Capitalismo e socialismo:dúas vías para o desen-volvemento (1945-1975).

Unidade temática 14

O marco político europeo(1945-1975)

Estrutúraseen

Dúas vías Democracias Liberais Democracias Populares

Caracterízansepor

Caracterízansepor

Democracias Liberais

- Están lideradas por EE. UU.- Teñen sistema económico capitalista.- Sistema político de democra- cia clásica: - Sufraxio universal. - Estado de Dereito. - Liberdades individuais. - Forma de Estado: - Monarquía. - República.- Alemaña e Xapón permanece- ron ocupados ata 1951.

- Están lideradas pola URSS.- Teñen sistema económico comunista.- Sistema político de democra- cia centralizada: - Partido único. - Dictadura do proletariado. - Partidos comunistas filiais do PCUS. - Non hai liberdades indivi- duais.- Forma de Estado: - República.- Iugoslavia e Albania son inde- pendentes de Moscú.

DemocraciasLiberais.

DemocraciasPopulares.

O Estado do benestarFoi inspiradopor

William Beveridge

Que establece:

- Que o Estado financie a sanidade e a xubi- lación.- Para iso, a industria debe aumentar a pro- ductividade e a competitividade.- Débese garantir o pleno emprego.- Coincidencia de prantexamentos con Key- nes.

Caracterízase por

Garantir as necesidadesbásicas do cidadán

Vivenda

Sanidade

Seguro dedesemprego

Financiase por medio de

Impostos progresivos

Que contribúenao

Reparto social da riqueza

A

expan

sión

económ

ica

no

capita

lism

o (194

5-19

75)

Factores do

desenvolvemento

1. O liderado de Estados Unidos

Manifestasena/nos

Conversión en primeirapotencia mundial

Acordos de Bretton Woods

Posición hexemónicaen Europa

E exerceunha

“Calquera que sexa o tempo de-bemos movernos xuntos” ( pero

EE. UU. orienta o rotor)

Que establecenunha

Nova ordeMonetaria mundial

Baseadano

Dólar Como Como

Moeda decambio

Moeda dereserva

A

expan

sión

económ

ica

no

capita

lism

o (194

5-19

75)

Factores do

desenvolvemento

2. A evolución demográfica

Presentadous

Aspectos

Crecementodemográfico

Movementosmigratorios

Divídese enduas

Etapas

1955-1965 1975-2000

Na que seproduce o

Baby-boom

Na que seproduce un

Descenso da mortalidadee da natalidade.

Divídense endous

Tipos

Intercontinentais Continentais

Desenvólvenseentre

1946-1960

Desenvólvense

entre

1960-1975

Gran aumento demográfico

Que produce un Aumento da

DemandaInversiónProdución

Baby boom1965

A

expan

sión

económ

ica

no

capita

lism

o (194

5-19

75)

Factores do

desenvolvemento

Concrétanse na

Terceira revoluciónindusTrial

Na que des tacan

Química

Plás ticos . F s inté ticas

Electrónica Informática

Trans is tores Laser Procesadores Sofware

A

expan

sión

económ

ica

no

capita

lism

o (194

5-19

75)

Factores do

desenvolvemento

4. Intervencionismo do Estado

Para evitar criseseconómicas

Combínanse

Libre Mercado

Planificación Indicativa

Úsanse as experiencias de/do

J. M. Keynes: - Intervención do Estado no impulso dos investimentos. - Nacionalización dos secto- res produtivos básicos. - Construción do Estado do Benestar.

New Deal:- Incentívanse:

* A industria.* A agricultura.* As obras públicas

A

expan

sión

económ

ica

no

capita

lism

o (194

5-19

75)

Factores do

desenvolvemento

Cambios na estrutura económica

Sector Primario Sector Secundario Sector Terciario

Menor Menor Maior

Terciarización da economía

+ =

Mellora do nivelde vida da poboación

A

expan

sión

económ

ica

no

capita

lism

o (194

5-19

75)

Factores do

desenvolvemento

A cooperación internacional

Senta as basesdunha

Rápida reconstruciónposbélica

Fundamentadano/naPlan Marshall Política económica supranacional

- Representa só o 5% do PNB dos países receptores.- Permite a reconstrución indus- trial.- Obriga á compra do 60% en pro- dutos americanos.- Estimula a economía americana.

O presidente Truman asina a autoriza-ción para a axuda do Plan Marshall en

1948

- Pretende o libre comercio.- A libre circulación de capitais e traballadores.- Nesta dirección van: * O Acordo Xeral sobre Aranceis Adua- neiros e Comercio (GATT) * O Mercado Común Europeo (CEE)

Firma en 1957 do Tratado de Roma quepon en marcha o Mercado Común Euro-

peo (CEE)Países asinantes do Tratado de Roma

A hexemonía dos Estados Unidos

Estivo baseada nosseguintes

Factores

Uso de tecnoloxíapunta.

