรโอเพนซอรสทวไปโดยมการพฒนาภายใตบรษท MySQL AB ในประเทศ

สวเดนโดยจดการ MySQL ทงในแบบทใหใชฟร และแบบทใชในเชงธรกจ

MySQL สรางขนโดยชาวสวเดน 2 คน และชาวฟนแลนด ชอ David Axmark, Allan

Larsson และ Michael "Monty" Widenius

MySQL ถกพฒนามาจากโปรแกรม mSQL ซงมจะจดดอยและขอจ ากดอยมาก โดย

ทางผพฒนาโปรแกรม MySQL ไดท าการแกไขขอบกพรองขอจ ากดตางๆ ทมอยมากมายนใหม

ประสทธภาพในการท างานมากยงขนจนกลายมาเปนตวโปรแกรม MySQL และสรางใหตวโปรแกรม

สนบสนนการท างานระบบปฏบตการทงระบบปฏบตการ window หรอ linux และทเดนไปกวานน

ตวโปรแกรม MySQL ยงเปนของแจกฟรเพราะเปนโปรแกรมประเภท Open Source ซง มลขสทธ

ในแบบ GPL

MySQL เปนทนยมใชกนมากส าหรบฐานขอมลส าหรบเวบไซตและนยมใชงานรวม

กบภาษาโปรแกรม PHP ซงมกจะไดชอวาเปนคจะเหนไดจากคมอคอมพวเตอร ตางๆทจะสอนการ

ใชงาน MySQL และ PHP ควบคกนไปนอกจากนหลายภาษาโปรแกรมทสามารถท างานรวม กบ

ฐานขอมล MySQL ซงรวมถง ภาษาซ ซ พลสพลส ปาสคาล ซ ชารป ภาษาจาวา ภาษาเพรล พ

เอชพ ไพทอน รบ และภาษาอน ใชงานผาน API ส าหรบโปรแกรมทตดตอผาน ODBC หรอสวน

เชอมตอกบภาษาอน (database connector) เชน เอเอสพ สามารถเรยกใช MySQL ผานทาง

MyODBC, ADO, ADO.NET เปนตน

52

โปรแกรมชวยในการจดการฐานขอมลและท างานกบฐานขอมลในการจดการฐานขอมล

MySQL เราสามารถใชโปรแกรมแบบ command-line เพอจดการฐานขอมล (โดยใชค าสง: mysql

และ mysqladmin )

