C s đo l ng Công c tài chính.ơ ở ườ ụ

A. ĐO L NGƯỜ .

Theo khuôn m u c a IASB cho vi c so n th o và trình bày Báo cáo ẫ ủ ệ ạ ảtài chính (BCTC) đã nêu: “Đo l ng bao hàm vi c quy đ i thành ti n cácườ ệ ổ ề

y u t c n đ c ghi nh n và trình bày trên báo cáo tài chính” , đ ng ế ố ầ ượ ậ ồth i th a nh n là hi n nay t n t i m t s đa d ng v các c s đo ờ ừ ậ ệ ồ ạ ộ ự ạ ề ơ ởl ng đ c s d ng nh ng m c đ khác nhau ho c có s k t h p v iườ ượ ử ụ ở ữ ứ ộ ặ ự ế ợ ớ

nhau.

Trong t ng hoàn c nh c th , khái ni m đo l ng trong k toán có ừ ả ụ ể ệ ườ ếth đ c hi u nh là s đ nh giá (xét v c ch ), ho c là s đánh giá, ể ượ ể ư ự ị ề ơ ế ặ ựtính giá (xét v ph ng pháp, nguyên t c).ề ươ ắ

B. C S GIÁ G CƠ Ở Ốa. K toán trên c s giá g c.ế ơ ở ố

Các quan đi m v giá tr , giá c và ph ng pháp tính giá đã có nhi u ể ề ị ả ươ ềthay đ i qua các giai đo n l ch s khác nhau trên các ph ng di n kinh ổ ạ ị ử ươ ệt -chính tr h c, qu n lý kinh doanh, h ch toán các nghi p v . Dù v y, ế ị ọ ả ạ ệ ụ ậdo nhi u lí do khác nhau, vi c ghi nh n, x lý và trình bày các đ i t ngề ệ ậ ử ố ượ

k toán trên c s giá g c v n đ c ch p nh n là n n t ng cho đo ế ơ ở ố ẫ ượ ấ ậ ề ảl ng trong k toán h n m y ch c năm qua.ườ ế ơ ấ ụ

M t cách t ng quát, c s giá g c đòi h i k toán ph i ghi chép giá tr ộ ổ ơ ở ố ỏ ế ả ịc a m t tài s n đ c mua theo phí t n đ c tính b ng ti n trên c s ủ ộ ả ượ ổ ượ ằ ề ơ ởtrao đ i ngang giá ổ t i th i đi m hòan t t vi c muaạ ờ ể ấ ệ , và giá tr này đ c ị ượgi nguyênữ k c trong tr ng h p sau đó giá c c a nh ng tài s n ể ả ườ ợ ả ủ ữ ảt ng t có th thay đ i trên th tr ng. ươ ự ể ổ ị ườ

C s giá g c có các đ c tr ng:ơ ở ố ặ ư- Thông qua đo l ng giá tr b ng ti n và tôn tr ng trao đ i ngang giáườ ị ằ ề ọ ổ

- S hi sinh l i ích trong hi n t i (chi phí mua tài s n) đ c xem là ch c ự ợ ệ ạ ả ượ ắch n và g n li n v i l i ích t ng lai (kh năng sinh l i c a tài s n).ắ ắ ề ớ ợ ươ ả ợ ủ ả- Có đ minh ch ng v vi c th c hi n (ch ng t mua) đ đ m b o tính ủ ứ ề ệ ự ệ ứ ừ ể ả ảpháp lý đáng tin c y và phù h p c a thông tin v tài s n.ậ ợ ủ ề ảb. Các nhân t nh h ng.ố ả ưở

Các đ c tr ng c a c s giá g c giúp tăng c ng đ tin c y và tính h u ặ ư ủ ơ ở ố ườ ộ ậ ữích c a thông tin k toán. Qua đó, đ m b o m t cách h p lí l i ích c a ủ ế ả ả ộ ợ ợ ủcác bên liên quan. Vi c áp d ng k toán giá g c đòi h i ph i tuân th ệ ụ ế ố ỏ ả ủnguyên t c, yêu c u c a k toán và ph i ch u s chi ph i c a nhi u ắ ầ ủ ế ả ị ự ố ủ ềnhân t khác nhau.ố

(1) Yêu c u khách quan: thông tin k toán h u ích ph i có đ tin c y ầ ế ữ ả ộ ậcao, các thông tin và các s li u k toán ph i đ c ghi chép và báo ố ệ ế ả ượcáo đúng v i th c t , không b xuyên t c, không b bóp méo. Giá g c ớ ự ế ị ạ ị ốđ c hình thành trên c s s th ng l ng v i đ y đ s hi u bi tượ ơ ở ự ươ ượ ớ ầ ủ ự ể ế

và th a mãn v l i ích gi a ng i mua và ng i bán, vi c ghi chép ỏ ề ợ ữ ườ ườ ệcác giao d ch này hòan toàn có th ki m tra đ c, nên giá g c đ m ị ể ể ượ ố ảb o đ c yêu c u khách quan.ả ượ ầ(2) Nguyên t c th n tr ng: Là vi c xem xét, cân nh c, phán đoán c nắ ậ ọ ệ ắ ầ

thi t đ l p các c tính k toán trong các đi u ki n không ch c ế ể ậ ướ ế ề ệ ắch n, đòi h i ng i làm k toán ph i c g ng đ m b o r ng, th c ắ ỏ ườ ế ả ố ắ ả ả ằ ựtr ng tài chính và m c đ thành công (hàm ý k t qu kinh doanh) ạ ứ ộ ế ảkhông đ c phóng đ i. Đi u này giúp c ng c s tin c y v các l i ượ ạ ề ủ ố ự ậ ề ợích (thu nh p, tài s n) th c hi n trong t ng lai đ c đ m b o theo ậ ả ự ệ ươ ượ ả ảs li u đã ghi chép hi n t i.ố ệ ở ệ ạ(3) Nguyên t c ho t đ ng liên t c: vi c đi u ch nh giá tr các tài s n ắ ạ ộ ụ ệ ề ỉ ị ảđang s d ng theo giá th tr ng là không phù h p v i m c đích ử ụ ị ườ ợ ớ ụ

hình thành tài s n, h n n a do không có quan h mua bán x y ra thì ả ơ ữ ệ ảgiá th tr ng không th xác l p m t cách khách quan. Tuy nhiên, ị ườ ể ậ ộn u có d u hi u v s vi ph m nguyên t c ho t đ ng liên t c ho c ế ấ ệ ề ự ạ ắ ạ ộ ụ ặDN có d đ nh bán tài s n thì giá th tr ng sẽ thay th giá g c sẽ ự ị ả ị ườ ế ốphù h p h n.ợ ơ(4) Nguyên t c nh t quán: xét v t ng th thì s d ng giá g c sẽ ắ ấ ề ổ ể ử ụ ốthu n l i h n các ph ng pháp khác đ đ m b o tính ch t so sánh ậ ợ ơ ươ ể ả ả ấđ c c a thông tin do đòi h i các chính sách, ph ng pháp k toán ượ ủ ỏ ươ ếph i đ c s d ng m t cách th ng nh t và kiên đ nh.ả ượ ử ụ ộ ố ấ ị(5) Yêu c u qu n lí n i b : khi đ i t ng k toán tr nên đa d ng ầ ả ộ ộ ố ượ ế ở ạth ng xuyên bi n đ ng thì thông tin k toán giá g c tr nên ph c ườ ế ộ ế ố ở ứt p, thi u tính k p th i, không đáp ng đ c các yêu c u qu n lí ạ ế ị ờ ứ ượ ầ ảtrong vi c ki m soát, ra quy t đ nh…Giá c đ nh (hay giá h ch toán) ệ ể ế ị ố ị ạlà s thay th phù h p trong ghi chép.ự ế ợ(6) M c giá chung thay đ i:Trong n n kinh t siêu l m phát, thông ứ ổ ề ế ạtin c a k toán giá g c tr nên không còn phù h p, đòi h i ph i có ủ ế ố ở ợ ỏ ảs đi u ch nh thích h p; s thay đ i này, đ c ti n hành trong ự ề ỉ ợ ự ổ ượ ếkhuôn kh các quy đ nh pháp lí liên quan, không ph i là m t s vi ổ ị ả ộ ựph m v nguyên t c giá g c đã đ ra nh ng sẽ làm cho tính h u ích ạ ề ắ ố ề ư ữc a thông tin k toán đ c c i thi n.ủ ế ượ ả ệ(7) Các đ i t ng k toán m i: N n kinh t toàn c u hi n đem l i ố ượ ế ớ ề ế ầ ệ ạnhi u cách th c giao d ch, đ i t ng m i c n đ c k toán ph n ề ứ ị ố ượ ớ ầ ượ ế ảánh, ch ng h n các công c tài chính, nh m thu hút ngu n l c t bênẳ ạ ụ ằ ồ ự ừ

ngoài, gia tăng l i nhu n đ u t và thi t l p s b o v tr c nh ng ợ ậ ầ ư ế ậ ự ả ệ ướ ữr i ro v giá c , lãi su t. Tình hình này làm cho k toán trên giá g c ủ ề ả ấ ế ốtr nên khó tri n khai th c hi n đ c.ở ể ự ệ ượ

c. Th c tr ng k toán giá g c Vi t Nam hi n nayự ạ ế ố ở ệ ệ Lu t K toán (2003)ậ ế

“Giá tr c a tài s n đ c tính theo giá g c, bao g m chi phí mua, b c ị ủ ả ượ ố ồ ốx p, v n chuy n, l p ráp, ch bi n và các chi phí liên quan tr c ti p ế ậ ể ắ ế ế ự ếkhác đ n vi c đ a tài s n vào tr ng thái s n sàng s d ng”. ế ệ ư ả ạ ẵ ử ụ Nh v y, c s giá g c đ c p g n li n v i vi c ghi nh n giá tr ư ậ ơ ở ố ề ậ ắ ề ớ ệ ậ ịtài s n đ c mua, nhìn chung còn ả ượ đ n gi nơ ả , thi u tính h th ngế ệ ố nên

có th nh h ng đ n s h u hi u c a Lu t do không th thi hành ể ả ưở ế ự ữ ệ ủ ậ ểho c thi hành không đ y đ .ặ ầ ủ

Chu n m c k toánẩ ự ếC s giá g c đ c áp d ng chính th c trong vi c ghi nh n giá tr ơ ở ố ượ ụ ứ ệ ậ ịban đ u c a các đ i t ng tài s n nh hàng t n kho, tài s n c đ nh,ầ ủ ố ượ ả ư ồ ả ố ị

b t đ ng s n, các kho n đ u t …Nh ng các ph ng pháp tính giá ấ ộ ả ả ầ ư ư ươkhông đ c quy đ nh đ y đ , minh b ch làm gi m tính ch t n đ nhượ ị ầ ủ ạ ả ấ ổ ị

c a môi tr ng k toán. ủ ườ ếVí d : trong đo n 28 c a VAS 4- Tài s n c đ nh ch đ c p ng n ụ ạ ủ ả ố ị ỉ ề ậ ắg n v vi c ph i tuân th các quy đ nh c a nhà n c v đánh giá l iọ ề ệ ả ủ ị ủ ướ ề ạ

giá tr tài s n mà không đ a ra các nguyên t c, ph ng pháp đánh ị ả ư ắ ươgiá l i tài s n th ng r t ph c t p.ạ ả ườ ấ ứ ạ Vi c thi u chu n m c quan tr ng làm nh h ng đ n vi c th c ệ ế ẩ ự ọ ả ưở ế ệ ự

hi n đo l ng k toán trên c s giá g c đ i v i nhi u đ i t ng ệ ườ ế ơ ở ố ố ớ ề ố ượnh : các công c tài chính, tr c p Chính ph , t n th t tài s n.ư ụ ợ ấ ủ ổ ấ ả

