19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ...

18
ﭘﺎ ﺪار ي، ﻣﺤ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ز ﺴﺖ، دوره ﺳﻮم ﺷﻤﺎره، 2 ، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن95 ارز ﺎﺑ ر ﺴﻚ ﻣﺤ ز ﺴﺘ ﭘﺮوژه ﻫﺎ ي ﻋﻤﺮاﻧ ﺷﻬﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻌﺎوﻧﺖ ي ﻣﻨﻄﻘﻪ19 ﺷﻬﺮدار ي روش از اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎ ﺗﻬﺮانEFMEA ﻣﻜﺎﻧﻤﻨﺪ ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ) ي ﺑﻬﺮه ﻣﺮﺣﻠﻪ: ﺑﺮدار ي وﻻ ﺑﻮﺳﺘﺎن( ﻫﻤﺘ ﺳﻠﻤﺎن1 * [email protected] رﺿﺎ ﺳﺤﺮ ﺎن2 ﻋﻠ ﺟﻮز ي3 ﭼﻜﻴﺪه رو ﻜﺮد ارز ﺎﺑ ر ﺴﻚ اﺻﻠ ارﻛﺎن از و اﺳﺘﻘﺮار در ﻛﺎرﮔ ي ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎ ي ﻣﺪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ در. اﺳﺖ ﻫﺎ ي ﻣـﺪ ﻣﻮﻟﻔـﻪ ﻫﺮﭼـﻪ ﻫـﺎ ي ﺗﺮ دﻗ و ﺗﺮ ي ﺑﺮرﺳ ﻧﺘ ﮔﺮدد ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮ ي. داد ﺧﻮاﻫﺪ دﺳﺖ ﻣﻮﻟﻔﻪ از ﻫﺎ ﻳﻲ ﻛﻪ و ﮋه ﻣﺴﺎ در ﻣﺤ ﺑﻪ ﻣﺮﺑﻮط ز ﺴﺖ ﺑﺴـ ﺎر دﺧ ﻣﻜﺎن ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺳﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ از. ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺎ ﻳﻲ ﺗﻮﻟ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﺪ، ﺗﺤﻠ ﻞ، ذﺧ ﺮه ﻧﻤﺎ و داده ﻫﺎ ي ﻣـ ﻗـﺮار اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻮرد ﻣﻜﺎﻧﻤﻨﺪ ﻴـ ﺮد ﺟﻐﺮاﻓ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻳﻲ از ﻫﺪف. ﺑﺎﺷﺪ ا ﺷﻨﺎﺳﺎ ﺑﺮ ﻋﻼوه ﭘﮋوﻫﺶ ﻳﻲ ارز و ﺎﺑ ر ﺴـﻚ ﻫـﺎ ي ﻣﺤـ ز ﺴـﺘ وﻻ ﺑـﺰرگ ﺑﻮﺳـﺘﺎن ﻳـ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺎ ي و ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻜﺎ ﻧﻤﻨﺪ، ﺑﺮرﺳ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎ ي ر ﻣﻜﺎﻧﻤﻨﺪ ﺴﻚ ﻣﻮﻗﻌ ازﺟﻤﻠﻪ ﻫﺎ ﻣﻜﺎﻧ آن ﺗﺎﺛ ﺗﺤﺖ ﮔﺴﺘﺮه و ﻫﺎ ر ﺴﻚ ﺑـﺎ ﺗﺠﺰ روش از اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺤﻠ و آن اﺛﺮات و ﺷﻜﺴﺖ ﺣﺎﻻت ﻣﻜﺎﻧﻤﻨﺪ ﻣﺤ ﺑﺮ ز ﺴﺖ) Spatial-EFMEA ( ﭼـﻚ اﺑﺘﺪا. ﺑﺎﺷﺪ ﺴـﺘ ﺗﻬ ارز و ﺎﺑ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗ ﻛﺎرﺑﺮگ ﺳﭙﺲ. ﮔﺮﻓﺖ ﺻﻮرتSpatial-EFMEA ﺗﻜﻤ ر ﮔﺴﺘﺮه و اﺣﺘﻤﺎل ﺷﺪت، ﺟﺪاول ﻃﺒﻖ و ﺴـﻚ آﻧـﺎﻟ اوﻟﻮ اﻋﺪاد و ﮔﺮﻓﺖ ﺻﻮرت ر ﺴﻚ ﻧﻬﺎ در. آﻣﺪ دﺳﺖ ﺗﻮز روش از اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎ ﻓﺮاواﻧ ﻧﺘـﺎ ﺑـﻪ7 ﻧـﺎﭼ ﺳـﻄﺢ ﺰ، ﻠـ ﻛـﻢ، ﻛـﻢ، ز ﻣﺘﻮﺳﻂ، ﺎد، ز ﺎد ﺑﺤﺮاﻧ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪ ي ﮔﺮد ﺑﺮا و ي ر ﺴﻚ ﻫﺎ ي اﻗ ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻄﺢ ﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟ ﺸـﻨﻬﺎد ارز و ﻳـ ﺎﺑ ﺛﺎﻧﻮ ﻳـ ﻧﺘﺎ. ﺷﺪ اﻧﺠﺎم ﻛﻪ داد ﻧﺸﺎن9 ر درﺻﺪ ﺴﻚ ﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻫﺎ،25 ﻓﻀﺎ ﺑﻪ درﺻﺪ ي ﺳﺒﺰ،16 ر ﺑـﻪ ﻣﺮﺑﻮط درﺻﺪ ﻨـﮓ ﺑﺎﻧـﺪ و ﺳـﺒﺰ ﻛﻨﺪرو،16 ﺑﺎﻧﻮ، ﺷﻬﺮ درﺻﺪ11 ورزش، ﺷﻬﺮ درﺻﺪ6 ﭘﺎرﻛ درﺻﺪ ﻨﮓ و17 ﻓﻀﺎﻫﺎ ﻋﻤﻮم ﺑﻪ ﻣﺮﺑﻮط درﺻﺪ ي ﺑﻮﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷ. واژه ﻫﺎي: ﻛﻠﻴﺪي ارز ﺎﺑ ر ﺴﻚ ﻣﺤ ز ﺴﺘ، ﺗﺠﺰ روش ﺗﺤﻠ و ﻣﺤ ﺑﺮ آن اﺛﺮات و ﺷﻜﺴﺖ ﺣﺎﻻت ﻣﻜﺎﻧﻤﻨﺪ ز ﺴﺖ، وﻻ ﺑﻮﺳﺘﺎن. 1 - داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، ﺗﻬ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت، و ﻋﻠﻮم واﺣﺪ اﻳﺮان ﺮان،.( ﻣﻜﺎﺗﺒﺎتﻣﺴﺌﻮل)* 2 - اﺳﺘﺎد ﺎر ﻣﺤ ﮔﺮوه ز ﺴﺖ، ﻓﻨ داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳ و، آزاداﺳﻼﻣ داﻧﺸﮕﺎه، واﺣﺪ ﺷﺎﻫﺮود اﻳﺮان، . 3 - داﻧﺸﻴﺎرﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ، آزاداﺳﻼﻣ داﻧﺸﮕﺎه، ﺷﻤﺎل ﺗﻬﺮان واﺣﺪ ﺗﻬﺮان، . اﻳﺮان،

Upload: dangtu

Post on 15-Feb-2018

243 views

Category:

Documents


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

95تابستان ،2، شمارهسومدوره ست،يز طيتوسعه و مح ،يداريپا

19منطقه يمعاونت خدمات شهر يعمران يهاپروژه يستيزطيمح سكير يابيارز مكانمند EFMEA تهران با استفاده از روش يشهردار

)تيبوستان وال يبردار: مرحله بهرهي(مطالعه مورد

*1 اينيسلمان همت[email protected]

2 انيئسحر رضا 3يجوز يعل ديس

چكيده يهـاهرچـه مولفـه يتيريمـد يهااست. در سامانه يتيريمد يهاسامانه يريكارگهدر استقرار و ب ياز اركان اصل يكي سكير يابيارز كرديرو اريبسـ ستيزطيل مربوط به محيدر مسا ژهيوهكه ب ييهااز مولفه يكيدست خواهد داد. هب يمعتبرتر جياگردد نت يبررس يترقيو دق ترشيب

