(1)

การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรม ในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล

สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

Factors Analysis of Ethical Leadership and Ethical Dilemmas in Educational Administration of Nursing Administrators

in Nursing Colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute,

Ministry of Public Health

ชตมา รกษบางแหลม Chutima Rukbanglaem

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Education in Educational Administration

Prince of Songkla University 2559

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ วเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม และประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนกกระทรวงสาธารณสข

ผเขยน นางชตมา รกษบางแหลม สาขาวชา การบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปน

สวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

.................................................................. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

......................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.เอกรนทร สงขทอง)

...............................................ประธานกรรมการ (ดร.เรชา ชสวรรณ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

.............................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.เอกรนทร สงขทอง)

......................................................................... (ดร.ชวลต เกดทพย)

.............................................................กรรมการ (ดร.ชวลต เกดทพย)

......................................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว)

.............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว)

.............................................................กรรมการ (ดร.รจนา วรยะสมบต)

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทม

สวนชวยเหลอแลว

ลงชอ................................................................

(ผชวยศาสตราจารย ดร.เอกรนทร สงขทอง)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

ลงชอ...............................................................

(นางชตมา รกษบางแหลม)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และ

ไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ ..................................................................

(นางชตมา รกษบางแหลม)

นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ วเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม และประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

ผเขยน นางชตมา รกษบางแหลม สาขาวชา การบรหารการศกษา ปการศกษา 2559

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) วเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม 2) ศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรม และ3)ศกษาประเดนปญหาทางจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ใชระเบยบ วธวจยแบบผสมผสาน(Mixed methodology)แบบThe explanatory sequential design โดย การวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) และการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) ผวจยไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การคนหาองคประกอบ ผวจยวเคราะหเอกสารและสงเคราะหตวแปรไดจ านวนตวแปร 35 ตวแปร ในการวจยเชงปรมาณไดท าการวจย เชงส ารวจ (Survey Study) โดยประชากร เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ และหวหนาภาควชาและหวหนางาน วทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขจ านวน 29 แหง ไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 443 คน แลวท าการสมแบบเฉพาะเจาะจง กลมตวอยาง เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ และหวหนาภาควชาและหวหนางานวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขและน ามาวเคราะหองคประกอบ และการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory Factor Analysis) องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารฯ และระยะท 2 การศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารฯ ดวยการวจยเชงคณภาพโดยการสมภาษณเชงลก กบผบรหาร รองผอกฯ หวหนาภาควชาฯ และอาจารยพยาบาลจากวทยาลยพยาบาลฯ ใน 5 ภาค ๆ ละ 1 วทยาลย จ านวน 5 วทยาลยรวมเปน จ านวน 30 คนดวยการเลอกแบบเจาะจงโดยใชหลกเกณฑจากการด าเนนการเสรมสรางจรยธรรมอยางตอเนอง

ผลการวจย 1.ผลการวจยในเชงปรมาณ พบวา 1.1 กลมตวอยางเปนบคลากรทปฏบตหนาทอาจารยในวทยาลยพยาบาล

สงกดกระทรวงสาธารณสขทงหมด 443 คน สวนใหญเปนเพศหญง อายอยในชวง 41-50ป

(6)

วฒปรญญาตร ซงมประสบการณในต าแหนงหนาทมากกวา15ป และมประสบการณดานการสอน 11-15 ป โดยด ารงต าแหนงหวหนางาน หวหนาภาค รองผอ านวยการ และผอ านวยการ ตามล าดบ

1.2ระดบความคดเหนเกยวกบตวแปร โดยภาพรวมตวแปรทง 88 ขอ มความเหมาะสมกบภาวะผน าเชงจรยธรรมมคาเฉลย( X )โดยรวม เทากบ4.139 และสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.)เทากบ 0.849 อยในระดบมาก

1.3 การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขม 5 องคประกอบ เรยงตามคาน าหนก

องคประกอบท 1 “ดานการเปนตนแบบกลยาณมตรในการบรหารงานใหกบ หนวยงานสงคมและวชาชพ ”ประกอบดวยตวแปรรวม 38 ตวแปรมคาน าหนก องคประกอบอยระหวาง .467 ถง .714 มคา ไอเกนเทากบ 21.816 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 24.791

องคประกอบท 2 “ดานการเปนตนแบบการบรหารงานทสรางศรทธาตอตนเอง สงคมและวชาชพ” ประกอบดวยตวแปรรวม 18 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .497 ถง .663 มคา ไอเกนเทากบ 16.099 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 18.294

องคประกอบท 3 “ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม”ประกอบดวยตวแปรรวม 9 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .480 ถง .734 มคาไอเกนเทากบ 15.111และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ15.111

องคประกอบท 4 “ดานการเปนแบบอยางทมงมนในการบรหารงานทมจรยธรรมเปนเวลาตอเนองยาวนาน”ประกอบดวยตวแปรรวม 9 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง.496 ถง .622 มคา ไอเกน 11.760 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ13.363

องคประกอบท 5 “ดานการบรหารจดการกบปญหาทหลากหลายและซบซอนไดอยางมคณภาพภายใตหลกจรยธรรม”ประกอบดวยตวแปรรวม 4 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบ อยระหวาง .429 ถง .652 มคา ไอเกนเทากบ 8.029 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 9.123

2.การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ พบวาผลจากการสมภาษณเชงลกสามารถชวย ยนยนและมความสอดคลองกบผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทง5องคประกอบ และสรปผลไดดงน

2.1 ภาวะผน าเชงจรยธรรม เปนมมมองของคณลกษณะผบรหารทแสดงออก ตามคานยม ความเชอของตนเปนภาวะผน าอกรปแบบหนงสามารถใชไดจรงในการบรหารงาน จงเปนคณลกษณะทพงมในผบรหารทกระดบและมความจ าเปนทผบรหารโดยเฉพาะในสถาบนการศกษาทางการพยาบาลทมลกษณะเฉพาะในทางวชาชพควรมและแสดงออกอยางมจรยธรรม

(7)

2.2 การแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรม ตามองคประกอบทง 5 องคประกอบ มดงนโดยองคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข พบวา มการแสดงออกในประเดนยอยเกยวกบการมสมมาคารวะ การเคารพในศกดศร ความเปนปจเจกบคคล ความเมตตากรณา การเปนแบบอยางของการรกษาระเบยบวนยของหนวยงาน การเสยสละและความมเหตผล

องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา พบวา มการแสดงออกในประเดนยอยเกยวกบ การประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงาม และการสรางศรทธาในตนและวชาชพ

องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม พบวา มการแสดงออกในประเดนยอยเกยวกบ การยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม การไมสบปลบกลบกลอก และการใหความส าคญกบความยตธรรม

องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอน อยางมออาชพพบวา มการแสดงออกในประเดนยอยเกยวกบความรบผดชอบ ความอตสาหะและ การปฏบตงานเมอตองเผชญกบการแกปญหา

องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน พบวา มการแสดงออกในประเดนยอยเกยวกบการแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมทในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอและความสามคค

3.ประเดนปญหาจรยธรรม เปนประเดนความยากล าบากอนเกดจากการแสดงออกถงการกระท าโดยอาศยภาวะผน าเชงจรยธรรม ลกษณะของปญหามทงทเปนปญหาโดดๆและเปนค เชน ความถกตองกบความถกใจ ความรบผดชอบกบความซอสตย ความเสยสละกบความรบผดชอบ ความเมตตากบความความรบผดชอบ ความเมตตากบความเสมอภาค และความยตธรรมกบความเมตตา เปนตน ซงเปนความยากล าบากทผบรหารตองเผชญกบปญหาในการบรหารสถานศกษา สงผลกระทบระดบบคคลท าใหเกดความไมสบายใจ ล าบากใจ และระดบองคกร ขาดความสข ยงยากใจในการบรหารงาน การอยรวมกน ไมอาจหาขอยตไดงายจากขอมลทมอย ตองมการแกปญหา อยางรอบคอบ ในการแกปญหาตองท าความเขาใจกบประเดนปญหา วเคราะหหาสาเหตทแทจรง การคนหาทางเลอกและแนวทางแกไขปญหาโดยใชหลกจรยธรรมพนฐาน ความดงาม ความถกตอง และหลกจรยธรรมวชาชพ หลกการบรหารงาน รวมถงการตดสนใจเลอกทางเลอก ปฏบตตามทางเลอก และการประเมนผลทางเลอกระยะสนและยาว การเผชญและแกปญหาไดอยางเหมาะสมของสถานการณ ตามน าหนก ความโนมเอยงของปญหา บรบทและสภาพแวดลอมขององคกร

(8)

ขอเสนอแนะ 1.องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมมสวนส าคญในการบรหารงานของ

ผบรหารสถานศกษาทางการพยาบาลซงองคประกอบทง 5 องคประกอบทมผลตอการพฒนาวทยาลย สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขควรใหความส าคญและน ามาเปนกรอบในการก าหนดและพฒนานโยบาย เปาหมายและกลยทธทงระยะสนและระยะยาวใหรองรบกบการเปลยนแปลง เชน จดตงวทยาลยคณธรรม

2. ในการบรหารสถานศกษาของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขควรใหความสนใจค านงถงองคประกอบและปจจยตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรม และการด าเนนการอยางเปนระบบจงจะท าให การบรหารสถานศกษาเกดประสทธภาพและประสทธผล

3. ผลจากการวจยสะทอนใหเหนวาถงแมผบรหารในวทยาลยพยาบาลพยายามแสดงออกถงภาวะผน าเชงจรยธรรมไดครอบคลมตามประเดนแตละองคประกอบแตกไมสามารถหลกเลยงการเผชญกบความยากล าบากทางจรยธรรมได ดงนนผเกยวของหรอผก าหนดนโยบายระดบสงควรสรางความตระหนกโดยจดใหมการอบรม หรอใหความรเกยวกบวธการปฏบตหรอจดการกบความยากล าบากเหลานนกอนเขาสต าแหนงผบรหารหรอระหวางการด ารงต าแหนงทางการบรหารอนจะเปนประโยชนตอการบรหารของวทยาลยและเกดผลดตอการปฏบตงานในองคการ

4. ควรมการศกษาวจยในเชงลกเกยวกบการจดการกบความยากล าบากทางจรยธรรมของผบรหารเพอใหทราบเกยวกบแนวปฏบตทเปนเลศ และการจดการกบสถานการณตางๆ ทางการบรหาร

5. ควรมการศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลในการจดการกบความยากล าบากทางจรยธรรมของผบรหารตอไป ค าส าคญ : ภาวะผน าเชงจรยธรรม ประเดนปญหาจรยธรรม การวเคราะหองคประกอบ การบรหารสถานศกษา

(9)

Thesis Title Factors Analysis of Ethical Leadership and Ethical Dilemmas in Educational Administration of Nursing Administrators in Nursing

Colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health

Author Mrs. Chutima Ruukbanglaem Major Program Educational Administration Academic Year 2016

ABSTRACT

The objectives of this research was 1) to analyze the components of ethical leadership, and 2) to study of ethical leadership and 3) to study ethical dilemmas in educational administration of nursing administrators in nursing colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health. The explanatory sequential mixed methodology was applied to this quantitative and qualitative research. This study was divided into 2 phases; Phase 1 conceptual framework determination and factors synthesis which 35 factors were found, Exploratory Factor Analysis was used for quantitative data from survey study. The populations were the ethical leadership of nursing administrators in 29 nursing colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health. 443 respondents comprising of directors, deputy directors, and chiefs of department in nursing colleges as a sample was conducted by purposive sampling technique. In Phase 2, the ethical leadership and ethical dilemmas in educational administration of nursing administrators in nursing colleges was examined by in-depth interview. Thirty key informants were directors, deputy directors, head of departments, and nursing lecturers following the nursing network in 5 regions, a college per a region; 5 colleges with 5-7 key informants per each college by purposive sampling according to the criteria of performing the continually ethical promotion.

(10)

The finding revealed as follows: 1. The quantitative results showed that

1.1 The most of respondents officiating as the lecturer in nursing colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health were female, between 41-50 years old, Bachelor’s degree, more than 15 years of working experience, 11-15 years of instructional experience, and acting as were head of division, head of department, deputy director, and director respectively.

1.2 The overall picture of variables in 88 items was fit with the mean score of ethical leadership at 4.139. The standard deviation was 0.849 at high level.

1.3 There were 5 components of ethical leadership for administrators in nursing colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health in accordance with factor loading consecutively.

Factor 1 Cooperation of benefits was composed of 38 variables with factor loadings between .467 to .714, Eigen value at 21.816, and the percentage of variance at 24.791.

Factor 2 Building of beliefs and trustworthiness was composed of 18 variables with factor loadings between .497 to .663, Eigen value at 16.099, and the percentage of variance at 18.294.

Factor 3 Manifest of truthfulness with openness, integrity and equality was composed of 9 variables with factor loadings between .480 to .734, Eigen value at 15.111, and the percentage of variance at 15.111.

Factor 4 Professional encounter in various and complex management problems with professional encouragement was composed of 9 variables with factor loadings between .496 to .622, Eigen value at 11.760, and the percentage of variance at 13.363.

Factor 5 Contribution of teamwork was composed of 4 variables with factor loadings between .429 to .652, Eigen value at 8.029, and the percentage of variance at 9.123.

(11)

2. The qualitative results based on in-depth interview can confirm and have correspondence with 5 factors of ethical leadership and were concluded that

2.1 The ethical leadership is a perspective of administrators’ characteristic demonstrated through individual’s value and belief. It is counted as another type of leadership being truly practicable in a job administration. Thus, it is a desirable characteristic in all level of administrators. It is essential for administrators in nursing education institutes with particular profession should have and perform ethically.

2.2 The ethical leadership expression followed in 5 factors; Factor 1 Cooperation of benefits related to manner, dignity,

individuality, gratitude, being a role model of discipline in agencies, sacrifice, and rationality.

Factor 2 Building of beliefs and trustworthiness related to a behavior with virtue principles and raising faith in ourselves and profession.

Factor 3 Manifest of truthfulness with openness, integrity and equality related to an apparent affirmation for truth, integrity, equality, no prevarication, and justice recognition.

Factor 4 Professional encounter in various and complex management problems with professional encouragement related to responsibility, effort, and reaction when facing a problem.

Factor 5 Contribution of teamwork for a team related to full potential in creating a teamwork constantly and unity.

3. The ethical dilemmas are a difficult issue occurred from ethical leadership-based action. The problem feature happens in single and parallel way, such as uprightness and satisfaction, responsibility and honesty, dedication and responsibility, compassion and responsibility, compassion and fairness, and justice and compassion. These are a hardship that the administrators must confront in educational administration. In individual level, it brings them discomfort. In organization level, it raises unhappiness, difficulty of management and co-existence which is probably hard to get a final agreement from existing data. The problem solving must be thoroughly done.

(12)

For a resolution, we must understand the problem, analyze for a true reason, search for an alternative and guidance of problem solving based on morals, goodness, uprightness, professional morals, and administrative principles. In addition, it includes making decision to choose the alternative, perform the alternative, and short-term and long-term evaluation on the alternative, proper confrontation and problem solving in each situation, problem inclination, and an organizational context and environment. Recommendation

1. Factors of ethical leadership take a significance part in management of administrators in nursing colleges. According the finding, five factors influencing the development of colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health should be emphasized and applied to become a concept for specifying and developing a policy, goal, and strategy in both short term and long term in order to support any change, such as establishing the University of Morality.

2. Involving the institutional administration of administrators under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health, a variety of factor and element relating ethical leadership development and a systematic operation should be paid attention. Then it will create the institutional administration with efficiency and efficacy.

3. The result from research revealed that even the Educational Administrators in nursing college try to conduct each detail of components in the ethical leadership but could not avoid of coping with ethical difficulties. So, the Administrators ina high level policy of should be concerned and performed by arrange a seminar or giving knowledge about how to perform and avoidance of those difficulties before in charge of headmaster position which benefits for organization.

4. In-depth research how to manage ethical difficulties and ethical problems by developing the best practical guidelines should be utilized and developed in further studied for Administrators.

(13)

5. The effective of factors which related to managing ethical difficulties should be studied in further.

Keywords : Ethical Leadership, Ethical Dilemmas, Factor Analysis, Educational Administration

(14)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยด ดวยความกรณาเปนอยางสงจาก ผชวยศาสตราจารยดร.เอกรนทร สงขทอง ทปรกษาวทยานพนธ ดร.ชวลต เกดทพย รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว กรรมการทปรกษาวทยานพนธทกรณาใหค าปรกษาแนะน า ชวยเหลอสนบสนน และแกไขขอบกพรองตางๆ ในการจดท าวทยานพนธ ผวจย ขอกราบขอบพระคณในความกรณาเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณดร.เรชา ชสวรรณ และ ดร.รจนา วรยะสมบต ทกรณา สละเวลามาเปนกรรมการสอบ และใหค าแนะน าเพอใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณยงขน

ขอกราบขอบพระคณผเชยวชาญทกทาน ทกรณาตรวจ ใหขอเสนอแนะและ ค า แนะน าตางๆ เกยวกบเครองมอทใชในการวจย

ขอกราบขอบพระคณผบรหาร และคณาจารยในวททยาลยพยาบาล ในสงกด สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขทใหความรวมมอ ในการเกบรวบรวมขอมลส าหรบการศกษาวจยครงนเปนอยางด

ขอขอบพระคณบณฑตวทยาลย ทนสนบสนนการวจยสถานวจยพหวฒนธรรมศกษาเพอการพฒนาทยงยน(สพย.) มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทใหทนสนบสนนในการท าวทยานพนธ และ คณะผบรหาร เพอนๆ ในวทยาลยพยาบาลบรมราชนน นครศรธรรมราชทอนญาตใหลาศกษาตอ

ขอบคณเพอนนกศกษาปรญญาเอก สาขาการบรหารการศกษาทกทาน ทคอยสนบสนน ชวยเหลอ และใหก าลงใจในการท าวทยานพนธในครงนดวยดตลอดมา

ขอขอบคณ บดา มารดา คณสวดษฐ รกษบางแหลม นางสาวชนนาถ รกษบางแหลม และนางสาวชชนก รกษบางแหลม และสมาชกทกคนในครอบครว ทใหทงความรก ก าลงใจ ชวยเหลอและสนบสนนในการศกษาตอจนส าเรจลลวงดวยด

ทายสดน ขอมอบความดและคณคาทเกดจากวทยานพนธฉบบน แดบดา มารดา บรพาคณาจารยและผมพระคณทกทานทไดประสทธประสาทวชาใหจนประสบความส าเรจไดในวนน

ชตมา รกษบางแหลม

(15)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (5) บทคดยอภาษาองกฤษ (9) กตตกรรมประกาศ (14) สารบญ (15) รายการตาราง (18) รายการภาพประกอบ (19) บทท 1 บทน า 1

ความเปนมาของปญหาและปญหา 1 ค าถามการวจย 6 วตถประสงคการวจย 6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย 6 ขอบเขตของการวจย 7 กรอบแนวคดของการวจย 8 นยามศพทเฉพาะ 11

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 13 แนวคดเกยวกบคณธรรมและจรยธรรม 14 คณธรรม 14 ความหมาย 14 ความส าคญของคณธรรมส าหรบผบรหาร 14

ลกษณะส าคญของคณธรรมส าหรบผบรหาร 14 จรยธรรม 17

ความหมาย 17 ความส าคญของจรยธรรมธรรมส าหรบผบรหาร 20 แนวคดทเกยวของกบจรยธรรม 23 ทฤษฎจรยศาสตรและทฤษฏทเกยวของ 31

จรยธรรมและวชาชพการพยาบาล 38 จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล 38

แนวคดจรยธรรมทางการพยาบาล 41 หลกจรยธรรมทางการพยาบาล 42

หลกการและแนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม 46 ความหมาย 46 ความส าคญ 51 คณลกษณะส าคญ 55

(16)

สารบญ(ตอ) บทท หนา 2 แนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม 58

องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม 70 ประเดนปญหาจรยธรรม 86 ความหมาย 87 ลกษณะปญหาจรยธรรม 89

การเผชญปญหาและการแกไขปญหาจรยธรรม 90 งานวจยทเกยวของ 98 แนวทางการสงเสรมจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล 102 3 วธด าเนนการวจย 111 ระยะท 1 การคนหาองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหาร 111 ในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

ระยะท 2 การศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรม 113 ของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ขนตอนการด าเนนวจย

ประชากรและกลมตวอยาง 113 เครองมอทใชในการวจย 114 การสรางและตรวจสอบคณภาพเครองมอในการวจย 115 การเกบรวบรวมขอมล 117 การวเคราะหขอมล 118 ขนตอนการด าเนนการวจย 122

4 ผลการวเคราะหขอมล 123 ตอนท 1 ผลการวจยเชงปรมาณ 124

การวเคราะหขอมลทวไป 124 การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าของผบรหารวทยาลยพยาบาล 126 สงกดกระทรวงสาธารณสข

ตอนท 2 การวเคราะหขอมลจากการสมภาษณเชงลก 145 5 การอภปรายผลและขอเสนอแนะ 168 สรปผลการวจย 170 การอภปรายผลการวจย 180 ขอเสนอแนะ 197

(17)

สารบญ(ตอ) บทท หนา ขอเสนอแนะการน าผลการวจยไปใช 197 ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป 197 บรรณานกรม 198 ภาคผนวก 210 ภาคผนวก ก 211 ภาคผนวก ข 212 ภาคผนวก ค 236 ประวตผเขยน 245

(18)

รายการตาราง ตาราง หนา 1 พฤตกรรมการมจรยธรรม กบพฤตกรรมไรจรยธรรม 21 2 ประเดนหลกของทฤษฎจรยธรรม 31 3 การเปรยบเทยบล าดบขนของความตองการแหลงของภาวะผน า 66 4 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามเพศ อาย 124 วฒการศกษา ต าแหนง ประสบการณดานการสอนและประสบการณในต าแหนง 5 แสดงคา KMO and Bartlett’s Test 126 6 แสดงจ านวนองคประกอบ คาไอเกนรอยละของความแปรปรวน 127 รอยละความแปรปรวนสะสม 7 แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป 128 8 แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 1 132 9 แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 2 134 10 แสดงความสมพนธระหวาง ขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 3 135 11 แสดง ความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 4 136 12 แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 5 137 13 การใหความหมาย และโครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม 141

14 แสดงขอมลกลมผใหขอมล 146

(19)

รายการภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา

1 กรอบแนวคด.................................................................................. .......................... 10 2 กรอบการตดสนใจทางจรยธรรม............................................................................. 95 3 ขนตอนของการด าเนนการวจย................................................................................ 122

1

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ ดวยเหตผลทความเปลยนแปลงของสงคมโลกอนสบเนองมาจากความเปนโลกาภวตน(Globalization) ความเจรญกาวหนาของเศรษฐกจ สงคม การเมอง ความเปนสงคมขอมลขาวสาร (IT society) ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยการเนนเรองสทธมนษยชน (Human right) คานยมแบบวตถนยม (Materialism) หรอแมแตกรณการมจดมงหมายชวตแบบ สขนยมสดโตง (Hedonism) รวมถงสภาวะการแขงขนและการเปลยนแปลงของโลกในยคปจจบนน ทนบวนจะทวความรนแรงขน ประกอบกบการเปนผมคณธรรมจรยธรรมในปจจบนลดลง ประชาชนจ านวนมากไมเหนความส าคญของคณธรรมจรยธรรม ไมยดมนในคณธรรม ไมประพฤตตามจรยธรรม ท าใหสงคมมปญหา มความเจรญทางวตถแตมความเสอมโทรมทางจตใจ มงแสวงหาความสขทางวตถ มความเหนแกตว ขาดความเอออาทร ขาดการชวยเหลอซงกนและกน ขาดคณธรรมจรยธรรม สงผลใหเกดวกฤตการณทางสงคมทเรยกวาวกฤตการณแหงการอยรวมกน ซงสบเนองมาจากการพฒนาของโลกในปจจบนไมไดเอาการอยรวมกนเปนตวตงแตเอาเศรษฐกจเปนเปาหมายในการพฒนา เมอเนนทเงนเปนตวตงอาจน าไปสปญหาการเบยดเบยนซงกนและกน เกดการประพฤตปฏบตท เอารดเอาเปรยบซงกนและกน เอารดเอาเปรยบตอสงคม ขาดความรสกส านกรบผดชอบชวด ขาดความรบผดชอบตอตนเองตอผอน ตอสงคม ตอประเทศชาต ขาดคณธรรมจรยธรรม ซงถาเปนเชนนแลวยอมน าไปสปญหาและความไมสงบสขของสงคมได ระบบดงกลาวจงไปท าลายวถแหง การอยรวมกนหรอศลธรรมของมนษยชาตนนเอง จะสงผลใหมวลมนษยพบทางตนในการอยรวมกน ในสงคมและโลก จากผลการเปลยนแปลงดงกลาวมาสงผลใหสงคมไทยในยคปจจบนจงควรตระหนกเหนความส าคญในเรองของ “จรยธรรม” อยางมากและรณรงคใหมการด าเนนกจกรรมทกภาคสวน ทงภาครฐและภาคเอกชนตงแตระดบบคคล ระดบองคการและระดบประเทศ ประเทศไทยของเรามปญหาในเรองของคณธรรมจรยธรรมของผน ามาโดยตลอด ผบรหารยงมต าแหนงส าคญยงจะตองปฏบตงานใหดใหเกดประสทธภาพสงขนนอกจากจะเปนผบรหารทดจะเปนแบบอยางของผใตบงคบบญชาแลวยงจะตองสรางผสบทอดทดรวมทงสงเสรมคนดใหไดรบผดชอบปฏบตงานและบรหารงานตอไป โดยเฉพาะอยางยงในเรองของการบรหารการศกษาในสถานศกษาซงสอดคลองกบมาตรา 6 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ทไดระบวา การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนา คนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงทางดานรางกาย จตใจสตปญญา ความรคคณธรรม มจรยธรรมและ

2

วฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ซงมความสอดคลองกบหนง ในยทธศาสตรการพฒนาประเทศคอ การเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศ โดย มงเสรมสรางความเปนธรรมในสงคมอยางยงยน ซงไมเวนแตกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานทมหนาททรบผดชอบโดยตรงเรองสขภาพของประชาชนทงประเทศ แตกยงเลงเหนความส าคญเกยวกบคณภาพการบรการทประกอบดวยองคความร ทกษะและคณธรรม จรยธรรมจงก าหนดมาตรฐานกลางทางคณธรรมและจรยธรรมของบคลากรสาธารณสข (สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข, 2550) โดยเฉพาะมาตรฐานท 3, 4 และ 5 ทก าหนดใหทกองคกรในกระทรวงสาธารณสข พงพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของบคลากรทกระดบอยางตอเนอง เพอใหเกดภาพลกษณของบคลากรสาธารณสข 5 ขอ คอ 1) มคณธรรมเปนพนฐาน 2) มความรก ความสามคคและเอออาทรตอกน 3) ด าเนนชวตตามแนวเศรษฐกจพอเพยง 4) มความเคารพศกดศรและคณคาความเปนมนษย 5) มการพฒนาจตใจสงขน มปญญา มเหตผล เหนแกประโยชนสข ของสวนรวมเปนทตงดงนนการพฒนามนษยจะตองค านงถงการสรางคนใหมความรบผดชอบตอทกฝายทเกยวของ ซงกคอการสรางคนใหมคณธรรมจรยธรรมเพอใหคนไปสรางคณธรรมตอไปดงค ากลาวของขงจอทวา “มนษยเปนผสรางคณธรรมไมใชคณธรรมสรางมนษย” ปจจบนจงเปนทถกเถยงกนในสงคมอยางกวางขวางในทางเลอกระหวางผบรหารท มจรยธรรม (Ethics) กบผบรหารทมความสามารถ (Competent) ท าใหมเสยงสะทอนจากสงคมทตองการไดผบรหารทมคณสมบตพรอมทงสองประการ คอทงเกงและด ( สวล ศรไล, 2550) อยางไรกตามในโลกแหงความเปนจรงมกจะไมพบคณสมบตทสมบรณดงกลาวในผบรหารในแตละระดบจนถงระดบสากลและยงพบอกวาผบรหารในปจจบนทงทมาจากการเลอกตงรวมทงมาจาก การแตงตงกดพบวาสวนใหญจะมคณสมบตทโดดเดนดานความสามารถมาก ดงนนผบรหารในปจจบนจงมความโนมเอยงไปทางดานความสามารถมากกวาดานจรยธรรม และเกดเปนค าถามของสงคมวา “ท าไมจงเปนเชนนน” ผน าทมความมนใจในตนเอง ผน าทรอบรในเชงการบรหาร โดยมกจะละเลยเรองคณธรรมจรยธรรมซงเปนคณสมบตทมความส าคญ ดงตวอยางเชน การบรหารจดการองคการโดยไมค านงความสมพนธกบทมงาน การไมเหนแกความสขและประโยชนทควรเออใหกบผใตบงคบบญชาหรอเพอนรวมงาน แตค านงเพยงประโยชนสวนตนหรอองคการเพยงดานวตถเพยงดานเดยว ผลดทไดมกจะเกดขนในระยะสน แตจะไมเกดผลดตอตนเอง องคการและประเทศชาต ไดในระยะยาว ซงสอดคลองกบการศกษาสภาพและปญหาการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาขนพนฐานในประเทศไทย พบวาผบรหารสถานศกษาสวนใหญยงขาดคณลกษณะใน การเปนผน า ซงถอวาเปนปญหาและสงผลกระทบตอการบรหารและการจดการศกษาในระดบสถานศกษาขนพนฐานและการศกษาโดยรวมเปนอยางมาก และขอคนพบจากงานวจยยงระบวา

3

ผบรหารสถานศกษายงขาดคณลกษณะในการเปนผน า เชน ขาดความร และความสนใจใน ดานวชาการ ขาดคณธรรมและจรยธรรมอกดวย (ธระ รญเจรญ, 2545) ปรากฏการณเหลานสงผลกระทบให หนวยงาน องคกรและบคลากรในองคการ เชนเกดความอดอดใจ ไมสบายใจ ไมพอใจ เกดความขดแยง มแนวโนมทจะเกดการรองเรยนจาก การบรหารสถานศกษาได และดวยเหตผลทการบรหารยอมขนอยกบสมรรถภาพของผบรหารสถานศกษานนๆ จงมความจ าเปนตองมองหา คนหา คณลกษณะและการแสดงออกของผน าทางการศกษาทมความเขาใจศกษา พยายามคนควาหาแนวทาง กลยทธตางๆและพฒนาตนเองใหเปนผน าทกสถานการณ มเหตผลทางจรยธรรม และมภาวะผน าหรอพฤตกรรมทแสดงออกถงความกลาหาญทางจรยธรรมของผบรหารนาจะเปนทางออกหนงทส าคญ เพอน ามาบรหารจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนใหมความพรอมทจะพาองคการสความส าเรจ อนจะชวยใหการบรหารงานมความส าเรจและเกดประสทธผล ดงนนการเปนยอดของผน านนจงตองใชคณธรรมจรยธรรมประกอบกบความรความสามารถ เพราะการมคณธรรมจรยธรรมจะหลอหลอมบคคลใหเปนผมสขภาพกายใจและสตปญญาทด มความสามารถ มวสยทศนทด ทกวางไกล สามารถปกครองบรหารจดการองคการใหถงความส าเรจ บรรลผลด มประสทธภาพสง (พระราชญาณวสฐ, 2550) ผบรหารสถานศกษาถอวาเปนผน าในการจดการศกษาในระดบสถานศกษา และ เปนบคคลทมบทบาทส าคญในการจดการศกษา จงจ าเปนตองมศกยภาพ สมรรถภาพ และคณลกษณะทเออเตอการจดการศกษาใหบรรลจดมงหมายนนคอ ภาวะผน าเชงจรยธรรมการศกษา ถงภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารจงเปนสงทนาสนใจและน าไปสแนวทางในการแกไขปญหา ในยคการเปลยนแปลงนได การศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม (Ethical leadership) เกดขนมาเปนระยะเวลานานแตไมมการกลาวถงในประเดนของการวจยอยางชดเจนนกดงเชนการศกษาของ Burns (1978)ตอมาในระยะหลงจงเรมมความชดเจนขนซงจะเหนไดจากงานของSergiovanni (1992) ทกลาวถงภาวะผน าเชงจรยธรรมมากขน ซงในระยะตอมาการศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมมปรากฎดงเชนงานของ Coles (2002) ทน าเสนอแนวคดเกยวกบ Ethical leadership วาเปนสงทเกดจากความแตกตางของการพฒนาจรยธรรมซงมผลกระทบกบ คนทกคนความนาสนใจในงานของ Coles ไดน าเสนอแนวคดภาวะผน าเชงจรยธรรมน าเสนอใน เชงบรรยายเกยวกบชวตและเหตการณผานบทสนทนาทสะทอนสาระเกยวกบจรยธรรมของผน า ตอมามผลงานเขยนของFullan (2003) กลาวถงบทบาทของผบรหารโรงเรยน (Principal) ทน าไปสการเปลยนแปลงอยางเปนระบบในการน าไปสการสรางภาวะผน าในบรบทของ การเปลยนแปลงภายในโรงเรยนได นอกจากนยงปรากฏงานเขยนของ Pellicer (2003) เรอง Caring enough to lead ซงกลาวถงแนวคดและความเขาใจโดยการยกตวอยางมโนทศนทส าคญเกยวกบภาวะผน า (Vital concepts of leadership) และน าไปสแนวทางในการปรบปรงโรงเรยน

4

โดยการใชภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนมากขน อาจกลาวไดวาความพยายามในการเรยกรอง ภาวะผน าทเขมแขงในโรงเรยนเรมปรากฏใหเหนอยางชดเจน ไมเฉพาะแตในโลกตะวนตกเทานน แตยงปรากฏในเอเชยดวย Wong (1998) ไดยกตวอยาง Hong Kong Education Department ในการเรมตนการบรหารจดการในโรงเรยน โดยใชโรงเรยนเปนฐาน (School-based management) ซงมแบบแผน (Scheme) ทแสดงคณลกษณะของภาวะผน าวาควรมทกษะเชงเทคนคและ เชงการรบร (Technical and cognitive skills) เชนมความรในวชาชพ (Professional knowledge) มความสามารถในการบรหารและการจดการองคกร (Organizational and administrative) มความสามารถในการก าหนดนโยบายทดและน าไปสผลส าเรจมทกษะในการมอบหมายงานและแตงตงผปฏบตงาน มทกษะในการเรยนรและเขาใจในปญหาของวชาชพครและใหขอแนะน าใน การปฏบตงานมความสามารถในการสรางความสมพนธทดกบทมงาน อยางไรกตามแมประเดนขางตนจะเปนสงทน าไปสการสรางภาวะผน าทเขมแขงในองคกรสมยใหมแตกมการโตแยงถงความเชอมนในโครงสรางและการบรหารองคกรวาควรใชภาวะผน าแบบใดโดยเฉพาะอยางยงควรค านง ถงมโนทศนของคานยมและความสมพนธระหวางสงคมและจรยธรรมระหวางบคคลในโมเดลของภาวะผน าตามประเพณนยม (Traditional leadership) ดวย Wong (1998) ไดยกตวอยางทส าคญประการหนงวามมมองตามแบบแผนประเพณนยมของภาวะผน าเปนสงทหยงลกในรากฐานทเนนความเปนเฉพาะตวไมเปนระบบมมมองดงกลาวถอวาผน าเปนผส าคญทสดและเปนบคคลผยงใหญ ดงกลาวยงคงถกยดถอปฏบตและยงคงเปนสงทเรยกรองส าหรบผน าทางการศกษาใชในการน าโรงเรยนหรอสถานศกษาไปสความมประสทธผลได ในการบรหารการศกษาทางการพยาบาลกเชนเดยวกนจ าเปนอยางยงทจะตอง อาศยผน า ผบรหารสถานศกษาพยาบาลผน าและผเกยวของทางการศกษาในสถานศกษาของพยาบาลเปนบคลากรทางการพยาบาลทส าคญยงในการผลตบคลากรทางการพยาบาล จงมความจ าเปนตองมคณธรรม จรยธรรมประจ าใจเสมอ สามารถแสดงออกซงภาวะผน าจรยธรรม เปนแบบอยางทดใน การปฏบตงาน การสอน การใหบรการพยาบาลภายใตจรรยาบรรณวชาชพ ในสงทดงามทงตอตนเอง และผอนซงกอใหเกดความพงพอใจ ความประทบใจและความเขาใจทดตอกน ซงมความส าคญตอวชาชพพยาบาลเปนทง กระบวนการและพฤตกรรมทสามารถสอนและเรยนรได อาจกลาวไดวา ตองมภาวะผน าเชงจรยธรรมทเปนคณลกษณะทเออตอความส าเรจนนนเอง การมแบบอยางทด การปรบเปลยน การจดการเรยนการสอน และการใหแรงเสรมทสามารถเปนแนวทางในการพฒนาจรยธรรมพยาบาลใหท างานไดอยางสอดคลองกบการเปลยนแปลงตางๆ การปฏรประบบบรการสขภาพแนวใหม จ าเปนตองไดรบการพฒนาความรความสามารถในการท าหนาทของผน าทมงาน ผน าทางการศกษาพยาบาลไปสความส าเรจภายใตการเปลยนแปลงทเกดขนน จงเปนการทาทายองคกรในการพฒนาศกยภาพของบคลากรทกคน ใหมภาวะผน า เพอการเผชญกบ สถานการณ

5

การเปลยนแปลงไดอยางสอดคลองเชนกน นอกจากนวชาชพพยาบาลมเอกลกษณแหงวชาชพทมลกษณะเฉพาะ ตองแสดงออกถงจรยธรรมโดยยดหลกจรยธรรมทางการพยาบาล แนวคดจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพพยาบาล เปนมาตรฐานความประพฤตทถกตอง จงจะสรางความเชอมนของสงคมตอวชาชพ พยาบาลทกคนจงจ าเปนตองเกยวของกบจรยธรรมอยางปฎเสธไมได ประกอบกบความคาดหวงของสงคมตอวชาชพพยาบาล ทกยค ทกสมย คาดหวงวาพยาบาล ตองเปนผทมจรยธรรม คณธรรมสง มความประพฤตด ทงกาย วาจา และจตใจ จงเปนการสนบสนนไดอยางชดเจนวาการเปนผบรหารการศกษาพยาบาลทมคณธรรม จรยธรรมทดในอนาคต จะสามารถสรางพยาบาล ผน า ผบรหารทางการพยาบาลและการศกษาพยาบาลทมสมรรถนะในการเผชญและแกปญหาสถานการณตางๆไดอยางเหมาะสม การศกษาทมงคนหาองคประกอบของภาวะผน าเชงจรยธรรม ซงยงไมม ผศกษามากนก จะท าใหผบรหารสถานศกษาเขาใจวาองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม แตละองคประกอบ และแตละตววามอะไรบาง อะไรทเปนรายละเอยดขององคประกอบแตละตว ซงเปนสงทตองค านงถง ใหความส าคญ จะตองตระหนกถงเรองใด ใสใจ ควบคมในการแสดงออก ซงพฤตกรรม กระบวนการตางๆ ในการบรหารสถานศกษาในแตละสถานการณนนๆไดอยางมคณภาพ และมความเกยวของในการบรหารองคการไปสความส าเรจในยคนได แตอยางไรกตามผบรหารสถานศกษาในสถาบนการศกษาและรวมถงสถาบนทางการศกษาพยาบาลเหลานตองม การแสดงออกทางพฤตกรรมทบงบอกถงภาวะผน าจรยธรรมนน ยอมตองเผชญกบปญหา ประเดนปญหาทางจรยธรรมตางๆมากมายดวยกนทงสน เนองจากประเดนดงกลาวนนม ความยากล าบากแตกตางกนไป เพราะมบรบทและปจจยหลายอยางทตองค านงกอนการตดสนใจมากมายและอาจซบซอน จงอาจสงผลใหเกดปญหาทตามมาหลงจากการตดสนใจอนจะน าไปสปญหาในการบรหารสถานศกษา ผบรหารอาจจะตองเผชญกบความยากล าบากในการตดสนใจทจะตองเลอกแนวทางในการปฏบตตอผใตบงคบบญชาหรอผทเกยวของ โดยเฉพาะถาประเดนปญหาเหลานนมความเกยวของกบประเดนปญหาทางจรยธรรมในการบรหารสถานศกษา จงมความจ าเปนทผบรหารตองท าความเขาใจ เรยนรกบปญหาและหาแนวทางแกไขกบปญหานนๆ ทงนโดยตงอยบนพนฐานของ ความไวทางจรยธรรม (Moral sensitivity) การใชเหตผลเชงผลเชงจรยธรรม(Moral reasoning) ขอตกลงทางจรยธรรม (Moral commitment) และการแสดงออกทางจรยธรรม (Moral action) อยเสมอ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวนน การเปนผน า ผบรหารทดจงตองอยบนพนฐานของจรยธรรม อาจสงผลใหพบกบความอดอดใจทจะตองตดสนใจทางเลอกใดทางเลอกหนงทเหนวาดกวาอกทางเลอกหนงในเกณฑเชงจรยธรรมทหลกเลยงไมได ทงนเพราะบางครงประเดนเชงจรยธรรมไมใชการเลอกระหวางผดหรอถก แตเปนเรองของอยางไหนทเหมาะสมกวากน ดงนนผบรหารทม ความเขาใจ เคยเผชญหรอมประสบการณทางการบรหารในการแกปญหาเหลานอาจจะสามารถ

6

เผชญและขามผานปญหาไดอยางมประสทธภาพ ซงผลของการวจยครงนจะเปนประโยชนกบผบรหารสถานศกษาพยาบาลทจะน าไปสงเสรมและเปนแนวทางในการพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสถานศกษาพยาบาลในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชนกกระทรวงสาธารณสขใหเหมาะสมกบสถานการณตอไป ค ำถำมกำรวจย

1. องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขประกอบดวยอะไรบาง 2. ผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขมการแสดงออกของภาวะผน าเชงจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาอะไรบางและ เปนอยางไร 3. ผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขมประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาในเรองอะไรบาง และเผชญกบปญหานนอยางไร วตถประสงคของกำรวจย การวจยนมวตถประสงคดงน

1. เพอวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 2. เพอศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกด สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 3. เพอศกษาประเดนปญหาทางจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรวจย

1. ท าใหทราบถงองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและน ามาใชเปนแนวคดพนฐานในการเสรมสรางภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 2.ท าใหทราบถงประเดนปญหาจรยธรรม การเผชญกบปญหาและน าไปสการแกไข สนบสนนในเชงนโยบาย และมาตรการชวยเหลอทเออตอการในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

7

3. วทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขสามารถน าผลการวจยไปในการพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารรวมทงก าหนดนโยบายมาตรการ หรอวางแผนเพอสรางและพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสถานศกษาใหเปนไปอยางมทศทางมความเปนไปไดและเหมาะสมตามบรบทและสภาพการณ ขอบเขตกำรวจย

การศกษาวจยครงนมงศกษา องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดน ปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ซงมขอบเขตการวจยดงน

1. ขอบเขตดานเนอหาผวจยเนนการศกษาองคประกอบคณลกษณะภาวะผน า เชงจรยธรรมโดยวธการวเคราะหเอกสาร (Document Research) ซงขอบเขตเนอหาไดบรณาการแนวคด คณธรรม จรยธรรม และภาวะผน าเชงจรยธรรม ทฤษฎ ต ารา ประเดนปญหาทางจรยธรรม งานวจยทเกยวของกบจรยธรรมส าหรบพยาบาลดงมรายละเอยดดงน 1.1 ศกษาแนวคดเกยวกบ คณธรรมจรยธรรม หลกจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ ทฤษฎจรยศาสตร ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมทเกยวของกบจรยธรรมส าหรบพยาบาล โดยบรณาการแนวคดของ จ าเรญรตน เจอจนทร (2548) ดวงเดอน พนธมนาวน (2551) สวล ศรไล (2551) Piaget (1960) Kohlberg (1976) Josepson (1992) Fry, Potter และ Perry, Dossey,O’NeilและCarven (1995) Bower (2000) Cook และLeathard (2004) FeldheimและWang (2004) Northhouse (2007) Fry และ Johnstone (2008)

1.2 ศกษาแนวคด เอกสารและงานวจย/ทฤษฎภาวะผน าทเกยวของ ทฤษฎภาวะผน าเชงจรยธรรมโดยบรณาการแนวคดของอทย โลวมนคง (2552) Burns (1987) Bass และ Avolio (1990) Wong (1998) Burkhart และ Nathaniel (2002) Starrat (2004) Schermerhorn (2005) Northhouse (2007) 2. ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางในการศกษา แบงตามประเภทของการวจย ดงน 2.1 การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) 2.1.1 ประชากร เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการหวหนาภาควชา และหวหนางาน ในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 29 แหง

8

2.1.2 กลมตวอยางเปน ผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางานในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ซงผวจยวเคราะหและคดกรองไดจ านวนตวแปร 35 ตวแปร ในก าหนดขนาดกลมตวอยาง โดย พจารณาอตราสวนของตวแปรตอขนาดกลมตวอยาง คอ 1: 5-20 (Hair.et al, 1998) แลวท าการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ไดกลมตวอยางจ านวนทงสน 443 คน 2.2 การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยกลมผใหขอมล (key informants) มคณสมบตดงน 2.2.1 เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการหวหนาภาควชา และหวหนางานจากสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขวทยาลยพยาบาลตามสงกดเครอขายการศกษาพยาบาล ใน 5 ภาคๆ ละ 1 วทยาลย จ านวน 5 วทยาลยๆ ละ 5-7 คน รวมเปนจ านวน 30 คน 2.2.2 การคดเลอกวทยาลยพยาบาลไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจงโดยใชหลกเกณฑจากการด าเนนการเสรมสรางจรยธรรมในหนวยงานอยางตอเนอง 3. ขอบเขตดานระยะเวลา การศกษาวจยครงนด าเนนการศกษา องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ในปการศกษา 2556 กรอบแนวคด

ในการวจยในครงนผวจยไดศกษาเกยวกบ คณธรรมจรยธรรม หลกจรยธรรม ทฤษฎจรยศาสตร ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมทเกยวของกบจรยธรรมส าหรบพยาบาลและ ทฤษฎภาวะผน าทเกยวของ ทฤษฎภาวะผน าเชงจรยธรรมโดยมการบรณาการดงน

1. ศกษาแนวคดเกยวกบ คณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบวชาชพพยาบาลโดยบรณาการแนวคดประกอบดวย จรรยาบรรณวชาชพ(2546) หลกจรยธรรม (Principle of ethical) ของBeauchampและChildress(2001),Burkhart และ Nathaniel (2002) Fry และ Johnstone (2002)ประกอบดวย การเคารพเอกสทธ การท าประโยชน การไมท าอนตราย การบอกความจรง ความซอสตย และความยตธรรม และแนวคดจรยธรรม ของFry และ Johnstone (2008)ประกอบดวย การพทกษสทธ ความรบผดชอบ ความรวมมอ และความเอออาทร

2. ศกษาแนวคด ทฤษฏจรยศาสตร ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมและ ทฤษฏ งานวจยทเกยวของกบจรยธรรมส าหรบพยาบาล โดยบรณาการแนวคดประกอบดวยทฤษฎตนไมจรยธรรม ของดวงเดอน พนธมนาวน (2551) ทฤษฎหนาทนยมของ Kant ซงยดหลกของหนาทและความถกตอง แนวคด ทฤษฎประโยชนนยมของ Mill ทยดหลกประโยชนสวนรวมเปนหลกและถอเปน

9

ประโยชนสงสด ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของ Piaget(1960) Kohlberg (1976) และSchermerhorn (2005) ทฤษฏจรยธรรมของNorthhouse (2003) แนวคดของจ าเรญรตน เจอจนทร(2548) ของ Josepson (1992) Bower (2000) Cookและ Leathard (2004) Feldheim และ Wang (2004)

3. ศกษาแนวคด และงานวจย ทฤษฎภาวะผน าทเกยวของโดยบรณาการแนวคดประกอบดวยทฤษฎภาวะผน าทเกยวกบคณลกษณะทฤษฎผน าเปลยนสภาพ หรอปรวรรต (Transformative Leadership) ของBurns (1978) Bass และ Avolio (1985) และทฤษฎภาวะผน าเชงสถานการณของ Fiedler (1976) และของHersey และ Blanchard (1977)

4. แนวคด งานวจยทเกยวของกบภาวะผน าเชงจรยธรรม ทฤษฎภาวะผน าเชงจรยธรรมโของ สเทพ พงศศรวฒน (2545) อทย โลวมนคง (2552) Kohlberg (1981 อางถงใน Shaprio และ Stefkovich, 2001) Burns (1987) Bass และ Avolio (1990) Sergiovanni (1992) Wong (1998), Coles (2002) Starrat (2004), Brown และคณะ (2005) Brown และTrevino (2006) Northhouse (2007) Grace (2009)

5.ศกษาแนวคด ความหมายของประเดนปญหาจรยธรรม การเผชญกบปญหา ความยากล าบากในการเผชญและความยากล าบากในการแกปญหาจรยธรรม การตดสนใจเชงจรยธรรม การใชเหตผลเชงจรยธรรมทางการพยาบาลของสวล ศรไล (2551) Fryและคณะ (1995) Fry และ Johnstone(2008) O’ Neil (อางใน Deloughry 1995) และVeins (1995)

ซงน ามาสงเคราะหเปนองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข และสรางเปนกรอบแนวคดในการวจยดงปรากฏในภาพประกอบ 1

11

ภำพประกอบ 1 กรอบแนวคดในกำรวจย องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล

สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

การแสดงออกและพฤตกรรมภาวะผน าเชงจรยธรรม

การเผชญกบปญหาจรยธรรม

การแกปญหาทางจรยธรรม

ประเดนปญหำจรยธรรม

แนวคดเกยวกบ คณธรรมจรยธรรม

ทฤษฎจรยศาสตร ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม

หลกจรยธรรม แนวคดจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพการพยาบาล

แนวคด ทฤษฎภาวะผน าทเกยวของกบภาวะผน าเชง

จรยธรรม

หลกการ แนวคดเกยวกบปญหาจรยธรรม

ปญหาจรยธรรมทางการพยาบาล

องคประกอบภำวะผน ำเชง

จรยธรรม

10

11

นยำมศพทเฉพำะ

ภาวะผน าเชงจรยธรรม หมายถง การแสดงออกพฤตกรรมและกระบวนการตางๆทผบรหารสถานศกษาแสดงออกถงคานยมของตนเองและมความกลาหาญทจะยดคานยมหลกเหลานนในการใหบรการทดตอสวนรวม เพอยกระดบความประพฤตและความปรารถนาเชงจรยธรรมของ ทงผน าและผตามใหสงขน และกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย รวมถงความสามารถ ในการจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตวไปทเพอประโยชนขององคการหรอ เพอสวนรวมแทน ซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขน องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม หมายถง กลมของคณลกษณะเชงประจกษ ของทมลกษณะสอดคลองและคลายคลงกน เพอบงบอกถงภาวะผน าเชงจรยธรรม การประสานประโยชนสข หมายถง การแสดงออกดวยการปฏบตทดงาม ในการบรหารงานทประสานความสขในหนวยงานดวยการมสมมาคารวะ ความสภาพ เมตตา เอออาทร เขาใจ ยดหยน ใหอภยไมผกใจเจบ การมกลยาณมตร ใหความเคารพความเปนสวนตว สทธ การกระท า ศกดศรความเปนมนษย พทกษสทธของบคคล โดยปราศจากความล าเอยงและการควบคมจากอทธพลใดๆ ไมแบงแยก แบงพรรคแบงพวก หลกเลยงการกระท าใดๆทจะท าให เกดความกระทบกระเทอน ความเสยหาย รกษาสญญา มความจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอกบบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม โดยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนองและสม าเสมอเพอสรางประโยชนใหกบ หนวยงาน วชาชพและสงคม การสรางศรทธา หมายถง แสดงออกถง ประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงาม มความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ แสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน ดวยการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ ไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตงานใหแกตนและพวกพองอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ จงรกภกดในหนวยงานของตน มความรบผดชอบทตรวจสอบได แสดงออกถงการมจตสาธารณะ มความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงาน เพยรพยายามและอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ เปนตวอยางในการมวนยในตนเอง มความชดเจนในการแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง น าองคกรไปสความส าเรจโดยยดหลกคณธรรม จรยธรรม ยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ และเปนทยอมรบ ของวชาชพพยาบาลทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในการบรหารงาน ของหมคนและวชาชพอยางสม าเสมอ การยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม หมายถงแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม ตามความพยายาม ตามความด ตามความตองการ ตามการกระท า สนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบ การรกษาสญญากบบคลากร การปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง ใหความนาเชอถอในการสอสารภายในองคกรระหวางบคคล

12

ของบคลากร และมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ การกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ หมายถงแสดงออกดวยความตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ใหส าเรจลลวง ไดอยางมสตและสขม การกลาเผชญกบปญหาไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรค แสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสม ดวยความกลายนหยดในสงทถกตองทกครงในการ ปฏบตงานเมอตองเผชญกบการแกปญหา ทซบซอนและยากตอการตดสนใจอยางมออาชพ สามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวม บรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ การสรรสรางพลงใหทมงาน หมายถงแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมทใน การสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ เพอใหเกดพลงการขบเคลอนใหผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงาน ทท าใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย ดวยการปฏบตงาน อยางเตมความสามารถดวยความถกตองทแกปญหาในการปฎบตงานได ประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษา หมายถง ประเดนปญหาใน การบรหารสถานศกษาอนเกดมาจากความพยายามในการแสดงออกถงภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหาร แตยงตองเผชญกบ ความล าบากใจ อดอดใจ ความคลมเครอหรอซบซอน มกท าใหเกดปญหาทางจรยธรรมทท าใหเกดความยากล าบากและความไมสะดวกในการสรางทางเลอกหรอตดสนใจหรอแนวทางในการด าเนนการ แกไขหรอขจดเนองจากอาจน าไปสความขดแยงหรอ ความตดขดและอาจเปนปญหาและอปสรรคตอกระบวนการด าเนนงานใดๆตามเปาหมายของสถานศกษา การบรหารสถานศกษา หมายถง กระบวนการท างาน โดยอาศย บคคลหรอกลมบคคล เพอพฒนาคนใหมคณภาพ ทงความร ความคด ความสามารถ เปนคนด มทกษะพนฐานใน การด ารงชวต และ มคณลกษณะอนพงประสงค โดยอาศยความรวมมอระหวาง อาจารย นกศกษา ผปกครองและประชาชน ในการจดการดานการเรยนการสอน ดานการบรหารงานทวไปดานนโยบายและยทธศาสตรดานการวจยและบรการวชาการดานกจการนกศกษาและท านบ ารงศลปและวฒนธรรม

ผบรหารวทยาลยพยาบาล หมายถง ผอ านวยการ รองผอ านวยการ และหวหนางาน และหวหนาภาควชาของวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข วทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข หมายถง วทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก ทท าหนาทผลตบณฑตพยาบาล ซงมจ านวน 29 แหง วทยาลยพยาบาลในเครอขายภาค หมายถง วทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบน พระบรมราชชนกทตงสถานทปฏบตงานอยในภาคตางๆของประเทศ จ านวน 5 ภาค คอ วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคตะวนออก วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคตะวนออกเฉยงเหนอและวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคใต

13

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การทบทวนวรรณกรรมตางๆ ทเกยวของกบงานวจยทใชเปนแนวทางการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาลของผบรหารในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขครงนมเอกสารและงานวจยทเกยวของทส าคญดงน

1.แนวคดเกยวกบคณธรรมและจรยธรรม 1.1 คณธรรม 1.1.1 ความหมาย 1.1.2 ความส าคญของคณธรรมส าหรบผบรหาร 1.1.3 ลกษณะส าคญของคณธรรมส าหรบผบรหาร 1.2 จรยธรรม 1.2.1 ความหมาย 1.2.2 ความส าคญของจรยธรรมธรรมส าหรบผบรหาร 1.2.3 แนวคดทเกยวของกบจรยธรรม 1.2.4 ทฤษฎจรยศาสตรและทฤษฏทเกยวของ 1.3 จรยธรรมและวชาชพการพยาบาล 1.3.1 จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล 1.3.2 แนวคดจรยธรรมทางการพยาบาล 1.3.3 หลกจรยธรรมทางการพยาบาล

2. หลกการและแนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม 2.1. ความหมาย 2.2 ความส าคญ 2.3 คณลกษณะส าคญ 2.4 แนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม

3. องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม 4. ประเดนปญหาจรยธรรม 4.1 ความหมาย 4.2 ลกษณะปญหาจรยธรรม

4.3 การเผชญปญหาและการแกไขปญหาจรยธรรม

14

5. งานวจยทเกยวของ 6.แนวทางการสงเสรมจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล 1.แนวคดเกยวกบคณธรรมและจรยธรรม

1.1 คณธรรม 1.1.1 ความหมาย คณธรรม (Virtue) เปนหลกความจรง หลกการปฏบต ลกษณะความดงาม

โดยมความส านกทมในจตใจของบคคล สภาพคณงามความดทางความพฤตและจตใจเชนความเปน ผไมกลาวเทจโดยหวงประโยชนสวนตนเปนคณธรรมประการหนงค าวาคณภาษาบาลแปลวาประเภทชนดธรรมหมายถงหลกความจรงหลกการในการปฏบตดงนนอาจอธบายไดวาคณธรรมคอจรยธรรมทแยกเปนรายละเอยดแตละประเภทเชนเมตตากรณาเสยสละซอสตยอดทนฯลฯสงเหลานหากผใดประพฤตปฏบตอยางสม าเสมอกจะเปนสภาพคณงามความดทางความประพฤตและจตใจของผนน

1.1.2 ความส าคญของคณธรรมส าหรบผบรหาร คณธรรมเปนสงทผบรหารควรมดวยเหตผลทผบรหารกคอคนทมความสามารถ

ในหลายดานทเหนอกวาคนทวไปดงนนผบรหารจงตองเปนคนดของสงคมและเกอบทกสงคมจะ ยดหลกการของศาสนามาเปนพนฐานของความดความงามในการอยรวมกนแตในหลายกรณกอาจมการปลกฝงคตธรรมของสงคมโดยไมยดโยงกบศาสนาโดยตรงเชนชาวองกฤษซงเปนทยอมรบกนวาเปนชนชาตทมจรยธรรมสงมากประเทศหนงปลกฝงคตธรรมตงแตเดกอยางนอยทสด 7 ประการเพอใหเกด “การยดมนในความถกตองชอบธรรม” ซงเปนคณธรรมทสงกวาความซอสตยสจรตคอ การมสจจะตองพดความจรง (Truth) มความซอสตยสจรต (Honesty) มความรบผดชอบในหนาท (Sense of Duty) มความอดกลน (Patience) มความเปนธรรม (Fair Play) มการเขาใจผอนรจกเอาใจเขามาใสใจเรา (Consideration for Others) และมความเมตตา (Kindness)

1.1.3 ลกษณะส าคญของคณธรรมส าหรบผบรหาร ส าหรบคนไทยคณธรรมสวนใหญจะประยกตมาจากพระพทธศาสนาเปนหลก

ผบรหารเปนบคคลธรรมดาทมครอบครวจงเปนฆราวาสทมภาระหนาทรบผดชอบตอครอบครวและสงคมใหมความเปนปกตสข ดงนนจงสมควรอยางยงทนกบรหารตองสนใจศกษาและปฏบตตามหลกธรรมของฆราวาสเปนเบองตนเพอบรหารครอบครวและบรหารองคการใหบรรลเปาหมายทงทเปนสวนตวองคการและสงคมโดยรวมดงน

ฆราวาสธรรม 4 (Virtues for a good Household life ; Virtues for Lay people) เปนธรรมส าหรบผครองเรอนประกอบดวย

1. สจจะ (Truth and Honesty) คอความจรงซอตรงซอสตยจรงใจพดจรงท าจรง เนนการมศล

15

2. ทมะ (Taming and TraingOneself ; Adjustment) คอการฝกฝนการขมใจฝกหดดดนสยปรบตวแกไขขอบกพรองปรบปรงตนใหเจรญกาวหนาดวยสตปญญา - เนนการมใชปญญา

3. ขนต (Tolerance ; Forbearance) คอความอดทนตงหนาท าการงานดวยความขยนหมนเพยรเขมแขงไมหวนไหวมนในจดหมายไมทอถอย - เนนความเพยร

4. จาคะ (Liberality ; Generosity) คอความเสยสละสละความสขสบายและผลประโยชนสวนตวไดใจกวางพรอมทจะรบฟงความทกขความคดเหนและความตองการของผอนพรอมทจะรวมมอชวยเหลอเออเฟอเผอแผไมคบแคบเหนแกตนหรอเอาแตใจตว - เนนการเสยสละ

ธรรมทง 4 นผครองเรอนทกคนจ าเปนตองฝกปฏบตใหเปนนสยเพอปองกนตนเองจากการทจรตคดมชอบโดยมจตใจทมนคงไมหวนไหวไปตามกเลสตณหาและมหรโอตปปะ ความละอายและเกรงกลวตอบาปการจะประพฤตปฏบตใหไดผลบคคลจะตองรกษาศล 5 ใหบรสทธและมการเตอนสตดวยการทบทวนอยางสม าเสมอจงจะมปญญาความรในการพฒนาจตใจของตนเอง สการเปนฆราวาสโดยสมบรณ

ส าหรบผบรหารควรตองมธรรมะทสงกวาฆราวาสธรรมอนน าไปสความส าเรจ ในการควบคมตนเองคอสปปรสธรรม (Qualities of a good man ; Virtues of a Gentleman) ซงกคอธรรมะส าหรบสตบรษหรอผสงบระงบหรอธรรมะของผดประกอบดวย

1. ธมมญญตา (Knowing the law ; Knowing the cause) แปลวารจกธรรมชาตและรจกเหตหมายความวารหลกตามจรงของธรรมชาตรหลกการกฎเกณฑแบบแผนหนาทซงจะเปนเหตใหกระท าการไดส าเรจผลตามความมงหมาย

2. อตถญญตา (Knowing the meaning ; Knowing the purpose ; Knowing the Consequence) แปลวารความมงหมายและรจกผลหมายความวารความหมายและความมงหมายและรผลทประสงคของกจทกระท า

3. อตตญญตา (Knowing oneself) แปลวารจกตนหมายความวารฐานะภาวะเพศก าลงความรความถนดความส ามารถและคณธรรมของตนตามจรงเพอประพฤตปฏบตไดเหมาะสมและใหเกดผลด

4. มตตญญตา (Moderation ; Knowing how to be temperate) แปลวารจกประมาณหมายความวารจกความพอเหมาะพอด

5. กาลญญตา (Knowing the proper time ; Knowing how to choose and keep time) แปลวารจกกาลหมายความวารวาเวลาไหนควรท าอะไร

6. ปรสญญตา (Knowing the assembly ; Knowing the society) แปลวารจกชมชนหมายความวารจกถนรจกมารยาทระเบยบวนยขนบธรรมเนยมประเพณและขอควรปฏบตตางๆ เพอปฏบตตนไดอยางเหมาะสม

16

7. ปคคลญญตา (Knowing the individual ; Knowing the different individuals) แปลวารจกบคคลหมายความวารจกความแตกตางระหวางบคคลโดยอธยาศยความสามารถและคณธรรมเพอปฏบตตอผนนโดยถกตองธรรมะชดนสามารถทองจ าไดงายๆ วารจกเหตรจกผลรจกตนรจกประมาณรจกกาลรจกบรษทรจกบคคลซงเมอมความรถกตองในสงเหลานแลวไมมทางทจะท าอะไรผดหรอลมเหลวมแตตจะสรางสรรคความเจรญใหแกตนเองและผอน

Richard Draft ปรมาจารยทมชอเสยงแหง Owen School of Business ของมหาวทยาลยแวนเดอรบวทไดใหทศนะวาการบรหารองคการสมยใหมผบรหารทดควรจะใชการบรหารจดการทเนนการใหบรการแกผอยใตบงคบบญชามากกวาการใหอ านาจผบรหารทดควรสงเสรมใหผอยใตบงคบบญชาไดมสวนรวมคดรวมท ารวมรบผดชอบในกจกรรมตางๆ ขององคการรวมกนพยายามพฒนาผอยใตบงคบบญชาใหมภาวะผน าจนส ามารถทางานแทนไดนคอคณธรรมทนกบรหารทดควรม Draft ไดน าเสนอคณธรรม 8 ประการทนกบรหารควรม (Draft, 2001 : 212 - 215) ซงประกอบดวยสาระส าคญดงน

1. การเปดโอกาสใหผอยใตบงคบบญชามสวนรวมในการบรหารการจดการองคการ

2. การยอมรบและเหนคณคาของลกนอง 3. กระจายอ านาจใหกบผอยใตบงคบบญชา 4. สรางความแขงแกรงใหองคการดวยการสรางทมงานทมประสทธภาพ 5. แยกเรองงานออกจากเรองสวนตว 6. รบฟงความคดเหนของคนอนกอนการตดสนใจ 7. สรางความศรทธาเชอมนโดยท าตวใหนาศรทธานาเชอถอ 8. สงเสรมและชวยเหลอใหผใตบงคบบญชาใหพฒนาตนเอง พระธรธรรมาภรณ (2541) ไดน าเสนอคณธรรมของผบรหารไว 4 ประการ

เรยกวาพละ 4 ประการของผบรหารพละหรอพลงทง 4 ประการประกอบดวย 1. ปญญาพละคอก าลงความรความฉลาดนกบรหารทดตองมความรอยางนอย

3 เรองคอรตน (รความเดนความดอยของตนเอง) รคน (ความเขาใจในจรตของคนซงมอย 6 แบบ คอราคจรตโทสจรตโมหจรตสทธาจรตพทธจรตและวตกจรตเพอใหส ามารถใชคนไดถกทถกงาน) และ รงาน (รเทาคอรขนตอนของงานและรทนคอรทนสถานการณ) การทจะมปญญาพละไดบคคลจะตองฟงใหมากอานใหมากรตามความเปนจรงปราศจากอคต 4 คอชอบชงหลงและกลวและจะตองคดวเคราะหขอมลทรบมาวาถกตองควรเชอหรอไมการคดแบบนตองเปนการคดอยางถกวธคดอยางเปนระเบยบคดอยางมเหตมผลและคดใหเรากศลเปนการคดเชงสรางสรรค (Creative thinking) สงส าคญทผบรหารควรมคอมความรอบรทเกดจากประสบการณการลงมอท าจรงๆ จะไดสามารถน า