Chính sách c ch , ph ng pháp đo l ng k toán liên quanơ ế ươ ườ ếVi c t n t i chính sách hai giá khi n cho vi c ghi nh n giá g c theo ệ ồ ạ ế ệ ậ ốbi u giá chính th c không đ m b o yêu c u khách quan, h qu là ể ứ ả ả ầ ệ ả

các n i dung v chi phí, doanh thu và lãi l có th thi u đ tin c y, ộ ề ỗ ể ế ộ ậngoài ra, còn gây nhi u h u qu nghiêm tr ng khác. ề ậ ả ọ

V n đ chuy n giá và ch ng chuy n giá.ấ ề ể ố ể- K toán giá g c cũng ch u th thách r t l n trong vi c cung c p ế ố ị ử ấ ớ ệ ấ

thông tin trung th c, đáng tin c y do xu t hi n các ho t đ ng ự ậ ấ ệ ạ ộchuy n giá mà các t p đoàn kinh doanh đa qu c gia tìm cách áp ể ậ ốd ng đ thu đ c l i nhu n t i đa v cho t p đoàn qua vi c tăng ụ ể ượ ợ ậ ố ề ậ ệthu nh p, né thu thu nh p ho c đ c chia l i nhu n theo t l ậ ế ậ ặ ượ ợ ậ ỉ ệgóp v n cao trong các liên doanh, trên c s đ nh giá th p h n giáố ơ ở ị ấ ơ

th tr ng các m t hàng xu t kh u t n c ch nhà và đ nh giá ị ườ ặ ấ ẩ ừ ướ ủ ịcao h n giá th tr ng các m t hàng nh p kh u vào n c ch ơ ị ườ ặ ậ ẩ ướ ủnhà.

- Đi u này đ ng nghĩ v i vi c nâng giá (g c) đ u vào, gi m giá bán ề ồ ớ ệ ố ầ ảđ u ra c a các y u t s n xu t trong các giao d ch n i b gi a cácầ ủ ế ố ả ấ ị ộ ộ ữ

thành viên c a t p đoàn đ c đ t t i nhi u qu c gia có bi u ủ ậ ượ ặ ạ ề ố ểthu khác nhau sao cho có l i nh t. Kĩ thu t chuy n giá ngày càngế ợ ấ ậ ể

ph c t p và m r ng, đòi h i ph i có c ch ch ng chuy n giá ứ ạ ở ộ ỏ ả ơ ế ố ểhi u qu nh m tránh th t thu thu , đ a giá thành và giá bán tr ệ ả ằ ấ ế ư ởl i t ng x ng v i th c ch t hao phí đã b ra.ạ ươ ứ ớ ự ấ ỏ

Các v n đ khác.ấ ềNgòai nh ng n i dung trên, còn nhi u v n đ khác liên quan đ n ữ ộ ề ấ ề ếvi c áp d ng k toán giá g c đ cung c p thông tin h u ích cho ệ ụ ế ố ể ấ ững i s d ng nh quan đi m v đánh giá t n th t tài s n ườ ử ụ ư ể ề ổ ấ ả(impairment), chính sách t giá h i đoái, trình đ qu n lí kinh doanh ỉ ố ộ ản i b , ho t đ ng đào t o nhân s k toán-ki m toán còn ph i đ cộ ộ ạ ộ ạ ự ế ể ả ượ

gi i quy t v lí lu n l n th c hành ngh nghi p.ả ế ề ậ ẫ ự ề ệ

d. K t lu nế ậC s giá g c đ c xem là n n c a đo l ng k toán trong nhi u ơ ở ố ượ ề ủ ườ ế ềnăm qua, và k toán giá g c đã th c hi n r t t t ch c năng cung c p ế ố ự ệ ấ ố ứ ấthông tin h u ích và đáng tin c y cho ng i s d ng t i các qu c gia,ữ ậ ườ ử ụ ạ ố

tuy nhiên trong xu h ng phát tri n và h i nh p toàn c u hi n nay, ướ ể ộ ậ ầ ệc s giá g c đã b c l nhi u h n ch . Và m c dù ch a th ph ơ ở ố ộ ộ ề ạ ế ặ ư ể ủnh n vai trò c a giá g c trong k toán nh ng r t c n xem xét l i và ậ ủ ố ế ư ấ ầ ạb sung b i nh ng c s khác m t cách phù h p h n.ổ ở ữ ơ ở ộ ợ ơ

Thay đ i b ng giá tr h p lýổ ằ ị ợ

V i m c tiêu gi i quy t các t n đ ng k trên và h n h t quy t tâm đ a kớ ụ ả ế ồ ọ ể ơ ế ế ư ế

toán n c ta d n ti m c n v i các chu n m c k toán - ki m toán qu c tướ ầ ệ ậ ớ ẩ ự ế ể ố ế

trong b i c nh h i nh p sâu r ng nh hi n nay, c n xem xét và thay đ iố ả ộ ậ ộ ư ệ ầ ổ

nguyên t c giá tr h p lý thay cho nguyên t c giá g c.ắ ị ợ ắ ố

V i vi c s d ng giá tr h p lý là c s đo l ng thích h p khi ghi nh n banớ ệ ử ụ ị ợ ơ ở ườ ợ ậ

đ u c a tài s n và n ph i tr , thông tin do k toán cung c p sẽ b o đ m haiầ ủ ả ợ ả ả ế ấ ả ả

đ c tính ch t l ng quan tr ng: tính thích h p và tính đáng tin c y. Tính thíchặ ấ ượ ọ ợ ậ

h p đ c xác đ nh là ch t l ng c a thông tin hay m c đ nh h ng c aợ ượ ị ấ ượ ủ ứ ộ ả ưở ủ

thông tin đ n quy t đ nh kinh t c a ng i s d ng. Tính thích h p đ cế ế ị ế ủ ườ ử ụ ợ ượ

đánh giá trên ph ng di n, thông tin thích h p đ h tr đ i t ng s d ngươ ệ ợ ể ỗ ợ ố ượ ử ụ

đánh giá ho t đ ng c a doanh nghi p trong quá kh , hi n t i và d đoánạ ộ ủ ệ ứ ệ ạ ự

t ng lai. Còn tính đáng tin c y th hi n, thông tin k toán ph i trình bàyươ ậ ể ệ ế ả

trung th c các nghi p v kinh t phát sinh theo đúng b n ch t m t cáchự ệ ụ ế ả ấ ộ

khách quan, th n tr ng và đ y đ .ậ ọ ầ ủ

Thêm n a, v i trình t xác đ nh giá tr h p lý theo 3 c p đ đ c quy đ nhữ ớ ự ị ị ợ ấ ộ ượ ị

trong chu n m c Báo cáo tài chính qu c t (IFRS) s 13: t các d li u thamẩ ự ố ế ố ừ ữ ệ

chi u là giá chào bán đ n b ng ch ng th tr ng quan sát đ c và các d li uế ế ằ ứ ị ườ ượ ữ ệ

tham chi u là b ng ch ng th tr ng không quan sát đ c cho th y vi c xácế ằ ứ ị ườ ượ ấ ệ

đ nh giá tr h p lý sẽ góp ph n gi m thi u th p nh t m c đ r i ro cho cácị ị ợ ầ ả ế ấ ấ ứ ộ ủ

doanh nghi p thông qua vi c t i đa hóa dùng d li u đ u vào quan sát đ cệ ệ ố ữ ệ ầ ượ

và h n ch t i đã d li u không quan sát đ c.ạ ế ố ữ ệ ượ

Thông tin có th thích h p nh ng có th không đáng tin c y do s ghi nh nể ợ ư ể ậ ự ậ

giá tr có th d n đ n vi c hi u thông tin sai l ch và ng c l i, vì th c nị ể ẫ ế ệ ể ệ ượ ạ ế ầ

s m ghi nh n giá tr h p lý trong vi c s a đ i và b sung Lu t K toán s pớ ậ ị ợ ệ ử ổ ổ ậ ế ắ

t i. Nguyên t c này đ c lu t hóa sẽ tr thành căn c pháp lý đ đi u ch nhớ ắ ượ ậ ở ứ ể ề ỉ

và ch tài ho t đ ng k toán và các m i quan h có liên quan đ n k toán,ế ạ ộ ế ố ệ ế ế

v n đ c coi là căn c quan tr ng đ xem xét, đánh giá ho t đ ng kinh doanhố ượ ứ ọ ể ạ ộ

- tài chính và đ ra các quy t đ nh c n thi t c a các doanh nghi p.ề ế ị ầ ế ủ ệ

C. GIÁ TR H P LÍỊ Ợ

Bên c nh nh ng nh c đi m c a giá g c, làm cho tính h u ích c a thông tinạ ữ ượ ể ủ ố ữ ủ

không cao. Giá tr h p lý d n d n đ c quan tâm và s d ng r ng rãi c aị ợ ầ ầ ượ ử ụ ộ ủ

nhi u n c trên th gi i. Giá tr h p lý phát tri n m nh mẽ cùng v i s hìnhề ướ ế ớ ị ợ ể ạ ớ ự

thành và phát tri n c a các th tr ng ho t đ ng, và ngày nay, giá tr h p lýể ủ ị ườ ạ ộ ị ợ

đ c m r ng áp d ng cho các công c tài chính.ượ ở ộ ụ ụ

I. Khái quát Giá tr h p lýị ợ

1.Khái ni mệ

- Giá tr h p lý là m t thu t ng b t đ u đ c s d ng r ng rãi t cu iị ợ ộ ậ ữ ắ ầ ượ ử ụ ộ ừ ố

nh ng năm 1990, khi y ban so n th o chu n m c k toán qu c t (IASB)ữ Ủ ạ ả ẩ ự ế ố ế

nghiên c u ban hành m i và s a đ i các chu n m c k toán qu c t liênứ ớ ử ổ ẩ ự ế ố ế

quan đ n các lĩnh v c nh : Nông nghi p, B t đ ng s n đ u t , thanh toánế ự ư ệ ấ ộ ả ầ ư

trên c s c phi u, công c tài ơ ở ổ ế ụ chính....

Sau nhi u l n th o lu n D th o Chu n m c v Giá tr h p lý, Tháng 5/2011,ề ầ ả ậ ự ả ẩ ự ề ị ợ

IASB chính th c phát hành IFRS 13 - Đo l ng Giá tr h p lý (Fair Valueứ ườ ị ợ

Measurement), có hi u l c t 01/01/2013. Trong đó, giá tr h p lý đ c đ nhệ ự ừ ị ợ ượ ị

nghĩa nh sau:ư

“Giá tr h p lý là giá tr sẽ nh n đ c khi bán m t tài s n hay giá tr thanhị ợ ị ậ ượ ộ ả ị

toán đ chuy n giao m t kho n n ph i tr trong m t giao d ch có t ch cể ể ộ ả ợ ả ả ộ ị ổ ứ

gi a các bên tham gia th tr ng t i ngày đo l ngữ ị ườ ạ ườ ”.