رديـگيمكانمند مـورد اسـتفاده قـرار مـ يهاداده شيو نما رهيذخ ل،يتحل د،يكه جهت تول ييهاباشد. از سامانهياست مولفه مكان م ليدخ تيـبوسـتان بـزرگ وال يسـتيزطيمحـ يهـاسـكير يابيو ارز ييپژوهش عالوه بر شناسا نيا باشد. هدف ازيم ييايسامانه اطالعات جغراف

بـا سكير ريها و گستره تحت تاثآن يمكان تيها ازجمله موقعسكيمكانمند ر يهامولفه يبررس نمند،مكا ريمعمول و غ يهابراساس مولفه يسـتيباشد. ابتدا چـك ل يم )Spatial-EFMEA( ستيزطيبر مح مكانمند حاالت شكست و اثرات آن ليو تحل هياستفاده از روش تجز

زيآنـال سـكيو طبق جداول شدت، احتمال و گستره ر ليتكم Spatial-EFMEAصورت گرفت. سپس كاربرگ يمقدمات يابيو ارز هيتهكـم، كـم، يلـيخ ز،يسـطح نـاچ 7بـه جينتـا يفراوان عيبا استفاده از روش توز تيدست آمد. در نهاهب سكير تيصورت گرفت و اعداد اولو

هيـثانو يابيـو ارز شـنهاديپ يكنترل داماتسطح باالتر از متوسط اق يهاسكير يو برا ديگرد يبندطبقه يو بحران اديز يليخ اد،يمتوسط، زسـبز و بانـد نـگيدرصد مربوط بـه ر 16سبز، يدرصد به فضا 25ها، مربوط به ساختمان هاسكيدرصد ر 9نشان داد كه جيانجام شد. نتا

.دباشيبوستان م يدرصد مربوط به عموم فضاها17و نگيدرصد پارك 6درصد شهر ورزش، 11درصد شهر بانو، 16كندرو،

.تيبوستان وال ست،يزطيمكانمند حاالت شكست و اثرات آن بر مح ليو تحل هيروش تجز ،يستيزطيمح سكير يابيارز كليدي: هايواژه

*(مسئول مكاتبات). ران، ايرانواحد علوم و تحقيقات، ته اسالمي، آزاددانشگاه ،زيست محيط طبيعي منابع مهندسي ارشد كارشناسي دانشجوي - 1 .، ايرانشاهرود واحد ،يدانشگاه آزاداسالم ،يو مهندس يدانشكده فن ست،يز طيگروه مح ارياستاد - 2 ، ايران.، تهرانواحد تهران شمال ،يدانشگاه آزاداسالم ،زيست محيط طبيعي منابع مهندسي دانشيارگروه - 3

Page 2: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 64

زمينه و هدف استانداردهاي ارتقاء و تكنولوژي توسعه با امروزه

در زيستمحيط لمساي روزافزون افزايش چنينهم و زندگي بهداشت و ايمني سالمتي، تامين زمينه در تمركز شهرها، پيش از بيش )UHSE( شهري مناطق زيستمحيط

ابزار به يابيدست رو اين از .است شده ترالزامي و ترملموس زمينه در بالفعل و بالقوه مخاطرات كه هدفمند و مديريتي به را شهري فضاهاي و هامكان زيستمحيط و ايمني بهداشت،

نظرهب ضروري كند، كنترل موثر طورهب و تعيين دقيق ايگونه ).1( رسدمي

ايمني بهداشت، مديريت هايسامانه در GIS كاربرد مطرح نو پديده يك عنوان به هنوز هرچند زيستمحيط و

اندازچشم توانمي گرفته صورت مطالعات با اما رددگمي- بين هايعرصه در و كشور در آن سريع رشد براي را روشني

پارامترهاي وضعيت از داده پايگاه ايجاد. بود متصور المللي-تحليل و هاپايش انجام و محيطيزيست و بهداشتي و ايمني

براي هاهسامان اين اصلي ديفوا از محيطيزيست و مكاني هاي ).2(است گيريتصميم و مديريت از پشتيباني

-محيط هايريسك ارزيابي ضمن حاضر مطالعه در

استفاده با برداري،بهره مرحله واليت در بزرگ بوستان زيستي مكاني موقعيت نظرگرفتندر ، باE-FMEA پركاربرد روش از

به هاآن تاثير تحت جغرافيايي گستره چنينهم و هاريسك-بهره منزله به كه است پرداخته نيز هاريسك مكانمند رسيبر

آن دنبالبه و ارزيابي در جغرافيايي اطالعات سامانه از گيري .باشدمي بوستان زيستيمحيط هايريسك مديريت

با پژوهشي 1391 سال در همكاران و قلعه سحر زيست ريسك ارزيابي روشهاي مقايسه و بررسي" عنوان

ارزيابي جهت روش 21 مطالعه اين در .دادند انجام "محيطيبا استفاده از روش سپس شد انتخاب محيطي زيست ريسك

معيار 5ها براساس دلفي و نظر كارشناسي هريك از روش روش توانايي مختلف، صنايع در روش كاربردنهب در عموميت

و روش بودن مندنظام ، نتايج بندي اولويت و نمودن كمي در در روش قابليت ارزيابي، پارامترهاي باالي تدق و وضوح

دست از احتمال حداقل و خطرات تمام ارزيابي و شناسايي تيم تشكيل به روش نياز عدم در نهايتو اطالعات دادن

بودن روش هزينه كم و آن سازيپياده و چندمنظوره تخصصي كه بود آن از حاكي حاصله، نتايج .شدند امتيازدهي ارزيابي كسب را معيار 5 هر امتياز فاين ويليام و FMEA روش كارايي) 15 امتياز( امتيازات مجموع باالترين كسب با و نموده

محيطيزيست ريسك ارزيابي انجام در تريبيش قابليت و .داشت خواهند

با تحقيقي در 1387 سال در همكاران و ارجمندي پارك در زيست محيط و ايمني بهداشت، مديريت" عنوان

تهران شهرداري پنج منطقه در را پارك 6 "شهري يها ميزان كه دهدمي نشان نتايج .كردند بررسي و انتخاب

با مطالعه تحت هايپارك بهداشتي هايشاخص مطلوبيتبا هاآن ايمني هايشاخص مطلوبيت ميزان ازدرصد 9/58-محيط هايشاخص مطلوبيت ميزان از و تركمدرصد 2/59

از حاكي نتايج ديگر. است تربيشدرصد 1/46 با هاآن زيستي اتاق بهداشتي مناسب وضعيت هايشاخص كه است آن

- هشدار عالئم نصب و رساني اطالع وضعيت پارك، كاركنان

اقدامات وضعيت و پارك در پاشيسم عمليات هنگام دهنده ترتيبهب پارك، در صوتي آلودگي كاهش جهت گرفته صورت

، درصد 35 با زيستمحيط و يمنيا بهداشت، بخش سه در خود به را مطلوبيت ميزان ترينكم درصد 3/28و درصد 3/3

.دهندمي اختصاص با پژوهشي در 1392 سال در همكاران و ديناروندي

پارك در زيست محيط و ايمني بهداشت، مديريت" عنوان بهداشت، مسايل "تهران شهرداري شش منطقه شهري هاي

يكپارچه صورتهب را شهري هايپارك زيستمحيط و ايمني كيفي عملكرد توسعه روش از مقاله اين در .كند مي بررسيQFD ،AHP آوري، اولويت بندي دلفي جهت جمع روش و

و مقايسه نتايج مورد استفاده قرار گرفت. كلي طورهب كه دهدمي نشان آمده دستهب نتايج

مطالعه حتت هايپارك بهداشتي معيارهاي مطلوبيت ميزان

Page 3: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

65 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

هاآن ايمني معيارهاي مطلوبيت ميزان از درصد 2/48با نيز-محيط معيارهاي مطلوبيت ميزان از و تركمدرصد 9/52با