ภาพท 2-10 แสดงโปรแกรม MySQL Command Line Cleint

หรอจะดาวนโหลดโปรแกรมจดการฐานขอมลแบบ GUI จากเวบไซตของ MySQL ซง

คอโปรแกรม : MySQL Administrator และ MySQL Query Browser เปนตน หรอ จะเปน

โปรแกรม database.net กไดซงเปนโปรแกรมจดการฐานขอมลอกแบบหนงสวนเชอม ตอกบ

ภาษาการพฒนาอน (database connector) มสวนตดตอ (interface) เพอเชอมตอกบ ภาษา

ในการพฒนาอนๆ เพอใหเขาถงฟงกชนการท างานกบฐานขอมล MySQL ไดเชน ODBC (Open

Database Connector) อนเปนมาตรฐานกลางทก าหนดมาเพอใหใชเปนสะพานในการ เชอมตอกบ

โปรแกรมหรอระบบอนๆ ส าหรบการเชอมตอกบภาษา PHP ยงมโปรแกรมอกตว เปนโปรแกรม

บรหารพฒนาโดยผอนซงใชกนอยางแพรหลาย และนยมกนเขยนในภาษาพเอชพเปน

โปรแกรมเวบแอปพลเคชนชอ phpMyAdmin

2.9. โปรแกรม phpMyAdmin Database Manager Version 2.10.3

พเอชพมายแอดมน (องกฤษ: phpMyAdmin) เปนสครปตตดตอฐานขอมล ทสราง

โดยภาษาพเอชพ ซงใชจดการฐานขอมล MySQL ผานเวบเบราวเซอรโดยสามารถทจะท าการ สราง

ฐานขอมลใหม หรอท าการสรางตารางใหมและยงมฟงกชนทใชส าหรบการทดสอบการสบคน ขอมล

ดวยภาษา SQL พรอมกนนน ยงสามารถท าการ insert delete update หรอแมกระทงใช ค าสง

ตางๆ เหมอนกบกนการใชภาษา SQL ในการสรางตารางขอมลในสวนของการแสดงผลหนาแรกเมอ

เขาสหนาแสดงผล จะแสดงรนของพเอชพมายแอดมนทใชงานอยพรอมทงสามารถทจะจดการกบ

รหสอกขระทใชในการเกบขอมล

53

phpMyAdmin ตวนจะท างานบน Web Server เปน PHP Application ทใช

ควบคมจดการ MySQL Server ความสามารถของ phpMyAdmin คอ

2.9.1. สรางและลบ Database

2.9.2. สรางและจดการตาราง (Table) เชน แทรก record, ลบ record, แกไข

record หรอ Table, เพมหรอแกไข field ในตาราง

2.9.3. โหลดเทกซไฟลเขาไปเกบเปนขอมลในตารางได

2.9.4. หาผลสรป (Query) ดวยค าส ง SQL และอกหลาย ๆ ความสามารถท

phpMyAdmin ท าได

ภาพท 2-11 ภาพแสดงการท างานของโปรแกรม phpMyAdmin

2.10. ภาษา PHP

PHP คอ ภาษาคอมพวเตอรในลกษณะเซรฟเวอร -ไซด สครปต โดยลขสทธอยใน

ลกษณะโอเพนซอรส ภาษาพเอชพใชส าหรบจดเวบไซต และแสดงผลออกมาในรปแบบ HTML โดย

มรากฐานโครงสรางค าสงมาจากภาษา ภาษาซ ภาษาจาวา และภาษาเพรล ซง ภาษาพเอชพ นน

งายตอการเรยนร ซงเปาหมายหลกของภาษาน คอใหนกพฒนาเวบไซตสามารถเขยน เวบเพจทม

ขอความตอบโตไดอยางรวดเรว

การแสดงผลของพเอชพ จะปรากฏในลกษณะ HTML ซงจะไมแสดงค าสงทผใชเขยน

ซงเปนลกษณะเดนทพเอชพแตกตางจากภาษาในลกษณะไคลเอนต -ไซด สครปต เชน ภาษาจาวา

สครปต ทผชมเวบไซตสามารถอาน ดและคดลอกค าสงไปใชเองไดนอกจากนพเอชพ ยงเปนภาษาท

54

เรยนรและเรมตนไดไมยากโดยมเครองมอชวยเหลอและคมอทสามารถหาอานไดฟรบนอนเทอรเนต

ความสามารถการประมวลผลหลกของพเอชพ ไดแก การสรางเนอหาอตโนมตจดการค าสง การอาน

ขอมลจากผใชและประมวลผล การอานขอมลจากดาตาเบส ความสามารถจดการกบคกก ซงท างาน

เชนเดยวกบโปรแกรมในลกษณะ CGI

ค าสงของพเอชพ สามารถสรางผานทางโปรแกรมแกไขขอความทวไป เชน Note

Pad ซงท าใหการท างานพเอชพ สามารถท างานไดในระบบปฏบตการหลกเกอบทงหมด โดยเมอ

เขยนค าสงแลวน ามาประมวลผล Apache, Microsoft Internet Information Services (IIS) ,

Personal WebServer, Netscape แ ล ะ iPlanet servers, Oreilly Website Pro server,

Caudium, Xitami, OmniHTTPd, และอนๆ อกมากมาย พเอชพยงสามารถรองรบการสอสาร กบ

การบรการในโพรโทคอลตางๆ เชน LDAP IMAP SNMP NNTP POP3 HTTP COM (บนวนโดวส )