Nh v y, có th hi u: giá tr h p lý là giá mà t i đó tài s n và n ph i tr cóư ậ ể ể ị ợ ạ ả ợ ả ả

th đ c trao đ i trong m t ể ượ ổ ộ giao d ch hi n t iị ệ ạ gi a nh ng ng i tham gia tữ ữ ườ ự

nguy n, không có s ép bu c, có đ y đ s hi u bi t v trao đ i cũng nhệ ự ộ ầ ủ ự ể ế ề ổ ư

nh ng đ c đi m c a tài s n và n ph i tr đang giao d ch.ữ ặ ể ủ ả ợ ả ả ị

2. S d ng giá tr h p lý trong các chu n m c k toán qu c t hi n hànhử ụ ị ợ ẩ ự ế ố ế ệ

a. Có th khái quát vi c s d ng giá tr h p lý trong các chu n m c k toánể ệ ử ụ ị ợ ẩ ự ế

qu c t hi n hành theo m t s khía c nh n i b t nh sau:ố ế ệ ộ ố ạ ổ ậ ư+ Th nh t, giá tr h p lý đ c s d ng đ đánh giá và ghi nh n banứ ấ ị ợ ượ ử ụ ể ậ

đ uầ .

+ Th hai, Giá tr h p lý đ c s d ng sau ghi nh n ban đ u.ứ ị ợ ượ ử ụ ậ ầ

+ Th ba, Ghi nh n chênh l ch phát sinh do s bi n đ ng c a giá tr h pứ ậ ệ ự ế ộ ủ ị ợ

lý.

b. Chu n m c qu c t quy đ nh v vi c s d ng giá tr h p lýẩ ự ố ế ị ề ệ ử ụ ị ợ

IAS 39 : Công c tài chính: Ghi nh n và đo l ngụ ậ ườ

Các quy đ nh v s d ng giá tr h p lýị ề ử ụ ị ợ- Ghi nh n ban đ u theo giá tr h p lý t i th i đi m đ u t ho c phát hànhậ ầ ị ợ ạ ờ ể ầ ư ặ

công c tài chính.ụ- Sau ghi nh n ban đ u, các công c tài chính đ c ghi nh nậ ầ ụ ượ ậ   tuỳ theo t ngừ

lo i công c c th . Tài s n tài chính đ c chia thành 4 lo i:ạ ụ ụ ể ả ượ ạ(1). N ph i thu và cho vayợ ả(2). Kho n đ u t n m gi đ n ngày đáo h nả ầ ư ắ ữ ế ạ(3). Tài s n tài chính ghi nh n theo giá tr h p lý qua báo cáo k t qu kinhả ậ ị ợ ế ả

doanh.

(4) Tài s n tài chính sãn sàng đ bánả ểTrong đó, tài s n tài chính thu c nhóm (3) đ c ghi nh n theo giá tr h p lý,ả ộ ượ ậ ị ợ

s thay đ i v giá tr h p lý đ c ghi nh n vào thu nh p ho c chi phí trênự ổ ề ị ợ ượ ậ ậ ặ

báo cáo lãi, l . Tài s n tài chính thu c nhóm (4) đ c ghi nh n theo giá trỗ ả ộ ượ ậ ị h p lý v i s bi n đ ng giá tr h p lý đ c ghi nh n vào v n ch s h u…ợ ớ ự ế ộ ị ợ ượ ậ ố ủ ở ữII. Ph ng pháp xác đ nh giá tr h p lý:ươ ị ị ợI. M t s khái ni m và v n đ liên quanộ ố ệ ấ ềĐ có th đ a ra ph ng pháp xác đ nh giá tr h p lý thích h p, ng i đ nhể ể ư ươ ị ị ợ ợ ườ ị

giá c n xem xét nh ng v n đ sau:ầ ữ ấ ề

1. Thu nh p thông tin t th tr ng:ậ ừ ị ườ

Trong quá trình xác đ nh giá tr h p lý c n ph i tham kh o nh ng thông tinị ị ợ ầ ả ả ữ

và d li u đ c l y t th tr ng ữ ệ ượ ấ ừ ị ườ bao g m th tr ng h i đoái, th tr ngồ ị ườ ố ị ườ

hàng hóa, tài s n, th tr ng môi gi i và th tr ng tr c ti p không qua trungả ị ườ ớ ị ườ ự ế

gian. Khi c tính giá tính h p lý doanh nghi p ph i d a vào các thông tinướ ợ ệ ả ự

hi n t i, đó là:ệ ạ- giá niêm y t trên th tr ng trong hi n t iế ị ườ ệ ạ- thông tin v lãi su tề ấ

2. Kỹ thu t đ nh giáậ ị :

Sau khi có đ c thông tin t th tr ngượ ừ ị ườ , doanh nghi p s d ng các kỹệ ử ụ

thu t đ nh giá nh m m c đích c tính giá khi bán m t tài s n ho c khiậ ị ằ ụ ướ ộ ả ặ

chuy n giao m t kho n công n trong m t giao d ch t nguy n gi a các bênể ộ ả ợ ộ ị ự ệ ữ

tham gia th tr ng t i ngày xác đ nh giá tr theo đi u ki n th tr ng hi nị ườ ạ ị ị ề ệ ị ườ ệ

t i. Ba kỹ thu t đ nh giá đ c s d ng r ng rãi là ph ng pháp giá thạ ậ ị ượ ử ụ ộ ươ ị tr ng, ph ng pháp chi phí và ph ng pháp thu nh p. Doanh nghi p ph iườ ươ ươ ậ ệ ả

s d ng các kỹ thu t đ nh giá m t cách nh t quán v i m t ho c nhi uử ụ ậ ị ộ ấ ớ ộ ặ ề

ph ng pháp nêu trên.ươ Tuy nhiên, nh ng thay đ i trong kỹ thu t đ nh giá ho cữ ổ ậ ị ặ

vi c áp d ng kỹ thu t này (ví d thay đ i trong vi c xác đ nh khi nào nên sệ ụ ậ ụ ổ ệ ị ử

d ng k t h p nhi u kỹ thu t đ nh giá ho c thay đ i trong vi c đi u ch nh m tụ ế ợ ề ậ ị ặ ổ ệ ề ỉ ộ

kỹ thu t đ nh giá nào đó) sẽ tr nên phù h p h n n u thay đ i đó giúp xácậ ị ở ợ ơ ế ổ

đ nh đ c giá tr b ng đúng giá tr h p lý ho c giá tr đ i đi n h n. Ví d , thayị ượ ị ằ ị ợ ặ ị ạ ệ ơ ụ

đ i trong các tr ng h p sau:ổ ườ ợ

(a) Các th tr ng m i phát tri n;ị ườ ớ ể

(b) Các thông tin m i tr nên s n có;ớ ở ẵ

(c) Các thông tin đ c s d ng tr c đây không còn s n có n a;ượ ử ụ ướ ẵ ữ

(d) S c i thi n trong các kỹ thu t đ nh giá; ho cự ả ệ ậ ị ặ

(e) S thay đ i c a đi u ki n th tr ng.ự ổ ủ ề ệ ị ườ

3: H th ng phân c p giá tr h p lýệ ố ấ ị ợ

Văn b n th o lu n v các ph ng pháp đo l ng có s d ng giá tr h p lýả ả ậ ề ươ ườ ử ụ ị ợ

c a IASB năm 2005 đ ngh cách xác đ nh giá tr h p lý trong ghi nh n banủ ề ị ị ị ợ ậ

đ u c a giá tr tài s n theo 3 c p đ : giá th tr ng, mô hình hay kỹ thu t xácầ ủ ị ả ấ ộ ị ườ ậ

đ nh giá tr h p lý, và giá hi n hành c a tài s n. Theo chu n m c “Chu nị ị ợ ệ ủ ả ẩ ự ẩ

m c báo cáo tài chính Đo l ng giá tr h p lý (IFRS13)”, trình t xác đ nh giáự ườ ị ợ ự ị

tr h p lý theo 3 c p đ : cao nh t (c p đ 1) đ n th p nh t (c p đ 3). Cănị ợ ấ ộ ấ ấ ộ ế ấ ấ ấ ộ

c vào nh ng thông tin và nh ng gi đ nh đang có, ng i đ nh giá sẽ xem xétứ ữ ữ ả ị ườ ị

có th xác đ nh giá tr h p lý c p đ nào. C p đ càng cao thì c tính càngể ị ị ợ ở ấ ộ ấ ộ ướ

đáng tin c y.ậ

H th ng phân c p giá tr h p lý này đ a ra quy n u tiên cao nh t choệ ố ấ ị ợ ư ề ư ấ

giá niêm y t (ch a đi u ch nh) trong th tr ng ho t đ ng đ i v i cùng m tế ư ề ỉ ị ườ ạ ộ ố ớ ộ

nhóm tài s n ho c công n (các y u t đ u vào c p 1) và quy n u tiên th pả ặ ợ ế ố ầ ấ ề ư ấ

nh t cho các y u t đ u vào không th quan sát đ c (các y u t đ u vào c pấ ế ố ầ ể ượ ế ố ầ ấ

3). S s n có c a các y u t đ u vào có liên quan và tính ch quan c a cácự ẵ ủ ế ố ầ ủ ủ

y u t này, có th có nh h ng đ n vi c l a ch n các kỹ thu t đ nh giá phùế ố ể ả ưở ế ệ ự ọ ậ ị

h p. Tuy nhiên, h th ng phân c p giá tr h p lý u tiên các y u t đ u vàoợ ệ ố ấ ị ợ ư ế ố ầ

s d ng trong các kỹ thu t đ nh giá, ch không ph i các kỹ thu t đ nh giá sử ụ ậ ị ứ ả ậ ị ử

d ng đ xác đ nh giá tr h p lý. ụ ể ị ị ợ

Các y u t đ u vào đ c phân c p thành ba (03) lo i sau:ế ố ầ ượ ấ ạ

- C p đ 1: Các y u t đ u vào là giá niêm y t (tr c đi u ch nh) c a các tàiấ ộ ế ố ầ ế ướ ề ỉ ủ

s n hay n ph i tr đ ng nh t trong các th tr ng ho t đ ng (activeả ợ ả ả ồ ấ ị ườ ạ ộ

market) mà t ch c có th thu th p t i ngày đo l ng. ổ ứ ể ậ ạ ườ “ Đ ng nh t” có nghĩa là: Đ i v i tài s n: có cùng đ c đi m, tính ch t,ồ ấ ố ớ ả ặ ể ấ

cùng tình tr ng cũ - m i, cùng n c s n xu t, cùng năm s n xu t…Đ i v iạ ớ ướ ả ấ ả ấ ố ớ

n ph i tr : có cùng nh ng đi u kho n trong h p đ ng, cùng th i gian, sợ ả ả ữ ề ả ợ ồ ờ ố

ti n, s đánh giá tình tr ng tín d ng…ề ự ạ ụ c p đ này, Giá tr h p lý sẽ là giá niêm y t đó.Ở ấ ộ ị ợ ế

N u không đ t đ c c p đ 1 thì sẽ xem xét sang c p đ 2:ế ạ ượ ấ ộ ấ ộ

- C p đ 2: Y u t đ u vào c p đ 2 bao g m:ấ ộ ế ố ầ ấ ộ ồ

Giá niêm y t c a các tài s n hay n ph i tr t ng t trong th tr ngế ủ ả ợ ả ả ươ ự ị ườ

ho t đ ng.ạ ộ Giá niêm y t c a các tài s n hay n ph i tr đ ng nh t hay t ng tế ủ ả ợ ả ả ồ ấ ươ ự

trong th tr ng không ph i là th tr ng ho t đ ng.ị ườ ả ị ườ ạ ộ Y u t đ u vào, khác giá niêm y t, có th thu th p liên quan đ n tàiế ố ầ ế ể ậ ế

s n hay n ph i tr nh lãi su t, bi n đ ng l i nhu n, tính thanh kho n, m cả ợ ả ả ư ấ ế ộ ợ ậ ả ứ

đ r i ro, r i ro thanh toán, r i ro tín d ng,..ộ ủ ủ ủ ụ Y u t đ u vào ph n l n có ngu n g c hay đ c ch ng th c t các dế ố ầ ầ ớ ồ ố ượ ứ ự ừ ữ

li u th tr ng có th thu th p b ng các công c t ng quan hay các công cệ ị ườ ể ậ ằ ụ ươ ụ

khác.