17

ผอยใตบงคบบญชาไดไมใชไดแตคดและไมเปนพวก Dreamer คอคนขายฝนผบรหารแบบนมกจะน าพาองคการและประเทศชาตเขารกเขาพงหลงทางกวาจะรตวองคการและประเทศกลมสลาย

2. วรพละคอก าลงความขยนผบรหารทมคณธรรมตองมก าลงใจทเขมแขงส ามารถเผชญสถานการณยากล าบากดวยความไมยอทอมความกลาหาญนกบรหารทดตองมความกลาไดกลาเสยผบรหารทดตองกลารบผดชอบกลาทเผชญหนาปญหาอปสรรคตางๆ อยางไมยอทอมคตประจ าใจวา “อปสรรคบมบารมบเกด”

3. อนวชชพละคอก าลงการงานทมแตความสจรตผบรหารทดตองปลอดจากอบายมขทง 6 คอปลอดจากการดมสราเปนอาจณ ปลอดจากการเทยวยามวกาล ปลอดจากการชอบเทยวดการละเลน ปลอดจากการคบคนชว ปลอดจากการเลนไพเลนมากฬาบตร ปลอดจากความเกยจครานผบรหารทดควรใชมรรค 8 เปนแนวทางในการด าเนนชวตมสมมาทฐสมมาสงกปโปสมมาอาชพโวสมมาวายาโมสมมาสตสมมาสมาธเปนตน

4. สงคหพละคอก าลงการสงเคราะหหรอมนษยสมพนธเปนคณธรรมทส าคญยงส าหรบผบรหารถานกบรหารบกพรองเรองมนษยสมพนธกจะไมมคนทางานใหนกบรหารจะส ามารถผกใจเพอนรวมงานไดตองอาศยการใหการพดถอยค าทไพเราะออนหวานการท าตวใหเปนประโยชนตอผอนและการวางตวสม าเสมอพอดไมทอดทงเพอนรวมงานการทนกบรหารจะสามารถแสดงพฤตกรรมเหลานไดนกบรหารจะตองมเมตตากรณามทตาและอเบกขาเปนทตงการสงเคราะหหรอมนษยสมพนธกบผอยใตบงคบบญชาจงจะยงยนและน ามาซงศรทธาและความเคารพเชอถอ

1.2 จรยธรรม 1.2.1 ความหมาย จรยธรรม ค าวา “Ethic” มรากศพทมาจากภาษากรกวา “Ethos”

หมายถง วฒนธรรม (Custom) การประพฤตปฏบต (Conduct) และคณลกษณะ (Character) จรยธรรม จงเปนสงทแสดงถงคณคาและคณธรรมเฉพาะตนหรอสงคมทปรากฏ ดงนนทฤษฎจรยธรรม จงเปนระบบของกฎระเบยบหรอหลกการทเปนแนวทางในการตดสนใจซงเกยวของกบ “ถกหรอผด (Right or Wrong)” “ดหรอเลว (Good or Bad)” ในสถานการณตางๆ เปนพนฐาน ของความมคณธรรมของมนษย (Northouse, 2007 : 302)

จรยธรรมอาจท าใหเกดความสบสนได เมอมการใชหลายค าท ใกลเคยงกน คอ “คานยม” (Values) “จรยธรรม” (Ethics) และ “คณธรรม” (Morals) ซงแทจรงแลวแตละค า มความหมายทสอดคลอง เชอมโยง และแตกตางกนเลกนอย (Walker, 1993 : 13-14) ดงน

1. คานยม (Values) เปนความเชอหลก หรอแนวทางและจงใจใหเกดทศนคตและการกระท า (Motivate)

2. คณธรรม (Morals) เปนความเชอเฉพาะตนเองวาสงนนถกหรอผด จงเปน การประเมนสวนบคคลของคานยม และการกระท าทเปนระบบภายในตวตน (Inner Compass)

18

3. จรยธรรม (Ethics) เปนมาตรฐานขนพนฐาน(Foundation) ทชน าวาบคคล จะปฏบตอยางไรบนพนฐานความเชอเฉพาะตน หลกการเบองตนทถกตอง จรยธรรมจะเปนความสามารถในการแยกแยะความถก ออกจากความผด และสญญาวาจะท าใน สงทถกตอง

ค าวา Ethics ในภาษาองกฤษจงม 2 ความหมายความหมายแรกคอ จรยธรรม (Ethics) หมายถงประมวลกฎหมายทกลมชนหรอสงคมหนงๆ ยอมรบเปนแนวควบคมความประพฤตเพอแยกแยะใหเหนวาอะไรควรหรอไปกนไดกบการบรรลวตถประสงคของกลม Ethics ทใชในความหมายนเปนอนเดยวกบจรยธรรมเชน Medical ethics (จรยธรรมทางการแพทย) ซงตรงกบความหมายของ Medical ethics ในภาษาองกฤษวา The rules or principles governing the professionalconduct of medical practitioners ความหมายทสองของ Ethics เปนความหมาย ทใชในภาษานกปรชญาและ Ethics ในความหมายนแปลเปนไทยวาจรยศาสตรพจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายจรยศาสตรวาเปนปรชญาสาขาหนงวาดวยความประพฤตและการครองชวตวาอะไรดอะไรชวอะไรถกอะไรผดหรออะไรควรอะไรไมควรค าวาจรยธรรมอาจมผรใหค าอธบายแตกตางกนออกไปตามสาขาวชาแตโดยสรปแลวจรยธรรมกคอกฎเกณฑ ความประพฤตของมนษยซงเกดขนจากธรรมชาตของมนษยเองไดแกความเปนผมปญญาและเหตผลหรอปรชาญาณท าใหมนษยมมโนธรรมและรจกไตรตรองแยกแยะความด -ความชว, ถก - ผด, ควร - ไมควรเปนการควบคมตวเองและเปนการควบคมกนเองในกลมหรอเปนศลธรรมเฉพาะกลม ดงนนจรยธรรมจงอาจอธบายได 2 ความหมาย คอความประพฤตดงาม เพอประโยชนสขแกตนและสงคม ซงมพนฐานมาจากหลกศลธรรมทางศาสนา คานยมทางวฒนธรรม ประเพณ หลกกฎหมาย จรรยาบรรณวชาชพและการรจกไตรตรองวาอะไรควร ไมควรท า

จรยศาสตร (Ethics) เปนทฤษฎทวาดวยความดขอความประพฤตหรอระบบ วชาทเกยวของกบความประพฤตทถกตองดงาม และควรแกการประพฤตเพอใหส ามารถด ารงชวต ไดอยางมคณคาในการศกษามาตรการความประพฤต และการตดสนทางศลธรรมทวๆ ไป คอ หลกขอปฏบต ในการด าเนนชวต ปรชญาจรยธรรม และจรยธรรมนอกจากนจรยศาสตรเปนศาสตร สาขาหนงของวชาปรชญาทศกษาถงพฤตกรรมการกระท าของมนษยวาสงใดควรท าสงใดไมควรท า ซงสอดคลองกบ Brown (1990 : 2) ทวาของจรยศาสตร “เปนกระบวนการตดสนใจวาอะไรควรท า” เขายนยนวาเปนกระบวนการทเหมาะสมกบบคคลทจะประเมนวาสงใดควรปฎบตหรอไมควรปฎบต ผลสะทอนกลบในแตละประเดนเปนการเปดโอกาสใหมการสอสารและการรบรเกดขน และ Hiller (1986:8) ไดใหกลาวถงจรยศาสตรเปนสงทท าใหคนพบเหตผลทดคงไวซงคณคาหลกการ และแนวทางทใชใน การตดสนใจในองคกร จรยศาสตรสามารถทจะใชเปนเครองมอในการรกษา ความซอสตยตอหนาทไมล าเอยงมคณคาและสามารถสรางอ านาจใหเกดขนในตนเองไดโดยใชเหตผลเปนพนฐานศกษาถงเกณฑตดสนจรยธรรมและจดมงหมายของชวตมนษยองคกรทางสขภาพได

19

ประยกตหลกจรยธรรมมาใชในการตดสนใจตวอยางเชนการเซนใบยนยอมรบการรกษาใบยนยอมใหท าการทดลองตลอดจนประเดนการเสยชวต

สรป จรยธรรม คอ กฎเกณฑความประพฤตของมนษย ซงเกดขนจากธรรมชาตของมนษยเอง ความเปนผมปรชาญาณ (ปญญา + เหตผล) ท าใหมนษยมมโนธรรม รจกแยกแยะความด ถก ผด ควร ไมควร

นอกจากน ยงมค าทมความหมายใกลเคยงและเกยวของกบค าวาจรยธรรม ซงบางกรณอาจกอใหเกดความสบสน มการน าไปใชในความหมายทแตกตางกน และไมตรงกบความหมายทแทจรง

จรรยา (Etiquette) หมายถง ความประพฤต กรยาทควรประพฤตในหมคณะ เชน จรรยาคร จรรยาต ารวจ ฯลฯ

มารยาท (Manner) หมายถง กรยา วาจา ทสงคมก าหนดไวเปนทยอมรบใน กลมแตละทองถนซงมแตกตางกนไป

ความด เปนการกระท า ตามทสงคมใหคณคาวาเปนประโยชนตอตนเองและผอน ความถกตอง เปนการปฏบตในสงทสอดคลองกบแนวทางทก าหนด เชน ความ

ถกตองตามกฎหมายความถกตองตามหลกจรยธรรม ความถกตองตามหลกศลธรรม กฎหมาย เปนขอก าหนดในสงทควรท า และไมควรท า ในสงคม และมบทลงโทษ

หากมการกระท าผดตามทก าหนดไว ศาสนา เปนเรองทมความสมพนธเกยวของ และคลายคลงกบจรยศาสตร

กลาวคอศาสนาทกศาสนายอมกลาวถงจดมงหมายของชวตมนษยเฉกเชนเดยวกบ "จรยศาสตร" แตอยางไรกตามยงมความแตกตางกนอยตรงท ศาสนาทกศาสนาจะมค า ตอบเปนสากลและชดเจนวาจดมง หมายของชวตมนษยคออะไร ยกตวอยางเชน ศาสนาครสต กลาวถง พระเจา คอจดมงหมายสงสดของชวตครสตศาสนกชน ซงลกษณะค าสอนของศาสนาครสตมลกษณะเปนค าสงของพระเจาและเปนกฎหมายนรนดรทไมสามารถเปลยนแปลงได ทกลาวถงการกระท า อนเปนขอหามและ การกระท า ทครสตเตยนพงปฏบต พจารณาไดจากบญญตสบประการ (Ten Commandment) อาจกลาวไดวา "ศาสนา" เปนเรองของการสอนใหคนกระท า ความด และหามปรามมใหคนประพฤตชว ในขณะท “จรยศาสตร” ไมใชการสอนทตายตววาอะไรดชว ถกผด แตเปนเพยงการเสนอ ความคดเหน วเคราะหหลกความประพฤต ใหหลกการโตแยงและแสดงเผตผลอยางกวาง ๆ ในเรองการกระท า ของมนษยในเชงของปรชญา ดงนนศาสนา จงตงอยบนรากฐานของความเชอ และความศรทธาเปนองคประกอบ อกทงมค าสอนจากศาสดาทแนนอนตายตว ซงศาสนกชนตองมความเชอและปฏบตตามได แต “จรยศาสตร” ซงเปนเรองของการโตแยงและแสดงเหตผล (Argument / Reasoning) ดงนน ค า ตอบทไดนนจงไมตายตวหรอเปนมาตรฐานแนนอน หากแตขนอยกบสถานการณ

20

มโนธรรม (Conscience) เปนความส านกในมาตรฐานของความประพฤตดท เกดแกจตส านกอนประกอบดวยคณธรรม ความรสกผดชอบชวด ความรสกวาอะไรควรท าไมควรท า นกจรยศาสตรเชอวามนษยทกคนมมโนธรรม เนองจากบางขณะเราจะเกดความรสกขดแยงในใจระหวางความรสกตองการสงหนง และรวาควรท าอกสงหนง

ศลธรรม (Moralis) เปนประมวลกฎเกณฑของความประพฤตอนเนองมาจาก ค าสอนของศาสนาใดศาสนาหนง ไดแก สงทงดเวน และสงทไมควรปฏบต และศลธรรมยงเปนศพทพระพทธศาสนา หมายถง ความประพฤตทดทชอบ หรอ ธรรมในระดบศลค า วาศลธรรมถาพจารณาจากรากศพทภาษาละตน Moralis หมายถง หลกความประพฤตทดส า หรบบคคลพงปฏบต

ธรรมาภบาล (Good Governance) หมายถง การจดการปกครอง การบรหารกจการบานเมอง การควบคมดแลกจการ การก ากบดแลทด อนเปนเรองทเกยวของกบกระบวนการ (Process) และระบบ (System)lซงองคการหรอสงคมไดมการปฏบตหรอด าเนนการ (Operate) ปกครองดวยคณความด ซอตรงตอกน มนคงในสญญาทมตอกนซงจะครอบคลมประเดนเรองการมสวนรวมของประชาชน นตธรรม ความโปรงใสการตอบสนองการแสวงหาฉนทามต ความถกตอง ความเสมอภาค ยตธรรม เทยงธรรม ประสทธผลและประสทธภาพ ภาระรบผดชอบ

1.2.2 ความส าคญของจรยธรรมธรรมส าหรบผบรหาร จากความหมายของจรยธรรมจงแสดงใหเหนวาจรยธรรมมความส าคญ

เปนกฎเกณฑ ระบบของการแสดงออกซงความดงาม โดยมคณธรรมในจตใจเปนพนฐานของ การแสดงออก ซงพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดสรปนยามไววาจรยธรรมคอแนวทางประพฤตปฏบตตนเพอการบรรลถงสภาพชวตอนทรงคณคาพงประสงคโดยทวไปจรยธรรม มกองอยกบศาสนาทงนเพราะค าสอนทางศาสนามสวนสรางระบบจรยธรรมใหสงคมแตทงนไมไดหมายความวาจรยธรรมองอยกบหลกค าสอนทางศาสนาเพยงอยางเดยวแททจรงจรยธรรมยงหยงรากอยบนวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณและโดยนยนบางทานเรยกหลกแหงความประพฤตอนเนองมาจากค าสอนทางศาสนาวาศลธรรมและเรยกหลกแหงความประพฤตอนพฒนามาจากแหลงอนวาจรยธรรม

บคคลตองเรยนรถงความส าคญของการเกดจรยธรรมมดงน จรยธรรม เกดมาจาก 3 กรณคอความกลวถกลงโทษกฎหมาย ความอยากด คอใฝดและความมปญญารจรง เรองนนอยางถกตองดงนนจรยธรรมจงมระดบ ต าสด สงขน สงสดและนนคอจรยธรรมสามารถสอนและจรยธรรมพฒนาได นอกจากนควรศกษาถงสงตอไปน

จตส านกกบจรยธรรม ประเดนจรยธรรมยงเปนเรองทเกยวกบ “จตส านก” (Conscious) ของผบรหาร

เชน การรสกผด การละอาย การไมสบายใจ เมอไมไดท าในสงทควรท า เชน วนนชะลอเรอง

21

การพจารณาโครงการใหมของลกนองทไมใชพวกเอาไว ใหลกนองผนนกงวลใจไปสกระยะ งวดน ขอเลอนต าแหนงใหลกนองคนสนท ใหคนทมความสามารถรอไปกอน หางาน โครงการใหกบธรกจ ทเปนเครอญาต หรอตนเองมผลประโยชนรวมและรบพรรคพวกตนเองเขามาทางานหวงใหเปนฐานสนบสนนตนเองในการครองอ านาจเปนตน การกระท าเหลานลวนเปนเรองทไมถกตอง หากกระท า ไปแลวยงไมรสกผด ไมละอาย เปนปญหาของจตส านก หากวฒนธรรมองคการใดก าหนดใหสงเหลานเปนปรากฏการณปกต องคการนนก าลงเผชญวกฤตวฒนธรรมและน าไปสยคเสอม ตองเผชญปญหาความแตกแยก ความไมเปนมตร และการลมสลาย การพฒนาแกไขในทางทเหมาะสมเปนสงจ าเปนเรงดวน จรยธรรมในการบรหารงานจงเปนเรองของพฤตกรรมการบรหารทเปนไปตามหลกแหง ความด หลกคณธรรม ศลธรรม ความมส านก และการใหความส าคญตอสาธารณะผลของการมจรยธรรมจะน าไปสความรกใคร สามคค น าไปสการอยรวมกนอยางยงยนประชาชนมความเชอถอ ศรทธา ไววางใจ และเปนมตร

พฤตกรรมไรจรยธรรม เปนอกประเดนหนงทชใหเหนถงความส าคญของจรยธรรม การแสดงออกซง

พฤตกรรมการมจรยธรรม กบพฤตกรรมไรจรยธรรมในการบรหารงานของผบรหาร อาจพจารณาไดดงน ตารางท 1 พฤตกรรมการมจรยธรรม กบพฤตกรรมไรจรยธรรม

พฤตกรรมการมจรยธรรม พฤตกรรมไรจรยธรรม

- ผกพนตอการใหบรการ

- มความรบผดชอบตอหนาท

- ปฏบตตามกฎ ขอบงคบ

- ไมท าผดกฎหมาย

- นบถอและเคารพศกยศรความเปนมนษย

- ค านงถงความยตธรรมในสงคม

- ใหความส าคญตอเสยงของประชาชน

- โปรงใส ซอสตย

- ผกพนตอการจดการทด

- รบผดชอบตอสงทไดท าลงไป

- รกษาศรทธาของมหาชน - สนบสนนประโยชนสวนรวม

- ไมผกพนตอการใหบรการ

- ขาดความรบผดชอบตอหนาท

- หลกเลยง กฎ ขอบงคบ

- หลกเลยงกฎหมาย

- ไมเคารพศกดศรความเปนมนษย

- ไมสนใจความยตธรรมในสงคม

- ไมสนใจเสยงของประชาชน

- ไมซอสตยคดโกง

- ไมผกพนตอการจดการทด

- ไมรบผดชอบตอสงทไดท าลงไป

- ไมรกษาศรทธาของมหาชน - สนใจแตประโยชนตนเองและพวกพอง

22

จากตารางท1ชใหเหนถงพฤตกรรมทสะทอนการแสดงออกทางจรยธรรมถาปลอยใหมพฤตกรรมไรจรยธรรมมากขนของผบรหารและบคลากรในหนวยงานจะสงผลใหองคอาจพบปญหาในการบรหารงาน แตในทางกลบกนถาไดสงเสรมใหมพฤตกรรมการมจรยธรรมในหนวยงานจะสงผลใหทพาองคกรไปสความส าเรจได ผลของจรยธรรมตอการบรหารงานการครองตนตามหลกการแหความดทเรยกวา “มจรยธรรม” ของเจาหนาทภาครฐยอมเปนการสรางศรทธาตอประชาชนและน ามาซงการสนบสนนการปฏบตราชการของเจาหนาท กลาวไดวา ความศรทธาเปนผลลพธทส าคญของการม “จรยธรรม” ศรทธาท าใหเกดการยอมรบเกดความรวมมอ เกดความสมครใจ เมอประกอบกบวธการบรหารงานทถกตองตามหลกการทด ผลของการบรหารงานยอมส าเรจลลวงตามเปาหมาย และเปนไปอยางยงยน ผบรหารจงถอเปนหนงในกญแจส าคญทจะท าใหองคการด าเนนการอยางมจรยธรรมหรอไมมจรยธรรม เนองจากผบรหารมหนาทในการตดสนใจเปนสวนใหญ เพราะฉะนนผบรหารจงมโอกาสมากกวาคนอนในการทจะกอใหเกดแนวคดทางดานจรยธรรมขนในองคการ คณคาและเหตผลทางดานจรยธรรมของผบรหาร โดยเฉพาะอยางยงผบรหารระดบสง จะเปนแบบอยางใหบคคลอนๆ ในองคการยดถอปฏบตตาม โดยคณลกษณะของการเปนผน าทางดานจรยธรรม จะแสดงใหเหนถงลกษณะทมศลธรรมในเรองของการมอทธพลในแงบวกขององคการ เพราะคณสมบตของผน าทเนนดานจรยธรรม ท าใหมผด าเนนตามในองคการดวย ซงการมมาตรฐานทางดานศลธรรมของผบรหารจะท าใหสามารถตดสนใจทางดานจรยธรรมในทท างานไดงายขน (อภรฐ ตงกระจาง, 2546 : 113) ถาหากผน าและองคการธรกจใดปราศจากจรยธรรม ผน าระดบสงจะพบวาองคกรของตนเตมไปดวยปญหาและมแนวโนมทจะตองประสบความหายนะในทสด ในทางกลบกนหากองคกรธรกจใดอดมดวยจรยธรรม ยอมเปนทยอมรบนบถอ ไดรบความเชอถอ ไดรบโอกาส มความไดเปรยบในเชงแขงขน มอนาคตไกล สรปไดวา จรยธรรม คอ วถทางสความส าเรจในระยะยาวอยางยงยน จงเปนเรองส าคญและจ าเปนทองคการทด ทมความเปนเลศจะตองมจรยธรรม คณความด จากมมมองของสงคมประเทศชาตและสงคมโลก (นตย สมมาพนธ, 2546 : 63 - 64) แตดวยเนองจากผน าแตละคนมระดบของจรยธรรมตางกน มมมมองทางจรยธรรมแตกตางกน ซงSchermerhorn (2005 : 60-61) ไดจ าแนกมมมองทางจรยธรรมออกเปน 4 มมมอง ดงน 1. มมมองแบบถอประโยชนเปนส าคญ เปนพฤตกรรมทางจรยธรรมทค านงถง การน าสงทดมาใหกบบคคลในระดบมากทสด

2. มมมองแบบปจเจกบคคล จะขนกบความเชอสวนตว ค านงถงความกาวหนาในระยะยาวของผลประโยชนสวนตน และพยายามท าทกวถทางใหไดผลประโยชนนน 3. มมมองแบบสทธทางศลธรรมจะมพฤตกรรมทจะเคารพและปกปองสทธพนฐานของบคคล

23

4. มมมองแบบยตธรรม เปนพฤตกรรมการตดสนใจทมจรยธรรม ปฏบตตอบคคลอยางเทาเทยมกนและยตธรรมตามกฎระเบยบและมาตรฐาน ดงนนหากผน ามมมมองทางจรยธรรมทแตกตางกน จะสงผลใหพฤตกรรมของผน าแตกตางกนดวยปจจบนจะเนนกระบวนการตรวจสอบความถกตอง จากปจจยภายนอก มากกวา การเนนความถกตองจากปจจยภายใน การมคณธรรม จรยธรรม ความละอายตอบาป ประพฤตตนในสงทดงาม สงคมจงจ าเปนตองสรางผน าทมภาวะผน าเชงจรยธรรม เพอสงผลใหองคการมบรรยากาศการท างานทมความสข สงบและงานส าเรจ

1.2.3 แนวคดทเกยวของกบจรยธรรม จากความหมาย ความส าคญของจรยธรรมนนยงพบวามแนวคดเกยวของกบ

จรยธรรม ทควรท าความเขาใจมดงน จรยธรรมม 2 องคประกอบทส าคญ คอ ความรอบคอบ (Prudence) และ

ความด (Virtue) ดงรายละเอยดตอไปน 1. ความรอบคอบ (Prudence) เปนการท าสงตางๆใหด เพราะสงนนควรคาแก

การท า (Do Something Right Because it is the Smart Thing to Do) 2. ความด (Virtue) เปนการท าสงตางๆ ใหดเพราะสงนนเปน สงทดควรท า

(Do Something Right Because it is the Good Thing to Do)

ลกษณะของจรยธรรม ประกอบดวย 3 ลกษณะคอ 1. จรยธรรมธรรมชาตเปนการกระท าละเวนชวโดยธรรมชาตตอตนเอง เชน

การดมเหลาเปนสงไมด 2. จรยธรรมบงคบเปนการท าดละเวนชวเพราะถกบงคบใหท า อาจเปนการบงคบ

จากกฎเกณฑ กฎหมาย ระเบยบประเพณ เชน การปฏบตตามกฎจราจร 3. จรยธรรมเจตนา (จรยธรรมสงสด) เปนการกระท าดละเวนชว อนเกดจาก

เจตนาทตงใจจะกระท าหรอไมกระท า โดยผกระท าคดไดเองวาควรท าหรอไม ไมไดถกบงคบ การเขาใจแนวคดจรยศาสตรในเบองตนแลวนนบคคลยงตองมความเขาใจใน

ลกษณะของการศกษาและวธในการศกษาจรยศาสตร ซงมรายละเอยดดงน พจารณาไตรตรองดวยเหตผลเปนพนฐานการวเคราะหขอเทจจรงและการวพากษออกความคดเหนไมอาจหาขอสรปทยตไดอยางแนนอนทเปนหลกส ากล เปนการเสนอความคดเหนและขอโตแยงจากทรรศนะตางๆ กน ของนกจรยศาสตรจงตองพจารณาเลอกและน ามาประยกตใช ใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงและองคประกอบอนๆและรจกและเขาใจแนวทางชวตการกระท าของอนทแตกตางจากตน มองโลกทศนกวางในการพจารณาการกระท า ของมนษย จงตองท าความเขาใจเกยวกบ ขอบเขต โครงสรางจรยธรรมอกดวย

24

ขอบเขตของจรยศาสตร เปนการศกษาจรยศาสตรอนเกยวเนองกบพฤตกรรมมนษยหรอการกระท าของมนษยนน สามารถพจารณาตามขอบเขตของจรยศาสตรทพยายามศกษา หาค าตอบอย 3 ประเดน คอ

1. คณคาการกระท าของมนษย (The analysis of conduct such as ought, should duty, moral, rules, right, wrong, obligatiom, responsibility, etc….) คอ

- การศกษาวาคณคามาจากไหนและมความส าคญอยางไร - คณคาการกระท า,ความประพฤต,พฤตกรรมของมนษยทดชว ถกผด

ควรไมควรเปนแบบใด - ดชว ถกหรอผดคออะไร สามารถนยามไดหรอไม ถานยามไดจะนยามวา

อยางไร - ความด ความชวมอยจรง หรอเปนเพยงกฎเกณฑทมนษยสรางขน

เพอ 5 การอยรวมกนอยางสนตสขในสงคม - และถาหากความดชว ถกผดมอยจรงแลวมลกษณะเปนอยางไร 2. เกณฑการตดสนคณคาการกระท าของมนษย (The inquiry into the nature

of morality or moral acts.) เปนการศกษาหลกหรอมาตรการทใชตดสนพฤตกรรม หรอการกระท าอยางหนงวาด ชว ถกผด อกนยหนงคอเปนการศกษาวา เมอคนๆหนงกระท าสงใดสงหนงหรอเมอตกอยในสถานการณทตองตดสนใจอยางใดอยางหนงแลว จะใชหลกหรอมาตรการอะไรมาตดสนวา การกระท านนถกหรอผดและมเหตผลอยางไรทใชหลกหรอมาตรการนนมาตดสน อกทงมนษยน าสงใดมาเปนเกณฑในการตดสนความถกผด หากมไดเอาความรสกสวนตว กฎหมาย จารต ประเพณหรอความเชอมาตดสน แลวมเหตผลอะไรมาเปนมาตรฐานรองรบในการตดสนใจในเรองนน วาดชว ถกผด และมเกณฑตดสนคณคาทแนนอนตายตวหรอไม

3. อดมคตหรอเปาหมายสงสดของชวต (The search for the morality good life) คอ การศกษาวาชวตมนษยเกดมาเพออะไร ชวตทดหรอชวตทประเสรฐทมนษยควรแสวงหาควรเปนชวตแบบใด มนษยควรใชชวตอยางไรจงคมคาของการเกดมาเปนมนษย อะไรคอความดสงสดทมนษยควรประพฤตปฏบต หรออดมคตอนสงสดของมนษยควรเปนเชนไร และมนษยควรจะประพฤตปฏบตตนอยางไรจงจะบรรลถงอดมการณนนได

โครงสรางของจรยธรรม กองวจยการศกษา (2524) อธบายวา จรยธรรม ประกอบดวยโครงสรางทมล าดบ

มาจากความรทศนคต เหตผล และพฤตกรรม กลาวคอ 1. ความรเชงจรยธรรม หมายถง การมความรวาในสงคมของคนนน ถอวา

การกระท าชนดใดดควรกระท า การกระท าชนดใดเลวควร

25

2. ทศนคตเชงจรยธรรม เปนความรสกของบคคลเกยวกบลกษณะหรอพฤตกรรมเชงจรยธรรมตางๆ วาคนชอบหรอไมชอบลกษณะนนๆ เพยงใด ทศนคตเชงจรยธรรม ของบคคล สวนมากจะสอดคลองกบคานยมของคนในสงคมนน ฉะนน ทศนคตเชงจรยธรรม จงมคณสมบตทส าคญ ใชท านายพฤตกรรมเชงจรยธรรมได

3. เหตผลเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคล ใชเหตผลในการเลอกทจะท าหรอเลอกทจะไมกระท า พฤตกรรมอยางใดอยางหนง เหตผลทวาน แสดงใหเหนถงแรง จงใจทอยเบองหลงการกระท าของบคคล

4. พฤตกรรมเชงจรยธรรม หมายถง การทบคคลแสดงพฤตกรรมทสงคมนยมชมชอบ หรองดเวนการแสดงพฤตกรรมทฝาฝนกฎเกณฑ หรอคานยมในสงคม ตวอยางพฤตกรรม เชงจรยธรรมซงเปนการกระท าทสงคมเหนชอบ และสนบสนนมหลายประเภท เชน การใหทาน การเสยสละเพอสวนรวม

แนวคด ทฤษฏทเกยวกบจรยธรรมทส าคญและนยมกลาวถงในปจจบนพอจะ สรปไดวามแนวคดหลกอย 4 แนวทางคอ

1.2.3.1 แนวคดทยดหลกคณธรรมหรอคณงามความด (virtue) ผทเผยแพรแนวคดนใหแพรหลายคออรสโตเตล (Aristotle) ปราชญเอกชาวกรกซงมชวตอยในชวง 384-322 ปกอนครสตกาลอรสโตเตลรบแนวคดมาจากอาจารยคอเพลโต (Plato) ซงเปนศษยของ โสเครตส (Socrates) อรสโตเตลไดพฒนาแนวคดทางจรยธรรมทเรยกวา Practical wisdom โดยเนนทการใชปญญาเปนหลกในการประพฤตปฏบตในสมยกรกโบราณมผถอแนวความคดทถอวาความพงพอใจ (Pleasure) เปนเปาหมายสงสดของมนษยแนวความคดนเรยกวา “สขนยม” (Hedonism) และ ผทปฏบตแนวทางนเรยกวา Hedonist อรสโตเตลอธบายวามนษยยอมใฝหาความสขในชวตความสข (Happiness) ยอมไดมาจากความพงพอใจแตอรสโตเตลย าวาความพงพอใจจะตองเกดขนจาก การประพฤตปฏบตตนอยางดเลศโดยใหสอดคลองกบธรรมชาตและสภาพแวดลอมของตน การประพฤตอยางดเลศนนประกอบดวยการใชสตปญญาคดหาเหตผลอยางดเลศและการเลอกประพฤตปฏบตตามคณธรรม (Virtue) อยางดเลศซงทงสองประการจะน าความสขทแทจรงมาสผปฏบต

อรสโตเตลแสดงใหเหนวาความตองการ (Want) แตกตางจากความจ าเปน (need) อยางเชนถากลาววา “มนษยทกคนตองการอาหาร” หมายถงอาหารจ าเปนส าหรบ การด ารงชวตของมนษยทกคนแตถากลาววา “เขาตองการจะร ารวยเปนเศรษฐ” ในกรณน ความร ารวยไมใชสงทจ าเปนในการด ารงชวตเปนความตองการทนอกเหนอไปจากความจ าเปนพนฐานซงอาจน าผลเสยมาสมนษยในภายหลงอรสโตเตลกลาววาความจ าเปนพนฐาน (Basic need) เปนสงทมโดยธรรมชาตและดอยในตวของมนเองจงไมกอใหเกดปญหาทางจรยธรรมแตความตองการนอกเหนอจากนนมกเปนสงทถกปรงแตงขนมาและกอใหเกดค าถามทางจรยธรรมตามมาไดอรสโตเตลกลาววามนษยทกคนจะตองเลอกเองวาจะท าอะไรซงดส าหรบตนเองและในขณะเดยวกนกดส าหรบ

26

ผอนดวยในการเลอกตองใชหลกของคณธรรมมากกวาทเลอกตามความพอใจของตนเองคณธรรม สามประการทอรสโตเตลเนนไดแกประการแรกคอ Temperance (การรจกควบคมตน, การขมใจ, การรจกพอ), ประการทสองคอ Courage (ความกลาหาญ) ซงอรสโตเตลชใหเหนวาตางจาก ความบาบน (Foolhardiness) ความกลาหาญคอการเลอกตดสนใจดวยเหตผลถงแมจะตระหนกถงอนตรายทอยขางหนาผทมความกลาหาญไมใชผทปราศจากความกลวแตเลอกกระท าดวยความเชอมนวาสงทกระท าคอความถกตองไมใชกลาบาบนขาดการไตรตรองดวยปญญาคณธรรม ประการทสามท อรสโตเตลเนนคอ Justice (ความยตธรรม) นนคอมนษยทกคนควรปฏบตตอผอนดวยความเทาเทยมกนเหมอนทอยากใหผอนปฏบตตอตนเอง ยงมคณธรรม (Virtue) อกหลายประการซงอรสโตเตลไมไดกลาวเนนไวไดแก Compassion (ความเมตตาสงสาร), Honesty (ความซอสตย), Integrity (บรณภาพและความเทยงตรงตอหลกการ), Fortitude (ความอดทนอดกลน), Humility (ความสภาพถอมตน) ซงคณธรรมเหลานนกปราชญในภายหลงไดแสดงวามความส าคญตอ การประพฤตปฏบตดของมนษยเชนเดยวกน

1.2.3.2 แนวความคดทยดหลกสทธและหนาท (Right and duty) ผทพฒนาความคดนจนเปนหนงในหลกจรยธรรมทยดปฏบตทวโลกคอ อมมานเอลคานท (Immanuel Kant ค.ศ. 1724-1804) ปราชญชาวเยอรมน Kant ไดรบการยกยองใหปราชญเอกของยค Enlightenment เทยบเทาอรสโตเตลของยคกรกโบราณ Kant ไดอธบายใหความกระจางถงความสมพนธระหวางรางกาย จตใจและโลกภายนอกในยคนนครสตศาสนามอทธพลครอบคลมทวยโรปและแนวคดทมอทธพลสงคอแนวคดทวาจตวญญาณเทานนทเปนจรงสวนโลกภายนอกเปนเพยงสงทปรากฎขนใน จตเทานนไมมอยจรงและรางกายเปนของต าซงมกกอใหเกดบาป Kant อธบายวาโลกภายนอกนน มอยจรงแตจตใจของผรบรเปนตวการน ามาแปลงและเสรมแตงอกทหนงตวอยางเชนตามองเหน บานหลงหนงโดยทเหนแตทางดานหนาแตในใจของผมองกจะมภาพของบานทงหลงขนมาประกอบ ดวยผนงทงสดานผลงานทสรางชอเสยงกบ Kant มากทสดคอ Critique of Pure Reason ซงกลาวถงการใชสตปญญาและเหตผลในการวเคราะหสงตางๆ รอบตวอยางมระบบในเรองของจรยธรรม Kant กลาววา “ในการทจะตองเลอกทจะปฏบตใหปฏบตโดยเสมอนวาแนวทางนนสามารถน าไปปฏบต ในทใดกไดเปนสากล” ตวอยางเชนถายมเงนเจาหนมาควรจะตองใชคนหรอไม Kant กลาววาเจาหนทวโลกคงตองการใหผยมใชคนดงนนไมวาจะยมเงนจากใครทใดกตามตองใชคนใหกบเจาหนเสมอนนคอเจาหนมสทธ (Right) ทจะไดคนและลกหนมพนธะหรอหนาท (Duty) ทจะตองคนเงนใหแกเจาหน

Kant กลาววาองคประกอบส าคญทสดของการทจะประพฤตปฏบตดของมนษยม 2 ประการประการแรกคอ Good will หมายถงความตงใจดความมงสความดงามและความถกตอง ซง Good will นจะอยในใจของมนษยทดงามทกคนโดยทมนษยทดงามจะปฏบตตาม Good will อยางไมมเงอนไขตวอยางเชนมนษยจะชวยเหลอมนษยผอนทตกทกขไดยากกเพราะดวย Goodwill ทเหนวาการชวยเหลอมนษยดวยกนเปนสงทถกตองดงามในตนเองไมใชชวยเหลอเพราะตองการ

27

สงตอบแทนหรอตองการค ายกยองสรรเสรญ Kant เหนวา Good will นนเปนคณธรรมทไมตองการการพสจนเปนสากลใชไดทกททกแหงในโลกมนษยจะท าสงทถกตองดวยเหตผลกคอสงนนถกตอง ไมใชดวยเหตผลอนองคประกอบทสองของการประพฤตปฏบตดของมนษยคอ Free will หมายถงความสามารถทจะเลอกไดโดยไมไดถกบบบงคบคอมอ าเภอใจทจะเลอกการกระท าดคอตองเลอก ทจะกระท าดมใชกระท าเพราะถกบงคบลอลวงหรอหวงผลตอบแทนถาหากปราศจาก Free will แลวการกระท านนกไมมคณคาทางจรยธรรม Kant เหนวามนษยทกคนมสตปญญาทจะเลอกท าด หรอท าชวไดในกรณนตอมามผแยงวาแททจรงมนษยไมไดมความสามารถทจะเลอกไดเสมอไปเพราะวา การกระท าบางครงถกก าหนดดวยปจจยทางพนธกรรมและสภาพแวดลอม

หลกจรยธรรมของ Kant มสวนอยางมากตอการพฒนาจรยธรรมวชาชพในเวลาตอมาโดยเฉพาะในประเดนเรองการทมนษยจะปฏบตตอมนษยดวยกน Kant กลาววา “มนษยตองปฏบตตอมนษยดวยความเทาเทยมโดยใหเกยรตและเคารพศกดศรความเปนมนษยไมอาจใชมนษยดวยกนเปนเครองมอเพอบรรลวตถประสงคอน” ( ….to treat human beings as an end, not as a means..”) ตวอยางเชนมนษยอาจใชสตวและพชเพอประโยชนของมนษยเชนเปนอาหารใชท างานหรอทดลองทางการแพทยแตมนษยจะท าเชนนนกบมนษยดวยกนเหมอนกบทปฏบตตอพชและ สตวไมไดตองใชมาตรฐานของมนษยมาปฏบตตอมนษยดวยกนประเดนนไดรบการขยายผลเปนประเดนของสทธมนษยชนในเวลาตอมา

หลกจรยธรรมของ Kant มลกษณะทเปนสมบรณ (Absolute), ไมมเงอนไข (Unconditional), และมลกษณะทจะใหมนษยทกคนปฏบตใหเหมอนกน (imperative) จงเรยกวาcategorical imperative ส าหรบ Kant เปาหมายสงสดของมนษยไมใชความสข (Happiness) แตเปนการทมนษยบรรลถงความดและม Good will ซงไดมาจากการประพฤตปฏบตหนาทของตนอยางสมบรณในกรอบของศลธรรมตวอยางอทธพลของจรยธรรมของ Kant จะเหนไดจากเรองของ เรอ Titanic ซงเปนเรอโดยสารใหญทสดในโลกสมยนนซงไดชนภเขาน าแขงจนอบปางลงขณะท เรอก าลงจมลงผชายนบพนตางยนนงยอมใหผหญงและเดกลงเรอชชพกอนโดยไมค านงถงชวตตนเองเพราะถอวาเปนหนาทและเกยรตยศของผชายทจะตองใหเกยรตและสทธแกเดกและผหญงทออนแอกวากปตนและลกเรอซงปฏบตหนาทชวยเหลอผโดยสารจนเรอจมและเสยชวตไปพรอมกบเรอเพราะถอหนาทส าคญยงกวาชวตรวมทงนกดนตรประจ าเรอซงทกคนเลนดนตรจนถงนาทสดทายทเรอจมโดยไมมใครหนเอาชวตรอด Kant มสขภาพไมดนกรปรางเลกและบอบบางมชวตอยางสมถะและสนโดษแตแนวความคดของเขามพลงมหาศาลตอปรชญาของโลกตะวนตกมาจนทกวนน

1.2.3.3 แนวความคดเรองประโยชนสวนรวม (Utilitarianism) ในยคกรกโบราณจะมชวตโดยยดถอความพงพอใจ (Pleasure) เปนเปาหมายสงสดโดยทมนษยควรใฝหาความพงพอใจใหมากทสดและหลกหนความทกขทรมานหรอความยากล าบาก (Pain, Suffering) ในทางปฏบตแลวจะพบไดบอยครงทการกระท าทน า Pleasure มาสผหนงอาจน าความทกขมาสอกผหนงแตเมอมนษย

28

อยรวมกนเปนสงคมใหญกจะท าใหเกดขอขดแยงวา Pleasure ของใครจะส าคญกวากนจะให Pleasure แกใครกอนค าถามเหลานไดรบการอธบายโดยแนวความคดทวา “การกระท าทน าประโยชนสงสดแกจ านวนคนทมากทสดและใหประโยชนไดนานทสดคอแนวทางปฏบตของมนษย” ผทไดรบ การยกยองวาเปนบดาของแนวความคดนคอ เจเรมเบนทม (Jeremy Bentham ค.ศ. 1748-1832) ปราชญชาวองกฤษโดยอธบายวาประโยชน (Utility) หมายถงความสข (Happiness) หรอ ความพงพอใจ (Pleasure) ของคนจ านวนมากยงมากยงดและใหมระดบของความพงพอใจสงทสด และนานทสดใหมความทกข (Pain) นอยทสดและสนทสด” แนวความคดนจงมผเรยกวา “ประโยชนนยม” (Utilitarianism) Bentham ถงกบคดสมการทางคณตศาสตรค านวณหาคาของความสขเปนตวเลขโดยใชตวแปรดงกลาวนกปราชญทส าคญอกผหนงทไดพฒนาแนวคดของ Utilitarianism จนแพรหลายคอจอหนสจวตมลล (John Stuart Mill ค.ศ.1806-1873) นกคดและนกการเมองคนส าคญชาวองกฤษ Mill อธบายวาความสขหรอความพงพอใจอาจอยในรปของ ความสขทางกายภาพเชนอาหารทอรอยหรอความสะดวกสบายหรออาจอยในรปของความสขหรอความพงพอใจทางสตปญญาเชนการไดคดในสงทดงามและมเหตผล Mill เนนวาคณภาพของความสขมความส าคญกวาปรมาณหรอระยะเวลา

แนวคดของ Utilitarianism พจารณาเฉพาะผลลพธของการกระท า (Consequence) ตางจากแนวคดของ Kant ซงพจารณาเฉพาะเหตผลหรอแรงกระตน (Motive) ในการกระท าหลกการของ Utilitarianism จะไมค านงถงแนวทางและวธการแตจะค านงถงผลประโยชนของสวนรวมทจะตามมา แนวคดของ Utilitarianism ไดรบการวพากษวจารณมากโดยเฉพาะอยางยงจากครสตศาสนาวาไมค านงถงคณธรรมหรอความถกตองไมค านงถงศกดศรของความเปนมนษยมง แตจะหาแตความพงพอใจซงจะท าใหมนษยกระท าตามสญชาตญาณเชนเดยวกบสตว

แนวคดทางจรยธรรมทง 3 แนวนลวนมขอดและขอดอยในตวเองซงในปจจบนยงคงเปนประเดนถกเถยงของนกจรยศาสตรในสถานการณปจจบนมนษยพบวาอาจตองใชหลกจรยธรรมทกลาวแลวไดบางขอในบางกรณไมมแนวคดใดสามารถใชไดในทกสถานการณโดยเฉพาะอยางยงในยคโลกาภวฒนซงมสงใหมๆเกดขนในโลกตลอดเวลาแตทงนเปาหมายโดยรวมกเพอใหมนษยไดอยรวมกนอยางสนตสขมเกยรตและมศกดศรและไมเบยดเบยนซงกนและกนในยคปจจบนไดมการขยายประเดนของจรยธรรมออกไปถงความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมและธรรมชาตคอการทมนษยจะอยรวมกบสงแวดลอมและธรรมชาตอยางมเหตผลและไมเบยดเบยนสงแวดลอมเพยงเพอจะเอาแตประโยชนของมนษยเกดเปนจรยศาสตรสาขาใหมคอวชาจรยศาสตรสงแวดลอม (Environmental ethics)

1.2.3.4 แนวความคดของปรชญาการพยาบาลไดกลาวไววามนษยแตละคนเปนสงทมคณคาในตวเอง ชวตมนษยเปนสงทมคณคาและมจดมงหมาย การพยาบาลเปนการปฏบตทมเหตผล (Rational activity) หมายถง การตองอาศยขอเทจจรง การพจารณาไตรตรอง การตดสนใจ

29

เลอกวธการปฏบตอยางมหลกการและเปนระบบ ลกษณะเฉพาะของการพยาบาลคอ การน าความรทางวทยาศาสตรชวภาพ และความรสงคมศาสตร มนษยศาสตรมาผสมผสานใหเกดประโยชนตอ การใหความชวยเหลอผปวยพยาบาลแตละคนมฐานะของการเปนพลเมองคนหนงของสงคม นอกเหนอจากบทบาของพยาบาล พยาบาลแตละคนจงมหนาทรบผดชอบตอสงคม ควบคกบ การรบผดชอบตอหนาทของพยาบาลการพยาบาลเปนกระบวนการทมจดมงหมายโดยเฉพาะของตนเอง มการทางานทเปนระบบ มวธการและมกระบวนการเปลยนแปลงทสรางสรรค

นอกเหนอจากแนวคดตางๆแลวยงมผใหแนวคดทเกยวของกบจรยธรรมไวดงน โกวท ประวาลพฤกษ (2523 : 17) ไดจดจรยธรรมเปนหมวดหมตามระดบ

พฒนาการคอจรยธรรมซงมงใหบคคลรจกตวเองมงใหบคคลเขาสงคมหมเลกไดมงใหบคคลเขาสงคมหมใหญไดมงใหบคคลเขาสงคมหมใหญไดมงใหบคคลรจกกฎเกณฑแหงธรรมชาตและมงใหบคคล รจกสจธรรมอนเปนธรรมะขนสงสด

พระราชวรมน (2523 : 12-14) กลาววาค าวาจรยะจรยาตลอดจนจรยธรรมมความหมายกวางคอหมายกวางคอหมายถงการด าเนนชวตความเปนอยการยงชวตใหเปนไปการครองชวตการใชชวตการเคลอนไหวของชวตทกแงทกดานทกระดบทงทางกายทางวาจาทางใจการปฏบตกรรมฐานเจรญสมาธบ าเพญสมถะเจรญวปสสนากรวมอยในค าวาจรยธรรม

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช (2525 : 55) ไดทรงน าหลกคณธรรม 4 ประการพระราชทานแกปวงชนชาวไทยในคราวสมโภชกรงรตนโกสนทรครบ 200 ปไวดงน ประการแรกคอการรกษาความสจความจรงใจตอตนเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชนและเปนธรรม ประการทสองคอการรกษาความสจความจรงใจตอตนเองทจะประพฤตปฏบตอยใน ความสจความด ประการทสามคอการอดทนอดกลนและอดออมทจะไมประพฤตลวงความสจสจรต ไมวาจะดวยเหตผลใดและประการทสคอการรจกละวางความชวความทจรตและรจกสละประโยชนสวนนอยของตนเองเพอประโยชนสวนใหญของบานเมอ

คณธรรม 4 ประการนถาแตละคนพยายามปลกฝงและบ ารงใหเจรญงอกงามขน โดยทวกนแลวจะชวยใหประเทศชาตบงเกดความสขความรมเยนและมโอกาสทจะปรบปรงพฒนาใหมนคงกาวหนาตอไปไดดงประสงค

สาโรช บวศร (2526 : 15) ใหความเหนวาจรยธรรมมหลายระดบแตถาจ าแนกจะไดเปนระดบใหญๆ 2 ระดบไดแกระดบของผครองเรอนคอโลกยธรรมกบระดบของผทสละบานเรอนแลวคอโลกตตรธรรม

พระธรรมปฎก [ประยทธ ปยตโต] (2541 : 22) กลาววาผทมจรยธรรม จะมความสขจากการปฏบตได สภาพจตใจ 5 ประการของผเจรญงอกงามในจรยธรรม คอ1.) ปราโมทย เปนความราเรง เบกบานใจ 2.) ปต เปนความอมเอมใจ 3.) ปทสทธ เปนความผอนคลาย สงบกายใจ 4.) สข เปนความชนมน มใจคลองแคลว และ5.) สมาธ เปน ความตงมน

30

สกญญา พศาลบตร (2544 : 4-7) กลาววาจรยธรรมจะมประโยชน เมอมการน าไปปฏบต ซงไดเสนอประโยชนของจรยธรรมแกผทประพฤตปฏบต ดงน 1) ดานตนเอง การประพฤตปฏบตตามจรยธรรมจะท าใหเปนคนด เปนทไววางใจ ทรกใคร พงพอใจของผอน สงเสรมใหเกดความส าเรจในชวต 2) ดานสงคม คนมจรยธรรมยอมประพฤตปฏบตในสงทดงาม ถอเปนการชวยใหสงคมมความเจรญขน และเปนแบบอยางทดตอผอน 3) ดานการปฏบตตามจรยธรรม จรยธรรมเปนการประพฤตปฏบตในสงทดงาม ดงนนผมจรยธรรมยอมปฏบตด และ รกษาจรยธรรมใหคงอย การปฏบตดจะน ามาซงความสข 4) ดานการควบคมมาตรฐาน จรยธรรมเปนแนวทางในการควบคมมาตรฐาน ประกนไดวาการประพฤตปฏบตทกดานด เหมาะสม 5) ดานการพฒนาบานเมอง การพฒนาทจตใจ โดยการประพฤตปฏบตด เหมาะสม ยอมสงเสรม สงทดใหเกดขน ประเทศชาตกเจรญกาวหนา 6) ดานจรรยาบรรณ ตวก าหนดจรยธรรมการปฏบต ท าใหทกคนตระหนกในความประพฤตปฏบตได กอใหเกดความรบผดชอบตอหนาทการงาน ตอตนเอง ตอผอน ตอสงคม

Josephson (1992 : 80-81) ไดกลาวถงลกษณะของผมจรยธรรม คอ ความนาเชอถอ (Trustworthiness) ความเคารพผอน (Respect) ความรบผดชอบ (Responsibility) ความยตธรรม (Fairness) และความเทยงธรรม (Justice) ความเอออาทร (Caring) และคนดในสงคม (Civic Virtue and Citizenship)

สหราชอาณาจกรก าหนดหลกปฏบต 7 ประการ ส าหรบเจาหนาทของรฐ (Lewis, 2005 : 223)ประกอบดวย 1) ความไมเหนแกตว ไมกระท าการเพอหาประโยชนใหกบตนเอง ครอบครว และพวก 2) ความเปนสวนหนงของระบบของรฐ เจาหนาทของรฐเปนสวนหนงของระบบงานสาธารณะ ตองไมไปเกยวของกบธรกจ หรอกลมผลประโยชน อนอาจมอทธพลตอ การปฏบตหนาทของเจาหนาทนน 3) การมจดมงหมายทหลกการและคณธรรม การด าเนนการตองเปนไปตามหลกการบรหารจดการ และหลกคณธรรม (Merit system) 4) รบผดชอบตอการตดสนใจทตนไดกระท าตดสนใจใดไปแลวตองรบผดชอบตอสงทตนไดกระท า 5) เปดเผยการกระท า ตองเปดเผย การตดสนใจทเกยวกบการด าเนนงานทตนไดท ารวมถงเหตผลทเกยวของ และเปดเผยรายละเอยดตางๆ เมอสงคมรองขอ 6) ซอสตย ตองชแจงขอเทจจรงตอกรณทเอกชนไดเขามามผลประโยชนเกยวของกบตน และมหนาทตองแกปญหาขอขดแยงทเกดขนโดยใชแนวทางทเปนประโยชนตอสาธารณะและ7) ความเปนผน า เจาหนาทรฐพงสนบสนนหลกทง 6 ประการขางตน โดยใชภาวะผน า และการแสดงตนเปนแบบอยางทด

ดงนนจรยธรรมในการบรหารงานจงเปนเรองทเกยวของกบความประพฤตและ การปฏบตตนของผบรหารวาเปนไปตามหลกแหงความด อยในแนวทางของศลธรรมและวฒนธรรมและเปนทยอมรบของผทเกยวของทงปวงเพยงใดหลกแหงความด ศลธรรมและวฒนธรรม เปนเรองทเกยวของกบการใหคณคา (value) การวนจฉยความด ความชว (moral judgment) ปทสถานทาง

31

สงคม (social norm) ตลอดถงแบบแผนตามประเพณผบรหารงานในสมยกอนเรยนรสงเหลานจากแบบแผนของการอยรวมกนในองคการ และถกปลกฝงโดยวฒนธรรมองคการในสงคมยคโลกาภวตนกระแสเทคโนโลย และความรในการบรหารจดการแบบใหมมสวนในการเปลยนแปลงการใหคณคาของการกระท าตางๆ เกดตวชวดความส าเรจในการบรหาร เชน ประสทธภาพ ประสทธผล ความเสมอภาค ความเปนธรรม การใหความส าคญตอสงแวดลอม เปนตน ผลดงกลาวน าไปสวฒนธรรมองคการทสบสน เกดค าถามเชงจรยธรรมในการบรหารหลายๆ ประการเชนจะเลอกใหเปนไปตามกฎหมาย หรอจะเลอกประสทธภาพ จะเลอกแบบแผนตามวฒนธรรมดงเดมหรอประสทธผลจะเลอกประชาชนโดยทวไป หรอกลมผลประโยชนกลมใดกลมหนงจะเลอกความมงคงของธรกจหรอการขจดปญหาสงแวดลอม ไมปรากฏหลกฐานวาผดกฎ ผดระเบยบ ผดกฎหมาย ถอวารบไดและการสรางคะแนนนยมโดยใชเงนเปนเครองมอเปนเรองทยอมรบกนได

1.2.4ทฤษฎจรยศาสตรและทฤษฎทเกยวของ ทฤษฎจรยศาสตร อาจกลาวไดวาจรยธรรมมทฤษฎจรยธรรมทใหประเดนหลก 2

ประเดน คอ ประเดนการประพฤตปฏบต และประเดนคณลกษณะ (Northouse, 2003 : 302-303) ดงตารางท 2

ตารางท 2 ประเดนหลกของทฤษฎจรยธรรม

ประเดนหลกของทฤษฎจรยธรรม การประพฤตปฏบต (Conduct) คณลกษณะ(Character)

ผลทตามมา/ผลลพธ (Consequences,Teleological Theory) * การกระท าทยอมรบวาอยในศลธรรม (Ethical egoism) * การกระท าทคนสวนใหญไดประโยชน (Utilitarianism) หนาท (Duty, Deontological Theory)

ทฤษฎคณงามความดเปนหลก (Virtue-based Theory)

จากตารางท 2 ประเดนหลกของทฤษฎจรยธรรมใน 2 ประเดน คอ การประพฤตปฏบต (Consequences) คอ ผลทตามมา หรอผลลพธ เปนเหมอนจดสดทาย (End) หรอ เปาประสงค(Purpose) เปนการพยายามตอบค าถามทชดเจนในประเดน ถกหรอผด ดหรอเลว ตองพจารณาจากความคดเหนของตนเอง โดยการตงค าถามวา อะไรคอถก (What is Right?) เพอมองหาค าตอบทเปนผลลพธทบงชถงพฤตกรรมการแสดงออกวาถกหรอผด ซงผลลพธแบงเปน

32

1) Ethical Egoism เปนการกระท าทยอมรบวาอยในศลธรรมคอการกระท าทใหประโยชนสงสด กบตนเองและ ไมมเหตผลใดทจะกระท า หากผอนไดประโยชน ยกเวนตนเองไดประโยชนดวย 2) Utilitarianism เปนการกระท าทด คอ การกระท าทท าใหคนสวนใหญไดรบประโยชนและความสข (Northouse, 2003 : 302 - 303) สวนหนาท เปนการปฏบตในสงทด ซงมาจากฐาน ของเนอหา ทผน ายดถอ เชนการบอกความจรง การรกษาสญญา การยอมรบนบถอในศกดศร ความเปนมนษยของผอน การยดมนความเสมอภาค ความยตธรรม สวนคณลกษณะ (Character) จะเปนคณลกษณะทปรากฏใหเหนตามทฤษฎคณงามความดเปนหลก ไดแก การแสดงความกลาหาญ การควบคมตนเอง การแสดงถงความซอสตย ความแสดงออกวาปฏบตอยางเสมอภาค พฤตกรรมบงชถงความยตธรรม ความพอเพยง ความใจกวางมเมตตากรณา การสงบเสงยม ถอมตน ความมมตรไมตร เปนตน (Northouse, 2003 : 306)

ทฤษฎเกยวกบพฒนาการทางจรยธรรม ทองคณหงสพนธ (2542 อางถงในบรรเทา, ม.ป.ป.: 43) ไดใหแนวคดเปน 2 แนวคด

คอ 1. การพฒนาการสตปญญา (Cognitive development) บคคลทมแนวคดทาง

ดานนไดแกเปยเจท(Piaget) และโคลเบรก (Kohlberg) หลกส าคญของแนวคดนคอการพฒนา เจตคตเชงจรยธรรมตามล าดบขนอยางตอเนองตามล าดบอายโดยมความเชอวาการพฒนาจรยธรรม มพนฐานจากองคประกอบโครงสรางทางปญญาและเหตผลเชงจรยธรรมการจงใจเบองตนใน การพฒนาจรยธรรมไดแกการจงใจเกยวกบการยอมรบความสามารถความนบถอตนเองหรอ ความส านกในตนเองมากกวาความตองการทางชววทยาหรอความปลดเปลองความวตกกงวลหรอความหวาดกลวการพฒนาทางจรยธรรมเปนวฒนธรรมสากลเพราะการไปมบทบาทและความขดแยงทางสงคมจะเปน การก าหนดจรยธรรมโดยสวนรวมขนหลกการของการพฒนาจรยธรรมไดแกโครงสรางทเกดขนโดยผานประสบการณจากปฏสมพนธในสงคมระหวางตนเองกบบคคลอนอทธพลตอการพฒนาจรยธรรมไดแกคณภาพและขอบเขตของความรและสงเราจากสงคมมผลตอการพฒนาจรยธรรมของเดกตลอดเวลา

2. การเรยนรทางสงคม (Social leraning) แนวคดนกคอกระบวนการทางสงคมประพฤต (socialization) หรอการขดเกลาทางสงคมนนเองทฤษฎนถอวาอทธทางสงคมท าใหบคคลเกดการยอมรบลกษณะและกฎเกณฑทางสงคมมาเปนลกษณะและจรยธรรมของตนแนวคดการพฒนาจรยธรรมแนวคดการพฒนาจรยธรรมแนวคดนมนกจตวทยาสงคมหลายทานเชนบรอนเฟนเบรนเนอร (Bronfenbrenner) แบนดรา (Bandura) สกนเนอร (Skinner) โดยมแนวคดดงนคอการพฒนาจรยธรรมเปนความเจรญเชงพฤตกรรมและอารมณทเปนไปตามกฎของจรยธรรมมากกวาจะเปน การเปลยนแปลงโครงสรางทางปญญาการจงใจเบองตนในการพฒนาจรยธรรมมรากฐานจาก ความตองการทางจตวทยาคอการแสวงหารางวลในสงคมและการหลกเลยงการลงโทษจากสงคม

33

ทฤษฎเกยวกบพฒนาการทางจรยธรรม การพฒนาการทางจรยธรรมมความสมพนธกบวฒนธรรมของสงคมหลกการของ

การพฒนาจรยธรรมไดแกการตอบสนองของบคคลตอกฎเกณฑทางวฒนธรรมซงเปนกฎเกณฑภายนอกอทธพลตอการพฒนาจรยธรรมไดแกปรมาณของการใหรางวลการลงโทษขอหามตางๆแบบอยางของพฤตกรรมทไดจากบดามารดาและแหลงของการใหการอบรมกลอมเกลาจตใจจากแนวคดในการพฒนาจรยธรรมจะเหนไดวาระดบสตปญญาการอบรมกลอมเกลาทางสงคมศาสนาและปรชญาทางจรยศาสตรท าใหเกดหลกการทางจรยธรรม (Moral principle) และการยดมนในคานยมตางๆของสงคม

Mckown (1935) กลาวาวธพฒนาคณธรรมและจรยธรรมทงทางตรงและทางออมการพฒนาโดยตรงหมายถงการพจารณาก าหนดอดมการณคณงามความดหรอบคลกภาพทพงประสงคไวอยางแนชดแลวจงพฒนาบคคลเพอใหเกดสงเหลานนโดยการใชสอตางๆเชนถอยค าสภาษตค าคมการทองอาขยานการปฏบตตามบทบญญตเปนตนสวนการพฒนาทางออมคอการจดสงแวดลอมและประสบการณพเศษใหสมพนธกบการรวมโดยตรงซงทงสองวธนควรท าควบคกนไปและทฤษฎเกยวกบพฒนาการทางจรยธรรมสวนใหญจะองทฤษฎของPiagetและKohlbergซงมแนวคดทางพฒนาการสตปญญาและการเรยนรทางสงคมดงตอไปน

ทฤษฎของเปยเจท (Piaget’s Theory) Piaget (1960: 357) เปนนกจตวทยาพฒนาการชาวสวสไดศกษาพฒนาการทาง

สตปญญาของเดกพบวาพฒนาการทางส าตปญญาของเดกม 4 ขนคอ ขนประสาทสมผสและการเคลอนไหว (Sensory-motor-period) เปนระยะตงแต

แรกเกดจนถงอาย 2 ปเดกจะมการรบรทางประสาทสมผสอยางงายๆท าใหเกดการพฒนาการทางสตปญญาและความนกคดเดกจะมโครงสรางทางความคดจากสงทพบเหนจากสงทสมผส

ขนความคดกอนปฏบตการ (Preoerational period) เปนชวงอาย 2-7 ป เดกจะเรมใชภาพแทนวตถและเหตการณส ามารถเลยนแบบคนอนไดและส ามารถใชภาษาตดตอทางสงคมไดอยางกวางขวางและเรมพฒนาความคดเชงตรรกศาสตรความคดสวนใหญยงตองเกดจากการรบรจากประสาทสมผส

ขนตอนการปฏบตการดวยรปธรรม (Concrete-operational period) เปนชวงอาย 7-11 ปชวงนเดกจะมวามคดเชงตรรกศาสตรในสงทมองเหนและจบตองไดและ คนหาความจรงเกยวกบวตถและสงแวดลอมมาเปนแบบแผน

ขนปฏบตการดวยนามธรรม (Formal-operational period) เปนชวงอาย 11-15 ปพฒนาการทางสตปญญาและความคดของเดกเปนขนสงสดสามารถคดคนหาเหตผลนอกเหนอขอมลทมอยไดสามารถแกปญหาดวยวธการทางวทยาศาสตร

34

Piaget (1960 อางถงในบรรเทา, ม.ป.ป.:46) พบวาการตดสนทางจรยธรรมมสวนสมพนธกบหลกการพฒนาการทางสตปญญาดวยและการพฒนาการทางจรยธรรมจะเปนไปตามล าดบขนตอเนองกนพฒนาการทางจรยธรรมแบงออกเปน 3 ขนคอ

ขนกอนจรยธรรม (Egocentric) เรมแตเกดจนถงอาย 3 ขวบขนนเดกจะถอตนเองเปนใหญไมเขาใจคนอนเอาแตใจตนเองไมรบรในสภาพแวดลอมและกฎเกณฑใดๆทงสนเดกจะเลนรวมกนเปนกลมไมไดเพราะถอความตองการของตนเองเปนใหญ

ขนยดค าสงหรอความจรงทเหนไดชด (Meteronomous morality) เรมแตอาย 4-11 ปเปนระยะเรมพฒนาจรยธรรมโดยจะยดค าสงเปนกฎเกณฑเดกจะยดค าสงและท าตามทผใหญสงสอนโดยไมมขอสงสยเปนระยะวานอนสอนงายเดกระยะนเปนวยประถมศกษาจงมกไมมปญหา ทางพฤตกรรมเปนระยะปลกฝงและพฒนาจรยธรรมไดงายความสามารถในการตดสนเชงจรยธรรม ในขนนมดงนคอมจรยธรรมตามความจรงวยนจะตดสนการกระท าดวยเหตผลทเกดขนโดยพจารณาจากความจรงทปรากฏโดยไมค านงถงความมงหมายของการกระท ามความเทยงธรรมวยนจะถอวา ถามการกระท าผดแลวจะตองถกลงโทษเสมอเชนเดกขโมยของแลวหกลมขาหกเดกจะคดวาการหกลมขาหกเปนเพราะขโมยของถาไมขโมยของกจะไมหกลมขาหกเปนตน ยอมรบการถกลงโทษตามความผดวยนการยอมรบการลงโทษแบบทรมานตามปรมาณของความผดทไดกระท าเชนเดกท าหองสกปรกกจะตองถกเฆยนและถาท าสกปรกมากกจะตองถกเฆยนมากสกปรกนอยกจะถกเฆยนนอย การไดรบโทษจะตองไดรบโทษตามปรมาณแหงความเสยหายถาเสยหายมากกไดรบโทษมากตามไปดวย

ขนยดหลกการแหงตน (Autonomous) เรมแตอาย 11 ปขนไปการพฒนาพฤตกรรมวยนเปนระยะคอนขางยากเพราะเดกจะใชสตปญญาหาเหตผลเปนระยะทแสวงหาคานยมของตนเองเพอน าไปสการด าเนนชวตเมอเปนผใหญเดกจะใชสตปญญาในการตดสนจรยธรรมตางๆเพอเปน แนวทางการประพฤตปฏบตความสามารถในการตดสนเชงจรยธรรมในขนนมดงนคอมจรยธรรม เชงสมพทธกลาวคอการตดสนถกผดจะตองดจากเจตนาหรอความมงหมายของการกระท าและ ผลทเกดขนเชนเดกขโมยเงนเพอไปเทยวเตร มความรบผดชอบตอการชดใชความผดเดกวยนจะ คดวา เมอกระท าผดแลวยมจะตองมผพบความผดและจะตองไดรบโทษเสมอและพรอมจะรบโทษ แหงความผดนนเชนเดกไปขโมยของและหกลมขาหกการหกลมขาหกไมใชการชดใชความผดการชดใชความผดจะตองรบผดตอผเปนเจาของของสงทขโมยมา ยอมรบการถกลงโทษเพอท าใหดขนวยนมความคดวาการกระท าผดยอมมการถกลงโทษเพอท าใหเกดความถกตองตอคนอนเชนเดกท าผดจะตองถกลงโทษใหถางหญาทสนามแตถาเดกคนนเจบปวยกอาจถกงดเวนไมตองดายหญาไดและการลงโทษจะท าใหเดกคนนกระท าการทถกตองขน