และอนๆ อกมากมาย คณสามารถเปด Socket บนเครอขายโดยตรงและตอบโตโดย ใชโพรโทคอล

ใดๆ กได PHP มการรองรบส าหรบการแลกเปลยนขอมลแบบ WDDX Complex กบ Web

Programming อนๆ ทวไปไดพดถงในสวน Interconnection พเอชพมการรองรบ ส าหรบ Java

objects ใหเปลยนมนเปน PHP Object แลวใชงานคณยงสามารถใชรปแบบ CORBA เพอเขาส

Remote Object ไดเชนกน

2.11. โปรแกรม Apache Web Server Version 2.2.8

เปนโปรแกรมทใชในการทท าใหเครองคอมพวเตอรมคณสมบตเปน web server คอ

เครองคอมพวเตอรสามารถใหบรการตางๆ ทางดานเวบเพจได เปนซอฟแวรส าหรบเปดใหบรการ

เซรฟเวอรบนโพรโทคอล HTTP โดยสามารถท างานไดบนหลายระบบปฏบตการ Apache พฒนา

มาจาก HTTPD Web Server ทมกลมผพฒนาอยกอนแลวโดยมกลมผพฒนาทไดเรยกตวเองวา

กลมอาปาเช (Apache Group) และไดปลอยซอฟแวร HTTPD เวบเซรฟเวอรทพฒนาโดยการน า

เอาแพชหลายๆตวทผใชไดพฒนาขนเพอปรบปรงการท างานของซอฟตแวรตวเดมใหมประสทธภาพ

มากยงขน

การทอาปาเชเปนซอฟตแวรทอยในลกษณะของ โอเพนซอรส ทเปดใหบคคลทวไป

สามารถเขามารวมพฒนาสวนตางๆ ของอาปาเชไดซงท าใหเกดเปนโมดลทเกดประโยชนมากมาย

เชน mod_perl,mod_python หรอ mod_phpซ งเปนโมดลทท าใหอาปาเชสามารถใชประโยชน

และท างานรวมกบภาษาอนไดแทนทจะเปนเซรฟเวอรทใหบรการเพยงแค เอชทเอมแอล อยางเดยว

นอกจากนอาปาเชเองยงมความสามารถอนๆ ดวยเชน การยนยนตวบคคล

55

(mod_auth,mod_access,mod_digest) หรอเพมความปลอดภย ในการสอสารผาน โพรโทคอล

https(mod_ssl) นอกจากน กยงมโมดลอนๆ ทไดรบความนยมใช เชน mod_vhost ท าใหสาม

รถ ส ร า ง โฮ ส ท เส ม อ น www.sample.com, wiki.sample.com, mail.sample.com ห ร อ

www.iloverwiki.org ภายในเครองเดยวกนได หรอ mod_rewrite เปนเครองมอทจะชวยให url

ของเวบนนอานงายขน

2.12. โปรแกรม Macromedia Dreamweaver CS3

อะโดบ ดรมวฟเวอร (Adobe Dreamweaver) หรอชอเดมคอ แมโครมเดย ดรม

วฟเวอร (Macromedia Dreamweaver) เปนโปรแกรมแกไข HTML พฒนาโดยบรษท แมโคร

มเดย (ปจจบนควบกจการรวมกบบรษท อะโดบซสเตมส) ส าหรบการออกแบบเวบไซต ในรปแบบ

WYSIWYG กบการควบคมของสวนแกไขรหส HTMLในการพฒนาโปรแกรมทมการรวม ทงสอง

แบบเขาดวยกนแบบน ท าใหดรมวฟเวอรเปนโปรแกรมทแตกตางจากโปรแกรมอนๆในประเภท

เดยวกนในชวงปลายปทศวรรษ 2533 จนถงปพ.ศ. 2544 ดรมวฟเวอรมสดสวนตลาดโปรแกรมแกไข

HTML อยมากกวา 70% <http://th.wikipedia.org/wiki/อะโดบ_ดรมวฟเวอร 28 มถนายน

2556.>

2.13. โปรแกรม Adobe Photoshop CS5

Adobe Photoshop CS5 โปรแกรมสราง และแกไขรปภาพ อยางมออาชพ

โดยเฉพาะนกออกแบบในทกวงการยอมรจกโปรแกรมตวนด โปรแกรม Photoshop เปนโปรแกรม ท

มเครองมอมากมายเพอสนบสนนการสรางงานประเภทสงพมพ งานวดทศน งานน าเสนอ งาน

มลตมเดย ตลอดจนงานออกแบบและพฒนาเวบไซต ขณะนโปรแกรม Photoshop ไดพฒนา มาถง

รน Adobe Photoshop CS5 พรอมกบเครองมอทสรางความสะดวกสบายใหกบผใช อยางมากมาย

<http://www.asoft1.com/adobe/products/photoshop/adobe-photoshop-cs5-and-

photoshop-extended-cs5.html 28 มถนายน 2556.>

2.14. โปรแกรม IBM Rational Rose Enterprise Edition 7.0.0

เนองจากการพฒนาซอฟแวรดวยหลกการแนวคดเชงวตถจะท าใหการพฒนาซอฟแวร

เปนไปอยางสมบรณ เปนการแกปญหาของระบบ ดวยการพจารณาระบบ แตกเปนสวนยอย ๆ คอ

56

มองทกอยางในระบบเปนวตถมการแบงเปนและจะถกน ามาประกอบกนเปนระบบทสมบรณในทสด

สามารถน ากลบมาใชไดอกและงายตอการแกไขและบ ารงรกษาระบบดวยซงวธหรอกระบวนการทจะ

ใชในการวเคราะห และออกแบบระบบ ทเปนมาตรฐาน ยอมรบทวโลก คอมาตรฐาน UML ซง

เปนภาษาสญลกษณรปภาพมการสราง Model ของระบบ ดวยการสราง แผนภาพ (Diagram)