C p đ 2 d a vào các d li u có th thu th p đ c căn c vào d li u thấ ộ ự ữ ệ ể ậ ượ ứ ữ ệ ị tr ng s n cóườ ẳ- C p đ 3: y u t đ u vào là d li u c a tài s n hay n ph i tr không thấ ộ ế ố ầ ữ ệ ủ ả ợ ả ả ể

thu th p t th tr ng. Do các d li u v ho t đ ng th tr ng không s n cóậ ừ ị ườ ữ ệ ề ạ ộ ị ườ ẵ

t i ngày đo l ng, nên các y u t đ u vào c p đ này ph i s d ng các giạ ườ ế ố ầ ở ấ ộ ả ư ụ ả

đ nh t th tr ng(bao g m c các gi đ nh v r i ro). Giá tr h p lý sẽ đ cị ừ ị ườ ồ ả ả ị ề ủ ị ợ ượ

c tính d a vào các ph ng pháp: Ph ng pháp ti p c n th tr ng,ướ ự ươ ươ ế ậ ị ườ

Ph ng pháp ti p c n thu nh p và ph ng pháp ti p c n chi phí.ươ ế ậ ậ ươ ế ậN u đ c áp d ng, c p đ 2 và 3 có th đ c s d ng đ xác đ nh giá tr h pế ượ ụ ấ ộ ể ượ ử ụ ể ị ị ợ

lý cho các các ch ng khoán ch a niêm y t, tài s n vô hình phát sinh trongứ ư ế ả

nghi p v h p nh t kinh doanh, các kho n d phòng,..ệ ụ ợ ấ ả ự 4. Ph ng pháp xác đ nh giá tr h p lý:ươ ị ị ợ

Tùy thu c vào nh ng c p đ sẽ đ c áp d ng ph ng pháp xác đ nh phùộ ữ ấ ộ ượ ụ ươ ị

h p. Đ i v i c p đ 1 và 2 thì ch c n s d ng 1 ph ng pháp ( ph ng phápợ ố ớ ấ ộ ỉ ầ ử ụ ươ ươ

ti p c n th tr ng) đ i v i c tính c p đ 3 thì c n ph i s d ng c 3ế ậ ị ườ ố ớ ướ ấ ộ ầ ả ử ụ ả

ph ng pháp: ph ng pháp ti p c n th tr ng, ph ng pháp ti p c n chiươ ươ ế ậ ị ườ ươ ế ậ

phí, ph ng pháp ti p c n thu nh p. Ph ng pháp nào s d ng nhi u dươ ế ậ ậ ươ ử ụ ề ữ

li u và gi đ nh t th tr ng thì ph ng pháp đó sẽ cho k t qu đáng tin c yệ ả ị ừ ị ườ ươ ế ả ậ

nh t. N u không có nh ng d li u và gi đ nh t th tr ng thì sẽ c tínhấ ế ữ ữ ệ ả ị ừ ị ườ ướ

giá tr h p lý d a vào nh ng gi đ nh và c tính n i b c a doanh nghi p.ị ợ ự ữ ả ị ướ ộ ộ ủ ệ

M t doanh nghi p ph i s d ng nh ng kỹ thu t đ nh giá phù h p v i hoànộ ệ ả ử ụ ữ ậ ị ợ ớ

c nh và nh ng d li u s n có đ xác đ nh giá tr h p lý, s d ng t i đa cácả ữ ữ ệ ẵ ể ị ị ợ ử ụ ố

y u t đ u vào có th quan sát đ c có liên quan và h n ch s d ng các y uế ố ầ ể ượ ạ ế ử ụ ế

t đ u vào không th quan sát đ c.ố ầ ể ượ

1. Ph ng pháp ti p c n th tr ngươ ế ậ ị ườ : (Market approach)

Ph ng pháp này đ c áp d ng khi có giá tham chi u trên th tr ng, d aươ ượ ụ ế ị ườ ự

trên ti n đ r ng m t ng i tham gia th tr ng sẽ không tr nhi u h n chiề ề ằ ộ ườ ị ườ ả ề ơ

phí đ mua m t tài s n t ng t .ể ộ ả ươ ự

Giá tr h p lý d a vào giá tham chi u, đi u ch nh n u c n thi t.ị ợ ự ế ề ỉ ế ầ ế- Nh ng tr ng h p ph i đi u ch nh giá tham chi u ban đ u:ữ ườ ợ ả ề ỉ ế ầ Giá tham kh o không l y t th tr ng hi n t i mà là giá cũ, do v y DNả ấ ừ ị ườ ệ ạ ậ

nên xem xét th i gian c a giao d ch th c t , nh ng thay đ i trong đi u ki nờ ủ ị ự ế ữ ổ ề ệ

tín d ng, lãi su t, nh ng nhân t khác đ đi u ch nh cho phù h p.ụ ấ ữ ố ể ề ỉ ợ S khác nhau c a tài s n có giá tham chi u trên th tr ng và tài s nự ủ ả ế ị ườ ả

đang đ c đ nh giá thì không th xác đ nh rõ ràng, vì v y c n ph i đi u ch nhượ ị ể ị ậ ầ ả ề ỉ

giá tham chi u.ế Nh ng giá mà không đ i di n cho các giao d ch trên th tr ng, ví dữ ạ ệ ị ị ườ ụ

nh giá đ c l y t giao d ch b c ng ép, giao d ch gi a các bên có liênư ượ ấ ừ ị ị ưỡ ị ữ

quan…

Có s khác bi t trong đ n v tính toán, hoàn c nh, khu v c , h p đ ng…ự ệ ơ ị ả ự ợ ồ

Ví d 1:ụ

Đ i v i các kho n đ u t tài chính trên th tr ng ho t đ ng (activeố ớ ả ầ ư ị ườ ạ ộ

market), giá tr h p lý c a kho n ĐTTC (đ u t tài chính)sẽ đ c xác đ nhị ợ ủ ả ầ ư ượ ị

d a trên giá niêm y t trên th tr ng có th quan sát đ c c a các kho nự ế ị ườ ể ượ ủ ả

đ u t đó. Giá niêm y t trên th tr ng năng đ ng là b ng ch ng t t nh tầ ư ế ị ườ ộ ằ ứ ố ấ

c a giá tr h p lý vì khi đó, giá tr c a kho n ĐTTC đ c hai bên mua bánủ ị ợ ị ủ ả ượ

quy t đ nh d a trên hi u bi t đ y đ và t nguy n tham gia. Khi đó, đ xácế ị ự ể ế ầ ủ ự ệ ể

đ nh giá tr h p lý c a kho n đ u t , giá niêm y t trên th tr ng ho t đ ngị ị ợ ủ ả ầ ư ế ị ườ ạ ộ

luôn ph i đ c u tiên s d ng đ đ nh giá, ngay c khi doanh nghi p choả ượ ư ử ụ ể ị ả ệ

r ng có các ph ng pháp đ nh giá khác phù h p h n. Giá tr h p lý c a m tằ ươ ị ợ ơ ị ợ ủ ộ

danh m c ĐTTC là tích s c a s l ng n m gi và giá niêm y t c a công cụ ố ủ ố ượ ắ ữ ế ủ ụ

đó.

Gi s : ngày 31/12/200N, giá c phi u c a ngân hàng S trên S giao d chả ử ổ ế ủ ở ị

ch ng khoán TP. H Chí Minh là 16.000 đ ng. Cũng t i th i đi m đó, m t tứ ồ ồ ạ ờ ể ộ ổ

ch c t v n tài chính đ c l p có th đ nh giá c phi u ngân hàng S v i giáứ ư ấ ộ ậ ể ị ổ ế ớ

19.800 đ ng/c phi u, d a trên các y u t liên quan đ n l i th ngành ngh ,ồ ổ ế ự ế ố ế ợ ế ề

lĩnh v c kinh doanh; các d án l n sẽ thu l i ích kinh t mà ngân hàng có đ cự ự ớ ợ ế ượ

trong t ng lai g n,… Các nhân t này có th đ c xem là chính xác, phù h pươ ầ ố ể ượ ợ

và đáng tin c y. Tuy nhiên, trong tr ng h p này, giá tr h p lý c a kho nậ ườ ợ ị ợ ủ ả

ĐTTC liên quan đ n c phi u c a ngân hàng S đ c u tiên xác đ nh theo giáế ổ ế ủ ượ ư ị

th tr ng là 16.000 đ ng. Lý do, v i 16.000đ ng/c phi u, các bên mua vàị ườ ồ ớ ồ ổ ế

bên bán có liên quan đ u “s n sàng” giao d ch c phi u v i hi u bi t đ y đề ẵ ị ổ ế ớ ể ế ầ ủ

trong m t giao d ch đ c xem là ngang giá.ộ ị ượ

Ví d 2: ụ

Trong chu n m c k toán Vi t Nam s 11 ( VAS11)- “H p nh t kinh doanh”:ẩ ự ế ệ ố ợ ấ

Đo n 27 “Giá công b t i ngày trao đ i c a công c v n đã niêm y t là b ngạ ố ạ ổ ủ ụ ố ế ằ

ch ng tin c y nh t v giá tr h p lý c a công c v n đó và sẽ đ c s d ng,ứ ậ ấ ề ị ợ ủ ụ ố ượ ử ụ

tr m t s ít tr ng h p. Các b ng ch ng và cách tính toán khác ch đ cừ ộ ố ườ ợ ằ ứ ỉ ượ

công nh n khi bên mua ch ng minh đ c r ng giá công b t i ngày trao đ iậ ứ ượ ằ ố ạ ổ

là ch s không đáng tin c y v giá tr h p lý và các b ng ch ng và cách tínhỉ ố ậ ề ị ợ ằ ứ

toán khác này m i là đáng tin c y h n v giá tr h p lý c a công c v n. Giáớ ậ ơ ề ị ợ ủ ụ ố

công b t i ngày trao đ i đ c coi là không đáng tin c y v giá tr h p lý khiố ạ ổ ượ ậ ề ị ợ

công c v n đó đ c giao d ch trên th tr ng có ít giao d ch....”. Ph ng phápụ ố ượ ị ị ườ ị ươ

th tr ng khi xác đ nh giá tr c a công c v n.ị ườ ị ị ủ ụ ố

2. Ph ng pháp ti p c n thu nh p: (ươ ế ậ ậ Income approach)

Theo ph ng pháp ti p c n thu nh p: Giá tr h p lý c a m t tài s n hay m tươ ế ậ ậ ị ợ ủ ộ ả ộ

kho n n đ c xác đ nh b ng cách s d ng các ph ng pháp kỹ thu t đ quyả ợ ượ ị ằ ử ụ ươ ậ ể

đ i các kho n ti n trong t ng lai v giá tr hi n t i (Dòng ti n vào t vi cổ ả ề ươ ề ị ệ ạ ề ừ ệ

khai thác, s d ng tài s n ho c dòng ti n ra đ thanh toán n ph i tr ).ử ụ ả ặ ề ể ợ ả ả

Ph ng pháp này d a trên ti n đ r ng m t ng i tham gia th tr ng s nươ ự ề ề ằ ộ ườ ị ườ ẵ

sàng tr giá tr hi n t i c a các l i ích sẽ thu đ c c a m t tài s n trongả ị ệ ạ ủ ợ ượ ủ ộ ả

t ng ươ lai.

