12.bölüm bankaların kredi İlemleri piyasası... · kredi değerliliğinin Ölçülmesinde...

12.Bölüm

Bankaların Kredi İşlemleri

Yrd. Doç. Dr.Oruç ALKILINÇ

1 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan

kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

Amaçlarımız:

Bu bölümü tamamladıktan sonra; aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz.

Bankaların fonksiyonları

Bankaların Kredi verme fonksiyonu

Kredi tahsis etmeye yetkili organlar

Kredi türleri

Ticari ve Bireysel Krediler

Kredilere faiz tahakkuku

gibi konularda bilgi edinilmiş olunacaktır.

Anahtar Kavramlar

Bankaların fonksiyonları, Kredi tahsisi, Kredi türleri, Ticari krediler, Bireysel krediler, kredi

faizleri



İçindekiler

BANKALARIN KREDİ İŞLEMLERİ

BÖLÜM 1: BANKANIN TANIMI, GÖREVLERİ VE TÜRLERİ 1.Bankanın Tanımı

2.Bankanın görevleri

3.Banka Türleri

BÖLÜM 2: KREDİ İŞLEMLERİ 1.Kredinin Tanımı

Kredilerin Temel Unsurları

Kredi Kullandırımının Amaçları Kredi Değerliliğinin Ölçülmesinde Dikkate Alınacak Hususlar 2.Kredi Açmaya Yetkili Organlar

Yönetim Kurulu

Kredi Komitesi

Genel Müdürlük

Bölge Müdürlük

Şubeler

3.Genel Kredi Sınırları

Kredi Kısıtlamaları

Kredi Tahsis Limitleri

BÖLÜM 3: KREDİ TÜRLERİ 1. Ticari Krediler

2.Ticari Kredilerin Çeşitli Yönden Sınıflandırılması

Nitelik Açısından Kredilerin Sınıflan dırılması

Vadelerine Göre Krediler

Kredilerin Kullanım Amaçlarına Göre Sınıflandırılması

Teminat Şekline Göre Kredilerin Ayrımı

Kaynak Açısından Kredilerin Sınıflandırılması

Kullandırılan Sektör Açısından Krediler

İzin Açısından Kredilerin Sınıflandırılması

Kullandırılan Para Cinsine Göre Krediler

3.Tüketici Kredileri

Tüketici Kredilerinin Özellikleri

Tüketici Kredilerinin Tarihi

Tüketici Kredilerinin Çeşitleri

Nakit Tüketici Kredisi



Faturalı İhtiyaç Kredisi

Otomobil veya Taşıt Kredileri

Kredi Kartları

Mesken Kredisi( Konut kredileri)

BÖLÜM 4: KATILIM BANKALARININ KREDİ KULLANDIRMA

YÖNTEMLERİ

1. Kurumsal Finansman Desteği

2. Bireysel Finansman Desteği

3. Kar-Zarar Ortaklığı Yatırımı

4. Finansal Kiralama

5. Mal Karşılığı Vesaikin Finansmanı

İhracat Vesaikinin Alım-Satımı

İthalat Vesaikinin Alım-Satımı

6. Ortak Yatırımlar



BANKALARIN KREDİ İŞLEMLERİ

BÖLÜM 1:BANKANIN TANIMI GÖREVLERİ VE TÜRLERİ

1.Bankanın Tanımı

Bankalar, gerçek ve tüzel kişilerin tasarruflarını toplayarak, bunları gelir sağlayıcı işlere kredi

yoluyla kanalize eden, ödemelere aracılık yapan, para nakli, senet tahsili, emanet kabulü gibi

çeşitli hizmetler gören finansal işletmelerdir.

2.Bankanın görevleri

Bankaların görevleri klasik olarak mevduat toplamak, kredi kullandırmak ve bankacılık

hizmeti yapmak olarak ifade edilmekle birlikte, günümüzde çok geniş bir finansal yelpazeye

yayılmıştır. 19.10.2005 tarihinde kabul edilen ve halen yürürlükte olan 5411 sayılı Bankalar

kanunu”na göre bankaların görevleri;

Mevduat kabulü, Katılım Fonu kabulü, Nakdî, gayrinakdî her cins ve surette kredi verme

işlemleri, nakdî ve kaydî ödeme ve fon transferi işlemleri, muhabir bankacılık veya çek

hesaplarının kullanılması dahil her türlü ödeme ve tahsilat işlemleri, çek ve diğer kambiyo

senetlerinin iştirası işlemleri, saklama hizmetleri, kredi kartları, banka kartları ve seyahat

çekleri gibi ödeme vasıtalarının ihracı ve bunlarla ilgili faaliyetlerin yürütülmesi işlemleri,

efektif dahil kambiyo işlemleri; para piyasası araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve

taşların alımı, satımı veya bunların emanete alınması işlemleri, ekonomik ve finansal

göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; vadeli

işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit veya

karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı ve aracılık işlemleri, sermaye piyasası

araçlarının alım ve satımı ile geri alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri, sermaye piyasası

araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık işlemleri, daha önce ihraç edilmiş

olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi işlemleri,

başkaları lehine teminat, garanti ve sair yükümlülüklerin üstlenilmesi işlemleri gibi garanti

işleri, yatırım danışmanlığı işlemleri, portföy işletmeciliği ve yönetimi, Hazine Müsteşarlığı

ve/veya Merkez Bankası ve kuruluş birlikleri nezdinde oluşturulan bir sözleşme kapsamında

üstlenilen yükümlülükler çerçevesinde alım satım işlemlerine ilişkin piyasa yapıcılığı,

faktöring ve forfaiting işlemleri, bankalararası piyasada para alım satımı işlemlerine aracılık,



finansal kiralama işlemleri, sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık hizmetleri ve

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu”nca belirlenecek diğer faaliyetleri yerine

getirmektir.

Ancak aşağıda türleri belirtilen bankaların hepsi yukarıda sayılan faaliyetlerin hepsini

yepmaya yetkili olmayıp, Mevduat bankaları Katlım Fonu Kabulü ile Finansal Kiralama

İşlemlerini, Katılım Bankaları Mevduat Kabulünü, Kalkınma ve Yatırım bankaları ise

Mevduat ve Katılım Fonu Kabulü işlemlerini yapamamakta olup, her üç tür banka da bu

kısıtlamaların dışındaki tüm faaliyetleri gerçekleştirebilmektedirler.

3.Banka Türleri

Bankacılık çok farklı şekilde sınıflandırılmaktadır. Küçük-orta-büyük banka, uzmanlaşmış-

uzmanlaşmamış banka, holding bankacılığı, perakendeci-toptancı bankacılık, hizmet (yatırım)

bankacılığı, ziraat-halk-iş bankacılığı, bireysel-ticari-kurumsal bankacılık gibi.

Sözkonusu sınıflandırmalar bankaların fonksiyonları, kuruluş amaçları, hizmet çeşitlilikleri,

faaliyet alanları, hitap ettikleri kitlleer gibi farklı etkenler gözönüne alınarak yapılmaktadır.

Bankalar genel olarak aşağıdaki gibi sınıflandırılmaktadır.

Merkez Bankaları

Ticaret Bankaları

Yatırım Bankaları

Kalkınma Bankaları

Özel amaçlar için kurulmuş bankalar

Kıyı Bankaları

Uluslararası Bankalar

Ancak, ülkemizde bankalar 5411 sayılı Bankalar Kanunu’na göre Mevduat Bankaları,

Katılım Bankaları, Kalkınma ve Yatırım Bankaları olarak üç gruba ayrılmıştır.

Mevduat bankaları: Bu Kanuna göre kendi nam ve hesabına mevduat kabul etmek ve

kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında

kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubelerini ifade eder.

Katılım bankaları: Bu Kanuna göre özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon

toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt

dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubelerini ifade eder.

Kalkınma ve yatırım bankaları: Bu Kanuna göre mevduat veya Katılım Fonu kabul

etme dışında; kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren ve/veya özel

kanunlarla kendilerine verilen görevleri yerine getiren kuruluşlar ile yurt dışında

kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubelerini ifade eder.



BÖLÜM 2. KREDİ İŞLEMLERİ

1. Kredinin Tanımı

Bankalar Kanunu”nun 48. Maddesine göre; Bankalarca verilen nakdî krediler ile teminat

mektupları, kontrgarantiler, kefaletler, aval, ciro, kabul gibi gayrinakdî krediler ve bu niteliği

haiz taahhütler, satın alınan tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçları, tevdiatta bulunmak

suretiyle ya da herhangi bir şekil ve surette verilen ödünçler, varlıkların vadeli satışından

doğan alacaklar, vadesi geçmiş nakdî krediler, tahakkuk etmekle birlikte tahsil edilmemiş

faizler, gayrinakdî kredilerin nakde tahvil olan bedelleri, ters repo işlemlerinden alacaklar,

vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler nedeniyle üstlenilen riskler,

ortaklık payları ve Kurulca kredi olarak kabul

Birinci fıkrada belirtilenlere ilâve olarak, kalkınma ve yatırım bankalarının finansal kiralama

yöntemiyle sağladığı finansmanlar ile katılım bankalarının taşınır ve taşınmaz mal ve hizmet

bedellerinin ödenmesi suretiyle veya kâr ve zarar ortaklığı yatırımları, taşınmaz, ekipman

veya emtia temini veya finansal kiralama, mal karşılığı vesaikin finansmanı, ortak yatırımlar

veya benzer yöntemlerle sağladıkları finansmanlar da bu Kanun uygulamasında kredi sayılır.

Mevduat Bankaları; topladıkları vadeli ve vadesiz mevduattan zorunlu karşılık ve likidite

olarak ayırdıkları kısmın dışında kalanlar ve özkaynaklarının varlıklarına ayırdıkları kısmın

dışında kalan kısımları ile para piyasaları, sermaye piyasaları ve organize piyasalardan

sağladıkları krediler ve çıkardıkları borçlanma senetleri karşılığında elde ettikleri yerli ve

yabancı para cinsinden fonları kredi olarak kullandırırlar.

Katılım Bankaları; topladıkları vadesiz cari hesaplar ve vadeli katılma hesaplarından zorunlu

karşılık ve likidite olarak ayırdıkları kısmın dışında kalanları ve özkaynaklarının varlıklarına

ayırdıkları kısmın dışında kalan kısımları ile para ve sermaye piyasasından faizsiz kredi

olarak sağladıkları yerli ve yabancı para cinsinden fonları kredi olarak kullandırırlar.