از حاكي ديگر نتايج. است تربيشدرصد 4/42 با هاآن زيستي ها،پارك در زباله سطل وضعيت معيارهاي كه است آن

و سطحي هايآب دفع و دهنده هشدار و راهنما تابلوهاي محيط و ايمني بهداشت، بخش سه در ترتيبهب فاضالب مطلوبيت ميزان ترينكم درصد، 26,7و 36,2، 32,8 با زيست

بين حالتي در نيز معيارها بقيه. اندداده اختصاص خود به را مديريتي اعمال با بايد كه اندگرفته قرار متوسط و خوب

به را معيارها اين ب،مناس راهكارهاي كارگيريبه و صحيح .كرد نزديك درصد 100 حالت

بررسي روشمرغي قلعه محدوده پادگان( واليت بوستان بزرگ

شهر 19 منطقه 1 ناحيه در هكتار 300 مساحت با) قديماست. اين جوارهم 17 و16 مناطق با و شده واقع تهران

از پادگان نظامي به بوستان شهري 1389مجموعه در سال اربري داده است.تغيير ك

موقعيت مكاني بوستان بزرگ واليت -1نقشه

شمالي بخش در هوايي نيروي مستحدثات محدوده و ناجا مستحدثات شهربانو، تبديل به محدوده پادگان زمينتبديل به آن غربي شمال بخش در پادگان سبز فضاي

جنوب بخش در هوانيروز مستحدثات كودك، شهر محدوده جنوب بخش و شهربازي تبديل به محدوده گانپاد شرقيورزش گرديده است. شهر تبديل به محدوده آن غربي

اي با عنوان رينگ سبز و باندكندرو مجموعه بوستان را حلقهها و ديگر دربرگرفته كه شامل فضاي سبز بوستان، ساختمان

شود.هاي خدماتي بوستان ميكاربري

كه Spatial-EFMEA روش از پژوهش اين در به FMEA. است شده استفاده اشدبمي FMEA براساس-بيش و بهترين شود، انجام تيمي كار يك صورتهب كه شرطي

انفرادي صورتهب تواند مي وجود اين با دارد را اثربخشي ترين صورتهب FMEA كه شودمي توصيه بنابراين. شود انجام نيز

تيم تشكيل تجه الزم نفرات تعداد حداقل .گردد اجرا تيميFMEA اين در). 3( كنندمي توصيه نفر 7 تا 5 بين گاهي .گرديد استفاده نفره 5 تيمي از پژوهش

اساس كه( FMEA روش هايمحدوديت از ديگر تواندنمي كه است آن) باشدمي Spatial-EFMEA روش

Page 4: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 66

تنها روش اين در زيرا كند شناسايي را سيستم خطرات تمامي كه درحالي شودمي بررسي عامل كي داراي شكست حاالت باشدمي رويداد چندين تركيب نتيجه شكست، حاالت برخي

جهت تنها FMEA از پژوهش اين در دليل همين به .)4( از هاريسك شناسايي جهت و گرديده استفاده هاريسك آناليز و استانداردها موجود، تجربيات ليست، چك روش تلفيق

از گروهي ابتدا كه صورت اين به شودمي گرفته الزامات بهره گوناگون تجربي و علمي هايتخصص با فن كارشناسان

زيست،محيط كارشناسان ،H.S.E كارشناسان از متشكل روش به و آمده هم گرد شهرسازي و معماري كارشناسان

اين سپس پرداختند اوليه ليست چك تهيه به فكري طوفان سطح داراي كه نكارشناسا دوم گروه به اوليه ليست چك اصالحي نظرات تا گرديد هيارا بودند باالتري اجرايي و علمي شده تهيه ليست چك اساس اين بر نمايند اعمال را خود .)5( باشدمي )Content Validity( محتوايي روايي داراي

كارشناسان از تعدادي و دارد اجماع حالت كه معنا اين به داراي چنينهم دارند توافق آن روايي و معتبربودن بر مربوطه ).6( باشدمي) Test - Retest( بازآزمون - آزمون پايايي-ريسك كه است آن شده تهيه ليست چك هايمزيت يكي از

به گرديده تدوين جداگانه صورتهب كاربري هر به مربوط هاي از پس .اندشده تفكيك مكانمند صورتهب هاريسك عبارتي ميداني، مطالعات مورد نچندي طي ليست، چك تدوين

مطالعاتي محدوده سبز فضاي و تجهيزات اماكن، هايريسك .شد شناسايي و بررسي

براساس "زيستيمحيط هايريسك آناليز" گام در حاالت شناسايي به پيشين گام در شده شناسايي هاي ريسك هايشكست بررسي سپس و آن علل و اجزاء شكست

- ريسك بر ثرمو عوامل و شد پرداخته طرح، يشده شناسايي

وقوع احتمال ريسك، اثر شدت شامل زيستيمحيط هاي-هب ريسك ثيرتا تحت جغرافيايي گستره چنينهم و ريسك و آمده دستهب 3و 2، 1شماره جداول از استفاده با ترتيب

به امتيازدهي نحوه. شد تكميل FMEAكاربرگ درنهايت دهينمره 6 تا 1 بين اعدادي شدت پارامتر كه بود صورت اين ترينكم در و 6 امتياز حالت، شديدترين در كه طوريهب شد

مورد در. گرفت تعلق نظر مورد پارامتر به يك امتياز حالت، مورد پارامتر به 6 تا 1 بين اعدادي نيز وقوع احتمال ميزان وقوع احتمال حالت كمترين و بيشترين در. شد اطالق نظر

پارامتر مورد در). 7( گرديد دهي نمره 1 تا 6 اعداد بترتيب ترتيب بدين گرفت قرار مدنظر 6 تا 1 بازه نيز آلودگي گستره

خود به را 1 عدد امتياز ترينكم و 6 عدد امتياز ترينبيش كه بوستان عمراني پروژه اينكه به توجه با ).8( دادند اختصاص

گسترش ميزان لذا گرفته، قرار شهري محدوده در واليت بسيار نيز دهدمي قرار تاثير تحت كه ايمحدوده و لودگيآ

گستره" پارامتر مطالعه اين در رو اين از باشدمي مهم .گرفت قرار استفاده مورد نيز "ريسك تأثير تحت جغرافيايي

Page 5: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

67 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

شدت -1 جدول

اثر امتياز توجه قابل محيطي زيست اثر يا پيامد بدون 1

2 يفخف محيطي زيست اثرات

خسارت ناچيز و قابل صرف نظر كردن

انرژي جزيي رفت هدر

3 مدت دراز اثر بدون اما جزيي، محيطي زيست آسيب جزئي اثر يكبار براي شده تعيين حدود ساير يا قانوني حدود از رفتن فرا

انرژي دايم رفت هدر

4

.دارد اجاحتي پاكسازي به يا بوده ماندگار كه محدود محيطي زيست آسيب متوسط اثر هدر رفت عمده انرژي

آلودگي هوا مدت دراز اثر وقوع احتمال با شده معين يا قانوني حدود از مكرر فرارفتن )اشخاص از شكايات مورد 10 از بيش يا( اجتماعي نهادهاي و ربط ذي سازمانهاي از اخطار يا شكايت دريافت

5

باشد. مي زيست محيط از استفاده بازسازي براي تردهگس اقدامات نيازمند كه محيطي زيست شديد اثر عمده اثر ربط ذي هاي سازمان كمك نيازمند .زيرزميني هاي آب آلودگي بالقوه درازمدت اثر با شده مقرر حدود ساير يا قانوني حدود از پي در پي فرارفتن )خورده آسيب گياهي زندگي مثال عنوان به( محل از خارج در شده مشاهده آسيب يا اثرات

آلودگي شديد هوا وضع جريمه از سوي سازمان ذي ربط

6 ناحيه يك در طبيعي منابع يا تفريحاتي تجارتي، استفاده رفتن دست از به كه ماندگار محيطي زيست آسيب كالن اثر

ملي هاي سازمان كمك نيازمند انجامد؛ مي وسيع محل از خارج زيرزميني آبهاي شديد آلودگي