Ví d :ụ

Đ i v i các kho n ĐTTC trên th tr ng không ho t đ ng (unactive market),ố ớ ả ị ườ ạ ộ

v i s suy gi m đáng k v s l ng và m c đ các giao d ch c a các kho nớ ự ả ể ề ố ượ ứ ộ ị ủ ả

ĐTTC, d n đ n s không t n t i giá tr h p lý t i th i đi m xác đ nh. Trongẫ ế ự ồ ạ ị ợ ạ ờ ể ị

tr ng h p này, đ đo l ng giá tr h p lý c a các kho n ĐTTC, sẽ ph i sườ ợ ể ườ ị ợ ủ ả ả ử

d ng ph ng pháp ti p c n thu nh p. M t trong các mô hình đ nh giá đáng tinụ ươ ế ậ ậ ộ ị

c y và th ng đ c s d ng đ xác đ nh giá tr h p lý c a các kho n ĐTTC làậ ườ ượ ử ụ ể ị ị ợ ủ ả

mô hình chi t kh u dòng ti n, ho c mô hình đ nh giá quy n ch n.ế ấ ề ặ ị ề ọ

Gi s : ngày 15/09/200N, Công ty A mua Trái phi u chính ph , tr giá 1.500ả ử ế ủ ị

tri u đ ng, m nh giá 1 tri u đ ng/trái phi u, kỳ h n 5 năm, lãi su t 8%/năm.ệ ồ ệ ệ ồ ế ạ ấ

Kỳ tr lãi hàng năm, t i ngày 15/09 hàng năm. T i ngày mua, lãi su t thả ạ ạ ấ ị

tr ng cho công c t ng đ ng có cùng đ c tính là 10%/năm. Công ty A ghiườ ụ ươ ươ ặ

nh n ban đ u kho n đ u t mua trái phi u theo giá tr h p lý. Nh ng vì kho nậ ầ ả ầ ư ế ị ợ ư ả

đ u t này đ c giao d ch trên th tr ng không năng đ ng, nên Công ty A sẽầ ư ượ ị ị ườ ộ

s d ng ph ng pháp đ nh giá theo chi t kh u dòng ti n đ xác đ nh giá trử ụ ươ ị ế ấ ề ể ị ị

h p lý c a kho n đ u t này. Giá tr h p lý c a kho n ĐTTC đ c tính toánợ ủ ả ầ ư ị ợ ủ ả ượ

qua b ng s li u sau (b ng s 1)ả ố ệ ả ố

B ng s 1: Xác đ nh giá tr h p lý c a kho n ĐTTC trên th tr ng khôngả ố ị ị ợ ủ ả ị ườ

năng đ ng (đvt: đ ng)ộ ồ

Nh v y, trong tr ng h p này, giá tr h p lý c a kho n đ u t trái phi uư ậ ườ ợ ị ợ ủ ả ầ ư ế

Chính ph c a công ty A đ c ghi nh n trên th tr ng không năng đ ng làủ ủ ượ ậ ị ườ ộ

1.386.276.397 đ ng.ồ

3. Ph ng pháp ti p c n chi phí: ươ ế ậ (Cost approach)

Giá tr h p lý c a m t tài s n đ c xác đ nh trên c s xem xét các chi phíị ợ ủ ộ ả ượ ị ơ ở

ph i b ra đ có đ c m t tài s n thay th t ng đ ng v năng l c s nả ỏ ể ượ ộ ả ế ươ ươ ề ự ả

xu t (Dòng ti n ph i chi đ mua, s n xu t tài s n). Ph ng pháp chi phíấ ề ả ể ả ấ ả ươ

th ng không xem xét đi u ki n th tr ng nên th ng không đ c s d ngườ ề ệ ị ườ ườ ượ ử ụ

trong th c t , ngo i tr đ xác đ nh giá tr h p lý c a m t ph n máy mócự ế ạ ừ ể ị ị ợ ủ ộ ầ

thi t b ho c giá tr các công trình xây d ng c b n. ế ị ặ ị ự ơ ả

Ví d 1ụ : c tính giá tr h p lý cho m t tái s n c a doanh nghi p có đ c doƯớ ị ợ ộ ả ủ ệ ượ

h p nh t, đ c s d ng cho ho t đ ng c a doanh nghi p.ợ ấ ượ ử ụ ạ ộ ủ ệ

a. M c đích đ nh giá: Đ s d ng.ụ ị ể ử ụb. Xác đ nh c p đ : C p đ 3, không có giá tham chi u ị ấ ộ ấ ộ ếc. Áp d ng các ph ng pháp:ụ ươ+) Ph ng pháp ti p c n th tr ng: Ng i s d ng không s d ngươ ế ậ ị ườ ườ ử ụ ử ụ

ph ng pháp ti p c n th tr ng vì không có giá tham chi u.ươ ế ậ ị ườ ế+) Ph ng pháp ti p c n chi phí: c tính chi phí đ t o ra phân ph nươ ế ậ Ướ ể ạ ầ

m m là 15 tri u đ ng.ề ệ ồ+) Ph ng pháp ti p c n thu nh p: Tái s n này dùng cho ho t đ ng choươ ế ậ ậ ả ạ ộ

doanh nghi p, c tính hi n dòng thu nh p t vi c s d ng tài s n nàyệ ướ ệ ậ ừ ệ ử ụ ả

là 100 tri u đ ng.ệ ồd. L a ch n giá: ự ọNg i đ nh giá đã kh ng đ nh ph ng pháp chi phí đã xem xét đ n toànườ ị ẳ ị ươ ế

b chi phí c n thi t đ thay th tái s n này. M c dù có tính ch t suyộ ầ ế ể ế ả ặ ấ

đoán nh ng ph ng pháp này có đ tin c y h n pháp ti p c n thu nh p,ư ươ ộ ậ ơ ế ậ ậ

b i vì dòng thu nh p t o ra t tái s n này là không ch c ch n: doanhở ậ ạ ừ ả ắ ắ

nhi p s d ng ph n m m cho ho t đ ng c a doanh nghi p cùng v i cácệ ử ụ ầ ề ạ ộ ủ ệ ớ

tái s n khác nên không th tách riêng dòng thu nh p t o ra t vi c sả ể ậ ạ ừ ệ ử

d ng ph n m m. Vì v y giá tr h p lý trong tr ng h p này là 15 tri uụ ầ ề ậ ị ợ ườ ợ ệ

đ ng.ồ

Ví d 2: ụ Tài s n đó dùng đ bán, c tính dòng thu nh p t vi c bán tàiả ể ướ ậ ừ ệ

s n là 100 tri u đ ng thì giá tr h p lý c a ph n m m này là bao nhiêu?ả ệ ồ ị ợ ủ ầ ề

a. M c đích đ nh giá: Đ nh giá trong trao đ iụ ị ị ổb. Xác đ nh c p đ : C p đ 3, không có giá tham chi uị ấ ộ ấ ộ ếc. Áp d ng các ph ng pháp:ụ ươ+) Ph ng pháp ti p c n th tr ng: Không th ch s d ng ph ngươ ế ậ ị ườ ể ỉ ử ụ ươ

pháp nhày vì không có giá tham chi u c a ph n m m t ng t . Cácế ủ ầ ề ươ ự

thông tin có th khai thác t th tr ng là: nhu c u c a ph n m m, khể ừ ị ườ ầ ủ ầ ề ả

năng cung ng ph n m m này c a các doanh nghi p khác, u đi m c aứ ầ ề ủ ệ ư ể ủ

ph n m m đang đ nh giá so v i các ph ng pháp khác…..ầ ề ị ớ ươ+) Ph ng pháp ti p c n chi phí: c tính chi phí đ t o ra ph n m m làươ ế ậ ướ ể ạ ầ ề

15 tri u đ ng.ệ ồ+) Ph ng pháp thu nh p: c tính dòng thu nh p t vi c bán ph nươ ậ Ướ ậ ừ ệ ầ

m m là 100 tri u đ ng trên c s nh ng thông tin thu th p đ c t thề ệ ồ ơ ở ữ ậ ượ ừ ị

tr ng trên,… ng i đ nh giá c tính ch c ch n r ng thu nh p thuườ ở ườ ị ướ ắ ắ ằ ậ

đ c t vi c bán ph n m m trên là 100 tri u đ ng.ượ ừ ệ ầ ề ệ ồd. L a ch n giá h p lý:ự ọ ợC hai giá đ u mang tính ch t c tính. Tính đáng tin c y c a nó phả ề ấ ướ ậ ủ ụ

thu c vào m c đích đ nh giá. ph ng pháp ti p c n chi phí, có thộ ụ ị Ở ươ ế ậ ể

ng i đ nh giá đã xem xét toàn b các chi phí đ có đ c tài s n thayườ ị ộ ể ượ ả

th , tuy nhiên nó v n mang tính c tính và suy đoán cao so v i ph ngế ẫ ướ ớ ươ

pháp thu nh p.Khi dòng thu nh p t vi c bán tài s n này khá ch c ch nậ ậ ừ ệ ả ắ ắ

v i con s 100 tri u đ ng.ớ ố ệ ồ

S Đ T NG QUÁT CÁC PH NG PHÁP XÁC Đ NH GIÁ TR H PƠ Ồ Ổ ƯƠ Ị Ị Ợ

LÝ

III. u nh c đi m c a giá tr h p lý:Ư ượ ể ủ ị ợ

Nguyên t c giá g c đ c xem là n n t ng đo l ng c a k toán nh ng khôngắ ố ượ ề ả ườ ủ ế ư

tránh kh i nh ng h n ch nh vi c ph n ánh không đúng giá tr thì tr ngỏ ữ ạ ế ư ệ ả ị ườ

c a tài s n c a DN đ c bi t là các công c tài chính, cung c p thông tin saiủ ả ủ ặ ệ ụ ấ

l ch v DN, làm nh h ng đ n doanh nghi p và nh ng ng i quan tâm đ nệ ề ả ưở ế ệ ữ ườ ế

thông tin c a DN. ủ Vì v y s xu t hi n c a giá tr h p lý có ậ ự ấ ệ ủ ị ợ

u đi m sau đây:Ư ể

1 Ph n ánh chính xác giá tr các công c tài chính, sát v i giá th c t đang giaoả ị ụ ớ ự ế

d ch trên th tr ngị ị ườ

Nh v y, Giá tr h p lý đã kh c ph c đ c nh c đi m c a giá g c. Theoư ậ ị ợ ắ ụ ượ ượ ể ủ ố

chu n m c qu c t IFRS 13, GTHL đ c áp d ng trong vi c đo l ng cácẩ ự ố ế ượ ụ ệ ườ

nghi p v phát sinh, đo l ng tài s n và n ph i tr sau ghi nh n ban đ u vàệ ụ ườ ả ợ ả ả ậ ầ

dùng trong vi c đánh giá giá tr gi m c a tài s n, chính s áp d ng này choệ ị ả ủ ả ự ụ

phép tài s n c a DN luôn đ c đánh giá theo đúng giá tr th c c a chúng trênả ủ ượ ị ự ủ

th tr ng, qua đó đánh giá chính xác ho t đ ng c a công ty.ị ườ ạ ộ ủ

VD: Khi k t thúc kỳ k toán, giá tr c a các kho n ĐTTC c a doanh nghi pế ế ị ủ ả ủ ệ