Kalkınma ve Yatırım Bankaları; özkaynaklarının varlıklarına ayırdıkları kısmın dışında

kalan kısımları, kendilerine tahsis edilen özel fonlar, kendi müstakrizlerinden, ortak ve

ortaklıklarından genel esaslar dâhilinde sağladıkları fonlar ile bankalardan, para piyasaları ve

sermaye piyasaları ve organize piyasalardan sağladıkları krediler ve çıkardıkları borçlanma

senetleri karşılığında elde ettikleri yerli ve yabancı para cinsinden fonları kredi olarak

kullandırırlar.



Kredilerin Temel Unsurları

Zaman: Bankalar, nakdi ya da gayrinakdi tüm kredileri belli bir süre için

kullandırırlar. Yani her kredinin bir vadesi vardır. Zaman, bankacılıktaki adıyla vade,

bir kredinin en önemli unsurlarından birirdir. Vade uzadıkça risk artmaktadır. Bunda

geleceğin belirsizliği ve finansal piyasalar ile ekonomik konjonktürün hızlı değişimi

temel etkendir.

Güven: Kredi veren ile kredi alan arasında kurulan ilişki, bir güven ilişkisidir. Eğer bu

ilişki, kredi kullandırılmadan önce tam olarak tesis edilememiş ya da şüpheli durumlar

içeriyorsa, kredi kullandırmak mümkün olmayacaktır.

Risk: Bankacılıkta risk, ödünç verilen paraların tahsiline kadar meydana gelmesi

muhtemel tehlikelerin toplamıdır. Kredinin geri ödenmesini tehlikeye sokabilecek çok

sayıda risk unsuru olabilir. Firmanın ticari riski, finansal yapısından kaynaklanan

riskler, kötü yönetimden kaynaklanabilecek riskler, kredinin yanlış yapılandırılması ve

kullandırımından kaynaklanan riskler, ekonomik gelişmelerden doğan riskler vb.

Kredi Kullandırımının Amaçları

Kredinin Kullanım Amacı: Kullanılan kredi ile ne yapılacağı çok önemlidir.

Örneğin, kısa vadeli kredi ile uzun vadeli yatırıma (Fabrika binası alımı gibi) gidilirse

ya da kullandırılan zirai kredi ile ev yapılırsa, (Kredinin katma değer yaratacak

ekonomik bir faaliyette kullanılmaması nedeniyle) kredinin vadesinde ödenmesinde

güçlüklerle karşılaşılabilir.

Akıcılık (Seyyaliyet): Kullandırılan kredinin faiz ve ana para gibi geri ödemeleri

mutlaka zamanında yapılmalı, firmanın kredi limitleri uzun süre dolu ve hareketsiz

kalmamalıdır. Aksi durumlar, kredinin geri ödenmesinde zorluklar olduğunu gösterir.

Verimlilik (Randıman): Banka kullandırdığı krediler karşılığında elde edeceği faiz

ve komisyon gelirlerini kar yaratacak şekilde hesaplamalı, müşteri bazında verimlilik

sağlanmalıdır. Müşteri, sektör ve vade bakımından en yüksek geliri elde edebilecek

alternatif yatırım alanları bulunarak kredi kullandırılmalıdır.

Kredi Geri Ödemesi: Kredi, kullandırılan kredili müşterinin ekonomik faaliyetleri

sonuncunda yarattığı artı değerle geri ödenmelidir. Ekonomik faaliyetleri sonucu,

nakit yaratma performansı düşük olan bir kredinin geri ödenmesinde sorun yaşanabilir.

Bu durumda, teminatlar nakde çevrilerek kredi kapatılarak tasfiye edilir.

Kredi Değerliliğinin Ölçülmesinde Dikkate Alınacak Hususlar

Firmaya kredi tahsisi yapılmadan önce; mevzuat gereği bilanço ve diğer mali tablolar alınıp

incelenir. Firma hakkında yapılan mali analiz ve diğer toplanan bilgiler ışığında, firmaya ne

amaçla, ne tutarda, ne vadeye kadar, hangi koşullarda ne tür bir kredi kullandırılacağı ve

karşılığında ne gibi teminatlar alınacağına karar verilir.



Bu değerlendirmeyi yaparken, bankacılıkta 5C kuralı olarak bilinen kurallardan faydalanılır.

(5C terimlerin İngilizce karşılıklarının baş harflerinden oluşmaktadır).

1.Character (Karakter): Boorçlunun itibarını, ödeme ahlakını yansıtmaktadır. Müşterinin

ticari geçmişi, kredinin geleceğini etkileyen önemli bir unsurdur. Krşılıksız çek ve protesto

bilgileri, kredi kullanan tarafın ödeme alışkanlıklarını göstermesi nedeniyle önemlidir.

2.Capacity (Kapasite): firma ya da bireyin ekonomik faaliyetlerinden gelir yaratma

kapasitesi, borçlunun krediyi geri ödeme gücünü gösterir. Bunun için mali analiz işe

hakimiyet ve deneyim göz önüne alınır. Bir işletmenin geçmiş performansı, ileride yapacağı

işlerle ilgili ipucu verir.

3.Collateral (Teminat): Güvence (Teminat) kredinin riskini belirleyen ve riskini azaltan bir

unsurdur. Kredi türü ile teminatın yapısının uyumlu olması da önemlidir.

4.Capital (Sermaye): Sermaye, müşterinin finansal yeterliliğinin bir göstergesidir.

Sermayenin yeterliliğinin yanı sıra, etkin kullanılıp kullanılmadığı da değerlendirilmelidir.

5.Conditions (Ekonomik Koşullar): İşletmetlerin aldıkları kredilerin geri ödenmesi, uzun ve

kısa dönemde ekonomik durumdaki gelişmelerden de etkilenir. Bu nedenle, ülkenin ve

sektörün içinde bulunduğu durum göz önüne alınmalıdır.

2.Kredi Açmaya Yetkili Organlar

Yönetim Kurulu

Bankalarda kredi açma yetkisi esas itibariyle yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurulu; kredi

açma, onay verme ve diğer idarî esaslara ilişkin politikaları oluşturmak, bunların

uygulanmasını ve izlenmesini sağlamak ve gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Yönetim

kurulu kredi açma yetkisini (alınacak teminatın şekli ve türü ile birlikte) teşkil edeceği kredi

komitesine veya genel müdürlüğe devredebilir.

Bir gerçek veya tüzel kişiye açılacak kredi sınırının tespitinde, yönetim kurulu, en fazla, kredi

komitesine özkaynakların yüzde onu, genel müdürlüğe yüzde biri tutarındaki kredi açma

yetkisini devredebilir.

Kredi açma yetkisini haiz olanlar, kendileri ile eş ve velâyeti altındaki çocuklarının veya

bunlarla risk grubu oluşturan diğer gerçek ve tüzel kişilerin taraf olduğu kredi işlemlerine

ilişkin değerlendirme ve karar verme aşamalarında yer alamaz ve bu hususu yazılı olarak

yetkililere bildirir.

Kredi Komitesi

Yönetim Kurulu üyelerinden icrai göreve sahip iki kişi ve Genel Müdür veya vekilinden

oluşur. Kredi tahsis işlemlerinin banka faaliyetleri gereği süreklilik arzetmesi nedeniyle,



Yönetim Kurulu”nun her zaman toplanması mümkün olmadığından, onun adına Kredi

Komitesi kredi taleplerini inceleyerek karara bağlar ve tahsis işlemlerini gerçekleştirir. Ancak,

alınan kredi tahsis kararları oybirliğiyle alınırsa tekrar Yönetim Kurulu”ndan geçirmeye gerek

yoktur, oy çokluğuyla alınırsa en kısa sürede toplanacak Yönetim Kurulu kararından

geçirilmelidir.

Genel Müdürlük

Yönetim Kurulu tarafından kendisine devredilen kredi açma yetkisini bizzat Genel Müdürlük

olarak kullanabilecği gibi, yetkisinin bir kısmını veya tamamını diğer birimlere, bölge

müdürlüklere veya şubelere de devrederek veya dağıtarak kullanabilir. Ülkemizdeki

uygulamada bir çok bankada işlemlerin hızlı yürütülmesi ve sorumlulukların dağıtılması

açısından, Genel Müdürlük yetkisi, Bölge Müdürlükleri ve Şubelere sınıflarına göre

dağıtılmaktadır.

Bölge Müdürlükleri

Her bankada olmasa da, şube sayısı fazla ve ülkenin geniş coğrafi kesimlerine dağılmış olarak

faaliyet gösteren büyük bankalar Genel Müdürlük ile şubeler arasında aracılık etmek ve yetki

dağılımını sağlamak için Bölge Müdürlükleri ihdas etmiştir. Genel Müdürlük, işlemlerin daha

hızlı yürütülmesi ve riskin kotrollü bir şekilde takibi ve tahsisi için kredi limitlerinin bir

kısmını Bölge Müdürlüklerine devretmiştir. Şubeler kendi limitlerini aşan talepler için bağlı

oldukları Bölge Müdürlükleri”nden kredi tahsis talebinde bulunarak işlemlerin hızlı bir

şekilde yapılmasını ve riskin üst makamlar tarafından takip ve kontrolünü de paylaşmış

olurlar.

Şubeler

Bankalar kredi taleplerini genellikle şubeleri kanalıyla kullandırılar. Genel müdürlük

tarafından şubelere, sınıflarına göre Genel Müdürlük ve Bölge Müdüdrlüğü yetkisinin altında

kredi tahsis yetkisi dağıtılarak, kredi taleplerinin incelenmesi ve tahsisini şubelere bırakırlar.

Bazı büyük şubeler Bölge Müdürlüğüne bağlı olmayabilir, bunlara Bölge Müdürlüğü

yetkisisine kadar yetki verilebilir.

3. Genel Kredi Sınırları

Bankalar topladıkları mevduatları ve özkaynaklarından duran varlıklara ayırdıkları kısmın

dışındakilerini kredi olarak kullandırırlar. Ancak, istedikleri gerçek veya tüzel kişilere

istedikleri kadar kredi kullandırmak konusunda tamamen serbest olmayıp bazı kısıtlamalarla

karşı karşıyadırlar. Kredi kullandırılan gerçek ve tüzel kişiler taşıdıkları risklere göre aşağıda

belirtilen risk gruplarına ayrılır.