1391 تهران، شهرداري ريسك مديريت و ابيارزي راهنماي: منبع

احتمال -2 جدول

شرح احتمال وقوع احتمال وقوع امتياز خيلي بعيد است اتفاق بيفتد / هرگز در اماكن عمومي شنيده نشده است. نادر 1 بعيد است اتفاق بيفتد / هرگز در اين نوع از اماكن عمومي شنيده نشده است. غيرمحتمل 2 امكان دارد اتفاق بيفتد / در گذشته حداقل يك بار در اين نوع اماكن رخ داده است. امكان پذير 3 به احتمال زياد اتفاق مي افتد / در گذشته چندين بار در اين نوع اماكن رخ داده است. محتمل 4

Page 6: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 68

ت.اغلب اتفاق مي افتد / در سال گذشته بيش از يك بار در اين نوع امكان رخ داده اس بسيار محتمل 5 بطور مداوم اتفاق مي افتد / در شش ماه گذشته بيش از يك بار در اين نوع اماكن اتفاق افتاده است. مكرر 6

1391 تهران، شهرداري ريسك مديريت و ارزيابي راهنماي: منبع

ريسك گستره -3 جدول

گستره جغرافيايي امتياز در سطح شهرستان (حوزه آبريز) 1 در سطح شهر 2 محله هاي همجوار در سطح 3 در سطح پروژه 4 در سطح واحد كاري 5 عدم تاثير جغرافيايي 6

1393 ليال، يزدي، امانت: منبع

كتاب جمله از گرفته صوت مطالعات به توجه باHazard Analysis Techniques for System

Safety مقاله شده، استفاده گانه 5 و 4 جداول از آن در كه مقاله و گانه 5 جداول از كه) 2001( نارسونگو و دانيلسون

است شده استفاده گانه 10 جداول از كه) 1393( يزدي امانت نظر و پروژه شرايط به بسته كه شودمي گرفته نتيجه چنين

بهره گوناگون هايبنديطبقه با جداول از توانمي كارشناسي .گرفت

پيشين مطالعات و مقاالت در است ذكر به الزم شدت جدول تعيين جهت )1393يزدي ( امانت مقاله لهازجم به نسبت مطالعاتي محدوده اثر به زيستيمحيط ريسك اثر

كه درصورتي است شده استناد زيست محيط چهارگانه مناطق موقعيت در كه پژوهش اين مطالعاتي مورد مانند مواردي در

با نزديكي يا همپوشاني هرگونه فاقد و داشته قرار شهري كيلومتر 14 حداقل( باشدمي زيست محيط چهارگانه طقمنا

جداول آن به تواننمي) جاجرود شده حفاظت منطقه تا فاصلهاستفاده 1كارشناسان از جدول نظر با نتيجه در. نمود استناد جداول به نسبت نيز تريبيش جامعيت تواندمي كه گرديد .باشد داشته پيشين

چك از استفاده با هاريسك اوليه شناسايي از پس ،"وفاق تيمي"ليست، براساس جداول مربوطه و به روش

وفاق روش طي تكميل گرديد. Spatial EFMEAكاربرگ هاراي به بحث مورد خطاي درباره تيم اعضاي تمامي تيمي، در را نهايي عدد اجماع، به رسيدن از پس و پرداخته نظر

). 3( كنند مي وارد مربوطه ستون محيط هاي ريسك ارزشيابي" عنوان با انيپاي گام در

جهت RPN يا ريسك اولويت عدد محاسبه به "زيستي عدد محاسبه شد. جهت پرداخته هاريسك بندي اولويت از Spatial E-FMEA روش در) RPN( ريسك اولويت :شد استفاده) 1( معادله

اثر شدت× وقوع احتمال= ريسك اولويت عدد )1( ريسك تاثير تحت جغرافيايي گستره×

. بود خواهد 1-216 بين عددي ريسك اولويت عدد روش از استفاده با نيز ALARP يا ريسك قبول قابل سطح كه صورت اين به شد انجام SPSS افزار نرم در فراواني توزيع از رده طول سپس آمد دستهب زير فرمول از رده تعداد ابتدا

اولويت عدد رمقدا ترينبزرگ و مقدار ترينكوچك تفاضل .آمد دستهب ها رده تعداد بر) RPN( ريسك

)2( = 1 + 3/3 lognتعداد رده

)3( RPNبزرگترين – RPNكوچكترين

طول رده= تعداد رده

Page 7: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

69 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

دستهب نتايج). 5( شد محاسبه رده حدود ادامه در

كم، خيلي ناچيز، رده 7 در فراواني توزيع روش طبق آمده و گرديد بنديطبقه بحراني و زياد ليخي زياد، متوسط، كم،

در شد. مشخص مربوطه فعاليت و مكان براي ريسك هر سطح كنترلي اقدامات متوسط، از باالتر رده هايريسك براي انتها

كه است ذكر به الزم. گرفت صورت دهينمره دوباره و بررسي معيارهاي بر عالوه پژوهش اين در استفاده مورد كاربرگ در

و شده گرفته نظر در نيز "مكان" عنوان با ستوني معمول،

فضاي ورزش، شهر شهربانو، محدوده 7 در هاريسك پراكنش و كندرو باند و سبز رينگ ها،ساختمان پاركينگ، سبز،

در بودند بوستان محدوده تمامي به مربوط كه هاييريسكروش .است گرفته قرار بررسي مورد پارك عمومي فضاي قالب

نمايش داد. 1توان در قالب شكل ژوهش را مياجراي پ

فرآيند ارزيابي ريسك محيط زيستي بوستان بزرگ واليت - 1شكل

ها يافته جهت اوليه ليست چك از آمده دستهب نتايج طبق

چنينهم و واليت بوستان زيستيمحيط هايريسك شناسايي ايينه كاربرگ در مربوطه جداول طبق شده انجام آناليزهاي

واليت بزرگ بوستان در مجموعاً Spatial EFMEA روش اين از. گرديد بررسي و شناسايي زيستيمحيط ريسك 88

كم، خيلي رده در ريسك 21 ناچيز، رده در ريسك 28 تعداد، ريسك 6 زياد، ريسك 3 متوسط، ريسك 9 كم، ريسك 18

عبارتي به. شد داده تشخيص بحراني ريسك 3 و زياد خيلي 20 كم، خيلي درصد 24 ناچيز، رده در هاريسك ددرص 32

خيلي درصد 7 زياد، درصد 3 متوسط، درصد 10 كم، درصد رده در واليت بزرگ بوستان هايريسك درصد 3 و زياد

هايرده در هاريسك عموم نتيجه در. اندگرفته قرار بحراني سطح افزايش با و اندگرفته قرار ريسك خطر كم و پايين زيادي حد به نيز هاريسك تعداد بحراني، رده سمت به ريسك .يابدمي كاهش

ريسك شناسايي 88كه در اين مطالعه با توجه به اينتنها 4گرديد و به دليل حجم باالي جداول ارزيابي، در جدول

شود.به چند مورد اشاره مي

 

