176501487-giẢi-hỆ-phƯƠng-trinh-bẰng-phƯƠng-phap-ĐỒng-bẬc

6
GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐỒNG BẬC Các bài toán về hệ phương trình thường xuất hiện trong các kì thi Đại học, Cao đẳng. Để giúp các bạn học sinh ôn tập tốt về phần này, bài viết này xin nêu ra một phương pháp hiệu quả để giải quyết một lớp các hệ phương trình đó là phương pháp đồng bậc. Thí dụ 1: Giải hệ phương trình ( 29 ( 29 2 2 2 2 2 3 9 1 4 5 5 2 x xy y x xy y - + = - + = Giải: Lấy (1) nhân 5 và (2) nhân 9 ta được phương trình đồng bậc ( 29 ( 29 ( 29 ( 29 2 2 2 2 2 2 5 5 2 3 9 4 5 4 26 30 0 5 2 3 0 2 3 x y x xy y x xy y x xy y x y x y x y = - + = - + - + = - - = = Với 5 x y = thay vào (1) ta có 2 2 1 2 18 9 2 2 y y y = = tương ứng 5 2 2 x . Với 3 2 y x = thay vào (1) ta có 2 4 2 y y = tương ứng 3 x . Vậy hệ phương trình có bốn nghiệm là ( 29 ( 29 5 2 2 5 2 2 ; ; ; ; 3;2 ; 3; 2. 2 2 2 2 - - - - ÷ ÷ ÷ ÷ Thí dụ 2: Giải hệ phương trình ( 29 2 2 3 3 30 (1) 35 2 xy yx x y + = + = Phương trình này là phương trình đối xứng loại một tuy nhiên chúng ta cũng có thể giải theo phương pháp đồng bậc. Giải: Lấy (1) nhân 7 và (2) nhân 6 ta được phương trình đồng bậc ( 29 ( 29 ( 29 ( 29 ( 29 2 2 3 3 3 2 2 3 3 7 6 6 7 7 6 0 2 3 3 2 0 2 2 3 x y xy yx x y x xy yx y x y x y x y x y x y =- + = + - - - = + - - = = = Với x y =- thay vào (2) suy ra vô nghiệm. Với 3 2 x y = thay vào (2) ta có 3 8 2 y y = = suy ra 3 x = . 1

Upload: pham-ba-thong

Post on 25-Nov-2015

34 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

  • GII H PHNG TRNH BNG PHNG PHP NG BC

    Cc bi ton v h phng trnh thng xut hin trong cc k thi i hc, Cao ng. gip cc bn hc sinh n tp tt v phn ny, bi vit ny xin nu ra mt phng php hiu qu gii quyt mt lp cc h phng trnh l phng php ng bc.

    Th d 1: Gii h phng trnh

    ( )( )

    2 2

    2 2

    2 3 9 1

    4 5 5 2

    x xy y

    x xy y

    + = + =

    Gii: Ly (1) nhn 5 v (2) nhn 9 ta c phng trnh ng bc

    ( ) ( ) ( ) ( )2 2 2 2 2 2 55 2 3 9 4 5 4 26 30 0 5 2 3 0 2 3x y

    x xy y x xy y x xy y x y x yx y=

    + = + + = = =

    Vi 5x y=

    thay vo (1) ta c

    2 2 1 218 92 2

    y y y= = =

    tng ng

    5 22

    x =

    .

    Vi

    32yx =

    thay vo (1) ta c 2 4 2y y= =

    tng ng 3x =

    .

    Vy h phng trnh c bn nghim l

    ( ) ( )5 2 2 5 2 2; ; ; ; 3;2 ; 3; 2 .2 2 2 2

    Th d 2: Gii h phng trnh ( )

    2 2

    3 3

    30 (1)35 2

    x y y xx y

    + =+ =

    Phng trnh ny l phng trnh i xng loi mt tuy nhin chng ta cng c th gii theo phng php ng bc.Gii: Ly (1) nhn 7 v (2) nhn 6 ta c phng trnh ng bc

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2 2 3 3 3 2 2 3 37 6 6 7 7 6 0 2 3 3 2 0 223

    x y

    x y y x x y x x y y x y x y x y x y x y

    x y

    = + = + = + = = =

    Vi x y=

    thay vo (2) suy ra v nghim.

    Vi

    32

    x y=

    thay vo (2) ta c 3 8 2y y= =

    suy ra 3x =

    .

    1

  • Vi

    23

    x y=

    thay vo (2) ta c 3 27 3y y= =

    suy ra 2x =

    .

    Vy h c nghim l ( ) ( )3;2 , 2;3

    .

    Th d 3: Gii h phng trnh

    ( )( )

    2 2

    3 3

    2 1 1

    2 2 2

    y x

    x y y x

    = =

    Gii: T (1) v (2) ta c phng trnh ng bc( ) ( ) ( ) ( )

    ( )

    3 3 2 2 3 2 2 3 2 2

    2 2

    2 2 2 2 2 5 0 3 5 0

    3 5 0 3

    x y y x y x x x y xy y x y x xy y

    x yx xy y

    = + + = + + =

    =

    + + =

    Vi x y=

    thay vo (1) ta c 2 1 1y y= =

    .

    Ta c

    22 2 23 113 5 0

    2 4x xy y x y y + + = + +

    . R rng 0x y= =

    khng phi l nghim h phng trnh. Vy (3) v nghim.

    Vy h cho c nghim l ( ) ( )1;1 , 1; 1

    .