đ c trình bày trên B ng cân đ i k toán theo giá g c – giá tr ghi nh n banượ ả ố ế ố ị ậ

đ u. Theo chu n m c k toán (VAS) 18, n u các kho n đ u t tài chính nàyầ ẩ ự ế ế ả ầ ư

b gi m giá ho c b t n th t do t ch c kinh t mà doanh nghi p đang đ uị ả ặ ị ổ ấ ổ ứ ế ệ ầ

t vào b l , thì doanh nghi p sẽ ph i trích l p d phòng theo quy đ nh. Tuyư ị ỗ ệ ả ậ ự ị

nhiên, n u giá tr các kho n ĐTTC c a doanh nghi p tăng lên (do giá c phi uế ị ả ủ ệ ổ ế

tăng…), thì kho n chênh l ch này l i không đ c ph n ánh và ghi nh n.ả ệ ạ ượ ả ậ

Ng c l i, khi áp d ng pp giá tr h p lý đ ghi nh n các kho n đ u t này thìượ ạ ụ ị ợ ể ậ ả ầ ư

hàng năm nó sẽ đ c đánh giá theo đúng giá th tr ng đang giao d ch. ượ ị ườ ị

2. Ph n ánh ngày càng khách quan h n.ả ơ

Giá tr h p lý cung c p m t c s lý thuy t và th c ti n cho vi c đánh giá l iị ợ ấ ộ ơ ở ế ự ễ ệ ạ

tài s n. Đ xác đ nh GTHL c n d a vào thông tin v giá c a tài s n và kho nả ể ị ầ ự ề ủ ả ả

n trên th tr ng. Khi doanh nghi p mu n đánh giá l i giá tr kho n đ u tợ ị ườ ệ ố ạ ị ả ầ ư

tài chính c a mình thì có th d a vào b ng niêm y t giá c a sàn giao d ch làmủ ể ự ả ế ủ ị

c s xác đ nh. T đó, vi c minh b ch hóa công khai các thông tin đc m r ngơ ở ị ừ ệ ạ ở ộ

và do đó tin c y cao .ậ

3. Phù h p v i s phát tri n c a kinh t th gi iợ ớ ự ể ủ ế ế ớ

Chúng ta đã bi t chu n m c k toán VN đ c xây d ng d a trên chu n m cế ẩ ự ế ượ ự ự ẩ ứ

k toán qu c t nên vi c s a đ i hay áp d ng các đi m m i là c n thi t. Đ cế ố ế ệ ủ ổ ụ ể ớ ầ ế ặ

bi t trong n n kinh t toán c u hóa này, có r t nhi u DN đ u t ra n cệ ề ế ầ ấ ề ầ ư ướ

ngoài và ng c l i cũng có nhi u DN n c ngoài đ u t vào VN thì vi c h iượ ạ ề ướ ầ ư ệ ộ

nh p c a các chu n m c là h t s c quan tr ng. ậ ủ ẩ ự ế ứ ọ

Bên c nh đó, cách xác đ nh theo giá tr h p lý v n t n t i ạ ị ị ợ ẫ ồ ạ

Nh c đi mượ ể :

1. Tính đáng tin c y c a giá tr h p lýậ ủ ị ợ

Trong tr ng h p không có th tr ng ho t đ ng hi u qu cho tài s nườ ợ ị ườ ạ ộ ệ ả ả

và kho n n ph i tr c n tính giá thì vi c s d ng các gi đ nh, mô hình tínhả ợ ả ả ầ ệ ử ụ ả ị

toán sẽ khó đ t đ c đ tin c y cho dù các mô hình đ c áp d ng m t cáchạ ượ ộ ậ ượ ụ ộ

khách quan, các gi đ nh đ c yêu c u công b .ả ị ượ ầ ố

2. Tính so sánh c a thông tin tài chínhủ

Đ đánh giá hi u qu ho t đ ng kinh doanh c a đ n v và theo th i gian,ể ệ ả ạ ộ ủ ơ ị ờ

ng i s d ng thông tin c n thông tin v thu nh p, chi phí và k t qu theoườ ử ụ ầ ề ậ ế ả

th i gian. N u k t qu ho t đ ng kinh doanh đ c ghi nh n trên c s bi nờ ế ế ả ạ ộ ượ ậ ơ ở ế

đ ng v giá tr h p lý thì thông tin k t qu ho t đ ng sẽ có ít ý nghĩa trongộ ề ị ợ ế ả ạ ộ

đánh giá hi u qu ho t đ ng hi n t i và xu h ng bi n đ ng trong t ng laiệ ả ạ ộ ệ ạ ướ ế ộ ươ

c a k t qu kinh doanh vì s bi n đ ng giá tr h p lý hoàn toàn do các y u tủ ế ả ự ế ộ ị ợ ế ố

c a th tr ng.ủ ị ườ

3. Tính d hi u c a thông tin tài chính khi áp d ng pp giá tr h p lýễ ể ủ ụ ị ợ

Khi các thông tin th tr ng không có s n, vi c xác đ nh giá tr h p lý d aị ườ ẵ ệ ị ị ợ ự

vào vi c thu th p thông tin, xác đ nh m c đ đi u ch nh giá th tr ng, xácệ ậ ị ứ ộ ề ỉ ị ườ

đ nh các gi đ nh và s li u đ u vào cho các công th c toán h c thu n tuýị ả ị ố ệ ầ ứ ọ ầ

trong các mô hình đ nh giá sẽ làm gi m tính d hi u c a các thông tin trênị ả ễ ể ủ

báo cáo tài chính.

Ngoài ra, h n ch c a c s tính giá này th hi n rõ khi nó đ c áp d ngạ ế ủ ơ ở ể ệ ượ ụ

đ đánh giá các tài s n mà doanh nghi p không có ý đ nh bán, thanh toánể ả ệ ị

trong ng n h n. Ng i s d ng thông tin tài chính sẽ khó có th hi u ý nghĩaắ ạ ườ ử ụ ể ể

kinh t c a các kho n thu nh p phát sinh do bi n đ ng tăng giá tr h p lý c aế ủ ả ậ ế ộ ị ợ ủ

m t s tài s n trong khi m c đích n m gi tài s n này c a doanh nghi p làộ ố ả ụ ắ ữ ả ủ ệ

đ có doanh thu trong dài h n, ch không ph i bán tài s n trong ng n h n.ể ạ ứ ả ả ắ ạ

IV. Đ xu t gi i pháp và đ nh h ng s d ng GTHL trong h th ng kề ấ ả ị ướ ử ụ ệ ố ế

toán VN

- T ng b c hoàn ch nh m t h th ng th tr ng ho t đ ng; đ ng b vàừ ướ ỉ ộ ệ ố ị ườ ạ ộ ồ ộ

minh b ch hóa hành lang pháp lý v kinh doanh. Th tr ng hàng hóa và thạ ề ị ườ ị tr ng tài chính Vi t Nam ph i đ c xây d ng ngày càng ho t đ ng đ đápườ ệ ả ượ ự ạ ộ ể

ng nhu c u tìm ki m các d li u tham chi u trong đo l ng GTHL t đóứ ầ ế ữ ệ ế ườ ừ

nâng cao tính tin c y c a GTHL.ậ ủ

- B sung, c p nh t, hoàn thi n n i dung các chu n m c k toán hi n hành cóổ ậ ậ ệ ộ ẩ ự ế ệ

liên quan đ n GTHL theo h ng ti p c n các CMKT qu c t . Các quy đ nh bế ướ ế ậ ố ế ị ổ

sung c n h ng đ n vi c t o l p s th ng nh t, theo đó, c n quy đ nh trongầ ướ ế ệ ạ ậ ự ố ấ ầ ị

chu n m c các yêu c u trình bày thông tin v GTHL.ẩ ự ầ ề

- S d ng GTHL ph i phù h p v i thông l qu c t và đi u ki n c a Vi tử ụ ả ợ ớ ệ ố ế ề ệ ủ ệ

Nam; vi c ti n t i s d ng GTHL nh là m t c s đ nh giá ch y u trong kệ ế ớ ử ụ ư ộ ơ ở ị ủ ế ế

toán c n ph i có l trình h p lý.ầ ả ộ ợ

D. GIÁ TTR PHÂN BỊ Ổ

I.Khái ni m giá tr phân bệ ị ổ

Giá tr phân b c a tài s n tài chính ho c n ph i tr tài chínhị ổ ủ ả ặ ợ ả ả : Đ cượ

xác đ nh b ng giá tr ghi nh n ban đ u c a tài s n tài chính ho c n ph iị ằ ị ậ ầ ủ ả ặ ợ ả

tr tài chính ả

tr đi các kho n hoàn tr g c ừ ả ả ố

tr đi các kho n gi m tr (tr c ti p ho c thông qua vi c s d ng m từ ả ả ừ ự ế ặ ệ ử ụ ộ

tài kho n d phòng) do gi m giá tr ho c do không th thu h i.ả ự ả ị ặ ể ồ

c ng ho c tr các kho n phân b lũy k tính theo ph ng pháp lãiộ ặ ừ ả ổ ế ươ

su t th c c a ph n chênh l ch gi a giá tr ghi nh n ban đ u và giá trấ ự ủ ầ ệ ữ ị ậ ầ ị đáo h n.ạ

Giá trị phân bổ

= Giá g cố -Trả

g cố-

Gi m giá,ả

không thu

h i đ cồ ượ+/-

Kh uấ

hao tích

lũy

Trong đó:

Giá tr phân b là giá tr đ c ch p nh n c a công c tài chính t iị ổ ị ượ ấ ậ ủ ụ ạ

th i đi m đ nh giá (sau khi tính toán ra theo công th c)ờ ể ị ứ

Giá g c là giá tr ban đ u c a công c tài chính, đ c ghi nh n banố ị ầ ủ ụ ượ ậ

đ u. Đ i v i n là g c vay khi phát sinh, v i kho n đ u t là s ti nầ ố ớ ợ ố ớ ả ầ ư ố ề

b ra ban đ u.ỏ ầ Tr g c là các kho n chi tr ti n vay đ i v i n hay các kho n thuả ố ả ả ề ố ớ ợ ả

nh p đ i v i kho n đ u t ,ậ ố ớ ả ầ ư Gi m giá, không thu h i đ c là các kho n làm gi m giá tr c aả ồ ượ ả ả ị ủ

kho n n / đ u t , VD: ch p nh n xóa b t n , n xác đ nh không thả ợ ầ ư ấ ậ ớ ợ ợ ị ể

thu h i.ồ Kh u hao tích lũy là t ng các dòng ti n tích lũy t lúc phát sinhấ ổ ề ừ

kho n n / đ u t t i ngày đ nh giá, các dòng ti n này đ c tínhả ợ ầ ư ớ ị ề ượ

theo ph ng pháp lãi su t th c ho c ph ng pháp đ ng th ngươ ấ ự ặ ươ ườ ẳ

nh m đi u ch nh giá tr c a công c tài chính sao cho h p lý.ằ ề ỉ ị ủ ụ ợ

II.Đi u ki n áp d ng giá tr phân b ề ệ ụ ị ổ

2.1 Tài s n tài chính ả

Theo chu n m c báo cáo tài chính qu c t s 9ẩ ự ố ế ố

M t công c n th a mãn hai đi u ki n sau có th đ c đo l ng theo giá trộ ụ ợ ỏ ề ệ ể ượ ườ ị phân b :ổ

Lo i hình kinh doanh: M c đích mô hình kinh doanh c a th c th làạ ụ ủ ự ể

n m gi tài s n tài chính nh m thu l y dòng ti n mang tính ch t h pắ ữ ả ằ ấ ề ấ ợ

đ ng (ch không ph i là đ bán công c đó và thu l y kho n chênhồ ứ ả ể ụ ấ ả

l ch giá tr h p lý c a tài s n)ệ ị ợ ủ ả

Đ c tính c a dòng ti n: Đi u kho n trong h p đ ng c a tài s n tàiặ ủ ề ề ả ợ ồ ủ ả

chính đó quy đ nh s n ngày nh n đ c các dòng ti n, và dòng ti n đóị ẵ ậ ượ ề ề

đ c thanh toán g c và lãi trên s d n g c. ượ ố ố ư ợ ố

Công c n (Debt instrument): nh ng tài s n tài chính mang l i cho ng iụ ợ ữ ả ạ ườ

n m gi nó quy n h ng m t l ng ti n c đ nh, đ c n đ nh tr c (nhắ ữ ề ưở ộ ượ ề ố ị ượ ấ ị ướ ư

trái phi u kho b c, trái phi u công ty, các kho n vay,…)ế ạ ế ả

Ví d : tr ng h p tài s n tài chính không đ c đo l ng theo giá trụ ườ ợ ả ượ ườ ị phân b ổ

Trái phi u chuy n đ i. Do TP chuy n đ i là trái phi u có th đ cế ể ổ ể ổ ế ể ượ

chuy n thành c phi u th ng vào m t th i đi m xác đ nh tr c trongể ổ ế ườ ộ ờ ể ị ướ

t ng lai (t c là đã chuy n thành công c v n ch s h u). Đi u này phươ ứ ể ụ ố ủ ở ữ ề ụ

thu c vào đi u ki n th tr ng và quy t đ nh c a nhà đ u t (chuy n đ i tộ ề ệ ị ườ ế ị ủ ầ ư ể ổ ự

nguy n) ho c c a đ n v phát hành (chuy n đ i b t bu c).ệ ặ ủ ơ ị ể ổ ắ ộ

Tài s n tài chính ho c n ph i tr tài chính n u không đ c áp d ng giá trả ặ ợ ả ả ế ượ ụ ị phân b thì sẽ áp d ng giá g c ho c giá tr h p lý.ổ ụ ố ặ ị ợ

Các lo i tài s n tài chính đ c đo l ng theo giá tr phân bạ ả ượ ườ ị ổ:

Theo IAS 39 ( International Accounting Standard 39)

-Các kho n vay và ph i thu ả ả là các tài s n tài chính phi phái sinh v i các ả ớkho n thanh toán c đ nh ho c có th xác đ nh đ c mà không đ c niêm ả ố ị ặ ể ị ượ ượ

y t trên thi tr ng ho t đ ng, không ph i n m gi đ mua bán ho c đ c ế ườ ạ ộ ả ắ ữ ể ặ ượch đ nh ghi nh n ban đ u theo giá tr h p lý thông qua ho t đ ng kinh doanhỉ ị ậ ầ ị ợ ạ ộ

hay tài s n s n sang đ bán. Các kho n vay và ph i thu nh trên đ c đo ả ẵ ể ả ả ư ượl ng theo giá tr phân b .ườ ị ổ

-Các kho n đ u t n m gi đ n ngày đáo h nả ầ ư ắ ữ ế ạ : Là các tài s n tài chính phiả

phái sinh v i các kho n thanh toán c đ nh ho c có th xác đ nh và có kỳ đáoớ ả ố ị ặ ể ị

h n c đ nh mà đ n v có ý đ nh và có kh năng gi đ n ngày đáo h n, nh ngạ ố ị ơ ị ị ả ữ ế ạ ữ

kho n đ u t này thì không xác đ nh đ c là kho n cho vay hay ph i thu vàả ầ ư ị ượ ả ả

không đ c ghi nh n ban đ u nh tài s n đo l ng theo giá tr h p lý quaượ ậ ầ ư ả ườ ị ợ

ho t đ ng kinh doanh hay tài s n s n sàng đ bán. Nh ng kho n đ u t n mạ ộ ả ẵ ể ữ ả ầ ư ắ

gi đ n ngày đáo h n thì đ c đo l ng theo giá tr phân b ữ ế ạ ượ ườ ị ổ

2.2 N ph i tr tài chính ợ ả ả

Các kho n n ph i tr tài chính n m gi v i m c đích trao đ i, buôn bán thìả ợ ả ả ắ ữ ớ ụ ổ

đ c xác đ nh theo giá tr h p lý, nh ng kho n n tài chính còn l i đ c đoượ ị ị ợ ữ ả ợ ạ ượ

l ng theo giá tr phân b tr khi tùy ch n giá tr h p lý đ c áp d ng. ườ ị ổ ừ ọ ị ợ ượ ụ

Nh ng tr ng h p n ph i tr tài chính không đ c đo l ng theo giá trữ ườ ợ ợ ả ả ượ ườ ị phân b : ổ

N ph i tr tài chính đ c đo l ng theo giá tr h p lý thông qua ho tợ ả ả ượ ườ ị ợ ạ

đ ng kinh doanhộ

Các h p đ ng b o lãnh tài chính ợ ồ ả

Các cam k t cung c p m t kho n vay v i t l lãi su t th p h n thế ấ ộ ả ớ ỷ ệ ấ ấ ơ ị tr ng.ườ

III.Các ph ng pháp tính giá tr phân bươ ị ổ

Có 2 ph ng pháp tính giá tr phân b :ươ ị ổ

- Ph ng pháp lãi su t th c (ươ ấ ự Effective interest method)

- Ph ng pháp đ ng th ng ( Straight-line method)ươ ườ ẳ

1.Ph ng pháp lãi su t th c (ươ ấ ự Effective interest method)

1.1. Khái ni mệ

a, Ph ng pháp lãi su t th c tươ ấ ự ế là ph ng pháp dùng đ : ươ ểLà ph ng pháp tính toán giá tr phân b c a m t ho c m t nhóm tàiươ ị ổ ủ ộ ặ ộ

s n tài chính ho c n ph i tr tài chính và phân b ả ặ ợ ả ả ổ thu nh p lãi ho cậ ặ

chi phí lãi trong kỳ có liên quan.

b, T l lãi su t th cỷ ệ ấ ự là t l lãi su t chi t kh u các dòng ti n c tínhỷ ệ ấ ế ấ ề ướ

sẽ chi tr ho c nh n đ c trong t ng lai trong su t vòng đ i c a ả ặ ậ ượ ươ ố ờ ủcông c tài chính ho c ng n h n, n u c n thi t, tr v giá tr ghi s ụ ặ ắ ơ ế ầ ế ở ề ị ổhi n t iệ ạ

thu n c a tài s n tài chính ho c n ph i tr tài chính (TT 210/2009-BTC)ầ ủ ả ặ ợ ả ả c, Thu nh p lãi hay chi phí lãiậ đ c tính b ng giá tr thu n c a tài s nượ ằ ị ầ ủ ả

tài chính hay n ph i tr tài chính t i ngày đ u kỳ đó nhân v i t l lãi su tợ ả ả ạ ầ ớ ỷ ệ ấ

th c t .ự ếThông th ng, t l lãi su t th c t (EI) sẽ chính là lãi su t ngoài th tr ngườ ỷ ệ ấ ự ế ấ ị ườ

1.2. Xác đ nh giá tr ghi nh n ban đ u c a CCTC theo ph ng pháp lãi su t ị ị ậ ầ ủ ươ ấth c t .ự ế

Giá tr ghi nh n ban đ u c a các tài s n tài chính hay n ph i tr tài chính sẽ ị ậ ầ ủ ả ợ ả ảx p x giá tr hi n t i c a dòng ti n t ng lai sẽ nh n đ c hay sẽ ph i chi ấ ỉ ị ệ ạ ủ ề ươ ậ ượ ảtr đã đ c chi t kh u t i m c lãi su t th tr ngả ượ ế ấ ạ ứ ấ ị ườ

1.3 Xét ví d 1:ụCông ty Muscle Designs, mua trái phi u có m nh giá 1000 USD, trong đó t ế ệ ổch c phát hành sẽ tr h t trong ba năm. Trái phi u có lãi su t coupon là 5%, ứ ả ế ế ấlãi đ c tr vào cu i m i năm. Công ty mua trái phi u v i giá $ 900, là gi m ượ ả ố ỗ ế ớ ả100 USD so v i m nh giá 1,000. Công ty phân lo i các đ u t gi đ n ngày ớ ệ ạ ầ ư ữ ếđáo h n.ạ

Bài gi i:ả

T i ngày mua, công ty có bút toánạ :

N “kho n đ u t n m gi t i ngày đáoh n”: 900ợ ả ầ ư ắ ữ ớ ạCó Ti n: 900ề

Cu i m i năm 1, 2, 3 công ty nh n đ c m t kho n lãi là = Mênh giá * lãi su t ố ỗ ậ ượ ộ ả ấcoupon = 1000*5% = 50$

Ngoài ra, cu i năm 3 công ty còn nh n đ c kho n g c là 1000$ố ậ ượ ả ố= > thu nh p tài chính t kho n đ u t này trong 3 năm = 50*3 + (1000 – 900)ậ ừ ả ầ ư

= 250

= > C n phân b thu nh p tài chính này b ng cách:ầ ổ ậ ằ

Tính “t l lãi su t th c r”ỷ ệ ấ ự900 = 50/(1+r) + 50/(1+r)^2 + 50/(1+r)^3 + 1000/(1+r)^3

Hay NPV = [ 50/(1+r) + 50/(1+r)^2 + 50/(1+r)^3 + 1000/(1+r)^3] - 900

Đ gi i ph ng trình này s d ng ph ng pháp n i suy (IRR, nh trong ể ả ươ ử ụ ươ ộ ưch ng khoán)ứThay r = 8.5% => NPV = 10.6092

Thay r = 9% => NPV = -1.2518

= > r= 8.5% + (10.6092/(10.6092+1.2518)) * ( 9% - 8.5%)

