175

หวเรองและงาน

- การแลนประสาน สาระส าคญ

1. หลกการแลนประสาน งานแลนประสาน (Brazing) คอ กระบวนการตอโลหะทยงอยในสภาพแขงชนดเดยวกน

หรอตางชนดกนใหยดตดกนดวยโลหะประสาน ซงโลหะประสานจะแทรกซมเขาไปในรองรอยตอ เมอโลหะประสานเยนตวลงชนงานจะยดตดกน ซงเหมาะกบการท างานเครองประดบ การยดมดกลงคารไบดใหตดกบดามเหลกเหนยว

2. โลหะประสาน 2.1 โลหะประสานชนดลวดทองแดงผสมฟอสฟอรส 2.2 โลหะประสานชนดลวดเงน

3. ฟลกซ (Flux) ฟลกซเปนตวชวยประสานทท าใหโลหะประสานแลนซมเขาไปในชองวางระหวางรอยตอไดงาย ทงยงชวยเปนตวขจดออกไซดชวยท าความสะอาดชนงานและโลหะประสาน ในขณะแลนประสาน ฟลกซมอยหลายชนดทงชนดผงและชนดเหลว ครมและในรปแบบอนๆ

4. แกสทใชในการแลนประสาน 4.1 เปลวไฟทเกดจากการเผาไหมระหวางแกสออกซเจนกบแกส MAPP® 4.2 เปลวไฟจากการเผาไหมระหวางออกซเจนกบอะเซทลน

จดประสงคทวไป

1. เพอใหมความรและเขาใจเกยวกบหลกการแลนประสาน 2. เพอใหมความรเกยวกบโลหะประสาน 3. เพอใหมความรเกยวกบชนดของฟลกซ 4. เพอใหมความรเกยวกบแกสทใชในงานแลนประสาน

176

จดประสงคเชงพฤตกรรม ดานความร

1. อธบายหลกการแลนประสานไดถกตอง 2. เลอกใชโลหะประสานไดถกตอง 3. เลอกใชฟลกซโลหะประสานไดถกตอง 4. เลอกใชแกสในการแลนประสานไดถกตอง

ดานทกษะ

1. ก าหนดเครองมอและอปกรณงานแลนประสานไดถกตอง 2. ปฏบตงานแลนประสานรอยตอแผนเหลกกลาไดถกตอง

177

ค าสง จงพจารณาเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว

1. งานแลนประสาน หมายถง ก. การประสานโลหะสองชนใหตดกนโดยเนอโลหะหลอมละลายรวมกน ข. การประสานโลหะสองชนใหตดกนดวยการหลอมละลายโลหะแลนประสาน

ทอณหภมเกนกวา 8000 F โดยทโลหะงานทงสองชนไมหลอมละลาย ค. การประสานโลหะสองชนใหตดกนดวยการหลอมละลายโลหะแลนประสาน

ทอณหภมต ากวา ชวยใหตดไฟ 80100 F โดยทโลหะงานทงสองชนไมหลอละลาย ง. ถกทกขอ

2. งานแลนประสานสามารถ ก. ประสานโลหะสองชนดทแตกตางกนใหตดกนได ข. ประสานโลหะสองชนทเหมอนกนใหตดกนได ค. ประสานโลหะและอโลหะใหตดกนได ง. ถกทงขอ ก. และ ข.

3. งานแลนประสานแตกตางจากการเชอม คอ ก. การเชอมชนงานหลอมละลายแตงานแลนประสานชนงานไมหลอมละลาย ข. การเชอมลวดเชอมหลอมละลายแตงานแลนประสาน ลวดแลนประสาน ไมหลอมละลาย ค. งานแลนประสานแขงแรงกวางานเชอมเนองจากลวดแลนประสานเปนโลหะผสม ง. การแลนประสานใชอณหภมสงกวาการเชอมเลกนอย

4. ขอใดไมใชคณสมบตของงานแลนประสาน ก. ใชกบงานทไมตองการความแขงแรงมากนก ข. ชนงานไมหลอมละลายท าใหไมเกดการเปลยนแปลง ค. เสยคาใชจายสงเนองจากทองเหลองมราคาแพง ง. เกดการบดตวนอยเนองจากใชความรอนนอย