-Tecnoloxía nuclear.-Tecnoloxía espacial.-Biotecnoloxía.

Cohete Titán II

Políticas económi-cas intervencionis-

tas.

Inspiradas no: - New Deal. - Keinesianismo

J. Maynard Keynes

Concentración empresarial.

- Creación das empresas multinacionais.- Deslocalización indus- trial.

Logo dunha multinacionaldo deporte.

Creación dun com-plexo militar indus-

trial.

- Importantes investi- mentos do Estado.- Foi dinamizado por: - A Guerra Fría. - Conflictos bélicos: - Corea e Vietnam.

Bombardeiro US B-52

O milagre económico de Alemaña

1. Punto de partida. - Grandes perdas demográficas e mate-

riais na 2ª Guerra mundial.

2. Factores de desenvolvemento.- Inexistencia de gastos militares.- Promoción do Ordoliberalismo:

- Estabilidade monetaria.- Libre iniciativa empresarial.- Libre acceso á propiedade privada.- Explotación da man de obra inmigrante.- Non intervención do Estado na economía.- Integración na CEE.- Gran estabilidade social e salarial.

3. Estructura económica.- Diversificación industrial:

-Siderúrxica.- Automobilística.- Aeronáutica.- Electrónica.

Concentración empresarial:-Oligopolios.

Konranz Adenauer

O miragre económicodo Xapón.

1. Punto de partida.- Grandes perdas demográficas e materiais na 2ª Guerra Mundial.

Hiroshima despois do bombardeo. 1945.

2. Factores de desenvolvemento.- Inexistencia de gastos militares.- Mán de obra disciplinada e traballadora.- O Estado interven mediante incentivos.- Salarios baixos.- Elevada productividade dos traballadores.

Traballadoras xaponesas na actualidade.

3. Estructura económica.- Coexistencia entre grandes empresas. (oligopolios) e pequenas empresas (tradicionais).- Desenvolvemento dos sectores de al- ta tecnoloxía:

+ Electrónica.+ Informática.+ Robótica.

Robot xaponés.

Hiro Hito emperador doXapón (1926-1989)

A fundación da ComunidadeEconómica Europea (CEE)

Produciuse en1957 coa:

Persigue osseguintes:

Foise complementandocon novos:

ObxectivosFirma dos Tratados

de Roma Acordos

Firmantes:Francia, Italia, Bélxica, Luxem-burgo, Países Baixos e Repú-blica Federal Alemá.

Crear un MercadoComún.

Crear unha UniónAduaneira

Políticas económicascomúns.

-Libre circulación de: + Mercadorías. + Traballadores. + Servizos e capitais.

-Unificación lexisla- tiva.

- Supresión de aran- ceis interiores.

- Creación dun aran- cel exterior.

-Nos sectores:+ Agrícola.+ Pesqueiro.+ Enerxético.

-Protección do ambiente e a educación.-Creación da Comunidade Europea para a Enerxía Atómica (EURATOM)

- Creado en 1960 para a Formación e Ocupación Profesional.

-Firma da Acta Única Euro- pea en 1986, que pon en marcha a moeda única: o euro.

As instituciónsSupranacionaisda Unión Euro-

pea.

Garanten o cum-primento dos tra-tados e acordos,defenden os in-tereses comúnse aseguran a paze o dialogo entreos Estados eu-

ropeos.

J. Monnet (1888-1979)

R. Schuman(1886-1963)

Impulsores da integracióneuropea

As contradicións

sociais dentro do sistema

capitalista.

1. Desigualdades sociais:

A “sociedade da opulencia” permitiuque só un 65% da poboación se be-ficiase do crecemento económico

dos anos 50 e 60. Mentras o 35% res-tante era marxinado.

2. Segregación racial:

En 1964 apróbase, despois de for-tes disturbios raciais, a Lei de De-reitos Civís nos EE.UU. Pola que se elimina a segregación racial naeducación, o transporte e lugares

públicos.

3. Axitación social:

Trala recuperación económica deposguerra a paz social crebouse,e fixéronse máis comúns as fol-

gas e as manifestacións reclaman-do a democratización das institu-cións e a conservación das liber-dades sindicais e dereitos labo-

rais.

A crise do sistema capitalistaAno1965

Prodúcese apartir do:

Céntrase nosseguintes

Aspectos

IInflación DesempregoInestabilidade do siste-

ma monetario

Motivada por

Falta de liquidezdo sistema

Crise do dólar comopatrón de cambio

Crise do petróleo de1973

Debidaá:

Emisión de moeda sen base en ouro

Derivadade/do:

Expansión dosmovementos do

capital

Aumento docomercio

Producida polo

Embargo dos países árabes a Occidente

Que xera

O aumento dos prezos dosprodutos enerxéticos

Os

países

socia

lista

s A desestalinización (1953-1964)Comezano:

XX Congreso do PCUS

N. Kruschev no XX congreso

Cunha

Crítica ao stalinismo

Condenando Denunciando

Cartel de propaganda de Stalin Preso nun gulag en 1953

O culto á personalidade

Os métodosrepresivos

Constata tamén a existencia de:

Contradicións nosistema

Como

Desaproveitamento dematerias primas e fontes de enerxía

Marxinación das indus-trias de bens de

consumo Excesiva burocracia

Que produce

Descontrol nos custosde produción

Agricultura Industriaalimentaria

Provocan

Desabastecemento da poboación.