Kredi Kısıtlamaları

Firmaların risk grubu: Bir gerçek kişi ile eşi ve çocukları, bunların yönetim kurulu üyesi

veya genel müdürü oldukları veya bunların ya da bir tüzel kişinin birlikte veya tek başlarına,

doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri ya da sınırsız sorumlulukla katıldıkları

ortaklıklar bir risk grubunu oluşturur.

Banka Ortaklarının risk grubu: Bir banka ile bu bankanın nitelikli pay sahipleri, yönetim

kurulu üyeleri ve genel müdürü, bunların birlikte veya tek başına, doğrudan ya da dolaylı

olarak kontrol ettikleri ya da bunların sınırsız sorumlulukla katıldıkları veya yönetim kurulu

üyesi ya da genel müdürü oldukları ortaklıklar bankanın dahil olduğu risk grubunu oluşturur.

Kamu Kuruluşları risk grubu: Sermayesinin çoğunluğu ayrı ayrı veya birlikte Hazineye,

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı”na, genel veya katma bütçeli dairelere ait bankalar; doğrudan

veya dolaylı olarak kontrol ettikleri ortaklıklar ile birlikte bir risk grubu oluşturur.

Bankalar dışındaki kamu iktisadi teşebbüslerinin veya hisselerinin çoğunluğu Özelleştirme

İdaresi Başkanlığı”nın elinde bulunan diğer kamu kurum ve kuruluşları, sermaye, yönetim ve

denetimlerine hâkim oldukları bağlı ortaklık, iştirak ve müesseseler ile birlikte bir risk grubu

oluşturur.

Bankalar;

Yönetim kurulu üyelerine, genel müdüre, genel müdür yardımcılarına ve kredi açmaya yetkili

mensuplarına; bunların eş ve velâyet altındaki çocuklarına; tek başlarına ya da birlikte

sermayesinin yüzde yirmibeş veya fazlasına sahip oldukları ortaklıklara,

Yukarıda sayılanlar dışında kalan mensupları ile bunların eş ve velâyeti altındaki çocuklarına,

Mensuplarının kurduğu veya bunlar için kurulan sandık, dernek, sendika veya vakıflara,

her ne şekil ve surette olursa olsun nakdî ve/veya gayrinakdî kredi veremez, tahvil ya da

benzeri menkul kıymetlerini satın alamazlar.

Ancak, birinci fıkra hükümleri, yönetim kurulu üyeliklerinde aslen bulunan veya temsilci

bulunduran ve banka sermayesinde doğrudan veya dolaylı olarak nitelikli paya sahip olan

gerçek kişi ortaklar ile tüzel kişi ortaklar hakkında uygulanmaz.

Bir bankanın ortaklıklarının yönetim ve denetim kurullarında bulunan kimselerin aynı

zamanda ilgili bankanın mensubu olması, bu ortaklıkların ilgili banka ile işlem yapmasına

engel değildir.



Bankanın dâhil olduğu risk grubunda bulunan gerçek ve tüzel kişilere kredi kullandırılması

hâlinde, gerekli kararların yönetim kurulunun üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile

alınması ve bunlara sağlanan kredi koşullarının kredi kullananın lehine diğer kişi ve gruplara

kullandırılanlardan ve piyasa koşullarından farklılık arz etmemesi şarttır.

Bir bankanın yönetim kurulu üyelerine, mensupları ile bunların eşlerine ve velâyet altındaki

çocuklarına, aylık net ücretleri toplamının beş katını aşmamak üzere verilecek krediler, üç

katını aşmamak üzere çek karnesi veya kredi kartı verilmesi suretiyle kullandırılacak krediler

ile karşılığı nakit, nakit benzeri kıymet ve hesaplar ile kıymetli maden olan işlemler ve

Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Toplu Konut İdaresi

Başkanlığıyla yapılan işlemler ile bu kurumlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen

bono, tahvil ve benzeri menkul kıymetler karşılığı kullandırılan krediler kısıtlamaya tâbi

değildir.

Kredi Tahsis Limitleri

Bankalarca bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna kullandırılabilecek kredilerin

toplamı özkaynakların yüzde yirmibeşini aşamaz. Bu oran, 5411 sayılı Bankalar Kanunu”nun

49 uncu maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan risk grubu (Banka ortaklarının risk grubu)

bakımından yüzde yirmi olarak uygulanır. Kurul bu oranı yüzde yirmibeşe kadar yükseltmeye

veya kanunî haddine kadar indirmeye yetkilidir. Bir adi ortaklığa verilen krediler,

sorumlulukları oranında ortaklara kullandırılmış sayılır.

Bankalarca hâkim ortak veya nitelikli pay sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın bankaların

sermayesinin yüzde bir ve daha fazla payına sahip olup pay defterine kayıtlı olan tüm

ortaklarına ve bunlarla risk grubu oluşturan kişilere kullandırılacak kredilerin toplamı

özkaynaklarının yüzde ellisini aşamaz.

Birlikte kontrol edilen ortaklıklara kullandırılan krediler, bu ortaklıkları birlikte kontrol eden

hissedarların her birinin ortaklık sermayesinde sahip olduğu payların, birlikte kontrol ettikleri

toplam paya oranı ölçüsünde ortaklığı birlikte kontrol eden her bir hissedarın dâhil olduğu risk

grubuna kullandırılmış sayılır.

Bir gerçek ya da tüzel kişiye veya bir risk grubuna özkaynakların yüzde onu veya daha fazlası

oranında kullandırılan krediler büyük kredi sayılır ve bunların toplamı özkaynakların sekiz

katını aşamaz.

Bir risk grubuna kullandırılan kredilerin teminatını oluşturmak üzere aynı risk grubuna dâhil

gerçek veya tüzel kişilerden kabul edilen aval, garanti ve kefaletler risk grubuna ait kredi

sınırlarının hesabında dikkate alınmaz.



Gayrinakdî krediler, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler, kabul

edilen aval, garanti ve kefaletler, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlarla gerçekleştirilen

işlemler, Kurulca kabul edilecek ülkelerin merkezî yönetimleri, merkez bankaları ve bankaları

ile yapılan işlemler veya bunlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve

benzeri sermaye piyasası araçları, verilen diğer garantiler karşılığı yapılan işlemler kredi

sınırlarının hesabında Kurulca belirlenen esaslar ve oranlar dâhilinde dikkate alınır.

BÖLÜM 3: KREDİ TÜRLERİ

Genel olarak krediler, kredi kullandırılan müşterinin durumu, ticari kimliğinin olup

olmadığına ve krediyi kulanma amacına göre Ticari Krediler ve Tüketici Kredileri olarak

ikiye ayrılır.

1.Ticari Krediler: Ticaret ve sanayi erbabının bir gelir elde etmek amacıyla kullandıkları

nakdi ve gayri nakdi kredilerdir.

2.Ticari Kredilerin Çeşitli Yönden Sınıflandırılması

Ticari Kredilerin Nitelik Açısından Sınıflandırılması

Nakdi krediler: Kısa, orta ve uzun vadeli olarak ticaretle uğraşan gerçek ve tüzel

kişilere nakit olarak kullandırılan krediler, satın alınan tahvil ve benzeri sermaye

piyasası araçları, tevdiatta bulunmak suretiyle ya da herhangi bir şekil ve surette

verilen ödünçler, varlıkların vadeli satışından doğan alacaklar, vadesi geçmiş nakdî

krediler, tahakkuk etmekle birlikte tahsil edilmemiş faizler, gayrinakdî kredilerin

nakde tahvil olan bedelleri, ters repo işlemlerinden alacaklar nakdi kredi olarak

adlandırılır.

Nakit Kredilerin Genel Olarak Kullanılma Şekilleri

İskonto/İştira Kredileri: Borçlusu yurt içi ve yurt dışında bulunan bir vadeli senedin,

dış iskonto yöntemine göre belli bir faiz oranı üzerinden faizi hesaplanarak, faiz,

komisyon ve vergiler ana paradan düşülmek suretiyle, bakiyesinin kredi lehdarına

ödenmesi ve vade sonunda senedin nominal değeri üzerinden tahsil edilerek tasfiye

edilmesi suretiyle kullandırılan kredidir. İskonto, senedin nominal değeri ile peşin

değeri arasındaki farktır. İskonto kredisi; iskonto edilen vadeli senedin ciro ve teslim

yoluyla bankaya satılması işlemidir. Senet borçlusu, banka ile aynı şehir içinde ise

yapılan kredi işlemine iskonto, ayrı şehirlerde veya ayrı ülkede ise iştira denir.



Borçlu Cari Hesap Biçiminde Çalışan Krediler: BBelirli bir vadesi olan, limit içinde

kalınmak kaydıyla her an para yatırılıp çekilebilen, faiz oranı ihbar edilmek kaydıyla

her an değiştirilebilen, reeskont dönemlerinde veya anlaşılan dönemlerde faiz

tahakkuk ettirilen ve vade sonunda tasfiye edilen nakit kredilerdir. Faiz oranları kredi

kullandırıldığı tarihte piyasa şartlarına göre belirlenir ve zaman içinde konjonktüre

göre tarafların mutabakatıyla değişebilir. Kredi vadesi en fazla 18 aydır. Bankacılık

uygulamasında bu krediye senet mukabili veya senet karşılığı kredi de denmektedir.

Bunun nedeni bu tür kredilere teminat olarak müşteri senet veya çeki alınmak suretiyle

kullandırılmasıdır. Ülkemizde son dönemlerde ticari kesim arasında senet

kullanımının azalması ve onun yerine çeklerin vadeli olarak kullanımının artması

nedeniyle senet yerine çek alınması tercih edilmektedir.

Spot Krediler: Spot krediler, firmaların kısa süreli nakit ihtiyaçlarını karşılamaya

yönelik kullandırılan kısa vadeli ve bir defalık kredilerdir. Başlangıcı, vadesi kesin

olarak baştan belirlenen, genellikle bir defada kullandırılarak vade sonuna kadar bir

başka ödemeye ve çekilişe izin verilmeyen, faizi sabit veya bir göstergeye endeksli

olan ve vade sonuna kadar değiştirilemeyen, ara dönemlerde faiz tahakkuk

ettirilmeyen ve tüm faizli bakiyesi ile anaparası vade sonunda bir defada tasfiye edilen

nakit kredilerdir.