ตาง ๆ เพออธบายระบบและสามารถสอสารใหเกดความเขาใจทตรงกนระหวางนกวเคราะหระบบ

โปรแกรมเมอรและผใชระบบ

2.15. โปรแกรม Microsoft Word 2010

Microsoft Word 2010คอโปรแกรมประมวลผลค าซงออกแบบมาเพอชวยใหคณสราง

เอกสารทมคณภาพในระดบมออาชพ เครองมอการจดรปแบบเอกสารทดทสดของ Word จะท าให

คณสามารถจดระเบยบและเขยนเอกสารของคณไดอยางมประสทธภาพยงขน Word ยงมเครองมอ

การแกไขและตรวจทานทมประสทธภาพเพอใหคณสามารถท างานรวมกบผ อนไดอยางงายดาย

<http://office.microsoft.com/th-th/word-help/HA101830016.aspx 28 มถนายน 2556.>

2.16. โปรแกรม Microsoft Visio 2010

ซอฟตแวร Visio เปนซอฟตแวรทชวยสรางกราฟกและแผนภมไดงายดายอยางม

ประสทธภาพเพออ านวยความสะดวกใหกบองคกรทตองใชกราฟก แผนภม แผนผง และตารางตางๆ

ในการน าเสนองานรวมทงการสรางบนเวบไซต

รวมทงชวยเพมประสทธภาพในการสอสารโดยชวยใหแตละแผนกสามารถดแผนภม

หรอตารางในรปแบบไฟลทแตกตางกนตามตองการได เชน ไฟลทสงทางอ-เมล, ระบบอนทราเนต

และ อนเทอรเนต เปนตน และยงชวยใหผจดท าเอกสารสรางภาพกราฟกใหมๆ แปลกๆ ไดสะดวก

เพอเพมสสน ความชดเจนใหกบขอมลตางๆ ไดเปนอยางด และทส าคญกคอ Visio 2000 ชวย

ประหยดเวลาในการสรางเอกสารหรอไฟลเหลานไดถงหนงเทาตว

ซอฟตแวรดงกลาวแบงเปน 4 ประเภทหลก คอ Visio Standard Edition ส าหรบ

ผใชและองคกรทวไป , Visio Professional Edition ส าหรบองคกรทท างานบนระบบ เครอขาย

คอมพวเตอรทไมซบซอนมากนก, Visio Enterprise Edition ส าหรบองคกรขนาดใหญ ทมระบบ

เครอขายซบซอน หรอผพฒนาซอฟตแวร, และ Visio Technical Edition ส าหรบองคกรทด าเนน

ธรกจดานวศวกรรม หรอการผลตโดยเฉพาะ Visio 2000 เปนแพลตฟอรมททรงพลง คมคาทอ านวย

ใหผใชสามารถน าแผนภมภาพและกราฟกทดงาย นาใชมาท างานในการสอสารดวยงานเอกสาร งาน

57

น าเสนอในองคกรและระหวางองคกรไดทกวน ดงนนการใช Visio 2000 ทสามารถใชงานรวมกบ

โครงสรางพนฐานของไอทในองคกรเดมได เปนอปกรณน าเสนอมาตรฐานขององคกรนนจงจะท าให

องคกรจะมคาใชจายโดยรวมลดลง <http://www.ryt9.com/news/2000-10-13/25626084/ 28

มถนายน 2556.>

2.17. ระบบปฏบตการ Microsoft Windows 7

วนโดวส 7 (องกฤษ: Windows 7 วนโดวสเซเวน, วนโดวสเจด) เปนซอฟตแวรของ

ระบบปฏบตการของไมโครซอฟทในสายวนโดวสส าหรบใชงานในเครองคอมพวเตอรสวนบคคล และ

มเดยเซนเตอรโดยวนออกจ าหนายจรงยงไมไดระบไวโดยจะขนอยกบคณสมบตของซอฟตแวร

ไมโครซอฟทไดมการประกาศเปดตววนโดวส 7 ในชวงป พ.ศ. 2550วาการพฒนาวนโดวสตวนจะใช

เวลาสามปใหหลงจากการวางจ าหนายวนโดวส วสตา

คณสมบตใหมของวนโดวสตวนจะมจดเดนในสวนของ รองรบระบบมลตทช มการ

ออกแบบวนโดวสเชลลใหม และระบบเนตเวรกแบบใหมภายใตชอโฮมกรป (HomeGroup) ในขณะ

ทคณสมบตหลายสวนในวนโดวสรนกอนหนาจะถกน าออกไปไดแก วนโดวสมฟวเมเกอร และ

วนโดวสโฟโตแกลเลอร

รนทดสอบล าสดคอรน 6.1.7100 (Windows 7 RC) ออกใหทดสอบเม อ 30

เมษายน 2552 โดยในชวงเวลาเดยวกนไดมการแจงวาผทดาวนโหลดไฟลจากแหลงอนนอกเหนอ จาก

ทางเวบไมโครซอฟท มโอกาสทผใหบรการดาวนโหลดสอดแทรกมลแวรหรอโทรจนมากบไฟลดวย

< http://th.wikipedia.org/wiki/วนโดว_7 28 มถนายน 2556.>

2.18. วรรณกรรมทเกยวของ

สฬด กตตวรเวช สมใจ พทธาพทกษผล และเพชรมณ วรยะสบพงศ (2555 : )