Comercio sen produtos

Que produce

Descoordenación Retrasos

Que dificultan

O comercio

E contribúenao

Os

países

socia

lista

s A nova planificación centralizadaPretende

Superar osproblemas do

stalinismo

Concrétaseen:

Medidas

Como

Planificación centralizada

Reforma agraria

Produción industrialdiversificada

Creación do COMECON

Relacións económicas favorables á URSS

Sede do GOSPLAN en Moscú

Elabora planos de desen-volvemento económicoa curto e medio prazo.

Tractores nun koljov

Impulsa:- A colectivización.- Os intercambios cam- po-cidade.

Industria lixeira

Industria pesada

Armoniza a produción debens de equipo cos de

uso e consumo

Sede do COMECON en Moscú

Coordena a axuda téc-nica e financeira entre

países socialistas

Membros do bloque soviético

Os tratados comerciais cos países do bloque so-viético favorecen á URSS.

Socialización da vida económica

Os

paíse

s

socia

lista

s

Asociedadesocialista

Relativa homoxeneidadeSocial:

Aínda que o socialismo teori-zaba coa igualdade social, non

todos os individuos eran iguais no acceso á educación,

á vivenda ou ao salario.

Aparición dun grupo so-cial diferenciado:

Formado polos burócratas daadministración e do partido

con funcións dirixentes e queacaparaban privilexios e dis-

tincións.

Desproletarización doPCUS:

Os cargos políticos foron os-tentados por técnicos saídos

das universidades. O que provo-cou a escasa identificación dos

traballadores cos obxectivosdos seus dirixentes.

Desmoralización obreira:

Producida polas duras condi-cións de vida impostas pola

planificación estatal. Xerandounha baixa produtividade ,

absentismo e indisciplina nosistema produtivo.

Os

países

socia

lista

s

A oposición

ao dirixismosoviético

Os

países

socia

lista

s

Maniféstaseen:

IugoslaviaImplanta un socialismo autoxestionario, que mixtura aplanificación centralizada e a descentralización a tra-ves da autoxestión empresarial por parte dos Conse-llos Obreiros.

PoloniaHungríaBerlín Leste

Rexeitan o modelo socio-económico soviético por me-dio de levantamentos obreiros, á morte de Stalin, en1953, e en 1956.

AlbaniaRomanía

Vincúlanse política e economicamente con China comotivo da ruptura do bloque comunista en 1959.

Che

cosl

ovaq

uia

Introduce elementos

do socialis-

mo autoxes-tionario

Iugoslavo e

Intenta abrirse

economicamente cara Occidente.

As tropas soviéticas esmagan a apertura checa en 1968

Object 1

Os

países

socia

lista

s A Revolución Chinesa (1949-1976)Estrutúraseen:

Tres etapas

O Estado Socialista

(1949-1957)

Segue o modelo soviético:- Ditadura do proletariado.- Asembleas de base (soviets)- Planificación Centralizada.- Plans quinquenais.- Colectivización agraria.

Mao Zedong

O Gran SaltoAdiante

(1958-1965)

Rexeitase o modelo soviético:- Gran mobilización popular.- Complementariedade agri- Cultura-industria.- Eliminación das cooperativas- Comunas populares.- Planificación descentralizada.- Ruptura política coa URSS.

Object 2

A RevoluciónCultural

(1966-1976)

Renovación do impulso revolucionario:- Creación dun novo exercito.- Politización das masas.

-Rexeneración do Partido Comunista.- Achegamento a Occidente.- Loita contra a fame.

Os problemas de desenvolvemento de América Latina

Explosión demográfica:Que absorbe os investimen-tos productivos e provoca sani-dade de baixa calidade e baixonivel de escolarización.

Problemas agrarios:Enorme peso dos latifundiosna estrutura da propiedade.As explotacións multinacionais conviven con miserentosminifundios.

Desequilibrios industriais:Convivencia de sectores artesanaispreindustriais con modernas indus-trias multinacionais.

Dualismo económico:Coexistencia de sectores indus-triais desenvolvidos para a ex-portación con outros locais pa-ra o autoconsumo.

Dependencia exterior:Os investimentos dependen dasmultinacionais estranxeiras quecontrolan a produción e a comer-cialización e xeran unha gravedébeda externa.

Desequilibrios sociais:Provocados pola desigual repar-tición da renda; unha minoríaabsorbe a maior parte da rendadispoñible.