35

ทฤษฎของโคลเบรก (Kohlberg’s Theory) Kohlberg (1976: 32-34) อาศยทฤษฎของ Piaget เปนพนฐานในการศกษา

คนควางทฤษฎของ Kohlberg เปนทฤษฎตามแนวตดพฒนาการทางสตปญญาของการศกษาพฒนาการทางจรยธรรมจองโคลเบรกไดแบงพฒนาการออกเปน 3 ระดบและแตละระดบแบง ออกเปน 2 ขนดงน

ระดบกอนกฎเกณฑ (Pre conventional level) เปนพฒนาการของเดกวย 2-10 ขวบเดกวยนจะใชการลงโทษและรางวลเปนการตดสนความถกความผดเปนวยเชอถอผใหญ ความสนใจจะอยทตนเองไมเขาใจในระเบยบแบบแผนหรอกฎเกณฑทางสงคมพฒนาการของ เดกวยนม 2 ขนคอ

ขนท 1 เปนขนการใชการลงโทษเปนเหตผลของการตดสนเปนวยทมอายระหวาง 2-7 ปเปนขนหลบหลกการถกลงโทษเดกจะท าตามกฎเกณฑหรอค าสงของผใหญเพราะกลว การลงโทษ

ขนท 2 เปนขนใชการตอบสนองความตองการของตนเปนเหตผลในการตดสนเปน วยทมอยระหวาง 7-10 ปเปนขนการแสวงหารางวลขนนเดกจะท าดตามค าสงและกฎระเบยบตางๆเพอใหไดมาในสงทตนตองการเปนขนตองการเปนขนตองการรางวลเปนสงตอบแทนมาตดสนใน การประพฤตปฏบตเชนเดกท าดเพราะตองการการไดรบค าชมเชยหรอไดรบรางวลอยางใดอยางหนงเปนการตอบแทน

ระดบตามกฎเกณฑ (Conventional level) เปนพฒนาการของเดกวย 10-16 ขวบพฒนาการทางจรยธรรมระดบนจะยดถอกฎเกณฑของสงคมหรอของกลมไมอยากท าความผดเพราะตองการใหกลมหรอสงคมยอมรบคนหรอใหตนเปนทยอมรบของกลมวยนเปนวยทยดบคคลทตนรกเปนแบบฉบบหรอระเบยบของกลมเปนหรอระเบยบของกลมเปนเกณฑแลงออกเปน 2 ขนตอเนองจาก 2 ขนแรกคอ

ขนท 3 ขนใชการยอมรบของสงคมเปนเหตผลในการตดสนขนนเดกจะท าตาม ความเหนชอบของกลมท าตามกฎเกณฑของสงคมหรอคามแบบฉบบของสงคมเพอตองการการยอมรบของกลมหรอสงคมระยะนเดกจะมอายระหวาง 10-13 ปเปนขนการท าตามผอนทเหนชอบ

ขนท 4 ขนใชระเบยบแบบแผนหรอกฏเกณฑของสงคมเปนเหตผลในการตดสนระยะนเดกจะมอายระหวาง 13-16 ปเปนขนท าตามหนาทของสงคมเดกจะใชกฎเกณฑระเบยบแบแผนของสงคมมาเปนเกณฑในการด าเนนชวตและจะปฏบตหนาทตามคานยมและกฎเกณฑของกลมหรอของสงคมเพอความเปนสมาชดของกลมหรอของสงคมนนเดกวยนจะท าหนาทเพอประโยชนของกลม

ระดบเหนอกฎเกณฑ (Post conventional level) เปนระยะทเดกมอาย 16 ปขนไประดบนบคคลจะเขาใจคานยมคณคาทางจรยธรรมและหลกเกณฑทน าไปใชในสงคมจะน าความเขาใจเหลานไปใชในสภาพการณตางๆไดอยางเหมาะสมถกตองการพจารณาความดความชวจะ

36

พจารณาไดอยางลมลกและมเหตผลไมยดหลกเกณฑตายตวและไมยดตวบคคลหรอคานยมเฉพาะกลมจรยธรรมระดบนจงเปนจรยธรรมทแยกออกจากกฎเกณฑและการคาดหวงจากคนอนแตจะใชความคดตรกตรองชงใจเปนแนวทางการเลอกการประพฤตปฏบตแบงออกไดเปน 2 ขนตอเนองจาก 4 ขนแรกตามล าดบดงนคอ

ขนท 5 ขนใชสญญาสงคมเปนเหตผลในการตดสนเปนขนทเลอกการกระท าโดยมเหตผลน าคานยมของสงคมสภาพการณสทธและหนาทตลอดจนกฎเกณฑทมเหตผลทคนสวนใหญยอมรบมาเปนเหตผลในการตดสนการกระท าโดยไมขดตอสทธอนพงมพงไดของผคนหรอหมมากและส ามารถควบคมบงคบใจเองไดพฒนาการทางจรยธรรมขนนจะเปนวยรนตอนปลายอาย 16 ปขนไป จะยอมรบฟงความคดเหนของผอนและการกระท าจะค านงถงสทธเสรภาพของผอนเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตนเปนขนเอกการกระท าโดยไมขดตอสทธของผอน

ขนท 6 ขนใชหลกการจรยธรรมสากลเปนเหตผลในการตดสนพฒนาการทางจรยธรรมในขนนจะพบในผใหญทมความรและประสบการณอยางกวางขวางในสงคมมวฒนธรรม อนดงามและมความเจรญทางสตปญญาขนใชหลกการทางจรยธรรมสากลเปนเหตผลในการตดสนนเปนขนสงสดของเหตผลเชงจรยธรรมของบคคลเปนขนน าความรสากลทอยเหนอกฎเกณฑค านงถงความถกตองมาเปนเกณฑในการตดสนใจเลอกกระท าโดยมจดมงหมายเพอความสงบสขของสวนรวมบคคลทพฒนาจรยธรรมถงขนนจะมอดมคตเปนคณธรรมประจ าใจมความละอายตอการท าชวคอมธรรมไดแกหรโอตปปะแมวาจะไมมใครเหนกไมท าผดคอไมท าผดทงทลบและทแจงหรอแมแตมโอกาสกไมท าผดเปนขนการยอมรบคณคาของมนษยไมดถกเหยยดหยามคนอน

Kohlberg (1976)มความเชอวาพฒนาการทางจรยธรรมของมนษยจะตองเปนไปตามล าดบขนไมมการขามขนแตสามารถกระตนใหเกดเรวขนไดโดยวธการสอนทเหมาะสมและพฒนาการทางจรยธรรมจะเกดไดกดวยการน าประสบการณทางสงคมความสามารถใชเหตผลขนต า มาเปนพนฐานในการพฒนาความคดเชงเหตผลขนสงและการใชเหตผลขนต ากจะถกใชนอยลง

ทฤษฎตนไมจรยธรรม ดวงเดอน พนธมนาวน (2551 : 2-5) ไดท ากาศกษาวจยถงส าเหตพฤตกรรมของคน

ดและคนเกงโดยไดท าการประมวลผลการวจยทเกยวของกบการศกษาสาเหตของพฤตกรรมตางๆของคนไทยทงเดกและผใหญอายตงแต 6-60 ปวาพฤตกรรมเหลานนมสาเหตทางจตใจอะไรบางและไดน ามาประยกตเปนทฤษฎตนไมจรยธรรมส าหรบคนไทยนนโดยแบงตนไมจรยธรรมออกเปน 3 สวนดงน

1. สวนทหนงไดแกดอกและผลไมบนตนทแสดงถงพฤตกรรมการท าดละเวนชวและพฤตกรรมการทางานอยางขยนขนแขงเพอสวนรวมซงลวนแตเปนพฤตกรรมของพลเมองดพฤตกรรม ทเออเฟอตอการพฒนาประเทศ

37

2. สวนทสองไดแกสวนล าตนของตนไมแสดงถงพฤตกรรมการท างานอาชพอยาง ขยนขนแขงซงประกอบดวยจตลกษณะ 5 ดานคอเหตผลเชงจรยธรรม มงอนาคตและการควบคมตนเอง ความเชออ านาจในตน แรงจงใจใฝสมฤทธ ทศนคตและคณธรรมและคานยม

3. สวนทสามไดแกรากของตนไมทแสดงถงพฤตกรรมการทางานอาชพอยางขยนขนแขงซงประกอบดวยจตลกษณะ 3 ดานคอสตปญญา ประสบการณทางสงคมและสขภาพจต

จตลกษณะทงสามนอาจใชเปนสาเหตของการพฒนาจตลกษณะ 5 ประการทล าตนของตนไมกไดกลาวคอบคคลจะตองมลกษณะพนฐานทางจตใจ 3 ดานในปรมาณทสงพอเหมาะกบอายจงจะเปนผทมความพรอมทจะพฒนาจตลกษณะทง 5 ประการทล าตนของตนไมโดยทจตลกษณะทง 5 นจะพฒนาไปเองโดยอตโนมตถาบคคลทมความพรอมทางจตใจ 3 ดานดงกลาวและอยในสภาพแวดลอมทางบานทางโรงเรยนและสงคมทเหมาะสมนอกจากนนบคคลยงมความพรอมทจะ รบการพฒนาจตลกษณะบางประการใน 5 ดานนโดยวธการอนๆดวยฉะนนจตลกษณะพนฐาน 3 ประการจงเปนสาเหตของพฤตกรรมของคนดและของคนเกงนนเองนอกจากนจตลกษณะพนฐาน 3 ประการทรากน อาจเปนสาเหตรวมกบจตลกษณะ 5 ประการทล าตนหากบคคลมพนฐานทาง ดานจตใจเปนปกตและไดรบประสบการณทางสงคมทเหมาะสม บคคลนนกจะสามารถพฒนา โดยธรรมชาต แตในสงคมไทยมการวจยพบวาพฒนาการหยดชะงกอยางไมเหมาะสมกบวย กลาวคอ ผใหญจ านวนหนงซงสมควรพฒนาการใชเหตผลไปถงขนสงแลวแตยงหยดชะงกทขนต า เชน ยงยดหลกแลกเปลยนผลประโยชนสวนตนและสวนพวกพอง เปนตน บคคลทมแรงจงใจดงกลาวจงยงไมสามารถคดประโยชนเพอสงคมได นอกจากนจตลกษณะพนฐาน 3 ประการทรากนอาจเปน ส าเหตรวมกบจตลกษณะ 5 ประการทล าตน ทฤษฎตนไมจรยธรรมนเกดจากผลการวจยพฤตกรรมและจตลกษณะของคนไทยโดยเมอสรางขนแลวทฤษฎนกไดชแนวทางการตงสมมตฐานการวจย เพอหาหลกฐานใหมๆ มาเพอเตมในทฤษฎนอกเชนการวจยทเกยวกบจตลกษณะพนฐาน 3 ประการทสามารถจ าแนกคนเปน 4 ประเภทเหมอนบวสเหลากบความส ามารถในการใชเหตผลเชงจรยธรรมของบคคลโดยพบวาคนทเปนบวเหนอน าเทานน (มจตลกษณะพนฐาน 3 ดานนในปรมาณสงเหมาะสมกบอาย) เปนผทจะสามารถรบการพฒนาเหตผลเชงจรยธรรมไดอยางเหมาะสมกบอายตามทฤษฎของ Kohlberg

ดงนน บคคลโดยเฉพาะผบรหารจงควรมการตรวจสอบจรยธรรมของตวเองอยตลอดเวลา การบนทกกจกรรมทไดกระท าแตละวนท าใหไดขอมล เพอใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมทไมเหมาะสมใหดงามยงขน ซงการบนทกขอมลการปฏบตหรอกจกรรมทไดกระท า เสมอนการปฏบตธรรมโดยวธนงสมาธ เพราะในขณะทจตก าลงทบทวนสงทไดกระท า เสมอนเปนการพจารณาตวเอง พจารณาการกระท าดและไมด ในขณะทจตพจารณากจะเกดสมาธ และเมอไดพจารณาตนเองแลว กสามารถเขาใจตนเองและปรบเปลยนพฤตกรรมใหม ซงเปนเสมอนเกดปญญาในการน าพาชวตผาน พนทกขได

38

จากแนวความคดและทฤษฎเกยวกบพฒนาการทางจรยธรรมสรปไดวาจรยธรรมเปนคณสมบตของความประพฤตทสงคมมงหวงใหสมาชกในสงคมประพฤตปฏบตซงไดรบการปลกฝงมาตงแตเดกทงทบานโรงเรยนเพอนฝงและสงคมจรยธรรมยอมแบงออกไดเปนดานความรดานเจตคตดานการใชเหตผลในการเลอกปฏบตและดานพฤตกรรมและแนวคดเกยวกบพฒนาการทางจรยธรรมม 2 แนวความคดคอพฒนาการทางสตปญญาถอวาจรยธรรมมพนฐานจากการใหเหตผลทางจรยธรรมและโครงสรางทางสตปญญาและตองอาศยประสบการณและสงเราจากสงคมผทมแนวคดนไดแก Piaget และ Kohlberg สวนอกแนวคดอกแนวหนงเปนแนวคดการเรยนรทางสงคมเชอวาจรยธรรมเปนผลมาจากความเจรญของพฤตกรรมและอารมณทเปนไปตามกฎของจรยธรรมและการพฒนาจรยธรรมจะตองอาศยพนฐานทางจตวทยาไดแกการจงใจและพฒนาการทางจรยธรรมยงสมพนธกบวฒนธรรมและจะตองมแบบอยางใหดมการลงโทษเมอท าผดและใหรางวลเมอท าดผทมความเชอนไดแกBronfenbrenner

1.3 จรยธรรมและวชาชพการพยาบาล 1.3.1 จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล จรรยาบรรณ (Code of Ethics) เปนขอบญญตวาสงไดควรหรอไมควร

ปฏบต หรอหลกเกณฑทควรประพฤตปฏบตของวชาชพตางๆ ซงพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 กลาววาจรรยาบรรณหมายถง “ประมวลความประพฤตทผประกอบอาชพการงาน แตละอยางก าหนดขนเพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณชอเสยงและฐานะของสมาชกอาจเขยนเปน ลายลกษณอกษรหรอไมกได” จรรยาบรรณจงเปนหลกความประพฤตเปนเครองยดเหนยวจตใจใหมคณธรรมและจรยธรรมของบคคลในแตละกลมวชาชพซงเรยกวาจรรยาบรรณแหงวชาชพ (Professional code of ethics) เมอประพฤตแลวจะชวยรกษาและสงเสรมเกยรตคณชอเสยง ทงของวชาชพและฐานะของสมาชกท าใหไดรบความเชอถอจากสงคมและความไววางใจจากผปวยจรรยาบรรณแหงวชาชพเภสชกรรมคอประมวลความประพฤตทสภาเภสชกรรมก าหนดขนเปนขอบงคบเพอใหเภสชกรทกคนยดถอปฏบตในกาประกอบวชาชพเภสชกรรมตามมาตรฐานทด

จรรยาบรรณวชาชพ (professional code of ethics) หมายถง ประมวลความประพฤตทผประกอบอาชพการงาน แตละอยางก าหนดขน เพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยงและฐานะของสมาชก ท าใหไดรบความเชอถอจากสงคม อาจเขยนเปนลายลกษณอกษรหรอไมกได เชน จรรยาบรรณของพยาบาล กคอ ประมวลความประพฤตทวงการพยาบาลก าหนดขน เพอเปนแนวทางส าหรบผเปนพยาบาลยดถอปฏบต

การพยาบาลเปนการปฏบตโดยตรงตอบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม นบไดวาเปนบรการในระดบสถาบนของสงคมดงนนผประกอบวชาชพพยาบาลซงรวมถงผบรหารสถานศกษาพยาบาลจงตองเปนผทมความรบผดชอบสงเปนผทไววางใจได มความรความช านาญ

39

ในการปฏบต มจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ เปนแนวทางในการประพฤตและปฏบตทงน เพอความปลอดภยของสงคมโดยสวนรวมซงสภาการพยาบาลไดก าหนดหลกของความประพฤต ทด หรอเรยกกนวา จรรยาบรรณวชาชพพยาบาลเปนการประมวลหลกความประพฤตใหบคคลในวชาชพยดถอปฏบตสมาคมพยาบาลแหงสหรฐอเมรกา (The American Nurses Associations:A.N.A.) ไดก าหนดส าระส าคญของจรรยาบรรณวชาชพพยาบาลไวดงน

1. พยาบาลพงใหบรการพยาบาลดวยความเคารพในศกดศร และ ความแตกตางระหวางบคคลโดยไมจ ากด ในเรองสถานภาพทางสงคม เศรษฐกจคณสมบตเฉพาะกจหรอสภาพปญหาทางดานสขภาพอนามยของผปวย

2. พยาบาลพงเคารพสทธสวนตวของผปวยโดยรกษาขอมลเกยวกบผปวยไวเปนความลบ

3. พยาบาลพงใหการปกปองคมครองแกผปวย สงคมในกรณทมการใหบรการสขภาพอนามยและความปลอดภยถกกระท าการทอาจเกดจากความไมร ขาดศลธรรม จรยธรรมหรอการกระท าทผดกฎหมายจากบคคลหนงบคคลใด

4. พยาบาลมหนาทรบผดชอบในการตดสนใจและใหการพยาบาลแกผปวยแตละราย

5. พยาบาลพงด ารงไวซงสมรรถนะในการปฏบตการพยาบาล 6. พยาบาลพงตดสนใจดวยความรอบคอบถถวน ใชขอมลสมรรถนะและคณสมบตอนๆเปนหลกในการขอค าปรกษาหารอ ยอมรบในหนาทความรบผดชอบ รวมถงการมอบหมายกจกรรมการปฏบตการพยาบาลใหผอนปฏบต 7. พยาบาลพงมสวนรวมและสนบสนนในกจกรรมการพฒนาความรเชงวชาชพ 8. พยาบาลพงมสวนรวมและสนบสนนในการพฒนาวชาชพและสงเสรมมาตรฐานการปฏบตการพยาบาล 9. พยาบาลพงมสวนรวมในการทจะก าหนดและด ารงไวซงสถานะภาพของการทางานทจะน าไปสการปฏบตการพยาบาลทมคณภาพสง 10. พยาบาลพงมสวนรวมในการปกปอง คมครอง สงคม จากการเสนอขอมลทผดและด ารงไวซงความสามคคในวชาชพ 11. พยาบาลพงรวมมอและเปนเครอขายกบสมาชกดานสขภาพอนามยและบคคลอนๆในสงคมเพอสงเสรมชมชนและสนองตอบความตองการดานสขภาพอนามยของสงคม สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยในพระราชปถมภของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนไดก าหนดจรรยาบรรณวชาชพพยาบาลของสมาคมพ.ศ. ฉบบปพทธศกราช 2546

40

มงเนนใหพยาบาลไดประพฤตปฏบตหนาทความรบผดชอบโดยก าหนดเปนความรบผดชอบตอประชาชนความรบผดชอบตอประเทศชาตตอผรวมวชาชพและตอตนเองดงน

ขอท 1 พยาบาลรบผดชอบตอประชาชนผตองการการพยาบาลและบรการสขภาพพยาบาลรบผดชอบตอประชาชนผตองการการพยาบาลและบรการสขภาพทงตอปจเจกบคคลครอบครวชมชนและระดบประเทศในการสรางเสรมสขภาพการปองกนความเจบปวย การฟนฟสขภาพและการบรรเทาความทกขทรมาน

ขอท 2 พยาบาลประกอบวชาชพดวยความเมตตากรณาเคารพในคณคาของชวตความมสขภาพดและความผาสกของเพอนมนษยพยาบาลประกอบวชาชพดวยความเมตตากรณาเคารพในคณคาของชวตความมสขภาพดและความผาสกของเพอนมนษยชวยใหประชาชนด ารงสขภาพไวในระดบดทสดตลอดวงจรของชวตนบแตปฏสนธทงในภาวะสขภาพปกตภาวะเจบปวยชราภาพจนถงระยะสดทายของชวต

ขอท 3 พยาบาลมปฏสมพนธทางวชาชพกบผใชบรการผรวมงานและประชาชนดวยความเคารพในศกดศรและสทธมนษยชนของบคคล พยาบาลมปฏสมพนธทางวชาชพกบผใชบรการผรวมงานและประชาชนดวยความเคารพในศกดศรและสทธมนษยชนของบคคลทงในความเปนมนษยสทธในชวตและสทธในเสรภาพเกยวกบการเคลอนไหวการพดการแสดงความคดเหนการมความรการตดสนใจคานยมความแตกตางทางวฒนธรรมและความเชอทางศาสนาตลอดจนสทธในความเปนเจาของและความเปนสวนตวของบคคล

ขอท 4 พยาบาลยดหลกความยตธรรมและความเสมอภาคในสงคมมนษย พยาบาลยดหลกความยตธรรมและความเสมอภาคในสงคมมนษยรวมด าเนนการเพอชวยใหประชาชนทตองการบรการสขภาพไดรบความชวยเหลอดแลอยางทวถงและดแลใหผใชบรการไดรบการชวยเหลอทเหมาะสมกบความตองการอยางดทสดเทาทจะเปนไปไดดวยความเคารพในคณคาของชวตศกดศรและสทธในการมความสขของบคคลอยางเทาเทยมกนโดยไมจ ากดดวยชนวรรณะเชอชาตศาสนาเศรษฐานะเพศวยกตตศพทชอเสยงสถานภาพในสงคมและโรคทเปน

ขอท 5 พยาบาลประกอบวชาชพโดยมงความเปนเลศพยาบาลประกอบวชาชพโดยมงความเปนเลศปฏบตการพยาบาลโดยมความรในการกระท าและสามารถอธบายเหตผลไดในทกกรณพฒนาความรและประสบการณอยางตอเนองรกษาสมรรถภาพในการท างานประเมนผลงานและประกอบวชาชพทกดานดวยมาตรฐานสงสดเทาทจะเปนไปได

ขอท 6 พยาบาลพงปองกนอนตรายตอสขภาพและชวตของผใชบรการ พยาบาลพงปองกนอนตรายตอสขภาพและชวตของผใชบรการโดยการรวมมอประสานงานอยางตอเนองกบผรวมงานและผเกยวของทกฝายทกระดบเพอปฏบตใหเกดผลตามนโยบายและแผนพฒนาสขภาพและคณภาพชวตของประชาชนพงปฏบตหนาทรบมอบหมายงานและมอบหมายงานอยางรอบคอบและกระท าการอนควรเพอปองกนอนตรายซงเหนวาจะเกดกบผใชบรการแตละบคคลครอบครวกลมหรอ

41

ชมชนโดยการกระท าของผรวมงานหรอสภาพแวดลอมของการท างานหรอในการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยขนสง

ขอท 7 พยาบาลรบผดชอบในการปฏบตใหสงคมเกดความเชอถอไววางใจตอพยาบาลและตอวชาชพการพยาบาล พยาบาลรบผดชอบในการปฏบตใหสงคมเกดความเชอถอไววางใจตอพยาบาลและตอวชาชพการพยาบาลมคณธรรมจรยธรรมในการด ารงชวตประกอบวชาชพดวยความมนคงในจรรยาบรรณและเคารพตอกฎหมายใหบรการทมคณภาพเปนวสยเปนทประจกษแกประชาชนรวมมอพฒนาวชาชพใหเจรญกาวหนาในสงคมอยางเปนเอกภาพตลอดจนมมนษยสมพนธอนดและรวมมอกบผอนในกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคมทงในและนอกวงการสขภาพในระดบทองถนระดบประเทศและระหวางประเทศ

ขอท 8 พยาบาลพงรวมในการท าความเจรญกาวหนาใหแกวชาชพการพยาบาลพยาบาลพงรวมในการท าความเจรญกาวหนาใหแกวชาชพการพยาบาลรวมเปนผน าทางการปฏบตการพยาบาลหรอทางการศกษาทางการวจยหรอทางการบรหารโดยรวมในการน าทศทางนโยบายและแผนเพอพฒนาวชาชพพฒนาความรทงในขนเทคนคการพยาบาลทฤษฎขนพนฐานและศาสตรทางการพยาบาลขนลกซงเฉพาะดานตลอดจนการรวบรวมและเผยแพรความรขาวสารของวชาชพทงนพยาบาลพงมบทบาททงในระดบรายบคคลและรวมมอในระดบสถาบนองคกรวชาชพระดบประเทศและระหวางประเทศ

ขอท 9 พยาบาลพงรบผดชอบตอตนเองเชนเดยวกบรบผดชอบตอผอนพยาบาลพงรบผดชอบตอตนเองเชนเดยวกบรบผดชอบตอผอนเคารพตนเองรกษาความสมดลมนคงของบคลกภาพเคารพในคณคาของงานและท างานดวยมาตรฐานสงทงในการด ารงชวตสวนตวและในการประกอบวชาชพในสถานการณทจ าเปนตองเสยสละหรอประนประนอมพยาบาลพงยอมรบในระดบทสามารถรกษาไวซงความเคารพตนเองความสมดลในบคลกภาพและความมนคงปลอดภยในชวตของตนเชนเดยวกบของผรวมงานผใชบรการและสงคม

1.3.2 แนวคดจรยธรรมทางการพยาบาล Fry และ Johnstone (2008 : 39-41) ไดเสนอแนวคดเกยวกบจรยธรรมใน

การปฏบตการพยาบาล 4 ประเดนหลก คอ 1. การพทกษสทธ (Advocacy) เปนการสนบสนนและพทกษสทธของ

ผรบบรการในดานสขภาพ (Patient Advocacy) ซงปจจบนใชค าวา “สทธผปวย (Patient Right)” ซงมรปแบบการพทกษสทธในลกษณะดงน การพทกษโดยการใชสทธในการปกปองผปวย (Right-Protection Model) การพทกษสทธทอาศยการพจารณาคณคาและการตดสนใจ (Value –Based Decision Model) และการพทกษสทธทใชการเคารพนบถอศกดศรความเปนมนษย (Respect for Person Model)

42

2. ความรบผดชอบ (Accountability/Responsibility) ความรบผดชอบจะอธบายค าตอบของพฤตกรรมของพยาบาลในการปฏบตการพยาบาลทสงผลใหเกดความพงพอใจของผรบบรการและพฤตกรรมความรบผดชอบรายบคคลความรบผดชอบในการปฏบตการพยาบาลจะมความหมายรวมถงทกปจจยทมผลในการปรบหรอไมปรบพฤตกรรมของผรบบรการ ซงม 4 ประการ คอ การสงเสรมสขภาพ การปองกนความเจบปวย การบรรเทาความทกขทรมานจากโรคหรออาการ และการฟนฟสภาพ

3. ความรวมมอ (Cooperation) เปนแนวคดในการปฏบตการพยาบาลทจะตองทางานรวมกบทมสขภาพและบคลากรอนๆ ซงมลกษณะของความรวมมอ 2 แบบ คอ การประสานงาน (Coordination) และการท างานรวมกนเชงวชาชพ (Collaboration) ความรวมมอจะเกดขนตองอาศยความไววางใจและสมพนธภาพเชงวชาชพ

4. ความเอออาทร (Caring) เปนความสมพนธระหวางพยาบาลและผรบบรการ โดยพยาบาลมพฤตกรรมการดแลไปตามบทบาทหนาทของความเปนพยาบาล เพอใหผรบบรการเกดภาวะสขภาพทด ครบถวนเปนองครวม ซงการดแลจะตองอาศยองคความร ทกษะปฏบตทมมาตรฐานภายใตคณธรรมจรยธรรมการตดสนใจทางจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาล

1.3.3 หลกจรยธรรมทางการพยาบาล หลกจรยธรรมของผประกอบวชาชพการพยาบาล มดงน 1.ใหผปวยมความอสระ (Autonomy) ค าวา “autonomy” หมายถง เอกสทธ หรอ อสระ ในการปกครองตนเอง สทธ อสรภาพ

ความเปนสวนตว อสรภาพในการท าตามความปรารถนาของตน เปนคนรเรมพฤตกรรมตนเอง และ มความเปนตวของตวเอง โดยมความอสระทงดานการตดสนใจและอสระในการกระท า

การตดสนใจอสระ (autonomous decisions) มลกษณะ ดงน 1) ตงอยบนพนฐานของคณคาและความเชอ 2)อาศยขอมลทถกตองและเพยงพอ 3) เปนอสระจากการถกบงคบ และ 4) อยบนพนฐานของเหตผลและความตงใจ

กระท าอยางอสระ ( autonomous action) ลกษณะ ดงน 1) เปนการกระท าดวยความตงใจ 2) เปนการกระท าดวยความเขาใจ และ3 )เปนการกระท าทไมมอทธพลใดมาควบคม

การมอสระในการตดสนใจดวยตนเองโดยปราศจากการบงคบควบคม จากภายนอกดงเชนการตดสนใจเกยวกบการดแลตนเองโดยไมมการแทรกแซงจากผอนแมวา การตดสนใจนนจะไมพองตองกนกบทมการรกษาพยาบาล การตดสนใจในการยนยอมหรอไมยนยอมในการรกษาพยาบาลซงตองเปนการยนยอมทไดรบการบอกกลาว

43

ความยนยอมทไดรบการบอกกลาว (Informed Consent)หมายถง ความยนยอมของผปวยทยอมใหผประกอบวชาชพทเกยวกบแพทยกระท าตอรางกายของตนตามกรรมวธของการประกอบวชาชพแตละประเภทนน โดยผปวยจะตองไดรบการอธบายหรอบอกเลาใหเขาใจวาการกระท าของผประกอบวชาชพนน มวตถประสงคอยางไร รายละเอยดของการกระท ามอะไรบาง และผลทเกดตอผปวยในภายหลงจะเปนอยางไร ตลอดจนอนตรายหรอผลรายทอาจจะเกดขนจากการกระท านน หากมจะมากนอยเพยงใด ซงผประกอบวชาชพมหนาทตองอธบายหรอบอกกลาวใหผปวยทราบเหตทตองบอกเพราะ เปนการกระท าตอรางกายมนษย และเพอน าไปส การตดสนใจดวยตนเองตามสทธของผปวย ดงนนกอนใหรกษาพยาบาล บคลากรทางการแพทยและพยาบาล ตองท า ดงนแนะน าตวอธบายอาการของโรคและวธการรกษาเพอตดสนใจรวมกนและบนทกไวในเวชระเบยนโดยทหลกฐานเอกสารแสดงความยนยอมใหแพทยท าการรกษาควรมสาระส าคญ ดงน วน เวลา สถานท ชอ ทอยผปวยหรอญาต และขอความทแสดงใหเหนวาผปวยไดรบทราบรายละเอยดเกยวกบการรกษาจากแพทยผใหการรกษาแลว และไดตดสนใจหรอยนยอม ทจะรบการรกษานน ทงนตองเปนไปตามมาตรฐานแหงวชาชพ ไมใชจากความประมาท ถาประมาทผปวยยงคงมสทธเรยกคาเสยหายทางแพงและฟองเปนคดอาญาได

พจารณาแงอายใหถอตาม “ค าประกาศสทธของผปวย” (12 สงหาคม 2558) ขอ 9 ทวา “บดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรม อาจใชสทธแทนผปวยทเปนเดกอายยงไมเกน 18 ปบรบรณ ผบกพรองทางกาย หรอจต ซงไมสามารถใชสทธดวยตนเองได

กรณทผปวยบางรายมจตใจออนแอไมอยในฐานะทจะรบความจรงเกยวกบความเจบปวยนนได แพทยควรจะคยกบญาตผปวยแทน

กรณทไมตองไดรบความยนยอม แพทยท าการรกษาได หากเปนทประจกษวาเปนการกระท าไปเพอชวตผปวย ไดแก

1) อยในภาวะฉกเฉน มกจะไมรสกตว ไมมญาตมาดวยมผน าสงแพทยพจารณาอาการอยขนอนตรายและจ าเปนกระท าการใดเพอชวยชวตแพทยสามารถด าเนนการไดเลย ถอเปนหนาทตามกฎหมายและจรยธรรม แงกฎหมายอธบายไดวาเปนการกระท าดวยความจ าเปน กระท าเพอรกษาชวต ถอวาเปนเรองสามารถกระท าได

2) ภาวะทไมอาจแสดงเจตนาไดตามปกต อาท ผปวยจตเวช หรอ ผพยายามฆาตวตาย อยในภาวะมความผดปกตของจตใจไมอยในฐานะทจะแสดงเจตนา เชน คนทวไปได กรณนคงตองขอความยนยอมจากญาตแทน

2. การท าประโยชนเกอกล (Beneficence) หมายถง การกระท าในสงทด เปนการกระท าทบงบอกถงความเมตตากรณา ความปรารถนาด และเออเฟอแกเพอนมนษย มงมนใหบงเกดสงทดทสดแกผใชบรการอยางสม าเสมอ ปฏบตภารกจในหนาทโดยตระหนกถงมาตรการใน การปองกนปฏบตภารกจในหนาทดวยความเมตตาโอบออมอารเปนการชวยบคคลอน

44

ใหไดรบประโยชนตามทสมควรจะไดและลดความเสยงทจะท าใหเกดอนตราย มลกษณะไมควรท าใหเกดอนตราย ควรปองกนอนตราย ควรบรรเทาความทกข ควรสงเสรมสงทดมประโยชน

การท าประโยชนเกอกล มหลกการ 2 ประการ คอ 1) การท าประโยชน ซงประกอบดวย การปองกนสงเลวราย หรออนตราย, การขจดสงเลวรายหรออนตราย และ 2) การกระท าและสงเสรมสงทด โดยพยาบาลตองมความตงใจจรงทจะท าความดเพอประโยชน ทจะเกดกบผรบบรการ

3. หลกเลยงการกระท าทอาจกอใหเกดความเสยหายหรออนตราย (Nonmaleficence or Doing no harm) หลกการนมความสมพนธกบหลกการของ Beneficence คอ ตองการใหพยาบาลกระท าทจะหลกเลยงสาเหตทท าใหเกดอนตรายตอผปวย ไมน าสงเลวรายหรออนตรายมาสบคคลอนทงดานรางกายและจตใจ ไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออม ตลอดจนไมท าใหบคคลอนเสยงตออนตรายเชน การจดบคลากรหรอมอบหมายงานใหบคลากรทมคณสมบตไมเหมาะสมกบกจกรรมทกระท าซงอาจจะมอนตรายตอชวตของผใชบรการได กฎเกณฑเหลาน ไดแก หามฆา หามท าใหปวด หามท าใหไรความสามารถ หามท าใหปราศจากความสข หามจ ากดอสรภาพ เปนตน ลกษณะการไมท าอนตราย พอสรปไดวา พยาบาลตองปกปองผปวยไมใหเกดอนตรายจากผลการรกษา ไมเกดความทกขทรมานมากขน ไมลดคณภาพชวตของผปวย นนคอ คงความผาสกแหงชวตไวนนเอง

ลกษณะการดแลของพยาบาลทผดหลกการไมท าอนตราย ประกอบดวย 4 ลกษณะ ดงน 1) ผประกอบวชาชพมหนาทโดยตรงตอบคคลนน 2) ผประกอบวชาชพละเลยหนาทของตน 3) บคคลทเกยวของไดรบอนตรายและ 4) อนตรายเกดขนมสาเหตมาจากการละเลยหนาทนน

4. การปฏบตตอผปวยทกคนอยางยตธรรม (Justice) หมายถง ความเทาเทยม ความไมล าเอยง พยาบาลจะตองปฏบตตอผรบบรการทกคนไมแตกตางกน โดยศกษาขอมลทเกยวของกบความเจบปวย การใหบรการตามล าดบความเรงดวน และความส าคญของปญหา ตลอดจนใหบรการอยางเตมศกยภาพ การอธบายใหผรบบรการเขาใจในสถานการณทตองใหความชวยเหลอบคคลอนทเรงดวน ใหทกคนอยในบรรยากาศทกลมกลนกน ไมรสกถกทอดทง หรอนอยใจทขาดทพงโดยไมค านงถงความแตกตางของอายเพศเศรษฐานะหรอความแตกตางอนๆ

ความยตธรรม หมายถง ความสมดลทบคคลพงไดรบโดยมหลกการพนฐานวาบคคลตองไดรบการปฏบตเหมอนๆ กน ในกรณทมความเหมอนกน และตองไดรบการปฏบตทตางกนออกไปในกรณทมความแตกตางกน และจากค าประกาศสทธผปวยระบวา ผปวยทกคนจะตองไดรบการดแลอยางเทาเทยมกน และสามารถเขาถงระบบบรการสขภาพได

ส าหรบหลกการทใชเปนเกณฑตดสนการปฏบต เนนสงทปรากฏ (material principles) โดยก าหนดแนวทางการกระท าทแสดงถงความยตธรรม ในลกษณะตางๆ ดงน

45

- พจารณาใหแตละบคคลเทาๆ กน - พจารณาโดยค านงถงความตองการของแตละบคคล - พจารณาโดยค านงถงความพยายามของแตละบคคล - พจารณาโดยค านงถงสงทแตละบคคลไดกระท า - พจารณาโดยค านงถงสทธสวนบคคล - พจารณาโดยค านงถงคณคาในสงคมของแตละบคคล

5. การท าหนาทดวยความซอสตยสจรต (Fidelity) สงคมคาดหวงในเรอง ความซอสตยของพยาบาลมาก เพราะพยาบาลตองรบผดชอบในการรกษาและใหการพยาบาลแกผรบบรการ ซงหมายถงชวตทปลอดภย และไดรบสงทมคณคา มมาตรฐาน ผรบบรการไดฝากชวตใหดแล และไววางใจพยาบาลมาโดยตลอด พยาบาลเปนบคคลทอยใกลชดตลอด 24 ชวโมง ดงนนพยาบาลตองซอสตยตอหลกการ ตอเพอนรวมวชาชพ ตอตนเอง ตอวชาชพ และตอพนธะรบผดชอบทมอาทการรกษาสญญาและความลบของขอมลขาวสารรวมทงการด ารงรกษาความเปนสวนตวของผใชบรการ

6. การรกษาความลบของผปวย (Confidentiality) หมายถง การปกปดความลบ ทเปนขอตกลง สญญา และพนธะหนาททบคคลหนงท ากบอกบคคลหนง เปนการเกบขอมลทเปนอนตรายหรอนาอบอายของผปวยเปนความลบ โดยขอมลของผปวยจะน าไปเปดเผยไดเฉพาะกบบคคลทเกยวของกบการดแลเทานน

ความลบหมายถง เรองราวเกยวกบโรค อาการ ขอมลตางๆ ของผปวย ซงถอเปนเรองสวนตวของบคคล เปนสทธสวนตวของบคคล ถามการเปดเผยความลบถอวาไมเคารพตอคณคาของความเปนมนษยและสทธสวนตวของผปวย อาจมผลท าใหเสอมเสยตอผปวยและกระบวนการรกษาพยาบาล และเมอมองในดานจรรยาบรรณส าหรบพยาบาลระบไววา พยาบาลพงเคารพสทธสวนตวของผปวยดวยการรกษาเรองราวของผปวยไวเปนความลบ สวนแงสทธของผปวยระบไววาผปวยมสทธทจะไดรบการปกปดรายละเอยด และเรองสวนตวทกประการของตนไวเปนความลบ

การรกษาความลบของผปวยมขอยกเวน1)ในการประชมวชาการทางการแพทย เพอขอค าปรกษา เกยวกบการรกษาโดยค านงถงผลประโยชนทเกดขนแกผปวยเปนส าคญ 2)ความปลอดภยของสงคม เชน โรคใหม โรครนแรงโรคตางๆ ทเปนอนตรายตอสงคม ตองรายงาน 3)กรณผปวยไมอาจรบผดชอบหรอตดสนใจดวยตนเองได จ าเปนตองแจงญาต 4)กรณทอาจเกด ผลกระทบกระเทอนอยางรายแรงตอความมนคงปลอดภยของประเทศชาตและ5) ผปวยรบรและยนยอมใหเปดเผย เชน บรษทประกนชวต

46

7. การบอกความจรง (Telling the truth or Veracity) ซงตามหลกการของการพดความจรงนอาจเกดประเดนไดเชนผปวยทสงสยวาตนเองจะเปนมะเรงหรอไมและถามพยาบาลวาเปนมะเรงใชไหมหรอญาตผปวยอาจจะมาขอรองวาไมใหบอกความจรงแกผปวยโรคมะเรงเปนตน

การบอกความจรงเปนความจ าเปนพนฐานส าหรบการสอสาร บคคลทกคนมสทธทจะไดรบการบอกความจรงและไมถกหลอกลวง เหตผลทตองบอกเพราะ1)ผปวยมสทธทจะรและอาจจะมผลถงการดแลรกษาตอไป 2)ผปวยจะไดรอนาคตของตนเอง ไมวตกกงวลกบสงทไมรไมแนใจ 3)เปนการเปดโอกาสใหผปวยไดระบายความรสกตางๆ ออกมา และไดพดคยในเรองตางๆ ทอยากจะพด 4)ท าใหผปวยมเวลาทจะไดทบทวนชวตทผานมาของตนเอง จดการในเรองตางๆ ใหเรยบรอยและเตรยมพรอมกบความตาย 5)ผปวยเองถงแมจะไมไดรบการบอกเลาจากทไหนแตกจะทราบไดเองในทสดจากการเปลยนแปลงตาง ๆ ของสภาพรางกายและทาทของผอนทมตอคน ถาผปวยทราบไดเอง ความเชอมนทมตอแพทยจะลดลง เพราะเหนวาแพทยไมยอมบอกความจรงกบตน เมอมองในแงสทธของผปวยทกลาววา “ผปวยทสทธทจะไดรบการบอกเลารายละเอยดของขอมลเกยวกบการวนจฉย การพยากรณโรค วธการบ าบดรกษาดวยภาษาทผปวยสามารถเขาใจไดดวยเหตผล” ดงนน จงควรบอกส าหรบดานขอมล แพทยควรบอกชอโรค อาการ สาเหต ระยะเวลารกษาวธปฏบตตนวธการรกษา วธการใชยา ความรนแรงของโรค ผลแทรกซอน และคาใชจายในการรกษา

การท าความเขาใจกบแนวคดจรยธรรมและวชาชพพยาบาลดงกลาวขางตน ท าใหทราบวาลกษณะทมความเฉพาะเชงวชาชพมสวนเกยวของตอการก าหนดลกษณะนสย คณลกษณะของบคคลทอยในวชาชพนน โดยเฉพาะอยางยงตองเปนผบรหารการศกษาพยาบาล ผน าทางการพยาบาล ผสอนซงตองผลตและสรางบคลากรทางวชาชพรบใชสงคม จงตองเปน ตวอยาง แบบอยาง ในการแสดงออกซงคณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรมเหลานเปนอยางด 2. หลกการและแนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม

2.1. ความหมาย เมอกลาวถงค าวา “ภาวะผน าเชงจรยธรรม” มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไว เชน Brown., Trevio & Harrison (2005) ใหความหมายวาผน าเชงจรยธรรมเปนผทพยายามชกจงใหผอนปฏบตตนใหเหมาะสมโดยผานการกระท าสวนบคคลและความสมพนธระหวางบคคลอนและสงเสรมความประพฤตของผตามผานการสอสารแลกเปลยนการเสรมแรงและการตดสนใจและสอดคลองกบ Brown & Trevino (2006) คนพบวาผน าเชงจรยธรรมมคณสมบตดานความซอสตยการดแลและเปนบคคลทมกฎเกณฑเปนผซงท าใหเกดความยตธรรมและการตดสนใจทดอกทงสามารถตดตอสอสารกบลกนองอยบอยๆเกยวกบจรยธรรมตงมาตรฐานจรยธรรมทชดเจนใหรางวลและลงโทษเพอใหเปนไปตามมาตรฐานดงกลาวทายทสดผน าเชงจรยธรรมไมเพยงแตพดดแตปฏบตตามสงทพวกเขาพดและเปนแบบอยางทดในดานพฤตกรรมจรยธรรม และตรงกบแนวคดของ

47

ประชม โพธกล (2550) กลาววาความเปนผน าทางดานจรยธรรมหมายถงการทผน าปฏบตตนใหสอดคลองกบความเปนจรง (Reality) ผน าดานจรยธรรมเกยวของกบความยตธรรม ความเสมอภาคความมงมนความรบผดชอบและพนธกจซงสเทพ พงศศรวฒน (2545) ยงสนบสนนวาวาผน าจรยธรรม (Ethical Leadership) เปนผน าจะสามารถจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตวไปทเพอประโยชนขององคการหรอเพอสวนรวมแทนซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของ ผตามใหสงขน จงสรปไดวาภาวะผน าเชงจรยธรรมหมายถงพฤตกรรมและกระบวนการตางๆ ทผบรหารสถานศกษาแสดงออกถงคานยมของตนเองและกลาหาญทจะยดคานยมหลกเหลานน ในการใหบรการทดตอสวนรวมอกทงยงสามารถจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตว ไปทเพอประโยชนขององคการหรอเพอสวนรวมแทนซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขนอกดวย การศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม (Ethical leadership) เกดขนมา เปนระยะเวลานานแตไมมการกลาวถงในประเดนของการวจยอยางชดเจนนกดงเชนการศกษาของ Burns (1978) ตอมาในระยะหลงจงเรมมความชดเจนขนซงจะเหนไดจากงานของ Sergiovanni (1992) ทกลาวถงภาวะผน าเชงจรยธรรมซง Jossey-Bass จดพมพไวในหนงสอในป ค.ศ. 1992 ในระยะตอมาการศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมเรมมการพดถงมากขนเชนงานของ Coles (2002) ทน าเสนอแนวคดเกยวกบ Ethical leadership วาเปนสงทเกดจากความแตกตาง ของการพฒนาจรยธรรม ซงมผลกระทบกบคนทกคนความนาสนใจในงานของโคลสในหนงสอคอ โคลสไดน าเสนอแนวคดภาวะผน าเชงจรยธรรมโดยมไดกลาวถงทฤษฎทางจตวทยาแตน าเสนอใน เชงบรรยายเกยวกบชวตและเหตการณผานบทสนทนาทสะทอนสาระเกยวกบจรยธรรมของผน า ตอมาในป ค.ศ. 2003 จงปรากฏขอเขยนเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมมากขนดงจะเหนไดจากหนงสอของ Fullan (2003) ทกลาวถงบทบาทของผบรหารโรงเรยน (Principal) ในการน าไปส การเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ในงานเขยนไดขยายขอบเขตของการน าเสนอทกวางขวางกวา งานชนเดยวกนทตพมพไปกอนหนาค าถามท Fullan ตองการทดสอบคอค าถามเกยวกบคณคาของความพยายามในการนาไปสการสรางภาวะผน าในบรบทของการเปลยนแปลงภายในโรงเรยน นอกจากนยงปรากฏงานเขยนของ Pellicer (2003) เรอง Caring Enough to Lead ซงกลาวถงแนวคดและความเขาใจโดยการยกตวอยาง มโนทศนทส าคญเกยวกบภาวะผน า (Vital concepts of leadership) และน าไปสแนวทางในการปรบปรงโรงเรยนโดยการใชภาวะผน าของผบรหารโรงเรยน อาจกลาวไดวาความพยายามในการเรยกรองภาวะผน าทเขมแขงในโรงเรยนเรมปรากฏใหเหน อยางชดเจนไมเฉพาะแตในโลกตะวนตกเทานนแตยงปรากฏในเอเชยดวย Wong (1998) ไดยกตวอยาง Hong Kong Education Department ไดกลาวถงการเรมตนการบรหารจดการในโรงเรยนโดยกระบวนการของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (School-based management)

48

โดยมแบบแผน (scheme) ทแสดงคณลกษณะของภาวะผน าวาควรมทกษะเชงเทคนคและ เชงการรบร (Technical and cognitive skills) เชนมความรในวชาชพ (Professional knowledge) มความสามารถในการบรหารและการจดการองคกร (Organizational and administrative) มความสามารถในการก าหนดนโยบายทดและน าไปสผลส าเรจมทกษะในการมอบหมายงานและแตงตงผปฏบตงานมทกษะในการเรยนรและเขาใจในปญหาของวชาชพครโดยเฉพาะอยางยงปญหาของครรนใหมทขาดประสบการณและใหขอแนะน าในการปฏบตงานมความสามารถในการสรางความสมพนธทดกบทมงานอยางไรกตามแมประเดนขางตนจะเปนสงทน าไปสการสรางภาวะผน าทเขมแขงในองคกรสมยใหมแตกมการโตแยงถงความเชอมนในโครงสรางและการบรหารองคกรวา ควรใชภาวะผน าแบบใดโดยเฉพาะอยางยงในโรงเรยนซงควรค านงถงมโนทศนของคานยมและความสมพนธระหวางสงคมและจรยธรรมระหวางบคคลในโมเดลของภาวะผน าตามประเพณนยม (traditional leadership) ดวย (Wong, 1998) ตวอยางทส าคญประการหนงตามแนวคดของ Senge (1990 อางถงใน Wong, 1998) ซงกลาววามมมองตามแบบแผนประเพณนยมของภาวะผน าเปนสงทหยงลกในรากฐานทเนนความเปนเฉพาะตวไมเปนระบบมมมองดงกลาวถอวาผน าเปนผส าคญทสดและเปนบคคลผยงใหญทปรากฏขนในทามกลางชวงเวลาอนวกฤตอดมคตอนเกาแก (myths) ดงกลาวยงคงถกยดถอปฏบตเปรยบเสมอนผน ากองทหารมาซงน าก าลงเขาชวยชวตผคนจากการโจมตของอนเดยนแดงและยงคงเปนสงทเรยกรองส าหรบผน าทางการศกษาใชในการน าโรงเรยนไปสความมประสทธผล Sergiovanni (1992) ไดโตแยงเกยวกบทฤษฎภาวะผน าทเนนความมเหตผล (rationality) ตรรกะ (logic) ความปราศจากอคต (Objectivity) ความชดเจน (Explicitness) ลกษณะเฉพาะตว (Individuality) และความเปนอสระ (Detachment) แตสนบสนนทฤษฎภาวะผน าทเนนคณลกษณะทางอารมณ (Emotion) ความเปนสมาชกภายในกลม (Group of membership) การสรางส านก (Sense making) จรยธรรม (Morality) ภาระหนาท (Duty) และความประพฤต (Obligation) อาจกลาวไดวาความเชอมนในโครงสรางและองคประกอบในทฤษฎภาวะผน าตาม แบบประเพณนยมยงคงถกน าไปใชและประสบความส าเรจตลอดศตวรรษทผานมาแตกยงอยใน ระดบปานกลางเทานนดงนนค าถามทส าคญประการหนงคอคณลกษณะภาวะผน าดงกลาวขางตนเพยงพอหรอไมในการน าโรงเรยนบรรลประสทธผลทแทจรงเนองจากอทธพลของแนวคดทางตะวนตกซงยดถอวาพนฐานของการบรหารจดการคอประสทธภาพ (Efficiency) มรปแบบเฉพาะ (Specificity) มเหตผล (Rationality) สามารถวดได (Measurability) ปราศจากอคต (Objectivity) ผน าทดคอ ผทมเหตผลมความสามารถใชแผนในการน า (Plans ahead) มการก ากบตดตาม (Monitor) บรหารจดการดวยความแนนอน (Manage with certainly) อยางไรกตาม Greenfield (1986 อางถงใน Wong, 1998) มแนวคดทตรงกนขามกบแนวคดทางตะวนตกวาทฤษฎภาวะผน า ควรตงอยบนพนฐานของคานยม (Value-based leadership) โรงเรยนควรมลกษณะเฉพาะและ

49

มเอกภาพ (Unique and identities) ซงลกษณะดงกลาวจะเปนตวจบยดวฒนธรรมของโรงเรยนน าไปสการยนหยดบนบรบททมความเขมแขงเฉพาะตวและเปนอสระจากโครงสรางทางกฎหมายตลอดจนนโยบายทเปนนามธรรมอกดวยส าหรบค าวา “ภาวะผน าเชงจรยธรรม” ทศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของทจะเสนอในล าดบตอไปมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไวแตกตางกนดงน Burns (1978) กลาวถงภาวะผน าเชงจรยธรรมวาเปรยบเสมอนการเปลยนสภาพ (Transformation) ทงผน าและผตาม ตามกระบวนการของภาวะผน าเชงการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ในทายทสดจะน ามาซงจรยธรรมในการยกระดบความประพฤต (Conduct) และการดลใจทางจรยธรรม (Ethical aspiration) ของผน านอกจากนพลวต (Dynamic) ของภาวะผน าเชงจรยธรรมจะท าใหทงผน าและผตามบรรลถงผลส าเรจสงสดและเกดการยอมรบชนชมและพงพาอาศยซงกนและกนอกดวย สอดคลองกบ Gardner (1987) ทเหนวาเปาหมายของภาวะผน าเชงจรยธรรมเกยวของกบคนทงหมดไมใชสงของ Gardner ไดยกตวอยางวาผน าควรเชอถอในคนเอาใจใสในสทธและศกยภาพของคน (Human potential) สรางระบบกลม (Build community) ใชการน าแบบประสานความรวมมอ (Share leadership) น าผอนไปสการยอมรบในความรบผดชอบ (Lead others to accept responsibility) และเรมตนการฝกปฏบตดวยตนเองกอนการน าเปาหมายเชงจรยธรรมทงหมดขางตนจะประกอบขนเปนภาวะผน าเชงจรยธรรมนนเอง นอกจากน Kohlberg (1981 อางถงใน Shaprio & Stefkovich, 2001) ไดกลาวถงแนวคดในการพจารณาความยตธรรมของสงคม (Justice community) วามขอบงชจากการสอน ของโรงเรยนโดยเฉพาะอยางยงหลกการของความยตธรรม (Justice) ความเสมอภาค (Equity) และ การยอมรบนบถอในเสรภาพ (Respect for liberty) ซงจากแนวคดดงกลาว Sergiovanni (1992) ไดพฒนาสภาวะผน าเชงจรยธรรมโดย Sergiovanni กลาววาภาวะผน าในบรบทของการจดการศกษาเปนสงทผน าทางการศกษาตองถอเปนภาระรบผดชอบ (Stewardship) โดยผน าควรเอาใจใส อยางลกซงตอความผาสก (Welfare) ของโรงเรยนและชมชนโดยมใชเฉพาะแตครนกเรยนเทานน แตตองเอาใจใสตอโรงเรยนและชมชนในฐานะทเปนครอบครวอกดวย แนวคดของภาวะผน าเชงจรยธรรมยงไดรบการพฒนาจากนกวชาการอกหลายคนเชน Etzioni, Greenfield, Hodgkinson, Sergiovanni (1992) ซงกลาวถงโรงเรยนในฐานะทเปนองคกรแหงความรวมมอ (Civil associations) แตกตางไปจากกจการของบรษท (Enterprise association like corporations) ซงไมเหมาะสมอยางยงกบบรบทของโรงเรยนทงนโรงเรยนจะตองมผน าทมพนธะเชงจรยธรรม (Ethical obligation) และรบผดชอบตอการจดการศกษาส าหรบคนรนเยาว George (2003) กลาวถงขอบเขตของผน าเชงจรยธรรมไววาผน าเชงจรยธรรมเกดจากความตองการผน าทนาเชอถอมความซอสตยสงสรางความไววางใจแกองคการอยางยาวนานเปนผน าทมความตระหนกอยางมากตอวตถประสงคและเปนแบบอยางทดในการยดคานยมหลกขององคการม

50

ความกลาหาญทจะสรางองคการใหเปนไปตามความตองการของผมสวนเกยวของทงหมดและเขาใจ ในความส าคญของการใหบรการตอสงคม Brown และTrevino (2006) ไดขอคนพบจากงานวจยเชงส ารวจวาผน า เชงจรยธรรมมคณสมบตดานความซอสตยการดแลและเปนบคคลทมกฎเกณฑเปนผซงท าใหเกด ความยตธรรมและการตดสนใจทดอกทงสามารถตดตอสอสารกบลกนองอยบอยๆ เกยวกบจรยธรรมตงมาตรฐานจรยธรรมทชดเจนใหรางวลและลงโทษเพอใหเปนไปตามมาตรฐานดงกลาวทายทสด ผน าเชงจรยธรรมไมเพยงแตพดดแตปฏบตตามสงทพวกเขาพดและเปนแบบอยางทดในดานพฤตกรรมจรยธรรม วรณ ตงเจรญ (2547) ไดเขยนบทความเรอง “ภาวะผน าในสถานศกษา” ไดกลาวถงประสบการณของตนโดยมความเชอวาคณลกษณะทดของผบรหารควรจะตองประกอบดวยจตส านกจรยธรรมหรอภาวะผน าเชงจรยธรรมคอการมมนษยสมพนธทดเปดเผยโปรงใสบรสทธยตธรรมกลาตดสนใจเพอรกษาความดงามความถกตองความยตธรรมขององคกรและบคคลบรหารดวยเหตผลและความชอบธรรม Counts (2001) กลาววาผน าจรยธรรมเปนผน าทนาไววางใจซงจะแสดงพฤตกรรม ทสมาชกขององคกรอาจสามารถพงพาไดสมาชกเชอวาผน าเปนพวกเดยวกนและไมเปนศตรเชนผน า ทนาไววางใจจะถกมองวาเปนผทหวงใยสมาชกขององคกรและจะรวมสรางความสามคคกบสมาชก ผลทตามมาคอจะเกดระบบของความเชอถอตอการกระท าและค าพดของผน าทเปนไปในทศทางเดยวกน (ท าอยางทพด) ผน าจะท างานเพอประโยชนของเหลาสมาชกภายในองคกรและผน าจะเปนคนทมความส าคญทสดผน าทไดรบความไววางใจจะจดหาเขมทศทางจรยธรรมใหกบองคการเชนเดยวกบ การเปนเชนดงไฟน าทางใหกบสมาชกไดเดนตามเมอความไววางใจของสมาชกตอ ผน าเพมขนสภาพของความไววางใจทมตอกนจะพฒนาและตนทนทางสงคมจะเพมขนสภาพของ ความไววางใจเปนผลจากการกระท าเลกๆทสรางความไววางใจตอกนสภาพของความไววางใจสรางขนไดจากผอ านวยการทบอกใหอาจารยจดการชนเรยนทสามารถพบกบผปกครองนกเรยนไดสภาพของความไววางใจสรางขนไดโดยผจดการทบอกผอานวยการวามเงนทนส าหรบต าแหนงงานใหมและ หลงจากนนผานไปยงคณะกรรมการบรหารโรงเรยนเพอท าใหมนใจวาผอ านวยการมต าแหนงทไดรบมอบหมายถงแมวา ความไววางใจสามารถสรางขนไดแตความไววางใจกถกท าลายลงไดโดยการกระท าเพยงครงเดยว เมอสญเสยความไววางใจแลวมนเปนไปไมไดทจะสรางกลบมาใหมอกครง จากการรวบรวมขอเสนอแนวคดและทฤษฎตางๆ ของนกวชาการหลายทานดงกลาวขางตนสามารถสรปไดวาภาวะผน าเชงจรยธรรมหมายถงพฤตกรรมและกระบวนการตางๆ ทผบรหารสถานศกษาแสดงออกถงคานยมของตนเองและกลาหาญทจะยดคานยมหลกเหลานนในการใหบรการทดตอสวนรวมอกทงยงสามารถจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตวไปทเพอประโยชนขององคการหรอเพอสวนรวมแทนซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขนอกดวย

51

2.2 ความส าคญ มนษยแตละคนมความแตกตางเฉพาะบคคล ไมอาจน ามาเปรยบเทยบหรอ ใชเกณฑตดสนทเปนมาตรฐานเดยวกนเสมอไปในกรณทอยในภาวะวกฤต ความเจบปวย สงทพยาบาลพงระลกเสมอวา การใครครวญ “อะไรคอสงทดทสดส าหรบผปวยแตละราย” ยอมตองอาศย ความเขาใจมนษยอยางองครวมทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและจตวญญาณ ทเปนบรการดวยความเคารพในศกดความเปนมนษย ไมเพยงแตความเอออาทร ดแลผปวยอยางดทสดเพยง อยางเดยว แตพยาบาลตองมองภาพรวมของสงคม สภาพการเปลยนแปลงทมผลกระทบตอมนษย ทงกายและใจ ดงนนความเปนผมจรยธรรมของพยาบาลมไดหมายถง การยดมนในหลกการหรอ กรอบความคดตายตว แตตองรวา อะไรควร อะไรไมควร ในสถานการณใด เวลาใด ทงนตองสอดคลองกบสภาพความเปนจรงในปจจบน แกปญหาผปวยแตละรายอยางเหมาะสม และ เกดผลดทสดแกผปวย (สวล ศรไล, 2551 : 256 -257) เนองดวยภาวะผน าเปนกระบวนการของบคคลทสามารถใชศลปะในการโนมนาวผอนใหรวมมอรวมใจกนปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ ผน าจะตองมคณลกษณะทเหมาะสมทงดานความร ความสามารถ สตปญญา มการมองการณไกล มความเปนธรรม โดยยดธรรมประจ าใจในการบรหารจดการ มความรบผดชอบ เขาใจความเปนคนของผรวมงาน ภาวะผน าเปนองคประกอบหลกทส าคญตอองคประกอบหลกทส าคญตอองคการทตองพฒนา ผน ามบทบาทหนาทตางๆ กนขนอยกบเปาหมายของงานหรอกจกรรม ปญหา สถานการณและ กลมทเกยวของ ดงนน จงท าใหผน าตองมการปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองใหเหมาะสมกบสถานการณทมาเกยวของทงโดยตรงและโดยออม ดวยเหตทถาผบรหารทกระดบมภาวะผน าไมเพยงพอตอสถานการณ ไมไวตอ ปญหาในการบรหารงานเราอาจจะพบปญหาในการท างานรวมกนในหนวยงาน กลายเปนความขดแยง ลกลามหรอรนแรงตอไปอาจถงขนมการรองเรยน ฟองรองได ภาวะผน าจรยธรรมจงมความส าคญกบการเปนผบรหาร ผน าทางดานการศกษาพยาบาลเพราะเปนผน าทส าคญอกสาขาหนงของวชาชพพยาบาล ทมบทบาทส าคญในการพฒนาวชาชพพยาบาลเนองจากการจดการศกษาพยาบาลเปนรากฐานของการกาวสวชาชพพยาบาล ตามความหมายภาวะผนาดานการศกษาพยาบาล หมายถง การทพยาบาลผน าในสถานศกษาพยาบาล สามารถด าเนนการจดการเพอใหสถาบนการศกษาพยาบาลบรรล ผลส าเรจตามเปาหมายทวางไว โดยใชความเชยวชาญในหลกวชาการและบคลก ความเปนผน าเปนเครองมอในการรเรมสรางสรรคงานใหม ทมงานใหม ระบบงานใหมวสยทศนใหมใหกบสถาบนการศกษาพยาบาลนน ซงสอดคลองกบ Booth กลาวไววาคณลกษณะของผน า ดานการศกษาพยาบาลตามแนวคดของ ซงตองมในผน าปจจบนแลวควรประกอบดวย 1). มภาวะผน าในการใหอ านาจได (Empower leadership) ไดแก การเปนผสรางแรงจงใจ (motivator) มความสามารถในการสรางสรรคงานใหมๆ (Creativity) และเปนผ มวสยทศนกวางไกล (Vision)

52

2.) มความสามารถในการปรบปรงเปลยนแปลงโครงสรางระบบงานได (Restructurechange) ไดแก มความสามารถในการสรางเครอขายงาน (Network) มความสามารถในการยดหยน (Flexibility) และมความสามารถในการปรบระบบงานใหเหมาะสมได (Systemorientation) 3.) ความสามารถในการเอออ านวยความสะดวกและในการสอนงานผอน (Teachingfacilitation) ไดแก มความสามารถในการเปนทปรกษา การใหค าแนะน าและชแนะแนวทางการปฏบตงาน (Coaching) 4.) มพฤตกรรมเปนแบบอยางทดแกผอน (Role-model behaviors) 5.)เปนผมความทนสมย และใจกวางม ความพรอมทจะรบและพฒนางานใหมไดตลอดเวลา (Openness-creation of challenging environment) ไดแก เปนผทสามารถบรหารจดการกบขอมลขาวสารใหมไดอยางเหมาะสม (Information management)และ 6) เปนคนชางซก ชางสงสย (Questioner-know where, how and why to ask the right question)

จนทรเพญ จนทรแกวแรไดท าการศกษาคณลกษณะของผน าทางดานการศกษาพยาบาลและสามารถสรปคณลกษณะภาวะผน าทางการศกษาพยาบาลของบคคล ประกอบดวย คณลกษณะ 9 ประการ คอ

1.เปนผมความเชยวชาญในหลกวชาการทมความรอบรในศาสตรวชาชพและ ศาสตรทเกยวของ (Scholar) เปนผมบทบาทส าคญในการรเรมสงใหม เปนนกคดควบคกบการเปน นกปฏบตทมความสามารถน าหลกวชาการสการปฏบตมลกษณะภาวะผน าในตนเองซงประกอบดวยการมอ านาจทเกดจากความเปนผเชยวชาญ (Expert power) และสามารถเสรมสรางภาวะผน าใหกบผอนประกอบดวยการเปนผ กระตนสรางแรงจงใจแกผอนเพอสรางสรรคงานใหมทเกยวของกบการศกษาพยาบาลใหกบวชาชพและเปนผมวสยทศนกวางไกลเพอพฒนาการศกษาพยาบาล ทงในปจจบนและตอเนองสอนาคตไดอยางแมนย าสอดคลองกบจรยาวตร คมพยคฆ ทกลาววา ความรอบรทางวชาการ เปนอกแนวทางหนงทบคคลจะใชเพอสรางหรอพฒนาตนเองไปส ภาวะผ น าทางการพยาบาลได โดยการใชความเปนผรอบรทางวชาการ การมทกษะในวชาการ จากงานทรบผดชอบ เปนแนวทางพฒนาใหเกดภาวะผน า

2. มความสามารถในการบรหารจดการงานในสถาบนการศกษาพยาบาลเปนอยางดในการปรบปรง เปลยนแปลง โครงสรางระบบงานใหเหมาะสม และการมความสามารถในการยดหยน ผบรหารองคการพยาบาลจ าเปนตองมความรและทกษะทถกตองในการบรหารจดการองคการ และพฒนาระบบบรการเพอประสทธภาพและประสทธผลของการบรหาร และนาไปสผลลพธสงสดทพงประสงคขององคการ

3. มคณสมบตความเปนครทด ทสามารถสอน การเปนทปรกษาใหค าแนะน าชแนะแนวทาง และเอออานวยความสะดวกใหกบทกคนเปนอยางด

53

4. มพฤตกรรมทเปนแบบอยางทดใหแกผอนได เชน เปนผมคณธรรมของนกวชาการ ทดไดแกการมศรทธาตอเพอนมนษยมความซอตรง ฉลาด เคารพตนเองและผอน และยตธรรม เปนตน