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 33

การแลนประสาน การแลนประสาน

178

5. ขอใดไมใชชนดของโลหะประสาน ก. ทองเหลอง ข. เงน ค. บรอนซ

ง. เหลกหลอ 6. การเลอกโลหะประสาน ควรพจารณาจากอะไร

ก. เลอกโลหะประสานตามชนดของโลหะทจะแลนประสาน ข. พจารณาจดหลอมละลาย ซงจดหลอมละลายของโลหะแลนประสานตองต ากวา

งานทจะแลนประสาน ค. เลอกตามชนดของฟลกซทใช

ง. ถกทกขอ 7. ฟลกซทใชกบทองเหลอง ควรใชฟลกซประเภทใด

ก. ผงบอแรกซ ข. โซเดยมไซยาไนต ค. อลคาไลนไบฟลออไรด ง. ถกทกขอ

8. ขอใดไมใชหนาทของฟลกซ ก. ท าความสะอาดผวหนาของงาน ข. ชวยลดออกไซดขณะแลนประสาน

ค. ชวยท าใหแนวแลนประสานแขงแรง ง. ชวยท าใหลวดแลนประสานแลนประสานไดงาย

9. การใหความรอนชนงานการแลนประสาน แกสชนดใดทใหความรอนสง ก. แกสอะเซทลนกบแกสออกซเจน

ข. แกสโพรเพนกบแกสออกซเจน ค. แกสบวเทนกบแกสออกซเจน ง. แกสธรรมชาตกบแกสออกซเจน

179

10. แกสทนยมน ามาใชใหความรอนชนงานการแลนประสานเปนแกสชนดใด ก. แกสอะเซทลนกบแกสออกซเจน

ข. แกสโพรเพนกบแกสออกซเจน ค. แกสบวเทนกบแกสออกซเจน ง. แกสธรรมชาตกบแกสออกซเจน

180

การแลนประสาน การแลนประสาน (Brazing) คอ กระบวนการตอโลหะ 2 ชน ชนดเดยวกนหรอตางชนดกนใหตดกนดวยความรอน โดยใชโลหะตางชนดหรอชนดเดยวกนเปนตวประสาน ใหความรอนสงกวา 800 0 F (425 0 C) ชนงานไมหลอมเหลวแตโลหะประสานหลอมเหลว ซงโลหะประสาน ทหลอมละลายจะไหลแทรกซมเขาไปในรองรอยตอดวยปฏกรยาแทรกซม ( Capillary Action) ซงเหมาะส าหรบงานดงน

1. ใชยดประกอบชนงานทไมตองการความแขงแรงมากนก เชน งานแลนประสานเครองประดบตางๆ

2. ไมเกดแนวนนเหมอนแนวเชอม งานบางประเภทไมเปนทตองการเพราะแนวนน ทเกดจากการเชอมอาจจะไปขวางทางเดนในการท างานของเครองมอ เครองจกรได

3. ชนงานไมเกดการเปลยนแปลงโครงสรางภายใน โลหะบางประเภทเมอเชอมแลว ความแขงแรงกลบลดลง แตการแลนประสานชนงานทตองการไมหลอมละลาย

4. ไมเกดการบดตวเนองจากใชความรอนนอย 5. เสยคาใชจายนอยกวาเพราะประหยดเวลาและคาใชจายในการเตรยมงานกอนการเชอม

และหลงการเชอม การแลนประสานนน โลหะแลนประสานจะท าหนาทฉาบเยมไหลซมเขาไปในชองวาง

ระหวางชนงานทงสองชน ดงนน การแลนประสาน ( Brazing) รอยตอจะตองมชองวางทเลกหรอแคบมากประมาณ 0.025 นว (0.6 มม.) ถง 0.003 นว (0.08 มม.)