กรณศกษาระบบการจองควตรวจลวงหนางานผปวยนอก ศนยสขภาพ สงกดวทยาลยแพทยศาสตร

และการสาธารณสขมหาวทยาลยอบลราชธาน วตถประสงคของการศกษาเฉพาะกรณน เพอลด

ระยะเวลารอคอยของผรบบรการ ศกษาระหวาง ธนวาคม 2552 - ธนวาคม 2553

สขใจ มากความด (2553 : ) กรณศกษาระบบการจองตวรถทวรวตถประสงค

ของการศกษาเฉพาะกรณนเพอชวยอ านวยความสะดวกใหกบพนกงานจ าหนายตวเพมความสะดวก

รวดเรวใหกบลกคาในการตดตอซอตวในแตละครง ท าใหการจ าหนายตวเกดความถกตองและรวดเรว

58

ซงในการน าเทคโนโลยเขามาชวยในการปฏบตงานเปนทยอมรบวามประสทธภาพและถกตองมากกวา

การจดบนทก จงท าใหการจ าหนายตวมความนาเชอถอมากยงขน

สธรา พงสวสด และ ทองพล หบไธสง (2551 : ) กรณศกษาระบบจองหองพก

กรณศกษาสมยเมอรเมด รสอรท วตถประสงคของการศกษาเฉพาะกรณน พฒนาระบบจองหองพก

โดยอาศยหลกการของพาณชยอเลกทรอนกสในการใหบรการตลาดกลางส าหรบการจองหองพกเพอ

อ านวยความสะดวกใหกบลกคาไดสามารถเลอกใชบรการจองหองพกไดดวยตนเอง นอกจากน ยงเปน

การเพมชองทางการจองหองพกใหสามารถเขาถงลกคาไดมากขน

สวตร ปทมวรคณ (2550 : ) กรณศกษาการจดท าฐานขอมลระบบการจองหองพก

โรงแรม จากระบบงานเดมทงหมดของโรงแรมทไมไดมการน าระบบฐานขอมลมาใชไดเกดปญหา

ทางดานเอกสารเนองจากลกคาผ จองหองพกมเปนจ านวนมาก และเอกสารของลกคาประจ ากม

จ านวนมากเชนกนจงท าใหเกดปญหาการลาชาในการจดหาเอกสารหรอบางทเอกสารการจองหองพก

เกดสญหายได เพอเปนการแกไขปญหาท เกดขนดงนนจงไดมการพฒนาระบบเพอใชในการจอง

หองพกของโรงแรมจะชวยลดปญหาการตดตอสอสารระหวางผจองและพนกงานทางโรงแรมปญหา

ทางดานเอกสารขอมล และปญหาทางดานการประชาสมพนธ ไดซงระบบนจะท าหนาทรบจองหองพก

เมอมการจองสามารถระบไดวาผจองท าการจองหองพกวนไหน จองกคน ราคาเทาไหร ใครเปนผรบ

จอง

เวบไซต www.busthaiticket.com (http://www.busthaiticket.com

/page/service/ ) เวบไซตนใหบรการในเรองของขอมลขาวสาร เกยวกบการจองตวรถทวรออนไลน

ระบบของเราเปนโปรแกรมส าเรจรปทท าหนาทรวบรวมทนงของทกเทยวการเดนรถของบรษท

เชอมตอขอมลทนงระหวางระบบรบจอง และระบบขายตว ณ จดขายตลอดเวลาผาน Internet ท าให

ชวยลดความผดพลาดและความซ าซอน ในการรบจองและขายตวในหลาย ๆ ทพรอมๆ กนได

นอกจากนนยงรองรบการปรนตว และเรยกดรายงานยอดขายอตโนมตได