5. เปนผมความฉบไว ทนสมย และคลองตว และตองเปนผทมความพรอมทจะยอมรบตอการเปลยนแปลงทางวทยาการสมยใหม มความสามารถในการรบร และการปรบตว เพอใหกาวทนตอขอมล ขาวสาร เทคโนโลยใหมๆ ไดอยางเหมาะสม ภาวะผนาเปนคณสมบตท ส าคญยงคอทกษะการน าการเปลยนแปลง หรอการจดการกบการเปลยนแปลง (Management forchange) การตอรอง (Negotiation) การใหขอมลเพอการตดสนใจ (Lobby) และการยนหยด(Assertiveness)

6. เปนผรจกคนควาและคดวเคราะห ตองเปนผทสนใจ ใฝศกษา หาความรตลอดเวลาม ความขยนหมนเพยร มวธการแสวงหาความร เพมเตมของตนเองทงในศาสตรทาง การพยาบาลและศาสตรทเกยวของอยางตอเนอง และควรเปนผชางคดทจะน าประเดนปญหาใหมๆ มาคดวเคราะหดวยความกระตอรอรนเปนพนฐานตามหลกวชาการ เพอขยายองคความรทางศาสตรการพยาบาลใหกวางไกลอยางไมมทสนสดแลโดยไมรเบอหนาย

7. มความสามารถทจะถายทอด เผยแพรผลงานทางวชาการไปสผอน ในรปเอกสารทางวชาการ งานวจยทางการพยาบาล และผลงานนนตองไดรบการยอมรบจากคนในวงวชาการการศกษาพยาบาลอยางแพรหลาย กวางขวาง

8. เปนผไมยดตดกบตนเอง ไดแก การเปนผมใจกวาง ไมหลงตนเอง สามารถท จะรบฟงค าวพากษ วจารณจากผอนและสามารถวพากษ วจารณผ อนไดดวยความบรสทธใจยตธรรม อยางเปนกลาง เพอมงใหเกดผลทางหลกวชาการเทานน

9. ตองเปนผทมอ านาจอางอง (Referent power) ในตนเอง คอ ผทนอกจากจะ มอ านาจทเกดจากการมความรในศาสตรวชาชพการพยาบาล (Expert power) แลวยงตองเปนผทสามารถสะสมคณงามความดในระยะเวลานาน จนเปนทศรทธา เคารพ ยกยองในสงคมพยาบาลและสงคมภายนอก ซงแสดงผลออกมาในรปการมต าแหนงทางวชาการขนสงสดรวมสมย การไดรบรางวลจากองคกรวชาชพการพยาบาล และองคการอนทเกยวของ

จากแนวคดทกลาวขางตนสรปไดวา ผน าดานการศกษาพยาบาลเปน บคคลทมบทบาทดานการจดการศกษาพยาบาล ซงมความเชยวชาญทงดานการบรการพยาบาล ดานการบรหารจดการศกษา รวมทงมความสามารถเชงบรหารจดการ มความเปนครทด เปนผมคณธรรม เปนแบบอยางทด มความทนสมย เปนผใฝการเรยนรอยางตอเนอง มความสามารถในการถายทอด ไดดและเปนผไมตดยดกบตนเอง สถาบนอดมศกษาไทยควรใหความส าคญกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรมของบณฑตไมดเทาทควร โดยเฉพาะดานความรบผดชอบตอหนาท ความซอสตย ความเชอมนในตนเอง เนองจากคณภาพในการทางานของบณฑตขนอยกบคณลกษณะดงกลาว

54

สอดคลองกบ ผลการวจยของ Adams and Maine (1998: 15-20) พบวา สาขาวชาทนกศกษา ไดรบการสงเสรมสนบสนนใหมความตระหนกตอสงคมสงจะชวยพฒนาผเรยนใหเปนผมบคลกภาพเหมาะสม มการปรบตวไดด การยอมรบบทบาททางบวกในสงคม สวนสาขาวชาทไมเนนในดานน จะท าใหผเรยนเกดบคลกภาพถดถอย และปรบตวไดนอยลง สถาบนอดมศกษาจงควรใหความส าคญกบการพฒนาบคลกภาพนกศกษา โดยเฉพาะอยางยงในดานความมจรยธรรม

วชาชพพยาบาลเปนวชาชพหนงทปฏบตกบชวตมนษยยอมมความเกยวของกบปญหามากมาย เกดขนจากเสยงเรยกรองของคณธรรม ถอไดวาเปนการปฏบตธรรมโดยพยาบาล ตองน าชวตเขาไปด าเนนอยในธรรมใหส าเรจ จงสามารถใหการปฏบตตอบคคลไดดวยความจรงใจ และตงใจปฏบตดวยความรอบคอบ ดวยความรและทกษะ ไมประมาทหรอเกยจคราน เพราะก ากบชวตบคคล (เทวนทร เทวนโท, 2550 : 159) ซงพยาบาลจ าเปนตองก าหนดหลกเกณฑจรยธรรม และควบคมใหมการปฏบตอยางเครงครด เพอควบคมคณภาพการปฏบตวชาชพใหอยในกรอบของจรยธรรม พยาบาลจงตองควบคมตนเองใหปฏบตธรรมในขอบขายความรบผดชอบของวชาชพและ กวดขนสมาชกใหรกษาระดบคณภาพการบรการพยาบาลดวย คณธรรมและจรยธรรมใหส าเรจ (เทวนทร เทวนโท, 2550 : 160) เทวนทร เทวนโท (2550 : 163-165) กลาวถงปญหาจรยธรรมในวชาชพพยาบาล ทพบบอยมกเปนประเดนตางๆ ดงน 1. วเคราะหปญหาจรยธรรมทางการพยาบาลจากเสยงรองเรยนของประชาชนและ มสาเหตปจจยจากอะไรบาง 2. พยาบาลทกคนใชศาสตรทางการพยาบาลในกระบวนการดแลใหการพยาบาล หรอไม อยางไร 3. พยาบาลม ความซาบซงใน บทบาทการดแล ซงเปนแกนของ ศลปะการปฏบตการพยาบาลเพยงใด 4. พยาบาลใชจรรยาบรรณเพอประโยชนตามคานยมทเกดผลดตอประชาชนเพยงใด 5. อาจารยพยาบาลและพยาบาลประจ าการไดแสดง แบบอยาง ของผมจรยธรรมเยยงพยาบาลวชาชพใหปรากฏ หรอไม 6. มแนวทางอยางไรทจะปลกฝงความส ามารถในเชงคดคน วเคราะห วจารณ และวจยแกพยาบาลบนพนฐานคณธรรมและจรยธรรม 7. สงเสรมบรรยากาศทางวชาชพใหพยาบาลปฏบตตามและสรางผลงานวชาการความเจรญกาวหนาแกตนเองและวชาชพ ภายใตจรยธรรมทดงาม 8. ผบรหารการพยาบาลสรางเสรมการเปนผน าทมความส ามารถในการคดและแสดงออกอยางเหมาะสมรวมถงการพฒนาผตามใหแสดงภาวะผน าตามบทบาทอยางมจรยธรรม

55

อาจสรปไดวา ผบรหารทางศกษาพยาบาลจะตองมภาวะผน าเชงจรยธรรม นนเองประกอบกบเอกลกษณของวชาชพ คอ ความมจรยธรรมและจรรยาบรรณแหงผประกอบวชาชพ ทตองเรยนร ยดถอปฏบตและถายทอดกนมาอยางจรงจงและเขมขน พยาบาลทกคนจะถกสอน ใหเปน ผมความรบผดชอบสง เสยสละ ซอสตย ยดถอความถกตองและยดมนในจรรยาบรรณ

ดงนนผน าทางการศกษาพยาบาลจงตองมความรบผดชอบทสงคมคาดหวงและ ใหความสนใจ คอ ความรบผดชอบระดบจรยธรรมและความรบผดชอบโดยสมครใจ เปนระดบ ความรบผดชอบทมความลกซง ไมมขอก าหนดชดเจน ตองใชดลยพนจของตนในการตดสนถง ความเหมาะสมในการแสดงความรบผดชอบ (สาคร สขศรวงศ, 2550 : 79) นอกจากนผน าทาง การศกษาพยาบาลตองรบผดชอบในการสรางบรรยากาศองคกรใหมพฤตกรรมจรยธรรม (Marquis and Huston, 2000 : 493) สอดคลองกบ ฟารดา อบราฮม (2541 : 264-265) ทกลาววาวชาชพพยาบาลจ าเปนตองอาศยผน าททนสมย จรงใจตอวชาชพ เหนประโยชนสวนรวม เปนทตง กลาคด ชวยบกเบกหนทางของวชาชพใหล าหนา เปนทภาคภมใจของสมาชกในวชาชพ เปนทยอมรบ และยกยองของวชาชพอน

2.3 คณลกษณะส าคญ

จากความหมาย ความส าคญ สาระส าคญขางตนนนจะขอน าเสนอแนวคดตอไปน ทน าไปสการเกดคณลกษณะทส าคญของภาวะผน าจรยธรรมไดดงน เนองจากผน าทางการพยาบาลรวมถงผน าทางการศกษายคใหมมภารกจใน การท าใหคนคลอยตาม ปจจยส าคญทผน าจะตองสรางใหเกดขนคอ ความเชอถอศรทธา(Credibility) อาจเทยบไดกบ บคลกภาพ และความสามารถ (Capability) หมายรวมถงความรดวย ซงนกวชาการดานการบรหารหลายทานไดสรปวาการจะบรหารงานใหส าเรจตองอาศย ภาวะผน า ทตองมบคลกภาพ ความนาศรทธานาเชอถอ และความรความสามารถในทกดาน ดงสมการขางลางน Leadership = Personality/ Credibility x Knowledge/Capability (ภาวะผน า) = (บคลกภาพ/ความนาเชอถอ) (ความร/ความสามารถ) ถาเปรยบเทยบกบการปฏบตการพยาบาลทกอใหเกดคณภาพการบรการ ได ดงน Leadership = Personality/ Credibility x Knowledge/Capability (ภาวะผน า) = (บคลกภาพ/ความนาเชอถอ) (ความร/ความสามารถ) (พยาบาลวชาชพ) = (จรยธรรม/จรรยาบรรณวชาชพ) (ศาสตรและศลปะ/ทกษะทางการพยาบาล) ซงบคลกภาพหรอ ความนาเชอถอของผน า มรากฐานอยบนคณสมบต 6ประการของผน า (ธนวต พงศสพฒน, 2540 : 1) หรออาจเรยกวาเปนลกษณะทจ าเปนคอ1)ความมงมนและผกพนกบเปาหมาย (Conviction) 2) คณธรรม ความซอสตย ความไววางใจ ( Character) 3X กลา

56

ยนหยดในสงทถกตอง (Courage) 4) เอาใจใสความเปนอยหรอสวสดการของผอน(Care) 5) ความสามารถควบคมอารมณใหคงท (Composure)และ 6) ทกษะดานวชาชพ การจงใจ ตดตอสอสารกบผอน (Competence) กรองแกว (2542) ไดกลาวถงลกษณะผน าทดตามแนวทฤษฎ เกยวกบลกษณะ คอ ท างานส าเรจดวยดและเปนทพอใจของผใตบงคบบญชาประกอบดวย มความทะเยอทะยาน (Ambition) มความอสาหะพากเพยร (Persistence) มความกลาหาญ (Courage) มความเชอถอศรทธา (Faith) มความซอสตยมนคง (Integrity) มความคดรเรมสรางสรรค (Creativity) มความยตธรรม (Justice) มจดมงหมาย (Objectivity) มความยดหยน (Flexibility) มความสามารถในการตดสนใจ (Decisiveness) และมวนยในตนเอง (Self-Discipline) มความรบผดชอบ ความรอบครอบ ความนบถอตนเอง ทกษะ ในการตดตอ สอสาร และวฒภาวะทางอารมณ ซงสอดคลองกบทศาตราจารย ดร.ประชย เผยวา หวใจส าคญของคณธรรมและจรยธรรมของผน าการเปลยนแปลงมอย 7 ประการหลกอนไดแก 1) ผน าตองมความรอบร รรอบ รอบคอบ ระมดระวงและค านงอยเสมอวาสงทก าลง กระท ามผลกระทบตอผอนหรอไมอยางไร 2) ผน าตองค านงถงประโยชนสวนรวมเปนอนดบแรกมใชแคเครอญาตหรอพวกพอง 3) ผน าตองมความเปนกลางในประยกตใชนวตกรรม 4) ผน าตองไมหลอกลวง ขมขผทไดรบผลกระทบ 5)ผน าตองเคารพสทธมนษยชนโดยไมค านงถงเชอชาต ศาสนา 6) ผน าตองหลกเลยงความรนแรง ความเสยหาย และความตาย และ7) ผน าตองมการตระเตรยมปองกนผลรายทจะเกดขนในอนาคต เพราะการด ารงชวตในอนาคตของมนษยจะยากขนเรอยๆ Taylor (2002) กลาวถงความเปนผน าทมจรยธรรมขณะท าการจดล าดบประเดน ทหยบยกขนมานนไดท าการศกษาป 2000 เพอทจะพจารณาคณลกษณะทประเมนโดยนกวชาการการศกษาของฟลอรดาและจอรเจยและเพอทจะวางรากฐานการะบความรบผดชอบ (Accountability) ใหมขอบเขตทสงขนในรฐทงสองทไดมผลตอการตดสนใจในสวนของผน านกการศกษาทงหมด 214 คน ในต าแหนงทแตกตางกนทงททางานในโรงเรยนประถมโรงเรยนมธยมตนและปลาย และระดบทองถนไดถกท าการส ารวจทรวมไปถงขอมลเชงคณภาพและเชงปรมาณเนอหาของการส ารวจอางมาจากการตพมพวารสารความเปนผน าทมศลธรรมและโดยเบองตนไดน ามาจากหนงสอของ Green (2001) ทชอวาการปฏบตศลปะแหงความเปนผน าวธการแกจากปญหาส การพฒนามาตรฐาน ISLLC ขอมลจะถกประเมนในสงทเกยวกบคณลกษณะสวนตวทพงมคณลกษณะความเปนผน าพงมพฤตกรรมตามสถานการณและการรบรถงการเปลยนแปลงลวงหนาในการตดสนใจอนเนองมาจากโครงการการะบความรบผดชอบของรฐฟลอรดาและจอรเจยการคนพบนแสดงถงการรในแงของคณลกษณะทนกการศกษาเชอวามความส าคญตอตวเขาเองและตอผน าคณลกษณะสวนบคคลทส าคญคออะไรในการส ารวจผตอบคาถามจะถกถามใหเลอกจากบญชทง 15 คณลกษณะมา 5 ลกษณะทส าคญทสดทพวกเขามหรอพงมตวเลอกไดแก 1) ความยตธรรม 2) ความเอาใจใส

57

3) ความมศลธรรม 4) ความซอสตย 5) การเปดเผย 6) ความไวเนอเชอใจ 7) ความคควรแก การไววางใจ 8)การเหนอกเหนใจคนอน 9) ความเคารพ 10) การมศกยภาพ 11) ความเฉยบแหลม 12) ความแนนอน 13) ความคดสรางสรรค 14) การยดถอหลกคณธรรม 15) ความมมนษยธรรมผตอบคาถามไดระบถง 5 ใน 15 คณลกษณะทมความส าคญสองถงสามเทามากกวาคณลกษณะอนๆและนกเปนคณลกษณะทถกจดล าดบจากท 1 ถง 5 ซงไดแก 1) ความซอสตย 2) ความยตธรรม 3) ความไวเนอเชอใจ 4) การมศกยภาพ 5) การยดถอหลกคณธรรมสวนความคควรแกการไววางใจความเคารพและความเอาใจใสตามมาตดๆเปนลาดบท 6 7 และ 8 ตามลาดบและคณลกษณะทเหลอ (ความเหนอกเหนใจความแนนอนความมศลธรรมความเปดเผยความเฉยบแหลมความคดสรางสรรคและความมมนษยธรรม) ไดถกระบวามความส าคญประมาณ 25% หรอนอยกวาในคณลกษณะอนทท าการส ารวจคณลกษณะทง 15 ประการนนมความส าคญแกบางคนและเปนทเดนชดวาแปดลาดบแรกนนเปนคณคาทางจรยธรรมโดยนกการศกษาในชนเรยนในโรงเรยนและในทองถนการทจะพจารณาวาคณลกษณะใดผน าทนกการศกษาในรฐฟลอรดาและจอรเจยนนมองวาส าคญพวกเขาไดตอบค าถามสบขอวาไมส าคญหรอส าคญบางสวนหรอส าคญและส าคญมากผตอบค าถามจะเลอกล าดบขอส าหรบผน าเทานนเพอทจะตอบวาส าคญหรอส าคญมากเปนทนาแปลกใจทมขอสองขอทถกตอบวาไมส าคญซงบงบอกวาการเคารพในความคดและการตดสนใจทอสระซงตางจากการทางานรวมกบทมขนาดใหญขนการไดรบการแลกเปลยนหรอผลประโยชนเพอไดรบผลของสงทตองการนนถกระบวามความส าคญทถทสดและเปนสงทไมส าคญในขอการเปนผเลนในทมทดซงเปนขอทตามตดมาเปนทสองการอภปรายถงขอเหลานไดแนะวาการเลงเหนถงการไดรบการแลกเปลยนหรอผลประโยชนเพอไดรบผลของสงทตองการและการเปนผเลนในทมทดอาจจะไดรบการมองเปนพฤตกรรมการใหประโยชนสวนตวมากกวาการตดสนใจในผลประโยชนทดทสดของนกเรยนขอทง 8 ขางลางนถกจดใหอยในลาดบทเทากนวามความส าคญมากส าหรบผน าไมเรยงตามลาดบไดแก 1)ใชการโนมนาวทเปนเหตเปนผลเมอมการนาเสนอหรอปองกนความคด 2) มการน าโดยใชตวอยาง 3) ซอสตยและคควรทจะไดรบ การไวใจ 4) ยดมนในคณธรรม 5) มศกยภาพเชงวชาการและวชาชพ 6) ยตธรรม 7) ใชอ านาจใน การชวยโปรแกรมการศกษามากกวาเพอประโยชนสวนตว 8) ยอมรบผดชอบในบทบาทของตนเปนทนาสนใจวาคณลกษณะทจาเปนมากส าหรบผน าทสะทอนคณลกษณะทถกระบโดยผตอบค าถามโดยไมค านงถงต าแหนงวามหรอส าคญทจะตองพงมความสอดคลองในค าตอบนนพสจนวานกวชาการทกคนไดมคณคาทางพฤตกรรมทมจรยธรรมทสงและมงไปในการท าสงทดทสดส าหรบนกเรยนโดยมการท าเพอประโยชนตวเองโครงสรางของความเปนผน าจากขอมลนอาจจะรวมไปถงคณลกษณะของการมศกยภาพการคควรทจะไดรบการวางใจความยตธรรมตวบทของพฤตกรรมทางวชาชพการเปนผสอสารทดกบบคลากรและการเลงเหนในการตดสนใจทไมนกถงประโยชนสวนตวถงผลประโยชนทดทสดของนกเรยน

58

สรปไดวาคณลกษณะของภาวะผน าเชงจรยธรรมมมากมายและหลากหลายในแตละมมมอง แตสงเหลานนตองสามารถพบไดในผบรหารในสถานศกษาและควรพฒนาและสรางใหมในตวผบรหารเพราะมความส าคญตอตวผบรหาร ผตามและการน าองคกรทมประสทธภาพได 2.4 แนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม

ทฤษฎเกยวกบภาวะผน า ทฤษฎภาวะผน าเรมตนขนเมอตนศตวรรษท 20 โดยมการศกษาตามแนวความคดของทฤษฎภาวะผน าในแตละชวงและน ามาใชในการพฒนาผน ากลมและองคการซงแบงไดเปน 3 แนวทางไดแกทฤษฎคณลกษณะ ทฤษฎผน าเชงปฏบตการและทฤษฎภาวะผน าเชงสถานการณตอมา Burns (1987 : 20) ไดเสนอแนวคดเกยวกบภาวะผน าเปนแนวทางท 4 ไดแกทฤษฎภาวะผน าเปลยนสภาพซงสรปทฤษฎในแตละแนวคดไดดงน ทฤษฎความเปนผน าเชงปฏรป (Transformational Leadership Theories) จากสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา มการแขงขนเพอชงความเปนเลศ ดงนนวธท จะท าใหผบรหารประสบความส าเรจสงสด คอ ผบรหารตองเปลยนแปลงตนเอง Burns เสนอความเหนวา การแสดงความเปนผน ายงเปนปญหาอยจนทกวนน เพราะบคคลไมมความรเพยงพอในเรองกระบวนการของความเปนผน า Burns อธบายความเขาใจในธรรมชาตของความเปนผน าวาตงอยบนพนฐานของ ความแตกตางระหวางความเปนผน ากบอ านาจทมสวนสมพนธกบผน าและผตาม อ านาจจะเกดขนเมอผน าจดการบรหารทรพยากร โดยเขาไปมอทธพลตอพฤตกรรมของผตามเพอบรรลเปาหมายทตนหวงไว ความเปนผน าจะเกดขนเมอการบรหารจดการท าใหเกดแรงจงใจ และน ามาซงความพงพอใจตอผตาม ความเปนผน าถอวาเปนรปแบบพเศษของการใชอ านาจ (Special form of power) Burns (1978)ไดเสนอทฤษฎความเปนผน าเชงปฏรป (Transformational LeadershipTheory) เดมBurns เชอวาผบรหารควรมลกษณะความเปนผน าเชงเปาหมาย (Transactional Leadership) โดยอธบายวา เปนวธการทผบรหารจงใจผตามใหปฏบตตามทคาดหวงไว ดวยการระบขอก าหนดงานอยางชดเจน และใหรางวล เพอการแลกเปลยนกบความพยายามทจะบรรลเปาหมายของผตาม การแลกเปลยนนจะชวยใหสมาชกพงพอใจในการทางานรวมกนเพอบรรลเปาหมายของงาน ความเปนผน าเชงเปาหมายจะมประสทธภาพสงภายใตสภาพแวดลอมทคอนขางคงท ผบรหารจะใชความเปนผน าแบบนด าเนนงานใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพเพยงชวระยะเวลาหนงทคอนขางลน แตเมอสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ปจจบนแตละองคการมการแขงขนมากขน Burns จงไดเสนอวธการของความเปนผน าแบบใหมทส ามารถจงใจใหผตามปฏบตงานไดมากกวาทคาดหวงไว เรยกวา ความเปนผน าเชงปฏรป (Transformational Leadership Theory) การทผน าและผตามชวยเหลอซงกนและกนเพอยกระดบขวญและแรงจงใจของแตละฝายใหสงขน แนวคดใหมของ เบรนส เชอวา ความเปนผน าเชงเปาหมายกบความเปนผน าเชงปฏรป เปนรปแบบท

59

แยกจากกนโดยเดดขาด และการแสดงความเปนผน าทมประสทธภาพส าหรบสถานการณปจจบน คอ การแสดงพฤตกรรมความเปนผน าในเชงปฏรป เบรนส สรปลกษณะผน าเปน 3 แบบ ไดแก 1. ผน าการแลกเปลยน (Transactional Leadership) ผน าทตดตอกบผตามโดยการแลกเปลยนซงกนและกน และสงแลกเปลยนนน ตอมากลายเปนประโยชนรวมกน ลกษณะนพบไดในองคกรทวไป เชน ท างานดกไดเลอนขน ท างานกจะไดคาจางแรงงาน และในการเลอกตงผแทนราษฎรมขอแลกเปลยนกบชมชน เชน ถาตนไดรบการเลอกตงจะสรางถนนให เปนตน 2. ผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership)

ผน าทตระหนกถงความตองการของผตาม พยายามใหผตามไดรบการตอบ สนองสงกวาความตองการของผตาม เนนการพฒนาผตาม กระตนและยกยองซงกนและกนจนเปลยนผตามเปนผน า และมการเปลยนตอๆกนไป เรยกวา Domino effect ตอไปผน าการเปลยนแปลงกจะเปลยนเปนผน าจรยธรรม ตวอยางผน าลกษณะน ไดแก ผน าชมชน 3. ผน าจรยธรรม (Moral Leadership) ผน าทส ามารถท าใหเกดการเปลยนแปลงทสอดคลองกบความตองการของผตาม ซงผน าจะมความสมพนธกบผตามในดานความตองการ (Needs) ความปรารถนา (Aspirations) คานยม (Values) และควรยดจรยธรรมสงสด คอ ความเปนธรรมและความยตธรรมในสงคม ผน าลกษณะนมงไปสการเปลยนแปลงทตอบสนองความตองการ และความจ าเปนอยางแทจรงของ ผตาม ตวอยางผน าจรยธรรมทส าคญ คอ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทานทรงเปนนกวางแผนและมองการณไกล น ามาซงการเปลยนแปลง เชน โครงการอสานเขยว โครงการน าพระทยจากในหลวง โครงการแกมลง เปนตน ป ค.ศ. 1985 Bass พบวา แนวคดพฤตกรรมความเปนผน าของเขาขดแยงกบแนวคดของเบรนส ซง แบสส พบวา พฤตกรรมของผน าในการน ากลมใหปฏบตงานอยางใดอยางหนงใหไดผลดยงขนหรอใหไดผลเกนความคาดหวง ผน าจะตองแสดงความเปนผน าทง 2 ลกษณะรวมกน คอ ความเปนผน าเชงเปาหมาย และความเปนผน าเชงปฏรป โดยทศทางการแสดงพฤตกรรมความเปนผน าจะออกมาในสดสวนของความเปนผน าเชงปฏรปหรอเชงเปาหมายมากนอยเพยงใดนนขนอยกบ1)สงแวดลอมภายนอกองคกรไดแก เศรษฐกจ การเปลยนแปลงในสงคม วฒนธรรม และประเพณของแตละทองถน 2) สงแวดลอมภายในองคกร ไดแก งาน เพอนรวมงาน ผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และวฒนธรรมองคกรและ3) คณลกษณะสวนตวของผน าเอง ไดแก บคลกภาพ ความสามารถเฉพาะบคคล และความสนใจของแตละบคคล

60

ความเปนผน าเชงปฏรป (Transformational Leadership) คอ ภาวะผน าทม การตดตอสมพนธกบผรวมงานโดยการใหรางวล และการเขาถงผปฏบตงาน และจงใจดวย การแลกเปลยนดวยการใหรางวลตามแนวคดของ Bass หมายถง การทผน าใหความชวยเหลอเกอกล แกผตามเพอใหเกดขวญและแรงใจในระดบทสงขน ผน าส ามารถท าใหผตามเกดแรงดลใจในการท างาน และพยายามทจะทางานใหไดมากกวาทคาดหวงไว ซงความเปนผน าเชงปฏรป ประกอบดวย 1) บคลกภาพทนานบถอ (Charisma) 2) การยอมรบความแตกตางของบคคล (Individualized consideration) และ 3) การกระตนใหใชสตปญญา (Intellectual stimulation) ความเปนผน าเชงเปาหมาย (Transactional Leadership) เปนภาวะผน าทมอ านาจบารม และจงใจปฏบตงานดวยวธการหลายวธ เชน การสอสารทชดเจนเกยวกบวสยทศนหมายถง การทผน าชแนะหรอจงใจใหผตามปฏบตตามเปาหมายทก าหนด โดยระบความชดเจน ดานบทบาท โครงสรางงานและสงทตองการจากงานซงจะแลกเปลยนกนดวยสงตอบแทนท ผตามตองการ เพอเปนแรงผลกดนใหงานบรรลจดมงหมายตามทคาดหวงไว Bass ไดเสนอ แนวทาง 2 ประการ ในการแสดงความเปนผน าเชงเปาหมาย คอ 1) การใหรางวลตามสถานการณ (Contingent reward)และ2) การจดการโดยยดกฎระเบยบ (Management by exception)

การแยกผน าเชงปฏรป และผน าเชงเปาหมาย แยกทความส ามารถในการกระตนให ผตามเกดสตปญญา รจกคดแกปญหาเกาในแนวทางใหม มความคดสรางสรรค มโลกทศนทกวางไกล ในการท างาน เพราะผน าเชงปฏรปจะไมยนดกบสถานการณทเปนอยในปจจบนและพยายามทจะหาวถทางใหมในการทางาน เพอใหงานประสบความส าเรจมากทสดเทาทโอกาสจะอ านวยใหเขาท าได ในขณะทผน าเชงเปาหมายยงคงใหความส าคญอยกบการคงสภาพของระบบการท างานในปจจบนตอไป เพอใหงานส าเรจไปแบบวนตอวน มนคง และไมเสยง ดงนนจงอาจสรปไดวาทฤษฎภาวะผน าเปลยนสภาพหรอปฏรปเปนการศกษา ภาวะผน าแนวใหมทมงยกระดบความตองการความเชอเจตคตคณธรรมของผตามใหสงขนเพอใหม การพฒนาเปลยนแปลงกลมหรอองคการใหมประสทธผลโดยมแนวคดวาการศกษาภาวะผน าในระยะทผานมายงไมส ามารถอธบายภาวะผน าไดอยางชดเจนยงเปนภาวะผน าทมงเสรมแรง (Contingent Reinforcement) และเปนกระบวนการแลกเปลยน (Exchange Process) อนเปนพฤตกรรม ความตองการของมนษยขนพนฐาน (First Order Change) เทานนจงท าใหเกดแนวคดของภาวะผน าเปลยนสภาพ Burns (1987 : 55-80) ไดเสนอความเหนวาการศกษาภาวะผน าจะตองน าความคดเกยวกบผน าและผตามมารวมกนท าใหผน าและผตามกลายเปนมโนทศนรวมคอการมปฏสมพนธรวมกนของผน าและผตามและใหความหมายของภาวะผน าวาคอการท าใหผตามปฏบตใหบรรลจดมงหมายทแสดงออกถงคานยมแรงจงใจความตองการความจ าเปนความคาดหวงของทงผน าและ

61

ผตามและมความเหนวาภาวะผน าเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอ านาจ ระดบแรงจงใจและทกษะเพอไปสจดมงหมายรวมกนซงเกดขนได 3 ลกษณะคอ 1. ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) คอภาวะผน าทใชวธการตดตอกบผตามเพอแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกนดวยกระบวนการตอรองโดยผน าใชรางวลสนองความตองการของผตามเพอแลกเปลยนกบการทมเทความพยายามในการท างานใหส าเรจซงถอวาทงผน าและผตามมความตองการอยในระดบแรกของระดบความตองการของมาสโลว (Maslow’s Need Hierarchy Theory) 2. ภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) คอภาวะผน า ทตระหนกถงความตองการของผตามคนหาแรงจงใจของผตามพฒนาผตามผลของผน าแบบเปลยนสภาพคอผน าและผตามมความสมพนธกนในการยกระดบความตองการซงกนและกนกอใหเกด ความเปลยนสภาพทงสองฝายคอเปลยนผตามไปเปนผน าแบบเปลยนสภาพและเปลยนผน าแบบเปลยนสภาพไปเปนผน าจรยธรรม 3. ภาวะผน าจรยธรรม (Moral Leadership) ผน าทยกระดบความประพฤต ของมนษยและความปรารถนาเชงจรยธรรมของทงสองฝายใหสงขนและกอใหเกดการเปลยนสภาพ ทงสองฝายโดยทผน าตระหนกถงความตองการทแทจรงของผตามอ านาจของผน าจะเกดขนเมอผน า ท าใหผตามเกดความไมพงพอใจตอสภาพเดมท าใหผตามเกดความขดแยงระหวางคานยมกบ วธการปฏบตสรางจตส านกใหผตามเกดความตองการอยางแรงกลาและเปนความตองการทสงกวาเดมตามระดบความตองการของMaslowแลวจงด าเนนการเปลยนแปลงซงจะท าใหผตามรวมมอกนเคลอนไหวไปสจดมงหมายทสงและยงประโยชนทงแกผน าและผตาม Bass and Avolio (1990 : 13-20) ไดเสนอแนวคดเกยวกบภาวะผน าจ าแนกเปน 2 แบบคอภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) ดงน

1. แบบภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) มพนฐาน มาจากทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคม (Social Change Theory) โดยเนนการแลกเปลยนประโยชนระหวางผน าและผตามผน าและผตามตางมอทธพลซงกนและกนตางพงพาซงกนและกน เพอแลกเปลยนผลประโยชนบางอยางผน าแบบแลกเปลยนนนตงอยบนพนฐานทส าคญวาจะใหรางวลหรอ สงตอบแทนถาหากผตามยนยอมท าตามขอเสนอของผน าและจะใหบางสงบางอยางทผตามตองการเพอทจะไดรบอะไรบางอยางเปนการตอบแทนในสภาพเชนนผน าจะมอทธพลมากเพราะผตามมกจะสนใจท าแตในสงทผน าตองการผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) จะพฒนาวธการรกษาคณภาพและปรมาณของการปฏบตงานวธปรบเปลยนเปาหมายขององคการวธลดแรงตอตานการปฏบตงานและวธตดสนใจองคประกอบของภาวะผน าแบบแลกเปลยนม 2 องคประกอบคอ

1.1 การใหรางวลตามสถานการณ (Contingent Rewaed) เปนการปฏสมพนธระหวางผน าและผตามซงเนนการแลกเปลยนคอผน าจะใหรางวลทเหมาะสมเมอผตามปฏบตงานตามขอตกลงหรอใชความพยายามในการท างานผน าจะศกษาความตองการของผตามแลวประสานสมพนธ

62

ระหวางการเสนอความตองการของผตามกบผลงานทผน าตองการใหเกดขนการใหรางวลตามสถานการณนนจะเปนการจงใจโดยใหรางวลเปนการตอบแทนเปนการจงใจเพอสนองความตองการขนตนตามแนวคดของMaslowและเปนการจงใจภายนอก (Extrinsic Motives) เปนสวนใหญ ดงนนหากผน ามชอเสยงไมเพยงพอหรอขาดทรพยากรทจะสนองความตองการของผตามไดกจะ ท าใหเปนผน าทหยอนประสทธภาพไปและยงไปกวานนการใหรางวลตามสถานการณอาจท าใหบคคลตอบสนองความตองการเฉพาะตนมงผลประโยชนสวนตนท างานเพอตนเองมใชเพอกลมหรอองคการ

1.2 การบรหารแบบวางเฉย (Management – By – Exception) เปน การบรหารงานทปลอยใหเปนไปตามสภาพเดม (Status Quo) คอผน าจะไมเขาไปยงเกยวจะเขาไปแทรกกตอเมอมอะไรเกดผดพลาดขนหรอการท างานต ากวามาตรฐานการเสรมแรงมกจะเปนทางลบคอต าหนและใหขอมลยอนกลบทางลบบรหารงานโดยไมปรบปรงเปลยนแปลงอะไรปลอยใหท างานเหมอนเดมจะเขาไปแกไขตอเมองานบกพรองหรอไมไดมาตรฐาน

2. แบบภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) เปน การเปลยนสภาพของทงบคคลและระบบใหดขนเปนแนวคดทางการศกษาของผน าแนวใหมท มงยกระดบความตองการความเชอเจตคตคณธรรมของผตามใหสงขนเพอใหมผลตอการพฒนาเปลยนแปลงกลมองคการใหมประสทธผลโดยมแนวคดวาการศกษาภาวะผน าในระยะทผานมายงไมสามารถอธบายภาวะผน าอยางชดเจนภาวะผน าแบบเปลยนสภาพเกดขนเมอผน าขยายขอบเขตและยกระดบความสนใจของผตามผน าจะท าใหผตามตระหนกถงความส าคญและยอมรบในจดประสงคและภารกจของกลมผน าจะชน าใหผตามมองเหนประโยชนขององคการหรอของกลม องคประกอบของภาวะผน าแบบเปลยนสภาพม 4 องคประกอบคอ

2.1 ความเสนหา (Charisma) เปนความส ามารถของผน าทจะท าใหผอนอยากทจะยอมรบและยอมเปนผตามผน าประเภทนมความส ามารถในการชกน าเกลยกลอมและมพลงทจะกระตนใหคนอนมความเหนคลอยตามการพจารณาภาวะผน าโดยเสนหานนดไดจากวธทผตามรบรและปฏบตตนตอผน าผตามจะเชอถอศรทธาภมใจและเชอในความส ามารถของผน าทจะแกไขปญหาตางๆผตามเหนวาผน าท าใหตนมความกระตอรอรนตองานทไดรบมอบหมายดลใจใหเกดความภกดผน าโดยเสนหามกจะพบในองคการทก าลงตกต าและก าลงเปลยนแปลงดนรนเพอความกาวหนามากกวาองคการทมความส าเรจสงโดยสรปแลวความเสนหาในองคประกอบนหมายถงปฏกรยาของ ผตามทมตอผน าดวยการแสดงตนเปนพวกดวยเลยนแบบหรอเอาอยางยอมรบในเปาหมายของภารกจผน าโดยเสนหานจะไดรบการยกยองมอ านาจบารมมมาตรฐานในการท างานตงเปาหมายททาทายส าหรบผตาม 2.2 การดลใจ(Inspiration) เปนวธการทผน าอธบายเปาหมายในอนาคตขององคการซงผใตบงคบบญชามสวนรวมเปนการอธบายใหทราบวาผใตบงคบบญชาสามารถชวยกนปฏบตภารกจใหส าเรจลลวงไดอยางไรโดยจดประกายความคดทจะชวยท างานใหญไดส าเรจโดยใช

63

ความพยายามมากขนการดลใจผตามนนผน าจะใหแรงหนนทางอารมณ (Emotional Support) ทงดวยการพดและการกระท าการดลใจเพอโนมนาวจตใจผตามอาจท าไดโดยสรางความมนใจใหเกดขนแกผตามใหผตามเหนคณคาของงานทท าและเชอวาผตามมความส ามารถทจะท างานไดส าเรจและเชอในเหตของการกระท าใหผตามตระหนกวาสงทจะท านนท าไปเพออะไรท าไมตองท า สราง ความเขาใจวาสงทท านนมคณคามเปาหมายโดยสรางความคาดหวงวาจะท าไดส าเรจ เพราะความคาดหวงมผลตอแรงจงใจในการท างานถาคาดหวงวาท าแลวจะส าเรจกจะมความมานะพยายามในการท างานกลาวโดยสรปคอผน าจะดลใจผตามโดยกระตนอารมณผตามใหเพม ความตระหนกและเพมความเขาใจเกยวกบเปาหมายเหนคณคาของเปาหมายและเชอมนวาจะสามารถบรรลเปาหมายได 2.3 การกระตนการใชปญญา (Intellectual Stimulation) เปนวธการทผน า ยวยผตามใหแกปญหาดวยวธการอยางใหมกระตนการสรางระบบความคดเรยนรวธการแกปญหาอยางสรางสรรคสงเสรมใหผตามรจกวเคราะหปญหาแกปญหาอยางเปนระบบมยทธศาสตรในการคดสงเสรมการแกปญหาในลกษณะปองกนไวกอน (Proactive) มากกวาจะตามไปแกปญหา(Reactive) ในการกระตนการใชปญญานนผน ามความเตมใจและมความส ามารถทจะแสดงใหผตามหรอผใตบงคบบญชาเหนวธการใหมๆในการแกปญหาชแนะใหผใตบงคบบญชาเหนวาอปสรรคคอปญหาทจะตองแกไขและเนนการแกปญหาอยางมเหตผลกลาวโดยสรปคอผน าจะกระตนผตามใหใชปญญาใชความคดโดยกระตนผตามใหสงสยวธการท างานแบบเกาหรอวธการท างานตามแบบเดมผตามจะไดรบการสนบสนนใหประเมนคานยมความเชอและความคาดหวงของตนของผน าและขององคการนอกจากนนผตามจะไดรบการสนบสนนใหคดเองพฒนาตนเองในการแกปญหาอยางสรางสรรค 2.4 การมงสมพนธเปนรายคน(Individualized Consideration) เปนลกษณะทแสดงความสมพนธระหวางผน ากบผตามและสงผลถงความพอใจของผตามการมงสมพนธอาจแบงเปน 2 ลกษณะคอการมงสมพนธโดยเนนทกลมปรกษาหารอกบผใตบงคบบญชาเปนกลมและการมงสมพนธทเนนเปนรายบคคลผน าสนใจผใตบงคบบญชาแตละคนส าหรบผน าแบบเปลยนสภาพมงเนนความสมพนธเปนรายคนในการมงสมพนธเปนรายคนนนผน าจะสนใจผตามแตละคนอยางใกลชดท าหนาทเปนพเลยงผตามซงตองการจะพฒนาตนเองสงเสรมและพฒนาผตามตามความตองการ ความสนใจและความสามารถผน าอาจชมเชยเมอผตามท างานไดดชใหเหนจดออนของการท างานแลกเปลยนความคดเหนระหวางกนการมงสมพนธเปนรายคนนจะใหประสบการณทเปนการเรยนรแกผตามซงจะชวยพฒนาการเปนผน าเปนการสอความหมายแบบสองทางชวยใหไดขอมลในการตดสนใจทดขนและส ามารถชวยลดปญหาความคลมเครอในบทบาทของผตามในการมงความสมพนธเปน รายคนผน าจะแสดงใหเหนวาตนสนใจความตองการของผใตบงคบบญชาใหความเสมอภาคแกผใตบงคบบญชายกระดบความตองการและเปาหมายของผใตบงคบบญชาผน าไมเพยงจะบอกไดวาความตองการของผตามคออะไรแตยงยกระดบความตองการใหมระดบสงขนผน าจะไมแยกผตามเปน

64

คนวงในหรอวงนอกจะเอาใจใสผตามแตละคนอยางสมดลและเทาเทยมกนกลาวโดยสรปการมงสมพนธเปนรายคนนผน าจะปฏบตตอผตามเปนรายคนแตกตางกนแตปฏบตอยางเทาเทยมกน ไมเพยงแตการตงเปาหมายผน าจะตระหนกถงความตองการของผตามและพฒนาผตามสงเสรมวธการตงเปาหมายและวธการท างานเพอบรรลเปาหมายนนดวยในการมงสมพนธเปนรายคนนนผน าจะมอบหมายภารกจใหผตามปฏบตเพอใหมโอกาสจะเรยนรและพฒนาตนเอง เมอพจารณาจากทฤษฎภาวะผน าเปลยนสภาพตามแนวคดของ Bass and Avolio ซงไดจ าแนกภาวะผน าออกเปนสองแบบไดแกภาวะผน าแบบแลกเปลยน(Transactional Leadership)และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) ท าใหเหนความตอเนองของภาวะผน าทงสองแบบกลาวคอภาวะผน าแบบแลกเปลยนจะท างานดวยวธการดงเดมเพอรกษามาตรฐานเดมขององคการไวสวนภาวะผน าแบบเปลยนสภาพเปนกระบวนการทยกระดบความตองการของผตามใหสงขนพฒนาผตามใหมความเปนผน าเกดความพยายามและปฏบตงานเกนกวาทคาดหวงไวจากแนวคดภาวะผน าดงกลาวเมอน ามาเทยบเคยงกบการใชแบบ ภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนซงก าลงมการเปลยนแปลงนโยบายและแนวปฏบตในดานตางๆ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ. 2542 ซงจ าเปนตองปรบปรงเปลยนแปลงและ สรางความเขาใจเกยวกบการปฏบตงานเปนอยางมากดงนนแบบภาวะผน าทผบรหารจะใชใน การโนมนาวหรอเสรมแรงบคลากรไดดทสดนาจะเปนแบบภาวะผน าตามแนวคดของ Bass and Avolio ไดแกแบบภาวะผน าแบบแลกเปลยน(Transactional Leadership) และแบบภาวะผน า แบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) จรยธรรมของภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ (The Ethics of Transformational leadership) เปนสงทท าใหทฤษฎภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ มลกษณะโดดเดนทตางไปจาก ทฤษฎภาวะผน าอนทมกเนนการแลกเปลยนระหวางผน ากบผตาม แตทฤษฎนมงเนนการยกระดบคณธรรม และจรยธรรมของผตามใหสงขน จงมผใชค าเรยกวาภาวะผน าเชงคณธรรม (Ethical leadership) นอกจากนผน าแบบเปลยนสภาพ (Transformational leaders) จะมงเปลยนแปลง ผตามในประเดน ดงน 1. สรางความตระหนกถงการตองมมาตรฐานดานคณธรรม (Moral standards) แกผตาม 2. ชประเดนทตองมงเนนทางจรยธรรมตามล าดบความส าคญกอนหลง 3. พยายามยกระดบความตองการของผตาม (Follower needs) ใหสงขนถง ระดบตองการมงผลส าเรจ (Need for achievement) 4. สงเสรมใหระดบวฒภาวะดานคณธรรม (Moral maturity) ของผตามสงขน 5. เสรมสรางบรรยากาศของททางานหรอองคการใหมบรรยากาศของคณธรรม(ethical climate) เชน การยดคานยมและการมมาตรฐานดานคณธรรมรวมกนเปนตน

65

6. ปลกเราและสงเสรมใหผตามเหนวา การทางานทยดหลกผลประโยชนสวนรวม มากอนประโยชนสวนตนนน เปนสงดงามทควรยดถอรวมกน 7. สงเสรมใหผตามยดหลกของความรวมมอ (Cooperation) มากกวาการแขงขนกน (competitiveness) และยดหลกสามคคธรรม (Harmony) Sergiovanni (1992) น าเสนอเแนวคดหลกของการพฒนาไปสภาวะผน า เชงจรยธรรมของ ซงไดแบงแยกแหลงทมาของภาวะผน าอนประกอบไปดวยภาวะผน าในระบบราชการ (Bureaucratic leadership) ภาวะผน าเชงจตวทยา (Psychological leadership) ภาวะผน าเชงเหตผล – เทคนค (Rational – technical leadership) ภาวะผน าเชงวชาชพ (Professional leadership) และภาวะผน าเชงจรยธรรม (Ethical leadership) ดงน 1) ภาวะผน าในระบบราชการ (Bureaucratic leadership) เปนภาวะผน าทตองอางองกบค าสงกฎระเบยบขอก าหนดภาระงานความคาดหวงและผลลพธจากกระบวนการก ากบตดตามและควบคมดงนนภาวะผน าในระบบราชการ (Bureaucratic leadership) จงครอบคลม เพยงพฒนาการขนต าสด (Lowest stage) ของการพฒนาจรยธรรม 2) ภาวะผน าเชงจตวทยา (Psychological leadership) เปนภาวะผน าทมฐานอ านาจจากแรงจงใจและทกษะเชงมนษยสมพนธ (Human relation skills) คลายคลงกบภาวะ ผน าแบบแลกเปลยน (Transactional leadership) มงเนนการควบคมและสนบสนนแนวคดทวา การใหรางวลยอมไดรบผลตอบแทน 3) ภาวะผน าเชงเหตผล – เทคนค (Rational – technical leadership) อ านาจของผน าตงอยบนพนฐานทางสงคมวทยา Sergiovanni เหนวาการจดการเรยนการสอนและการเรยนรในโรงเรยนสวนใหญเปนกจกรรมทมความซบซอนของกระบวนการมากเกนไปควรอางองกระบวนการทางวทยาศาสตรใหมากขนนอกจากนการจดการเรยนการสอนทมงเนนลกษณะเฉพาะมากเกนไปจะไมสามารถเชอมตอไปยงผลลพธทมมาตรฐานของผเรยนและไมนาไปสการสรางภาวะผน า เชงเหตผล – เทคนค 4) ภาวะผน าเชงวชาชพ (Professional leadership) ภาวะผน าดงกลาวเกดจาก แรงขบทมอทธพล (Driving force) ของการปฏบตงานโดยผน าทมความเชอมนในมาตรฐานการปฏบตงานและบรรทดฐานทางวชาชพ (Professional norms) จะมอทธพลตอการปฏบตงานและ การเปลยนแปลงพฤตกรรมของผตาม 5) ภาวะผน าเชงจรยธรรม (Ethical leadership) เปนภาวะผน าท Sergiovanni กลาวอางจากงานวจยวาสามารถตอบสนองตอพฤตกรรมเชงจรยธรรมตามธรรมชาตของมนษยตลอดจนตอบสนองตอหนาทและภาระงานซงยนอยเหนอผลประโยชนเฉพาะบคคล (Stand above their own self-interest)

66

จากแนวคดภาวะผน าของ Sergiovanni ทง 5 โมเดลสามารถน ามาเปรยบเทยบกบภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional leadership) ซงตงอยบนพนฐานของแรงจงใจและ ความตองการภายนอก (Extrinsic motives and needs) และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพหรอ ผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ซงตงอยบนพนฐานของพฒนาการทางจรยธรรมแรงจงใจและความตองการภายในตามแนวคดของ Burns (1978 อางถงใน Wong, 1998) ตลอดจนน ามาเปรยบเทยบกบทฤษฎของมาสโลว (Maslow’s hierarchical needs) จะสามารถน าเสนอไดดงตารางท 3 ตารางท 3 แสดงการเปรยบเทยบล าดบขนของความตองการแหลงของภาวะผน าและแบบของภาวะผน า

Maslow’shierarchical needs

Sergiovanni’s source of leadership

Burns’s leadership model

High-level needs Righteousness Esteem

Moral authority Professional authority

Transformational leadership

Low-level needs Love Safety Physical

Technical-rational authority Psychological authority Bureaucratic authority

Transactional leadership

ทมา: Wong (1998) จากตารางท 3 พบวาภาวะผน าเชงจรยธรรม (Ethical leadership) เปนคณลกษณะ ทอยในระดบสงสดของความตองการ (Righteousness : ความชอบธรรม) สอดคลองกบภาวะผน าแบบเปลยนสภาพหรอภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ขณะเดยวกนภาวะผน าเชงวชาชพ (Professional leadership) กจดอยในระดบขนสงของความตองการดวยแตยงไมถงระดบสงสดสวนภาวะผน าแบบเชงเหตผล – เทคนค (Technical-rational) เชงจตวทยา (Psychological) และในระบบราชการ (Bureaucratic) จดอยในระดบความตองการขนต า และสอดคลองกบแบบภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional leadership) ซงทงหมดนสามารถน าไปใชในชวตการท างาน และคดวาคงถงเวลาททกคน จะเรมตนทง 7 ขอไดแลวอาจจะกลาวไดวา ภาวะผน าเชงจรยธรรม เกดจากผน าการเปลยนแปลง(Transformational Leadership) จะเปลยนเปนผน าแบบจรยธรรมอยางแทจรง เมอผน าไดยก ระดบความประพฤตและความปรารถนาเชงจรยธรรมของผน าและผตามใหสงขน และกอใหเกด การเปลยนแปลงทงสองฝาย อ านาจของผน าจะเกดขนเมอผน าท าใหผตามเกดความไมพงพอใจตอสภาพเดม เกดความขดแยงระหวางคานยมกบวธปฏบต สรางจตส านกผตามใหเกดความตองการ

67

ในระดบขนทสงกวาเดม วดจากความตองการของMaslow (Maslow,s Needs Hierarchy Theory) หรอ ระดบการพฒนาจรยธรรม ซงจะมการด าเนนการเปลยนสภาพท าใหผน าและผตามไปสจดมงหมายทสงขน (Yaki and Fleet. 1992 : 177) นอกจากนยงมงานงานวจยทเกยวของกบภาวะผน าการเปลยนแปลงไดท าการศกษาไวดงน กรตรงแจง (2543 : 76-81) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางภาวะผน าของ สาธารณสขอ าเภอกบความพงพอใจในการปฏบตงานของหวหนาสถานอนามยในจงหวดสพรรณบรผลการวจยสรปไดวาภาวะผน าแบบแลกเปลยนของสาธารณสขอ าเภอโดยรวมทกดานอยในระดบ ปานกลางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของสาธารณสขอ าเภอโดยรวมทกดานอยในระดบสงความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบแลกเปลยนของสาธารณสขอ าเภอกบความพงพอใจใน การปฏบตงานของหวหนาสถานอนามยมความสมพนธกนนอยความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของสาธารณสขอ าเภอกบความพงพอใจในการปฏบตงานของหวหนาสถานอนามยมความสมพนธกนอยในระดบปานกลาง Migler (1992) ไดศกษาเรองแบบผน าของสถาบนการศกษาอาชพและวทยาลยเทคนคของรฐมนเนโซตาผลการศกษาวจยสรปไดวาผบรหารของสถาบนการศกษาอาชพและวทยาลยเทคนคมพฤตกรรมมงเนนมตสมพนธและมตรเรมโครงสรางเทากนโดยใชภาวะผน าแบบเปลยนสภาพสงกวาภาวะผน าแบบแลกเปลยนเมอเปรยบเทยบระหวางผบรหารสองกลมนพบวาผบรหารทมงเนนมตสมพนธและมตรเรมโครงสรางกบผบรหารทใชภาวะผน าแบบเปลยนสภาพและภาวะผน าแบบแลกเปลยนไมแตกตางกน Felton (1995) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบแลกเปลยน และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษากบ ความพงพอใจในงานของครผลการวจยสรปไดวาภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารมความสมพนธกบความพงพอใจในงานของครและพบวาผบรหารโรงเรยนประถมศกษามภาวะผน า แบบเปลยนสภาพสงกวาผบรหารในโรงเรยนมธยมศกษา Philbin (2001) ไดศกษาเรองภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของครใหญโรงเรยนประถมศกษาในอนเดยนาผลการวจยสรปไดวาภาวะผน าแบบเปลยนสภาพไมมความสมพนธกบ การผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสงแตมความสมพนธกบการเพมระดบความมนใจ ความตงใจในการปฏบตงานและประสทธผลการท างานของคร Bankowski (2002) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพกบแรงจงใจของครโรงเรยนประถมศกษาในเมองนวยอรคซตผลการศกษาสรปไดวาภาวะผน าแบบเปลยนสภาพไมมความสมพนธกบแรงจงใจของคร

68

Lucks (2002) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพกบแรงจงใจของครโรงเรยนเทศบาลในเมองนวยอรคซตผลการศกษาสรปไดวาไมพบหลกฐานทสนบสนนถงความสมพนธของภาวะผน าแบบเปลยนสภาพวามผลกระทบตอแรงจงใจของครโรงเรยนเทศบาลเมองกลาวคอการใชภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของครใหญไมไดชวยสรางแรงจงใจของครไดดไปกวาการใชภาวะผน าแบบอนๆ Anderson (2002) ไดศกษาเรองการเปลยนแปลงโรงเรยนประถมศกษาสการศกษาวชาชพชมชนโดยเรมจากระดบบนสระดบลางผลการวจยสรปไดวาหลกเบองตนทส าคญของผลส าเรจของโรงเรยนรวมถงวฒนธรรมโรงเรยนทเกยวกบการเปลยนรปแบบการศกษาชมชนและภาวะผน าทจ าเปนส าหรบการเปลยนแปลงไดแกภาวะผน าแบบเปลยนสภาพจากการศกษาเอกสารและงานวจย ทไดน าเสนอตามล าดบแสดงใหเหนวาผบรหารโรงเรยนเปนจกรกลส าคญทท าใหเกดประสทธผล การบรหารคณภาพในโรงเรยนดงนนผบรหารโรงเรยนตองเปนผมความรความสามารถมทกษะใน การบรหารงานมมนษยสมพนธทดและสามารถใชภาวะผน าใหเปนทยอมรบของผมสวนเกยวของโดยภาวะผน าทสามารถท าใหเกดประสทธผลในการบรหารคณภาพโรงเรยนนาจะเปนภาวะผน าแบบแลกเปลยนและภาวะผน าแบบเปลยนสภาพทงนเนองจากโรงเรยนเปนองคการแหงการเรยนรและมคณภาพอยบนพนฐานของความหลากหลายความแตกตางระหวางบคคลและการสรางกลไกขบเคลอนการพฒนาไปขางหนาอยางตอเนองซงแบบภาวะผน าดงกลาวนาจะเปนแบบภาวะผน าทท าใหผบรหารโรงเรยนพฒนาโรงเรยนใหเกดประสทธผลได

ทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณ ภาวะผน าตามสถานการณ (Situational Leadership) เปนแนวคดการศกษา ภาวะผน าสมยตอ ๆ มาทใหความสนใจในปจจยแวดลอมกบประสทธภาพและประสทธผลของผน า เปนแนวความคดทเชอวาความมประสทธภาพของผน าจะขนอยกบสถานการณ โดยรปแบบของ ผน าจะไมไดมลกษณะเปนสากล (Universal) แตภาวะผน าจะมความเหมาะสมกบสถานการณ อยางใดอยางหนงเทานน ซงอาจจะไมเหมาะสมในสถานการณอนๆ หรออาจจะกลาวไดวาการใช ภาวะผน าจะตองสอดคลองกบสถานการณและสภาพแวดลอมรอบๆ องคการโดยมทฤษฎทนาสนใจมากมาย แต ในทนจะขอน าเสนอประเดนทมความเกยวของกบภาวะผน าเชงจรยธรรม ดงน

1.ทฤษฎผน าตามสถานการณของ Fiedlerแตกตางจากแนวคดเกยวกบภาวะผน า ทผานๆ มา โดยพจารณาวาผน าตองมงใหความตองการสวนบคคลไดรบ การตอบสนอง และ มงใหองคการไดบรรลเปาหมายดวยกลาวถงแบบภาวะผน า (Leadership Style) สถานการณ ทเออตอผน า (Situation Favorableness) และประสทธผลของผน า (Effectiveness of a Leader)โดยเฉพาะประเดนความสมพนธระหวางผน ากบสมาชก (Leader – Member Relation) กลาวถงบรรยากาศของกลมและทศนคตของสมาชก และการยอมรบทมตอผน า เมอผใตบงคบบญชาไววางใจ เคารพเชอถอ และมความเชอมนในผน า ความสมพนธจะเปนไปในทางทด แตถาผใตบงคบบญชา

69

ไมไววางใจ ไมนาเชอถอ และมความเชอมนในผใตบงคบบญชานอย ความสมพนธจะเปนไปในทางท ไมด นนหมายถงถาเกดสถานการณทเปนปญหา หรอปญหาทมความซบซอนหลากหลายอาจสงผล ตอทงผน าและผตามไดและการใชอ านาจในต าแหนงผน า (Position Power) เปนระดบของ การใชอ านาจของผน าทผใตบงคบบญชายอมปฏบตตาม เปนอ านาจโดยต าแหนงททองคการมอบหมายใหผน าในการทจะใหรางวลและลงโทษผใตบงคบบญชา ถาผน ามอ านาจโดยต าแหนงมาก สถานการณ กจะเออประโยชนตอผน ามาก

2.ทฤษฎวถทาง-เปาหมาย (Path – Goal Theory) ทฤษฎนมพนฐานมาจากทฤษฎ ความคาดหวง ซงเนนในเรองผลกระทบของผน าทมตอเปาหมายของผใตบงคบบญชาและวถทาง เพอจะใหบรรลเปาหมาย ทฤษฎวถทาง – เปาหมาย จะมสวนประกอบทส าคญ 2 สวน คอ พฤตกรรมผน า และสถานการณทเออตอผน า สถานการณ (Situation Factors) จะเปนตวแปร ทส าคญ คณลกษณะสวนบคคลของผใตบงคบบญชา (Subordinate Contingency Factors) เปนสภาพการณทเปนลกษณะของตวผปฏบตงานเอง ไดแก ความสามารถ (Ability) ความเปนอสระในการควบคม (Locus of Control) และความตองการและแรงจงใจ (Need and Motives) สภาพแวดลอม (Environment) เปนสถานการณสวนทผปฏบตงานไมสามารถก าหนด หรอควบคมได ไดแก การจดโครงสรางของงาน (Task Structure) ระบบอ านาจหนาททเปนทางการ (Formal Authority System) และกลมท างาน (Work Group) ผน าตามแบบน พยายามวางเสน ทางทจะใหผใตบงคบบญชาไปสเปาหมายไดอยางราบรนทสด ซงผน าตองเลอกใชแบบหรอพฤตกรรมผน าใหเหมาะสมกบตวแปรดานสถานการณ

3.ทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณของ Hersey และ Blanchard ซงได ท าการศกษาเบองตนของทฤษฎวา “ประสทธผลของผน าขนอยกบความสอดคลองทเหมาะสมของพฤตกรรมผน าและวฒภาวะของกลมหรอบคคล” ทฤษฎนไดผสมผสานแนวคดเกยวกบพฤตกรรม ผน าจากหลายๆ ทฤษฎและก าหนดพฤตกรรมของผน าเปน 2 ประการ คอ พฤตกรรมทเนนงาน (Task Behavior) ผน าจะใชการสอสารทางเดยว เพอใหผปฏบตงานทราบวาจะตองท าอะไร ทไหน เมอไร และอยางไร และ พฤตกรรมทเนนความสมพนธ (Relation Behavior) ผน าจะใชการสอสาร 2 ทาง โดยม การสนบสนนทงดานอารมณและสงคม เปนการสรางแรงจงใจในการท างานพฤตกรรม ทเนนงาน (Task Behavior) และพฤตกรรมทเนนความสมพนธ (Relation Behavior) ปจจยทางสถานการณมความเกยวของกบ วฒภาวะของผปฏบตงาน (Situational Factor : Maturity Followers) Hersey and Blanchard ใชวฒภาวะของผปฏบตงานเปนตวแปรส าคญในการวเคราะหธรรมชาตของสถานการณ และจ าแนกวฒภาวะออกเปน 2 ประเภท คอ 1) วฒภาวะดานงาน (Job Maturity) เปนวฒภาวะของบคคลทจะปฏบตงาน ซงไดรบอทธพลจากการศกษาและประสบการณ 2) วฒภาวะดานจตใจ (Psychological Maturity) เปนระดบแรงจงใจของบคคลทสะทอนถงความตองการความส าเรจและความเตมใจทจะรบผดชอบ แบบของภาวะผน า เปนหวใจ

70

ส าคญทจะท าใหเกดประสทธผลของภาวะผน าตามแนวคดของ Hersey และ Blanchard คอ การจบคสถานการณเขากบแบบของผน าไดอยางเหมาะสม รปแบบภาวะผน าพนฐาน ไดแก 1) ภาวะผน าแบบสงการ (Telling) เปนพฤตกรรมผน าทตองการเนนการท างานสง แตความสมพนธ ต าและจะใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามแรงจงใจและความสามารถนอย 2) ภาวะผน าแบบสอนแนะ (Selling) เปนพฤตกรรมผน าทเนนการท างานสง และความสมพนธสงดวย และใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามแรงจงใจและความสามารถในระดบ ปานกลาง 3) ภาวะผน าแบบสนบสนน (Supporting) เปนพฤตกรรมผน าทการท างานต า แตเนนความสมพนธสง และใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามความสามารถระดบปานกลางแตมแรงจงใจต า และ 4) ภาวะผน าแบบมอบอ านาจ (Delegating) เปนพฤตกรรมผน าทเนนการท างานต า และความสมพนธต าดวย ใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามความสามารถแรงจงใจสง ซงสามารถอธบายไดวา เมอเกดปญหาในการปฎบตงานแบบของผน าจะถกใชแตกตางกนไปใน แตละสภาพการณ 4.ทฤษฎผน าตามสถานการณของ Vroom and Yetton ไดน าเสนอเกยวกบ แบบการตดสนใจของผน า(Decision – Making Style) ม 5 ประเภท ขนอยกบสถานการณ ซงใน การบรหารงานทมประสทธผลผน าตองมความสามารถในการวเคราะหสถานการณและเลอกแบบ การตดสนใจทเหมาะสม การตดสนใจแตละแบบไดรบการยอมรบ เทาเทยมกนในสถานการณตางๆ การตดสนใจของผน าแบงออกเปน 5 ระดบ โดยพจารณาเรยงล าดบการมสวนรวมในการตดสนใจ ของผใตบงคบบญชาตงแตระดบอตตาธปไตยสงสดจนถงประชาธปไตยสงสด คอผน าแกปญหาหรอตดสนใจดวยตนเองโดยใชขอมลทมอยในขณะนน ผน าไดรบขอมลทจ าเปนจากผใตบงคบบญชา และตดสนใจแกปญหาดวยตนเอง ผน าใหผใตบงคบบญชาเขามารวมรบรปญหาเปนรายบคคล เพอรบฟงความคดเหนและค าแนะน าโดยไมสอบถามเปนกลม จากนนจงตดสนใจ ผน าใหผใตบงคบบญชารวมรบรปญหาเปนกลมรวบรวมความคดเหนและขอเสนอแนะแลวจงตดสนใจ และผน าใหผใตบงคบบญชารวมรบรปญหาเปนกลมบทบาทของผน าอยในฐานะประธาน ทจะไมเขาไปมอทธพลในการตดสนใจของกลม แตจะเตมใจยอมรบและด าเนนการแกไขปญหาตามทไดรบการสนบสนนจากทงกลม 4. องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม

สวนใหญการวเคราะหถงบทบาทหนาทของผบรหารสถานศกษามประเดนส าคญเรองหนงทมกตองกลาวถงคอภาวะผน าเชงจรยธรรม (Ethical leadership) โดยเฉพาะยคทสงคมเปลยนแปลงอยางรวดเรวสงคมจงยงเพมความคาดหวงตอผบรหารสถานศกษาวาเปนผทไมเพยงแตตนเองตองเปนคนดมจรยธรรมเทานนแตจะตองเปนผสรางผบรหารสถานศกษาใหสามารถรองรบวตถประสงคดานจรยธรรมแกสงคมไดอกดวย