ชองวางเลกๆ นน จะมลกษณะเปนรหรอหลอดขนาดเลกทจะท าปฏกรยาให น าโลหะประสานซมเขาไปในรอยตอเมอไดรบความรอนเพยงพอ

การไหลของความรอน ชนงาน

โลหะเตม

ชองวางระหวางรอยตอ การไหลของโลหะเตม

รปท 3.1 แสดงโลหะแลนประสานถกดดดวยแรงดงดดของชองแคบทเขาประสานรอยตอ ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

181

หลกการแลนประสานของโลหะประกอบ เมอน าหลอดขนาดเลกจมลงไปในโหลน า จะเกดแรงดงน าทอยในหลอดสงขนหรอ

ดงของเหลวขนสงกวาระดบปกต ซงการแลนประสานแขงกใชหลกการนชวยในการซมแลนเขาไปภายในชองวางระหวางชนงาน

คณสมบตของการแลนประสาน

1. วสดทไมเหมอ นกนสามารถตอกนได เปนเรองงายกรณทจะตอโลหะทไมเหมอนกน ใหตดกน เชน ทองแดงกบเหลก อะลมเนยมกบทองเหลองและเหลกหลอกบเหลกไรสนม (Stainless Steel) เปนไปไดทเราจะประสานวสดทไมใชโลหะเขาดวยกน หรอโลหะประสานกบวสดทไมใชโลหะ เชน เซรามก (Ceramics) สามารถประสานกบโลหะไดดวยการแลนประสาน

รปท 3.2 แสดงการทดลองการเกดการเกดปฏกรยาแรงดด Capillary Action ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

น า

ระดบน า ในหลอด

ทอบาง

โลหะประสาน

รปท 3.3 แสดงการตอโลหะตางชนดกนและการตอโลหะกบวสดทไมใชโลหะ ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

การแลนประสานโลหะกบอโลหะ เหลกเหนยว

เหลก

การแลนประสานโลหะตางชนดกน

ทองแดง เซรามก

เหลกไรสนม

โลหะประสาน

182

2. ความเรวในการแลนประสาน การแลนประสานเราสามารถรวบรวมชนสวนท จะ แลนประสาน น าไปเผาหรออบใหความรอนดวยเตาไฟฟา ( Furnace) แลวจงน ามาแลนประสาน ซงจะชวยใหสามารถแลนประสานไดจ านวนมาก เพราะประหยดเวลาในการเผาใหความรอน

3. กรณอณหภมต า อาจเปนเพราะวาเวลาในการใหความรอนนอยเกนไป นบวาเปนองคประกอบอยางหนง ทผปฏบตงานแลนประสานจะตองควบคมใหได กอนจะเตมลวดประสาน ลงไป

4. การแตกราวของแนวแลนประสานเนองมาจากอณหภม ความรอนทเผาบนชนงาน ถามอณหภมสง อาจเปนสาเหตใหแนวแลนประสานเสยหายหรอแตกราวได ซงจะตองมการควบคมอณหภมใหต า แตเพยงพอกบการแลนประสาน ปญหาการแตกราวนผปฏบตงานไมควรใหเกดขน ในการแลนประสาน

5. การใหความรอนและการเยนตว การใหความรอนในการแลนประสานควรใหความรอนเพมขนอยางชาๆ เพราะ ถา ใชความรอนนอยโดยทชนงานไมหลอมละลาย แตละลาย เพยง โลหะแลนประสานซงมขนาดเลกหลอมละลายไดเรวกวา ซงจะหลอมละลายและแทรกซม ไปเกาะย ดในรอยตอเมอเยนตวลง แตการเยนตวอนญาตใหเยนตวลงไดอยางรวดเรว การเกด ความเคนภายในเนอโลหะ มสาเหตมาจากการเปลยนแปลงอณหภมอยางกะทนหน ซงสามารถแกไขใหลดลงได โดยการใหความรอนทรอยตออกครงหนง แลวปลอยใหเยนตวลงอยางชาๆ

6. คณสมบตทางฟสกสของรอยตอ เชนความเคนแรงดง ( Tensile Strength) ซงรอยตอ ทเกดจากการแลนประสานจะสามารถตานทานตอแรงดงไดด โดยทนตอแรงดงไดสงกวา ลวดแลนประสาน 4-5 เทา ซงเปรยบเทยบไดกบน าซงไมมคาความเคนแรงดงเลย แตเมอหยดน า ลงบนวตถทมผวเรยบ เชนกระจก 2 ชนประกอบกนอยจะเกดฟลมบางๆบนผวกระจก ซงเกด ความตานทานตอแรงดงสง