Gayrinakdi Krediler

Bankanın, adını ve prestijini kullandırarak müşterilerin ihtiyacını karşılamak amacıyla yurt içi

ve yurt dışına verdikleri teminat mektupları, kontrgarantiler, kefaletler, aval, ciro, kabul

kredileri ve bu niteliği haiz taahhütler, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer

sözleşmeler nedeniyle üstlenilen riskler, ortaklık payları ve Kurulca kredi olarak kabul edilen

işlemler gayrinakdi kredi olarak adlandırlır.

Gayrinakdi krediler, ticari bir iş ya da taahhüdün banka tarafından garanti edilmesi, ya da işin

veya taahhüdün yerine getirilmesine bankanın kefil olması biçiminde tanımlanabilir.

Gayrinakdi krediler genel olarak aşağıdaki belirtildiği şekilde Temianat Mektubu,

Kontrgaranti ve Kefalet Mektupları veya Aval, Ciro ve Kabul Kredisi şeklinde kullandırılır.

Teminat Mektupları: Bankaların; yurt içinde veya yurt dışında bulunan gerçek ve

tüzel kişiler lehine, bir malın teslimi, bir işin yapılması ya da bir borcun ödenmesi gibi

konularda muhatap kuruluşlara hitaben verdikleri, sözkonusu taahhüdün yerine

getirilmemesi durumunda, mektup bedelinin yazılı olarak talep edilmesi halinde

kayıtsız şartsız ödenmesi yükümlülüğünü içeren garanti belgelerine Teminat Mektubu

denir. Bu ilişkide lehine kredi açılan tarafa lehdar, teminat mektubunun garanti altına

aldığı tarafa ise muhatap denir. Teminat mektupları, bir kefalet değil garanti

sözleşmesidir ve lehdar ile muhatap arasındaki ilişkiye bağlı olmaksızın bankanın

ödeme taahhüdünü içerir.



Garanti mektupları (Kontrgarantiler ve Kefalet Mektupları): Garanti mektupları,

hukuki açıdan teminat mektupları ile aynı türden belgeler olmakla birlikte, genelde

yabancı para birimleri üzerinden düzenlenir. Bunun da nedeni, muhatabın yurt dışında

bulunan bir firma olması ya da taahhüt edilen işin uluslararası niteliği bulunması ve bu

yüzden mektubun yabancı para birimi üzerinden talep edilmesidir. Garanti mektupları

Harici Garanti ve Kontrgaranti olmak üzere iki bölümde incelenebilir.

Harici Garanti: Yurt dışında iş yapan bir müşteri lehine (Lehtar), yurt dışındaki bir

muhataba hitaben düzenlenen garanti mektubudur.

Kontrgaranti: Yurtdışındaki muhatap firma, Türkiye”de tanımadığı bir bankanın

mektubuna güvenmek yerine, kendi ülkesindeki bir bankadan garanti mektubu

verilmesini isteyebilir. Ancak, yurt dışındaki banka da lehdarı tanımadığı için onun

lehine böyle bir mektup düzenlemek istemeyebilir. Bu durumda, Türkiye”deki banka

ilgili ülkede bulunan bankaya sözkonusu işi taahhüt eden bir garanti mektubu verir.

Yurtdışındaki banka da bu mektuba dayanarak kendi ülkesindeki muhataba garanti

mektubu düzenler. Bu işleyişe, konrgaranti (Garanti karşılığı garanti) denir.

Aval, Ciro ve Kabul Kredileri: Kabul/Aval kredilerinde ihracatçı, bir poliçe

düzenleyerek ithalatçıya gönderir. İthalatçı (Muhatap), poliçenin bedelini ödeyeceğine

dair poliçe üzerinde yazılı ve imzalı taahhütte bulunur. Kayıtsız şartsız ödeme

yükümlülüğü doğuran bu imzaya kabul denir. Böylelikle ithalatçı, henüz karşılığını

ödemeden malları gümrükten çekme şansı elde eder.

Aval ise; Çek, senet ya da poliçe gibi kambiyo senetlerinde imzası olan borçlu lehine

verilen kefalettir. Bankadan kabul/aval kredisi talep eden ithalatçı, ithalat işlemi için

poliçe vadesinde bankanın kendi adına ödeme taahhüdünde bulunmasını istemektedir.

Dolayısıyla, ithalatçıya bu gayrinakdi krediyi açan bankanın riski, kredi lehtarının

(İthalatçı) poliçe bedelini vadesinde ihracatçıya ödememesdir. Böyle bir durumda

banka, verdiği aval gereği ihracatçıya poliçe bedelini öder.

Akrditif: Yurt dışı ticarette kullanılan ve belirli koşulların yerine getirilmesine bağlı

bir ödeme taahhüdüdür. Akreditifler, iki ayrı ülkedeki birbirini tanımayan ve ticari

ahlakını ve ödeme gücünü bilmeyen iki firmanın mal alışverişlerinde kolaylık

sağlamak üzere kullanılan bir gayrinakdi kredi türüdür. Tarafların, aralarında

yaptıkları sözleşmenin şartlarının yerine getirilmemesi nedeniyle zarar görmelerini

önlemek amacını güder.

Vadelerine Göre Krediler

Kısa Vadeli Krediler: Vadeleri 12 aya kadar olan işletme kredileridir. Ancak,

bankalarda kısa vadeli krediler 18 aya kadar vadeli olarak kullanılmaktadır.

Orta Vadeli Krediler: Vadeleri 1-2 yıl arasında olan işletme ve yatırım kredileridir.

Uzun Vadeli Krediler: Vadeleri 2 yıldan uzun olan genellikle yatırım kredileridir.



Kredilerin Kullanım Amaçlarına Göre Ayırımı

İşletme Kredileri: İşletmelerin üretim faaliyetlerini finanse etmek, döner sermaye

ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla açılan kısa veya orta vadeli kredilerdir.

Yatırım Kredileri: İşletmelere bina ve tesislerinin yapımı için (sabit kıymetlerin

finansmanında kullanılmak üzere) açılan orta ve uzun vadeli kredileridr.

Donatım Kredileri: İşletmelere ait bina ve tesislerin genişletilmesi, yenilenmesi,

makine ve techizat sağlanması amacıyla genellikle orta vadeli açılan kredilerdir.

Teminat Şekline Göre Kredilerin Ayrımı

Teminatsız Krediler (Açık Krediler): Sadece kredi kullandırılan müşterinin akit

imzası alınarak kullandırılan kredilerdir. İyi ve itibarlı müşterilere belli limitler

çerçevesinde kullandırılır.

Teminatlı Krediler: Kredili müşterinin akit imzasının yanında, birtakım teminatlar

alınmak suretiyle açılan kredilerdir. Teminatlı krediler iki gruba ayrılır.

Maddi Teminatlı Krediler: Bankaca teminat olarak kabul edilebilme şartlarını

taşıyan maddi değerlerin teminat olarak alınması karşılığında açılan kredilerdir.

Örneğin, Çek, senet, menkul rehni, emtia rehni, gayrimenkul ipoteği, nakit blokajı

vb.gibi.

Maddi Teminat Karşılığı Olmayan (Kefalet Karşılığı) Krediler: Maddi bir varlığın

teminatı dışında kalan kefalet, teminat mektubu, kontrgaranti benzeri teminatlar

karşılığında açılan kredilerdir. Kefalet, kredili müşteri dışında başka bir gerçek veya

tüzel kişi firmanın borçtan sorumlu olacak şekilde kredi sözleşmesine imza atmasıdır.

Maddi Olmayan Teninat Karşılığı Krediler: Maddi olmayan (Gayri maddi) bir

varlığın, (alacak, istihkak, haklar, şerefiyeler, lisanslar, patentler, ticari işletme rehni,

markalar, telif hakları vb.) rehin verilmesi suretiyle kallandırılan kredilerdir.

Kaynak Açısından Kredilerin Sınıflandırılması

Banka Kaynaklı Krediler: Bankaların topladıkları mevduat ve özkaynakların-dan

kullandırdıkları kredilerdir.

Fon Kaynaklı Krediler: T.C.Merkez Bankası, Eximbank ve diğer fonlardan

yararlanılarak kullandırılan kredilerdir.

Yurt Dışı Kaynaklı Krediler: Bankaların yurt dışı kaynaklardan sağladığı fonlar

karşılığında kullandırılan kredilerdir.

Kullandırılan Sektör Açısından Kredilerin Sınıflandırılması



Kullandırım amaçları belli sektörlere yönelik olarak devlet tarafından sübvanse edilen ve faiz

ve vade şartları diğer kredilere göre daha esnek ve uygun olan kredilerdir.

Sanayi ve Turizm Kredilleri: Kalkınma Bankası tarafından sanayi ve turizm

sektörünün gelişmesi için uzun vade ve uygun faizlerle verilen kredilerdir.

İhracat Kredileri: Genellikle Eximbank tarafından uygun şartlarda ve düşük faizlerle

verilen kredilerdir.

İthalat Kredileri: İhracata yönelik ithalatlar için Eximbank tarafından verilen

kredilerdir.

Tarım Kredileri: Tarm sektörünün gelişmesi için Ziraat Bankası tarafından verilen

kredilerdir.

Madencilik Kredileri: Kalkınma Bankası ve Sınai Kalkınma Bankası tarafından


Ulaştırma Kredileri: Kalkınma Bankası ve Sınai Kalkınma Bankası tarafından


Enerji ve Bayındırlık Kredileri: Sınai Kalkınma Bankası ve Kalkınma Bankası

tarafından verilen kredilerdir.

Proje/İnşaat Kredileri: Sınai Kalkınma Bankası ve Kalkınma Bankası tarafından


İzin Açısından Kredilerin Sınıflandırılması

Kredi tahsis makamının yetkisine göre kredilerin sınıflandırılır. Uygulama bankalara göre

farklılık gösterebilir. Bazı bankalar işlemlerin merkezileşmesi için şubelere kredi tahsis

yetkisi vermemektedir.

Otorize Krediler. Genel Müdürlük tarafından kredi tahsisi yapılır.

Bölge Müdürlüğü yetkili krediler. Kredi tahsisi Bölge Müdürlüğü tarafından yapılır.

Şube Yetkili Krediler. Kredi tahsisi şube limiti içinde şube tarafından yapılır.