71

Murphy (2001) กลาววาโรงเรยนทมภาวะผน าทดจ าเปนตองใสใจเปนพเศษ ตอจดหมายปลายทางทเปนคานยม (Valued ends) โดยเสนอแนะประเดนส าคญ 3 ประการทตองพฒนาขนในโรงเรยนไดแก 1) ท าหนาทเปนผพทกษคณธรรม (Moral stewardship) กลาวคอ ผน าจะตองก าหนดคานยมส าคญของโรงเรยนทยดถอปฏบตเชนความยตธรรม (Fairness) และ ความเปนชมชน (Community) 2) ความเปนนกการศกษา (Educator) โดยผน าตองบรหารโรงเรยนดวยการยดภารกจหลกทส าคญอนดบแรกคอการจดการเรยนการสอนและการใหการศกษาแกเยาวชน เพอการเปนพลเมองดของชาตในอนาคตและ 3) เปนผสรางความเปนชมชน (Community builder) กลาวคอผน าจะตองสรางความมชวตชวาใหเกดขนในโรงเรยนดวยการเขาถงผปกครองและประชาชนภายนอกขณะเดยวกนกท าหนาทสรางชมชนแหงการเรยนร (Learning community) ขนภายในโรงเรยนเพอรองรบการเขาถงของฝายตางๆทงภายนอกและภายในตอการด าเนนงานของโรงเรยนและสอดคลองกบGross และ Shapiro (2002) ทใหความเหนในเรองเดยวกนวาผน าจะตองสรางดลยภาพระหวางการบรหารงานโดยยดหลกกฎหมายซงเปนความรบผดชอบทตรวจสอบได (accountability) กบความรบผดชอบทผน ามตอผอน (Concern for people หรอการมงความสมพนธ) ตวอยางเชนการทผน ายนหยดเคยงขางครในการปกปองการสอนทเหนวาถกตองแตขณะเดยวกนกยนยอมใหสงคมสามารถตรวจสอบไดโดยตองปฏบตตอครในเรองนดวยความใหเกยรตนบถอและเอออาทรตอกนเปนตนนอกจากนผน าในฐานะผใชอ านาจการบรหารนนจะตองยดหลกใช “ธรรมเปนอ านาจ” (moral authority) โดยนอกจากผน าจะแสดงความเปนผทมคณธรรมสงสงของตนแลวผน าจ าเปนตองรวมสรางเกณฑมาตรฐานดานการประพฤตปฏบตทางคณธรรมส าหรบทกคนในโรงเรยน อกดวย (Sergiovanni, 1996) อาจารยใหญจงควรปกปองและเสรมสราง “โลกแหงชวต” (Life world) ใหเกดขนในโรงเรยนโดยความเปนโลกแหงชวตดงกลาวจะท าใหโรงเรยนมคานยม (Values) ความเชอ (Beliefs) และวตถประสงค (Purposes) ทจะชวยทกทอสายสมพนธของชมชนโรงเรยนเขาดวยกนและแสดงออกทางกจกรรมรวมกนของสมาชกในขณะท “โลกแหงระบบ” (Systems world) ซงประกอบดวยวธการตางๆทางเทคนคจะเปนตวขบเคลอนใหวตถประสงคสามารถบรรลเปาหมายกลาวโดยสรปทงโลกแหงชวตและโลกแหงระบบลวนมความจ าเปนตอของโรงเรยนแตจากการวเคราะหโรงเรยนทมความสมบรณ (Healthy schools) พบวามกมโลกแหงชวตเปนตวขบเคลอนนาโลกแหงระบบแทบทงสนและเมอไรทเกดการสลบทกนกจะพบวาโรงเรยนนน จะท าหนาทอยางขาดความสมบรณเทาทควรจะเปนดวยเหตนโรงเรยนใดกตามทหมนถกปญหาเกยวกบเรองวตถประสงคคานยมภายในทยดถอรวมกนวธการจงใจใหผอนปฏบตตามโดยแสดงตนแบบพฤตกรรมใหเหนตลอดจนผน าหมนแสดงออกดวย “น าเสยงเชงจรยธรรม” (Ethical voice) ตอเหตการณตางๆทเกดขนในชวตประจาวนจนซมซบลงสชมชนโรงเรยนเปนตนลวนมความส าคญ ตอการท าหนาทเปนศนยกลางแหงคณธรรมของผน าและของโรงเรยนทงสน (Sergiovanni, 2000)

72

หลกการแนวคดและทฤษฎเกยวกบลกษณะภาวะผน าเชงจรยธรรมจะเหนวานกวชาการไดใหความสนใจมากโดยไดเสนอแนวคดไวอยางหลากหลายผวจยน าแนวคดและผลการวจยทเกยวของเพอน าไปสการก าหนดองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา โดยมแนวคดและผลงานวจยหลากหลายทงในทศนะของนกวชาการตางประเทศและนกวชาการไทยโดยจะน าเสนอตามลาดบเวลาของขอคนพบดงน นยดา ศรหานาม (2543) กลาวถงจรยธรรมในการท างานหรอภาวะผน า เชงจรยธรรมแบบโปรเตสแตนทซงถอเปนปรชญาในการด าเนนชวตตามแนวคดของศาสนา ดงนน เมอคนกลาวถงในจรยธรรมในการทางานแบบโปรแตสแตนทคนมกจะหมายถงหลกปรชญากวางๆทประกอบดวยความเชอในการทางานดงตอไปน 1) ท าหนาทตามศาสนาและคณธรรมในการเตมเตมชวตใหสมบรณดวยการทมเทกาลงกายท างานหนกซงหมายถงการขยนขนแขงทมเทท างานอยางหนกโดยการใชความพยายามความสามารถในการท างานอยางเตมทเพอสรางคณคาแกชวต 2) ควรจะใหเวลากบการท างานใหมากแตใหเวลากบเรองสวนตวและเวลาวางนอยลง 3) ควรรบผดชอบสถต การท างานของตวเองโดยพยายามใหมสถตการขาดงานและการเฉอยชานอยทสด 4) ควรท างานใหมประสทธภาพสงสดและผลตสนคาใหไดปรมาณมากรวมถงการใหบรการทดดวย 5) ควรภาคภมใจในงานของตวเองและท างานของตวเองใหดทสด 6) ควรมความผกพนและจงรกภกดตออาชพบรษทและตอกลมเพอนรวมงานของเขา 7) ควรมงสมฤทธผล (Achievement-Oriented) และมงมนไปสความกาวหนาการเลอนขนเลอนต าแหนงสถานภาพในการทางานทสงขนเพอสรางเกยรตยศการยอมรบนบถอจากผอนเพราะสงเหลานจะเปนเครองบงชใหเหนถงการเปนคนดและ 8) ควรสรางฐานะจากการท างานทสจรตและรจกรกษาทรพยทหามาไดใชจายอยางประหยดและน าไปลงทนอยางชาญฉลาดตองรจกเกบออมหลกเลยงการใชจายอยางสรยสรายฟมเฟอยและน าเงนไปใชอยางสญเปลา กระทรวงศกษาธการ (2550) สรปองคประกอบของจรยธรรมซงแสดงใหเหนถงพฤตกรรมของผบรหารทมจรยธรรม (ภาวะผน าเชงจรยธรรม) ประกอบดวย 1) ความรบผดชอบ คอมงมนตงใจท างานดวยความพากเพยรพยายามปรบปรงงานใหดขนเพอใหบรรลผลส าเรจ ตามความมงหมาย 2) ความซอสตยคอการประพฤตปฏบตอยางเหมาะสมและตรงตอความเปนจรง ทงกายวาจาใจตอตนเองและผอน 3) ความมเหตผลคอความรจกไตรตรองไมหลงงมงายมความยบยงชงใจโดยไมผกพนกบอารมณและความยดมนของทมอยเดม 4) ความกตญญกตเวทกตญญหมายถงการส านกในการอปการคณทผอนมตอเรากตเวทคอการแสดงออกการตอบแทนบญคณ 5) การรกษาระเบยบวนยคอการควบคมการประพฤตและปฏบตใหถกตองกบจรรยามารยาทศลธรรมกฎขอบงคบและกฎหมาย 6) ความเสยสละคอความละความเหนแกตวการใหปนกบคนทควรใหดวยก าลงกายทรพยสตปญญา 7) ความสามคคคอพรอมเพรยงเปนน าหนงนาใจเดยวกนรวมมอกนกระท ากจการใดใหส าเรจลลวงดวยดโดยเหนกบประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน 8) การประหยดคอการใช สงทงหลายใหพอเหมาะพอควรใหไดประโยชนมากทสด 9) ความยตธรรมคอการปฏบตดวย

73

ความเทยงตรงสอดคลองกบความเปนจรงและเหตผลไมล าเอยง 10) ความอตสาหะคอความพยายามทจะกระท าใหเกดความส าเรจในงานและ 11) ความเมตตากรณาคอความปรารถนาจะใหผอนเปนสขความสงสารทจะชวยใหผอนพนทกข นคม นาคอาย (2550 : 62-69) ไดสรปเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมไววา การศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมแมจะมการศกษามาเปนระยะเวลานาน แตเนองจากมผสนใจน าทฤษฎ แนวคด หลกการ ภาวะผน าเชงจรยธรรมไปใชในการศกษาวจยไมมากนก แตกตางจากภาวะผน ารปแบบอน เชน Transactional Leadership หรอ Transformational Leadership ประกอบกบแบบวดภาวะผน าเชงจรยธรรมกไมไดมการพฒนาและน าไปใชอยางเปนรปธรรม ท าใหแนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมไมแพรหลายเทาทควร ทงๆทการน าอยางมจรยธรรมเปนประเดนทไดรบการกลาวถงมากในปจจบน ประชม โพธกล (2550) กลาววาผน าทางจรยธรรมควรมงเนนตามขอแนะน าตอไปน 1) พฒนาวสยทศนใหสอดคลองกบปรชญาการจดการศกษาทดผบรหารทไมมวสยทศนบนพนฐานทางปรชญาการจดการศกษาดเหมอนจะท าใหเกดความไมสอดคลองกบการตดสนใจและการสรางมนษยสมพนธผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนทางการเมองจะมาคมการปฏบตผลกคอจดมงหมายกลายเปนวถไปผบรหารตองมเหตผลในการปฏบตเขาตองมเหตผลอางองสนบสนนไดในการปฏบตตามวสยทศนเหตผลอยบนพนฐานของหลกการมใชอารมณหรอการหยงรผบรหารตองยนอยบนหลกการทสามารถทดสอบไดผบรหารตองคนหาปรชญาทสอดคลองกบวฒนธรรมประชาธปไตยและบคลกภาพลกษณะสวนตวของเขา 2) เปนผน าทางดานคณธรรมอยางแขงขนผน าทางการศกษาควรสรางบรรยากาศทางจรยธรรมในโรงเรยนบรรยากาศทางจรยธรรมมใชเปนการประมวลกฎเกณฑหรอกฎหมายแตเปนเรองเจตคตทเหนอกวาซงตองรบผดชอบใหสอดคลองกบการปฏบตอยางรอบคอบ การตดสนใจในแตละครงผบรหารจะตองสรางบรรยากาศทางจรยธรรมถาผบรหารไมเอาผดกบ การสอนทยาแยเปนบรรยากาศของการสนบสนนเชนนนกเทากบเปนการยอมรบการฉอฉลตอชมชนและนกเรยนผบรหารทไมเอาผดกบนกเรยนทขาดเรยนกเทากบโรงเรยนไมมความส าคญผบรหาร ตองถามและตอบค าถามตอไปนท าไมโรงเรยนจงจดตงขนเราตองการประสบความส าเรจในเรองอะไรพนธกจอะไรทโรงเรยนตองท าเพอนกเรยนและชมชนพฤตกรรมของนกเรยนและครเปนเชนไรทมความส าคญตอชมชนของโรงเรยนค าตอบและค าถามเหลานจะเปนตวก าหนดรปแบบบรรยากาศ ทางจรยธรรมของโรงเรยน 3) การแบงแยกควรอยในภาวะทควรถกต าหนการแบงแยกเกดขนในรปแบบทละเอยดออนการเลอกทรกมกทชงเกดขนในหองพกครทซงสงเกตเหนเปนเชงลบไดถกละเลยในหองแนะแนวนกเรยนทไมไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจควรไดรบการสงเสรมทางวชาชพมากกวาศกษาตอทางวชาการและในชนเรยนการดหมนไดรบการเพกเฉยผบรหารตองไมอดทนกบการแยก ทรกมกทชงผบรหารตองวนจฉยวาเปนเรองจรยธรรมและเปนประเดนทางการศกษาวธเดยวทจะท าใหครนกเรยนชมชนมความตระหนกในเรองนสงขนกโดยการพฒนาบคลากรผานมาเปนนโยบายการ

74

สรางเจตคตมการปฏบตมการตรวจสอบตดตาม 4) การสอนทดเปนหนาทการสอนทยาแยท ารายนกเรยนท าลายครทสอนดและท ารายชมชนครทย าแยผดพลาดในการจ าแนกนกเรยนตามฐานความรของนกเรยนสงผลใหบรรยากาศในโรงเรยนไมดท าลายครทท าการสอนดผลการสอนของครทย าแยสงผลถงการดาเนนชวตของนกเรยนผบรหารตองรกษาดลยภาพของสทธตางๆ ของครและสทธตางๆของนกเรยนและสทธของชมชนนกเรยนไมมพลงอ านาจทจะเปลยนครนกเรยนตองพงพาผบรหารทจะแนใจไดวาครทพฤตกรรมการสอนทยาแยควรไดรบการปรบปรงหรอขจดออกไปในการจดการครทมพฤตกรรมการสอนทยาแยผบรหารมภาระหนาทในการปฏบตในสงทเกดประโยชนสงสดตอนกเรยนและชมชน 5) ผบรหารคอผสรางชมชนคนสวนมากไมรสกวาเปนสวนหนงของโรงเรยนโรงเรยนผดพลาดในการทไมรวมชมชนเขามาอยในโครงสรางของโรงเรยนเปนผลใหชมชนไมมความรสกหรอเปนภารกจไมมตวเชอมระหวางกลมตางๆ ของโรงเรยนเมอไมมความรสกของชมชนกลมตางๆ ของโรงเรยนกดเหมอนทางานดวยโมเดลของการเผชญหนาและความขดแยงมากกวาความรวมมอและความรวมจตรวมใจผบรหารทดสรางชมชนเขาจะวาดมโนภาพวาโรงเรยนเปนหนวยเดยวกบชมชนท ซงกลมตางๆ จะมความรวมมอโรงเรยนตองสรางบรรยากาศแหงความอบอนสถานทเชญชวนเพราะ ครและนกเรยนมความรสกมความตองการชมชนของโรงเรยนยอมรบในคณคาภายนอกของสมาชกตางๆ ดงนนการแบงแยกการหลอกลวงการไมเคารพนบถอจงไมมในโรงเรยนการทางานเพอสรางชมชนดวยการก าหนดเปาหมายรวมกนการสรางคานยมรวมเปนเปาหมายเบองตนของผบรหารทมจรยธรรม 6) รกษาดลยภาพของสทธของทกกลมเปนความยากลาบากในการรกษาดลยภาพในสทธตางๆ ของกลมทมความแตกตางอยางมากมายภายในชมชนของโรงเรยนผบรหารอาจหาวธการทงายๆทจะมงไปทคนกลมใหญสนบสนนใหเขามความมนใจเสมอในทางตรงกนขามสทธของชนกลมนอยกตองไมเกดความสญเสยดวยเมอสทธของคนสวนใหญแยกออกจากสทธของคนสวนนอยประเดน ทางจรยธรรมกเกดขนผบรหารตองวนจฉยแนวทางการปฏบตบนพนฐานของขอแนะนาทางจรยธรรมผบรหารทมประสทธผลรกษาดลยภาพสทธของกลมใหญกบคนกลมนอยดลยภาพจงเปนเรองทยาก จะบรรลประสทธผลผบรหารตองก าหนดกรอบการตดสนใจในสภาพแวดลอมของสทธของการปฏบต ทถกตองเพอโรงเรยนหนาทของโรงเรยนคออะไรในสงคมประชาธปไตยทมอบใหตามสถานการณบทเรยนอะไรทสามารถเรยนรจากสมาชกของชมชนจากการตดสนใจสงทตองพจารณาเปนเบองตน กคอสงใดเปนสทธในกรอบความรบผดชอบของผบรหาร 7) ปฏบตในประเดนทถกตองแตอาจไมถกใจคนสวนใหญบอยครงทผบรหารตองแยกระหวางความทนสมยกบความถกตองทางจรยธรรมผน า ทางจรยธรรมจะไมมปญหาในสงทถกตองกบความทนสมยจะเปนเหมอนเหรยญคนละดานอยางไร กตามมหลายครงเมอประเดนเหลานไมเปนเหมอนเหรยญคนละดานหลายสถานการณอาจเปนประเดนทงคสนบสนนเพอคนสวนนอยและรบหลกการของทศทางการศกษาใหมผน าทชาญฉลาด จะสะทอนประเดนตางๆตรวจสอบทกดานและใชดลยพนจพจารณาจากหลกธรรมทมอยตวอยาง ในการใหขอเสนอแนะโคชทเบยงเบนเพราะโคชโกรธคนทใชอทธพลเสนอแนะประเดนทางจรยธรรม

75

ในขณะก าหนดประเดนตางๆของหลกสตรอาจจะเปนปญหาทางความคดเหนและเนอหาวชาเพอ การประนประนอม 8) การตดสนใจอยบนพนฐานอะไรเปนสงทถกตองส าหรบสมาชกของชมชนของโรงเรยนผบรหารคอ ผตดสนใจบนพนฐานวาอะไรคอสงถกตองขององคการหรอลมไปวาองคการตงขนเพอสนองตอบความตองการของสมาชกดงนนโรงเรยนจงมไดรกษามมมองวาสวนนไวจงเฉยเมนกบเสยงบนใช ความวกวนของระบบราชการหลกหนคาวจารณไมพจารณาความตองการของนกเรยนมงานใหบคลากรในองคการท าเทานนพอผบรหารทดตองมเปาหมายเบองตนในการใหบรการเปาหมาย การใหบรการคอตองยดคาถามทวาเราจะมวธชวยสมาชกอยางไรเราส ามารถปรบปรงวธการทจะชวยสมาชกของเราอยางไรตองรเรมโดยเชญผปกครองกลบมาโรงเรยนความมงมนในการใหบรการตองการใหผบรหารประเมนโรงเรยนประเมนสมาชกและประเมนโปรแกรมทเราสงมอบและใหความชวยเหลอ 9) สรางความกลาทางจรยธรรมซงเปนบทบาทหนงของผบรหารผบรหารจะขาดความกลาทางจรยธรรมไมไดผบรหารส ามารถอางสทธในการปฏบตตามหลกจรยธรรมแตถาเขาพลาดทจะทดสอบเมอเผชญหนากบผปกครองสมาชกของคณะกรรมการศกษานเทศกเขาขาดความกลาทางจรยธรรมผบรหารทรบแรงกดดนจะท าลายมาตรฐานทางจรยธรรมผน าตองมความกลาทางจรยธรรมทจะกลาตอตานหรอกลาพดคาวาไมไดผบรหารตองมจดยนสอดคลองกบหนาทพนธกจความรบผดชอบตามบทบาทโดยสรปผบรหารไมอาจพงพาคณะกรรมการหรอหวงทจะใหคนอนชวยตดสนใจในพนธกจของทานทานตองปฏบตตามหลกจรยธรรมอนเปนบทบาทของผบรหารและ 10) สอใหเหนวาสงทพดกบ สงทท าบรณาการเขามาในหนาทของตนเองโรงเรยนจะไมมบรรยากาศทางจรยธรรมถาผบรหารไมสอคานยมทางจรยธรรมผบรหารตองก าหนดกฎเกณฑทางจรยธรรมทสอดคลองกบคานยมของชมชนและสงคมกฎเกณฑนตองสอทกวนสงแวดลอมทางจรยธรรมจะบรรลผลผานการตดสนใจเปนพนๆครงตลอดระยะเวลาอนยาวนานผน าทางจรยธรรมมความหมายเดยวกบโรงเรยนทดผบรหารทมจรยธรรมตองสนใจวาเงนทใชนนใชอยางถกตองบคคลไดรบการปฏบตอยางเปนธรรมครสอนอยางดโคชสอน ผเลนใหเลนหนกและยตธรรมหลกสตรตองพฒนาตามความตองการทางสงคมทานตองรบผดชอบนกเรยนผปกครองควรมสวนรวมในกระบวนการของโรงเรยนผบรหารทดตองมจรยธรรม ดจเดอน พนธมนาวน (2551) ไดประมวลองคความรเกยวกบผลวจยดานจรยธรรมในวยผใหญจากพฤตกรรมหลากหลายอาชพผลการวจยสรปไดวาปจจยเชงเหตดานจตลกษณะทส าคญตอพฤตกรรมจรยธรรมของผใหญไดแกลกษณะมงอนาคตความส ามารถในการควบคมตนทศนคตทดตอพฤตกรรมเชงจรยธรรมทศนคตทดตองานแรงจงใจใฝสมฤทธเหตผลเชงจรยธรรมและการมสขภาพจตดสวนปจจยดานสถานการณทส าคญไดแกการสนบสนนจากคนรอบขางการเหนแบบอยางจากคนรอบขางในการแสดงพฤตกรรมทนาปรารถนา นงลกษณ วรชชย (2551) ไดจดกลมองคประกอบจรยธรรมออกเปน 3 ชดดงน 1) จรยธรรมพนฐานไดแกความเปนอสระการมงผลสมฤทธของงานความมวนยและความอดทน 2) จรยธรรมประโยชนปจจบนไดแกฉนทะความขยนหมนเพยรความประหยดและความซอสตย

76

3) จรยธรรมประโยชนเบองหนาไดแกความรบผดชอบความยตธรรมความสามคคความเปนกลยาณมตรและความกตญญ จฑามาศ แกวพจตร (2552 : 2-3) ท าการศกษาเรองการพฒนาผบรหารระดบสงในองคกรภาครฐ ผลการศกษาพบวา สมรรถนะทพงประสงคของผบรหารในองคกรภาครฐม 2 ประการ คอ การมคณธรรมและจรยธรรม และทกษะดานการบรหารจดการ จงก าหนดเปนปรชญาการเรยนร “หลกสตรพฒนานกบรหารระดบสงของสวนราชการ มงเตรยมขาราชการทมศกยภาพ ใหเปนนกบรหารมออาชพ ภายใตการมวสยทศน คณธรรม และมชวตทสมดล” สมบต กสมาวล และคณะ (2552 : 2-8) ท าการศกษาโครงการวจยระบบขาราชการในอนาคต : คณลกษณะของขาราชการในทศวรรษหนา ไดสรปคณลกษณะทพงประสงคของขาราชการไทยในทศวรรษหนา ควรประกอบดวย 3 คณลกษณะส าคญ คอ คณลกษณะของขาราชการมออาชพ (Professionalism) คณลกษณะของขาราชการทมจตวญญาณส าธารณะ (Public Ethics) และคณลกษณะของขาราชการในเชงจรยธรรม (Ethic) โดยคณลกษณะของขาราชการทมคณธรรม คอ 1) มจรยธรรม คณธรรม ประพฤตปฏบตตนอยในศลธรรม ไมแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ2) มความโปรงใส เปดเผย ตรวจสอบได 3) ม Integrity ยดมนในสงทถกตอง ชอบธรรม 4) ยดหลกความถกตอง5) ยดมนในหลกคณธรรม6) มความเพยรและความอดทน สธาสน แมนญาต (2554) ไดศกษาโมเดลความสมพนธโครงสรางปจจยทสงผล ตอภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสถานศกษาสงกดกรมสงเสรมการปกครองทองถนพบวามองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม 11 องคประกอบ คอความผกพนตอองคการความยตธรรม การดแลเอาใจใสการเสรมพลงอ านาจความรบผดชอบการสะทอนคดวสยทศนความซอสตย ความไววางใจ การยดหลกคณธรรมและความดและการมงผลสมฤทธ และปจจยทสงผลตอภาวะ ผน าเชงจรยธรรมม 4 ปจจยคอวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมสถานการณ บรรยากาศองคการทางจรยธรรมและคณลกษณะคาสมประสทธอทธพลเรยงจากมากไปหานอยดงน 1) อทธพลทางตรง 4 ปจจยคอปจจยสถานการณปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมปจจยบรรยากาศองคการ ทางจรยธรรมและปจจยคณลกษณะ 2) อทธพลทางออม 3 ปจจยคอปจจยคณลกษณะทสงผานปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรมและปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมปจจยสถานการณทสงผานปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรมและปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมและ ปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมทสงผานปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรม 3) อทธพลรวม 4 ปจจยคอปจจยสถานการณปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรมและปจจยคณลกษณะ

77

Campbell and Bond (1982 อางถงใน Huitt, 2002) กลาววาปจจยทท าใหเกดพฒนาการดานจรยธรรมนนเปนปจจยทผสมผสานกนไดแก 1) พนธกรรม 2) ประสบการณในวยเดก 3) การแสดงออกของผใหญ 4) อทธพลเพอน 5) กายภาพทางสงคมและสงแวดลอม 6) สอสารมวลชน 7) สงทถกอบรมสงสอนและ 8) สถานการณเฉพาะและบทบาททตองแสดงออกสบเนองซงปจจยตางๆเหลานมาจากองคประกอบทงภายในและภายนอกตวบคคลไมวาจะเปนพนธกรรมสงแวดลอม วฒภาวะและการเรยนรความผสมผสานกนขององคประกอบตางๆเหลานจะหลอหลอมใหบคคลพฒนาคณธรรมและจรยธรรมไดตามศกยภาพ Butler and Cantrell (1984) มแนวคดเกยวกบการวดพฤตกรรมทางจรยธรรมทสรางใหเกดความเชอถอไววางใจจากประชาชนดงน 1) ความมศกดศรมงศกษาภาวะผน าทางจรยธรรมและความซอสตยของขาราชการระดบบคคล 2) ความเปดเผยวดผานทางความพยายามในการเปดเผยขอมลขาวสารและกจกรรมขององคกรและขาราชการระดบบคคล 3) ความจงรกภกดพจารณาจากการค านงและมงปฏบตเพอผลประโยชนสวนรวมและตามความตองการของประชาชน (public needs) ขององคกรและเจาหนาท 4) ความส ามารถทางจรยธรรมมงสนใจความสามารถขององคการสาธารณะทจะพฒนากระบวนการองคกร (Organizational process) ใหมนใจไดในพฤตกรรมทางจรยธรรมและ 5) ความสม าเสมอของบรการวดจากความสามารถขององคกรทรกษาระดบการบรการและคณภาพของบรการ AjzenและMadden (1986) กลาววาบรรยากาศองคการทเกยวกบจรยธรรม จะสงผลตอพฤตกรรมของแตละบคคลทจะท าใหเปนทนยมชมชอบหรอไมเปนทนยมชมชอบตอพฤตกรรมในค าถามทเฉพาะเจาะจงมากในทศนคตทมตอพฤตกรรมทก าหนด Foster (1986 อางถงใน กนกอร สมปราชญ, 2546) กลาวถงความเปนผน า เชงจรยธรรมวาตองมอสระทงดานความคดและการกระท าตองไมถกครอบง าจากอ านาจหรอ อทธพลใดๆของผน าตอมาในป ค.ศ.1994 Foster ไดสรปไวอยางชดเจนอกวาการเปนผน าทมจรยธรรมตองมการวเคราะหการปฏบตการของตนเองอยางสม าเสมอทกอยางทท าตองท าใหเกด การเปลยนแปลงทดตามมาตองศกษาเรยนรตลอดเวลาเพอใหเกดทกษะและความส ามารถใน การท างานการตดสนใจทถกตองและท างานใหประสบผลส าเรจ Starratt (1991 อางถงใน กนกอร สมปราชญ, 2546) กลาวถงปฏบตการ ดานจรยธรรมในการบรหารการศกษาม 3 ประเดนคอตองมการวพากษวจารณตองมความยตธรรมตองใสใจเพอท าใหเกดความสงบสนตและผาสก Lewis (1991) กลาวไววาความมศกดศร (Integrity) เปนคณคาทางจรยธรรมเบองตนบนพนฐานของความรบผดชอบในการกระท าตามคณคาและความเชอทถกควรในทน ความมศกดศรหมายถงความซอสตย (Honesty) และการยดหลกความจรง (Truthfulness)

78

Smyth (1994 อางถงใน กนกอร สมปราชญ, 2546) ไดสรปมมมองตางๆของ ความเปนภาวะผน าเชงจรยธรรมไดวาจรยธรรมในการเปนผน าไดแกการวเคราะหวจารณ การปฏบตการเปนผน าตองเสรมพลงอ านาจใหแกสมาชกตองรบผดชอบตอชมชนและสงคมม การสะทอนคดนอกจากนผน าตองมจรยธรรมสวนตนและตองสอดคลองกบจรยธรรมขององคการและสงคมดวย Cherrington (1994) กลาวไววาจรยธรรมในการท างานของผบรหารองคการตองอาศยกฎ 8 ประการดงตอไปน 1) สรางบรรยากาศทกระตนใหเกดความรสกหรอคานยมทางบวก ตอการท างานและผกมดคนกบผลงานดเยยม 2) สอสารกบพนกงานใหชดเจนถงความคาดหวงทม ตอผลผลตและผลงานทมคณภาพ 3) สอนและอธบายใหเหนถงคณคาในการท างานศกดศรของแรงงานและความส าคญจากงานบรการ 4) สรางความรบผดชอบใหบคคลโดยการมอบหมายงาน อยางมประสทธภาพ 5) พฒนาความผกพนและความเกยวของในงานของบคคลโดยการใหทางเลอกกบบคคลและใหเขาไดมสวนรวมในงาน 6) บอกใหทราบถงผลการปฏบตงานโดยผานกระบวนการประเมนผลทมประสทธภาพ 7) ใหรางวลกบผลการปฏบตงานทดดวยการใหคาตอบแทนและ ตวเสรมแรงทางสงคมและ 8) ใหการสนบสนนเรองความเจรญกาวหนาและพฒนาทกษะความสามารถของพนกงานอยางตอเนอง Hosmer (1995) โดยสนใจศกษาเรองการรบรความซอสตยและการยดหลก ความจรงของเจาหนาทของรฐส าหรบภาครฐความซอสตย (Honesty) ไดรบการยกยองและ ใหความส าคญมากทสดในสถานทท างานและเปนพฤตกรรมทเขมแขงอยเหนออทธพลของ พฤตกรรมทไมมจรยธรรมจรรยาบรรณจรยธรรมประชาคมอเมรกน ส าหรบ การบรหารภาครฐ The code of ethics of the American society for public administration (ASPA, 1994) ความมศกดศรเปนหนงในหลก 5 ประการในการสรางความนาเชอถอไววางใจและท าใหเกด ความยงยนนนเจาหนาทของรฐควรแสดงใหเหนถงความมศกดศรสวนบคคลองคประกอบหนงของความมศกดศรคอภาวะผน าทางจรยธรรมซงแสดงออกถงพฤตกรรมสวนตวและกลยทธองคกรใน การสรางความเชอถอไววางใจและยงยนภาวะผน าทางจรยธรรมคอกลยทธหลกในการสรางองคกร ทมจรยธรรม (Ethical organization) เนองจากมผลอยางยงตอบรรยากาศดานจรยธรรม ภายในองคกรตางเหนพองกนวา ภาวะผน าเชงจรยธรรมตองเรมจากตวผน าทมคณธรรม (Moral Leadership Begins with Moral Leaders) ผน าทมประสทธผลตองมความรอบร ดานคณธรรมนอกเหนอจากการสอนผอนดวยค าพดแลวส าคญสดคอ การประพฤตปฏบตใหเปนแบบอยางทดแกคนทวไปการมจรยธรรมของผน าจงสงเสรมใหผน าประพฤตปฏบตในสงทด Pinnellและ Eagan (1995) การบรณาการสามสงเพอการเปนผน าเชงจรยธรรมอยางมคณภาพซงไดแก 1) ความร (Knowledge) 2) การกระท า (Action) และ 3) คณลกษณะ เฉพาะบคคล (Character)

79

McDermott และ O’Connor (1996) กลาวถงจรยธรรมในการท างานวาเปน การยอมรบความไววางใจในองคกรหมายความวาสมาชกยอมรบความคควรแกการไววางใจของ ผน าความคควรแกการไววางใจประกอบขนจากความซอสตยและความนาเชอถอ Woodall (1996) ไดกลาวไวในบทความเรองการจดการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการจะสามารถท าใหจรยธรรมคงอยตลอดไปถงการจดการวฒนธรรมองคการจะชวยสนบสนนและสงเสรมใหเกดพฤตกรรมจรยธรรมในการท างาน Cohen (1998) แสดงความคดเหนวาบรรยากาศองคการทเนนจรยธรรมม ความเกยวพนกบพฤตกรรมอยางแนนอนไมเฉพาะแตพฤตกรรมทเปนคณลกษณะเฉพาะของบคคล ทแสดงออกเทานน K.C Wong (1998) การศกษาเกยวกบวฒนธรรมและผน าเชงจรยธรรมในการบรหารศกษาในเอเชยตะวนออก พบวาควรใหความสนใจในคณคาและพฤตกรรมทางจรยธรรมมากกวากฎ กฏเกณฑ นโยบายและผน า Argyris (1999) กลาววาจรยธรรมพนฐานทส าคญตอผน าและผท างานบรหารคอความไววางใจทลงทนลงไปในตนทนทางสงคมเพอสรางความไววางใจบคคลตองมอบความรบผดชอบของตวเองใหกบผอนพวกเขาท าใหตวเองออนแอกอนทพวกเขาจะเตมใจทจะท าตวเองใหออนแอ พวกเขาตองตรวจสอบความกลวของตนเองเกยวกบอะไรทผอนท าใหกบเราหรอความกลวเกยวกบ การออกแบบความออนแอของตนเองผลทเกดขนความไววางใจเปนกจกรรมทนาไปสการเพมขนของทนทางสงคมความไววางใจในองคกรจะพฒนาขนเมอสมาชกทางานของตนเองใหดทสดเทาทจะท าไดและองคกรไดจดสรรทรพยากรทจาเปนส าหรบการทางานใหกบสมาชกสมาชกและผน าตางกแสดง สงดๆรวมกน Key (1999) กลาววาวฒนธรรมจรยธรรมเปนกญแจส าคญในการก าหนดพฤตกรรมจรยธรรม Counts (2001) กลาววาผน าจรยธรรมคอผน าทนาไววางใจซงจะแสดงพฤตกรรม ทสมาชกขององคกรอาจสามารถพงพาไดสมาชกเชอวาผน าเปนพวกเดยวกนและไมเปนศตรเชนผน า ทนาไววางใจจะถกมองวาเปนผทหวงใยสมาชกขององคกรและจะรวมสรางความสามคคกบสมาชก ผลทตามมาคอจะเกดระบบของความเชอถอตอการกระท าและคาพดของผน าทเปนไปในทศทางเดยวกน (ท าอยางทพด) ผน าจะท างานเพอประโยชนของเหลาสมาชกภายในองคกรและผน าจะเปนคนทมความส าคญทสดผน าทไดรบความไววางใจจะจดหาเขมทศทางจรยธรรมใหกบองคการเชนเดยวกบการเปนเชนดงไฟน าทางใหกบสมาชกไดเดนตามเมอความไววางใจของสมาชกตอผน าเพมขนสภาพของความไววางใจทมตอกนจะพฒนาและตนทนทางสงคมจะเพมขนสภาพของ ความไววางใจเปนผลจากการกระท าเลกๆทสรางความไววางใจตอกนสภาพของความไววางใจสรางขนไดจากผอ านวยการทบอกใหอาจารยจดการชนเรยนทสามารถพบกบผปกครองนกเรยนไดสภาพของ

80

ความไววางใจสรางขนไดโดยผจดการทบอกผอานวยการวามเงนทนส าหรบต าแหนงงานใหมและ หลงจากนนผานไปยงคณะกรรมการบรหารโรงเรยนเพอท าใหมนใจวาผอ านวยการมต าแหนงทไดรบมอบหมายถงแมวาความไววางใจสามารถสรางขนไดแตความไววางใจกถกท าลายลงไดโดยการกระท าเพยงครงเดยวเมอสญเสยความไววางใจแลวมนเปนไปไมไดทจะสรางกลบมาใหมอกครง Dicksonและคณะ (2001) ศกษางานวจยในเรองบรรยากาศองคการทเกยวกบจรยธรรมพบวาผลลพธตอคานยมผน าและการปฏบตทสะทอนกลบมายงพวกเขากลาวไววาบรรยากาศองคการจะมผลกระทบตอผลลพธขององคการประกอบดวยผลลพธขององคประกอบจรยธรรมทไมมบนทกไวอยางชดเจนพวกเขามงหมายใหเกดผลกระทบในวงกวางท าใหเปนกลไกขององคการรวมกนนนเปนขอสรปทพวกเขาวพากษกนเกยวกบการสรางบรรยากาศเกยวกบจรยธรรมในองคการ Pickett (2001) กลาวถง 5 สวนประกอบทมสวนชวยสรางภาวะผน าเชงจรยธรรมดงน 1) สภาพแวดลอมทางจรยธรรม (Ethical environment) 2) บรรยากาศทางจรยธรรม (Ethical climate) 3) บรรยากาศทางศลธรรม (Moral climate) 4) กระบวนการภายในเกยวกบพฤตกรรมศลธรรม (Inner process of moral behavior) และ 5) ความรบผดชอบตอสงคม (Corporate social responsibility) Robbins และ Coulter (2002) ไดกลาวถงปจจยทมผลตอแนวคดจรยธรรม ของผบรหารไว 4 ดานคอ 1) คณลกษณะ 2) โครงสรางขององคการ 3) วฒนธรรมองคการและ 4) ความเขมขนของประเดนจรยธรรม Taylor (2002) กลาวถงความเปนผน าทมจรยธรรมขณะท าการจดล าดบประเดน ท หยบยกขนมานนไดท าการศกษาป 2000 เพอทจะพจารณาคณลกษณะทประเมนโดยนกวชาการการศกษาของฟลอรดาและจอรเจยและเพอทจะวางรากฐานการะบความรบผดชอบ (Accountability) ใหมขอบเขตทสงขนในรฐทงสองทไดมผลตอการตดสนใจในสวนของผน านกการศกษาทงหมด 214 คน ในต าแหนงทแตกตางกนทงททางานในโรงเรยนประถมโรงเรยนมธยมตนและปลาย และระดบทองถนไดถกท าการส ารวจทรวมไปถงขอมลเชงคณภาพและเชงปรมาณเนอหาของการส ารวจอางมาจากการตพมพวารสารความเปนผน าทมศลธรรมและโดยเบองตนไดน ามาจากหนงสอของ Green (2001) ทชอวาการปฏบตศลปะแหงความเปนผน าวธการแกจากปญหาส การพฒนามาตรฐาน ISLLC ขอมลจะถกประเมนในสงทเกยวกบคณลกษณะสวนตวทพงมคณลกษณะความเปนผน าพงมพฤตกรรมตามสถานการณและการรบรถงการเปลยนแปลงลวงหนาในการตดสนใจอนเนองมาจากโครงการการะบความรบผดชอบของรฐฟลอรดาและจอรเจยการคนพบนแสดงถงการรในแงของคณลกษณะทนกการศกษาเชอวามความส าคญตอตวเขาเองและตอผน าคณลกษณะสวนบคคลทส าคญคออะไรในการส ารวจผตอบคาถามจะถกถามใหเลอกจากบญชทง 15 คณลกษณะมา 5 ลกษณะทส าคญทสดทพวกเขามหรอพงมตวเลอกไดแก 1) ความยตธรรม 2) ความเอาใจใส

81

3) ความมศลธรรม 4) ความซอสตย 5) การเปดเผย 6) ความไวเนอเชอใจ 7) ความคควรแก การไววางใจ 8)การเหนอกเหนใจคนอน 9) ความเคารพ 10) การมศกยภาพ 11) ความเฉยบแหลม 12) ความแนนอน 13) ความคดสรางสรรค 14) การยดถอหลกคณธรรม 15) ความมมนษยธรรมผตอบคาถามไดระบถง 5 ใน 15 คณลกษณะทมความส าคญสองถงสามเทามากกวาคณลกษณะอนๆและนกเปนคณลกษณะทถกจดล าดบจากท 1 ถง 5 ซงไดแก 1) ความซอสตย 2) ความยตธรรม 3) ความไวเนอเชอใจ 4) การมศกยภาพ 5) การยดถอหลกคณธรรมสวนความคควรแกการไววางใจความเคารพและความเอาใจใสตามมาตดๆเปนลาดบท 6 7 และ 8 ตามลาดบและคณลกษณะทเหลอ (ความเหนอกเหนใจความแนนอนความมศลธรรมความเปดเผยความเฉยบแหลมความคดสรางสรรคและความมมนษยธรรม) ไดถกระบวามความส าคญประมาณ 25% หรอนอยกวาในคณลกษณะอนทท าการส ารวจคณลกษณะทง 15 ประการนนมความส าคญแกบางคนและเปนทเดนชดวาแปดลาดบแรกนนเปนคณคาทางจรยธรรมโดยนกการศกษาในชนเรยนในโรงเรยนและในทองถนการทจะพจารณาวาคณลกษณะใดผน าทนกการศกษาในรฐฟลอรดาและจอรเจยนนมองวาส าคญพวกเขาไดตอบค าถามสบขอวาไมส าคญหรอส าคญบางสวนหรอส าคญและส าคญมากผตอบค าถามจะเลอกล าดบขอส าหรบผน าเทานนเพอทจะตอบวาส าคญหรอส าคญมากเปนทนาแปลกใจทมขอสองขอทถกตอบวาไมส าคญซงบงบอกวาการเคารพในความคดและการตดสนใจทอสระซงตางจากการทางานรวมกบทมขนาดใหญขนการไดรบการแลกเปลยนหรอผลประโยชนเพอไดรบผลของสงทตองการนนถกระบวามความส าคญทถทสดและเปนสงทไมส าคญในขอการเปนผเลนในทมทดซงเปนขอทตามตดมาเปนทสองการอภปรายถงขอเหลานไดแนะวาการเลงเหนถงการไดรบการแลกเปลยนหรอผลประโยชนเพอไดรบผลของสงทตองการและการเปนผเลนในทมทดอาจจะไดรบการมองเปนพฤตกรรมการใหประโยชนสวนตวมากกวาการตดสนใจในผลประโยชนทดทสดของนกเรยนขอทง 8 ขางลางนถกจดใหอยในลาดบทเทากนวามความส าคญมากส าหรบผน าไมเรยงตามลาดบไดแก 1)ใชการโนมนาวทเปนเหตเปนผลเมอมการนาเสนอหรอปองกนความคด 2) มการน าโดยใชตวอยาง 3) ซอสตยและคควรทจะไดรบการไวใจ 4) ยดมนในคณธรรม 5) มศกยภาพเชงวชาการและวชาชพ 6) ยตธรรม 7) ใชอ านาจในการชวยโปรแกรมการศกษามากกวาเพอประโยชนสวนตว 8) ยอมรบผดชอบในบทบาทของตนเปนทนาสนใจวาคณลกษณะทจาเปนมากส าหรบผน าทสะทอนคณลกษณะทถกระบโดยผตอบค าถามโดยไมค านงถงต าแหนงวามหรอส าคญทจะตองพงมความสอดคลองในค าตอบนนพสจนวานกวชาการทกคนไดมคณคาทางพฤตกรรมทมจรยธรรมทสงและมงไปในการท าสงทดทสดส าหรบนกเรยนโดยมการท า เพอประโยชนตวเองโครงสรางของความเปนผน าจากขอมลนอาจจะรวมไปถงคณลกษณะของการมศกยภาพการคควรทจะไดรบการวางใจความยตธรรมตวบทของพฤตกรรมทางวชาชพการเปนผสอสารทดกบบคลากรและการเลงเหนในการตดสนใจทไมนกถงประโยชนสวนตวถงผลประโยชนทดทสดของนกเรยน

82

Ampofoและคณะ (2003) ไดขอคนพบจากงานวจยในเรองวฒนธรรมองคการท เนนจรยธรรมวาเปนปจจยทส าคญตอพฤตกรรมจรยธรรมของพนกงานในองคการ Johnson (2003) กลาวถงภาวะผน าเชงจรยธรรม 5 ลกษณะคอ 1) แบบดลใจ (Inspiration) 2) แบบอ านวย ความสะดวก (Facilitation) 3) แบบชกชวน (Persuasion) 4) แบบจดการ (Manipulation) และ 5) แบบบงคบ (Coercion) และปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจรยธรรม(Component of ethical leadership)ไดแก 1) คณลกษณะเฉพาะบคคลซงม 4 องคประกอบทจะท าใหเกดประสทธภาพประสทธผลและยอดเยยมผน าเชงจรยธรรมตองเขาใจและพฒนาไดแกความมงหมาย (Purpose) ความร (Knowledge) อ านาจหนาท (Authority) และความไววางใจ (Trust) 2) สถานการณ Northouse(2003 : 310-316)จงไดศกษา คณลกษณะของภาวะผน าทจ าเปน พบวาผน าโดยทวไปจะตองมคณธรรม จรยธรรม เปนการสรางความศรทธา เชอมน เปนพลงใน การผลกดนใหบคลากรทางานบรรลเปาหมายอยางเปนเลศและเปนแบบอยางทด ซงผน าท ประสบความส าเรจ ควรมภาวะผน าเชงจรยธรรม มหลกการหรอคณลกษณะ ดงน

1. การใหความเคารพผอน (Respect Others) หมายถง การยอมรบนบถอ ผน าจะตองเปดโอกาสใหผตามไดแสดงความคดเหนตามความตองการของเขาทจะผลกดนใหเขาปฏบตงานจนบรรลเปาหมาย อาจกลาวไดวาเปนการใหเกยรตผตาม การเคารพศกดศรความเปนมนษย การปฏบตตอผตามเฉกเชนตวเราเอง 2. การบรการผอน (Serve Others) หมายถง ผน าตองรจกการบรการผตาม ในดานตางๆเพอเปนการสนบสนน จงใจในปฏบตงานบรรลเปาหมาย เชน การดแลดานสขภาพ สวสดการตางๆ 3. การแสดงถงความเทยงธรรม (Show Justice) หมายถง ผน าจะตองแสดงในเหนถงความเทยงธรรมความยตธรรม ไมล าเอยง หรอเหนแกพวกพองของตนเอง ใหทกคนในองคกร เกดความเชอมน โดยการแสดงความโปรงใส ชดเจน ตรวจสอบไดในการบรหารงานเชน การเงน สวสดการ การพฒนาบคลากร เปนตน 4. ยนหยดความซอสตย (Manifest Honesty) หมายถง ผน าจะตองด ารงดวย ความซอสตย ไมแสดงความโลภ อยากไดของผอน ไมคอรปชน และปฏบตตนใหเปนตวอยางทด 5. สรรสรางความเปนทมงาน (Build Community) หมายถง ผน าจะตองพยายาม หาโอกาสสรางสรรคการทางานรวมกบทมสขภาพ เพอใหงานบรรลเปาหมายโดยมการตกลงกนหรอก าหนดเปาหมายรวมกนและทางานใหส าเรจดวยกนซงตองค านงถงวฒนธรรมหรอคานยมในกลม ไมพยายามผลกดน หรอกดดนทมงงานจนเกนไปหรอไมใสใจงาน ปลอยวางงาน หากมอบหมายงานไปแลว จะตองตดตามดแลทมงานใหเหมาะสมไมตงหรอหยอนเกนไป เปนการพฒนาทมงานใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพ

83

Krishnan (2003)ไดศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมนนพบวามความสมพนธทางบวกกบปจจยผน าเปลยนสภาพ 5 ประการอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .001 นนคอภาวะผน า เชงจรยธรรมมพนฐานมาจากภาวะผน าเปลยนสภาพ (Transformational leadership) Dubrin (2004) ไดกลาวถงภาวะผน าเชงจรยธรรมวาสามารถศกษาไดจากพฤตกรรมของผบรหารทางดานคณธรรมและจรยธรรมโดยการรบรทเปนเหตเปนผลของบคคลทวไปซงประกอบดวย 5 องคประกอบดงน 1) แสดงความซอสตยความนาไววางใจและยดมนตอค าสญญา ทใหไวกบผอน 2) ใหความเอาใจใสตอผมสวนเกยวของ 3) สรางกลม 4) เคารพในปจเจกบคคลและ 5) ใชความนงสงบในการท าใหบรรลชยชนะและไดกลาวถงสงเรมตนหรอแหลงขอมล (initiatives) ส าคญทท าใหเกดภาวะผน าเชงจรยธรรมจนบรรลผลสมฤทธไดประกอบดวย 3 ปจจยคอ 1) ระดบของความตองการ 2) ระดบขนของพฒนาการจรยธรรมและ 3) สถานการณ Feldheim และ Wang (2004 : 63-75) เชอวา จรยธรรมและความนาเชอถอไววางใจจากประชาชนเกดจากอทธพลของพฤตกรรมทางจรยธรรมทแสดงถง ความมศกดศร (Integrity) ความเปดเผย (Openness) ความจงรกภกด (Loyalty) ความสามารถ (Competence) และ ความสม าเสมอ (Consistency)ในการบรหารจดการความมศกดศร (Integrity) เปน คณคาทางจรยธรรมเบองตนบนพนฐานของความรบผดชอบในการกระท าตามคณคาและความเชอทถกควรอาจหมายถงความซอสตย (Honesty) และการยดหลกความจรง (Truthfulness) Freeman (2004) ไดกลาวถงลกษณะของภาวะผน าเชงจรยธรรมไว 10 ประการดงน 1) ประกาศวตถประสงคและคานยมขององคการใหชดเจนและประพฤตตวตามแนวทางทประกาศไว 2) มงเนนความส าเรจขององคการมากกวาเนนเรองอตตาสวนตน 3) สรรหาคนดมจรยธรรมและพฒนาบคคลเหลานน 4) หมนพร าสอนเรองจรยธรรมคานยมและสรางนยมในดานจรยธรรมแกผมสวนเกยวของทกฝาย 5) สรางกลไกในการหยดหรอยบยงการตดสนใจหรอพฤตกรรม ทขาดจรยธรรมในองคการ 6) เปดใจกวางทจะเขาใจคานยมของคนอนๆ 7) กลาตดสนใจในเรองยากๆอยางใชความคดสรางสรรค 8) ตองทราบดวาคานยมหรอหลกการความเชอทกอยางลวนมขอจ ากด 9) ตองมองใหทะลปรโปรงวาการตดสนใจแตละครงนนสงผลกระทบตอใคร 10) ผน าตองใสใจวาหลกการบรหารและการใชชวตประจาวนนนเปนหลกการเดยวกน BrownและTrevino (2006) ไดกลาววาภาวะผน าเชงจรยธรรมประกอบดวย 1) ความซอสตย 2) ความไววางใจ 3) ความยตธรรมและ 4) ความเหนอกเหนใจผอนรวมทงสรป ผลส าเรจทเกดจากภาวะผน าเชงจรยธรรม (Outcome) ประกอบดวย 1) ปฏบตตามการตดสนใจ เชงจรยธรรม 2) พฤตกรรมเพอสงคม 3) พฤตกรรมตอตานและ 4) ความพงพอใจของผตามการจงใจและพนธะสญญาและสรปวาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารไดแก 1) ดานคณลกษณะเฉพาะบคคลและ 2) ดานสถานการณ

84

Fluker (2006)ไดน าเสนอEthical Leadership Model มมต 3 ดานคอ ดาน Psychological, ดานSocial and ดานSpiritualโดยมคณลกษณะจะเกยวของกบตวเองหรอบคคล (self) ดานลกษณะทางสงคม Civility (social) in / social / public space Community (spiritual) a sense of community represents the spiritual/holistic dimension และ Fluker Ethical Leadership Model ในสามมตนมความสมพนธกนซงกนและกน ( the psychological, social and spiritual relationships of ethical life in respect to character, civility, and a sense of community)

Alimo -Metcalfe และ Alban – Metcalfe (2006 : 5) เสนอแนวคดการเปนผน าทดในองคกรภาครฐของอลโม วาคณภาพของปจเจกบคคลในการเปนผน าองคกรภาครฐ คอ1) ซอสตยและมความสม าเสมอ 2) ปฏบตงานอยางมศกดศร 3) กลาตดสนใจทจะเสยง 4) สรางแรงบนดาลใจใหกบบคคลอนและ 5) แกปญหาทมความซบซอนได Lashway (2006) กลาววาภาวะผน าเชงจรยธรรมประกอบดวย 1) ความซอสตย 2) ความจงรกภกด 3) ความกลาหาญ 4) ความมสมมาคาราวะ 5) ความยตธรรมและ 6) ความสภาพ Pickett (2007) สรปผลการวจยเกยวกบการประเมนคาความสมพนธระหวางจรยธรรมและบรรยากาศทเนนจรยธรรมในองคการวาพฤตกรรมของพนกงานมนยส าคญกบบรรยากาศองคการทเนนจรยธรรม Schminke, Arnaud, และKuenzi (2007) กลาวไวในบทความเรองพลงอ านาจ ของบรรยากาศจรยธรรมในการทางานเกยวกบขอคนพบจากงานวจยทวาบรรยากาศในการทางานมอทธพลตอพนกงานอยางไรบางทงในแงพฤตกรรมทศนคตและผลลพธทเกดแกองคการตวอยางเชนความพงพอใจในการทางานความผกพนตอองคการโดยเฉพาะอยางยงในเรองของจรยธรรม ซงมการปรบใหเปนไปในทศทางเดยวกนทงองคการจะชวยใหองคการมกลมทด ารงอยไดอยางยาวนานการท างานเปนทมหรอแผนกการท างานรวมกนมากกวาจะท าเปนบางระยะเวลาเทานน Hoogh และ Hartog (2008) ไดท าการวจยและไดขอสรปเกยวกบองคประกอบทส าคญของภาวะผน าเชงจรยธรรมดงน 1) มตดานศลธรรมและความเปนธรรม 2) มตดานการอธบายความใหกระจาง 3) มตดานการมอบอ านาจ 4) ภาวะผน าแบบเผดจการ 5) เขาใจการบรหารทมงานใหเกดประสทธผลสงสดและ 6) มองสงทจะเกดขนในอนาคตในแงด Grace (2009) กลาววาตวแบบภาวะผน าเชงจรยธรรมประกอบดวย 4 องคประกอบหลกหรอเรยกวา 4 – V Model ไดแสดงถงการเชอมโยงระหวาง Internal (Beliefs and Values คานยมและความเชอ) กบ External (Behaviors and Actions พฤตกรรมและการแสดงออก) โดยมเปาหมายเพอใหเกดความสงบสข (common good) ดงน 1) คานยม (value) 2) วสยทศน (vision) 3) การแสดงความคดเหน (Voice) และ 4) คณงามความด (Virtue)

85

Hicks (2009) ไดกลาวถงประเดนทสงผลตอภาวะผน าเชงจรยธรรมในเวลานประกอบดวย 6 ปจจยดงน 1) คณลกษณะ 2) ลกษณะทเปนทยอมรบทวไป 3) อ านาจในการตานทาน 4) สถานการณ 5) การยดถอกฎหมายและ 6) พนฐานทางวฒนธรรม Macaluso (2009) กลาวถงสองสวนประกอบทจะท าใหเกดภาวะผน าเชงจรยธรรมดงน 1) ลกษณะเฉพาะบคคลและ 2) สถานการณ Mowbray (2009) กลาววาตวแบบภาวะผน าเชงจรยธรรมประกอบดวย 4 สวนหรอทเรยกวา 4-S model ทผน าเชงจรยธรรมจะตองปรบความสนใจไปยงคณธรรมและหลกจรยธรรมเชนเดยวกบการจงใจในเรองความประพฤตและการกระท าไดแก 1) สถานะ (status) 2) ผรวมงาน (staff) 3) การบรการ (service) และ 4) สงคม (society) Scholtes (Retrieved July 18, 2009), from http://www.winston-churchill-leadership.com/leadership-training-competencies.html) เสนอความคดวา ผน าสมยใหมตองมความสามารถ ดงน 1)เขาใจการเปลยนแปลงของงานทงทวางแผนแลวพรอมเตรยมแกไขปญหา 2)เรยนรทจะน าผอนบนพนฐานของความจรงและพฒนาการ 3)เขาใจผอนและรเหตของการกระท าของเขา 4)ก าหนดวสยทศน เปาหมาย ทศทาง และจดเนนขององคกรและ5)ท าความเขาใจในการใชความส ามารถทงหมดโดยการใชมนษยสมพนธ การสอสารทเหมาะสม Larry C Spears (2010) ไดศกษาคณลกษณะผน าแบบรบใช ม 10 ลกษณะทมประสทธภาพ คอ การรบฟง, การเหนอกเหนใจ, healing, awareness, persuation, conceptualization, forsight, stewardship, การยดมนกบพนธะสญญาตอกน และbuilding community ซงพบวาจะเกดขนแบบธรรมชาต จงสามารถสรปไดวาผน าควรมภาวะผน าเชงจรยธรรมทแสดงถงมมมองแบบถอประโยชนเปนส าคญ มมมองแบบสทธทางศลธรรม และมมมองแบบยตธรรมในระดบสง มมมมองแบบปจเจกบคคลนอยลง เพอสรางสรรคใหองคการมสนตสข บรรยากาศในการท างานดบคลากรท างานอยางมความสขเมอทกองคกรมความสขกจะสงผลใหประเทศมความสขและเจรญกาวหนา ทดเทยมอารยประเทศ จากผลการศกษาแนวคดและตวแบบเชงทฤษฎของนกวชาการเกยวกบภาวะผน า เชงจรยธรรมดงไดแสดงไวเปนเบองตนผวจยไดน าเขาสการวเคราะหเพอคนหารางตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรม จ านวน 35 ตว ดงน 1.)มจตวญญาณสาธารณะ 2.)ถอประโยชนสวนรวมเปนส าคญ 3.)ความซอสตย /ยนหยดความซอสตย 4)ความมศกดศร/ปฏบตงานอยางมศกดศร 5.)ความยตธรรม 6.)ความเทยงธรรม /การแสดงถงความเทยงธรรม 7.)ปฏบตตามกฎและกฎหมาย 8.)ยดมนในคณคา ทถกตอง 9.)ปราศจากอคต 10.)ความจงรกภกด 11.)ความสามารถ 12.)ความสม าเสมอ 13.)กลาตดสนใจทจะเสยง 14.)ความนาเชอถอ 15.)ความเคารพผอน 16.)ความรบผดชอบ 17.)ความเอออาทร 18.)เปนคนดในสงคม 19.)การบรการผอน 20.)สรรสรางความเปนทมงาน

86

21.)เปนแบบอยางทด 22.)มจรยธรรม คณธรรม /ประพฤตปฏบตตนอยในศลธรรม 23.)มความเพยรและความอดทน 24..)ยดหลกความถกตอง / ยดมนในหลกคณธรรม 25.)ยดมนใน สงทถกตอง ชอบธรรม 26.)มความโปรงใส//ตรวจสอบได27.)ไมแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ 28.)การพทกษสทธ ปกปองสทธพนฐานของบคคล 29.)ความรวมมอ 30.)หลกเลยงการท าใหผอนไดรบอนตราย 31.)ไมหลอกลวงรกษาสญญา32.).มวนยในตนเอง 33.เ)ปดเผย34.เ)อาใจใสและ 35)ยดหลกคณธรรม ความด ความจรง ดงนนเพอใชเปนองคประกอบส าคญในการศกษาวจยในครงน สามารถน ามาเปรยบเทยบใหเหนถงความสอดคลองและความแตกตางขององคประกอบทได ซงขอจดกลมสรป รางแนวคดขององคประกอบภาวะผน าจรยธรรมเปนประเดนหลกไวดงตอไปน องคประกอบทพบมทงหมด 5 องคประกอบ คอ การยดมนในหลกจรยธรรมพนฐาน ซงประกอบดวย การแสดงออกถงการยนหยดในคณธรรม คณงาม ความด ความถกตอง ความชอบธรรม ความซอสตย ความเสยสละ ความเอออาทร มวนย อดทน การยดมนในหลกจรยธรรมวชาชพทางการพยาบาล ซงประกอบดวยการแสดง ออกถง ความรบผดชอบ ความยตธรรม ความรวมมอ ความเอออาทร การพทกษสทธ การรกษาสญญา ปกปองสทธพนฐาน การบรการผอน เคารพในความเปนบคคลและศกดศรความเปนมนษย หลกเลยงทจะท าใหผอนไดรบอนตรายหรอกระทบกระเทอนจากการกระท าตางๆ การปฏบตตามกฎระเบยบของหนวยงาน วชาชพละสงคมซงประกอบดวย การแสดงออกถง มความโปรงใส ตรวจสอบได ปฏบตตามกฎ มวนยในตน การบรการผอน ไมแบงพรรคพวก ชวยเหลอ สามคค การยดถอประโยชนสวนรวมเปนส าคญ และสรางประโยชนใหกบหนวยงาน วชาชพและสงคมซงประกอบดวยการแสดงออกถง การเปนคนดของสงคม ไมแสวงหาประโยชนโดยไมชอบ มความนาเชอถอ มความเทยงธรรม ความพรอมในการสรางทมงาน การแกปญหา น าพาหนวยงาน วชาชพและสงคมไปสความส าเรจ ซงประกอบดวยการแสดงออกถง การสรรสรางความเปนทมงาน อดทน กลาเผชญกบปญหา มความามารถในการท างาน การแกปญหาทหลากหลายและซ าซอนได ปราศจากอคต 5. ประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล

ประเดนปญหาจรยธรรม (Ethics issues, Ethics dilemmas) จรยธรรมผน า พฤตกรรมจรยธรรมผบรหารทามกลางการแขงขนทางธรกจ อยางรนแรง ทกองคกรธรกจตางมงสรางผลประกอบการใหไดมากทสดเพอการเตบโตหรอ ความอยรอด หลายครงทผน าองคกรตองเผชญ คอ ความกดดนซงเปนความขดแยง ระหวาง

87

ผลประโยชนของตนหรอของบรษททตองการกบความถกตองทควรเปนซงถอเปนสงทสงคมรบร และตองการ ภาวะดงกลาวเรยกวา “Ethical dilemmas” ซงเปนภาวะกดดนทผน าตองตดสนใจเลอก เอาอยางใดอยางหนงระหวางผลประโยชนหรอคณธรรมซงไมอยในทศทางเดยวกน ส าหรบ ผน าทไมม คณธรรมยอมเลอกผลประโยชนทตนพงไดกอนแนนอนแลวกลบเกลอนพลางตาสงคมในเรองความ ไมถกตองใหผานพนไปอยางแนบเนยนหรอบางครงกน าขนๆ ดงจะเหนไดบอยครงใน สงคมทผบรโภค ถกเอาเปรยบโดยรตวบาง ไมรตวบาง 5.1ความหมาย ประเดนปญหาจรยธรรม (Ethical dilemmas)เปนภาวะทผบรหารมกเจอและตดสนใจล าบาก มนเปนความขดแยงในใจทจะท าบางสงทตองเลอกเอา ระหวางผลประโยชนกบจรยธรรม ทถกทาทาย ท าใหเปนความกดดนในคนทมคณธรรมจะตองคดและหลกเลยง แตอาจเปนเรองตดสนใจไมยากส าหรบคนทขาดคณธรรม พบวา Ethical dilemma conflict ของผบรหาร สวนมาก เกดกบเจานายลกคา และลกนอง หนสวน เรองทพบบอยคอ การปกปด ไมโปรงใส ปลอมเอกสาร สอสาร กบ เจานายไมครบ การฉอฉล การมองขามความผดของเจานาย การปกปองความผดของลกนอง การใชเสนสาย การยอมเออผลประโยชนใหเพอนสนท หรอญาต การตดสน โดยขาดความยตธรรม การโฆษณา สนคา ทเกนจรง การเอารดเอาเปรยบลกคาทงทางตรงและทางออมนอกจากนนประเดนปญหาจรยธรรมยงรวมถงความประพฤต การกระท าทผดขอก าหนด ทางจรยธรรมอยางชดเจนและปญหานนจะตองพจารณาใครครวญ วาอะไรควรท าและอะไรไมควรท า โดยค านงถงองคประกอบดานตางๆ ของปญหาอยางรอบคอบสถานการณขดแยงทเกดขนตองตดสนใจเลอกกระท าอยางใดอยางหนง โดยมลกษณะดงน 1. เปนปญหาทไมอาจหาขอยตไดจากเพยงขอเทจจรงทประจกษ (Empirical Data) แตเพยงดานเดยว 2. เปนปญหาทมความซบซอนจนยากทจะก าหนดไดแนชดวาจะใชขอเทจจรงและขอมลอยางไรในการตดสนใจ 3. ผลของปญหาจรยธรรมทเกดไมเพยงพอกระทบตอเหตการณเฉพาะหนาในปจจบนเทานน แตมผลกระทบเชอมโยงตอไปภายหนาดวย ประเดนปญหาจรยธรรมสามารถแบงไดสองระดบ คอ 1. ระดบองคกร หมายถงนโยบายทออกโดยกลมบคคลระดบสงขององคกรโดยถอเปนเปาหมายปฏบต 2. ระดบบคคล โดยเฉพาะผบรหารระดบสงทมอ านาจในการด าเนนการ ซงอตลกษณ (Attribute) ของเขามอทธพลตอการตดสนใจใดๆ ทสงผลในดานจรยธรรมสงทควบคมพฤตกรรมของมนษยและมนษยทกคนเกดมาลวนตองมสญชาตญาณตอสเพอความอยรอดเปนพนฐานทงทางรางกาย

88

และจตใจ ตรงตามหลกของ Maslow ซงแบงความตองการของมนษยออกเปน 5 ระดบ ไดแก 2.1 )ทางสรระ (Physiological need) ปจจย4 2.2) ความมนคงปลอดภย (Security &Safty) 2.3) ความรกและการยอมรบ (Love & Belonging) 2.4)การยกยอง (Esteem) ปต ภาคภมใจและ 2.5) ภาวะความเปนแหงตน (Self-actualization) ความอสระทางความคดและการกระท า ประเดนปญหาทางจรยธรรมทเกดขน มความเกยวของกบปจจยทมผลตอ พฤตกรรมจรยธรรมของคนไดแก1.)ปจจยภายใน (Intrinsic factor) ไดแก อารมณ แรงปารถนาและความตองการ (Need) และความรสกผดชอบชวด (Moral)และ2) ปจจยภายนอก (Extrinsic factor) ไดแก โอกาส (Opportunity) และระบบการควบคมของสงคม (Law) นอกจากนความส านกของความดและอทธพลของสงคม มบทบาทในการเปลยนพฤตกรรมของคน กอใหเกดการกระท าทด และรบผดชอบตอผอน (Ethical behavior) ไดหากแตผทมคณธรรมน าการกระท าจะท าใหเกดจรยปฏบต แบบยงยน สวนผทองบทลงโทษของสงคมกสามารถเกดจรยปฏบตไดแตมกจะไมยงยน เมอมโอกาส กจะกลบไปท า ผดอกดงนนเราอาจพบ 4 มมมองของของจรยปฏบต (Ethical behavior) ไดดงนคอ1) ในมมมองทถอเอาประโยชนเปนส าคญ จรยปฏบตสงผลทดมากตอผคนจ านวนมาก 2)ในมมมองจองปจเจกบคคล จรยปฏบตจะใหผลประโยชนระยะยาวแกผปฏบต 3)ในมมมองดานคณธรรม จรยปฏบตเปนการเคารพสทธพนฐานของมนษย และ4.)ในมมมองของความยตธรรม จรยปฏบตจะเปนกลาง ชอบธรรม เสมอภาคตอผคน ในปจจบนเราอาจพบปจจยอกเรองคอผลประโยชนทบซอนหรอการขดกนของผลประโยชน (Conflict of interest) จนเปนปจจยทมความส าคญส าหรบผบรหารระดงสงขององคกรทควรใหความตระหนก ดวยเหตผลทผลประโยชนทบซอนหรอการขดกนของผลประโยชนคอ สถานการณทบคคลผด ารงต าแหนงอนเปนทไววางใจ เชน ผด ารงต าแหนงระดบสงในองคกร ผประกอบวชาชพพยาบาลและสาธารณสข อาจตองเลอกระหวางผลประโยชนสวนตนกบผลประโยชนในวชาชพ ซงท าใหตดสนใจยากในอนทจะปฏบตหนาทโดยปราศจากอคตได การขดกนของผลประโยชนนสามารถเกดขนได แมไมสงผลทางจรยธรรมหรอความไมเหมาะสมตางๆ และสามารถท าใหทเลาเบาบางลงไดดวยการตรวจสอบโดยบคคลภายนอกการขดกนของผลประโยชนไมไดปรากฏแตในทางวชาชพเทานน แตยงอาจเกดขนไดในกรณทบคคลมบทบาทหลากหลายและบทบาทเหลานนกเกดขดกนเองไดดวย นอกจากน ผลประโยชนทบซอนอาจหมายถง สถานการณทปจเจกบคคลหรอบรษทอยในฐานะทจะแสวงหาประโยชนจากต าแหนงวชาชพ หรอต าแหนงราชการเพอประโยชนสวนตวหรอบรษท ยงมค าทมความหมายคลายคลงและมกมการใชแทนกนอกค า คอ ค าวา “ผลประโยชนทบซอน” ซงหมายถง การขดกนระหวางผลประโยชนสวนตว กบผลประโยชนสวนรวม หรอผลประโยชนของผมสวนไดเสยกลมอน หรอการขดกนระหวาง “หมวก” หลายใบทคนคนเดยวกนสวมใส กรณ