Page 8: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 70

Spatial EFMEAريسك هاي محيط زيستي بوستان بزرگ واليت طبق روش - 4جدول

انمك

اتهيز

تجت/

عاليف

لتع

تييس

ط زحي

ه مجنب

تي يس

ط زحي

د ميام

پ

ارزيابي اوليه محيط زيستي

اقدامات كنترلي

ارزيابي ثانويه محيط زيستي

مدپيا

ت شد

وع وقالحتم

ا

ثيرت تا

تحتره

گسك

يست ر

لويد او

عد

كيس

ح رسط

مدپيا

ت شد

وع وقالحتم

ا

ثيرت تا

تحتره

گس

ت لويد او

عدك

يسر

كيس

ح رسط

ركي پا

ضاف

انيختم

سااي

ت هعالي

ف

دمع

به

ري آو

معج

ها

اله نخ

وقعم

انيختم

سااي

ه هخال

د نولي

ت

ري بص

گيلود

آ

چيز 5 1 5 1نا

شورز

هر ش

بالفوت

ن چم

ن زمي

هانگيا

ي يار

آب

سبمنا

ن نازما

در ي

يارآب

آبحد

از ش

ف بيصر

م

آببع

مناش

كاه

6 6 6 216

اني حر

ب

كناكار

ش موز

آ ن

كم 72 6 3 4

بانوشهر

بالفوت

ن چم

ن زمي

مني چ

يارآب

آببه

ن چم

ي باال

ياز ن

آب حد

از ش

ف بيصر

م

آببع

مناش

كاه

5 6 6 180

يادي ز

خيل

م، ي ك

ز آب نيا

ايدار

ي چمن

ي ها

ونهز گ

ده اتفا

اسين

زمدن

موده ن

شيرپو

س

3 6 6 108

سط متو

Page 9: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

71 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

ركز پا

سبي

ضاف

رك ي پا

شوست

ش

هيوج

ي ت و ب

نانارك

ي كگاه

ناآ

ينئول

مس

آببع

منا از

ادهستف

ا

آببع

مناش

كاه

5 5 6 150

ياد ز

ان،ركن

كاش

موزآ

شو

ستت ش

جهب

ز آده ا

تفا اس

دمع

چيز 36 4 3 3نا

ركي پا

هامان

ختسا

مانخت

ساش

رمايو س

ش رماي

گ

رادي اف

گارل ان

سه

ژي انر

حد از

شف بي

صرم

ذير ناپ

شتبرگ

و عي

طبيبع

مناش

كاه

4 5 5 100

سط متو

درو كن

اند و ب

سبزگ

رينتي

داش به

ايس ه

رويس

آبي

شتهدا

ف بصار

م

فيهتص

تم يس

ن سبود

ب ناس

نامن يا

قداف

البفاض

فع و د

يد تول

آبي

ودگآل

كم 80 5 4 4

گكين

پار

لتسفا

آ

طهحو

مري

پذيوذ

م نفعد

هانگيا

شد ز ر

ي اگير

جلو

ي ياه

ش گوش

ش پكاه

3

5

3 45

كمي

خيل

ي سضا

فرك

ز پاب

شيم پا

س

واده م

يند آال

ي وسم

ت اهي

م

ذينفو

ي ها

آب با

يبترك

ني زمي

زيري

هاآب

ي ودگ

آل

4

1

5 20چيز

نا

Page 10: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 72

و RPN=5 با ريسك اولويت عدد ترينكوچك-مي پارك فضاي تمامي در ساختماني هايفعاليت به مربوط

انيساختم هاينخاله موقع به آوريجمع عدم علت به كه باشد سويي از. گرددمي پروژه سطح در بصري آلودگي موجب به مربوط RPN=216 با ريسك اولويت عدد ترينبزرگ

- مي ورزش شهر و پارك سبز فضاي در گياهان آبياري فعاليت

نياز چنينهم و نامناسب زمان در آبياري علت به كه باشد حوزه سطح در آب منابع مصرف موجب آب به چمن باالي .گردديم آبريز

بوستان زيستيمحيط هايريسك مكانمند بررسي مربوط زيستيمحيط ريسك 8 كه دهدمي نشان واليت بزرگ

مربوط ريسك 22 واليت، بوستان در موجود هايساختمان به كندرو باند و سبز رينگ به مربوط ريسك 14سبز، فضاي به

به مربوط ريسك 10 شهربانو، به مربوط ريسك 14 بوستان، محيط ريسك 15 و پاركينگ به مربوط ريسك 5 ورزش، شهر

-مي يافت بوستان فضاهاي تمامي در عمومي صورتهب زيستي

- محيط ريسك شهربازي و كودك شهر مجموعه در. شود

درصد 9 عبارتي به. نگرديد شناسايي توجهي قابل زيستي

به مربوطه واليت بزرگ بوستان زيستيمحيط هايريسك 16 سبز، فضاي به مربوط ريسك صددر 25 ها،ساختمان

به مربوط درصد 16 سبز و باند كندرو، رينگ به مربوط درصد به مربوط درصد 6 ورزش، شهر به مربوط درصد 11 بانو، شهر

واليت بوستان زيستيمحيط هايريسك درصد17 و پاركينگنتيجه از نظر در. باشدمي بوستان فضاهاي عموم به مربوط بوستان زيستيمحيط هايريسك تعداد ترينبيش فراواني ريسك تعداد ترينكم و سبز فضاي به مربوط واليت بزرگ-همان نيز مكانمند لحاظ به. باشدمي آن پاركينگ به مربوط

پراكنش داراي هاريسك شودمي ديده 2نقشه در كه گونه در هاريسك عموم و باشندمي بوستان سطح در يكساني تقريبا رينگ در تربيش ولي شوندمي ديده بوستان فضاهاي تمامي در سبز فضاي تربيش تراكم دليلهب كه دارند قرار آن بيروني صورتهب هاريسك پراكنش. باشدمي بوستان بيروني حاشيه كم به پررنگ از رنگي تركيب صورتهب هاآن فراواني و هندسي

هايريسك افزايش تعداد با كه است شده داده نمايش رنگيابد و مي افزايش نيز محدوده رنگ نظر، مورد محدوده .بالعكس

پراكنش كل ريسك هاي محيط زيستي در بوستان واليت -2نقشه

Page 11: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

73 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

عدد داراي هايريسك شامل ناچيز سطح هايريسك سطح هايريسك مكانمند بررسي. باشندمي 35 تا 1 اولويت-بيش داراي كه بوستان عمومي فضاي دهدمي نشان ناچيز

مركزي هسته در باشدمي ناچيز هايريسك تعداد ترين باشدمي بوستان از سطح ترينبيش شامل و دارد قرار بوستان

و بوده مشخصي كاربري فاقد محدوده اين كه جاآن از اما جهت است ممكن شودنمي برآن مديريتي گونههيچ عموما اين در كهاين به باتوجه چنينهم. شود استفاده پسماند دفع

سال اوقات اكثر در كه رويدمي علفي گياهان عموما محدوده وجود گون گونه علل به آن در سوزي آتش احتمال اندخشك .دارد

عدد از كم خيلي سطح زيستيمحيط هايريسك كم خيلي سطح هايريسك. باشدمي 66 تا 36 ريسك اولويت

پراكنش اين علت. باشدمي پراكنده بوستان سطح تمامي در بوستان هايكاربري تمامي سويي از كه است آن يكسان تقريبا سويي از باشندمي كم خيلي سطح ريسك تعدادي داراي

سطح تمامي در هاساختمان و سبز فضاي مانند هاييكاربري محدوده يك در بااليي تراكم داراي و بوده پراكنده بوستان

به كم خيلي سطح ايهريسك تعداد ترينبيش اما. باشندنمي- مي) بوستان سبز فضاي(بيروني حلقه به مربوط مكاني لحاظ

.شودمي ديده حالت ترينپررنگ به نيز 3نقشه در كه باشد در 97 تا 67 ريسك اولويت اعداد داراي هايريسك

تعداد ترينبيش. گيرندمي قرار كم سطح هايريسك رده به مربوط يتوال بوستان كم سطح زيستيمحيط هايريسك

محدوده اين در. باشدمي كندرو باند و سبز رينگ محدوده بهداشتي مصارف و روشنايي مصارف انواع گاه، گشت آسفالت

منابع از استفاده آسفالت، نفوذپذيري عدم علتهب عموما آب رشد و آب منابع كاهش موجب سويي از آب منابع و انرژي

محيطي منابع رفمص افزايش موجب ديگر سوي از و گياهان داخلي محدوده در 3 نقشه براساس چنينهم. گرددمي

سطح زيستيمحيط ريسك گونههيچ واليت بزرگ بوستان نمايش رنگ بدون نيز نقشه در كه نگرديد شناسايي كمي عمومي فضاي عنوان با كه محدوده اين. است شده داده

-شبي و نبوده ايويژه كاربري داراي گرديده مشخص بوستان .دهد مي اختصاص خود به را بوستان از سطح ترين

بزرگ بوستان زيستي محيط هاي ريسك بررسي طي هايريسك رده در RPN=128 تا RPN=98 واليت

زيستيمحيط هايريسك از يك هيچ .گيرندمي قرار متوسط كندرو، باند و سبز رينگ به مربوط مناطق در شده يافت