รปท 3.4 แสดงการตานทานทนตอรอยตอแรงดง

ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

ทศทางการดง ทศทางการดง

รอยแลนประสานแขง

183

ในหลกการเดยวกนดงกลาวมาขางตน การแลนประสาน ( Brazing) รอยตอทมชองวาง ทพอเหมาะทผวหนาจะมความตานทานตอแรงดงเพมขน

โลหะประสาน โลหะประสานมหนาทเปนตวยดหรอประสานชนงานสองชนใหตดกน โลหะประสานจะตองมจดหลอมละลายต ากวาชนงาน เพราะการแลนประสานชนงานไมหลอมละลาย รปราง ของโลหะประสานมหลายรปแบบ เชน เปนเสน แทง การเลอกใชโลหะประสานตองดทชนงาน วาเปนโลหะชนดใด

1. โลหะประสานชนดลวดทองเหลอง ไดจากสวนผสมของทองแดงผสมกบสงกะส ใชเชอมวสดจ าพวกเหลก

2. โลหะประสานชนดลวดทองแดงผสมฟอสฟอรส ใชเชอมพวกงานเหลก ทองแดง 3. โลหะประสานชนดลวดเงน ใชเชอมพวกเหลก ทองแดง ทองเหลอง

รปท 3.5 แสดงการตานทานแรงดงของการแลนประสาน

ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

ชองวางทท าการจบยดทดทสด

ความเคนแรงดง

ชองวางระหวางรอยตอ

184

การเลอกโลหะประสานใหเหมาะสมกบชนงาน

ชนงาน โลหะประสาน เหลกกลาคารบอน BCuZn, brass (copper – zinc) BCu, copper alloy BAg, silver alloy เหลกผสม BAg silver alloy Bni, nickel alloy เหลกสเตนเลส BAg, silver alloy BAu, gold base alloy BNi, nickel alloy เหลกหลอ BCuZn, brass (copper – zinc) เหลกเคลอบผวสงกะส BCuZn, brass (copper – zinc) อะลมเนยม BAISi, aluminium silicon ทองแดง BCuZn, brass (copper – zinc) BAg, silver alloy BCup, copper-

phosphorue นกเกล BAu, gold base alloy BAg, silver alloy BNi, nickel alloy นกเกลผสมทองแดง BNi, nickel alloy BAg, silver alloy

BCuZn, brass (copper – zinc) ซลกอน บรอซ Bcuzn, brass (copper – zinc) BAg, silver alloy

BCuP, copper - phosphorus ทงสเตน BCuP, copper - phosphorus

ตวอยาง ชนงานทงสเตนใชโลหะประสาน BCuP, copper – phosphorus B คอการแลนประสาน Cu คอทองแดง P คอ ฟอสฟอรส ฟลกซ (Flux) ฟลกซเปนตวชวยประสานทท าใหโลหะประสานแลนซมเขาไปในชองวางระหวางรอยตอไดงาย ทงยงชวยเปนตวขจดออกไซดชวยท าความสะอาดชนงานและโลหะประสานในขณะ แลนประสาน ฟลกซมอยหลายชนดทงชนดผงและชนดเหลว ครมและในรปแบบอนๆ อกดวย

ตารางท 3.1 แสดงชนดชนงานและการใชโลหะประสาน

185

วธใชฟลกซชนดผง การแลนประสานสวนใหญจะใชฟลกซชนดผง

1. เผาโลหะประสานความยาวประมาณ 5 เซนตเมตรใหรอนแดง

2. น าโลหะประสานจมลงไปในกระปองฟลกซ ผงฟลกซจะตดกบโลหะประสาน

รปท 3.6 แสดงลกษณะฟลกซทใชในการแลนประสาน ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

รปท 3.7 แสดงลกษณะการเผาโลหะประสาน ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

รปท 3.8 แสดงลกษณะการน าโลหะประสานจมลงไปในกระปองฟลกซ ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