89

ผลประโยชนขดกน โดยสภาพไมไดหมายความมการกระท าผดเกดขน แตในทางวชาชพหลายแขนงเปนไปไมไดทจะไมเกดกรณการขดกนทางผลประโยชนเปนครงเปนคราว สภาพการณทมผลประโยชนทบซอนอาจเปนปญหาทางกฎหมาย ถาบคคลพยายามทจะใชอทธพลโนมนาวการตดสนใจเพอผลประโยชนสวนตว ตวอยางของผลประโยชนทบซอนเชน เปนผมอ านาจตดสนใจในกรณทตวเองมผลประโยชนไดเสยอยกบเรองดงกลาว การท างานภายนอกโดยงานนนมผลประโยชนขดกบงานปกตทท าอย หรอการจดซอจดจางจากบรษททเปนญาตโยมหรอตวเองเปนเจาของกจการ พฤตกรรมไมเหมาะสมอยางอนบางทกจดเขาพวกเปนการขดกนของผลประโยชน อาท การรบสนบนซงอาจจดเขาเปนการทจรตในต าแหนงหนาทอกประเภทหนงดวยกได ตลอดจนการใชอ านาจหนาท ทรพยสน ทรพยากร หรอบคลากรของหนวยงานของตนเพอประโยชนสวนตวซงกอาจจดเขาเปนการฉอโกงไดอกประเภทหนง เปนตน ดงนนเรองผลประโยชนทบซอนนถอเปนจรยธรรมขนพนฐาน อนจะน ามา ซงการท างานทมประสทธภาพทดขององคกรตลอดจนผใชบรการและผเกยวของทงหลาย การละเมดจรยธรรมพนฐานอยางผลประโยชนทบซอนนอาจกอใหเกดความเสยหายตอทกคนทเกยวของ ดงนนองคกรสาธารณะชน ราชการ รฐวสาหกจ และโดยเฉพาะผทมหนาทรบผดชอบโดยตรงตอทกคนนน คอผบรหารสงสดในองคกรควรรกษาจรยธรรมขนตนนใหด เพอประโยชนสวนรวมขององคกรไวใหได

5.2 ลกษณะของปญหาจรยธรรม ลกษณะของปญหาจรยธรรมทางการศกษาพยาบาลและวชาชพพยาบาล อาจพบบอยมลกษณะดงน 1. เกยวกบดานกฎหมายไดแก 1.1) การดแลทรพยสน 1.2)การออกค ารบรอง 1.3) การเปดเผยความลบของผใตบงคบบญชาและ1.4) ความประมาท 2. เกยวกบความสมพนธระหวางผบรหารกบผใตบงคบบญชา 2.1 ท าทและพฤตกรรมทปฏบตตอผใตบงคบบญชาไดแก 1) ขาดมนษยสมพนธ ทดพอ2) ละเลยหนาทความรบผดชอบและขาดวฒภาวะ3) มความซอสตยตอหลกการปฏบตในหนาทไมพอเพยงและ4) ใหความรบผดชอบตอหนาทวชาชพและสงคมนอย 2.2 การรกษาความลบของผใตบงคบบญชา ไดแก 1) น าขอมล / จ าเปนตอง น าขอมลประชมเปดเผย2) ปกปองบคคลอนใหปลอดภย และ3) เมอไมอาจรบผดชอบ / ตดสนใจได 2.3 การเปนแบบอยางทดในการปฏบตงานและการแสดงออก 2.4 ความเสยสละใหกบหนวยงาน วชาชพและสงคม 2.5 การบรหารจดการกบปญหาในการปฏบตงานทหลากหลายและซบซอน 2.6 การยนหยดความ จรง ความถกตอง ความยตธรรม เสมอภาค 2.7 ความเคารพและการยอมรบในความเปนบคคล ศกดศรความเปนมนษย

90

3. เกยวกบความเจรญกาวหนาในสายงาน ในหลายๆกรณของปญหาเราอาจพบวาปญหามลกษณะโดดๆได แตในหลายครง

กพบวามลกษณะของปญหามาเปนคใหพจารณา อยางไรกตามเราจะพบวาลกษณะของประเดนปญหามเขามาใหตดสนใจ หรอเขามามความเกยวของสมพนธกนตามสาเหตและเรองราวของปญหานนๆแตกตางกนไป โดยเฉพาะอยางยงในการบรหารสถานศกษาผบรหารแตละระดบกยงตองพบและเผชญลกษณะของปญหาแตกตางกนไปอกดวย

อะไรเปนสงทถกหรอผด ควรหรอไมควร เปนเรองทพบไดบอยทสดเมอตองเผชญ กบปญหา การจบคประเดนปญหาเปนสงทผน าทางการศกษาตองท าความเขาใจเพอทจะเผชญกบปญหาไดอยางเหมาะสม ในทนจะขอน าเสนอคของปญหาทพบไดบอย ดงน เชนความถกตองกบถกใจ ความรบผดชอบกบความซอสตย ความเสยสละกบความรบผดชอบ ความเมตตากบความรบผดชอบ ความเมตตากบความเสมอภาค ความเคารพในความเปนบคคลกบความรบผชอบ ความยตธรรมกบความนาเชอถอ ศรทธา การเปนแบบอยางทดกบความเสยสละความยตธรรมกบความเมตตา ความโปรงใสกบความเอออาทร การพทกษสทธกบความรกผดชอบในหนาท เปนตน ดวยลกษณะของปญหาทมลกษณะเปนคจงจ าเปนตองใชความรอบคอบในการท าความเขาใจ พจารณาคนหาสาเหตอยางระมดระวง ละเอยดออน ผบรหารจงตองใชหลกการ แนวคด วธการมาใชในการเผชญกบประเดนปญหานนอยางสขมและระมดระวง

5.3การเผชญปญหาและ การแกปญหาจรยธรรม

การเผชญกบปญหาทางเลอกสองแพรงทางจรยธรรม (What ethical dilemmas do principal face?) ในการเปนผน าและผบรหารทตองอยบนพนฐานของจรยธรรม ผบรหาร จงมกพบกบความอดอดใจทจะตองตดสนใจทางเลอกใดทางเลอกหนงทเหนวาดกวาอกทางเลอกหนงในเกณฑเชงจรยธรรม ทงนเพราะบางครงประเดนเชงจรยธรรมไมใชการเลอกระหวางผดหรอถก แตเปนเรองของอยางไหนทเหมาะสมกวากน ตวอยางเชน การใชงบประมาณทมจ ากดของโรงเรยนระหวางโครงการสงเสรมนกเรยนปญญาเลศกบโครงการสอนเสรมเพอลดการตกซ าชน ของนกเรยน หรอกรณท ครใหญเนนนโยบายการใหความอสระแกคร (Teacher Autonomy) แตขณะทเนนเรองผลสมฤทธของนกเรยน (Student Achievement) เปนเรองส าคญดวย ปรากฏวาคณะครไดใชอ านาจทไดรบไปจดท าเกณฑมาตรฐานทางวชาการของนกเรยนต าลงเพอท าตวเลขของจ านวนผส าเรจการศกษาเพมขนเปนตน หรอครใหญควรปกปองครทท างานสอนด แตลวงละเมดทางเพศตอนกเรยนหรอไม ครใหญควรปฏบตอยางไร ถาผบงคบบญชาของตนขอใหชวยสนบสนนใหบรษททตองการชนะการสงนมพรอมดมใหนกเรยนทงทรวาต ากวามาตรฐาน

91

การแกปญหาทางสองแพรงทางจรยธรรม (How can leaders resolve ethical dilemmas) ผรเชอวา ไมมสตรส าเรจใดทผน าส ามารถใชเพอแกปญหาทางเลอกทางจรยธรรม แตมแนวทางด าเนนการกวาง ๆ เชน 1. ตวผน าเองจะตองมมาตรฐานดานจรยธรรม (Ethical Standards) และ ตองประพฤตปฏบตตนใหสอดคลองกบมาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาวอยางสม าเสมอ เชน แสดงออกทางพฤตกรรมของผทเมตตาเอออาทรตอศษย เพอนครและคนทวไป การแสดงออกใน ความเปนผรกความเปนธรรมและความยตธรรม การมพฤตกรรมของผทมความซอสตยทงตอตนเอง และตอผอน การใหการเคารพตอศกดศรความเปนมนษยของคนอน เปนตน 2. เมอจ าเปนตองหาทางออกตอปญหาเชงจรยธรรม มหลกทผน าควรพจารณาดงน 1) ดผลทเกดขนตามมาถาตดสนใจเลอกวธนน และใหพยายามวเคราะหวา ใครบางทจะถกผลกระทบและผลทเกดกบคนเหลานเปนอยางไร 2) ตดสนใจเลอกทางเลอกโดยองหลกเกณฑทางศลธรรม (Moral rules) เชนเชอวาถาท าเชนนนแลวโลกของเราจะนาอยยงขนเพราะทกคนอยในหลกศลธรรม 3)พยายามยดแนวทางเอออาทร (Caring) เอาใจเขามาใสใจเราเชนพยายามคดวา ถาคนทอยในเหตการณนนเปนตวเรา เราอยากใหคนอนปฏบตกบเราอยางไร เปนตน 3. ปญหาทางจรยธรรม นาจะมตวเลอกทเปนทางออกไดมากกวาสองทาง (dilemmas) คอ ไมถกกตองผด แตควรมทางเลอกทสาม (Trilemmas) ซงเปนทางออกทดกวา เชนแทนทโรงเรยน จะก าหนดใหนกเรยนทกคนตองเขารวมกจกรรมทางพทธศาสนา กควรมกจกรรมทางเลอกทสอดคลองการนบถอศาสนาอนของนกเรยนบางคนดวย เชนกน 4. ทายสด ผน าเอง ตองท าตวเหมอนปรอทรบรและตระหนกถงปญหาทางจรยธรรมทเกดไดดโดยเฉพาะในชมชน ซงตนมบทบาทเปนผน า การแสดงออกเชงศลธรรมของผน านอกจากสามารถมองเหนไดจากการประพฤตปฏบตปกตประจ าวนแลว ผน ายงตองท าใหนโยบายตาง ๆ และโครงสรางของโรงเรยนแฝงดวยคานยมเชงจรยธรรมทงสน ตวอยางเชน สงคมปจจบนคนสวนใหญตองการเปนผชนะบนความพายแพของ คนอน จงเกดการเอารดเอาเปรยบและใชกลยทธสกปรกไรจรยธรรมเพยงเพอชยชนะของตน ดงนนครใหญจงตองท าใหนโยบายและการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ของครและนกเรยนมงเนน คณธรรม จรยธรรมเรองความยตธรรม การไมเอารดเอาเปรยบผอน เนนความรวมมอมากกวาการแขงขน ยดความส าคญของการทางานแบบทมมากกวาท ารายบคคล ใชกลยทธการแกปญหาความขดแยง แบบชนะ/ชนะมากกวาชนะ/ แพ รวมทงการสรางคานยมใหเกดการเคารพในศกดศรของความเปนมนษยของผอน เปนตน โดยสรปจะเหนวาครใหญจงไมเพยงเปนผน าการประพฤตปฏบตทางจรยธรรม เฉพาะตนเทานน แตมหนาทส าคญยงคอ “การสรางโรงเรยนใหเปนสถาบนแหงคณธรรม จรยธรรม (Ethical Institution)” อกดวย

92

ในฐานะเปนผน า ผบรหารสถานศกษาจงตองระมดระวงเปนพเศษในการใชอ านาจหนาทของตนอยางมจรยธรรม การแสดงทศนะกดหรอการตดสนใจตาง ๆ ของครใหญกด จะตอง ท าใหทกคนเหนวาตงอยบนพนฐานของความมเหตผลของจรยธรรม สงทผน าคด พดและท าลวน ตองสอดคลองกน ทกคนจงเตมใจทจะปฏบตตาม การใชอ านาจการท าโทษ (Coercive Power) พงหลกเลยงใหมากทสดและเปนทางเลอกสดทายเมอหมดวธอนแลว เพราะมผลเสยมากกวาและ ไมน าไปสการสรางวนยตนเองหรอการเคารพตนเองของผนนแตอยางใด ในการเผชญและการแกปญหากบประเดนจรยธรรมและปญหาจรยธรรมนน ผบรหารในทกระดบมกจะตองเผชญกบ ความอดอดใจ ความยากล าบาก ล าบากใจกบปญหาเหลานน ซงแตละบคคลจะมพฤตกรรมแสดงออก มวธการหรอรปแบบในการเผชญแตกตางกนไป ซงตองม การน าแนวคด หลกการมาใชเปนแนวทางในการเผชญ การจดการ ตดสนใจและแกปญหา ส าหรบผบรหารสถานศกษาพยาบาล สามารถใชแนวทางการตดสนใจเชงจรยธรรม ไดดงน Savage (2000) ไดกลาวกวา การตดสนใจเชงจรยธรรมเปนกระบวนการทม สวนปฏสมพนธกนระหวางสงแวดลอมและผตดสนใจ ซงผตดสนใจตองใชกระบวนการในการ ตดสนใจอยางรอบคอบโดยค านงถงผลกระทบทเกดขนกบผทเกยวของและปญหาจรยธรรมท ซบซอน ปญหาของการตดสนใจเชงจรยธรรมจะเกดขนเมอผตดสนใจเกดความไมแนใจวาจะ ตดสนใจอยางไร เนองจากไมสามารถจดล าดบความส าคญของทางเลอกได ความหมายเชงพฤตกรรม Fry (1994) ไดใหความหมายไววา คอ การน าทฤษฎจรยศาสตรและหลกการทางจรยศาสตร มาใชเปนเกณฑในการแกปญหาจรยธรรมในการปฏบตงาน ซงจะใชเปนมาตรการ ทจะบอกแกผท าการตดสนใจวาสงใดควรท าหรอไมควรท า สงใดถกสงใดผด

ปจจยทเกยวของกบการตดสนเชงจรยธรรม เปนปจจยทมผลตอการตดสนใจ

เชงจรยธรรม ประกอบดวย ปจจยสวนบคคลและปจจย สภาพแวดลอม (Ferrell, Fraedrich และ Ferrnell,2000) ดงน

1. ปจจยสวนบคคล ไดแก 1.1 เพศ เพศหญงมการรบรตอจรยธรรมไดมากกวาเพศชาย 1.2 อาย ผบรหารทมอายนอย จะมทศนะเกยวกบจรยธรรมนอยกวา

ผบรหารทมอายมากกวา นกเรยนพยาบาลทมอายมากกวาใหความสนใจปญหาจรยธรรมมากกวา นกเรยนพยาบาลทมอายนอยกวา

1.3 ระดบการศกษา ระดบการศกษามความสมพนธทางบวกกบการใช เหตผลเชงจรยธรรม ผทมระดบการศกษาทสงกวา จะมการใชเหตผลเชงจรยธรรมมากกวาผทม ระดบการศกษาทต ากวา

1.4 การรบรคณคาในตนเอง การปฏบตงานทางจรยธรรมของพยาบาล ม ความสมพนธทางบวกกบการใชเหตผลเชงจรยธรรมและการปฏบตงานดานจรยธรรม

93

2. ปจจยสภาพแวดลอม ไดแก การปฏบตงานทางจรยธรรมของพยาบาล ม ความสมพนธกบลกษณะของสภาพแวดลอมในการทา งาน การสนบสนนทางสงคม 3. กระบวนการตดสนเชงจรยธรรม

Fry (1994) กลาววาในการตดสนใจเชงจรยธรรมนนมองคประกอบของ การผสานคานยม และความเชอสวนบคคล จรรยาบรรณวชาชพ มโนทศนทางศลธรรมใน การปฏบตการพยาบาลและหลกการทางจรยธรรม ส าหรบตดสนใจและกระทา การตามทตดสนใจ โดยมกระบวนการตดสนใจ เชงจรยธรรม 4 ขนตอนดงน

1.วเคราะหเรองราวทอยเบองหลงความขดแยงทางคานยมทเกดขน เพอท าความเขาใจ บรบทตางๆทเกยวกบปญหา โดยมมมองของทงผปวย ครอบครว พยาบาล แพทย บคลากรทม สขภาพอนๆ และผบรหาร คา ถามทส าคญคอ ท าไมสถานการณนจงถกมองวาเปนปญหา

2.วเคราะหคณคา ความเชอ คานยมทส าคญทเกยวของ เพอส ารวจความส าคญของคานยม ทเปนศนยกลางของปญหา ซงคานยมเหลานนมพนฐานมาจากศาสนา วฒนธรรม จรยธรรมวชาชพ และความคดทางการเมอง

3.วเคราะหความขดแยงทเกดขน เพอตรวจสอบความหมายของปญหาจรยธรรม ตามการ รบรของทกคนทเกยวของและผลกระทบจากความขดแยงทเกดขน

4.การตดสนใจก าหนดทางเลอกซงทางเลอกนนควรไดมาจากการน าเอาหลกจรยธรรมมา ประยกตใชในการตดสนใจ การส ารวจคานยมตางๆ ทยดถอและความถกตองหรอความผดทาง

การตดสนใจเชงจรยธรรม ตองอาศยพนฐาน 4 ประการนคอความไว ทางจรยธรรม(Moral sensitivity) การใชเหตผลเชงผลเชงจรยธรรม (Moral reasoning) ขอตกลงทางจรยธรรม(Moral commitment) และการแสดงออกทางจรยธรรม (Moral action)

การตดสนใจเชงจรยธรรมในการพยาบาลมปจจยตาง ๆทเกยวของดงน 1. คานยมทแสดงออกในความสมพนธระหวางพยาบาลกบผปวย อาจ

เกยวของกบสงตอไปน 1.1) ผปวยผใหญมสทธตดสนใจการกระท า 1.2) การดแลผปวยปลอดภย สขสบายเปนหนาทหลกและ1.3) ความซบซอนในการดแลสขภาพ ดงนนจงตองถามตวเองวาควรมสวนรวม คนหา ยอมรบ และเผชญ หรอปรกษา หารอกน 2. คานยมและหลกการทเปนพนฐานกระบวนการตดสนใจ (Bandman, 1995) 2.1) หลกการตดสนใจดวยตนเอง 2.2 )หลกความปลอดภย ความสขบายและ2.3) หลกของความยตธรรม 3. ประเมนความสามารถและความรอบรของผปวย 4. การไรความสามารถในการตดสนใจของผปวย 5. ความสมครใจของผปวย

94

6. สทธของผปวยในการรบรขอมลทจ าเปน 7. กลวธจะท าใหมสวนรวมมากขน 8. การเลอกกอบแนวคดในการตดสนใจเชงจรยธรรม 9. การใชเหตผลอยางผดหลก 10. เหมาเอาดอๆ ขมขไดขมขด, คณกเปนอกคนหนง, ทกๆ คนกท าอยางน, ใชอ านาจผลการ, ไดอยางจะเอาอกอยาง, ทใครทมน, ความจรงเปนสงไมตาย ความขดแยงจรยธรรม ม 3 แบบ (Jackton’s 3 Aspects of a moral conflict) ดงน 1) ความไมคงททางจรยธรรม 2) ปญหาจรยธรรม 3) ความบบคนทางจรยธรรมและ 4) เกยวกบกฎเกณฑทางสงคม เกณฑการตดสนใจเชงจรยธรรม หมายถง มาตรการทจะบอกแกเราวาสงใดควรท า สงใดไมควรท า สงใดถก สงใดผดเกณฑการตดสนใจเชงจรยธรรมมกใชแนวคดหรอทฤษฎดงน 1. แนวคดทฤษฎประโยชนนยม (Ultilitarianalism) John Stuart Mill ทรรศนะของมลล ถอผลของการกระท า เนนการกระท าทถกตอง 2. แนวคดทฤษฎหนาทนยม (Formalism) Emmanuel Kant ทรรศนะของคานทเนน Good will คอเนนการกระท าทถทเกดจากเจตนาทด เจตนาของการกระท า โดยพจารณาถงสาเหตของการกระท าหรอตวกระตน ผลกดน ใหกระท าพจารณาถงผลของการกระท า หรอ วบากกรรม พจารณาลกษณะและผลของการกระท าทงตอตนเองและผอน ในทนจะขอน าเสนอแนวทางในการพจารณาประเดนปญหาจรยธรรม ดงน 1)การรตระหนกประเดนปญหาวาอย ณ จดใด 2)เหตใดประเดนดงกลาวถงเปนปญหาจรยธรรม 3) ใครคอบคคลทส าคญทสดทจะตดสนใจตอปญหาหน 4) พจารณาบทบาทของบคคลทจะตดสนใจ 5) พจารณาผลด ผลเสยทจะเกดทงในระยะยาวและระยะสนเปนผลมาจากแตละทางเลอก 6) ตดสนใจเลอกการกระท า 7) เปรยบเทยบการตดสนใจกบหลกทางจรยธรรมวชาชพในการดแลผปวย (จรรยาบรรณ) และ8) ตดตามผลของการตดสนใจ เพอเปนแนวทางในการตดสนใจในโอกาสตอไป Fry และคณะ (1995) กลาววารปแบบการตดสนใจเชงจรยธรรม ม 6 ขนตอนดงน 1. การท าปญหาจรยธรรมใหกระจางชด: เปนการวเคราะหขอมลตาง ๆทเกยวของ 1.1) สาเหตส าคญของปญหาเกดขนเมอใด อยางไร 1.2)อะไรคอประเดนปญหาและ1.3) บคคลทเกยวของ ดวยขอมลทเปนจรงและคานยมทเกยวของ 2. การเกบรวบรวมขอมลทตรงกบประเดนปญหา เปนการเกบรวบรวมขอมลทสามารถจะน าไปใชในการก าหนดทางเลอกตาง ๆ ซงไดแก 2.1) เปาหมายควรจะเปนคออะไร 2.2) ผปวยตองการอะไร ผปวยเขาใจอยางไร ผปวยถกบงคบหรอไม2.3) ความส ามารถในการตดสนใจของผปวย 2.4) ศาสนา วฒนธรรม และการปรบตวของครอบครว 2.5) ถามตวเองวาจะท าอยางไรถา

95

ในสถานการณเดยวกบผปวย 2.6) ใครท าหนาทเปนผพทกษสทธผปวยและ2.7) เหตผลในแงกฎมผลกระทบตอการตดสนใจหรอไม 3. คนหาทางเลอก วเคราะหทางเลอกทใชแกปญหา ผลด ผลเสย รวมทงทางเลอก ทควรจะเปน 3.1) อะไรคอทางเลอก 3.2) อะไรคอผลลพธทเปนไปได 3.3) อะไรคอผลกระทบตอบคคล สงคม และ3.4) การตดสนใจทนาจะเปนจรง 4. การพจารณาทางเลอก อภปรายขอโตแยงทางเลอกตางๆ บนพนฐานหลกจรยธรรม 4.1) ประยกตหลกการใชเหตผลเชงจรยธรรม 4.2) อภปรายหลกการพนฐานทยอมรบแนวคดตางๆ และ4.3) อภปรายคานยมพนฐานของบคคลทเกยวของ 5. การตดสนใจ : ถกตองและเหมาะสม 5.1) กระท าอยางไรเปดเผยและบนทก 5.2) ใครเปนผตดสนใจ เพอใคร 5.3) เปนการตดสนใจเดดขาดหรอไม 5.4) เปนการตดสนใจค านง ผลทจะเกดขน และ5.5) เปนการตดสนใจไดค านงถงสทธผปวย 6. การประเมนผลการตดสนใจ ผลทเกดขนวาสอดคลองกบทคาดไวหรอไม 6.1) เปรยบเทยบผลลพธทแทและทคาดหวง 6.2) จะปรบขนตอนใดในคราวหนา และ 6.3) การตดสนใจครงน น าไปใชกบสถานการณคลายคลงไดหรอไม นอกจากน Fry และ Johnstone (2008 : 59-60) ไดแสดงรปแบบการวเคราะห ทางจรยธรรมและการตดสนใจในการปฏบตการพยาบาล ทอาศยหลายปจจย อนกอประโยชนใหทกคนไมวาจะเปนผรบบรการ ผใหบรการ ญาต ผบรหาร จงจ าเปนตองวเคราะหและตดสนใจอยางมเหตผล โดยค านงถง บทบาท หนาท ความรบผดชอบของพยาบาล ในการแกปญหาทางการพยาบาล ทเนน การชวยเหลอผปวย ตามการยอมรบนบถอในฐานะความเปนมนษย และตามมาตรฐาน การพยาบาล ดงภาพประกอบ 2 ภาพประกอบ 2 กรอบการตดสนใจทางจรยธรรม (Ethical Decision Making Framework)

ทมา :Fry and Johnstone (2008 : 59-60)

คานยมความเชอของบคคล

แนวคดจรยธรรมทางการพยาบาล

การมจรยธรรมของบคคล

มาตรฐานการปฏบตทางจรยธรรม

กรอบการตดสนใจทางจรยธรรม

(Ethical Decision Making Framework)

96

จากภาพประกอบ 2 ท าใหทราบวาการตดสนใจทางจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาล จะขนกบปจจย 4 ประการ คอ คานยมความเชอของบคคล แนวคดจรยธรรมทาง การพยาบาล การมจรยธรรมของบคคล และมาตรฐานการปฏบตทางจรยธรรม สงผลใหการตดสนใจเหมาะสม หรอไมเหมาะสมได 2. การใชเหตผลเชงจรยธรรม (Moral Reasoning) การทบคคลใชเหตผลตดสนใจเลอกกระท าหรอไมท าอยางใดอยางหนง โดยมมลเหตหรอแรงจงใจอยเบองหลงม 4 องคประกอบ (O’ Neil อางใน Deloughry ,1995) ดงน 1. กรอบแนวคดเชงจรยธรรม 1.1) หลกจรยธรรม สทธสวนบคคล การหลกเลยงอนตรายทจะเกดขน กระท าสงดเปนประโยชนความยตธรรม ความซอสตยและ การบอกความจรง 1.2) ความเอออาทร ความสมพนธระหวางพยาบาลกบผปวย 1.3) กรณตวอยางการใชเหตผลเชงจรยธรรมทผานมา 2. ปจจยทมอทธพลตอการใชเหตผลเชงจรยธรรม 2.1) พฒนาการทางจรยธรรม: ตองใชกรณศกษา 2.2) วฒนธรรมเชอชาต และศาสนา 2.3) การศกษาทไดรบและจรรยาบรรณวชาชพ 2.4) สงแวดลอม 3. ขนตอนการใชเหตผลเชงจรยธรรม ม 4 ขนตอน 3.1) ตระหนกในหลกการ และคานยมทน าไปสการแกปญหาจรยธรรม 3.2) การเลอกแนวทางแกปญหาจรยธรรม 3.3) ความตงใจจะกระท าตามแนวทางทเลอกอยางถกตองตามหลกจรยธรรม 3.4) การปฏบตตาม แนวทางเลอกเพอแกปญหาจรยธรรม 4. ผลของการใชเหตผลเชงจรยธรรม ตองมการประเมนระยะสนและ ระยะยาว เนองดวยการใชเหตผลทางจรยธรรมเปนวธการพฒนาจรยธรรมทสอดคลองกบพนฐานจรยธรรมของบคคลมากทสดเรมตนโดยการเปดโอกาสใหบคคลไดรบรทศนะของผอนซงจรยธรรมอยในขนทสงกวา 1 ขนและใหบคคลทดลองแสดงบทบาทของบคคลอนทมตอบคคลนนจะชวยใหบคคลพฒนาจรยธรรมไดสงขนกจกรรมทเปนการพฒนาจรยธรรมตามแนวความคดนคอ การอภปรายแลกเปลยนทศนะระหวางบคคลทยากแกการตดสนใจแลวหาขอสรปแลวนาเหตผลมาเปนขอสรป ของกลมขนตอนทอภปรายมาขางตนเขยนสรปไดดงน (อบลรตน โพธพฒนชย, 2550) ขนท 1 เสนอเรองราวทมความยงยากในการตดสนความถกผด ขนท 2 แบงบคคลเปนกลมยอยตามความเหนทแตกตาง ขนท 3 อภปรายในกลมยอยเพอหาขอสรปพรอมเหตผลของกลมวาควรหรอ ไมควรท าสงนนทเปนประเดนในการอภปราย ขนท 4 น าเสนอเหตผลของกลมทงฝายทคดวาควรท าหรอกลมทคดวาไมควรท า ขนท 5 น ามาอภปรายรวมเพอแสวงหาเหตผลเพอเปนขอสรปรวม ขอควรค านงในการใชกรอบแนวคดการใชเหตผลทางจรยธรรมมอย 2 ประการ

97

ประการแรกเหตผลทางจรยธรรมทบคคลใชอาจไมสมพนธกบพฤตกรรมเลยกได ประการทสองเหตผลทางจรยธรรมอาจเปนเพยงขอแกตว การใชกรอบแนวคดการใชเหตผลทางจรยธรรมพฒนาจรยธรรมทางการพยาบาล พงตระหนกถงขอควรค านงนไดมการกาหนดกรอบทอยเบองหลงการใชเหตผลทางจรยธรรมใน การปฏบตการพยาบาลไดแก 1) ผลประโยชนและความปลอดภยในชวตของบคคล 2) พนธะหนาท ทบคคลตองปฏบต 3)วฒนธรรมเชอชาตความเชอทางศาสนา 4) คานยมของบคคล5) จรรยาบรรณวชาชพและ6) สงแวดลอม สวนประกอบทจ าเปนในการใชเหตผลเชงจรยธรรม (Veins, 1995 : 279) ไดแก สงแวดลอม บทบาทของบคคล คานยมทคาดหวงเพอใชประกอบการตดสนใจและเลอกแนวทางกระท าความเอออาทรความรบผดชอบ ความเชอถอไววางใจความยตธรรมความซอสตย การชวยเหลอสทธ คณภาพชวตความเหนอกเหนใจความเกอกล ความเชอทางศาสนาความนยม อยางมวจารณญาณการพทกษสทธ ปจจยทมอทธพล ไดแกหนวยงาน ผอยในเหตการณขอควรพจารณาในการตดสนใจและปจจยอน ๆ เชนพฤตกรรมพนฐานทจ าเปนตอการท างาน และ การอยรวมกนในสงคมไดแกการมวนยในคน การทางานรวมกบผอน ความรบผดชอบ การชวยเหลอผอนการเสยสละและ มงมนพฒนา ไดมผเสนอแนวทางในการพฒนาภาวะผน าในวชาชพพยาบาลไวดงน Bower (2000 : 2) กลาววา พยาบาลทกคน ตองพฒนา ทศนคต แรงจงใจ และทกษะในการเปนผน าตลอดเวลา (Every Nurse Must Develop the Attitudes,the Motivation,and the Skills to Become a Leader at Any Time) และเสนอแนวทางใน การพฒนาภาวะผน าในวชาชพพยาบาลไว 12 ประการ คอ 1) รจกตวเอง (Knowing Self) 2) มองไปขางหนา อยกบปจจบน และเปนนกอนาคต (Looking Forward : Being and Becoming a Futurist) 3) มองภาพใหญ คอ มวสยทศน (Seeing the Big Picture : Having a Vision) 4) สรางวธการทางานเปนทม (Building Self-directed Work Teams) 5) จดการความเสยง (Taking a Risk) 6) ยอมรบการกระท าทถกตอง (Recognizing the Right Time for Action) 7) มองการเปลยนแปลงเปนโอกาส (Seeing Change as an Opportunity) 8) มองไปขางหนา ไมคอยปญหา ( Being Proactive and not Reactive) 9) สอส ารอยางมประสทธภาพ ( Communicating Effectively) 10) การเปนพเลยงแกผอน (Mentoring Others) 11) ใหอสระในการจดการ (Letting on and Taking on) และ12) รกษาขอมลขาวสาร (Keeping Informed) โดยสรปพฤตกรรมจรยธรรมทางการพยาบาลควรประกอบดวย ความซอสตย ความเมตตา - กรณาความมระเบยบวนย ความรบผดชอบความสภาพออนโยน ความเคารพใน ความเปนมนษย ความอดทน ความรวมมอและรรกษาสามคค ความเสยสละและความเอออาทร

98

จงสรปไดวาพยาบาลจะรบรและรบทราบเกยวกบจรยธรรมและยอมรบวามความส าคญและจ าเปนตองพฒนาใหมจรยธรรมทด โดยเฉพาะจรยธรรมดานเมตตากรณา ซงเปนจรยธรรมขนพนฐานของวชาชพพยาบาลทยงมระดบพฤตกรรมปานกลาง และการสนบสนนใหมจรยธรรม คอ การจดการเรยนการสอน การมแบบอยาง สถาบนการศกษาพยาบาลจงจ าเปนตองพฒนาใหทงผบรหารสถานศกษาและนกศกษาพยาบาลมจรยธรรม คณธรรม เพอใหบรการดานสขภาพกบประชาชนเปนไปอยางมคณภาพ มาตรฐาน และผรบบรการเกดความไววางใจ ดงนนการสงเสรมภาวะผน าเชงจรยธรรมโดยเฉพาะจรยธรรมส าหรบผบรหารการศกษาพยาบาลสรปไดวาตองมภาวะผน า และภาวะผน าทเหมาะสม คอ ภาวะผน าเชงจรยธรรม จ าเปนตองสรางตงแตการกาวเขาสสถาบนการศกษาพยาบาล เพอน าสงทไดรบการสราง ปลกฝง มาใหเมอส าเรจเปนพยาบาลในอนาคต คณลกษณะภาวะผน าเชงจรยธรรมจะสอดคลองกบลกษณะภาวะผน าเชงจรยธรรมของ Northouse (2003 : 310-316) ทม 5 ประการ คอ การใหความเคารพผอน การบรการผอน การแสดงถงความเทยงธรรม การยนหยดความซอสตย และ การสรรสรางความเปนทมงาน 5.งานวจยทเกยวของ

จฑารตน จลรอด (2540 : 2) ศกษาความคดเหนของผปวยในโรงพยาบาล ประสาทสงขลาทมพฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลตามจรรยาบรรณวชาชพ เปนการศกษา แบบส ารวจ กลมตวอยาง จ านวน 240 คน ใหตอบแบบสอบถาม ผลการศกษาพบวา ผปวยม ความคดเหนตอพฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลในระดบปานกลาง พจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตตอผปวยดวยความเสมอภาคตามสทธมนษยชน ดานการประกอบวชาชพดวย ความมสต ตระหนกในคณคาและศกดศรของความเปนมนษย และดานการรกษาความลบของผปวยอยในระดบปานกลาง สวนดานละเวนการปฏบตทมอคตและใชอ านาจหนาทเพอผลประโยชนของตนเองอยในระดบไมด มขอเสนอแนะ ในการปรบพฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลของผบรหารการพยาบาล ควรพจารณาเลอกใชวธการทเหมาะสม โดยอาจจดการฝกอบรมเชงปฏบตการ เพอสรางใหเกดความตระหนกในเรองจรยธรรมในการปฏบตงานใหมาก และในสวนผบรหารการศกษาพยาบาลควรมการประสานงานกบบคลากรทางการพยาบาล เพอปรบปรงหลกสตรการศกษาพยาบาลใหเออตอการสรางและปลกฝงจรยธรรมใหแกผเรยนดวย ผสนย แกวมณย (2542 : 3) ศกษาผลของการปลกฝงคานยมวชาชพตอความตงใจกระท าพฤตกรรมจรยธรรม เปนวจยทดลอง กบกลมตวอยางทเปนนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1 แบงเปนกลมทดลอง 20 คนกลมควบคม 20 คน ผลการวจย พบวา ความตงใจกระท าพฤตกรรมจรยธรรมของนกศกษาพยาบาลหลงไดรบการปลกฝงคานยมวชาชพสงกวากอนไดรบการปลกฝงคานยมวชาชพ และสงกวากลมทศกษาดวยตนเอง

99

สรรตน พรวฒนกล (2542 : 1-3) ศกษาพฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลจงหวดนนทบร กลมตวอยาง จ านวน 305 คนตอบแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา พฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพอยในระดบปานกลาง รอยละ 72.3 เมอพจารณารายดาน พบวาพยาบาลวชาชพมระดบพฤตกรรมเชงจรยธรรมในระดบสงดานความสภาพออนโยน รอยละ 65.3รองลงมาดานความมระเบยบวนย รอยละ 60.3 ระดบต าดานความเมตตากรณา รอยละ 20.0 พยาบาลวชาชพมทศนคตตอวชาชพอยในระดบปานกลาง รอยละ 68.0 พจารณา รายดานพบวา พยาบาลมทศนคตระดบต าดานการปฏบตงานรอยละ 15.3 มบรรยากาศองคการ ในกลมงานการพยาบาลตามการรบรของพยาบาลในระดบดดานความเปนอนหนงอนเดยวกน รอยละ15.3 ตวแปรทอธบายความผนแปรของพฤตกรรมเชงจรยธรรม ไดแก บรรยากาศความเปนอนหนงอนเดยวกน ทศนคตดานการปฏบตงาน และดานความสมพนธกบผปวย ญาต ผรวมวชาชพ บปผา ด ารงกตตกล (2545 : 1-2) ศกษาพฤตกรรมจรยธรรมและแหลงประสบการณของพฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลของนกศกษาพยาบาล โดยการสนทนากลม กบกลมตวอยางนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 2, 3 และ4 ชนปละ 10 คน รวม 30 คน ผลการวจยพบวา พฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลตามการรบรของนกศกษาพยาบาล ประกอบดวยพฤตกรรมจรยธรรม 15 ประเดน แบงเปน 1) พฤตกรรมจรยธรรมพนฐาน 10 ประการ ไดแก ความเมตตากรณา ความซอสตย ความรบผดชอบและตรงตอเวลา ความรอบคอบ ความอดทนและขยนศกษาหาความร ความเสยสละและมน าใจตอผรวมงาน การประหยดทรพยากร ความสามคค การมระเบยบวนย ความกตญญ 2) พฤตกรรมจรยธรรมตามหลกจรยธรรมทเกยวของกบวชาชพ ไดแก ความเอออาทร การเคารพสทธผรวมงานและมเหตผล การเคารพสทธผปวยและยตธรรม การรกษาความลบผปวยและการมพฤตกรรมบรการทดนอกจากนปจจยภายนอกทเกยวของกบการแสดงพฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาล ไดแก คณลกษณะของอาจารยหรอพยาบาลนเทศ พฤตกรรมของกลมเพอน สถานการณแวดลอม บรรยากาศในการปฏบตงาน สวนปจจยภายในทเกยวของกบการแสดงพฤตกรรมจรยธรรมใน การปฏบตการพยาบาล ไดแก ความร ประสบการณ การเตรยมความพรอมในการขนปฏบตงาน ความรสกกลวการลงโทษ แหลงการเรยนรพฤตกรรมจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลภายนอก ไดแก การสงสอนและการใหความรของอาจารยผสอน อาจารยนเทศ การมแบบอยางทดของบคคลใกลชด การหลอหลอมจากลกษณะของวชาชพ การศกษา เอกสาร ต ารา วารสาร หนงสอ ประวตบคคลส าคญและสอตางๆ สวนแหลงการเรยนรภายในตน ไดแก อปนสยใฝเรยนร การไดรบการอบรมเลยงด และการมจตส านกของตนเอง นนทนภส เสองามเอยม (2546 : 1) ศกษาภาพลกษณเชงจรยธรรมของวชาชพ การพยาบาล :ศกษาทศนะของพยาบาลและประชาชนผใชบรการในโรงพยาบาลสงกดกรมการแพทย กระทรวงส าธารณสข ในเขตกรงเทพมหานคร ผลการศกษา พบวา ภาพลกษณเชงจรยธรรมของ

100

วชาชพพยาบาล คอ ภาพทเกดขนในใจของผปวย/ญาตหรอพยาบาลซงจะเปนไปในเชงบวกหรอลบขนกบองคประกอบ 4 สวน คอ ผสอสาร สาร ชองทางหรอสอ และผรบสาร เปรยบเทยบความคดเหนตอภาพลกษณเชงจรยธรรมของวชาชพพยาบาลพบวาความคดเหนของผใชบรการมความแตกตางจากความคดเหนของพยาบาลอยางมนยส าคญทางสถตโดยพยาบาลมความคดเหนในเชงบวกมากกวา อารวรรณ กลนกลน (2547 : 1) ศกษาการรบรทางจรยธรรมของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม โดยการสนทนากลมและสมภาษณเชงลก นกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 2, 3 และ 4 จ านวน 47 คน ผลการศกษา พบวา นกศกษาพยาบาลม การรบรทางจรยธรรมในเรอง ความซอสตย ความรบผดชอบ การแสดงออกทด ความมน าใจ ความเหนอกเหนใจ ความเคารพนบนอบและค านงถงสทธของผปวย ปญหาจรยธรรมพบไดนอย แนวทางการแกไขปญหาทางจรยธรรม คอ การจดกจกรรม การมแบบอยางทด การปรบเปลยน การจดการเรยนการสอน และการใหแรงเสรม นฤนาท ยนยง (พฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพ. สบคนเมอ 30 พฤศจกายน 2552, จาก http//www.ptu.ac.th/graduateptu/document/doctoral /doctoral/n.pdf) ศกษาวจยเรองพฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพ ตามการรบรของ ผปวย พบวา พฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพทแสดงมากทสด คอ การประกอบวชาชพดวย ความเมตตากรณา รองลงมา คอ ดานความรบผดชอบในการปฏบตใหสงคมเกดความเชอถอ และ ดานการปองกนอนตรายตอสขภาพและชวต สวนพฤตกรรมเชงจรยธรรมตามการรบรของพยาบาลเอง พบวาพฤตกรรมทแสดงออกมากทสด คอ ดานความรบผดชอบตอประชาชน รองลงมา คอ ดานการประกอบวชาชพโดยมงความเปนเลศ และดานความรบผดชอบในการปฏบตใหสงคม เกดความเชอถอ นกการศกษาไดท าการวจยเกยวกบสถานการณเกยวกบผน าทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน ไดแก ศกดไทย สรกจบวร. (2532) ไดวจยพบวาการจดโครงสรางของงานในคณะวชา และความสมพนธระหวางหวหนาคณะวชากบผใตบงคบบญชาสงผลตอประสทธผลในการบรหารงานวชาการซงสอดคลองกบงานวจยของเปรมสรย เชอมทอง (2536) สมชาย พลศร. (2536) มณฑป ไชยชต. (2537) ทพบวาการจดโครงสรางของงาน และความสมพนธระหวางผน ากบสมาชกสงผล ตอประสทธผลของโรงเรยน สวนมอรเรยรท (Moriarty. 1989) และประเสรฐ บณฑศกด. (2540) ไดวจยพบวาโครงสรางในองคการสงผลตอประสทธผลองคการ นอกจากน ภารด อนนตนาว. (2545) ไดวจยพบวาสถานการณในโรงเรยนสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน สวล ศรไล (2551 : 257-258) เสนอแนวทางการพฒนาจรยธรรมส าหรบพยาบาล คอ

101

1. ความศรทธาในอาชพ พยาบาลตองเขาใจปรชญาวชาชพ ลกษณะวชาชพ เหนคณคาของวชาชพวาเปนวชาชพทเกอกลประโยชนแกมนษยในยามเจบปวย 2. สามารถมองเหนความเปลยนแปลงของสงคม ตระหนกวาการเปลยนแปลงมผลกระทบตอการใหบรการทางการพยาบาล 3. มวสยทศน ไมยดตดกรอบความคดตายตว เขาใจความหลากหลายของความคดของมนษย สามารถประนประนอมความคดเมอพบกรณความขดแยงทางความคด 4. ใสใจในการศกษาหาความร ตดตามความกาวหนาทางวชาการทน ามาผสมผสานกบการพยาบาล 5. เหนความส าคญของจรรยาบรรณวชาชพ พยาบาลพงประพฤตปฏบตอยในกรอบจรรยาบรรณ ไมหลงใหลในคานยมทผด อนน ามาสความเสอมเสยเกยรตคณของวชาชพ 6. รจกท าคานยมใหกระจาง (Value Clarification) เขาใจในความหลากหลายของคานยมทงทดและไมดในสงคม เลอกคานยมทดและเหมาะสมกบวฒนธรรม ประเพณ และศาสนา 7. มหลกศลธรรมประจ าใจ การมหลกศลธรรมเปนเครองยดเหนยวทางจตใจ ชวยใหมทพงทางใจ มหลกการคดและความประพฤตทท าใหเกดความมนใจและด ารงตนอยในสงคมอยางถกตอง เหมาะสม จฑามาศ แกวพจตร (2552 : 2-3) ท าการศกษาเรองการพฒนาผบรหารระดบสงในองคกรภาครฐ ผลการศกษาพบวา สมรรถนะทพงประสงคของผบรหารในองคกรภาครฐม 2 ประการ คอ การมคณธรรมและจรยธรรม และทกษะดานการบรหารจดการ จงก าหนดเปนปรชญาการเรยนร “หลกสตรพฒนานกบรหารระดบสงของสวนราชการ มงเตรยมขาราชการทมศกยภาพ ใหเปนนกบรหารมออาชพ ภายใตการมวสยทศน คณธรรม และมชวตทสมดล” สมบต กสมาวล และคณะ (2552 : 2-8) ท าการศกษาโครงการวจยระบบขาราชการในอนาคต : คณลกษณะของขาราชการในทศวรรษหนา ไดสรปคณลกษณะทพงประสงคของขาราชการไทยในทศวรรษหนา ควรประกอบดวย 3 คณลกษณะส าคญ คอ คณลกษณะของขาราชการมออาชพ (Professionalism) คณลกษณะของขาราชการทมจตวญญาณส าธารณะ (Public Ethics) และคณลกษณะของขาราชการในเชงจรยธรรม (Ethic) โดยคณลกษณะของขาราชการทมคณธรรม คอ 1) มจรยธรรม คณธรรม ประพฤตปฏบตตนอยในศลธรรม ไมแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ2) มความโปรงใส เปดเผย ตรวจสอบได 3) ม Integrity ยดมนในสงทถกตอง ชอบธรรม 4) ยดหลกความถกตอง5) ยดมนในหลกคณธรรม6) มความเพยรและความอดทน สธาสน แมนญาต (2554) ไดศกษาโมเดลความสมพนธโครงสรางปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสถานศกษาสงกดกรมสงเสรมการปกครองทองถนพบวามองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม 11 องคประกอบ คอความผกพนตอองคการความยตธรรม

102

การดแลเอาใจใสการเสรมพลงอ านาจความรบผดชอบการสะทอนคดวสยทศนความซอสตยความไววางใจ การยดหลกคณธรรมและความดและการมงผลสมฤทธ และปจจยทสงผลตอภาวะผน า เชงจรยธรรมม 4 ปจจยคอวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมสถานการณ บรรยากาศองคการทางจรยธรรมและคณลกษณะคาสมประสทธอทธพลเรยงจากมากไปหานอยดงน 1) อทธพลทางตรง 4 ปจจยคอปจจยสถานการณปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมปจจยบรรยากาศองคการ ทางจรยธรรมและปจจยคณลกษณะ 2) อทธพลทางออม 3 ปจจยคอปจจยคณลกษณะทสงผาน ปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรมและปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมปจจยสถานการณทสงผานปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรมและปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมและปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมทสงผานปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรม 3) อทธพลรวม 4 ปจจยคอปจจยสถานการณปจจยวฒนธรรมองคการทเนนจรยธรรมปจจยบรรยากาศองคการทางจรยธรรมและปจจยคณลกษณะ 6.แนวทางการสงเสรมจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล

โดยปกตสถาบนการศกษามกละเลยในการกระตนใหมการถกประเดนปญหา ทเกยวกบ จรยธรรมโดยอางวาทกคนตองรบภาระงานประจ าหนกอยแลวทงการหาเวลาวางตรงกน ยงเปนเรองยาก วธหนงทเสนอแนะในการสรางความตระหนกทางจรยธรรมใหเกดขนในโรงเรยน ไดแก การจดตงคณะกรรมการทางจรยธรรม (Ethical Committee) ดงเชนทพบในโรงพยาบาล จะมคณะกรรมการจรรยาบรรณ เปนตน คณะกรรมการชดนมหนาทไมเพยงก าหนดกฎระเบยบทางการ แตยงมหนาทสรางจตส านกตอประเดนทางจรยธรรม ชวยดแลใหครอาจารยผบรหารปฏบตตามแนวทางแหงจรรยาบรรณของวชาชพ ใหค าแนะน าตอผบรหารในการแกไขประเดนปญหา ทางจรยธรรมทเกดขนในสถาบนการศกษา เปนตน Sergiovanni (1992) กลาววา โรงเรยนทมประสทธผลจะตองมขอก าหนดทเปนพนธสญญารวมกนของทกคน โดยพนธะสญญาดงกลาวเปนแกนของคานยมส าคญของโรงเรยน และส ามารถใชเปนเกณฑมาตรฐานอางองในการตดสนวา พฤตกรรมหรอการกระท าใดของสมาชกผดถกเหมาะสมหรอไมในเชงจรยธรรม ผน าตองมบทบาทส าคญยงไมเพยงแคจดท าขอพนธสญญาของโรงเรยน แตตองใหการสนบสนนอยางแขงขน และใหมผลน าไปใชปฏบตอยางจรงจง และเมอมผฝาฝนตอพนธสญญาดงกลาวผน าตองกลาตดสนใจใชมาตรการเฉยบขาดตอผนน นกการศกษาทงหลายตางเหนพองกนวา ภาวะผน าเชงคณธรรมตองเรมจากตวผน า ทมคณธรรม (Moral leadership begins with moral leaders) ผน าทมประสทธผลตองไมเพยง แคมความรอบรดานคณธรรมเทานนไมเพยงแตสอนคนอนดวยค าพด แตส าคญสดกคอ การประพฤตปฏบตใหเปนแบบอยางทดของผมคณธรรมแกคนทวไป

103

ผวจยขอน าเสนอแนวทางในการสงเสรมจรยธรรม โดยผบรหารตองศกษามาตรฐานคณธรรม มาตรการ แนวทางในการด าเนนการ ดงน มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายไววามาตรฐานคอสงทถอเอาเปนหลกส าหรบเทยบก าหนดคณธรรมคอสภาพคณงามความดจรยธรรมคอธรรมทเปนขอประพฤตปฏบตศลธรรมกฎศลธรรมดงนนมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของหนวยงานของรฐจงหมายถงสงทถอเอาเปนหลกส าหรบเทยบก าหนดสภาพคณงามความดและขอประพฤตปฏบตหรอศลธรรมทสอดคลองกบความถกตองดงามของหนวยงานนนๆ มาตรการในการน าสการปฏบต การจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมทจะบงเกดผลส าเรจทแทจรงนนจะเหนไดวามใชจดท าขนเปนเพยงขอพงประพฤตปฏบตในแผนกระดาษเทานนแตตองมมาตรการผลกดนใหบงเกดผลในทางปฏบตอยางเปนรปธรรมดวยซงอาจใชแนวทางดงตอไปน 1. มาตรการทางการบรหารไดแก1.1)ก าหนดเปนองคประกอบส าคญในกระบวน การสรรหา 1.2) สรางเปนเงอนไขในการปฐมนเทศ 1.3)บรรจและสอดแทรกไวในหลกสตรการพฒนาเจาหนาท 1.4)ใหเปนองคประกอบในการพจารณาเลอนขนเงนเดอนหรอเลอนต าแหนง 1.5) ยกยองเชดชเกยรตผทประพฤตปฏบตตามมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรมใหเปนทปรากฏอยางสม าเสมอตอเนอง1.6) ผบรหารใชเปนเครองมอในการสรางวฒนธรรมองคกรและและ1.7 ผบงคบบญชาประพฤตตนในฐานะตนแบบ (Role Model) 2. มาตรการเสรม/ปจจยสนบสนน ไดแก 2.1 สรางความรและทศนคตใหทกคนในองคการรบรและเขาใจในขอพงประพฤตปฏบตตามมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรมทจดท าขนรวมทงตระหนกถงผลดและคณคาทจะไดรบจากการประพฤตปฏบตโดยถองแท 2.2 การใชมาตรการยกยองใหรางวลจดใหมมาตรการยกยองชมเชยมอบโลประกาศเกยรตคณหรอใหรางวลแกผประพฤตปฏบตตนอยในกรอบของมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรมจนเปนทประจกษชด 2.3 การสรางแบบอยางทดคอการน าตวอยางทดมาชใหสงคมไดเหนและรบรจดเนนคอผบงคบบญชาทกระดบตองใชภาวะผน าในการท าตวเปนแบบอยางทดสรางศรทธาใหเกดขนแกผใตบงคบบญชาและชกน าไปสการประพฤตปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม 2.4 การตงชมรม/สรางเครอขายสนบสนนใหเกดชมรมหรอเครอขายในการเสรมสรางและพฒนามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมโดยสมครใจ

104

2.5 จดกจกรรมรณรงคเปนการจดใหมกจกรรมทเปนตวอยางทดในรปแบบตางๆเชนประกวดเจาหนาทหรอหนวยงานดเดนโดยใชหลกการปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมขององคกรเปนแนวพจารณาหรอจดประกวดค าขวญกลอนบทความหรอภาพเขยนในเนอหาทเกยวของ 2.6 การประชาสมพนธคอการเผยแพรความรความเขาใจกระจายขาวในรปแบบของสอประเภทตางๆอยางตอเนองและสม าเสมอเพอใหเจาหนาทในองคกรผรบบรการประชาชนและสงคมไดรบทราบกจะเปนประโยชนในการกระตนใหเจาหนาทตนตวเกดความตระหนกและจตส านก ในการปรบเปลยนพฤตกรรมรวมทงจะเปนประโยชนในการควบคมโดยสงคม 2.7 การศกษาดงานคอการศกษาดงานจากหนวยงานอนทสามารถน าเอาแบบอยางเปนแนวปฏบตทดไดหรอการใหหนวยงานอนมาดงานของหนวยงานจะเปนสงกระตน ใหเกดความตองการปรบเปลยนพฤตกรรมดวยตวเจาหนาทเอง 3. ปจจยสความส าเรจ มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของคนในอาชพใดกตามจะบรรลผลส าเรจโดยมเจาหนาทพรอมทจะปฏบตตามมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบปจจย 3 ประการคอ 3.1)ผทอยในหนวยงานนนมความเขาใจเนอหาและความหมายทก าหนดไวอยางถองแท (Understanding) 3.2) ผอยในหนวยงานนนมความยอมรบศรทธาตอคณคาของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมทก าหนดและน ามายดถอเปนหลกหรอแนวทางในการปฏบตงาน(Internalize) และ3.3) เมอยอมรบแลวไดน าไปปฏบตจนเปนวถปกตของชวต (Commitment as way of life) 4. การประเมนผล เมอไดจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมขนแลวควรสรางระบบตดตามและประเมนผลส าเรจดวยวาผอยในวชาชพหรอบคคลในองคกรประพฤตปฏบตตามแนวทางทก าหนดไวในมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมทไดจดท าขนบรรลวตถประสงคตามเปาหมายหรอไมเพยงใด 5. แนวทางด าเนนงาน 5.1 แตงตงผรบผดชอบในการประเมนผลเนองจากมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมเปนกรอบแนวทางทก าหนดขนเพอก ากบความประพฤตของกลมคนในสงคมเดยวกนการเสรมสรางสนบสนนหรอลงโทษทางสงคมจงควรด าเนนการโดยสมาชกหรอกลมคนในสงคมเดยวกน ซงจะเปนผทมความเขาใจในเปาหมายวตถประสงคเนอหาของกตกาทก าหนดขนรวมทงลกษณะงานและวฒนธรรมองคการซงมผลโดยตรงตอพฤตกรรมจงอาจแตงตงจาก

105

1) คณะทางานชดเดยวกบชดทจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม 2) ตงในรปคณะกรรมการจากตวแทนสมาชกภายในองคการซงควรม สวนรวมตงแตผบรหารระดบสงจนถงเจาหนาทในองคการระดบลางเพอสรางการยอมรบอยางทวถง 5.2 ขนตอนการประเมนผล 1) คณะท างานหรอผรบผดชอบประเมนผลตองท าความเขาใจเปาหมายวตถประสงคในการก าหนดมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมรวมทงความหมายในเชงพฤตกรรมของขอก าหนดแตละขอใหถกตองตรงกน 2) คดเลอกงานหลกทมความส าคญและสะทอนใหเหนวาสงผลตอพฤตกรรมตามขอก าหนดในมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมอยางชดเจนเพอน ามาก าหนดวธปฏบตทสอดคลองกบพฤตกรรมตามความหมายในขอ 1 ใหเหมาะสมกบสภาพของแตละงาน 3) ก าหนดตวชวดเพอหาสงบงชวาแนวทางปฏบตทก าหนดไวนนสมฤทธผลหรอไมสวนการบงชวาแนวปฏบตทก าหนดไวสมฤทธผลเพยงใดท าไดโดยการก าหนดเปาหมายใหกบตวชวดแตละตวเปาหมายนมกก าหนดเปนรปธรรมเพอประโยชนในการวดและการสอความ 4) ก าหนดระยะเวลาและผรบผดชอบในการจดเกบขอมลในแตละตวชวด เชนปละครงหรอทก 6 เดอนทงนควรมการตรวจสอบความถกตองและทดสอบความนาเชอถอกอนการวเคราะหผลดวย 5) วเคราะหและรายงานผลพรอมขอเสนอแนะหรอแนวทางปรบปรงแกไขเพอใหผบรหารพจารณา ตวอยางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในสายวชาชพ 1. มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมสายงานการเจาหนาทไดแก 1.1) พงปฏบตหนาทตามระเบยบกฎหมายทเกยวของกบการบรหารงานบคคลอยางเครงครด 1.2 )พงใชวชาชพ การบรหารงานบคคลดวยความสจรต 1.3) ใฝหาความรส ารวจปรบปรงตนเอง และท างานในหนาทใหมประสทธภาพยงขน 1.4) เปนผน าการเปลยนแปลงในหนวยงาน 1.5 ป มความคดรเรมสรางสรรค 1.6) มความรบผดชอบในการปฏบตหนาท 1.7 )เปนมตรกบขาราชการและลกจางทกคน1.8) เกบรกษาความลบขอมลทไมควรเปดเผย 1.9) มความเสยสละเพอประโยชนของสวนรวมและ1.10 ปฏบตหนาทดวยความรอบคอบรวดเรว 2. มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมสายงานนตการไดแก 2.1) พงมความรบผดชอบในงานอยตลอดเวลา 2.2 ) รกษาและผดงความยตธรรมถกตอง 2.3) ท าใจใหหนกแนนเทยงตรงปราศจากอคตใหกลาหาญทจะท าในสงทถกตองเปนธรรม 2.4) สขมรอบคอบในการปฏบตงาน 2.5) มสตปญญาทจะตรวจตราและพจารณาหาทางทจะใชตวบทกฎหมายใหไดผลตรงตามจดประสงคของกฎหมาย 2.6) ไมยอมปลอยใหผใดอาศยชองวางของกฎหมายเพอเอารดเอาเปรยบผอนในทางทไมเปนธรรมและ 2.7) ด ารงตนใหเปนทพงของสจรตชน

106

3. มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมสายงานเจาหนาทการเงนและบญชไดแก3.1) พงปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต 3.2) ปฏบตงานดวยความละเอยดรอบคอบ 3.3) มความรบผดชอบ 3.4) พฒนาความรความส ามารถในการปฏบตหนาทอยเสมอ 3.5) เปนผน าในการประหยดทรพยากรของหนวยงาน 3.6) ด ารงชพใหเหมาะสมกบฐานะไมฟมเฟอยไมสรยสราย 3.7) รกษาจรรยาวชาชพทก าหนดไวอยางเครงครดและ3.8 มมนษยสมพนธอนดกบขาราชการและลกจางทกคน 4. มาตรฐานคณธรรมและจรยธรรมสายงานเจาหนาทธรการ ไดแก 4.1) มความรบผดชอบและปฏบตงานดวยความรอบคอบ 4.2) มความอดทนในการปฏบตงาน 4.3) มมนษยสมพนธอนด 4.4 )ตรงตอเวลา 4.5) รจกรกษาความลบของทางราชการ 4.6) รจกประหยดการใชทรพยากรของทางราชการ 4.7 )พงปฏบตงานเตมวนเพอผลตอบแทนทเตมเวลาและควรปฏบตงานดวยความจรงใจและตงใจโดยเตมก าลงความส ามารถ 4.8 )พฒนาความรความสามารถในการปฏบตงานอยเสมอและ 4.9) คนหาวธการทางานใหมประสทธภาพประสทธผล 5. มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมสายงานนกวชาการพสดไดแก 5.1) พงใชวชาชพการบรหารการพสดดวยความซอสตย 5.2)พงพรอมรบการตรวจสอบการปฏบตหนาท 5.3) พงรกษาความลบในงานทรบผดชอบ 5.4) พงวางตวเปนกลางในการปฏบตหนาท และ 5.5) พงบรหารงบประมาณการพสดดวยความรบผดชอบตอประชาชนผเสยภาษใหแกรฐ นอกจากนLynda Thornton (2009) กลาววาการฝกการพฒนาจรยธรรมในผน า ท าไดในหลายลกษณะเชนการสงเสรมสงแวดลอมทางจรยธรรม พฒนาความไววางใจการสนทนาทางจรยธรรมในหนวยงาน เปนตน การพฒนาจรยธรรมในวชาชพการพยาบาล ชวงแรก การพฒนาจรยธรรมในสถาบนผลตพยาบาล โดยเปนความรบผดชอบ ของครในสถาบนการศกษา ตองวางตนไวในความดงาม น าวญญาณวชาชพพยาบาลเขาไปในหนาทรบผดชอบ ประสานกบสถาบนครอบครว สถาบนศาสนาและสถาบนอนทเกยวของ กระตนใหผเรยนมความสขในการเรยนรองคความรในวชาชพสรางบณฑตใหมงมนฝกฝนปฏบตการพยาบาล อยางจรงจงดวยความรกในวชาชพ รกตนเอง รกเพอน และรกผอนในสงคม บทบาทนไมใชสงงายส าหรบครพยาบาล จงจ าเปนอยางยงจะตอง มการคดเลอกบคคลทเขาไปปฏบตหนาทในต าแหนง ครพยาบาล ชวงทสอง การพฒนาจรยธรรมในสถานทปฏบต งานชวงนเปนชวงทมความส าคญเมอเปรยบเทยบดวยระยะเวลา อาจมระยะถง 20 - 30 ป เปนชวงทผเรยนจบการศกษาเปลยนฐานะเปนพยาบาลทตองรบผดชอบ ตองานในหนาท ทตองรบผดชอบชวตผอนในภาวะเจบปวยทตองการดแลทงรางกาย จตสงคมและวญญาณเปนความรบผดชอบของผน าทางการพยาบาลและ

107

เพอนรวมวชาชพในหนวยงานนนๆ ตองปฏบตตนเปนแบบอยาง สรางสรรคบรรยากาศและสภาพแวดลอม ทเอออ านวยตอการยดมนและศรทธาในการประพฤตปฏบตตามแบบอยางทด และเพอเปนการกาวตามการเปลยนแปลงของสงคม ลออ หตางกร (2532) ใหขอคดเหนเกยวกบการพฒนาจรยธรรมของผประกอบวชาชพการพยาบาลวา เปนหนาทของพยาบาลทกคนทมความส าคญเหนอการพฒนาในคณสมบตอนใด และไดเสนอแนวทางการพฒนาจรยธรรมของผประกอบวชาชพการพยาบาลโดยเนนการพฒนาตนเอง ดงน 1. เปาหมายการพฒนาจรยธรรมทางการพยาบาล เปนการพฒนา ครอบคลมพฒนาการทงในดานความรหรอปญญาดานเจตคต และดานการประพฤตปฏบต เปาหมายของ การพฒนาคอ 1.1 ความเจรญในเมตตาธรรม เปนเปาหมายทมงพฒนาทางเจตคต เชน ความ รสก เจตนา หรอความปรารถนาทจะชวยใหเพอนมนษยมสขภาพดและมความสข โดย มงใหบรการวชาชพทมคณภาพสงแกผใชบรการทกคนอยางเสมอภาค 1.2 ความมนคงในคณธรรม เปาหมายนมงพฒนาความเชอ เจตคตและการปฏบตหนาททเคารพในความถกตองเปนธรรมอยางมนคง ทงในการด ารงชวตทวไป และการปฏบตหนาทการพยาบาล 1.2.1 เชอวาคณคาของคนอยทการท าหนาทของตนอยางดทสด 1.2.2 เชอวาความสขแทจรงอยทความส ามารถรกษาอดมการณ หรอท าหนาท ในมนษยอยางดทสด ไมใชขนอยกบรางวลภายนอก 1.2.3 มความนบถอตนเองและวชาชพของตน แสดงตนวาเปนพยาบาลไดดวยความภาคภมใจในทกสถานการณ ส ามารถรบการวเคราะหเกยวกบการปฏบตการพยาบาลจากคนภายนอกได ดวยจตอนเปนธรรม และจตคดสรางสรรค 1.2.4 เชอวาพยาบาลควรเปนทพงไดของผอน โดยเฉพาะผปวยหรอผออนแอทตองการความชวยเหลอของพยาบาล จงสนใจ แสวงหาความรความช านาญอยเสมอ ใหการพยาบาลทค านงถง ความตองการทงกาย จต วญญาณและสงคมดวยความระมดระวง อยางเสมอตน เสมอปลาย 1.3 ความสามารถวนจฉยความถก ผด ชว ด เปนเปาหมายทางความร และสตปญญา รวมทงทกษะในการประยกตใชความรและประสบการณของตน ในการพจารณาตดสน เพอเลอกปฏบตในทศทางทถกตองเปนธรรมดวยวจารณญาณทชดเจน ไมรวนแรไมถกชกจงงาย และส ามารถชวยเหลอผอนใหเลอกทางปฏบตทถกตองและเปนธรรมดวย 1.4 การปฏบตดวยเหตผลเชงจรยธรรม เปนเปาหมายขนสงสด ซงมงพฒนาใหบคคลส ามารถควบคมตนไดไมแพตอธรรมชาตของมนษย ไดแก ความเหนแกตว ความอยากได