متوسط سطح در تانبوس عمومي هايريسك و پاركينگ و ورزش شهر در متوسط هايريسك. نشدند بنديطبقه

و موتوري هايفعاليت و كارتينگ آسفالت به مربوط شهربانو به مربوط سبز فضاي در باشد؛مي استخر بودن روباز چنينهم

و گرمايش به مربوط هاساختمان در و آبياري تجهيزات آسفالت، ذيرينفوذپ عدم علتهب كه باشدمي سرمايش و استخر در تبخير ميزان افزايش روغني، و سوختي ضايعات

و آب منابع كاهش به منجر بوستان كارگران توجهيبي ويژههب مكاني پراكنش. گرددمي آب منابع و انرژي دايم رفتن هدر

نمايش 3 نقشه در تصويري صورتهب نيز مربوطه هايريسك هايريسك سطح زا كه است ذكر قابل. است شده داده

و يافته كاهش هاريسك نوع هم و تعداد هم بعد، به متوسط زيستيمحيط ريسك فاقد متوسط سطح از باالتر مناطق عموم .اندشده داده نمايش رنگ بدون حالتهب نقشه در و بوده

RPN=129 زياد سطح هايريسك رده در159 تا شهربانو زياد سطح زيستيمحيط هايريسك .گيرندمي قرار

سيستم نبودن چرخشي علتهب كه باشدمي استخر به مربوط ميدا و مكرر صورتهب آب مصرف افزايش به منجر آب تامين و پارك شستشوي به مربوط نيز سبز فضاي در. گرددمي

-بي و كاركنان ناآگاهي علتهب كه باشدمي گياهان آبياري

و آب منابع نامناسب مصرف به منجر مسئولين توجهي .گرددمي آن ميدا و مكرر هدررفت

RPN=160 خيلي سطح هايريسك رده در 190 تا فضاي به مربوط ريسك 3 تعداد اين از كه .گيرندمي قرار زياد سطح هايريسك. باشدمي شهربانو به مربوط ريسك 3 و سبز

عمليات به مربوط واليت بوستان سبز فضاي زياد خيلي تجهيزات چنينهم و گياهان كثيرت و انتخاب و گياهان آبياري

Page 12: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 74

و انتخاب نامناسب، آبياري نوع علتهب كه باشدمي آبياري تجهيزات خرابي چنينهم و زياد آبي نياز داراي گياهان تكثير كاركنان توجهيبي و آبياري هايافشانه يا ايقطره آبياري-ريسك سويي از. گرددمي آب منابع دائم رفت هدر به منجر

و چمن زمين به مربوط نيز شهربانو زياد خيلي سطح هاي آبياري آب، به چمن باالي نياز علتهب كه باشدمي استخر مصرف چنينهم و ظهر هنگام ازجمله نامناسب زمان در چمن نبودن چرخشي و استخر آب تامين براي زيرزميني آب

در آن تاثير و آب منابع دائم رفت هدر به منجر آن سيستم ديده 3 نقشه در كه گونههمان. گرددمي بريزآ حوزه سطح از زيادي جغرافيايي گستره نظر،مورد هايكاربري شودمي

توانمي دليل همين به اندداده اختصاص خود به را بوستان يك خرابي مانند رخدادي تاثير شدت هرچند كه گرفت نتيجه در هاآن تعداد افزايش اما باشدمي كم تنهايي به آبياري افشانه

واليت بزرگ بوستان سبز فضاي مانند وسيع ايمحدوده چنينهم و آن شدت و رخداد احتمال باالي افزايش موجب آبريز حوزه مانند وسيعي جغرافيايي گستره بر رخداد تاثير .گرددمي

در 216 تا 191 ريسك اولويت عدد داراي هايريسك ريسك 3 اًمجموع. گيرندمي قرار بحراني سطح هايريسك رده

شناسايي واليت بزرگ بوستان در بحراني سطح زيستيمحيط 1 و ورزش شهر به مربوط ريسك 2 تعداد اين از كه گرديد سبز فضاي به مربوط بحراني سطح زيستيمحيط ريسك

از يك هيچ در و باشدمي واليت بوستان بزرگ مجموعه بحراني سطح داراي زيستيمحيط ريسك ديگر، هايكاربري

محدوده دو هر در بحراني سطح هايريسك. نگرديد ناساييش باشدمي آبياري عمليات به مربوط سبز فضاي و ورزش شهر باالي نياز و ظهر مثل نامناسب زمان در آبياري علتهب كه

-مي آب منابع دائم و مكرر رفت هدر به منجر آب به چمن

در هم و شهرورزش در هم آنكه توجه قابل نكته. گردد نامناسب زمان در فوتبال زمين چمن آبياري ريسك ربانوشه

بنديطبقه ريسك سطح دو در ولي گرديد بررسي و شناسايي شهرداري از دريافتي اطالعات و ميداني مطالعات زيرا گرديدند

از تركوچك شهربانو چمن زمين جغرافيايي ابعاد كه داد نشان وسطت شهربانو چمن زمين چنينهم باشدمي شهرورزش

نتيجه در شودمي داده پوشش اطراف انداز سايه درختان زمان در آبياري از ناشي تبخير و چمن آب مصرف ميزان

ريسك تاثير شدت دليل همين به. بايدمي كاهش نامناسب در كارشناسي نظر طبق آن به دنبال و يافته كاهش شهربانو .گرديد بنديطبقه تريپايين زيستيمحيط ريسك سطح

زيستي سطح ناچيزريسك هاي محيط - 4زيستي سطح خيلي كم نقشه هاي محيطريسك -3نقشه

Page 13: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

75 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

 

 

زيستي سطح متوسط هاي محيطريسك -6زيستي سطح كم نقشهمحيط هايريسك -5نقشه

زيستي سطح خيلي زياد هاي محيطريسك - 8زيستي سطح زياد نقشههاي محيطريسك -7نقشه

Page 14: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 76

بحراني زيستي سطحهاي محيطريسك -9نقشه

بحث و نتيجه گيرياين است Spatial EFMEA هاي روشاز مزيت

جغرافيايي ترهگس چنينهم و هاريسك مكاني كه موقعيت تواندر نتيجه مي گيردمي قرار نظر مد نيز هاآن تاثير تحت تصويري صورتهب را نتايج و داشته جنبه از تريدقيق آناليز

.داد نمايش (نقشه) همكاران و ديناروندي پژوهش از حاصل نتايج

زيست محيط و ايمني بهداشت، مديريت بررسي ) در1392( دفع شاخص كه است آن از حاكي تهران 6 منطقه هايپارك-محيط مطلوبيت درصد ترينپايين فاضالب و سطحي هايآب

زيستيمحيط هايريسك بررسي داراست. در را زيستي و پساب مديريت شاخص به مربوط ريسك واليت بوستان-مي همكاران و ديناروندي نتايج مويد كلي صورتهب فاضالب

فكيك مكاني ريسك و ت ترجزئي بررسي درصورت اما باشد شهربانو استخر از خروجي پساب مديريت كه شودمي مشخص

بوستان سبز فضاي آبنماي از خروجي پساب با مقايسه در به برابر احتمال داشتن عليرغم ريسك دو هر. است متفاوت

متفاوتي مديريتي هاياولويت در اثر شدت بودن متفاوت علت از ناشي زيستيحيطم ريسك كه اي گونههب گيرندمي قرار

مستلزم كه گرفته قرار زياد سطح در شهربانو استخر پساب از ناشي ريسك كه درصورتي باشدمي ويژه اصالحي اقدام .گيردمي قرار كم سطح در بوستان سبز فضاي آبنماي پساب

همكاران و ارجمندي پژوهش از حاصل نتايج- گهن و حفظ كه دهدمي تهران نشان 5 منطقه ) در1387(

مطلوبيت درصد باالترين هاپارك زيست محيط از داري هايپارك اكثر در كه معنا اين به داراست را زيستيمحيط الزم اقدامات و پرورشي هاي مراقبت 5 منطقه مطالعه تحت در. گيردمي صورت پارك گياهي پوشش وضعيت بهبود جهت