    Th d 4: Gii h phng trnh

    ( )( )

    2 1

    5 3 2

    x y x y y

    x y

    + + =+ =

    Gii: iu kin ca phng trnh 0x y

    Phng trnh (1) ca h l phng trnh ng bc

    ( )2 2 2 2

    22 2

    2

    2 02 2x+2 4 2

    2

    22

    05 4 0

    5 4 0

    y xx y x y y x y y x y y x

    x y y x

    y xy x

    yy xy

    y x

    + + = = =

    =

    =

    = =

    Vi 0y =

    thay vo (2) ta suy ra 9x =

    (loi)

    2

  • Vi 5 4 0y x =

    thay vo (2) ta c

    41 15

    x x y= = =

    (tha mn).

    Vy h phng trnh c nghim l

    41;5

    .

    Th d 5: Gii h phng trnh

    2 2

    5 5

    3 3

    3317

    x xy yx yx y

    + + = += +

    Gii: iu kin ca phng trnh x y

    ( )( ) ( ) ( )

    2 22 2

    5 55 5 3 3

    3 3

    3 3 131

    7 31 27

    x xy y x xy yx y

    x y x yx y

    + + = + + = +

    = + = + +Ly (2) nhn 3 kt hp vi (1) ta c phng trnh ng bc

    ( ) ( ) ( ) ( )5 5 2 2 3 3 5 4 3 2 4 421 31 10 31 31 31 10 0 3x y x xy y x y x x y x y xy y+ = + + + + + + + =.

    R rng 0x y= =

    khng phi l nghim h phng trnh. t x ty=

    thay vo (3) ta c:

    ( )( ) ( )

    5 5 4 3 5 4 3

    4 3 24 3 2

    10 31 31 31 10 0 10 31 31 31 10 0

    1 01 10 21 10 21 10 0

    10 21 10 21 10 0

    y t t t t t t t t

    tt t t t t

    t t t t

    + + + + = + + + + =

    + = + + + + + =

    + + + + =

    Vi 1 0 1t t+ = =

    hay 0x y x y= + =

    (loi).

    Vi ( )4 3 210 21 10 21 10 0 3t t t t+ + + + =

    . V 0t =

    khng phi l nghim ca phng trnh

    (3) chia hai v phng trnh cho 2t ta c:

    22

    1 110 21 10 0t tt t

    + + + + =

    ,

    t

    2 2 2 22 2

    1 1 12; u 2 2u t u t t ut t t

    = + = + + + =

    . Khi (3) tr thnh

    2

    2510 21 10 0

    52

    uu u

    u

    =

    + = =

    3

    (loi)

  • Vi

    52

    u =

    ta c

    22

    1 5 2 5 2 0 122

    tt t t

    t t

    = + = + + = =

    Vi 2t =

    ta c 2x y=

    th vo (1) ta c 2 23 3 1 1y y y= = =

    tng ng 2x =m

    .

    Vi

    12

    t =

    ta c 2y x=

    th vo (1) ta c 2 23 3 1 1x x x= = =

    tng ng 2y =m

    .

    Vy h cho c bn nghim l ( ) ( ) ( ) ( )1; 2 , 1;2 , 2; 1 , 2;1 .

    Th d 6: Gii h phng trnh

    3 4

    2 2 3

    7 2 9

    x y yx y xy y

    =+ + =

    Gii:

    ( ) ( )( ) ( )

    3 33 4

    2 2 3 2

    7 17 2 9 9 2

    y x yx y yx y xy y y x y

    = =

    + + = + =

    T h suy ra .y 0; y, y 0x x >

    . Ly phng trnh (1) ly tha ba, phng trnh (2) ly tha bn. Ly hai phng

    trnh thu c chia cho nhau ta thu c phng trnh ng bc:

    ( )( )

    33 3 3 3

    8 44

    79

    y x y

    y x y

    =

    +

    .

    t x ty=

    ta c phng trnh:

    ( )( ) ( )

    33 3

    8 4

    1 7 391

    t

    t

    =

    +

    . T phng trnh ny suy ra 1t >.

    Xt

    ( ) ( )( )33

    8

    1; t 1.

    1

    tf t

    t

    = >+

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( )( )( ) ( ) ( )

    ( )( ) ( ) ( )

    ( )

    2 3 28 7 72 3 3 3 3 2 3

    8 8

    2 73 3 2

    8

    9 1 1 8 1 1 1 1 9 9 8 8f'

    1 1

    1 1 9 80 1

    1

    t t t t t t t t t tt

    t t

    t t t tt

    t

    + + + + += =

    + +

    + + += > >

    +

    4

  • Vy f(t) ng bin vi mi 1t >. Nhn thy

    2t = l nghim ca (3). Vy

    2t = l

    nghim duy nht. Vi 2t =

    ta c 2x y=

    th vo (1) ta c 4 1 1y y= =

    (v 0y >

    )

    suy ra 2x =

    .

    Vy h c nghim l ( )2;1

    .

    Bi tp t lmGii cc h phng trnh sau

    Bi 1:

    3 3 2

    4 4

    14 4x y xyx y x y

    + =+ = +

    .

    Bi 2: ( )

    3 3

    2 2

    8 2

    3 3 1

    x x y y

    x y

    = + = +

    .

    Bi 3:

    2 0

    1 4 1 2

    x y xy

    x y

    =

    + =

    Bi 4:

    3 2 2 36 9 4 0

    2

    x x y xy y

    x y x y

    + = + + =

    Bi 5:

    4 4

    6 6

    11

    x yx y

    + =+ =

    Bi 6:

    5 5

    9 9 4 4

    1x yx y x y

    + =+ = +

    Bi 7:

    ( ) ( )( ) ( )

    2 2

    2 2

    13

    25

    x y x y

    x y x y

    + =+ =

    Bi 8:

    2 2

    2 2 2

    x xy y 3(x y)x xy y 7(x y)

    + = + + =

    Tc gi

    5

  • L Xun ThngGV THPT Triu Sn 4, Triu Sn, Thanh Ha

    6