108

อยากมอยากเปน ซงเปนอ านาจผลกดนบคคลใหมความประพฤตเบยงเบนไปจากความมงมนทางคณธรรมของบคคล ความพรอมทจะพฒนาตนเอง มนษยมคณสมบตในการเรยนรทางนามธรรม และพฒนาจตใจและความประพฤตของตนใหประเสรฐยงขนอยางไมมทสนสด แตความส ามารถทจะพฒนาของแตละคนนน ตางกนสมบตอนเปนความพรอมทจะพฒนา จรยธรรมของบคคลประกอบดวย 1. ความรเกยวกบธรรมชาตของชวตและหลก จรยธรรม ทกคนไดมโอกาสเรยนรมาตงแตวยตนของชวตจากการเลยงด การศกษาอบรม และจากประสบการณในการปฏบตงาน โดยอาจเปนในวถทางทตางกน ซงเปนผลใหบคคลมพฒนาการทางจรยธรรมตางกน จากกฎเกณฑการตดสนทตางกน 2. ความใฝธรรม มนษยมธรรมชาต ของการ แสวงหาความถกตองเปนธรรมหรอความดงามตงแตวยท ารก คณสมบตนท าใหบคคลนยมคนด ชอบสงคมทมคณธรรมจรยธรรม ตองการทจะพฒนาตนเองใหเปนคนดอยางไรกตามประสบการณในชวตจากการเลยงดและเจรญเตบโตในสภาพแวดลอมทสงเสรมคณธรรม เปนปจจยส าคญใหบคคลพรอมทจะพฒนาตนเอง ใหมจรยธรรมสงกวา 3. ความรจกตนเองของบคคลนน คอ สรางความสามารถในการพจารณาใหรอทธพลของความดและความไมดของตนใหชดเจน ซงจะชวยใหบคคลส ามารถเสรมสรางความด ของตนใหมพลงเขมแขง ในลกษณะทตนเองและสงคมยอมรบได ความรจกตนเองนจะท าใหบคคล ม ความมนใจ มพลงและพรอมทจะขจดความไมดของตนและพฒนาตนเองอยางถกตองดขน วถทางพฒนาจรยธรรม 1. การศกษาเรยนร กระท าไดหลายวธ ดงน 1.1 การศกษาเรยนรดวยตนเอง ดวยการหาความ รจากการอานหนงสอเกยวกบปรชญาศาสนา วรรณคดทมคณคา หนงสอเกยวกบจรยธรรมทวไปและจรยธรรมวชาชพ 1.2 การเขารวมประชมสมมนา เพอแลกเปลยนความรความคดเหนและประสบการณเกยวกบคณธรรมจรยธรรม และการคบหาบณฑตผใสใจดาน จรยธรรม 1.3 การเรยนรจากประสบการณชวตและจากประสบการณในสถานทปฏบตงานบรการดานการพยาบาล ผใชบรการหรอผปวยเปนครสอนบทเรยนเรอง จรยธรรมทมคายง พยาบาลไดประสบการณตรงทง ทางตา ทางห ทางจมก และทางสมผสดวยมอตนเอง ประสบการณจรงเปนโอกาสอนประเสรฐในการเรยนรจรยธรรมแหงชวตทชวยใหผเรยนเรยนรไดอยางลกซงทงดานเจตคตและทกษะการแกปญหาเชงจรยธรรม อยางไรกตามขนอยกบความพรอมของบคคล ผมความพรอมนอยอาจจะไมไดประโยชนจากการเรยนรอนมคานเลย

109

2. การวเคราะหตนเอง บคคลผมความพรอมจะพฒนามความตงใจและเหนความส าคญของการวเคราะหตนเองเพอท าความรจกในตวตนเอง ดวยการพจารณาเกยวกบความรสกนกคดและพฤตกรรมการแสดงออกของตนเอง จะชวยใหบคคลตระหนกรคณลกษณะ ของตนเอง รจดดจดดอยของตน รวาควรคงลกษณะใดไว การวเคราะหตนเอง กระท าไดดวยหลกการตอไปน 2.1) การรบฟงความคดเหน เชงวพากษจากค าพดและอากปกรยาจากบคคลรอบขาง เชน จากผบงคบบญชา จากเพอนรวมงาน จากผใกลชดหรอบคคลในครอบครว 2.2) วเคราะหตนเองเกยวกบความคด ความตองการเจตคตการกระท า และผลการกระท า ทงในอดตและปจจบนอยางถองแท 2.3) คนหาความรจากแหลงความรตาง ๆ เชน จากต ารา บทความ รายงานการวจยดานพฤตกรรมศาสตรหรอศาสตรอน ๆ ทเกยวของ เพอน ามาประยกตใชในการวเคราะหและพฒนาตนและ 2.4) เขารบการอบรมเพอพฒนาจตใจ (จตใจและพฤตกรรมมนษยเปนสงทเปลยนแปลงและพฒนาไดเชนเดยวกบสรรพสงทงหลาย ในโลก) ท าใหจตใจไดเกดการเปลยนแปลง เกดปญญารบรตนเองอยางลกซงและแทจรง 3. การฝกตน เปนวธการพฒนาดานคณธรรมจรยธรรมดวย ตนเองขนสงสด เพราะเปนการพฒนาความส ามารถของบคคล ในการควบคมการประพฤตปฏบตของตนใหอยในกรอบของพฤตกรรมทพงปรารถนาของสงคม ทงในสภาพการณปกตและเมอเผชญปญหาหรอขดแยง การฝกตน เปนวธการพฒนาดาน คณธรรม จรยธรรมดวยตนเองขนสงสด เพราะเปนการพฒนา ความสามารถของบคคล ในการควบคมการประพฤตปฏบตของตนใหอยในกรอบของพฤตกรรมท พงปรารถนาของสงคม ทงในสภาพการณปกตและเมอเผชญปญหาหรอขดแยง 3.1 การฝกวนยขนพนฐาน เชน ความขยนหมนเพยร การพงตนเอง ความตรงตอเวลา ความรบผดชอบ การรจกประหยดและออม ความซอสตย ความม สมมาคารวะ ความรกชาตฯ 3.2 การรกษาศลตามความเชอในศาสนาของตน ศลเปนตวก าหนดทจะท าใหงดเวนในการทจะกระท าชวรายใด ๆ อยในจตใจ สงผลใหบคคลมพลงจตทเขมแขงรเทาทนความคดส ามารถควบคมตนได 3.3 การท าสมาธ เปนการฝกใหเกดการตงมนของจตใจท าใหเกดภาวะมอารมณหนงเดยวของกศลจต เปนจตใจทสงบผองใสบรสทธเปนจตทเขมแขง มนคง แนวแน ท าใหเกดปญญาส ามารถพจารณาเหนทกอยางตรงสภาพความเปนจรง 3.4 ฝกการเปนผให เชน การรจก ใหอภย รจกแบงปนความร ความดความชอบ บรจาคเพอส าธารณะประโยชน อทศแรงกายแรงใจชวยงานส าธารณะประโยชนโดยไมหวงผลตอบแทนใดๆ

110

The Canadian Clearinghouse for Consumer and Corporate Ethics ไดใหแนวทางในการสรางคณธรรมส าหรบผบรหารไว 10 แนวทางคอ1) สรางจรรยาบรรณใหกบธรกจ 2) ผลกดนใหสมาชกในองคการตงแตระดบลางถงสงสดเขาใจจรรยาบรรณของธรกจใหตรงกน 3)น าเอาจรรยาบรรณผนวกเขาไปสระบบการประเมนผลงานทกระดบ 4) ใหการยอมรบและใหรางวลแกผทปฏบตตามจรรยาบรรณโดยเครงครด 5)สรางระบบการใหค าแนะน าเกยวกบจรรยาบรรณทสรางขน 6) อภปรายจรรยาบรรณทขาดความชดเจนรวมกน7)เผยแพรจรรยาบรรณในสอสงพมพเชนจดหมายขาวภายในองคการอยางสม าเสมอ 8) มการสอบถามความเขาใจจรรยาบรรณของพนกงาน ในองคการ 9) สรางระบบการใหค าปรกษาทนทผานทกชองทางทท าไดเชนใชระบบ Internet และ10) เปดใหมการอภปรายจรรยาบรรณอยางกวางขวาง การพฒนาจรยธรรมดวยวธพฒนาสามารถสรปไดวาตนเองตามขนตอนดงกลาว เปนธรรมภาระทบคคลส ามารถปฏบตไดควบคกบการด าเนนชวตประจ าวน แตมใชเปนการกระท า ในลกษณะเสรจสน ตองกระท าอยางตอเนองจนเปนนสย เพราะจตใจของมนษยเปลยนแปลงไดตลอดเวลา เฉกเชน กระแสสงคมทเปลยนแปลงตลอดเวลา นกปราชญมความเหนวาการด าเนนชวตของมนษยเราควรด าเนนไปอยางมจดมงหมายเพราะจะท าใหมนษยเราเกดก าลงใจ มความมานะพยายามตอสอปสรรค รวมทงสรางสรรคเพอใหชวตบรรลจดมงหมายตามทตองการ จดมงหมายของชวต คอ สงก าหนดพฤตกรรมการกระท าของมนษย พยาบาลกเชนเดยวกนการมจดมงหมายในชวตโดยเฉพาะรจดมงหมายของ ชวตตองการอะไร รวาตนจะเดนทางชวตไปทใด มความมนใจในการเดนทางของชวต ไตรตรอง มวจารณญาณ เมอเผชญปญหา ไมลไหว ไปตาม สงแวดลอมภายนอกทมากระทบ สามารถตดสนใจแกปญหา เลอกการกระท าได จะท าใหพยาบาลผนนส ามารถปฏบตการตอผรบบรการไดอยางมคณภาพ จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมนนเปนเรองทมความส าคญอยางยง ท าใหเขาใจวาผบรหารสถานศกษา ในระดบอดมศกษาโดยเฉพาะอยาง สถานศกษาของพยาบาล มความจ าเปนตองวเคราะห คนหา ใหทราบใหไดวามองคประกอบใดบางทมความเกยวของและสมพนธกบภาวะผน าเชงจรยธรรม และ จะน าไปสการท าความเขาใจกบปญหา การเผชญและคนหาทางเลอกในการแกปญหาไดอยางเหมาะสม

111

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงนใชระเบยบวธวจยแบบผสมผสาน (Mixed Methodology) แบบ The explanatory sequential design ตามแนวคดของ Creswell และ Clark (2011 : 70) การด าเนนการวจยแบงเปน 2 ระยะ ระยะท1 มงศกษาองคประกอบของภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขโดยใชระเบยบวธการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) และระยะท 2 เพอศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนกกระทรวงสาธารณสขโดยใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) ซงมรายละเอยดวธการด าเนนการวจยตามขนตอนดงน ขนตอนกำรด ำเนนกำรวจย ผวจยไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การคนหาองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ม 2 ขนตอน ด าเนนการดงน 1. การวเคราะหเอกสาร (Document Research) 1.1 ศกษาแนวคดเกยวกบแนวคด คณธรรมจรยธรรม แนวคดจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ หลกจรยธรรม แนวคด/ทฤษฏจรยศาสตร จรรยาบรรณวชาชพทางการพยาบาล ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของ ทฤษฎตนไมจรยธรรม ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมทเกยวของกบจรยธรรมส าหรบพยาบาล ทฤษฎภาวะผน าทเกยวของ แนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมเอกสารและงานวจย เพอก าหนดกรอบแนวคดและคนหาตวแปรเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 1.2 น าผลการศกษามาสรปโดยสรางตารางการวเคราะหตวแปรภาวะผน า เชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 1.3 จดท ารางตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขโดย ด าเนนการดงน 1.3.1 น ารางตวแปรจากการวเคราะหทผานการคดกรองตวแปรเบองตน ไดจ านวน 35 ตวแปร มาเพอก าหนดขนาดของกลมตวอยาง ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดย พจารณาอตราสวนของตวแปรตอขนาดกลมตวอยาง คอ 1 : 5-20 (Hair et al, 1998) ซงเปนไปตามเกณฑในการก าหนดกลมตวอยางของHair จงไดขนาดของกลมตวอยาง 175-725 คน

112

1.3.2 น าเสนอรางตวแปรเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอชวยพจารณาความเหมาะสมของตวแปร และน ามาปรบปรงแกไข 2 .การวเคราะหองคประกอบ (Exploratory Factor Analysis) ซงมการด าเนนการ ดงน

2.1 น ารางตวแปร ภาวะผน าเชงจรยธรรมทไดจ านวน 35ตวแปรมาสรางเปนขอค าถามไดจ านวน 88 ขอเพอด าเนนการวจยเชงส ารวจ

2.2 ตรวจสอบความสอดคลองและความเทยงตรงเชงเนอหาของรางตวแปรมาสรางเปนขอค าถามจ านวน 5 คน คอ กลมเชยวชาญเฉพาะสาขา 3 กลม คอ ดานภาวะผน า เชงจรยธรรม ดานการบรหารการศกษา และดานคณธรรมจรยธรรม ในสถานศกษาระดบอดมศกษา โดยมหลกเกณฑเกยวกบความความคดเหนของผเชยวชาญ ผวจยหาคาความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) ดงน หาคาความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) โดยวธการวเคราะหหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบนยามหลกประเดนหลกของแบบสอบถาม โดยมคา IC (Index of Congruence) ทมคาตงแต 0.60 ขนไป (พวงรตน ทวรตน, 2540)

2.3 น าตวแปรทผานการพจารณาตรวจสอบความตรงเชงเนอหาของผเชยวชาญ มาหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามและค านยามทเรยกวา คา IC ทมคาตงแต 0.60 ขนไป ไดตวแปร และด าเนนการปรบปรงจดท าเปนขอค าถามและแบบสอบถามฉบบสมบรณ

2.4 น าแบบสอบถามฉบบสมบรณ ไปตรวจสอบคณภาพโดยน าไปทดลอง กบประชากรทไมใชกลมตวอยาง คอ ผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา หวหนางาน จ านวน 30 คน เพอหาคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบค (Cronbach, s Alpha Coefficient, 1990) โดยมเกณฑคา ความเชอมนของแบบสอบถามตองไมต ากวา .70 (กลยา วาณชยบญชา, 2552) จงเปนแบบสอบถาม ทเชอถอ ไดคาความเชอมน 0.992 หลงจากนนจงน าไปเกบขอมลกบกลมตวอยาง 2.5 วเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ โดยน าแบบสอบถามทไดรบกลบคนน ามาตรวจสอบความสมบรณ ด าเนนการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจโดยโปรแกรมส าเรจรป จงไดองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 2.6 สรปผลการวเคราะหองคประกอบไดตวแปรแฝงและตวแปรสงเกตไดของภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขเสนอตออาจารยทปรกษา

113

ระยะท 2 การศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข เปนการวจย เชงคณภาพ มวตถประสงคเพอศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรม ม 4 ขนตอน ด าเนนการดงน 1. น าผลการวเคราะหองคประกอบทไดมาก าหนดเปนแนวทางค าถามในการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบวทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก ภาคๆละ 1 แหง จ านวน 5 วทยาลยฯ ทเปนหนวยงานทมการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมอยางตอเนอง 2. สมภาษณเชงลกวทยาลยพยาบาลทเปนหนวยงานทมการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมอยางตอเนองโดยใชแนวทางในการสมภาษณเกยวกบ คณลกษณะ บทบาท แนวทางใน การบรหารโดยใชภาวะผน าจรยธรรมตามองคประกอบทวเคราะหได ประเดนปญหาจรยธรรมทพบ ความยากล าบากในการเชญกบและแกปญหา ตามมมมองและแนวคด ของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 3. วเคราะหขอมลเชงคณภาพดวยการตความตามเนอหา โดยการจดหมวดหม ของขอมลและจ าแนกวเคราะหตามประเดนค าถามการวจย น าผลทไดจากมาสรปและสงเคราะห เชงทฤษฎเชอมโยงกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทวเคราะหได 4. สรปผลทไดเพอน าเสนอประเดนปญหาจรยธรรมทพบ ลกษณะของปญหา การความยากล าบากเมอตองเผชญและแกปญหาในการบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ประชำกรและกลมตวอยำง

ประชากรและกลมตวอยางในการศกษา แบงออกเปน 2 ลกษณะคอ 1. การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยการวจยเชงส ารวจ (Survey Study) องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 1.1 ประชากร เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางานในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 1.2 กลมตวอยาง เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางานในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ซงมจ านวน 13-15 คนในแตละวทยาลยพยาบาลฯ การวจยในครงน ผวจยไดจ านวนตวแปร 35 ตวแปร

114

ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดย พจารณาอตราสวนของตวแปรตอขนาดกลมตวอยาง คอ 1 : 5-20 (Hair et al, 1998) ซงเปนไปตามเกณฑในการก าหนดกลมตวอยางของHair ไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 175-725 คน แลวท าการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ด าเนนการเกบขอมลไดกลมตวอยางจ านวนทงสน 443 คน 2. การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In depth Interview) ซงกลมผใหขอมล (Key Informants) มคณสมบตดงน 2.1 เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางานในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข วทยาลยพยาบาลตามสงกดเครอขายการศกษาพยาบาล ใน 5 ภาค ๆ ละ 1 วทยาลยฯ จ านวน 5 วทยาลย ฯ รวมเปนจ านวน 30 คน 2.2 การคดเลอกวทยาลยพยาบาลไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจงโดยใชหลกเกณฑ จากการด าเนนการเสรมสรางจรยธรรมอยางตอเนอง เครองมอทใชในกำรวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน แบงออกเปน 2 ลกษณะดงน 1. การวจยเชงปรมาณ เครองมอทใชในการวจยครงน แบงออกเปน 2 ตอนดงน ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถามมลกษณะเปนแบบเลอกตอบ (Check List) ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบความคดเหนเกยวกบองคประกอบภาวะผน า เชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 88 ขอมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ตามเกณฑการวดของ

ลเครท ก าหนดคาคะแนนเปน 5 4 3 2 และ 1 โดยใหกลมตวอยางขดเครองหมาย ( ) ลงในชองทตรงกบความคดเหนของตนเองมากทสด โดยใชเกณฑการใหคะแนนดงน

1 คะแนน หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในระดบนอยทสด

2 คะแนน หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารใน ระดบนอย 3 คะแนน หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในใน ระดบปานกลาง

115

4 คะแนน หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในใน ระดบมาก 5 คะแนน หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในใน ระดบมากทสด

2. การวจยเชงคณภาพ เปนแบบสมภาษณเปนแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structure Interview) แนวค าถามปลายเปดใชในการสมภาษณเชงลก จ านวน 7 ขอ โดยม แนวของค าถามทใชในการสมภาษณเชงลกเกยวกบถงคณลกษณะ บทบาท แนวทางในการบรหารโดยใชภาวะผน าจรยธรรมตามองคประกอบทวเคราะหได และประเดนปญหาจรยธรรมทพบในการบรหารสถานศกษา ปญหาทยากล าบากในการบรหารสถานศกษา การเผชญกบปญหาและการแกปญหา เหตปจจยแหงความส าเรจตามมมมองและแนวคด แนวปฏบตการแสดงออกของผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางาน กำรสรำงและตรวจสอบคณภำพเครองมอในกำรวจย

รายละเอยดการสรางและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ แบงได2 ลกษณะดงน 1. การวจยเชงปรมาณ 1.1 ศกษาหลกการ แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมและองคประกอบภาวะผนาเชงจรยธรรมของผบรหารสถานศกษา 1.2 ก าหนดนยามปฏบตการของเครองมอทใชในการวจยโดยอาศยฐานทฤษฎและงานวจย 1.3 ในการสรางรางตวแปรผวจยจะค านงถงใหเปนไปตามหลกวชาการทถกตองและการไดแบบสอบถามทดมคณภาพ มความตรงทงในเชงโครงสราง (Construct Validity) 1.4 ตรวจสอบคณภาพเครองมอเชงเนอหา (Content Validity) โดยด าเนนการดงน ผวจยน ารางตวแปรใหผเชยวชาญตรวจสอบความสอดคลองความเทยงตรงเชงเนอหาของราง ตวแปรจ านวน 5 คน คอ กลมเชยวชาญเฉพาะสาขา 3 กลม คอ ดานภาวะผน าเชงจรยธรรม ดานการบรหารการศกษา และดานคณธรรมจรยธรรม ในสถานศกษาระดบอดมศกษา โดยมหลกเกณฑเกยวกบความความคดเหนของผเชยวชาญดงน

116

ถาเหนวาตวแปรดงกลาวเหมาะสม ใหคะแนน 1 คะแนน ถาไมแนใจวาตวแปรดงกลาวเหมาะสม ใหคะแนน 0 คะแนน ถาเหนวา ตวแปรดงกลาวไมเหมาะสม ใหคะแนน -1 คะแนน

ผวจยหาคาความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) โดยวธการวเคราะห หาคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบนยามหลก ประเดนหลกของแบบสอบถาม โดยใชสตรการหาคา IC (Index of Consistency) ของ Rovinelli และHambleton (อางถงในพวงรตน ทวรตน. 2540 : 117)

IC = N

R

เมอ IC แทน ดชนความสอดคลองของขอความกบประเดนหลกทศกษา R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญทงหมด N แทน จ านวนผเชยวชาญ โดยเลอกตวแปรทมคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามและค านยาม ทเรยกวา คา IC ( Index of Consistency) ทมคาตงแต 0.60 ขนไป (พวงรตน ทวรตน, 2540) ซงตวแปรทง88 ขอมคา IC อยระหวาง 0.81-1 จงไดตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 35 ตวแปร และ น ารางตวแปรทผานการแกไขแลวมาสรางขอค าถามและสรางเปนเครองมอฉบบสมบรณ 1.5 ผวจยตรวจสอบความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามโดยน าไปทดลองใชกบผบรหารทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน หาคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของ ครอนบค (Cronbach’s Alpha Coefficient) (Cronbach, 1990) การหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามโดยใชสตรสมประสทธ แอลฟา Alpha Coefficient ของ ครอนบค (Cronbach,s Alpha Coefficient) (Cronbach. ,1990) โดยใชสตร

K =

2

2

11 tS

S

K

K

117

เมอ K แทน ความเชอมนของแบบสอบถาม

2

tS แทน ผลรวมคาความแปรปรวนของคะแนนแตละขอ

2

tS แทน ความแปรปรวนของแบบสอบถามทงฉบบ K แทน จ านวนขอในแบบสอบถาม

ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ ไดคาความเชอมน 0.992 1แสดงวา แบบสอบถามมความเชอมนสามารถวดไดมความสอดคลองระหวางภายในและสามารถน าไปใชหลงจากนนจงน าไปเกบขอมลกบกลมตวอยาง 2. การวจยเชงคณภาพ ผวจยน าผลการวเคราะหองคประกอบทไดมารางก าหนด/สรางเปนแนวทางค าถามในการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) เปนแบบสมภาษณแบบ กงโครงสราง (Semi-Structure Interview)จ านวน 7 ขอ โดยมแนวของค าถามทใชในการสมภาษณ เชงลกเกยวกบถงคณลกษณะ บทบาท แนวทางในการบรหารโดยใชภาวะผน าจรยธรรม และ ประเดนปญหาจรยธรรมทพบในการบรหารสถานศกษา ปญหาทยากล าบากในการบรหารสถานศกษา การเผชญกบปญหาและการแกปญหา เหตปจจยแหงความส าเรจตามมมมองและแนวคด แนวปฏบตการแสดงออกของผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางาน กำรเกบรวบรวมขอมล แบงเปน 2 ลกษณะ ดงน

1.ในการวจยเชงปรมาณ ด าเนนการดงน 1.1 ผวจยท าหนงสอถงบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน เพอขอเอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย ในการขออนญาต เกบรวบรวมขอมลในแตละวทยาลยพยาบาลฯ จ านวน 29 วทยาลย 1.2 ผวจยท าหนงสอขออนญาตจากภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรเพอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลไปยง ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 29 วทยาลย 1.3 ผวจยประสานงานผานงานวจยฯ ในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขไปยงผอ านวยการ รองผอ านวยการหวหนาภาคฯ และหวหนางานจ านวน 15-20 คนตอวทยาลย 1.4 ผวจยจดสงแบบสอบถามไปจ านวนทงสน 500 ฉบบ เพอเกบขอมลและตดตามความครบถวนสมบรณและสงแบบสอบถามกลบมายงผวจยไดจ านวนทงสน 443 ฉบบ 1.5 ผวจยรวบรวมแบบสอบถามและเตรยมการวเคราะหขอมลขนตอไป

118

2. การวจยเชงคณภาพ ด าเนนการหลงจากวเคราะหองคประกอบแลว ดงน 2.1 ผวจยท าหนงสอขออนญาตจากภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรเพอขออนญาตเกบรวบรวมขอมล ใชเอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย ในการขออนญาตเกบรวบรวมขอมลไปยงผอ านวยการวทยาลยพยาบาลเครอขายในภาคตางๆ สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 5 วทยาลย 2.2 ผวจยประสานงานผานงานวจยฯ ในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขในวทยาลยทเปนกลมผใหขอมล (Key Informants) การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาคฯ และหวหนางานจากสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขวทยาลยพยาบาลตาม สงกดเครอขายการศกษาพยาบาล ใน 5 ภาคๆ ละ 1 วทยาลย โดยใชหลกเกณฑจากการด าเนนการเสรมสรางจรยธรรมอยางตอเนอง จ านวน 5 วทยาลยฯ รวมเปนจ านวน 30 คนโดยนดหมาย เพอการขอเกบขอมลดวยตนเอง 2.3 ผวจยใหกลมผใหขอมลไดอานเอกสารชแจงและลงลายมอชอแสดง ความยนยอมเปนอาสาสมครวจยโดยไดบอกกลาวและใชเวลาในการเกบขอมลในแตละรายไมเกน 1.30-2ชม. นาทและตรวจสอบความครบถวนสมบรณ 2.4 ผวจยสรปและสงเคราะหเชงทฤษฎเชอมโยงกบองคประกอบภาวะผน า เชงจรยธรรมทวเคราะหได กำรวเครำะหขอมล แบงเปน 2 ลกษณะ ดงน

1. การวจยเชงปรมาณ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ด าเนนการดงน

1.1 การวเคราะหขอมลพนฐานของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข โดยใชสถตพรรณนา คอคารอยละ (Percentage)

คารอยละ (Percentage)

รอยละของรายการใด = ความถของรายการนน X 100 ความถทงหมด

119

1.2 สถตการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) เพอหาองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ผวจยไดใชโปรแกรมส าเรจรป ดงน 1.2.1 วดความเหมาะสมของขอมลวาเหมาะทจะท าการวเคราะหองคประกอบหรอไม โดยการใชสถต KMO : Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy และ Bartlett’s Test of Sphericity ซงขอมลทมความเหมาะสมสามารถท าการวเคราะหองคประกอบไดตองมคา KMO ≥ 0.8 (Kaiser and Rice, 2001) และความสมพนธระหวางตวแปร โดยการทดสอบ Bartlett’s Test of Sphericity คาไอเกน (Eigenvalues) ของบางตวแปรตองมคามากกวา 1 และบางตวแปรมคาไอเกน (Eigenvalues) ใกล 0 จะท าให คาดเทอรมเนนตของเมทรกซสหสมพนธ มคาตดลบ แสดงวา เมทรกซมความสมพนธกน ขอมลมความเหมาะสมทจะน าไปวเคราะหองคประกอบ (กลยา วาณชยบญชา, 2552) 1.2.2 วเคราะหองคประกอบ ดวยวธการสกดปจจยหรอหาองคประกอบหลก (Principal Component Analysis) และน าองคประกอบทมคาไอเกน (Eigenvalues) เกน 1 ไปใชหมนแกนแบบตงฉาก ออโธกอนอล (Orthogonal) ดวยวธวารแมกซ (Varimax) เพอหาองคประกอบ โดยใชเกณฑในการเลอกองคประกอบทมน าหนกองคประกอบ (Factor Loading) ท .50 ขนไป ซงเปนคาน าหนกทมนยส าคญในทางปฏบต (Practically Significant) (A.L. Comrey และ Lee.H.B.,1992) คาไอเกน (Eigenvalues) เกน 1 และตวแปรในแตละองคประกอบตองมจ านวน 3 ตวแปรขนไป จงถอวาเปน 1 องคประกอบ ตามเกณฑของ Kaiser และ Rice (2001) ในการวเคราะหองคประกอบ โดยไดด าเนนการดงน (กลยา วานชยบญชา, 2552) ขนท 1 ตรวจสอบขอมลทใชวเคราะหวาเปนไปตามขอตกลงหรอไม และ สรางเมทรกซ สหสมพนธ (Correlation Matrix) ขนท 2 สกดองคประกอบ (Extraction Factor Analysis : Factor Extraction หรอ Initial Factors) ขนท 3 เลอกวธการหมนแกน (Factors Rotation) ขนท 4 เลอกคาน าหนกองคประกอบ (Factors Loading) ขนท 5 การใหความหมายและการตงชอองคประกอบทวเคราะหได 2. การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ เปนขอมลทไดจากการสมภาษณเปนขอมล เชงคณภาพ (Qualitative Data) จากกการสมภาษณเชงลก (In depth Interview) เพอใหไดขอมล เกยวกบ ภาวะผน าจรยธรรม ประเดนปญหาทางจรยธรรม ความยากล าบาก การแกปญหาใน

120

การบรหารสถานศกษาเนองจากผวจยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content analysis) เปน ความเรยง โดยด าเนนการดงน 2.1 ด าเนนการถอดเทปการสมภาษณและอานค าบรรยายหรอขอมลทงหมดท ไดจากการบนทกหลายๆ ครง (Read all the subjects descriptions) เพอใหเกดความเขาใจของปรากฏการณ(Acquired or feeling for them) 2.2 อานขอความเดมอกครงแลวดงขอความหรอประโยคส าคญๆ (Extract significance phrases or statement) โดยขดเสนใตกลมค าหรอประโยคทเกยวของกบเนอหาทศกษาจบประเดนทส าคญทไดใหสอดคลองกบกบวตถประสงค คอ การศกษาภาวะผน าจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 2.3 น ากลมค าทหรอขอความทขดเสนใตมาตความหรอใหความหมาย(formulate meaning) 2.4 น าขอความหรอประโยคทก าหนดความหมายแลวมาแยกประเภท จดหมวดหมของขอมล (Sorting and coding data) จดกลมตามประเภทหรอลกษณะทมความหมายท านองเดยวกน (Organized the formulate meaning)โดยแยกประเภทของขอมลทมความสมพนธกนและแตกตางกนไวดวยกน 2.5 น าขอมลทไดมาสกดหรอวเคราะหหารปแบบและแนวคดหลกของขอมล จากการสมภาษณ (Identifying patterns and themes) ซงจะไดทงกลมใหญ (Themes) กลมยอย (Sub themes) และเขยนในรปของความสมพนธไว 2.5 เขยนรายละเอยดของปรากฏการณในแตละหวขอใหชดเจน (exhaustive description) หลงจากทไดขอมลแตละประเดนมากพอแลว 2.6 น าค าอธบายปรากฏการณและสอใหตรงกบปรากฏการณจรงภายใต การศกษาวจยสรางขอสรปแบบอปนย (Analytic Induction) เปนการใชขอมลทไดมาสรปผลทเกดขนจากการสมภาษณ 2.7 พสจนขอสรป (Verifying conclusion) เปนการพสจนวาขอสรปทผวจยสรางขนมาจากค าอธบายจากการสมภาษณของผใหขอมล เปนการใชขอมลทไดมาสรปผลทเกดขนโดยเปนการสรปทดและสมบรณแลวเปนการสรปทดและสมบรณแลว โดยการตรวจสอบกบกลมผใหขอมลอกครง

121

2.8 สรปและสงเคราะหเชอมโยงกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทวเคราะหไดขอมล เกยวกบประเดนปญหาจรยธรรม ความยากล าบาก การแกปญหาในการบรหารสถานศกษาในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

122

ภำพประกอบท 3 ขนตอนของการด าเนนการวจย

ระยะท 1 กำรวเครำะหองคประกอบ

ระยะท 2 กำรศกษำภำวะผน ำเชงจรยธรรมและประเดนปญหำจรยธรรม

ขนตอน วธด ำเนนกำรวจย ผลผลต

1. ศกษาเกยวกบแนวคด คณลกษณะ

ทฤษฎ ศกษาและ สงเคราะหเอกสารฯ

2. คนหาตวแปร

3. สรางแบบสอบถามองคประกอบ

ภาวะผน าเชงจรยธรรม

4.วเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ

1. รางตวแปร องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 2.องคประกอบภาวะผน า เชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชนก กระทรวงสาธารณสข

วเคราะหองคประกอบ

ภาวะผน าเชงจรยธรรม

การศกษาภาวะ

ผน าเชงจรยธรรม

และประเดน

ปญหาจรยธรรม

1. น าผลการวเคราะหองคประกอบท

ไดมาก าหนดเปนแนวทางค าถามในการ

สมภาษณเชงลกเกยวกบภาวะผน าเชง

จรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรม

2. ด าเนนการสมภาษณผทเกยวของ

3. สรปและสงเคราะหเชงทฤษฎ

เชอมโยงกบองคประกอบภาวะผน าเชง

จรยธรรมทวเคราะหไดตามประเดนท

ก าหนด

4. น าเสนอผลการศกษา

1. ขอค าถามในการการสมภาษณ

เชงลก

2. ภาวะผน าเชงจรยธรรมของ

ผบรหารวทยาลยพยาบาล

สงกดสถาบนพระบรมราชชนก

กระทรวงสาธารณสข

3. ประเดนปญหาจรยธรรม

(Ethical Dilemmas)ของผบรหาร

วทยาลยพยาบาล สงกดสถาบน

พระบรมราชชนก กระทรวง

สาธารณสข เกยวกบการบรหาร

สถานศกษา

123

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนมวตถประสงค วเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม ศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรม และศกษาประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษา ของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข เปนงานวจยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) ซงใชเทคนควธการวจยเชงปรมาณ และเทคนควธการวจยเชงคณภาพมาผสมผสานกน สามารถน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ตามล าดบขนตอนการวจย ดงน ระยะท 1 การวเคราะหองคประกอบ

1. การคนหาองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม ศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขโดยการศกษาและวเคราะหเอกสารแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ศกษาจากเอกสาร (Documentary Research) ไดรางตวแปรจ านวน 35 ตวแปรและน าไปสรางแบบสอบถามได จ านวน88ขอ

2 .การวเคราะหองคประกอบ (Exploratory Factor Analysis) เปนการวจยเชงปรมาณโดยการส ารวจองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ใชแบบสอบถาม ในการรวบรวมขอมล ท าการเลอกแบบเฉพาะเจาะจงโดยกลมตวอยาง เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางาน วทยาลยพยาบาลฯ จ านวน 29 แหงผวจยด าเนนการสงแบบสอบถามจ านวน 500 ฉบบไดรบแบบสอบถามกลบคนทงสน 443 ฉบบ คดเปนรอยละ 86.66 น ามาวเคราะหขอมลองคประกอบ เชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) โดยใชโปรแกรมส าเรจรป

ระยะท 2 การศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข เปนการวจยเชงคณภาพโดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)โดยน าผลจากการวเคราะหองคประกอบมาเปนแนวทางในการสรางแนวทางการสมภาษณ ซงกลมผใหขอมล(Key Informants) ซงเปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางาน จากวทยาลยพยาบาลฯ ใน 5 ภาคๆ ละ 1 วทยาลย จ านวน 5 วทยาลยฯ รวมเปนจ านวน 30 คน โดยการเลอกแบบเจาะจงแลวน ามาวเคราะหขอมลภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลฯ ดวยการสงเคราะหเชงทฤษฎเชอมโยงกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทวเคราะหไดตามประเดนทก าหนด

124

ผวจยขอน าเสนอผลการวจยแบงเปน 2 ตอน คอผลการวจยเชงปรมาณและผลการวจย เชงคณภาพ ดงน ตอนท 1 ผลการวจยเชงปรมาณ

1. การวเคราะหขอมลทวไป 1.1 ผวจยด าเนนการสงแบบสอบถามไปยงวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขจ านวน 29 แหง ไดจดสงแบบสอบถามจ านวน 500 ฉบบไดรบแบบสอบถามกลบคนทงสน 443 ฉบบ คดเปนรอยละ 86.66 1.2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามสถานภาพทวไปของ ผตอบแบบสอบถาม ไดแก บคลากรทปฏบตหนาทอาจารยในวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสขจ าแนกตามเพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง ประสบการณดานการสอนและประสบการณ ในต าแหนงโดยการแจกแจงความถ(Frequency)และคารอยละ (Percentage) ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามเพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง ประสบการณดานการสอนและประสบการณในต าแหนง

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ เพศ ชาย หญง

33 410

7.45

92.55 รวม 443 100.00 อาย 21-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51-60 ป

31 95

237 98

2.90

21.40 53.50 22.10

รวม 443 100.00 ต าแหนงหนาท หวหนางาน หวหนาภาค รองผอ านวยการ ผอ านวยการฯ

206 160 77 6

45.15 36.12 17.38 1.35

รวม 443 100.00

125

ตารางท 4 (ตอ) แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามเพศ อาย วฒการศกษา ต าแหนง ประสบการณดานการสอนและประสบการณในต าแหนง ขอมลทวไป จ านวน รอยละ

วฒการศกษา ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก

317 120 6

71.56 27.09 1.35

รวม 443 100.00 ประสบการณในต าแหนงหนาท 1-5 ป 6-10 ป 11-15 ป

15 ป

137 55 75 175

30.90 12.40 16.90 39.70

รวม 443 100.00 ประสบการณดานการสอน 1-10 ป 11-20 ป 11-15 ป 21-30 ป

30 ป

59 146 197 40 1

13.30 33.00 44.50 9.00 0.20

รวม 443 100.00

จากตารางท 4 พบวา กลมตวอยางเปนบคลากรทปฏบตหนาทอาจารยใน วทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสขทงหมด 443 คน สวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 410 คนคดเปนรอยละ 92.55 อายอยในชวง 41-50ปจ านวน 237 คนคดเปนรอยละ 53.5 มวฒปรญญาตร จ านวน 317 คน คดเปนรอยละ 71.56 ซงมประสบการณในต าแหนงหนาทมากกวา15ปจ านวน 175 คน คดเปนรอยละ 39.70และมประสบการณดานการสอน 11-15ปจ านวน 197 คน คดเปนรอยละ 44.50 โดยประกอบดวยต าแหนงผอ านวยการ จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 1.35 รองผอ านวยการ จ านวน 77 คน คดเปนรอยละ 17.38 หวหนาภาค จ านวน 160 คน คดเปนรอยละ 36.12 และ หวหนางาน จ านวน 206 คน คดเปนรอยละ 45.15

126

1.2 การวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) การวเคราะหภาวะผน าเชงจรยธรรมในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรม

ราชชนก กระทรวงสาธารณสข ดวยการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory Factor Analysis Model : EFA)โดยใชโปรแกรมส าเรจรป เพอส ารวจและระบองคประกอบรวม (common factor) มขนตอนดงน

1.การทดสอบขอตกลงเบองตนกอนการวเคราะหองคประกอบ โดยภายหลง จากเกบขอมล ผวจยไดตรวจสอบความสมพนธของตวแปร 2 วธ ดงน

วธท 1 ทดสอบสมมตฐานทางสถตเมทรกซสหสมพนธโดยการใช คาสมประสทธสหสมพนธ Bartlett’s Test of Sphericity พบวาปฏเสธสมมตฐานมระดบนยส าคญทางสถตอยในระดบต า (sig = .0000) แสดงวา ตวแปรแตละตวมความสมพนธกนเมทรกซสหสมพนธมความเหมาะสมทจะใชวเคราะหองคประกอบได (Hair และคณะ, 1988 ; กลยา วาณชยบญชา, 2552)

วธท 2 วเคราะหดชนเปรยบเทยบขนาดของคาสมประสทธสหสมพนธ ทสงเกตไดและขนาดของสหสมพนธพารเชยลระหวางตวแปรแตละคโดยใชสถต KMO (The Kaiser-Meyer-Olkin) หรอ Measure of Sampling Adequacy พบวามคาเทากบ .987 ซงมคามากกวา .5 และเขาใกล 1 แสดงวาขอมลทไดมความเหมาะสมมากในการวเคราะหองคประกอบ (Hair et al., 1998; กลยา วาณชยบญชา, 2552)

จากผลการทดสอบขอตกลงเบองตนทง 2 วธจงกลาวไดวาขอมลทไดจากกเกบกลมตวอยางมความเหมาะสมทจะน าไปการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมใน วทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ในแตละองคประกอบปรากฏดงตอไปน

ตารางท 5 แสดงคา KMO and Bartlett’s Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy .987 Bartlett’s Test of Approx.Chi-Square 5.91004 Sphericity df 3828 Sig. .000

127

จากตารางท 5 คา KMO ทไดมคา .987 ซงเปนคาทใกลเคยง 1 แสดงวาขอมล ทน ามาวเคราะหมความเหมาะสมของขอมลทงหมดในการทจะวเคราะหโดยใชเทคนค การวเคราะหสวนประกอบส าคญ หรอเนนองคประกอบหลก (Principal Component Analysis) ในการสกดองคประกอบ และ หาคาไอเกน (Eigenvalue) หาคาความรวมกน (Communality) จ านวนองคประกอบ (Factor) รอยละความแปรปรวน (Percentage of Variance) และรอยละ ของ ความแปรปรวนสะสม (Cumulative Percentage of Variance) ดงแสดงตามตารางท 6

ตารางท 6 แสดงจ านวนองคประกอบ คาไอเกนรอยละของความแปรปรวนรอยละความแปรปรวนสะสม

องคประกอบท คาไอเกน

(Eigenvalue) รอยละของ

คามแปรปรวน รอยละของ

คามแปรปรวนสะสม 1 21.816 24.791 24.791 2 16.099 18.294 43.085 3 13.298 15.111 58.196 4 11.760 13.363 71.559 5 8.029 9.123 80.683

จากตารางท 6 เมอพจารณาองคประกอบทมคาไอเกนมากกวา 1 พบวาม ทงหมด 5 องคประกอบ โดยมคาของความแปรปรวนสะสมเทากบรอยละ 80.683 2. การหมนแกนหลงจากการสกดองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวนตวแปร 88 ตวแปร เพอใหไดตวแปรทสมพนธกบองคประกอบในลกษณะทชดเจนมากยงขน และท าใหการแปลความหมายมความชดเจนขน โดยมขอตกลงเบองตนคอคาไอแกนมากกวา1และถอเอาคาน าหนกองคประกอบ(Factor Loading)คาตงแต 0.5 ขนไปและประกอบดวยตวแปรตงแต 3 ตวแปรขนไป ผวจยจงใชวธการหมนแกนองคประกอบ แบบออโธกอนอล (Orthogonal Rotation) ดวยวธ วารแมกซ (Varimax Rotation Method) ผลการหมนแกนหลงการสกดองคประกอบ ปรากฏวา ตวแปรทกตวอยในองคประกอบ มคาน าหนกองคประกอบของตวแปรแตละตวนนมคาตงแต 0.5 ขนไปและประกอบดวยตวแปรตงแต 3 ตวแปรขนไปของตวแปรแสดงดงตารางท 7

128

ตารางท 7 แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป

ตวแปร องคประกอบ

1 2 3 4 5 1 .587 2 .652 3 .642 4 .605 5 .543 6 .527 7 8 9 10 .536 11 12 .625 13 .555 14 15 .570 16 17 .699 18 .702 19 .664 20 .712 21 .734 22 23 .546 24 .553 25 .568 26 27 .571 28 .638 29 .596

129

ตารางท 7 แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป

ตวแปร องคประกอบ

1 2 3 4 5 30 .634 31 .580 32 .595 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

.593

.509

.616

.556

.553

.596

.641

.682

.636

.672

.504

.630

.572

.714

.713

.605

.597

.651

.505

.595

.598

.641

.607

.522

.542

ตารางท 7 (ตอ) แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป (ตอ)

130

ตารางท 7 แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป

ตวแปร องคประกอบ

1 2 3 4 5 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87

.708

.507

.616

.661

.504

.670

.503

.502

.654

.526

.542

.595

.549

.561

.612

.679

.549

.535

.663

.619

.610

.548

.504

.555

.519

.622

.566

.516

ตารางท 7 (ตอ) แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป (ตอ)

131

ตารางท 7 แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป

ตวแปร องคประกอบ

1 2 3 4 5 88

จากตารางท 7 คาน าหนกองคประกอบของตวแปรภายหลงหมนแกนแบบ ออโกอนอล(Orthogonal Rotation) ดวยวธวารแมกซ (Varimax Rotation Method) ปรากฏวา ตวแปรทงหมด88ตวทมคาน าหนกองคประกอบ (Factor Loading) ตงแต 0.50 ขนไปเหลอเพยง 77 ตว และในการก าหนดองคประกอบตองมตวแปรถง 3 ตวแปรจงสามารถก าหนดองคประกอบ 5 องคประกอบ และตงชอองคประกอบทวเคราะหไดชดเจนไดจ านวน 5 องคประกอบ ดงน องคประกอบท1 ม 38 ตวแปร คอตวแปรท 15 ,14, 28, 29, 30 ,31, 32, 33 ,36 ,41 ,42 ,43, 45, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63 ,64, 65, 67, 68, 72 ,76 ,77, 78,81, 82 และ 85 องคประกอบท2 ม 17 ตวแปร คอตวแปรท10,12,13,15,27,37,38,39,40,46, 47,48,49, 70,83,84และ86 องคประกอบท3 ม 9 ตวแปร คอตวแปรท 17,18,19,20,21,23,24,25และ34 องคประกอบท4 ม 9 ตวแปร คอตวแปรท 44,66,69,71,73,74.75,87และ88 องคประกอบท5 ม 4 ตวแปร คอตวแปรท 2,3,4และ6 ทงนแตละองคประกอบมรายละเอยดการเรยงตามน าหนกองคประกอบทง5 องคประกอบ ผลปรากฏดงตารางท 8- 12

ตารางท 7 (ตอ) แสดงตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบตงแต .50 ขนไป (ตอ)

132

ตารางท 8 แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 1

ขอท ขอค าถาม น าหนกองคประกอบ

57 ผบรหารมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม .714 58 ผบรหารมความสภาพเปนกนเองในการปฏบตกบบคลากรทกระดบ .713 59 ผบรหารมความเปนกลยาณมตรกบบคลากรทกระดบ .708 51

ผบรหารหลกเลยงการท าใหบคลากรทกระดบไดรบความกระทบเทอนหรอเสยหายจากการบงคบบญชาและการบรหาร

.682

85

ผบรหารมความเมตตา เขาใจความรสก เอออาทรตอบคลากรทกระดบและเพอนรวมวชาชพ

.679

53 ผบรหารมความยดหยนในการบรหารงานอยางเหมาะสม .672 62 ผบรหารมความเหนอกเหนใจบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม .661 64 ผบรหารสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ .670 68 ผบรหารใหอภยและไมผกใจเจบบคลากรในการแกปญหาในการปฏบตงาน .654 50 ผบรหารใหความเคารพในความแตกตางของบคคล .641 28 ผบรหารมความเคารพผอนอยางตอเนองและสม าเสมอ .638 52 ผบรหารมการแสดงออกถงการปกปองสทธพนฐานของบคลากรทกระดบ .636 30 ผบรหารใหความเคารพความเปนสวนตวของบคลากร .634 55 ผบรหารสามารถรวมปฏบตงานรวมกบบคลากรทกระดบไดเปนอยางด .630 41

ผบรหารมความสามารถในการวพากย วจารณบคคลอนดวยเหตผลทางจรยธรรมอยางเหมาะสม

.616

61

ผบรหารกระท าหนาทแทน โดยการเคารพสทธในการตดสนใจอยางอสระของบคลากร

.616

82 ผบรหารมความเขาใจและรบทราบขอจ ากดของบคคลอยางเหมาะสม .612 29 ผบรหารใหความเคารพในสทธอนชอบธรรมตามสทธมนษยชนของบคลากรใน

หนวยงานและวชาชพ .596

45

ผบรหารประสานประโยชนสขในงานใหแกคนทเขาไปเกยวของหรอคนทรวมไปดวยกน

.596

32

ผบรหารใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ

.595

77

ผบรหารใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ

.595

33

ผบรหารจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอตอบคลากรในการเผชญและแกไขปญหาทงของตนเองและหนวยงาน

.593

1

ผบรหารแสดงออกอยางมศกดศรในการปฏบตตอกนดวยความเคารพในความเปนมนษย

.587

133

ขอท ขอค าถาม น าหนกองคประกอบ

31 ผบรหารมความเมตตากรณาตอบคลากรทกระดบอยางสม าเสมอ .580 56 ผบรหารใหความเคารพในการกระท าทมเปาหมายของบคลากร .572 81

ผบรหารปฏบตตอบคลากรทกระดบโดยปราศจากการเลอกปฏบตและความล าเอยงอยางสม าเสมอ

.561

42 ผบรหารใหความส าคญกบการบรหารจดการใหองคการมความสขทงองคกร .556 43

ผบรหารมการชกน าใหเกดความสามคคพรอมเพรยงกนทงประสานมอและประสานใจอยางเหนยวแนน

.553

78

ผบรหารสงเสรมใหเกดความมนใจในคณคาของงานจนท าใหบคลากรอยากท างานและรกงานทท าซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนอง

.549

5 ผบรหารมความเปนผน าทควรไดรบความเคารพและไววางใจในการปฏบตงาน .543 76 ผบรหารแสดงออกถงความสามารถในการใหบรการผอนไดอยางเตมใจ .542 72

ผบรหารสงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

.526

36 ผบรหารแสดงออกถงการไมแบงแยก แบงพรรคพวกในหนวยงานอยางชดเจน .509 49 ผบรหารสามารถสรางแรงบนดาลใจใหกบบคลากรในหนวยงานไดอยางเหมาะสม .507 54 ผบรหารแสดงออกถงการไมหลอกลวง รกษาสญญาทใหกบผบคลากร .504 63

ผบรหารเลอกใชวธการแกปญหาในหนวยงานและวชาชพอยางเหมาะสมตามสถานการณ

.504

65 ผบรหารมความกตญญตอผมพระคณและใหความเคารพอยางสม าเสมอ .503 67 ผบรหารแสดงออกถงการปฏบตทดตามความดงามและความถกตองอยางตอเนอง .502 คาไอเกนเทากบ 21.816

คารอยละของความแปรปรวน 24.791

จากตารางท 8 พบวา องคประกอบท 1 ประกอบดวยตวแปรรวม 38 ตวแปรมคาน าหนก

องคประกอบอยระหวาง .502 ถง .714 มคา ไอเกนเทากบ 21.816 และมคารอยละของ ความแปรปรวนเทากบ 24.791 แสดงวาตวแปรทง 38 ตวนเปนสวนประกอบทสามารถรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสดและสามารถอธบายความแปรปรวนของปจจยไดรอยละ 24.791 เมอเปรยบเทยบกบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) ขององคประกอบอนๆ แลวองคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 1 เมอพจารณาเปนรายขอพบวาผบรหารมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม มคาน าหนกองคประกอบมากทสด (.714) สวนตวแปรผบรหารแสดงออกถงการปฏบตทดตามความดงามและความถกตองอยางตอเนองมคาน าหนกองคประกอบนอยทสด (.502) และเมอพจารณาจากรายละเอยดของตวแปรในองคประกอบ ผวจยจงตงชอองคประกอบนวา “ดานการประสานประโยชนสข”

ตารางท 8 (ตอ) แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 1 (ตอ)

134

ตารางท 9 แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 2

ขอท ขอค าถาม น าหนกองคประกอบ 84 ผบรหารมความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ .663 39

ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและการบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ

.651

48 ผบรหารประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงามอยางสม าเสมอ .641 12 ผบรหารแสดงออกถงการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ .625 86 ผบรหารมความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ .619 49 ผบรหารยดหลกคณธรรม จรยธรรมในการบรหารงานอยางสม าเสมอ .607 37 ผบรหารแสดงออกถงความเปนคนดในวชาชพและสงคม .605 38 ผบรหารมการแสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน .597 47 ผบรหารมความเพยรพยายามและความอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ .598 46 ผบรหารเปนตวอยางในการมวนยในตนเองอยางสม าเสมอ .595 15 ผบรหารมความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาทความรบผดชอบของตน .570 27 ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง .570 13 ผบรหารแสดงออกถงการมจตสาธารณะตอวชาชพและสงคม .555 70 ผบรหารมความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงานอยางสม าเสมอ .549 10 ผบรหารมความจงรกภกดในหนวยงานของตน .536 83

ผบรหารมความชดเจนในการน าองคกรไปสความส าเรจและเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาล

.535

40

ผบรหารแสดงออกถงคณงามความด ความรและความสามารถทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคนและวชาชพ

.505

คาไอเกนเทากบ 16.099 คารอยละของความแปรปรวนสะสม 18.294

จากตารางท 9 พบวา องคประกอบท 2 ประกอบดวยตวแปรรวม 17 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .505 ถง .663 มคา ไอเกนเทากบ 16.099 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 18.294 แสดงวาตวแปรทง 17 ตวนเปนสวนประกอบทสามารถรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสดและสามารถอธบายความแปรปรวนของปจจยไดรอยละ15.111 เมอเปรยบเทยบกบคาความแปรปรวนของตวแปร(Eigenvalues) ขององคประกอบอนๆแลวองคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 2 เมอพจารณาเปนรายขอพบวาผบรหารมความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ มคาน าหนกองคประกอบมากทสด (.663) สวนตวแปรผบรหารแสดงออก ถงคณงามความด ความรและความสามารถทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคนและวชาชพ มคาน าหนกองคประกอบนอยทสด (.505) และเมอพจารณาจากรายละเอยดของตวแปรในองคประกอบ ผวจยจงตงชอองคประกอบนวา “ดานการสรางศรทธา”

135

ตารางท 10 แสดงความสมพนธระหวาง ขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 3

ขอท ขอค าถาม น าหนกองคประกอบ 21

ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม

.734

20

ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามความพยายาม

.712

18

ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ตามความด

.702

17

ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยยดหลกความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความตองการ

.699

19

ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามการกระท า

.664

25

ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบของบคลากร

.568

24

ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการรกษาสญญากบบคลากร

.553

23

34

ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง ผบรหารมความกลาเผชญกบปญหาในการตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ

.546

.522

คาไอเกนเทากบ 13.298 คารอยละของความแปรปรวนสะสม 15.111

จากตารางท 10 พบวา องคประกอบท 3 ประกอบดวยตวแปรรวม 9 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .522 ถง .734 มคาไอเกนเทากบ 13.298และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ15.111 แสดงวาตวแปรทง 9 ตวนเปนสวนประกอบทสามารถรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสดและสามารถอธบายความแปรปรวนของปจจยไดรอยละ15.111 เมอเปรยบเทยบกบคาความแปรปรวนของตวแปร(Eigenvalues) ขององคประกอบอนๆแลวองคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 3 เมอพจารณาเปนรายขอพบวาผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคมมคาน าหนกองคประกอบมากทสด(.734)สวนผบรหารมความกลาเผชญกบปญหาในการตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ มคาน าหนกองคประกอบนอยทสด(.522) และ เมอพจารณาจากรายละเอยดของตวแปรในองคประกอบ ผวจยจงตงชอองคประกอบนวา “ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม”

136

ตารางท 11 ความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 4

ขอท ขอค าถาม น าหนกองคประกอบ 75

ผบรหารสามารถเผชญกบปญหาในการปฏบตงานทซบซอนและยากตอการตดสนใจ

.622

66

ผบรหารมความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ

.610

87

ผบรหารแสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสมเมอตองเผชญกบการแกปญหาในหนวยงาน

.566

73

ผบรหารไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและการแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน

.555

69

ผบรหารแสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ

.548

44

ผบรหารตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค

.542

74

ผบรหารบรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม

.519

88

ผบรหารสามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวมในการปฏบตงานและเมอเผชญปญหา

.515

71 ผบรหารไมยอมใหการเมองหรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตน คาไอเกนเทากบ 11.760 คารอยละของความแปรปรวนสะสม 13.363

.504

จากตารางท 11 พบวา องคประกอบท 4 ประกอบดวยตวแปรรวม 9 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .504 ถง .622 มคา ไอเกน 11.760 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 13.363 แสดงวาตวแปรทง 9 ตวนเปนสวนประกอบทสามารถรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสดและสามารถอธบายความแปรปรวนของปจจยไดรอยละ13.363 เมอเปรยบเทยบกบคาความแปรปรวนของตวแปร(Eigenvalues) ขององคประกอบอนๆแลวองคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 4 เมอพจารณาเปนรายขอพบวาผบรหารสามารถเผชญกบปญหาในการปฏบตงานทซบซอนและยากตอการตดสนใจมคาน าหนกองคประกอบมากทสด (.622) สวนผบรหารไมยอมใหการเมองหรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตนมคาน าหนกองคประกอบนอยทสด (.504) และเมอพจารณาจากรายละเอยดของตวแปรในองคประกอบ ผวจยจงตงชอองคประกอบนวา “ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ ”

137

ตารางท 12 แสดงความสมพนธระหวางขอค าถามกบน าหนกองคประกอบของ องคประกอบท 5

ขอท ขอค าถาม น าหนกองคประกอบ 2 ผบรหารปฏบตงานอยางมออาชพเตมความสามารถดวยความถกตอง . .652 3 ผบรหารมความสามารถในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ .642 4 ผบรหารมความสามารถอยางเตมทในการแกปญหาทซบซอนได .605 6

ผบรหารใชความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย

.527

คาไอเกนเทากบ 8.029 คารอยละของความแปรปรวน 9.123

จากตารางท 12 พบวา องคประกอบท 5 ประกอบดวยตวแปรรวม 4 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .527 ถง .652 มคา ไอเกนเทากบ 8.029 และมคารอยละ ของความแปรปรวนเทากบ 9.123 แสดงวาตวแปรทง 4 ตวนเปนสวนประกอบทสามารถรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสดและสามารถอธบายความแปรปรวนของปจจยไดรอยละ 9.123 เมอเปรยบเทยบกบคาความแปรปรวนของตวแปร(Eigenvalues) ขององคประกอบอนๆ แลวองคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 5 เมอพจารณาเปนรายขอพบวาผบรหารปฏบตงาน อยางมออาชพเตมความสามารถดวยความถกตองมคาน าหนกองคประกอบมากทสด (.652) สวนตวแปรผบรหารใชความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย มคาน าหนกองคประกอบนอยทสด (.527) และเมอพจารณาจากรายละเอยดของตวแปรในองคประกอบ ผวจยจงตงชอองคประกอบนวา “ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน”

ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขดวย Exploratory Factor Analysis Model : EFA เพอส ารวจและระบองคประกอบรวม (common factor) จากขอค าถามทงหมด 88 ขอ ผลจากการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis Results) จากผตอบแบบสอบถามทงหมด 443 คนผลปรากฏวาไดจ านวนองคประกอบทงหมด 5 องคประกอบ ดงน

องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข ประกอบดวย 38 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .502 ถง .714 มคา ไอเกนเทากบ 21.816 และมคารอยละ ของความแปรปรวนเทากบ 24.791 ซงเรยงตามคาน าหนกเรยงตามน าหนกองคประกอบดงน ผบรหารมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม =.714, ผบรหาร มความสภาพเปนกนเองในการปฏบตกบบคลากรทกระดบ =.713, ผบรหารมความเปนกลยาณมตรกบบคลากรทกระดบ =.708, ผบรหารหลกเลยงการท าใหบคลากรทกระดบไดรบความกระทบเทอน หรอเสยหายจากการบงคบบญชาและการบรหาร =.682, ผบรหารมความเมตตา เขาใจความรสก

138

เอออาทรตอบคลากรทกระดบและเพอนรวมวชาชพ =.679, ผบรหารมความยดหยนในการบรหารงานอยางเหมาะสม =.672 , ผบรหารมความเหนอกเหนใจบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม =.661 , ผบรหารสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ.670ผบรหารใหอภยและ ไมผกใจเจบบคลากรในการแกปญหาในการปฏบตงาน =.654 , ผบรหารใหความเคารพใน ความแตกตางของบคคล =.641, ผบรหารมความเคารพผอนอยางตอเนองและสม าเสมอ =.638, ผบรหารมการแสดงออกถงการปกปองสทธพนฐานของบคลากรทกระดบ =.636, ผบรหารให ความเคารพความเปนสวนตวของบคลากร =.634, ผบรหารสามารถรวมปฏบตงานรวมกบบคลากรทกระดบไดเปนอยางด =.630, ผบรหารมความสามารถในการวพากย วจารณบคคลอนดวยเหตผลทางจรยธรรมอยางเหมาะสม =.616, ผบรหารกระท าหนาทแทน โดยการเคารพสทธในการตดสนใจอยางอสระของบคลากร =.616, ผบรหารมความเขาใจและรบทราบขอจ ากดของบคคลอยางเหมาะสม =.612, ผบรหารใหความเคารพในสทธอนชอบธรรมตามสทธมนษยชนของบคลากรในหนวยงานและวชาชพ =.596, ผบรหารประสานประโยชนสขในงานใหแกคนทเขาไปเกยวของหรอคนทรวมไปดวยกน =.596, ผบรหารใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ =.595, ผบรหารใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ =.595, ผบรหารจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอตอบคลากรในการเผชญและแกไขปญหาทงของตนเองและหนวยงาน =.593, ผบรหารแสดงออก อยางมศกดศรในการปฏบตตอกนดวยความเคารพในความเปนมนษย.587ผบรหารมความเมตตากรณาตอบคลากรทกระดบอยางสม าเสมอ =.580, ผบรหารใหความเคารพในการกระท าทมเปาหมายของบคลากร =.572 , ผบรหารปฏบตตอบคลากรทกระดบโดยปราศจากการเลอกปฏบตและ ความล าเอยงอยางสม าเสมอ =.561, ผบรหารใหความส าคญกบการบรหารจดการใหองคการมความสขทงองคกร =.556, ผบรหารมการชกน าใหเกดความสามคคพรอมเพรยงกนทงประสานมอและประสานใจอยางเหนยวแนน =.553, ผบรหารสงเสรมใหเกดความมนใจในคณคาของงานจนท าใหบคลากรอยากท างานและรกงานทท าซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนอง =.549, ผบรหารมความเปนผน าทควรไดรบความเคารพและไววางใจในการปฏบตงาน=.543, ผบรหารแสดงออกถงความสามารถในการใหบรการผอนไดอยางเตมใจ =.542, ผบรหารสงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ =.526, ผบรหารแสดงออกถงการไมแบงแยก แบงพรรคพวกในหนวยงานอยางชดเจน =.509, ผบรหารสามารถสรางแรงบนดาลใจใหกบบคลากร ในหนวยงานไดอยางเหมาะสม =.507, ผบรหารแสดงออกถงการไมหลอกลวง รกษาสญญาทใหกบ ผบคลากร =.504, ผบรหารเลอกใชวธการแกปญหาในหนวยงานและวชาชพอยางเหมาะสมตามสถานการณ =.504, ผบรหารมความกตญญตอผมพระคณและใหความเคารพอยางสม าเสมอ=.503และผบรหารแสดงออกถงการปฏบตทดตามความดงามและความถกตองอยางตอเนอง =.502

139

องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา ประกอบดวย 17 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .505 ถง .663 มคา ไอเกนเทากบ 16.099 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 18.294ซงเรยงตามคาน าหนกเรยงตามน าหนกองคประกอบ ดงน ผบรหารม ความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ =.663, ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและการบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ =.651, ผบรหารประพฤตตน อยในหลกศลธรรมอนดงามอยางสม าเสมอ =.641, ผบรหารแสดงออกถงการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ =.625, ผบรหารมความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและ วชาชพ =.619, ผบรหารยดหลกคณธรรม จรยธรรมในการบรหารงานอยางสม าเสมอ =.607, ผบรหารแสดงออกถงความเปนคนดในวชาชพและสงคม.605ผบรหารมการแสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน =.597, ผบรหารมความเพยรพยายามและความอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ =.598, ผบรหารเปนตวอยางในการมวนยในตนเองอยางสม าเสมอ =.595,ผบรหารมความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาทความรบผดชอบของตน =.570, ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง =.570, ผบรหารแสดงออกถงการมจตสาธารณะตอวชาชพและสงคม =.555, ผบรหารมความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงานอยางสม าเสมอ =.549, ผบรหารมความจงรกภกดในหนวยงานของตน =.536, ผบรหารมความชดเจนในการน าองคกรไปสความส าเรจและเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาล =.535และผบรหารแสดงออกถงคณงามความด ความรและความสามารถทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคนและวชาชพ =.505 องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม ประกอบดวย 9 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .522 ถง .734 มคาไอเกนเทากบ 13.298 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 15.111 ซงเรยงตามคาน าหนกเรยงตามน าหนกองคประกอบดงนผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม =.734, ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามความพยายาม =.712, ผบรหารแสดงออก อยางเปดเผยดวยความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความด =.702, ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยยดหลกความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความตองการ =699, ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามการกระท า =.664, ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบของบคลากร =.568, ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการรกษาสญญากบบคลากร =.555และผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไว

140

ซงการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง =.546 และผบรหารมความกลาเผชญ กบปญหาในการตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ=.522 องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ ประกอบดวย 9 ตวแปร แปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง.504 ถง .622 มคา ไอเกน 11.760 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 13.363 ซงเรยงตาม คาน าหนกเรยงตามน าหนกองคประกอบดงนผบรหารสามารถเผชญกบปญหาในการปฏบตงานท ซบซอนและยากตอการตดสนใจ =.622, ผบรหารมความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ =.610, ผบรหารแสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสม เมอตองเผชญกบการแกปญหาในหนวยงาน =.566, ผบรหารไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและ การแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน =.555, ผบรหารแสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ =.548, ผบรหารตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค =.542, ผบรหารมความกลาเผชญกบปญหาและตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ =.522, ผบรหารบรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม =.519 และผบรหารสามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวมในการปฏบตงานและเมอเผชญปญหา =.515 ผบรหารไมยอมใหการเมองหรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตน=.504 องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน ประกอบดวย 4 ตวแปร มคาน าหนกองคประกอบอยระหวาง .527 ถง .652 มคาไอเกนเทากบ 8.029 และมคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 9.123 ซงเรยงตามคาน าหนกเรยงตามน าหนกองคประกอบดงนผบรหารปฏบตงานอยางมออาชพเตมความสามารถดวยความถกตอง =.652 ผบรหารมความสามารถใน การสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ =.642ผบรหารมความสามารถอยางเตมทใน การแกปญหาทซบซอนได =.605และผบรหารใชความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย =.527

ผลจากการวเคราะหองคประกอบดงกลาวผวจยไดพจารณาจากผลทไดน ามาให ความหมายและจดโครงสรางขององคประกอบใหเหมาะสมและมความสอดคลองกบแนวคด ทฤษฏ ดงแสดงในตารางท 13