= > r = 8.95%

Thu nh p tài chính c a công ty trong 3 năm nh sau :ậ ủ ưThu nh p Năm 1 = 900*8.95% = 81ậNh ng vì công ty ch nh n đ c 50$ ti n m t, nên chênh l ch 31$ đ c phân ư ỉ ậ ượ ề ặ ệ ượb vào g c c a tài s n tài chính( đây chính là trái phi u coupon) ổ ố ủ ả ở ế= > cu i năm 1, giá tr thu n c a kho n trái phi u mà công ty n m gi hay ố ị ầ ủ ả ế ắ ữchính là giá tr có phân b c a trái phi u này (amortised cost) là: 900 – 50 +81 ị ổ ủ ế= 931

Thu nh p Năm 2 = 931*8.95% = 83ậ= > Giá tr thu n c a kho n trái phi u mà công ty n m gi hay chính là giá tr ị ầ ủ ả ế ắ ữ ịcó phân b c a trái phi u này cu i năm 2 = 900 – 50*2 + (81+83) = 964ổ ủ ế ố

Thu nh p Năm 3 = 964 * 8.95% = 86ậ= > Giá tr thu n c a kho n trái phi u mà công ty n m gi hay chính là giá tr ị ầ ủ ả ế ắ ữ ịcó phân b c a trái phi u này cu i năm 3 = 900 – 50*3 + (81+83+86) =ổ ủ ế ố 1000

B ng t ng h p sau:ả ổ ợ 

(A)

 (B)

Interest and

 

(C)

(D)

Debt Discount

 

Ending

Year

Beginning

Amortized

Cost

Principal

Payments

Interest

Income

[A x 8.95%]

Amortization

[C – B]

Amortized Cost

[A + D]

1 900 50 81 31 931

2 931 50 83 33 964

3 964 50 86 36 1,000

1.4. H ch toán trong th i gian gi tài s n Tài s n tài chính (trái phi u)ạ ờ ữ ả ả ếCu i năm 1:ố

N Ti n m t: 50ợ ề ặN Tài s n TC gi t i ngày đáo h n: 31ợ ả ữ ớ ạ

Có Thu nh p tài chính: 81ậCu i năm 2:ố

N Ti n m t: 50ợ ề ặN Tài s n TC gi t i ngày đáo h n: 33ợ ả ữ ớ ạ

Có Thu nh p tài chính: 83ậ

Cu i năm 3:ốN Ti n m t: 50ợ ề ặN Tài s n TC gi t i ngày đáo h n: 36ợ ả ữ ớ ạ

Có Thu nh p tài chính: 86ậ

Cu i năm 3 khi nh n l i ti n g c 1000$:ố ậ ạ ề ốN Ti n m t: 1000ợ ề ặ

Có Tài s n tài chính n m t i ngày đáo h n: 1000ả ắ ớ ạ

Ví d 2:ụ Ngày 1 tháng 1 năm 2011, m t doanh nghi p nh n m t kho n vay ộ ệ ậ ộ ả$10,000. Khi vay, doanh nghi p ph i ch u chi phí giao d ch $100, chi phí này ệ ả ị ịđ c kh u tr vào kho n ti n vay đ ghi nh n vào giá tr ghi s ban đ u . Lãi ươ ấ ừ ả ề ể ậ ị ổ ầsu t th a thu n là $700 1 năm. Lãi su t có th đ c thanh toán d n d n vào ấ ỏ ậ ấ ể ượ ầ ầngày 31 tháng 12 hàng năm. Kho n vay ph i đ c hoàn tr vào 31 tháng 12 ả ả ượ ảnăm 2015

Answer:

Cu i m i năm công ty ph i tr m t chi phí lãi ph i tr = m nh giá × lãi su t ố ỗ ả ả ộ ả ả ệ ấcoupon = 700

Ngoài ra, cu i năm 5 công ty còn ph i tr kho n g c là 10,000ố ả ả ả ố= > chi phí tài chính t kho n vay này trong 5 năm = 700 * 5 + 100 = 3600 ừ ả= > C n phân b thu nh p tài chính này b ng cách:ầ ổ ậ ằTính t l lãi su t th c rỷ ệ ấ ự9900=700/(1+r) + 700/(1+r)2 + 700/(1+r)3 + 700/(1+r)4 + 700/(1+r)5 +

10000/(1+r)5

= > NPV=700/(1+r) + 700/(1+r)2 + 700/(1+r)3 + 700/(1+r)4 + 700/(1+r)5 +

10000/(1+r)5 – 9900

Đ gi i ph ng trình này s d ng ph ng pháp n i suy (IRR, nh trong ể ả ươ ử ụ ươ ộ ưch ng khoán gi i đ c r= 7.2455ứ ả ượChi phí Năm 1 = 9900*7.2455% = 717.30

Nh ng vì công ty ch ph i tr 700 ti n m t, nên chênh l ch 17.30$ đ c phân ư ỉ ả ả ề ặ ệ ượb vào g c c a n ph i tr tài chính. ổ ố ủ ợ ả ả= > cu i năm 1, giá tr thu n c a kho n vay mà công ty n m gi hay chính là ố ị ầ ủ ả ắ ữgiá tr có phân b c a kho n vay này là: 9900 – 700 +717.30 = 9917.30ị ổ ủ ả

Chi phí Năm 2 = 9917.30*7.2455% = 718.56

= > giá tr thu n c a kho n vay mà công ty n m gi hay chính là giá tr có ị ầ ủ ả ắ ữ ịphân b c a kho n vay này là = 9900 – 700*2 + (717.30+718.56) = 9936.86ổ ủ ảTính t ng t cho các năm ti p theo ta có b ng sau:ươ ự ế ả

Phân b theo giá g c đ u ổ ố ầnăm

Lãi ph i trả ả Dòng ti nề Phân b theo ổgiá tr g c ị ốcu i nămố

Year $ $ $ $

20X1 9,900.00 717.30 (700.00) 9,917.30

20X2 9,917.30 718.56 (700.00) 9,935.86

20X3 9,935.86 719.90 (700.00) 9,955.76

20X4 9,955.76 721.35 (700.00) 9,977.11

20X5 9,977.11 722.89 (10,700.00) 0.00

Ví d 3:ụ ngày 1 tháng 1 năm 2011, m t doanh nghi p nh n m t kho n vayộ ệ ậ ộ ả

$10,000. Ng i cho vay đã ch p nh n m c lãi su t u đãi 5%/năm cho doanhườ ấ ậ ứ ấ ư

nghi p. M c lãi su t th tr ng cho kho n vay nh trên là 10%/năm. Lãi su tệ ứ ấ ị ườ ả ư ấ

đ c tr d n đ u hàng năm và kho n n ph i đ c thanh toán vàoượ ả ầ ề ả ợ ả ượ

31/12/2012

Answer:

Phân b theo giá tr g cổ ị ố

đ u nămầLãi ph i trả ả Dòng ti nề Phân b theoổ

giá tr g cị ố

cu i nămố

Year $ $ $ $

20X1 9,132.23 913.22 (500.00) 9,545.45

20X2 9,545.45 954.55 (10,500.00) 0.00

Giá tr ghi s ban đ u đã đ c tính toán là giá tr hi n t i ròng c a dòng ti n ị ổ ầ ượ ị ệ ạ ủ ềchi t kh u theo m t lãi su t th tr ngế ấ ộ ấ ị ườ

Year Discount

factor

(10%)

Cash flow Net present

value

$ $ $

20X1 0.9091 500.00 454.55

20X2 0.8264 10,500.00 8,677.68

=

9,132.23

1.5. u nh c đi m c a ph ng pháp lãi su t th c tƯ ượ ể ủ ươ ấ ự ế

u đi m:Ư ể- Ph n ánh các tài s n và công n tài chính c a doanh nghi p đúng v iả ả ợ ủ ệ ớ

l i ích và nghĩa v c a doanh nghi p th i đi m l p báo cáo.(vì tínhợ ụ ủ ệ ở ờ ể ậ

toán đi u ch nh m i kỳ nên ph n ánh chính xác giá tr => chính xác l iề ỉ ỗ ả ị ợ

ích và nghĩa v trong kỳ”)ụ-  Thông tin tài chính v giá g c có phân b cũng đ t đ c m c đ tin c yề ố ổ ạ ượ ứ ộ ậ

cao (vì mô hình này s d ng các d li u v lu ng ti n, giá tr th i gianử ụ ữ ệ ề ồ ề ị ờ

c a ti n, t l chi t kh u đ c quy đ nh rõ trong các h p đ ng ho c sủ ề ỷ ệ ế ấ ượ ị ợ ồ ặ ố

li u tham chi u t th tr ng ho t đ ng.)ệ ế ừ ị ườ ạ ộ

Nh c đi m:ượ ể- T n nhi u công s c vì ph i tính l i sau m i kỳ .ố ề ứ ả ạ ỗ- Ph ng pháp tính toán ph c t p.ươ ứ ạ

2.Ph ng pháp đ ng th ng – Straight line methodươ ườ ẳ

2.1.Khái ni mệPh ng pháp phân b theo đ ng th ng là ph ng pháp dùng đ : ươ ổ ườ ẳ ươ ể

- Tính ra “giá g c có phân b ” c a m t tài s n tài chính ho c m t kho nố ổ ủ ộ ả ặ ộ ả

n ph i tr tài chính (hay m t nhóm các tài s n tài chính ho c m tợ ả ả ộ ả ặ ộ

nhóm các kho n n ph i tr tài chính)ả ợ ả ả- Phân b thu nh p tài chính ho c chi phí tài chính trong các ký có liênổ ậ ặ

quan (là liên quan đ n vòng đ i d ki n c a công c tài chính đó)ế ờ ự ế ủ ụNh ng không s d ng lãi su t th c t đ phân b thu nh p hay chi phí tàiư ử ụ ấ ự ế ể ổ ậ

chính, mà s thu nh p hay chi phí tài chính đ c phân b đ u cho s năm n mố ậ ượ ổ ề ố ắ

gi công c tài chính đó.ữ ụ

2.2.Xét ví d trên, v i đi u ki n áp d ng ph ng pháp phân b đ ng th ngụ ớ ề ệ ụ ươ ổ ườ ẳ :

T ng thu nh p tài chính trong 3 năm nh n đ c = 50*3 + (1000 – 900) = 250ổ ậ ậ ượPhân b cho m i năm = 250/3 = 83.33ổ ỗTa có b ng sau:ả

 

(A)

 (B)

Interest and

 

(C)

(D)

Debt Discount

 

Ending

Year

Beginning

Amortized

Cost

Principal

Payments

Interest

Income

[200 :3]

Amortization

[C – B]

Amortized Cost

[A + D]

1 900 50 83.33 33.33 933.33

2 933.33 50 83.33 33.33 966.66

3 966.66 50 83.33 33.33 1,000

2.3. u nh c đi m c a ph ng pháp phân b theo đ ng th ngƯ ượ ể ủ ươ ổ ườ ẳ

u đi m:Ư ể

Đ n gi n, d tính toán, giá tr phân b ch c n tính m t l n cho t t c các kìơ ả ễ ị ổ ỉ ầ ộ ầ ấ ảNh c đi m :ượ ể

Kém chính xác h n do không tính đ n giá tr th i gian c a lu ng ti n trong ơ ế ị ờ ủ ồ ềt ng lai.ươK T LU N.Ế Ậ