Kredilerin Kullandırılan Para Cinsine Göre Sınıflandırılması

Yerli Para Cinsinden Krediler: Bankalarca, ülkenin milli parası ile kullandırılan,

faizi veya kar payı aynı cins para üzerinden hesaplanan ve aynı para cinsinden

ödenerek tasfiye edilen kredilerdir.

Döviz Kredileri: Türkiye”ye döviz girdisi sağlayabilecek faaliyetlerin (İhracat,

ihracat sayılan satış ve teslimler işe döviz kazandırıcı faaliyetlerin) finansmanını

sağlamak amacıyla kullandırılan kredi türüdür. Kredi TL. veya döviz olarak

kullandırılır. Faiz oranı döviz üzerinden hesaplanır, TL.kredilerin faiz oranına göre

düşüktür, ancak tasfiye tarihindeki döviz kuru üzerinden hesaplandığı için kur riski

içerir. Kredi kulanımı karşılığında, müşterinin yurt dışına ihracat yapmak veya mal

veya hizmet teslimi gibi faaliyetler sonucu elde edeceği dövizle krediyi kapatması



gerekir. Borçlu cari hesap gibi kullandırılır. Üçer aylık dönemler itibariyle faiz

hesaplanır, azami vadesi 18 aydır. Bu tür kredilerin amacı, ihracatı teşvik ve ülkeye

döviz girişinin sağlanması olup, kredi diğer kredilere göre vergi ve fondan muaftır.

Dövize Endeksli Krediler: Bu tür kredilerin kullandırım amacı, bankaların elindeki

fazla TL. fonların alternatif bir yöntemle kredi ihtiyacı olanlara aktarılması, faiz ve kur

artışlarından sağlanacak gelir ile bankanın karlılığının ve verimliliğinin arttırılmasıdır.

Bu tür krediler yabancı paraların TL. karşısında kazanacağı değer gözönünde

bulundurularak kredi lehdarına herhangi bir yasal döviz getirme taahhüdü

yükletilmeden kullandırılır. Krediye döviz faizi üzerinden faiz tahakkuk ettirilir

ancak, vadesinde anapara, faiz (kur artışları dahil) ve yasal kesintiler TL. olarak tahsil

edilerek kapatılır. Kredi yurt içindeki bir faaliyetin finansmanı için kullandırılır ve

döviz kredilerinin vergi ve fon avantajından yararlanamaz.

3.Tüketici Kredileri

Gerçek ve tüzel kişilere son tüketici olarak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla nakit olarak,

mesken veya otomobil alımı gibi ticari olmayan amaçlar için kullandırılan kredilerdir

Tüketici Kredisinin Özellikleri

Sözkonusu krediler, ticari hüviyeti olmayan gerçek ve tüzel kişilere veya konut yapı

kooperatiflerinin gerçek kişi ortaklarına, bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan

amaçlar ve gelir elde etme niyeti dışında ihtiyaçlarını gidermek amacıyla bir defada

kullandırılan ve başlangıçta belirlenen ve vade sonuna kadar değiştirilemeyen faiz veya kar

oranlarına göre geri ödenen her türlü kredilere tüketici kredisi veya bireysel kredi denir.

Tüketici kredilerinin 200”e yakın çeşidi bulınmaktadır. Bir kısmı nakit olarak

kullandırılır ve tüketicinin eline nakit olarak ödenir. Tüketici, bu kredileri şahsi

ihtiyaçlarını karşılamak, tatil yapmak, çocuğunun veya aile bireylerinin eğitim

masraflarını karşılamak veya başka bir borcunu kapatmak amacıyla kullanabilir.

Nakit olarak kullandırılan krediler, genel olarak ihtiyaç kredisi veya tüketici kredisi

olarak adlandırılır. Bir kısmı ise tüketicinin eline nakit olarak verilmeyip, alacağı

otomobil, mesken, dayanıklı tüketim malı veya mesleki aletlerin alımı için doğrudan

satıcıya ödenir.

Tüketici kredileri aylık veya anlaşmaya bağlı olarak üçer aylık taksitlerle ödenebilir.

Ancak ülemizde ilk uygulamaya başlanan 1988 yılından beri aylık taksitlerle

ödenmektedir

Bireysel kredilerin faizleri, sabit, bir endekse bagli olarak değişken veya sabit ve

değişken olarak tarafların karşılıklı rızaları ile baştan belirlenir. Türkiye`de tüketici

kredilerine geç başlanılmıştır. Ülkemizde bireysel ve konut kredileri sabit faizli olarak



verilmektedir. Dolayısıyla faizlerdeki artışlar bu kredileri etkilememekte, vade sonuna

kadar sabit faizli olarak ödenmeye devam edilmektedir.

Sabit faizli kredilerin faiz oranları vade sonuna kadar değiştirilemez. Değişken faizli

kredilerin faizleri, baştan sözleşme yapılırken hangi endekse bağlı olacağı belirlendiği

için, günün koşullarına veya ekonomik şartlara göre değişen endekslere bağlı olarak

değişir ve endekslere uygun hale getirilir.

Bireysel krediler aylık taksitler halinde tahsil edildiği için, verimi (randımanı) diğer

kredilere göre daha yüksektir.

Genellikle bir işyerine bağlı olan, düzenli ve belirli bir geliri olanlara kredi

kullandırıldığı ve limitleri düşük olduğu için daha az riskli ve geri dönüşü daha

yüksektir.

Genellikle bu tür krediler kısa vadeli olduğu için daha az riskli ve kontrolu kolaydır.

Otomobil, mesken veya mesleki aletler icin kulandırılan kredilerin teminatını kredi

konusu olan mal teşkil ettiği için, daha az riskli ve teminat oranı yüksektir.

Tüketici için, istenen belgeler az ve kullanma süresi kısa olduğu için daha çok tercih

edilmektedir.

Düzenli geliri olduğunu belgeleyen ve bir işyerinde çalışanlardan ikinci bir kefil

istenmemekte veya aynı işyerinde çalışanların birbirine kefil olmaları nedeniyle

teminat konusunda sıkıntı yaşanmamaktadır.

Ticaret yapma şartı aranmadığı için, tüketicilerin kullanması kolay ve ihtiyaçları

karşılama oranı yüksektir.

Tüketicilerin nakite sıkıştıkları anda lazım olan finansmanı temin etmeleri için,

tüketici kredilerini kullanmaları nedeniyle bu ihtiyaçlarını karşılamaları kolaydır.

Satıcıların tüketici kredileri nedeniyle mal satmaları ve vade yapmaları kolaydır. Bu

nedenle satış hacimleri yüksek olmaktadır.

Vadeli satışlarda araya bankalar girdigi ve risk bankalar uzerinde kaldığı için, satıcılar

daha kolay ve risksiz bir satış grafiğine ulaşmaktadırlar.

Tüketici Kredisinin Tarihi

Nakit ihtiyaç kredisi ilk önce Amerika`da 1960 `lı yıllarda başlamış, Türkiye`de ise tüketici

kredisi kullanımı 1988 yılından itibaren baslamıştır. Kredi kartları dünyada yine ilk önce

Amerika ve Ingiltere`de 1950`li yıllarda başlamış, Türkiye`de ise 1980 yılından itibaren

kullanılmaya başlanmıştır.

Bireysel Kredilerin Çeşitleri

Nakit Tüketici Kredisi: Başka bir nakit borcu kapatmak, tatile gitmek, eğitim veya

doğum masraflarını karşılamak, oto bakımı veya ev bakımı gibi giderleri karşılamak,

alınmak istenen bir elektronik veya ev eşyası, vb., gibi her türlü ihtiyaç için kullanılan

nakit kredilerdir. Bu tür krediler, bankalarca Mobil İmza ile Nakit Kredi, Kredili



Hesap, Esnek Hesap, Artı Para, Üniversite Esnek Hesap, Ek Hesap, Avans Hesap

Kredisi, Fatura Avans Hesap Kredisi, İhtiyaç Kredisi (Nakit Ödemeli Tüketici

Kredisi), Indirimli Ihtiyaç Kredisi, Tüp Bebek Kredisi, Tatil Kredisi, Eğitim Kredisi

veya Kariyerim Kredisi, Emeklilere Özel Kredi, Özel Bankacilik kredileri vb. gibi

farklı adlarda kullandırılmaktadır.

Bu tür krediler, düzenli ve yeterli gelire sahip olan herkesin kullanabileceği bir kredi

türüdür. Kredi TL. ve dövize endeksli olarak kullanılabilir. Bu kredi, müşterinin

durmuna göre tek imzalı (kefilsiz) veya kefalet karşılığı kullandırıabilir. Kredinin geri

ödemesi boyunca kredi kullanan kişiye hayat sigortası yapılır.

Bazı bankalar ``Ekonomik veya Ekonominik kredi`` gibi adlarla düşük limitlerde,

kefilsiz veya kısa sürede ve kolay bir şekilde kredi kullandırmaktadır. Ayrıca, bazı

bankalarca kamu çalışanlarına veya maaşını o bankadan alan çalışanlara düşük faiz

oranı ile 36 ay vadeye kadar özel Bireysel İhtiyaç kredisi kullandırılmaktadır.

Faturalı İhtiyaç Kredisi: Kullanılacak kredinin mutlaka faturalı bir harcama olması

gerekmekte olup, kredi kullanan müşteriye kredi tutarı nakit olarak ödenmeyip yapılan

harcamaya göre fatura bedelinin satıcıya ödenmesi şeklinde kullandırılan bir kredidir.

Bankalarca farklı olarak, Mesleki İhtiyaç Kredisi, Ev veya Konut Geliştirme Kredisi,

Ipotekli Ihtiyaç Kredisi veya Arsa Kredisi, Evlilik Kredisi veya Faturalı Alışveriş

Kredisi, Tekne veya Yat Kredisi, Tablo kredisi vb.gibi adlarla faturaya dayalı kredi

kullandırılmaktadır. Bankalarca, Aylık taksitler halinde ödenen ve 48 aya kadar vadeli

olarak kullandırılan bu kredilerin bazıları için özel danışmanlık hizmetleri de

verilmektedir.