گرفته صورت ميداني هايبررسي طبق و حاضر پژوهش شده استفاده گياهي هايگونه مناسب تراكم و تنوع عليرغم

گياهان نامناسب هرس و كاشت دليلهب واليت بوستان در درنتيجه و درختان و هاشاخه نامتعادل رشد احتمال درختي،. باشدمي گياهي پوشش تخريب و شكستن احتمال افزايش

درصورت كه هرچند شده شناسايي زيستيمحيط ريسك البته و احتمال علت به اما باشدمي بااليي اثر شدت رايدا بروز

خيلي هايريسك سطح در كم تاثير تحت جغرافيايي گستره همكاران، و ارجمندي پژوهش در چنينهم. گيردمي قرار كم

در صوتي آلودگي كاهش جهت گرفته صورت اقدامات شاخص صوتي، مانع ديوار متراكم، گياهان كاشت جمله از پارك

مدرن وسايل از استفاده و سوار موتور ورود از جلوگيري درصد ترينپايين داراي غيره و كم صوتي آلودگي با باغباني

-هب نتايج طبق كه درصورتي باشدمي زيستيمحيط مطلوبيت موجود هايريسك بندياولويت و حاضر پژوهش از آمده دست

Page 15: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

77 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

هايريسك تاثير، تحت گستره و احتمال اثر، شدت براساس

در تجهيزات و هافعاليت از ناشي صوتي آلودگي زيستي طمحي قرار كم و ناچيز هايريسك سطح در واليت بزرگ بوستان

در باشندنمي اولويت داراي مديريت اصول نظر از كه گيرندمي هاپارك در همكاران و ارجمندي نتايج طبق كه هرچند نتيجه

اين ايجنت طبق اما گرددمي توجه تركم صوتي آلودگي به صنعت، كلينيك توسط كه ايمطالعه سويي ازمشخ پژوهش طرح عنوان با 1394 سال در تهران دانشگاه تجارت و معدن

انجام 19 منطقه زيستيمحيط هايآلودگي پايش و شناسايي-بزرگراه با واليت بوستان مجاورت عليرغم كه داد نشان شد

شناس، حق و نواب آزادگان، اتوبان جمله از شهر اصلي هاي در شده گيرياندازه صداي ميزان شب و روز طول تمامي در

نتايج يدمو كه باشدمي استاندارد حد از تركم واليت بوستان شدت و كارشناسي نظر از ها ريسك اين .باشدمي پژوهش اين پژوهش براساس نهايت در. باشندنمي اولويت داراي اثر

بررسي ديگر يزيستمحيط شاخص 7 همكاران و ارجمندي گردندمي بنديطبقه متوسط سطح در كه همگي شده

فراواني ترينبيش واليت، بوستان مطالعه در كه درصورتي از طبقه ترينپايين سطح در زيستيمحيط هايريسك گيرندمي قرار ناچيز هايريسك يعني طبقه ها بندياولويت

.گيرندمي قرار توجه اخر رده در ريسك مديريت لحاظ به كه مباني عنوان تحت تحقيقي در) 1393( نژاد خليل

ارزيابي چهار عامل سبز فضاي بخش در مصرف الگوي اصالح طبيعت و شهر به اكولوژيكي نگرش ، سرزمين آمايش و

مراتبي سلسله و چندگانه هاي مقياس ريزي برنامه شهري، را شهري سبز فضاهاي وريبهره ارتقاي و شهري سبز فضاي معرفي سبز فضاي توسعه بخش در مصرف الگوي صالحا براي مشخص حاضر پژوهش از آمده دستهب نتايج طبق .كندمي بوستان زيستيمحيط هايريسك تعداد ترينبيش كه شودمي

ريسك تعداد ترينكم و سبز فضاي به مربوط واليت بزرگ-ريسك نيز مكانمند لحاظ به. باشدمي آن پاركينگ به مربوط

باشندمي بوستان سطح در يكساني تقريبا پراكنش يدارا ها تراكم دليلهب كه دارند قرار آن بيروني رينگ در تربيش ولي

بوستان و حاالت خطاي بيروني حاشيه در سبز فضاي تربيش نمايان هاريسك تردقيق بررسي. باشدمي مربوط به مصرف آب

خيلي زياد، سطح زيستيمحيط هايريسك عموم كه سازدمي مربوط هاآن بروز علل نظر از واليت بوستان بحراني و زياد

خليل تحقيق از آمده دستهب نتايج با كه باشدمي آب مصرف .دارد مطابقت نژاد

بررسي به تحقيقي طي) 1393( همكاران و مهرآرا ارايه و زيستمحيط حفظ جهت در شهري هايپارك وضعيت

هايپارك: موردي مطالعه( مناسب مديريتي راهكارهاي نشان پژوهش اين هاييافته. پرداختند) تهران شهر 7منطقه

: ترتيب به را متغيرها ميان از همبستگي ترينبيش كه دهدمي هايپارك زيستمحيط حفاظت مناسب، مديريت اعمال -1

.دارد همراه به را شهري زيست ضايعات كاهش به مناسب مديريت - 2 .شودمي منجر شهري هايپارك در محيطي

ارتقاي به منجر شهري هايپارك در مديريت - 3 . شود مي زيستيمحيط هايشاخص

و هاريسك وقوع علل بررسي با نيز حاضر پژوهش در- ناآگاهي و بي كه شودمي مشخص هاآن كنترلي اقدامات

هايريسك وقوع عامل ترينبيش توجهي كاركنان و كاربران مديريت بالطبع كه باشدمي واليت بوستان زيستيمحيط

قوانين اجراي بر نظارت و كاركنان آموزش با تواندمي مجموعه باشد داشته تاثير بوستان زيستيمحيط هايشاخص ارتقاي در .دارد مطابقت همكاران و مهرآرا تحقيق نتايج با كه

در همكاران و Sergio Contini كه پژوهشي در از هاييمدل معرفي به اندداده انجام ميالدي 2000 سال- مي محيطي هايريسك ارزيابي جهت FMEA مدل جمله

هاآن ورودي عنوان به مكانمند هايداده از توانمي كه پردازد پژوهش در. آورد دستهب مكانمند نتايج و كرد استفاده

Sergio Contini صنايع هايريسك مكانمند بررسي هدف ارزيابي جهت مذكور مدل از حاضر پژوهش در اما ،باشدمي

-بوستان مانند شهري عمومي اماكن زيستيمحيط هايريسك

مدل از توانمي كندمي مشخص نتايج كه شد استفاده ها

Page 16: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 78

FMEA بهره نيز شهري اماكن هايريسك ارزيابي جهت تحت گستره گرفتن نظر در بر عالوه حاضر پژوهش در. گرفت به نيز سكري وقوع مكان عنوان با ستوني ريسك، تاثير

براي آن اثرات و شكست حاالت و افزوده FMEA كاربرگ نظر در نيز جغرافيايي تفكيك به بوستان هايقسمت تمامي بنديطبقه و ريسك ماتريس محاسبه با چنينهم. شد گرفته آمد دستهب هامحدوده اين از هريك ريسك سطح مدل، نتايج بوستان زا قسمت كدام در كندمي مشخص مديريت براي كه

.دارد وجود تريمهم يا تربيش هايريسك امانت مقاله ازجمله پيشين مطالعات و مقاالت در

-محيط ريسك اثر شدت جدول تعيين جهت )1393يزدي (

چهارگانه مناطق به نسبت مطالعاتي محدوده اثر به زيستي مانند مواردي در كه درصورتي است شده استناد زيستمحيط داشته قرار شهري موقعيت در كه پژوهش ينا مطالعاتي مورد

چهارگانه مناطق با نزديكي يا همپوشاني هرگونه فاقد و منطقه تا فاصله كيلومتر 14 حداقل( باشدمي زيستمحيط

استناد جداول پيشين به تواننمي) جاجرود شده حفاظت 1 شماره جدول مربوطه كارشناسان نظر با نتيجه در. نمود