186

3. น าเปลวไฟแกสไปเผาชนงานจนรอนแดงจงเตมโลหะประสานพรอมผงฟลกซลงไป ในรอยตอทตองการแลนประสานหรออกวธหนงเผาชนงานทตองการแลนประสานใหรอนแดงแลวน าผงฟลกซมาโรยลงบรเวณรอยตอทตองการแลนประสาน ฟลกซจะหลอมละลายไปรวมตว กบชนงาน เมอเตมลวดบดกรแขง ลวดบดกรแขงจะวงซมเขาไปตรงทตองการแลนประสาน การเลอกใชฟลกซและโลหะประสานใหเหมาะสมกบชนงาน

ชนงาน โลหะประสาน ฟลกซ เหลกกลา เหลกหลอ ทองเหลอ บรอนซ บอแรกซ (Borax) ทองแดง เงน เงน เงนผสม ทงสเตน โซเดยมไซยาไนต กรดบอรก

กรดโบเรต เหลกแสตนเลส ซลกอน บรอนซ ทองเหลอมผสมอะลมเนยม

เงนผสม อลคาไลนไบฟลออไรต

ฟลกซเหมาะสมกบโลหะประสานชนดลวดทองเหลอง คอ บอแรกซ ซงนยมใชการผสมกรดบอเรกซ 75% กบกรดบอรก 25% ผงบอแรกซทผสมอยอาจมสวนผสมของฟอสฟอรส สวนการเชอมเหลกสแตนเลส ซลกอล บรอนซ ทองเหลองเจอ ฯลฯ ใชฟลกซชนด อลคาไลนไบฟลออไรต ( Alkaline Bifuoride) กลนระเหยของฟลกซนจะเปนอนตรายตอสขภาพ ดงนนการปฏบตงานการแลนประสานดวยฟลกซชนดนจะตองท าใหทมระบบถายเทอากาศไดด สวนในการแลนประสานชนดลวดเงนและทงสเตนกบทองแดง ฟลกซทใช คอ โซเดยมไซยาไนตเปนฟลกซพเศษ คณสมบตดทสดแตฟลกซชนดนอนตรายมาก กลนทระเหย

รปท 3.9 แสดงลกษณะการแลนประสานชนงาน ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

ตารางท 3.2 แสดงการใชฟลกซและโลหะประสานกบชนงาน

187

จะเปนอนตรายอยางมาก และอยาใหฟลกซสมผสกบสวนหนงสวนใดของรางกาย ถาถกตองรบ ลางออกดวยน าสะอาดทนทและตองใชกบผทผานการฝกฝนมาเปนพเศษ กอนทจะท าการแลนประสานควรท าความสะอาดชนงานใหดเสยกอน อาจใชแปรงลวดขดหรอกระดาษทรายขดบรเวณทตองการแลนประสานเพอใหเกดคณภาพของรอยเชอมทดและแขงแรง ผงฟลกซทใชกควรใชจ านวนปรมาณทพอเหมาะเพราะถาผงฟลกซเหลออาจเปนคราบสกปรกท าใหแกสออกซเจนเขาไปรวมตวท าใหรอยเชอมไมแขงแรง ฟลกซทใชทกชนดเปนสารเคมอนตราย ไมควรสมผสดวยมอโดยตรงเนองจากฟลกซอาจตดมอไปแลวน าไปขยตาหรอโดนปากอาจเกดอนตรายได แกสทใชในการแลนประสาน แกสทใชในการแลนประสานกเหมอนกบการเชอมแกส เปลวทใชในการแลนประสาน คอเปลวลด ( Reducing Flame) แกสออกซเจนกบแกสอะเซทลนนยมใชกนมากแตแกสอะเซทลนนน จะใหความรอนสงมาก เปลวทออกมาจะเลกเรยวท าใหการเผาไหมบรเวณทแลนประสานมากไป อาจท าใหชนงานหลอมละลายและฟลกซทใชกจะหลอมละลายเรว ผปฏบตงานจะตอง มความช านาญในการแลนประสาน สวนแกสเชอเพลงชนดอนทใชรวมกบแกสออกซเจนทใช มหลายชนด เชน แกสโพรเพน ( Propane) แกสธรรมชาต ( Natural Gas) แกสบวเทน ( Butane) และแกส MAPP (Methylacetylene Propadiene) แกสทกลาวมานจะใหความรอนนอยกวาแกสอะเซทลน แตเปลวทไดจะมขนาดใหญกวาจงแผนกระจายความรอนไปไดดกวาเหมาะกบการแลนประสาน เปนอยางมาก โดยเฉพาะการเชอมทอทองแดงเลกซงใชกนมากในอตสาหกรรมเครองปรบอากาศ ท าใหโลหะประสานสามารถวงเขาไปประสานไดโดยไมตองหมนชนงาน