Otomobil veya Taşıt Kredileri: Kullanmak üzere binek araçlarının alımı için TL

veya dövize endeksli olarak kullanılan bir tüketici kredisidir. Yeni araçlar için tüm

vergiler dahil fiyatin % 80`ine kadar 60 ay vadeli kefilsiz olarak aracın üzerine rehin

konularak kredi kullandırılmaktadır. Kullanılmış araçlardan en fazla 5 yaşına kadar

olan 2.el araçların %60`ına kadar 48 ay vadeli kredi kullandırılmaktadır. Bazı hallerde

bazı bankalar tarafından araç üzerine konulacak rehine ilaveten bir kefil imzası da

istenebilmektedir. Kredi kullanan şahsın kredi taksitlerinin en az iki katı kadar gelir

beyan etmesi zorunludur. Banka ile anlaşmalı bayilerden alınan araçlar icin kredi

işlemlerini satıcı bayiler ikmal etmekte, bankaya fazla komisyon vererek satışlarının

artırılması için alıcılara daha ucuz finansman imkanı sağlanmaktadır. Bazı hallerde

satıcılar ile yapılan anlaşmaya göre onlardan alınacak komisyon karşılığında, araç

bedelinin belli bir oranında alıcılara faizsiz kredi kullandırılmaktadır. Veya belli

araçlar için düşük faizli veya kredinin belli kismi için faizsiz kredi

kullandırılabilmektedir. Bankalarca, kredinin belli bir oranında alıcıdan önceden

alınacak komisyonlar karşılığında indirimli ve düşük faizli kredi

kullandırılabilmektedir. Yeni araçlar için, satıcı bayinin proforma faturasına istinaden

kredi tahsis edilir, aracın kredi kullanan adına tescilinden ve üzerine banka lehine



satılamaz şerhi (Menkul rehni, mülkiyeti muhafaza veya ihtiyati haciz veya tatbiki

haciz) konulduktan sonra, araç bedeli satıcı firmanın hesabına havale edilir.

Ikinci el araçlarda ise, alınacak aracın tescil belgesinin suretinin bankaya ibrazi ile

kredi tahsis edilir ve kredi kullanan adına aracın tescilinden sonra kredi bedeli satıcıya

ödenir.

Satın alınan aracın aracin kasko sigortası yaptırılır. Eğer sigorta kredi kullandıracak

bankadan yapılacaksa, uygulanacak kredi faizlerinde belli bir oranda indirim

uygulanmaktadır. Sigorta başka bir kuruma yaptırılırsa, sigorta poliçesine ``daini

mürtehin`` şerhi konularak, poliçenin fotokopisi tescil belgesinin fotokopisi ile birlikte

bankaya ibraz edilir. Kredi taksitlerinin bitimine kadar Kasko sigortası bankaca

yaptırılır veya yaptırılması takip edilir. Kredi kullanan gerçek kişilere ferdi kaza

sigortası yaptırılır. Bu sigorta da kredi taksitlerinin bitimine kadar devam eder.

Kredi Kartları: Bankalar tarafından kendi isim ve amblemleri ile çıkartılarak

müşteriye verilen, hamilin bankanın isim ve itibarını kullanarak nakit para

kullanmadan mal ve hizmet satın almasına veya nakit ihtiyacı olduğunda bankaya

gitmeden, en yakın ATM (Automatic Teller Machine-Otomatik Vezne

Makinesi)’lerden nakit para çekmesine yardım eden plastik kartlardır. Bankadan kredi

kartı alan müşterinin, bu kartla bankanın adını kullanarak yaptığı işlem hem kefalet

hem de vekalet işlemidir.

Kredi kartı çıkaran bankalar veya yetkili kuruluşlar; uluslararası kredi kartı

kuruluşlarından (Visa-Mastercard-American Express vb.) herhangi biri ile anlaşarak

kendi isim ve amblemleri ile kart bastırarak ve yurt içindeki kredi kartları takas

merkezine üye olarak kredi kartı kullanımına aracılık etmektedirler.

Kredi Kartlarınin Çeşitleri:

Banka Kartları (Debit Cards)

Kredi Kartları (Credit Cards, Smart Cards)

Taksit Kartları (Charge Cards)

Sanal Kartlar

Hediye Kartlar

Limitlerine Göre Kredi Kartı Çeşitleri

Klasik kartlar

Gold Kartlar

Platinium Kartlar



Mesken Kredisi( Konut kredileri)

Yeni nesil (Mortgage) konut kredileri

Mortgage dünya üzerinde pek çok ülkede uygulanmakta olan uzun vadeli ve ipotek temelli bir

konut finansman sistemidir. Mortgage, bankalar ve uzun vadeli konut finansmanı sağlayan

diğer kuruluşlar tarafından tüketicilere kullandırılan konut kredilerinden doğan alacakların

sermaye piyasaları aracılığıyla menkul kıymetleştirilmesi esasına dayalı bir sistemdir.

Mortgage uygulamasında, menkul kıymet haline getirilerek yatırımcılara arz edilen konut

finansman alacakları bankaların ve diğer konut finansman kuruluşlarının kredi alacaklarına

öngörülen vadelerinden daha kısa bir sürede kavuşmalarına olanak sağlamaktadır. Bu sayede,

vade uyumsuzluğu riskini üzerinden atarak asgari düzeye indiren bankalar ve diğer konut

finansman kuruluşları 25-30 yıla varan uzun vadelerde ve düşük faiz/kâr oranları ile konut

finansmanı sağlayabilmektedirler.

Ülkemizde 21/2/2007 tarihli ve 5582 sayılı "Konut Finansmanı Kanunu 06.03.2007

tarihinde yürürlüğe girerek `` Konut Finansmanı Sistemi`’ni oluşturmuştur.

Konut Finansman Sistemi;

Tüketicilere konut edinmeleri amacıyla kredi kullandırılması, konutların finansal

kiralama yoluyla kiralanması,

Mevcut kredilerin yeniden finansmanı,

Sahip olunan konutun ipoteği ile verilen tüketici kredileri ve

Konut inşası aşamasında bireysel ve Konut Yapı Kooperatiflerine verilen konut

kredilerinden oluşmaktadır.

Hangi konutlar icin ve ne oranda kredi kullanılabilir?

Kanun, bankalara tüketicilerin kredilendirilmesi aşamasında herhangi bir sınırlama

getirmemektedir. Kanun’la birlikte, konut kredilerinin fonlanabilmesi için getirilen

enstrümanlar arasında, İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler ve İpoteğe Dayalı Menkul

Kıymetler ön plana çıkmaktadır. Kanun’da, bu enstrüman için teminat oluşturabilecek konut

kredilerinin özellikleri belirlenmiş olup, bu tür kredilerin teminatını sadece yapı kullanma

iznine sahip konutların oluşturabileceği ve söz konusu kredi tutarlarının konut ekspertiz

bedelinin en fazla %75’i kadar olabileceği belirtilmiştir.

Konut Kredilerinin Bankaya ve kredi kullanana faydaları

Kredi Kullanana Faydaları

- Maliyet açısından: %5 BSMV yok, %10KKDF yok

- Vergi ve Harç Muafiyeti: Kredi ile ilgili sözleşmeler ve ipotek işlemleri her türlü

vergi ve harçtan muaftır

- Uygulanacak faiz: sabit,değişken veya sabit ve değişken



- Erken ödeme: Tüketici, konut finansmanı kuruluşuna borçlandığı toplam miktarı

önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit

ödemesinde de bulunabilir. Her iki durumda da konut finansmanı kuruluşu,

vadesinden önce ödenen taksitler için gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.

- Erken Ödeme Ücreti: Sabit faizli konut finansmanı sözleşmelerinde ise, sözleşmede

yer verilmek suretiyle, bir ya da birden fazla ödemenin vadesinden önce yapılması

durumunda erken ödeme ücreti talep edilebilir. Erken ödeme ücreti, gerekli faiz

indirimi yapılarak hesaplanan ve tüketici tarafından konut finansmanı kuruluşuna

erken ödenen tutarın yüzde ikisini geçemez.

Yapılan sigortalar:

- Mesken için; DASK ve Konut sigortası,

- Kredi kullanan şahıs için; Kredi Hayat Sigortası yaptırılmaktadır.

Bankaya Faydaları

- Vergi avantajları nedeniyle kredi maliyetinin ucuzlaması ve daha çok müşteriye kredi

kullandırılması,

- Uzun vadeli olması nedeniyle nakit yönetiminin kolaylığı,

- Uzun vadeli fon bulma imkanının kolaylığı,

- Teminat açısından alınan konutların üzerine ipotek konulması nedeniyle teminat

açığının olmaması,

- Konutların expertizinin finansal kuruluşların anlaşmalı ve güvendikleri expertiz

firmalarına yaptırılması nedeniyle, daha gerçekci bir değerlemenin olması ve satılma

aşamasında değer düşüklüğünün yaşanmaması,

- Menkul kıymetleştirme nedeniyle tekrar finansman imkanlarının olması, bu yöntemle

toplanan fonlardan zorunlu karşılık kesintilerinin olmaması nedeniyle ucuz fon temin

etme imkanının olması,

- Kredi kullanan kesimin tüketici olması ve bir gelir beyan etmeleri nedeniyle riskin

düşük olması,

- Konut değerlerinin azami %75`ine kadar kredi kullandırılması nedeniyle, kredi

kullananın da riske ortak edilmesi ve dolandırıcılık hadiselerinin asgariye indirilmesi,

- Konut finansmanı fonlarına, bunların kuruluş ve ipotekli sermaye piyasası araçları,

varlık teminatlı menkul kıymetler ve varlık finansmanı fonlarını temsil eden menkul

kıymetlerin ihracı ve ihraca konu teminatlardan kaynaklananlar dahil her türlü

işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen kağıtlar bakımından damga vergisi muafiyeti

tanınması,

- Menkul kıymetler dışarıdaki risklere karşı korunmuş olup, mülkiyet sahiplerinin

mülkiyeti muhafaza altına alınmıştır. İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler itfa

edilinceye kadar teminat varlıklar teminat amacı dışında tasarruf edilemez,

rehnedilemez, teminat gösterilemez, kamu alacaklarının tahsili amacı da dâhil olmak

üzere haczedilemez, iflas masasına dâhil edilemez, ayrıca bunlar hakkında ihtiyati

tedbir kararı verilemez.