نسبت نيز تريبيش جامعيت تواندمي كه رديدگ ارائه و تدوين .باشد داشته پيشين جداول به

صورت كلي براساس فرضيه نخست اين پژوهش، هب و هاجنبه داراي تفريحي-عمراني هايپروژه برداريبهره مرحله

كه باشند. با توجه به اينمي منطقه زيستمحيط بر مخاطراتيت شناسايي گرديد زيستي در بوستان واليريسك محيط 88

كه با نتايج مطالعات ديگر از جمله پژوهش ديناروندي و )، خليل نژاد 1387)، ارجمندي و همكاران (1392همكاران (

) نيز تطابق دارد در 1393) و مهرآرا و همكاران (1393(كند گردد. فرضيه دوم بيان مينتيجه فرضيه نخست تاييد مي

جغرافيايي، طالعاتا سيستم از استعانت با توانكه مي .نمود تحليل و تجزيه و شناسايي را زيستيمحيط هايريسك جغرافيايي اطالعات سامانه) 2005( آرونوف تعريف طبق

و تحليل و تجزيه ذخيره، گردآوري، جهت كه است ايسامانه پژوهش اين در. شودمي استفاده مكانمند هايداده نمايش

چنينهم و مكاني تموقعي تفكيك به موردنظر هايريسك تحليل مورد و گردآوري هاآن تاثير تحت جغرافيايي گستره

داده نمايش نقشه صورتهب ترروشن ارائه جهت و گرفتند قرار-پايگاه قالب در آمده دستهب ريسك هايداده سويي از. شدند

ديگر هايبررسي در كه گرديدند ذخيره مكانمند نيز داده هاي- مي اثبات نيز 2 فرضيه بنابراين ،برد هرهب هاآن از توانمي

ات ديگر پيشنهادهاي زير ارائه در پايان جهت مطالع .گردد گردد:مي

روش ميان كه ساختاري هاي شباهت به توجه با -AHP و Spatial EFMEA كهاين ازجمله شودمي ديده

- مي كمي اطالعات به تبديل كيفي اطالعات مدل، دو هر در

معيني اعداد داراي جداول از دو هر در چنينهم و گردد Spatial تكنيك گرددمي پيشنهاد شودمي استفاده

EFMEA مراتبي سلسله گيريتصميم مدل مانند نيز AHP، به را آن بتوان تا باشد افزارينرم هاياكستنشن داراي

و كرده نصب جغرافيايي افزارهاينرم روي طور مستقيم .داد انجام خودكار رتصوهب را مكاني هايتحليل

كارشناسي نظر اعمال با توانمي مشابه مطالعات در - اليه دهيوزن مثال هااليه از هريك وزن آوردن دستهب و

تلفيق و ناچيز هايريسك اليه به نسبت بحراني هايريسك- نقشه باشندمي پوشانيهم داراي كه هاييمحدوده در هاآن

.آورد دستهب تريدقيق هاي و قوانين نبودن مشخص دليلهب حاضر پژوهش در -

شهري، تفريحي اماكن بررسي در استفاده مورد هايحريم درون هايكاربري بالفصل محدوده ها،ريسك بروز محدوده نظر از ها تحليل اكثر در و شد گرفته نظر در بوستان

جغرافيايي هايمحدوده كردن مشخص جهت كارشناسي هايپژوهش در گرددمي پيشنهاد. شد هگرفت بهره تاثير تحت مدون، و قانوني هاي حريم اين كردن مشخص با آينده .پذيرد صورت تريتعميم قابل هايتحليل

مانند صنايعي به نسبت در ظاهر هابوستان - اثرات و زيستيمحيط هاي-ريسك داراي هاپتروشيمي هتج گرددمي پيشنهاد. باشندمي تريكم بسيار جغرافيايي

Page 17: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

79 ...يعمران يپروژه ها يستيز طيمح سكير يابيارز

در Spatial EFMEA تكنيك تربيش سنجي صحت .شود استفاده نيز ترريسك پر صنايع و هاكاربري

تشكر و قدردانيباسپاس ويژه از مهندسان امير سهرابي، مجتبي ابطحي و فرزانه فروزش كه با نظرات ارزشمند خود در انجام

اين پژوهش به ما ياري رساندند.

منابع .مديريت بهداشت .همكارانديناروندي، مرتضي و -1

هاي شهري (منطقه زيست در پاركايمني و محيطمجله .شهرداري تهران) 6مورد مطالعه: منطقه

75صفحه .3شماره .1392پاييز .محيط شناسي .90تا

ايمني، مديريت .قراگوزلو، عليرضا و عبدحق، بنفشه -2 استفاده با) HSE/MS( زيستمحيط و بهداشت

دومين .ري تهران نفت باران در GIS/RS از محيط و ايمني سالمت، المللي بين كنفرانس

.اصفهان، ايران .1388 .زيست

و تجزيه FMEA .رضائي، كامران و همكاران -3 .چاپ اول .آن از ناشي اثرات و خطا حاالت تحليل .1384 .ايران توف- و- ار مشاركتي شركت .تهران

.37و 36و 14و 13صفحات

4- Clifton A. Ericson, 2005, Hazard Analysis Techniques for System Safety, John Wiley & Sons.

مديريت ارزيابي و .جوزي، سيدعلي و همكاران -5 شركت پلي اتيلن واحد محيطيريسك زيست

نشريه علوم .EFMEAآرياساسول به روش پليمر .6 دوره .1390 زمستان .طبيعي منابع فنون و

.159 ات 147 صفحه .4شماره

-محيط در تحقيق روش اصول .منصور ابراهيمي، -6

صفحات . 1391 .قم دانشگاه قم، .چاپ دوم .زيست .115و 114

راهنماي ارزيابي و مديريت ريسك شهرداري تهران -7 .HSE-GU-004-01به شماره

زيستي مديريت ريسك محيط .امانت يزدي، ليال -8هاي نفتي يزد. انبار مركزي شركت پخش فرآورده

.ين كنفرانس نفت، گاز، پتروشيمي و نيروگاهياول تهران، ايران .1391خرداد 30

9- Gunnarsson, S. A., 2001, Guideline for Implementation of Environment Failure Mode and Effect Analysis Method, Marmait Publish. Sofia, Bulgaria. 127PP.

.شتبهدا مديريت .ارجمندي، رضا و همكاران -10مجله .شهري هايپارك در زيستمحيط و ايمني دوره .1387بهار .زيست محيط تكنولوژي و علوم .يك شماره. دهم

. كلينيك صنعت، معدن و تجارت دانشگاه تهران -11گزارش نهايي طرح شناسايي و پايش منابع آالينده

صفحات .19تهران، شهرداري منطقه .زيستمحيط .328و 327

الگوي اصالح مباني .محمدرضانژاد، سيدخليل -12 فصلنامه دو .شهري سبز فضاي بخش در مصرف .2 شماره .اول سال .1393 . توسعه و زيستمحيط

بررسي .مهرآرا، مريم و الهيجانيان، اكرم الملوك -13-محيط حفظ در جهت شهري هايپارك وضعيت

مطالعه( مناسب مديريتي راهكارهاي و ارايه زيستنشريه .)تهران شهر 7قهمنط هايپارك: موردي

.12دوره .1393تابستان .زيستانسان و محيط .67تا 55 صفحه .2 شماره

14- Sergio Contini, Furio Bellezza, Michalis D. Christou, Christian Kirchsteiger, 2000, The use of geographic information systems in major accident risk assessment and management, Journal of Hazardous Materials 78, 223–245

Page 18: 19 ي ﻲ يﺎﻫ ﻲﺘﺴﻳزﻂﻴ ﻚﺴﻳ ﻲﺑﺎﻳ ي (ﺖﻳ يjsde.srbiau.ac.ir/article_9380_d11925af2e0a708aa5f5a9ede0887019.pdf · نارﺎﻜﻤﻫ و ﺎﻴﻧ

همتي نيا و همكاران 95، تابستان 2محيط زيست، شمارهتوسعه و پايداري، 80

از سنجش .درويش صفت، علي اصغر و همكاران -15تهران، .آرونوف، استنلي .GIS مديران براي دور

.1390 .دانشگاه تهران