รปท 3.10 แสดงลกษณะเปลวไฟทใชในการแลนประสาน ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

เปลวไฟแกสออกซเจนกบอะเซทลน

เปลวไฟแกสออกซเจนเมทลอะเซทลนและโปรพาดน

188

รปท 3.11 แสดงลกษณะความรอนของเปลวไฟของการแลนประสาน ทมา: ยทธนา ชยวงค. 2554

ความรอนจะรวมกนอย ใกลจดศนยกลางของเปลว

ความรอนจะแผออกไป เปนบรเวณกวางรอบๆ จดศนยกลาง

Oxy Acetylene Oxy Propane

189

แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 33

การแลนประสาน การแลนประสาน

ค าสง จงพจารณาเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว

1. ขอใดไมใชคณสมบตของงานแลนประสาน ก. ใชกบงานทไมตองการความแขงแรงมากนก ข. ชนงานไมหลอมละลายท าใหไมเกดการเปลยนแปลง

ค. เสยคาใชจายสงเนองจากทองเหลองมราคาแพง ง. เกดการบดตวนอยเนองจากใชความรอนนอย

2. งานแลนประสานแตกตางจากการเชอม คอ ก. การเชอมชนงานหลอมละลายแตงานแลนประสานชนงานไมหลอมละลาย

ข. การเชอมลวดเชอมหลอมละลายแตงานแลนประสาน ลวดแลนประสาน ไมหลอมละลาย

ค. งานแลนประสานแขงแรงกวางานเชอมเนองจากลวดแลนประสานเปนโลหะผสม ง. การแลนประสานใชอณหภมสงกวาการเชอมเลกนอย

3. งานแลนประสานสามารถ ก. ประสานโลหะสองชนดทแตกตางกนใหตดกนได

ข. ประสานโลหะสองชนทเหมอนกนใหตดกนได ค. ประสานโลหะและอโลหะใหตดกนได

ง. ถกทงขอ ก. และ ข. 4. งานแลนประสาน หมายถง

ก. การประสานโลหะสองชนใหตดกนโดยเนอโลหะหลอมละลายรวมกน ข. การประสานโลหะสองชนใหตดกนดวยการหลอมละลายโลหะแลนประสาน ทอณหภมเกนกวา 8000 F โดยทโลหะงานทงสองชนไมหลอมละลาย

ค. การประสานโลหะสองชนใหตดกนดวยการหลอมละลายโลหะแลนประสาน ทอณหภมต ากวา ชวยใหตดไฟ 8000 F โดยทโลหะงานทงสองชนไมหลอมละลาย

ง. ถกทกขอ

190

5. การเลอกโลหะประสาน ควรพจารณาจากอะไร ก. เลอกโลหะประสานตามชนดของโลหะทจะแลนประสาน ข. พจารณาจดหลอมละลาย ซงจดหลอมละลายของโลหะแลนประสานตองต ากวา

งานทจะแลนประสาน ค. เลอกตามชนดของฟลกซทใช

ง. ถกทกขอ 6. ขอใดไมใชชนดของโลหะประสาน

ก. ทองเหลอง ข. เงน ค. บรอนซ

ง. เหลกหลอ

7. ฟลกซทใชกบทองเหลอง ควรใชฟลกซประเภทใด ก. ผงบอแรกซ ข. โซเดยมไซยาไนต

ค. อลคาไลนไบฟลออไรด ง. ถกทกขอ

8. ขอใดไมใชหนาทของฟลกซ ก. ท าความสะอาดผวหนาของงาน ข. ชวยลดออกไซดขณะแลนประสาน

ค. ชวยท าใหแนวแลนประสานแขงแรง ง. ชวยท าใหลวดแลนประสานแลนประสานไดงาย

9. แกสทนยมน ามาใชใหความรอนชนงานการแลนประสานแขงเปนแกสชนดใด ก. แกสอะเซทลนกบแกสออกซเจน