Menkulkıymetleştirme (Sekuritisation)



Türkiye’de tasarlanan konut finansmanı sistemi için tüm dünya örnekleri incelenmiş ve

sonunda hem Avrupa sistemini (ipotek Teminatlı Tahvil Yöntemi) hem de Amerika sistemini

(Menkul Kıymetleştirme Yöntemi) içine alan bir sistem kurgulanmıştır.

İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler (ITMK): İTMK’lar itfa edilinceye kadar

teminattaki varlıklar teminat amacı dışında tasarruf edilemez, rehnedilemez, teminat

gösterilemez, kamu alacaklarının tahsili amacı da dahil olmak üzere haczedilemez,

ayrıca bunlar hakkında ihtiyati tedbir kararı verilemez.

Ipotek Teminatli Tahvil Ihracı (Covered Bonds): Ipotek teminatli tahvil ihracı,

bankacılık sistemindeki sermaye yapısı güçlü bankaların ihtiyaçları doğrultusunda

kurulmuş bir sistemdir. Genel olarak Avrupa ülkelerindeki (Almanya,Fransa) bankalar

ipotek teminatli tahvil ihracını tercih etmektedirler.

İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler (İDMK): Ülkemizdeki İDMK düzenlemesi ile,

konut kredisi veren kuruluşlar (bankalar, finansman şirketleri, ipotek finansmanı

kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları) konut kredilerini bilanço dışına taşıyarak,

kendilerine fonlama imkanı sağlamakta ve sermaye yeterlilik rasyosuna olumlu etki

yapmaktadır. Konut finansmanı fonları Kanun ile iflas riskinden arındırılmıştır.

Ingiltere”de ipoteğe dayalı menkul kıymet ihraçları yaygın şekilde uygulanmakta olup,

ipotek teminatlı tahvil ihracı işlemlerine rastlanılmaz.

BÖLÜM 4 :KATILIM BANKALARININ KREDİ KULLANDIRMA

ŞEKİLLERİ

1. Kurumsal Finansman Desteği

Katılım bankası ile fonu kullanacak işletme arasında akdedilecek sözleşme dahilinde,

işletmenin ihtiyaç duyduğu her türlü emtia, menkul kıymet, gayrimenkul, hak ve hizmet

bedelinin satıcıya ödenmesi koşuluyla işletmenin borçlandırılması işlemidir. Bu yöntemle

kullandırılacak fonlarla ilgili alım satıma ilişkin belgenin bir suretinin katılım bankasınca

muhafazası zorunludur.

Bu tür kredi işlemi ticari firmalar için kullanılmakta olup, firmaya gerekli mali

incelemelerden ve teminat tesisinden sonra, alacağı mal ve hizmetin satıcıdan kendi talep ve

talimatı doğrultusunda peşin alınarak, üzerine vadeye göre anlaşılan bir kar oranı ilave

edilerek vadeli olarak satılması şeklinde bir kredi türürdür. Peşin ödenen mal bedeli, üzerine

konulan karıyla birlikte ya taksitler halinde, veya vade sonunda defaten tahsil edilerek kredi

tasfiye edilir. Bu şekildeki fon kullandırma yöntemine Murabaha denir. Kredi TL veya

USD/EURO üzerinden kullandırılabilmektedir.

Murabaha”nın şartları;

Malın peşin alınan fiyatının ve maliyetinin müşteri tarafından mutlaka bilinmesi,



Vadeye göre konulacak v evade sonuna kadar değiştirilemeyecek kar oranında

tarafların mutabakat tesis etmeleri

Kredi tahsis işleminin, talebin ve sözleşmenin mal veya hizmetin satın alınmasından

önce yapılması,

Mal veya hizmet bedelinin kredili müşteriye değil, mutlaka satıcıya ödenmesi

Satın alınan mal veya hizmetin kredi kullandırılan finans kurumu tarafından varlığının

tespit edilmesini mütekip kredili müşteriye teslim edilmesidir.

2 Bireysel Finansman Desteği

Bireysel ihtiyaçlar için, ticari bir hüviyeti olmayan gerçek kişi alıcıların doğrudan satıcılardan

aldıkları mal veya hizmet bedelinin, katılım bankası tarafından satıcıya ödenmesi koşuluyla

alıcının borçlandırılması işlemidir. Bu yöntemle kullandırılacak fonlarla ilgili alım satıma

ilişkin belgenin bir suretinin muhafazası zorunludur.

Katılım Bankaları, diğer klasik bankalar gibi kullandırdığı krediyi tüketicinin eline nakit

olarak vermemektedir. Tüketicinin beğenip almak istediği ev eşyası, dayanıklı tüketim malı,

çeyiz, bilgisayar, arsa, doğalgaz dönüşüm masrafı vb. gibi mal ve hizmetleri, tüketicinin

bulduğu satıcıdan satın alarak tüketiciye satması, veya hizmeti yapacak olana hizmetin

yaptırılması sonrasında, bedelin alış fiyatı üzerine tüketiciyle anlaşılan bir kar oranının

konulması ile birlikte vadeli olarak tahsil edilmesidir. Ticari müşteriler için kullanılan

Murabaha işleminin bireysel müşteriler için kullandırılması şeklidir.

Tüketicinin, herhangi bir yerde çalışan, işyeri sahibi, serbest meslek sahibi, emekli veya şirket

ortağı olduğunu ve bir geliri bulunduğunu belgelemesi gerekmektedir.

Satın alınacak malın proforma faturasıyla işlem başlatılır, malın faturası tüketici adına kesilir

ve mal bedeli doğrudan satıcının hesabına havale edilir. Kredi tutarı malın KDV dahil

tutarının tamamına kadar verilebilmektedir.

Krediye 24 aya kadar vade yapılabilmektedir. Kredi kullanana taksitlerin bitim tarihine kadar

ferdi kaza sigortası yaptırılır.

Eğer Tüketici leasing kapsamında mal alıyor ise, alınan malların sigortası yaptırılır. Ihtiyaç

kredilerinde teminat olarak bir kefil imzası istenmektedir.

Kredi TL veya USD/EURO üzerinden kullandırılabilmektedir.



3 Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırımı

Katılım bankalarınca; gerçek ve tüzel kişilerin tüm faaliyetleri veya belirli bir faaliyetiyle

ilgili olmak üzere, belirli bir parti malın alım satımından doğacak kâr ve zarara katılmak üzere

bu kişilere fon kullandırılması işlemidir. Bu yöntem ile fon kullandırmak için, fonu

kullanacak olan gerçek ve tüzel kişilerle "Kar-Zarar Ortaklığı Yatırım Sözleşmesi" düzenlenir

ve kar ve zararına ortak olunacak yatırım tutarı müşteriye nakit olarak ödenir. Bankalar, fon

kullandırdığı gerçek ve tüzel kişilerin kâr ve zararına, sözleşmede belirlenen oranlarda katılır.

"Kâr-Zarar Ortaklığı Yatırım Sözleşmesi"nde, bankaların kâr ve zarardan alacağı pay ve varsa

alacağı teminatlar açıkça gösterilir. Bu sözleşmede, projenin kârlılığından bağımsız olarak

önceden belirlenmiş tutarda kâr garanti edilmesine dair hükümler yer alamaz. Kar-Zarar

Ortaklığı yatırımında emeğini ve bilgisini ortaya koyarak faaliyet gösterecek olan ortağa

Mudarib, parayı veren ortağa Rabb-ül mal (Sermaye sahibi), yapılan ortaklık işlemine de

Mudarebe Ortaklığı denir. Vade sonunda elde edilen kar, “Ortaklık Yatırım Sözleşmesin”de

belirtilen oranlara göre paylaşılır. Eğer faaliyet sonuncunda bir kar elde edilmemişse, Mudarib

emeğinden, sermaye sahibi de karından zarar etmiş olur. Ancak, konulan sermaye için baştan

bir teminat alınmış olması nedeniyle, anaparanın zayi olmasına müsaade edilmez.

4 Finansal Kiralama

Katılım Bankaları da, Kalkınma ve Yatırım Bankaları gibi taşınır ve taşınmaz malların satın

alınarak Leasing (Finansal Kiralama) yapılması konusunda Bankalar Kanunu”na göre

yetkilidir. Bu tür Finansal Kiralama işlemlerini ticari ve bireysel olarak yapabilmektedir.

Taşınır ve taşınmaz malların 10/6/1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu”nun

ilgili hükümleri çerçevesinde, Katılım Bankası ile Kalkınma ve Yatırım Bankası tarafından

temin edilerek kiraya verilmesidir.

Katılım Bankası, bir taşınır ve taşınmaz malın alınarak kendisine kiralanmasını talep eden

kiracı ile “Finansal kiralama sözleşmesi” yapar. Bu sözleşmeye istinaden malı satın alarak

kiraya veren Katılım Bankası”na “Kiralayan”, malı kiralayarak kullanana ise “Kiracı” denir.

Satın alınarak kiralanan malın kira süresi boyunca mülkiyeti Kiralayan”da kalır, kiracı ise

malı kullanarak onun semeresinden faydalanır ve kira süresi boyunca kiralayana daha öne

karşılıklı olarak anlaşılan oranda bir kira öder. Kiralama süresi bitiminde malın mülkiyeti,

kiralayan tarafından kiracıya piyasa fiyatından daha düşük bir bedelle devredilir.

Ülkemizde Finansal Kiralama Kanunu’na göre, finansal kiralama süresi azami 48 ay olup, bu

süreden önce bedellerinin ödenmesi mümkündür. Ancak malın mülkiyetinin kiracıya devri

için bu sürenin sonunu beklemek gerekmektedir.



Kiralama genellikle 13-48 ay arası yapılmaktadır. Genellikle kısa vadeli finansal kiralamaya

konu olan mallar, teknolojik ömrü hızlı biten mallar, büyük sermaye gerektiren sanayi ve

yatırım malları, normal satışlara göre Katma Değer Vergisi düşük olan mal gruplarıdır.

Kiracı, Finansal kiralama yoluyla kiraladığı mallarla ilgili ödediği kira giderlerini ilgili yılda

direk masraflarına atarak gider yazar, kiraladığı malla ilgili KDV ve diğer vergilerden

muafiyet sağlayarak kiraladığı malı daha ucuza temin etmiş olur, başlangıçta satın almayla

ilgili bir özvarlık kullanmadığı için nakit akışında bir likidite sıkıntısına düşmez, kiraladığı

malın üretiminden elde ettiği gelirlerle giderlerini karşılamış olur.