เมอลกคาสนใจทจะใชบรการ ลกคาสามารถโทรศพทมายง Call Center ซงระบบรบจอง

จะแสดงขอมลทนงทวางลาสดตลอดเวลา เพอให Call Center สามารถบอกลกคาและจองทนง ได

ทนท โดยสามารถแสดงผานหนาจอคอมพวเตอรไดหลายๆ เครอง พรอมๆ กน และเปนผงทนง

เดยวกนทเชอมตอกบพนกงานขายตวทเคานเตอร ซงใชระบบขายตวออนไลน ขายตวใหกบลกคาท

walk in เขามาตลอดเวลา นอกจากนน ระบบยงเชอมตอผาน Internet ท าใหทานสามารถขายตว

พรอม ๆ กนไดหลายๆ สาขาไดทนท โดยใชเงนลงทนพฒนาระบบไมสงมาก เพราะเปนโปรแกรม

59

ส าเรจรป แตมประสทธภาพการท างาน ดวยมาตรฐานเดยวกนกบการจองตวเครองบนชนน าทวไป

และยงสามารถปรบผงทนงใหเหมาะสมตามการใหบรการของแตละบรษทได

ภาพท 2-12 แสดงหนาแรกของระบบ

ภาพท 2-13 แสดงการเขาสระบบของลกคา ( Log in )

60

ภาพท 2-14 แสดงหนาตางใหระบตนทาง

ภาพท 2-15 แสดงหนาตางใหเลอกทนงบนรถบส

61

ภาพท 2-16 แสดงหนาตางรายละเอยดทไดจองไว

ภาพท 2-17 แสดงหนาตางทนงทไดท าการเลอกไว

62

เวบไซต www.siamvan.com ( http://www.siamvan.com/ ) เวบไซดนให บรการ

ในเรองของ การจองตวรถตออนไลนโปรแกรมส าเรจรปทออกแบบมาเพอรองรบ ระบบการจองทนง

ออนไลนผาน web ซงประกอบไปดวย ระบบการรบจองตว ยนยนการจองและ รบช าระเงนบน

เวบไซตแบบฉบพลน (Online reservation with e-commerce) นอกจากนนระบบ ยงสามารถ

รองรบการรบช าระเงน ณ เคานเตอร (Point of Sale) โดยออนไลนเปนฐานขอมลเดยว กนทว

ประเทศ

เมอลกคาเขาไปยงเวบไซตของคณเพอตรวจสอบ เทยวรถ ตารางเวลา และทนงทวาง ลกคา

สามารถจองทนงลวงหนาไดตามก าหนดเวลาหลงจากนนระบบจะสงอเมลยนยนการจองใหลกค า

อตโนมต โดยลกคาสามารถช าระคาโดยสายไดหลายรปแบบทง การโอนผานธนาคาร , ช าระผานบตร

เครดตผาน web หรอแมกระทงช าระ ณ เคานเตอร ของบรษทกได ทงหมดน ใชเวลาเพยงไมกวนาท

ในขณะเดยวกนคณสามารถเรยกดรายงานการขายของคณไดทนท ตลอดเวลา แบบ Real Time

เพราะเปนรปแบบการท างานแบบ Cloud Computing อยางแทจรง

ภาพท 2-18 แสดงหนาแรกของระบบ

63

ภาพท 2-19 แสดงหนาตางคนหาเสนทางเดนรถ

ภาพท 2-20 แสดงหนาตางการสมครสมาชกของลกคา

64

ภาพท 2-21 แสดงหนาตางขอมลสมาชก

ภาพท 2-22 แสดงหนาตางใหเลอกทนงบนรถต

65

ภาพท 2-23 แสดงหนาตางรายละเอยดการจองรถต

ภาพท 2-24 แสดงหนาตางรายละเอยดการจองรถต

66