ข. แกสโพรเพนกบแกสออกซเจน ค. แกสบวเทนกบแกสออกซเจน ง. แกสธรรมชาตกบแกสออกซเจน

191

10. การใหความรอนชนงานการแลนประสาน แกสชนดใดทใหความรอนสง ก. แกสอะเซทลนกบแกสออกซเจน ข. แกสโพรเพนกบแกสออกซเจน ค. แกสบวเทนกบแกสออกซเจน ง. แกสธรรมชาตกบแกสออกซเจน

192

เครองมอและอปกรณ

1. ชดเชอมแกสแบบเคลอนท 2. อปกรณจดเปลวไฟ 3. แวนตาเชอมแกส 4. ถงมอหนง 5. แปรงลวดท าความสะอาด 6. คมจบงานรอน 7. ชนงานแลนประสาน 8. ฟลกซ 9. โลหะประสานหรอลวดแลนประสาน

วสด ขนาด จ านวน ชนงาน

ทาเชอม ลวดเชอม จ านวน แนวเชอม

เปลวไฟเชอม

เหลกกลา St 37

40x150 x1.2 มม.

2 แผน ทาราบ ทองเหลอง Ø 2.6 มม.

1 แนว เปลวลด

ใบงานท 1ใบงานท 144

ปฏบตปฏบตงานแลนประสานงานแลนประสาน

193

ล าดบขนตอนการปฏบตงาน 1. ท าความสะอาดโตะเชอม 2. เตรยมเครองมอและอปกรณดงน แวนตาเชอมแกส อปกรณจดเปลวไฟเชอม ถงมอหนง

แปรงลวด คมจบงานรอน ชอลกหน ไมบรรทดเหลก กระดาษทรายเบอร 150

3. เปดวาลวทหวทอบรรจแกสออกซเจนหมนทวนเขมนาฬกาอยางชาๆจนสดเกลยว หมนสกรปรบแรงดนโดยหมนตามเขมนาฬกา จนหนาปดเกจวดความดนต าบอกคาความดน ท 5 ปอนดตอตารางนว

4. เปดวาลวทหวทอบรรจแกสอะเซทลน ใชประแจส าหรบเปดวาลวทอบรรจแกสอะเซทลน

หมนทวนเขมนาฬกาประมาณ 1

4 ถง

1

2 รอบ และทงประแจคาไวทวาลวหวทอ จากนนหมนสกร

ปรบแรงดนโดยหมนตามเขมนาฬกา จนหนาปดเกจวดความดนต าบอกคาความดนท 5 ปอนด ตอตารางนว

194

5. ท าความสะอาดผวหนาชนงานดวยกระทรายเบอร 150 แลวเชดท าความสะอาดดวยผา ทสะอาด จ านวนทง 2 ชน

6. รางแบบบนชนงานโดยแบงครงชนงาน 1 ชน ทความกวาง 20 มม. แลวใชชอลกกบบรรทดเหลกขดชนงาน

7. ชนงานทรางแบบเสรจ สงครตรวจ

8. เปดวาลวแกสอะเซทลนททอรชเชอมใหเปดเพยงเลกนอย สงเกตความแรงของแกสทพงจากหวทพ โดยใชหลงมอสมผสพอใหทราบวามแรงดนแกสไหลออก และถออปกรณจดไฟทมอซาย(ส าหรบผถนดมอขวา) ถอทอรชเชอมดวยมอขวาและขดไฟดวยมอซาย น าหวทพเชอมไปจอ ทอปกรณจดไฟ ขดไฟจนไฟตดทหวทพเชอม

20

195

9. ปรบปรมาณแกสตามขนตอนในใบงานท 9 ปรบเปลวไฟทใชในการเชอมเปนเปลวกลาง

10. น าชนงานทง 2 ชน มาวางตอเกยกน โดยท าการเชอมยดจดชนงานบรเวณหวและทาย

ชนงานจ านวน 2 จด

11. มมของหวทพเชอมท ามมประมาณ 45 0 ระยะหางประมาณ 2-3 มม. มมของโลหะ

ประสานท ามมประมาณ 450 การเดนใหเดนจากทางขวามอไปทางซายมอ ส าหรบคนถนดขวาเรยกการเชอมแบบทศทางการเดนนวา ฟอรแฮนด (Forehand) เดนไปจนสดแนวเชอมท าทงหมด 1 แนว