Kiralayan banka, kiraladığı malla ilgili her ay bir kira geliri elde ettiği için kiracıyı her an

kontrol altında tutmuş olur ve kira konusu malın mülkiyetinin kendisinde bulunması

nedeniyle firmanın ödeyememe riskinden korunmuş olur. Malın satın alınması sırasında,

kiracının teşvik belgesi var ise onun hükümlerinden faydalanır.

Katılım bankaları müşterilerinden topladığı cari ve vadeli katılım fonlarının bir kısmını

finansal kiralama yoluyla kullandırması nedeniyle, diğer fon kullandırma yöntemlerine göre

daha az piyasa ve müşteri riskine maruz kalır.

5. Mal Karşılığı Vesaikin Finansman

Katılım bankası ile fon kullanan arasında düzenlenecek yazılı bir sözleşme dahilinde, mal

karşılığı vesaik mukabilinde fon kullandırılması işlemidir. Katılım Bankalarının mal karşılığı

vesaikin alım satımı iki türlü olur.

İhracat vesaikinin alım satımı

Müşterilerin yaptığı vadeli ihracatın belgeleri(Vesaik) banka tarafından peşin bedelle satın

alınarak karşılığı müşteriye ödenir.

Bankaya teslim ve temlik edilen vesaik, banka tarafından ithalatçının ülkesindeki muhabir

bankaya tahsile gönderilir ve vadesinde tahsil edilen mal bedelleri ile hesap kapatılır.

Bu işlem, ihracat vesaikinin iskontosudur. Vesaik bedeli, ihraç malının satışından doğan ve

ihracatın yapıldığını gösteren, bir alacağı temsil eden belgedir.

Bu vesikalar, üzerlerinde yazılan tutar üzerinden ve yine üzerinde yazılı olan vadeye göre,

banka ile ihracatçının karşılıklı anlaştığı bir oran üzerinden iskonto edilerek bedeli

ihracatçıya ödenir. İhracatçı peşin ihracat yapmış olarak mal bedelini tahsil eder ve finansman

sıkıntısı çekmez.



Banka da vadeyi bekleyerek, vesaik üzerinde yazılı olan tutarı tahsil eder, aradaki fark

bankanın geliri olur.

Bu durum Factoring’e benzemekle birlikte, bir çok yönlerden farklıdır. Faktör veya Factoring

kuruluşları, malın ihracından önce ithalatçı firma hakkında bilgi toplama, ihracatçıya bilgi

verme, hesapların muhasebesini tutma, mal bedelini tahsil etme ve mal bedeline karşılık kısmi

finansman sağlama gibi işlemleri yapmaktadır.

İhracat vesaikinin iskontosu ise, vesaikin temsil ettiği ve ihracatçının alacağı ve ithalatçının

borcu olan tutarın, vadesinden önce indirimli olarak ihracatçıya ödenmesidir. Banka isterse

bu vesaiki, üzerindeki bedelden daha düşük bir bedelle (kendi aldığı fiyatın üzerinde bir

fiyatla) başka bir firmaya veya bankaya satabilir.

Birinci işlem fon kullandırma, ikinci işlem ise fon toplama (kaynak temini) faaliyetine girer.

İthalat vesaikinin alım satımı

İthalat vesaikinin alım satım işlemleri, ülkemizde Katılım Bankaları”nın faaliyete başladığı

tarihten beri yapılmaktadır.

Banka ithalat bedelini peşin olarak ihracatçıya transfer etmekte ve ithal edilen malı müşteriye

vadeli satarak, ithalatçıya vadeli finansman temin etmektedir.

İthalatçının kendi kaynaklarından yaptığı peşin veya mal mukabili ithalatlarında böyle bir

finansmana ve bankanın araya girmesine gerek bulunmamaktadır.

Yurt dışındaki ihracatçının peşin mal satmak istemesi, yurt içindeki ithalatçının da ithalat

bedellerini karşılayacak kaynağı olmaması durumlarında bu tür finansman şekli devreye

girmektedir.

6. Ortak Yatırımlar

Bankalar Kanunu”nun 56 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki sınırlamalar dikkate alınmak

kaydıyla, gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı olan şirketlerin sermayelerine,

taraflar arasında düzenlenecek sözleşme hükümleri çerçevesinde edinilecek ortaklık

paylarının en fazla yedi yıl içinde halka arz yoluyla elden çıkarılması şartıyla, katılım

bankalarınca iştirak edilmesi veya belirli bir yatırımın finansmanı amacıyla oluşturulacak

fonlara katılınmasıdır. Sermayeye iştirak şeklindeki yatırımlar için düzenlenecek

sözleşmelerde, sermayesine iştirak edilen şirketin yönetimi hususu başta olmak üzere

tarafların hak ve yükümlülükleri ile sermayenin halka arz edilmesi sürecine ilişkin hükümlere

yer verilmesi zorunludur.



Katılım bankalarının çalışma konularının dayandığı kaynak olan İslam Hukuku”na göre bir

şirketin sermayesine katılarak ortak olunmasına Muşareke ya da şirket-i inan denmektedir.

Mudarebe akdinde bir taraftan sermaye, diğer taraftan emek konurken; muşarekede taraflar

işe hem emek hem sermayeleriyle beraber koyulurlar.

Kanun kapsamına giren Ortak yatırımlar aynı zamanda Risk Sermayesi (Ventur Capital)

konusuna da girmektedir. Özellikle, sınai konularda sermaye sıkıntısı çeken yeni fikir ve

gelişmelerin veya projelerin zemin bulması için sermayesinin belli kısmına

yatırımlarımcıların yatırım yapması ve belli bir süre içinde finansal ve müşavirlik

hizmetleriyle desteklenerek piyasada yer edinmesi sağlanarak, borsaya açılınması ve alınan

hisselerin satılarak gelir elde edilmesi sistemidir.

Kaynaklar:

5411 sayılı Bankalar Kanunu

BDDK Kredi Riski Yönetimi Hakkında Tebliğ

Bankalarca İç Ticaretin ve Sanayiin Finanse Edilme Usulleri, Vecdi Ünay, Es

Yayınları, 1985-İstanbul

Dış Ticaret Banka Tekniği, Turhan Tümay, 1987-İstanbul

Bank Teminat Mektupları ve Kontrgarantiler, Seza Reisoğlu, Ankara-1997



SORULAR

BDDK-12

1.Ticari Bankaların halktan topladığı tasarruflara ne ad verilir?

a. Katılım Fonu b.Mevduat c.Yatırım Fonu d.Mevduat Sertifikası e.Tahvil

2.Aşağıdaki bankalardan hangisi Finansal Kiralama (Leasing) yapmaya yetkilidir?

a.Ticaret Bankaları b. Kıyı Bankaları c. Katılım Bankaları

d.Toptancı Bankalar e.Perakendeci Bankalar

3.Aşağıdakilerden hangisi Kredi Komitesi üyesidir?

a. Yönetim kurulunun Murahhas olmayan üyesi b.İç Denetim Müdürü c.Genel

Müdür Yardımcısı d.Krediler Müdürü e. Yönetim kurulunun Murahhas üyesi

4.Yönetim Kurulu Kredi verme yetkisinin % kaçını Kredi Komitesine devredebilir?

a.% 1 b.% 5 c.% 10 d.% 15 e.% 20

5. İştira kredisi neye denir?

a.Borçlusu banka ile aynı şehirde olan bir vadeli senedin vadesine kadar olan faizi

düşüldükten sonra kalan bedelinin senet hamiline ödenmesi

b. Borçlusu banka ile ayrı şehirde olan bir vadeli senedin vadesine kadar olan faizi

düşüldükten sonra kalan bedelinin senet hamiline ödenmesi

c. Kullanıldıktan sonra vadesine kadar ödemesi ve faiz tahakkuku yapılamayan kredi

d.Her zaman ödemesi ve para çekilmesi mümkün olan kredi

e.Yurt dışı kaynaklardan sağlanarak kullandırılan kredi

6. Başlangıcı, vadesi kesin olarak baştan belirlenen, genellikle bir defada kullandırılarak

vade sonuna kadar bir başka ödemeye ve çekilişe izin verilmeyen, vadesinde faizi ve

anaparası ödenen krediye ne denir?

a.Spot kredi b. Borçlu Cari Hesap c.İskonto Kredisi d.Repo e.Açık Kredi

7. Yurt dışı ticarette kullanılan, bankaların devreye girerek iki ayrı ülkedeki birbirini

tanımayan alıcı ve satıcının birbirlerine karşı haklarını korumayı taaahhüt etmek için

kullandırılan gayrinakdi krediye ne denir?

a.Kabul Kredisi b.Aval Kredisi c.Akreditif d.İhracat Kredisi e.İthalat Kredisi

8.Kredi kullandırılan firmanın imzası dışında başka maddi ve gayri maddi bir teminat

alınmadan kullandırılan krediye ne denir?

a.Kefalet mukabili b.Senet karşılığı kredi c.Teminatlı kredi

d.İpotek karşılığı kredi e.Açık kredi



9.Aşağıdaki şıklardan hangisi yeni nesil mesken (Mortgage) kredilerine sağlanan

avantajlardan biri değildir?

a. Bu kredinin faizinin BSMV”den muaf olması

b. Bu kredinin faizinin KKDF”den muaf olması

c. Bu kredi için düzenlenen belgelerin her türlü vergiden muaf olması

d. Bu krediye faiz uygulanmaması

e. Bu kredinin vadesinin uzun olması

10.Katılım Bankalarının; bir girişimciyle bir projeyi birlikte yürütmek için hem

sermaye ile hem de emek ve bilgi desteğiyle ortak olması ve proje bitiminde kar varsa

baştan anlaştıkları % olarak paylaşmaları, zarar varsa girişimcinin emek kaybı ile

zarara katlanması, bankanın da sadece katıldığı anaparayı alması şeklindeki kredi

kullandırmalarına ne denir?

a.Kar ve Zarara Katılma Ortaklığı b.Kurumsal finansman desteği(Mudarebe)

c.Bireysel finansman desteği d.Sermaye iştrakı (Muşareke) e.Finansal Kiralama

CEVAP ANAHTARI

1. b 2. C 3. e 4. c 5. b 6. a 7. c 8. E 9. d 10.a

12.bölüm bankaların kredi İlemleri piyasası... · kredi değerliliğinin Ölçülmesinde...

Documents