196

12. ปรบเปลวไฟทใชในการเชอมเปนเปลวลด

13. น าโลหะประสานมาเผาใหรอนแดงน าโลหะประสานไปจมลงในผงฟลกซ ผงฟลกซ จะตดโลหะประสาน

14. น าเปลวไฟเชอมมาเผาชนงานจนชนงานรอนแดงแตอยาใหชนงานละลาย เมอชนงาน

รอนแดงไดทน าโลหะประสานทมผลฟลกซตดไปทชนงานและใหเปลวไฟเผาไปทโลหะประสาน โดยใหกรวยไฟหางจากชนงาน 3 มม. มมของหวทพเชอประมาณ 45 0 มมของโลหะประสานประมาณ 450 โลหะประสานจะแลนไปตามรอยตอเมอผงฟลกซทตดกบโลหะประสานหมดใหเผาโลหะประสานใหมแลวน าไปจมในผงฟลกซแลวเชอมแลนประสานตอไปจนหมดแนว

197

15. ปดวาลวแกสอะเซทลนททอรชเชอมแกส โดยหมนตามเขมนาฬกาจนสดเกลยว แลว ปดวาลวแกสออกซเจนททอรชเชอมแกส โดยหมนตามเขมนาฬกาจนสดเกลยว

16. ท าความสะอาดแนวเชอมดวยแปรงลวด สงชนงานใหครตรวจใหคะแนน

198

ชอ................................................................... ชน...................................แผนก..................................

ท รายการประเมน คะแนน คะแนน

ทได 3 2 1 1 การจดเตรยมเครองมอ อปกรณ งานแลนประสาน 2 การปรบเปลวไฟทใชในการแลนประสาน 3 การซมแลนของโลหะประสาน 4 ความปลอดภยในการปฏบตงาน 5 การปฏบตหนาททไดรบมอบหมาย 6 การท างานรวมกบผอน ความมมนษยสมพนธ 7 การประเมนผลและการปรบปรงงาน

รวม 21 สรปผลการประเมน ผาน ไมผาน ควรปรบปรง บนทกผประเมน ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ..............................................................................................................................................................

ผประเมน......................................................................วนท........เดอน...................................พ.ศ....................

แบบประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 1แบบประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 144

ปฏบตปฏบตงานแลนประสานงานแลนประสาน

199

บรรณานกรม กนพร บญอาจ. พจนานกรมองกฤษ-ไทยและไทย – องกฤษ.กรงเทพฯ:หางหนสวนก าจด ซแอนดเอน. จรญ พรมสทธ และ อ านาจ ทองแสน. (2544). วชากระบวนการเชอม. กรงเทพ ฯ: บรษทส านกพมพเอมพนธ จ ากด.

จรญ พรมสทธ และ อ านาจ ทองแสน. (2544). วชาสญลกษณและการออกแบบรอยตองานเชอม. กรงเทพ ฯ: บรษทส านกพมพเอมพนธ จ ากด.

ทนกร มารงค และประยทธ ทบทมศร. (2545). วชางานเชอมและโลหะแผนเบองตน. กรงเทพฯ : ส านกพมพศนยสงเสรมอาชวะ.

นรศ ศรเฆม และพชย โอภาสอนนต. (2545). วชางานเชอมและโลหะแผนเบองตน. กรงเทพฯ: บรษท ส านกพมพเอมพนธ จ ากด.

พเนต วชยดษฐ. (2522). การเชอมโลหะ. กรงเทพฯ : โรงพมพวทยากร. มานพ ตนตระบณฑต. (2541). เขยนแบบวศวกรรม (ระบบ ISO และเมตรก). กรงเทพฯ:

สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย – ญปน). สชาต กจพทกษ. (2540). งานโลหะแผนเบองตน. กรงเทพฯ : เมดทรายพรนตง. เษก ทองอน. (2528). คมอการเชอมโลหะโฮบารท. กรงเทพฯ : ธระการพมพ. ศพทการเชอม ฉบบราชบณฑตยสถาน. (2542). กรงเทพฯ: หางหนสวนก าจด อรณการพมพ.