141

ตารางท 13 การใหความหมาย และโครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม

องคประกอบ ความหมาย โครงสรางองคประกอบ องคประกอบท1 การประสานประโยชนสข

การแสดงออกดวยการปฏบตทดงาม ในการบรหารงานทประสานความสขในหนวยงานดวยการมสมมาคารวะ ความสภาพ เมตตา เอออาทร เขาใจ ยดหยน ใหอภยไมผกใจเจบ การมกลยาณมตร ใหความเคารพความเปนสวนตว สทธ การกระท า ศกดศร ความเปนมนษย พทกษสทธของบคคล โดยปราศจากความล าเอยงและการควบคมจากอทธพลใดๆ ไมแบงแยก แบงพรรค แบงพวก หลกเลยงการกระท าใดๆท จะท าใหเกดความกระทบกระเทอน ความเสยหาย รกษาสญญา มความจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอกบบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม โดยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนองและสม าเสมอเพอสรางประโยชนใหกบ หนวยงาน วชาชพและสงคม

1.พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารเปนไปตามตามแนวคดคณธรรม จรยธรรม มสมมาคารวะ ความสภาพ เมตตา เอออาทร เขาใจ ยดหยน ใหอภยไมผกใจเจบ การมกลยาณมตร มความจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอ 2.ใชหลกจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพพยาบาล เปนตวก าหนดวธปฎบตในการกระท า ความเคารพความเปนสวนตว สทธ การกระท า ศกดศรความเปนมนษย พทกษสทธของบคคล โดยปราศจากความล าเอยงและการควบคมจากอทธพลใดๆ หลกเลยงการกระท าใดๆทจะท าใหเกดอนตราย ความเอออาทร 3.ใชแนวคด ทฤษฏจรยศาสตรเกยวกบประโยชนนยมคอยดประโยชนและความพอใจ สขใจและหนาทนยมในการก าหนดเปาหมายของพฤตกรรมการแสดงออกอยางตงใจ 4.สรางหรอสงเสรมบรรยากาศคณธรรม จรยธรรมในหนวยงานอยางชดเจนและตอเนอง 5.ผลลพธของการกระท าไดกบตวผบรหารทกระดบและท าใหผตามมความสขในการปฎบตงานและสงผลใหผกพนกบองคกรและพรอมจะปฎบตงานดวย ความเตมใจ 6.ผลกระทบไดกบหนวยงาน วชาชาชพและสงคม

142

องคประกอบ ความหมาย โครงสรางองคประกอบ องคประกอบท2 การสรางศรทธา

แสดงออกถง ประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงาม มความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ แสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน ดวยการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ ไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตงานใหแกตนและพวกพองอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ จงรกภกดในหนวยงาน ของตน มความรบผดชอบทตรวจสอบได แสดงออกถงการมจตสาธารณะ มความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงาน เพยรพยายามและอดทนตอปญหา และสถานการณตางๆ เปนตวอยางใน การมวนยในตนเอง มความชดเจนใน การแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง น าองคกรไปสความส าเรจโดย ยดหลกคณธรรม จรยธรรม ยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ และเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาลทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนใน การบรหารงาน ของหมคนและวชาชพ อยางสม าเสมอ

1.พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารเปนไปตามแนวคดคณธรรม จรยธรรม ความซอสตย สจรตแสดงออกอยางโปรงใส จงรกภกด เพยรพยายาม 2.ใชหลกจรยธรรมวชาชพพยาบาล จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล เปนตวก าหนดวธปฏบตในการกระท า ความซอสตย ความรบผดชอบ 3.ใชแนวคด ทฤษฏจรยศาสตรเกยวกบประโยชนนยมคอยดประโยชนและความพอใจ สขใจเกดศรทธาและหนาทนยมในการก าหนดเปาหมายของพฤตกรรมการแสดงออกดวยความตงใจ รบผดชอบ มจตสาธารณะ 4.ใชวธการทหลากหลายอยางถกตอง และเหมาะสมอยางสม าเสมอและปรบปรงพฒนาพฤตกรรมการแสดงงออกนนจนเกดความไววางใจ 5.ผลลพธของการกระท าไดกบตวผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงานจะเกดความรก ผกพนกบองคกรและแสดงพฤตกรรมตามทผน า ผบรหารตอไปได 6.ผลกระทบไดกบหนวยงาน วชาชาชพและสงคม

องคประกอบท3 การยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม

แสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม ตามความพยายาม ตามความด ตามความตองการ ตามการกระท า สนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบ การรกษาสญญากบบคลากร

1.พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารเปนไปตามแนวคดคณธรรม จรยธรรมเรอง ความด ความถกตอง ความซอสตย 2.ใชหลกจรยธรรมวชาชพพยาบาล จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล เปนตวก าหนดวธปฎบตในการกระท าใน

ตารางท 13 (ตอ) การใหความหมาย และโครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม (ตอ)

143

องคประกอบ ความหมาย โครงสรางองคประกอบ การปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง ใหความนาเชอถอในการสอสารภายในองคกรระหวางบคคลของบคลากร และมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ

หลกความยตธรรม ความซอสตย ปกปดความลบ รกษาสญญา เปดเผย 3.ใชแนวคด ทฤษฏจรยศาสตรเกยวกบหนาทนยมในการก าหนดเปาหมายของพฤตกรรมการแสดงออกดวยการตงใจดยนหยดบนความถกตอง 4.ใชความกลาในการตดสนใจและรบผดชอบในผลของการกระท าของตน 5.ใชการสอสารทมประสทธภาพภายในองคกร 6.ผลลพธของการกระท าไดกบ ตวผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงานมความมนใจ ปลอดภยและผกพนกบองคกรและผบรหาร 7.ผลกระทบไดกบหนวยงาน วชาชาชพและสงคม

องคประกอบท 4 การกลาเผชญปญหาในการบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ

แสดงออกดวยความตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม การกลาเผชญกบปญหาไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรค แสดงจดยนใน การตดสนใจทเหมาะสม ดวยความกลายนหยดในสงทถกตองทกครงในการ ปฏบตงานเมอตองเผชญกบการแกปญหา ทซบซอนและยากตอการตดสนใจอยางมออาชพ สามารถ โนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวม บรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ

1.พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารเปนไปตามแนวคดคณธรรม จรยธรรมเรองมานะ พากเพยร แสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสม ดวยความกลายนหยดในสงทถกตอง การมสต สขม 2.ใชหลกจรยธรรมวชาชพพยาบาล จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล เปนตวก าหนดวธปฏบตในการกระท าในหลกความรวมมอ ความกลายนหยดในสงทถกตอง 3.ใชแนวคด ทฤษฏจรยศาสตรเกยวกบหนาทนยมในการก าหนดเปาหมายของพฤตกรรมการแสดงออกดวยการตงใจดยนหยดบน

ตารางท 13 (ตอ) การใหความหมาย และโครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม (ตอ)

144

องคประกอบ ความหมาย โครงสรางองคประกอบ ความถกตอง ประโยชนนยมคอยดประโยชนและความพอใจ สขใจกบทกคนในองคการ 4.ใชความกลาในการเผชญกบปญหาการตดสนใจและรบผดชอบในผลของการกระท าของตน 5.ใชความเปนผบรหารแบบมออาชพทมความร ความสามารถทหลากหลายในการแกปญหา ความขดแยง ทงหลากหลายและซบซอน 6.ผลลพธของการกระท าไดกบตวผบรหารทกระดบและสรางการยอมรบใหกบผรวมงานและรบรวธการทส าเรจในการแกปญหาในแตละบรบท 7.ผลกระทบไดกบหนวยงาน วชาชพและสงคม

องคประกอบท5 การสรรสรางพลงใหทมงาน

แสดงออกดวยความสามารถอยางเตมทในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ เพอใหเกดพลงการขบเคลอนใหผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงาน ทท าใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย ดวยการปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความถกตองทแกปญหาในการปฎบตงานได

1.พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารเปนไปตามแนวคดคณธรรม จรยธรรมเรองความสามคค รวมแรงรวมใจ 2.ใชหลกจรยธรรมวชาชพพยาบาล จรรยาบรรณวชาชพพยาบาล เปนตวก าหนดวธปฏบตในการกระท าในความรวมมอ 3.ใชแนวคด ทฤษฏจรยศาสตรเกยวกบหนาทนยมในการก าหนดเปาหมายของพฤตกรรมการแสดงออกดวยการตงใจดวยความมงมน ประโยชนนยมคอยดประโยชนและความพอใจ สขใจในการปฏบตงานท าใหองคกรจะบรรลวสยทศนและบรรลเปาหมายกบ ทกคนในองคการ

ตารางท 13 (ตอ) การใหความหมาย และโครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม (ตอ)

145

องคประกอบ ความหมาย โครงสรางองคประกอบ 5.ใชหลกการสรางทมงาน สรางพลงขบเคลอนของทมงานอยางมพลง 6.ใชความเปนผบรหารมงความส าเรจของเปาหมาย 6.ผลลพธของการกระท าไดกบตวผบรหารทกระดบ บคลากรรวมแรงรวมใจและแสดงศกยภาพของตนอยางเตมท 7.ผลกระทบไดกบหนวยงาน วชาชาชพและสงคม

ตอนท 2 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

ผลการศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรม ในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ผวจยน าผลจากการวเคราะหองคประกอบทง5องคประกอบเปนแนวทางในการสรางแนวทางการสมภาษณใชแบบสมภาษณแบบกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) ด าเนนการสมภาษณเชงลก (In - depth interview) โดยกลมผใหขอมล (Key informants) เปนผบรหาร รองผอกฯ หวหนาภาควชาฯ และหวหนางานจากวทยาลยพยาบาลฯ ใน 5 ภาคๆ ละ 1 วทยาลย จ านวน 5 วทยาลยฯ เลอกแบบเจาะจง โดยเปนหนวยงานทมการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมอยางตอเนอง จ านวน 30 คนและวเคราะหขอมลเชงคณภาพผวจยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และน าเสนอผลการวจยเปนความเรยง ดงน กลมผใหขอมลไดมาจากวทยาลยพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข จ านวน 5 วทยาลย ประกอบดวย วทยาลยเครอขายภาคเหนอคอ วทยาลยพยาบาลบรมราชนน ล าปาง วทยาลยเครอขายภาคตะวนออกเฉยงคอ วทยาลยพยาบาลบรมราชนน ขอนแกน วทยาลยเครอขายภาคกลางคอวทยาลยพยาบาลบรมราชนน ราชบร วทยาลยเครอขายภาคภาคตะวนออกคอวทยาลยพยาบาลบรมราชนน ชลบรและวทยาลยเครอขายภาคใตคอ วทยาลยพยาบาลบรมราชนนนครศรธรรมราช รวมทงสน 30 คนโดยด ารงต าแหนงเปน ผอ านวยการ จ านวน 2 คน รองผอ านวยการ จ านวน 12 คน หวหนาภาควชา จ านวน 9 คน และ หวหนางาน จ านวน 8 คน ซงกลมผใหขอมลมวฒการศกษาปรญญาโทเปนสวนใหญและเปนเพศชาย จ านวน 4 คน เพศหญง จ านวน 26 คน เนองดวยวชาชพการพยาบาลทตองใชความละเอยดออนในการปฏบตงานจงพบวามเพศหญงมากกวาเพศชาย ดงแสดงในตารางกลมผใหขอมลดงน

ตารางท 13 (ตอ) การใหความหมาย และโครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม (ตอ)

146

ตารางท 14 แสดงขอมลกลมผใหขอมล

ภาค/จงหวด เพศ ระดบการศกษา ชอเรยกในงานวจย ภาคเหนอ/ ล าปาง ชาย ปรญญาเอก ล าปาง1

หญง ปรญญาเอก ล าปาง2 หญง ปรญญาโท ล าปาง3 หญง ปรญญาเอก ล าปาง4 หญง ปรญญาโท ล าปาง5 หญง ปรญญาเอก ล าปาง6

ภาคกลาง/ราชบร หญง ปรญญาเอก ราชบร1 ชาย ปรญญาโท ราชบร2 หญง ปรญญาโท ราชบร3 หญง ปรญญาเอก ราชบร4 หญง ปรญญาเอก ราชบร5 หญง ปรญญาโท ราชบร6

ภาคตะวนออก/ชลบร หญง ปรญญาเอก ชลบร1 หญง ปรญญาโท ชลบร2 หญง ปรญญาเอก ชลบร3 หญง ปรญญาเอก ชลบร4 หญง ปรญญาเอก ชลบร5 หญง ปรญญาโท ชลบร6

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ/ขอนแกน หญง ปรญญาโท ขอนแกน1 หญง ปรญญาโท ขอนแกน2 หญง ปรญญาโท ขอนแกน3 หญง ปรญญาโท ขอนแกน4 หญง ปรญญาโท ขอนแกน5 หญง ปรญญาโท ขอนแกน6

ภาคใต/นครศรธรรมราช หญง ปรญญาโท นครศรธรรมราช1 ชาย ปรญญาโท นครศรธรรมราช2 หญง ปรญญาโท นครศรธรรมราช3 หญง ปรญญาโท นครศรธรรมราช4 หญง ปรญญาโท นครศรธรรมราช5 ชาย ปรญญาโท นครศรธรรมราช6

รวมทงสน30คน ชาย=4 หญง=26

ปรญญาเอก=12 ปรญญาโท=18

*ชอสมมตทใชเรยกในงานวจย

147

ผลจากการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ พบวาผลจากการสมภาษณเชงลกสามารถชวยยนยนมความสอดคลองกบผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทง 5 องคประกอบ เปนองคประกอบของภาวะผน าเชงจรยธรรมคอ องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบน ความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาใน การบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ และองคประกอบท 5 ดานการสรรสราง พลงใหทมงาน และพบวาผใหขอมลสวนใหญตางใหความส าคญกบภาวะผน าเชงจรยธรรมตามองคประกอบทง 5 ดาน ทงนสามารถสรปผลการวจยตามในประเดนดงตอไปน

1. ภาวะผน าเชงจรยธรรม ผลการวจยพบวาภาพรวมเกยวกบมมมองตอภาวะผน าเชงจรยธรรมเปนคณลกษณะของผบรหารทแสดงออกตามคานยม ความเชอของตนทมความส าคญของผน า ผบรหารสถานศกษาในยคสมยปจจบนทมการเปลยนแปลงทหลากหลายและรวดเรวและเมอไดแสดงออกจะกอใหเกด เปนภาวะผน าอกรปแบบหนงสามารถใชไดจรงในการบรหารงาน ดงทผใหขอมลล าปาง 2 ไดอธบายวา “ผน าในปจจบนตองมคณลกษณะทส าคญคอตองมคณธรรมและจรยธรรม ซงมความส าคญมาก” และนครศรธรรมราช 2 ไดอธบายวา “ภาวะผน าจรยธรรมนนส าคญและควรม ในผบรหารทกระดบโดยเฉพาะพยาบาลทกคนกควรมดวย”ซงสอดคลองกบชลบร 1 กลาววา “ภาวะผน าจรยธรรมนนเปนสงทส าคญส าหรบผบรหารในยคปจจบน” ดงนนภาวะผน าเชงจรยธรรมจงเปนคณลกษณะทพงมในผบรหารทกระดบและมความจ าเปนทผบรหารโดยเฉพาะในสถาบนการศกษาทางการพยาบาลทมลกษณะเฉพาะในทางวชาชพควรมและแสดงออกอยางมจรยธรรม นอกจากนภาวะผน าเชงจรยธรรมยงเปนการแสดงออกทสามารถกระท าไดในผบรหาร ทกระดบไมจ าเปนตองเปนผบรหารสงสดในองคการเทานน ทงนหากผบรหารไดแสดงออกซงภาวะผน าเชงจรยธรรมแลว ลกนองหรอผใตบงคบบญชาจะเรยนรและน าไปเปนแนวทางในการปฏบตงานของตนเองตอไปดวยหรออาจกลาวไดวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขน ดงนนจากมมมองเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมขางตนอาจน ามาสรปไดวาผใหขอมลตางมความตระหนกและเหนถงความจ าเปนทจะตองใชเปนเครองมอในการด าเนนงานในองคกร ซงผใหขอมลไดสะทอนขอสงเกตเพมเตมดงตอไปน 1.1 การท าความเขาใจกบภาวะผน าจรยธรรม ผบรหารทกระดบตองท าความเขาใจกอนวามความส าคญและจ าเปนในการบรหารงาน ผบรหารทน ามาใชอยางเขาใจจะสงผล ใหองคการจะไดประโยชนสงสดจากการบรหารงาน โดยเฉพาะอยางยงวทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบนพระบรมราชชนกเปนสถาบนการศกษาทเปนวชาชพเฉพาะ จ าเปนตองเปนตวอยางหรอตนแบบเพราะเปนผผลตบคลากรทมคณธรรม จรยธรรมอยางเหมาะสมไปรบใชสงคม

148

1.2 การยดหลกการหรอแนวคดทเลอกใช ซงผบรหารตองน าแนวคด หลกการ ทงจรยธรรมพนฐานและหลกจรยธรรมของทางวชาชพมาใชดวยความรอบคอบ เชนจรรยาบรรณวชาชพพยาบาล หลกจรยธรรมทางการพยาบาล และแนวคดจรยธรรมมาใชเปนพนฐาน 1.3 การค านงถงประสบการณของผใชภาวะผน าเชงจรยธรรมในการบรหาร พบวามความเกยวของสมพนธกบผบรหาร โดยผบรหารทมประสบการณการบรหารระยะเวลานานอยางต า 3-5 ปกจะสามารถพจารณาทแสดงออกไดงายและเรว แตในทางกลบกนผบรหารทมประสบการณนอยอาจท าใหแสดงพฤตกรรมไดชาหรอขาดความระมดระวงได ดงนนการแสดงออก ถงภาวะผน าเชงจรยธรรมจงควรมการปรกษาหารอกบผรหรอผมประสบการณตรงเกยวกบเรองนนๆ การน าแนวทางการการบรหารโดยใชภาวะผน าเชงจรยธรรมไปใชจะสงผลดกบทงตวผบรหารและลกนอง เพอนรวมงาน จะชวยใหวธการปฏบตงานนนราบรนขนเปนสงททกคนในองคกรปรารถนา บรรยากาศอบอน เกดการใหบรการทดตอสวนรวม เกดความสขในหนวยงานแตอยางไรกตามพบวาในบางสถานการณของการบรหารยงคงตองใชภาวะผน าแบบอนรวมดวยในเชงบรณาการจงจะสามารถแกปญหาไดเชนกน นนคอผบรหารในแตละระดบสามารถใชภาวะผน าในการบรหารไดโดยใหความส าคญตามแตละบรบทของปญหาทพบในการบรหารสถานศกษา 2. การแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรมเพอเปนการยนยนผลจากการวจยวาผใหขอมลไดแสดงออกถงการใหความส าคญเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรม ผวจยขอน าเสนอเกยวกบ การแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรมในแตละองคประกอบ ดงตอไปน

องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข ผลการวจยพบวา องคประกอบภาวะผน านเปนสงทมความส าคญมาก ในล าดบตน

ของการบรหารทผบรหารในแตละระดบจ าเปนตองมไวและปฏบตตอผใตบงคบบญชา เนองจาก การประสานประโยชนใหกบลกนองไดในทกเรองหรอเรองทมความจ าเปนเรงดวนทมปญหาตองรบ แกไข จะท าใหผลกระทบของปญหานนไมรนแรงทงในวงแคบและวงกวางในการบรหารไดและเมอม การประสานประโยชนใหเกดผลกบผใตบงคบบญชา เพอนรวมงานจะมความสขในการปฏบตงานยอมสงผลใหเกดความส าเรจในการบรหารงานในระดบหนวยงานหรอองคกร ทงนการแสดงออกเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมตามองคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสขนนมประเดนการแสดง ออกยอยอกหลายประการ ดงน

พฤตกรรมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะ เอออาทร แสดงออกตอกนดวย

ความสภาพ นมนวล ออนโยน แสดงออกดวยความเขาใจ ชวยเหลอตามทสามารถชวยไดเปนประเดนยอยทผใหขอมลสวนใหญตางใหความส าคญวาเปนการแสดงออกพนฐานทผบรหารทจ าเปนทควรกระท าอยางตอเนองอยางเตมใจและจรงใจ เนองมาจากผรวมงานและผใตบงคบบญชาแตละคนจะเผชญกบสถานการณและปญหาทมความยาก งาย ซบซอนแตกตางกนไป ดงค าอธบายของผให

149

ขอมล ราชบร 2 กลาววา “….ตนเองใหความส าคญเปนพนฐานวาตองสภาพตอกน.... ” และชลบร 3 “

.....ทส าคญเลยตองจรงใจ เขาใจและชวยเหลอ……” และขอนแกน4ไดเพมเตมวา “ เราเปนพยาบาลเราสอนใหเดกมความเอออาทรตอกน เราเองกตองท าใหเหน เปนใหดดวย ”

สวนในการแสดงออกของผบรหารทส าคญเชนเดยวกนคอการเคารพในศกดศรความเปนปจเจกบคคลเปนประเดนยอยของการการแสดงออกประสานประโยชนสข นนจะเนน พฤตกรรมทแสดงออกถงเคารพในศกดศรความเปนปจเจกบคคล เปนทงทางกาย วาจาและใจใน การใหเกยรตและยอมรบ โดยไมละเมดและวนวายในความเปนบคคล ความเปนสวนตว ความเปนมนษย ยอมรบความเปนบคคลทงในสถานการณปกตหรอเมอมปญหาในหนวยงาน ซงผใหขอมลตางใหความส าคญกบความเคารพในเรอง ความเปนสวนตว สทธ การกระท า ศกดศรความเปนมนษย พทกษสทธของบคคล โดยปราศจากความล าเอยงและการควบคมจากอทธพลใดๆ หลกเลยงการกระท าใดๆทจะท าใหเกดอนตราย เปนเรองทผใหขอมลสวนใหญใหความส าคญดงค าอธบายของผใหขอมล ราชบร 4, ล าปาง 2 กลาววา “....การใหความเคารพซงกนและกนเปนสงจ าเปนและส าคญทเราตองแสดงออกตอกนทงตอหนาและลบหลง......” และ ขอนแกน 5 กลาววา

“การท างาน...ส าคญทเราตองใหความเคารพตอกนในทกเรองทงเรองสวนตว ความแตกตางของแตละคน เราตองท าความเขาใจ....” โดยทราชบร 2 ใหขอสงเกตเพมเตมวา “การใหความเคารพกนในการท างาน ทงความคด การกระท าจะชวยใหท างานไปดวยกนไดด....ทส าคญถาท าไปดวยกนจะด...”

ในมตของความเมตตากรณานน มผใหขอมลสวนใหญอธบายวาตนเองมพฤตกรรมทแสดงออกถงความเมตตา กรณา ไดแกไมเบยดเบยนลกนอง เพอนรวมวชาชพใหเดอดรอน ไมขมข ดหมน เหยยดหยาม เสยดส พดจาดวยความกรวโกรธเคยดแคน ไมท ารายดวยลกษณะตางๆ ชวยพดปลอบใจ เมอผอนไดรบความเดอดรอนล าบาก ใหความอนเคราะหเกอกลมความสลดใจเมอเหนผอนมทกข เมตตา แมจะมผท าใหเดอดรอน มอาการทางกายวาจาทแสดงตอผอนและผใตบงคบบญชาดวยความสภาพนมนวล โดยใหความรก ปรารถนาจะใหผอนเปนสข กรณา ความสงสารคดจะชวยใหผอนพนจากทกข มความเขาใจ ยดหยน ใหอภยไมผกใจเจบ ดงเชนค ากลาวของ นครศรธรรมราช 3 วา “การพดคยดวยกนดวยความออนโยน นมนวล ไมเกยวกราดดวยอารมณเปนการบงบอกถงความมเมตตาตอกน....”และชลบร5กลาววา “เมอลกนองเขามปญหาเราตองดแล ไมใชใชงานอยางเดยว เขาเดอดรอนกตองชวยเหลอทาทเราจะชวยได ”

ในการเปนแบบอยางของการรกษาระเบยบวนยของหนวยงาน การแสดงออก ทผใหขอมลกลาววาตนเอง จะใหความส าคญกบการเปนแบบอยางทงในเรองสวนตวและในหนาท การงานในการรกษาระเบยบวนย เปนแบบอยางของการรกษาระเบยบวนยของหนวยงาน การควบคมการประพฤต ปฏบตทงของตนเองและผใตบงคบบญชาใหถกตองและเหมาะสมกบขอบงคบ ขอตกลงจรรยาบรรณวชาชพกฎหมายและศลธรรม ไดแก การรกษาระเบยบวนยในการปกครอง การสรางวนย

150

เพอถอเปนหลกปฏบตและมการปกครองด มจรรยา มวนยเอาใจใสกวดขน ปรบปรงระเบยบใหมมาตรฐานควรแกความนยมนบถอ และปฏบตใหเปนแบบอยาง และการรกษาระเบยบภายในตนคอ การควบคมทวงท กรยา วาจา และใจใหหมดจด งดงามดวยการเปนแบบอยางการท าด การละเวนชว ประพฤตชอบทงตอหนาและลบหลงในทาท กรยา วาจา และใจ วางตนใหเหมาะสมกบต าแหนงและภมรของตน ไมดหมนผอน ไมทะนงตน การควบคมและปรบปรงกรยาใหงดงามเปนระเบยบ มกรยาด สภาพออนโยนประพฤตปฏบตไดเหมาะสมแกบคคล โอกาส เวลา และสถานท การพดไพเราะ พดมประโยชน ไมพดเทจ ไมพดสอเสยดยยง ไมพดค าหยาบ ไมพดเพอเจอและการรจกควบคมจตใจและอารมณใหอยในกรอบและระเบยบทดงาม ดงทผใหขอมล ชลบร1อธบายวา “การเปนแบบอยาง พด ปฏบตตองไปดวยกน…..” ซงสอดคลองกบทราชบร1และขอนแกน4กลาวตรงกนวา “...การเปนแบบอยาง role model ตองท าใหเขาดไมใชพดเทานน ....” และราชบร4ไดเพมเตมขอสงเกตถง การแสดงออกอกวา “การเปนตวอยางทดอยากใหลกศษยเปนแบบใดกท าตวแบบนน”

นอกจากนตองใหความส าคญเกยวกบความเสยสละ มการแสดงออกถง การเสยสละทงทางกาย วาจา สต ปญญา ก าลงทรพยและทางใจ ไดแก ทางก าลงทรพย คอ การแบงปนใหแกผทขดสนทสมควรให แบงปนเงนทองใหแกผขดสนทสมควรใหและสละทรพยเพอสาธารณะกศล ทางใจ คอ ยนดเมอเหนผอนมความสข ไมอาฆาตจองเวร ใหอภยในความผดพลาดของผใตบงคบบญชา การละความเหนแกตว การแบงปนแกคนทควรให ดวยก าลงกาย ก าลงทรพย ก าลงสตปญญา การมกลยาณมตร มความจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอ รวมทงการรจกสลดทงอารมณรายในตนเองดวย ดงค าอธบายของผใหขอมล ราชบร1 กลาววา “ การเปนผน า ผบรหารสงแรกทตองมคอเสยสละคะ ตองรจกใหคะ ถาใหไมเปนกแสดงวายงไมรจกลกนองด.....บางคนตองการตางกนกตองใหตางกน...” และ ชลบร 1 “ …..ไมวาเขาจะเปนใครระดบใดเราในฐานะทเปนผบรหารตองใหใหเปน....แมกระทงเขาท าผดกตาม...” การแสดงออกอกประการทส าคญคอความมเหตผล มพฤตกรรมทแสดงออกถงความมเหตผล ซงผใหขอมลสวนใหญย าวาผบรหารตองไมลมหลงเพราะความเชอถอ งมงาย อวชชา ไมยดถอตนเอง บางคน กลมคนหรอบคคลเปนใหญหรอการกระท าทงมงาย ไมสรปเอางายๆ โดยไมใชเหตผลอยางรอบครอบ ใชวธแหงประชาธปไตยประกอบดวย การยอมรบ การคดพจารณาและการใชวธการแหงปญญา มองอยางรอบคอบแลวจงตดสนใจ รจกควบคมอารมณ คอมสตยบยงชงใจ รจกขม ความโลภ ความโกรธ ความหลงผดการหนออกจากความเคยชนทผดๆ รจกเหต รจกผล รจกตน รจกประมาณ รจกกาละ รจกเทศะ ไมเปนคนหเบาเชองายทงในเรองการปฏบตงานและเรองสวนตวของ ผทเกยวของ รวมถงการสรางหรอสงเสรมบรรยากาศคณธรรม จรยธรรมในหนวยงานอยางชดเจนและตอเนอง ซงจะสงผลกบผบรหารทกระดบและท าใหผตามมความสขในการปฏบตงานและสงผลใหผกพนกบองคกรและพรอมจะปฏบตงานดวยความเตมใจดงทผใหขอมล ชลบร3และขอนแกน 5

151

กลาววา “ผบรหารตองไมหเบา ตองไมเชอเทาทเหน ตองลงไปหาขอมลจากหลายๆฝายมาพจารณา...”และนครศรธรรมราช 6 ไดเพมเตมขอสงเกตวา “การสรางใหมบรรยากาศทมจรยธรรมในหนวยงาน จะชวยในการใชเหตผลมากกวาอารมณในการตดสนใจแกปญหาได...”

องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา ผลการวจยพบวา องคประกอบภาวะผน านเปนสงทผบรหารทกระดบตางให

ความส าคญในการแสดงออกใหเหนอยางสม าเสมอและตอเนอง เพอใหเกดศรทธาในตวผบรหาร ทงนจะกอใหเกดการสรางความไวเนอเชอใจ ความศรทธาในตวผบรหารได ผใหขอมลไดอธบายวาการแสดงออกถงความเปนคนทกตญญกตเวทนนเปนสงทดงาม นาศรทธา เนองจากความกตญญเปนการแสดงออกถงความรสกในการอปการคณหรอบญคณทผอนหรอสงอนทมตอเรา สวนกตเวทนนเปนการแสดงออกการตอบแทนบญคณ ซงในการแสดงออกใหเหนถงในเรองความกตญญกตเวทนมผลตอการเกดสายใยของความรก ผกพนน าไปสการใหความไววางใจตอกนและกน เพราะวาดวยเหตผลเมอลกนอง ผใตบงคบบญชา เพอนรวมงานใหความไววางใจแลวจะสงผลใหเกดการรวมมอ รวมแรงรวมใจในการท างานทงในยามปกตและเมอองคกรตองการแกปญหาตางๆในหนวยงานไดเปนอยางด ทงนการแสดงออกเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมตามองคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธานนมประเดนการแสดงออกยอยอกหลายประการ ดงน

พฤตกรรมการแสดงออกเกยวกบการประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงามม ความซอสตยสจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ แสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบไดใน การปฏบตงาน ถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนหลก ไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตงานใหแกตนและพวกพองอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ จงรกภกดในหนวยงานของตน มความรบผดชอบ ทแสดงออกถงการชวยเหลอจตสาธารณะ มความพยายามปรบปรงพฒนาตนและงาน เพยรพยายาม และอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ เปนตวอยางในการมวนยในตนเอง มความชดเจนใน การแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง น าองคกรไปสความส าเรจโดยยดหลกคณธรรม จรยธรรม ยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ ดวยการใชวธการทหลากหลายอยางถกตองเหมาะสมอยางสม าเสมอและปรบปรงพฒนาพฤตกรรมการแสดงออกนนจนเกดความไววางใจ ผใหขอมลสวนใหญอธบายวา พฤตกรรมเหลานถาสามารถรกษาใหคงทนอยตอไปจะสงผลใหลกนอง ผใตบงคบบญชาเลยนแบบและแสดงพฤตกรรมเหลานตอไป ดงเชนค าอธบายของ ล าปาง1 “ความซอสตยสจรตตอทงตนเองและเพอนรวมงาน วชาชพดวยตองท าอยางสม าเสมอ ท าใหเหนในทงตอหนาและลบหลง....” และนครศรธรรมราช4 อธบายเพมเตมวา “งานทท าตองมความชดเจน ตองถกหลก ถกกฎระเบยบ ไมผดศลธรรม…ลกนอง เพอนรวมงานจงจะเชอใจ ไววางใจในตวผบรหาร” ซงการแสดงออกตามองคประกอบนมความสอดคลองตรงกบการแสดงออกทางวชาชพพยาบาลดวยนนคอถาบคคลศรทธาตอผประกอบวชาชพยอมเกดบรการ

152

ทมคณภาพและพงพอใจทงสองฝาย โดยมความสอดคลองกบขอสงเกตของขอนแกน 6 “…เราเปนพยาบาลเราตองซอสตยทส าคญตองมคณธรรมใชหลกจรรยาบรรณวชาชพดวย”

การแสดงออกอกประการหนงทส าคญ คอแสดงออกถงการสรางศรทธาในตนและ วชาชพนนผใหขอมลอธบายวาตนเอง มพฤตกรรมทแสดงออกถงความเปนผมความกตญญกตเวทตอบคคลและวชาชพ ผใหขอมลย าวาการแสดงความเคารพนบถอ ยกยองเชดชสถาบนวชาชพ ไมลบหลดหมน ชกน าคนอนใหนยมหรอยนดในการท าคณความด ตอบแทนผมพระคณ ปฏบตตอผมพระคณดวยความซอตรงไมมลบลมคมในหรอมสงใดแอบแฝงอยเบองหลง ไมละทงผมพระคณในคราวทผมพระคณเดอดรอน ล าบาก เคารพรกใคร ไวใจ และเชอถอในผมผมพระคณ จงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย ท านบ ารงศาสนา รกษาเกยรตยศพระคณทไมผดศลธรรม ไมท าตนเปนทเสอมเสยชอเสยงแกวงศตระกลและผมพระคณ ไมคดรายตอและน าชอเสยงมาสสถาบนการศกษาวชาชพ หมนประกอบกจอนเปนหนาทของตนเพอใหด ารงไวซงศกดศรแหงตนและวชาชพ ดงเชนค าอธบายของ ล าปาง 5 “ สงทควรท าใหลกนองเชอในตวเรา เราตองชวยกนท างานหรอกจกรรมใดๆทพฒนาสงเสรมใหวชาชพเราเปนทยอมรบ ทดเทยมกบวชาชพอนๆ”และราชบร 1 อธบายเพมเตมวา “…หากมโอกาส ชวงเวลาใดตามวนส าคญของบคคลส าคญทเปนตนแบบวชาชพเชน วนพยาบาลแหงชาต หรอมสฟลอเรนซไนตงเกลทระลกถงคณงามความดตอวชาชพ เราตองท าตองแสดงออกใหเขาด…ไมลมทมาทไปของตนเองและวชาชพ...” โดยมความสอดคลองกบขอสงเกตของนครศรธรรมราช 2 “เราตองเขารวมกจกรรมบคคลส าคญของสถาบน วชาชพ ประเทศ ...ผสราง คณงามความดใหกบวชาชพ เปนการแสดงทงความเคารพ ยกยอง ตอบแทนบญคณคนทอยเบองหลงความส าเรจ...”

องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรงความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม

ผลการวจยพบวา พบวา องคประกอบภาวะผน านเปนสงทผบรหารทกระดบตางใหความส าคญและมการแสดงออกตอผใตบงคบบญชา โดยการยนหยดในความจรง ความถกตอง และความซอสตย เปนการประพฤตปฏบตอยางเหมาะสมและตรงตอความเปนจรง ประพฤตปฏบตอยางตรงไปตรงมา ทงกาย วาจาใจ ตอตนเองและผอน เพราะการยนหยดในสงทถก ทควรและเสมอภาคจะสงผลใหเกดการรกษาไวซงสงทจ าเปนในการบรหารงานทกระดบทงในยามปกตและโดยเฉพาะอยางยงเมอเกดปญหาทส าคญของหนวยงานได การปฏบตดวยความเทยงตรงสอดคลองกบความเปนจรงและมเหตผล ไมมความล าเอยงจะสงผลใหการด าเนนงาน การบรหารงานหนวยงานหรอองคกรมความคลองตว ราบรน มการเฝาระวงปญหาทอาจจะเกดขนและลดปญหาทเกดจากการบรหารงานได ดงทผใหขอมล ราชบร1 อธบายวา “ การยนหยดความถกตอง ความจรงเปนสงทควรมในผบรหารทกระดบ” สวน ผใหขอมลนครศรธรรมราช 3 สะทอนในทศทางเดยวกนวา “ถาผบรหารยอมรบและยดถอความถกตอง มความซอสตยจะท าใหท างานมปญหานอยลงในการปฏบตหนาทของตน.......”

153

ทงนการแสดงออกเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมตามองคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรงความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม นนมประเดนการแสดงออกยอยอกหลายประการ ดงน

พฤตกรรมการแสดงออกเกยวกบการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม ผใหขอมลย าวาการแสดงออกนนใหกระท าอยางเปดเผย การใหและตอบแทนบคลากรดวยความเสมอภาค เมอบคคลกรท าความด หรอตามความตองการกตาม รวมถงการสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบ การรกษาสญญากบบคลากร แสดงออกตรงตามความคด ความรสกและความเขาใจของตนเอง โดยมการสอสารภายขอมลในองคกรระหวางบคคลของบคลากรอยางชดเจนรวดเรว และมความกลาพรอมในการตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ ดงเชนค าอธบายของ ล าปาง 6 “ การใหและตอบแทนใหกบบคคลนน ควรมความชดเจนเปนระบบ ทส าคญตองเปดเผย โปรงใส…” และนครศรธรรมราช 1 อธบายเพมเตมวา “ เมอลกนองตองการใหรกษาความลบของเขา เราตองไมเอาไปเลาตอๆกนไป ” โดยมความสอดคลองกบขอสงเกตของ ชลบร 2 “ ...การประเมนผลงานท าตามผลงานอยางเทาเทยมชดเจนและตรงกบความคด ไมดอนเอนตามกลม ตามความพอใจ... ”

พฤตกรรมทแสดงออกถงการไมสบปลบกลบกลอก ไมคลอยตามพวกทลากหรอชกจงไปในทางทเสอมเสย มนคงตอการกระท าดของตน ไมคดโกง มความตงใจท าจรง ประพฤตตนตรงตามพดและความคดไมเอาเวลาท างานในหนาทไปใชท าประโยชนสวนตว ไมใชอ านาจหนาทท าประโยชนสวนตนเตอนสตและแนะน าในสงทเปนประโยชนใหกบผใตบงคบบญชา ยนดในความส าเรจของผอน ไมคดรษยาหรอกลนแกลง รวมมอรวมใจกนท างานดวยความบรสทธใจ ไมเหนแกประโยชนสวนตนหรอเอาดเขาตนไมรวมกนท างานใดๆ ทผดกฎหมาย หรอระเบยบขอบงคบของวชาชพและสงคม ดงเชนทผใหขอมลราชบร3 กลาววา “ การรกษาสญญาทมใหกนแมกระทง ค าพด ตองเปนสงทท าใหเปนจรง” สวน ผใหขอมลชลบร 5 สะทอนในทศทางเดยวกนวา “ ...ในการท างานรวมกนตองไมโกหก จรงใจ ตงใจจรง...”

ประเดนยอยทนาสนใจอกประการคอความยตธรรมทงนผใหขอมลสวนใหญตางใหความส าคญและมการแสดงออกถงการใหความส าคญกบความยตธรรมโดยเฉพาะเรองทเกยวของกบการปฏบตงาน การมอบหมายงาน และรวมถงการประเมนผลงาน การไมล าเอยงเพราะความชอบพอรกใคร ไมล าเอยงเพราะความเกลยด ไมล าเอยงเพราะความกลว ไมล าเอยงเพราะหลง ไมเขาขางคนผด ดงเชนค าอธบายของ ล าปาง 4 “การประเมนทดควรยตธรรม ไมล าเอยงกบกลมตนเอง” และนครศรธรรมราช5 อธบายเพมเตมวา “ความยตธรรมนนมอยในทกเรองทเราปฎบตงาน น ามาใชใหไดจรง” โดยมความสอดคลองกบขอสงเกตของ ชลบร 1 “ ความล าเอยงหรอมกลม พวกของตน ไมเลอกปฏบตอาจท าใหการประเมนผลงานจะไมยตธรรมกบผลงานได”

154

องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ

ผลการวจยพบวา องคประกอบภาวะผน านมความส าคญและผบรหารใน ทกระดบตางใหความส าคญและย าวาเมอหนวยงานตองเผชญกบปญหาไมวาจะเรองงายจนไปถงปญหาทมความซบซอน ดวยเหตทการปฏบตงานนนตวผบรหารมความแตกตางกนซงในขณะเดยวผใตบงคบบญชากมความแตกตางกนเชนเดยวกน ความมเหตผล ความสามารถในการใชปญญาใน การประพฤตปฏบต รจกคด ไตรตรอง พสจนใหประจกษไมหลงงมงายของผบรหาร โอนเอนไปตาม ค าบอกกลาว ค าเลาลอ และขอมลทยงไมไดรบการพสจน การรจกใชความยบยงชงใจโดยไมผกพน กบอารมณและความยดมนของตนเองทมอยเดมซงอาจผดได การไมทอถอย ละทงตอปญหาทเผชญ ตออปสรรคในการแกปญหาทมความแตกตางทงลกษณะของปญหา ผเกยวของ ผลกระทบของปญหา โดยมความพรอมทจะกลาเผชญดวยสต สามารถโนมนาวบคลากรใหเขาใจและมสวนรวมทกระดบในการรวมแกปญหาไปดวยกน สามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามสภาพการณของปญหาโดยค านงถงประโยชนของสวนรวมเปนหลก ทงนการแสดงออกเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมตามองคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพนนมประเดนการแสดงออกยอยอกหลายประการ ดงน

พฤตกรรมการแสดงออกเกยวของกบความรบผดชอบ โดยผใหขอมลตางย าวาการแสดงใหเหนถงความเอาใจใสในการท างานอยางมประสทธภาพเพอผลของงานนนๆ ซอสตยตอหนาทโดยไมค านงถงผลประโยชนสวนตว เคารพตอระเบยบกฎเกณฑและมวนยในตนเอง

มอารมณหนกแนนเมอเผชญกบอปสรรครจกหนาทและกระท าตามหนาทเปนอยางด มความเพยรพยายาม มความละเอยดรอบคอบใชความสามารถอยางเตมท ปรบปรงงานในหนาทใหดยงขนทงตนเอง วชาชพและสงคม มความตรงตอเวลา ยอมรบผลการกระท าของตนทไดแสดงออกทงเจตนาและไมเจตนา ดงเชนค าอธบายของ ล าปาง 3 “ความรบผดชอบ เอาใจใสในงานทไดรบมอบหมายและท าตามหนาทนนอยางเตมความสามารถ” ซงมมมมองไปในทศทางเดยวกนกบ ขอนแกน 3 อธบายเพมเตมวา “...การท าหนาทของตนนนตองเตมททงความสามารถ เวลา ใหใจใหเตมในงาน และพฒนาตนเองพฒนางานใหดยงขน...”

พฤตกรรมทแสดงออกถงความอตสาหะ ผบรหารมความขยนไมทอถอย ไมยอมแพ พยายามตอสเพอเอาชนะอปสรรคจนประสบความส าเรจ กระตอรอรน หนกแนนไมหวนไหวงาย โดยเฉพาะเมอพบปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการ การตดสนใจในหนวยงาน แสดงออกดวยความตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม ดงเชนค าอธบายของ ล าปาง 4 “ …ไมวางานจะงายหรอยากตองตงใจและไมทอกบเรองยากหรองาน

155

ทเกดขนมาใหม คดวาทาทายเรา…” ซงมมมมองไปในทศทางเดยวกนกบ ขอนแกน 2 อธบายเพมเตมวา “ความขยน กระตอรอรนทส าคญใจตองสมากอนแลวปญหาหรออปสรรคจะเลกนดเดยว”

ประเดนยอยทส าคญอกประการคอการกลาเผชญกบปญหา โดยไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรค ผบรหารควรแสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสม ดวยความกลายนหยดในสง ทถกตองทกครงในการ ปฏบตงานเมอตองเผชญกบการแกปญหา กาวขามผานปญหาทซบซอนและยากตอการตดสนใจอยางมออาชพ สามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวม บรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ ดงเชนผใหขอมลนครศรธรรมราช2กลาววา “ผบรหารตองมความกลา มสต สขมตอทกๆเรองและตองใสใจกบปญหาอยางจรงจง” และ มมมมองไปในทศทางเดยวกนกบล าปาง6 อธบายวา “...ผบรหารควรมความไวตอสญญาณของปญหาและเมอพบปญหาจะใหญหรอเลกกตามกตองมสต หาขอมลมาทไมล าเอยงมาประกอบการแกปญหานน...” โดยมความสอดคลองกบขอสงเกตของ ชลบร 1 “ผบรหารควรมการคนหาขอมลทจ าเปนในการแกปญหา ใชวธการทหลากหลายและมจดยนในการตดสนใจอยางมออาชพ”

องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน ผลการวจยพบวา องคประกอบภาวะผน านเปนสงทมความส าคญไมดอยไปกวา

องคประกอบอนทกลาวมาขางตน ดวยเหตผลทถามทมด ทมทมพลงจะท าใหองคกร หนวยงาน วชาชพสรางใหเปนพลงทสมบรณของวชาชพ ความมงมนตงใจของผบรหารทจะท าการปฏบตหนาทดวยความผกพน ดวยความพากเพยร และความละเอยด รอบคอบ ยอมรบผลการกระท าในการปฏบตหนาทเพอใหบรรลผลส าเรจตามความมงหมาย ทงพยายามทจะปรบปรงการปฏบตหนาทใหด สงเสรมความสามคคในหนวยงานและวชาชพ มความพรอมเพรยงเปนน าหนงใจเดยว รวมมอกนกระท ากจการงานใหส าเรจลลวงดวยดทงในงานทปกตและซบซอน โดยเหนแกประโยชน สวนรวมมากกวาสวนตว ดงทผใหขอมลราชบร 1 กลาววา “การมทมท างานไมส าคญเทาท าอยางไรท าใหทมท างานไดด ตรงนส าคญกวาทผบรหารตองสรางใหเกด” ทงนการแสดงออกเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมตามองคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน มประเดนการแสดงออกยอยอกหลายประการ ดงน

พฤตกรรมการแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมทในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ มความสามคค เพอใหเกดพลงการขบเคลอนใหผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงาน ทท าใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย ดวยการปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความถกตองทแกปญหาในการปฏบตงานได ความพยายามอยางเขมแขง เพอผลกดนใหเกดความส าเรจในการงานโดยไมยอทอตอปญหาและอปสรรค ดงเชนค าอธบายของ นครศรธรรมราช 3 “...ต าแหนงหนาททเราเปนอยนนตองสรางพลง สรางแรงบนดาลใจใหลกนองเขาเกดพลงในการท างาน…” และ ชลบร 4 อธบายเพมเตมวา “ ...การท างานเราท าเดยวไมได เราควร

156

บอกวาเราเปนทมเดยวกนและคอยใหก าลงใจ ท างานกนเปนทมมความจ าเปนมากในปจจบน…” โดยมความสอดคลองกบขอสงเกตของ ขอนแกน 2 “ การสรางพลงใหทมตองมาจากความสามารถของผบรหารทกระดบใหเกดการท างานเปนทมทด ไมใชวาไดแตงานแตสรางใหทมเกดอยางยงยน”

พฤตกรรมทแสดงออกถงความสามคค โดยสงเสรมความสามคคในหนวยงานและวชาชพ สามรถปรบตนเองใหเขากบผอนไดด มความรบผดชอบตอสวนรวมมากกวาสวนตน เขามสวนรวมอยางแขงขนในกจกรรมของสวนรวม เปนผประสานความสามคคในหมคณะ ไมแบงแยกเปนพวกเขาพวกเรารกหมคณะมใจหวงด และชวยเหลอเกอกลในทางไมผดศลธรรม มองคนอนในแงดเสมอ ดงเชนค าอธบายของ ชลบร 2 “ ...ความสามคค เปนความรวมแรง รวมใจตอกนในการท างานเปนทม...” โดยมความสอดคลองกบขอนแกน 6 อธบายวา “...ความสามคคคอความรบผดชอบในการท างานเปนทมอยางหนง เราตองรกกน เราเปนวชาชพทตองอาศยพลงของความสามคคทดใน ทางทถกดวย…” 3. ประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล ประเดนปญหาจรยธรรมเปนประเดนความยากล าบากอนเกดจากการแสดงออก ถงการกระท าโดยอาศยภาวะผน าเชงจรยธรรมในการบรหารสถานศกษา ทงนผลจากการวจยพบวา ความยากล าบากเหลานนเปนปญหาทท าใหไมสบายใจ ยงยากใจในการบรหารงาน การอยรวมกน ซงไมอาจหาขอยตไดงายจากขอมลทมอย จ าเปนตองใชเวลาบางครงอาจท าใหเสยเวลาใน การบรหารงาน ตองมการแกปญหาอยางรอบคอบ แตกเปนสงทผบรหารตองใหความใสใจ ใชเวลาใน การตดสนใจ มองใหรอบดาน คนหาขอมลใหเพยงพอซงยากทจะก าหนดไดแนชดวาจะใชขอเทจจรงและขอมลอยางไร มากนอยแคไหนในการตดสนใจ จากผลการสมภาษณยงพบวาลกษณะของปญหามทงทเปนปญหาโดดๆและเปนคของประเดนปญหาจรยธรรม ซงสวนใหญปญหาทท าใหผบรหารสถานศกษาพยาบาลเกดความอดอด ล าบากใจ ส าหรบผลการวจยนผวจยจะขอน าเสนอปญหาดงน สวนใหญจะเกยวกบ ความถกตอง ความซอสตย ความเสยสละ ความยตธรรม การสอสารไมตรงกน ความรบผดชอบ ความเสมอภาค โดยมสภาพของปญหามาจากการขาดการสอสาร ความคดเหนตางมมมองกน ขดแยงทงความคดและผลประโยชน เชนผลการประเมนการปฏบตงาน การเลอนระดบ ปรบสายงาน การแขงขน ยดถอความคดของตนเปนใหญความประมาทหรอขาดความระมดระวงอยางเพยงพอ โดยทระดบของปญหามผลกระทบทงระดบตวบคคลและเปนปญหาในระดบองคกร ซงสวนใหญมสาเหตมาจากลกษณะนสยสวนบคคลซงจะสงผลกระทบกบคนทงองคกรได ผลกระทบของปญหาจรยธรรมทเกดมผลทงตอความรสกและการปฏบตงาน กระทบตอเหตการณเฉพาะหนาในปจจบน แตยงมผลกระทบเชอมโยงตอไปอนาคตดวยนนหมายถงการเมอตองเผชญกบปญหาแบบนอก เชน อาจท าใหเบอหนาย ร าคาญใจ กงวลกบผลกระทบทบางครงคาดเดาผลไมได อาจสงผลใหขาดความสขในการท างาน ขาดความสามคค หรออาจท าใหเกดการกอตงกลมคน พวกพองในอนาคต

157

ได ความยากล าบากในการเผชญกบปญหาและแกปญหาทางจรยธรรมจงขนอยกบสภาพ และระดบปญหา รวมถงสภาพแวดลอมของแตละปญหา ความยากล าบากในการเผชญ สวนใหญผใหขอมลไดย าถงความล าบากใจ โดยเฉพาะผบรหารระดบสงจะตองใชความระมดระวงอยางมาก แตในบางสถานการณอาจใหเวลาเปนตวชวย ใชความอดทนตอปญหาและใชหลกจรยธรรมธรรมชวย เชน การใหอภย ชวยเหลอกน อยางไรกตามเมอปญหานนใหญมากและลกลามไมไดรบการแกไขอาจกลายเปนความขดแยง หรอคลนใตน าทสงผลกระทบตอการบรหารงานของผบรหารทกระดบได ซงตรงกบ ขอนแกน5 ไดสะทอนถงปญหาวา “ปญหา...มทงเลกและใหญ แตถาผบรหารไมพยายามแกไขอาจจะลกลามใหญโตได”และนครศรธรรมราช 2 ไดสนบสนนวา “ปญหา...ผบรหารระดบสงตองใสใจกบผลกระทบของปญหา เพราะอาจกลายเปนความขดแยงและสงผลตอองคกรทงในระยะสนและระยะยาว” ซงราชบร 3 ไดเสนอขอสงเกตวา “ในปญหา...แบบนอาจตองใหเวลาเปนตวชวย…” ส าหรบในการเผชญกบปญหา บคคล ทงนขนอยกบน าหนกหรอความโนมเอยง ของปญหา คณลกษณะ ประสบการณการเปนผบรหาร และประสบการณในการแกปญหาทมลกษณะคลายๆกน ผบรหารแตละคนจะมรปแบบและวธการตางกนไป อาจเรมตนดวยตองมความอดทน อดกลน รวมแรงรวมใจกนทกระดบและตองพยายามคนหาแนวทางแกไขปญหารวมกนในทกขนตอน ตงแตในการท าความเขาใจกบประเดนปญหาและวเคราะหหาสาเหตทแทจรงซงตองใชเวลาและขอมลทเพยงพอจงจะสามารถเผชญและแกปญหาไดอยางเหมาะสมตามสถานการณ แตบางครงอาจมผหลกหนไมเผชญมองวาไมใชปญหาเปนเพยงความขดแยงเลกๆ และปลอยใหปญหากอตวมากขนจนเกดเปนความขดแยงในองคกรในมมกวาง ทงนในแนวทางการแกปญหาตองใชหลกจรยธรรมพนฐานและหลกจรยธรรมวชาชพรวมถงจรรยาบรรณวชาชพและหลกการในการบรหาร น ามารวมใชพจารณาในการคนหาทางเลอกและแนวทางแกไขปญหา อยางไรกตามการมประสบการณในการปฏบตงาน ความลมลกในการมอง ปญหา วเคราะหปญหา ทศนคตตอปญหาและผทมความเกยวของกบปญหาในแงมมตางๆจะชวยท าใหเกดความยากงายในการแกปญหาไดแตกตางกน ทงนจากผลการวจยสามารถสรปเกยวกบประเดนปญหาทางจรยธรรมไดดงตอไปน

3.1 ความถกตองกบความถกใจ เปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตางพบวาเปน ปญหาทพบไดบอยมากในการบรหารสถานศกษาพยาบาล ซงลกษณะของปญหาสวนใหญมสาเหต มาจากปญหาและอปสรรคของงานทมทงยากและงาย เชน การสอสารขอมลทไมตรงกน มขอมลไมเพยงพอในการตดสนใจ ซงผทมความเกยวของกบปญหามกจะเปนสงทผใตบงคบบญชาไมสามารถท างานไดตามเปาหมายหรอตามความพอใจในเกณฑทถกตงขนมา และเมอมการประเมนผลงาน ประกอบกบคณลกษณะของบคคลในงาน ในสายงาน อาจจะไมเปนทถกใจหรอไมตอบสนอง การบรหารงานในเชงนโยบาย ไมสามารถท างานรวมกนไดจงกอใหเกดปมของปญหา ซงสอดคลองกบทศนะของราชบร1 “เรองปญหาทเกยวกบความถกตองแตอาจไมถกใจเปนเรองทพบบอยทสด ซงท า

158

ใหล าบากใจในการเผชญกบเรองนพอสมควร” และตรงกบขอนแกน 1 ไดสนบสนนและเพมเตมวา “...ความถกตองกบความถกใจพบไดบอยและเปนประเดนทจะมาแรงในชวงของการประเมนผลงาน แตเรากตองเขาใจวาไมมอะไรถกใจไดหมดทกเรอง แตตองถกตองตามผลงานทปรากฏ...” โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความถกใจมากกวาจะไปในทางความถกตอง ดงเชนค าอธบายของ นครศรธรรมราช 5 กลาววา “...หลายครงการท างานทยากตองทมเท และเหนอยมากกบงานแตกยงไมเปนทถกใจ...”และสอดคลองกบค าอธบายของล าปาง3 “งานใหหนกกายไมวา แตทส าคญหนกใจทท านอย ท ามาก ท าถกตอง..กยงไมถกใจทงหมด...” จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหานนมความโนมเอยงมาทางความถกใจมากกวาความถกตอง จะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ล าบากใจมความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา จนเกดผลกระทบของปญหาในระดบบคคล ท าใหเกดความไมพอใจ หงดหงด เบอหนายไดถาปญหานนเกดขนซ าและบอย ซงตรงกบทศนะของขอนแกน 4 “ท างานพยายามแลวใหถกตองแลวแตยงไมถกใจ...ในบางครงทงานมากๆเหนอยมาก..ทอ หมดแรงและเบอ หลายครงอยากหยดไมท าตอ แตไมไดเพราะเราเปนหวหนาเขา...” สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดขอรองเรยนในหนวยงาน ซงเปนอปสรรคหนงของปญหา นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอ ผบรหารเพกเฉยตอปญหา หรอไมไดรบการแกไขอยางจรงจง จะสงผลกระทบตอการบรหารงานไปทวทงองคกรได ซงตรงกบทศนะของล าปาง6ทสะทอนวา“…ปญหาของความไมพงพอใจตอผลงานของลกนองนน ถาเราปลอยใหเกดบอยๆ ไมเขาไปดแลชวยเหลอ อาจท าใหเราแกไขไดยากขนเรอยๆ การท างานจะยากขนอกดวย...”

ทงนแนวทางการจดการการแกปญหาเรองความถกตองกบความถกใจ ผใหขอมล ตางใหความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าในทกระดบตองมความไวตอปญหา ท าความเขาใจกบปญหาและคนหาสาเหตทกอสญญาณของปญหาทแทจรง ผบรหารตองตอบค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร และพยายามวเคราะหวาผลกระทบเกดกบกบใครบาง ถาไมมการแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบผลทเกดกบคนเหลานเปนจะเปนอยางไร ซงสอดคลองกบค าอธบายของราชบร 3“ผบรหารตองมองปญหาอยางเขาใจ ยอมรบวาเปนปญหาเรองถกใจกบคนมอยจรง...” และตรงกบทชลบร1 กลาววา “...ผบรหารตองควบคมตวเองกอน หาแนวทางแกไขรวมกน ไมโทษหรอหาวาใครเปนผท าใหเปนปญหาวา ฟงค าอธบายในเหตและผลของการกระท านนๆ…” นอกจากนตองมประสบการณในการบรหารและทศนคตตอการแกปญหาทด ดวยเหตผลทเคยใชกบประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาไดเรวขน ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหาคอตองยดหลกการยนหยดความถกตองตามกฎระเบยบงาน ความรบผดชอบตามหนาท ปราศจากอคต โดยน ามาก าหนดเกณฑตางๆอยางมสวนรวม การสอสารทมประสทธภาพ นอกจากนนยงตองยด

159

หลกจรยธรรมพนฐาน ศลธรรม หลกการอยรวมกนอยางมความสข พยายามยดแนวทางเอออาทร (caring) เอาใจเขามาใสใจตอกนโดยคดวา ถาคนทอยในเหตการณนนเปนตวเรา เราอยากใหคนอนปฏบตกบเราอยางไร เพอท าใหเกดความสามคค ความรวมแรงรวมใจในหนวยงานในระยะสนและระยะยาวได หรออาจจะศกษาแนวทางทมคนใชแกปญหาไดอยางเหมาะสมและน ามาพจารณาดผลทเกดขนตามมาจากการตดสนใจเลอกวธนนไดผลอยางไร การตดสนใจเลอกทางเลอกโดยองหลกเกณฑทางจรยธรรม การตดสนใจเลอกแนวทางแกปญหานนมถกหรอผด หรออาจจะเปนเหมาะสมกบไมเหมาะสม ควรใชขอมลทมชวยในการตดสนใจใหทกฝาย รอบดานน ามาประมวล จงตดสนใจเลอกทางแกไข อาจใชรปแบบคณะกรรมการ ประกาศทางเลอกทชดเจนถกตองตาม กฎ ระเบยบเปนระบบและตดตามผลการตดสนใจนน ดงเชนค าอธบายของราชบร1ไดสะทอนวา “การแกปญหาของแตละสถานทขนอยกบบรบทของแตละท ทวทยาลยฯใชหลกopen door for everyone…ผบรหารตองมและสอนใหเขาเมตตาตอกน…”และ ชลบร 1 ไดสนบสนนในทศทางเดยวกนวา “ การแกปญหาทดทสด ผบรหารตองรบฟงปญหากอนและหาขอมล วางแผน..ใชวธการหลากหลายแตตองมสวนรวมในการก าหนดหลกเกณฑตางๆทถกตอง …” สวนราชบร 2 ไดใหขอสงเกตเพมเตมวา “ตองวเคราะหปญหาอยางเปนระบบ...ทส าคญหลกเกณฑหรอกฎตองปราศจากอคต...”

3.2 ความรบผดชอบกบความซอสตย เปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตางพบวา ลกษณะของปญหาสวนใหญจะเกยวของความรบผดชอบในทรพยากรหรอทรพยสนทเปนวตถของหนวยงานและการบรหารจดการเงน โดยผทรบผดชอบและผทเกยวของกบปญหานนนนมการใชอ านาจหนาทในทางทไมถกไมควร หรอดวยความประมาท ขาดการใครครวญ ขาดความรและประสบการณในการปฏบตงานอยางเพยงพอ โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความซอสตยมากกวาจะไปในทางความรบผดชอบ ดงเชนค าอธบายของนครศรธรรมราช 4 “งานทเกยวของกบการจดการทมความเกยวของกบการใชจายทส าคญ คอการใชเงนใหถกตอง ทมความซอสตยในหนาททตนท าอย เปนเรองทบรหารละเลยไมได” และตรงกบค าอธบายของราชบร2 “ การบรหารเงน การจดการงาน โครงการตางตองใชการบรหาร การใชเงน งบประมาณทถกตอง ซอสตยในการใชจายหรอไมเปนหนาททผบรหารตองตดตาม” และค าอธบายของล าปาง 3 “...การใชเงน งบประมาณตองมความซอสตยในหนาท ในงานทท าอย ถาพลาดไปจะเปนปญหาใหญได…” จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหามความโนมเอยงมาทางความซอสตยมากกวาความรบผดชอบจะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ล าบากใจมความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ผลกระทบของปญหาในระดบบคคล จนอาจท าใหเกดความยากล าบากผบรหารสถานศกษาพยาบาลจะมความรสกเครยด ล าบากใจ มความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ดวยเหตทผลกระทบ

160

นคอนขางเปนวงกวางและเกดความเสยหายรนแรง ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลอาจท าใหเกดความไมพอใจ ไมสบายใจ ขาดความมนคงและปลอดภยในการปฏบตงานไดถาปญหานนเกดซ าและบอยหรอไมไดรบการแกไข เยยวยาอยางจรงใจและจรงจง บางคนอาจปฏเสธงาน ไมยอมรบท างาน ทไดรบมอบหมายทเสยงอกตอไป สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความไววางใจ ขาดความนาเชอถอ การไดรบสนบสนนงบประมาณลดลง ขาดการจดสรรทรพยากรทดตอไปจากสถานการณของปญหาอาจเกด ความขดแยง ขอรองเรยนทงในและนอกหนวยงาน ซงตรงกบค าอธบายของชลบร4“….ถาเราไมรอบคอบ ไมซอสตย ลกนองหรอผเกยวของ เขากไมไววางใจ…”และตรงกบค าอธบายของราชบร 5“....งานอะไรกตาม ถาเกยวกบเงน เกยวกบงบประมาณ ถาเราพลาดนดเดยว ไมตดตามตรวจสอบ อาจท าใหคนภายในไมพอใจคนนอกกไมศรทธาได…” นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอไมไดรบการแกไข ตดตามอยางตอเนองจะสงผลกระทบตอการบรหารงานไป ภาพลกษณทวทงองคกรได

แนวทางการแกปญหาเรอง ความรบผดชอบกบความซอสตย ผใหขอมลตางให ความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าตองมความไวตอปญหาทมความเสยงหรอออนไหวในการบรหารงาน โดยตองท าความเขาใจกบปญหาและเชาถงสาเหตทกอสญญาณของปญหาทแทจรงใหได ผบรหารตองพยายามวเคราะหวาตองใชขอมลหรอสารสนเทศในการตดสนใจอะไรบางทเกยวของการบรหารบคคล การจดสรรทรพยากร การเงน การคลงและพสด ผบรหารตองตระหนก ถงผลกระทบวาจะเกดกบใคร อยางไร ถาไมมการแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบผลทเกดกบคนเหลาน ภาพลกษณของหนวยงานเปนจะเปนอยางไร ดงเชนค าอธบายของชลบร1ไดกลาววา “ความรบผดชอบกบความซอสตยเปนของคกนแนนอน และเมอพบวาเปนปญหาผบรหารตองใสใจ ตองไวและรบเขาไปชวยเหลอ จะสงผลตอภาพลกษณ ความนาเชอถอได…”นอกจากนผบรหารตองมความรทรอบร ประสบการณในการบรหารและทศนคตตอการแกปญหาทด ตองปรกษาผทมความร ความช านาญโดยเฉพาะเรองทงรายละเอยดและโดยทวไป ดวยเหตผลทประสบการณเฉพาะเรอง เฉพาะดานหรอสาขาจะน ามาใชแกปญหาไดถกตองและตรงจดของปญหาไดอยางดและทนตอผลของความผดตามกฎหมาย หรอกฎระเบยบทก าหนดไว ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหาคอตอง ยดหลกกฎระเบยบทงทเปนกฎหมายและทก าหนดขนมา ยนหยดความซอสตย ความถกตอง ความรบผดชอบในงานและหนาท ความดงาม ถาปญหานนเกนขดความสามารถหรอสมรรถนะตอง ใชผรหรอผทมความสามารถเฉพาะดานรวมใหขอเสนอแนะและแนวทางการแกปญหาตองปรกษา ผทมความรในเรองการบรหารจดการดานการเงน การจดสรรทรพยากรทงในหนวยงานและระบบทเชอมโยงกบหนวยงานตามสายการบงคบบญชาระดบกระทรวงอยางรวดเรว จรงจงและตดตามอยางตอเนอง ดงเชนค าอธบายของชลบร1 “…การรจกเลอกใชขอมลสารสนเทศเพอการตดสนใจเปนเรองทผบรหารยคปจจบนตองน ามาใชใหไดจรงจง…” และ นครศรธรรมราช 5 ไดสนบสนนในทศทาง

161

เดยวกนวา “…ปญหาน...ถาเกดขนตองรบแกไข ปรกษา หาผทรจรง คนภายนอกทมความรจรง เพอชวยตรวจดวาตดทขนตอนใด...” สวนล าปาง 4 ไดใหขอสงเกตเพมเตมวา “ถาสบไดร แนใจวา ผดกตองวากนไปตามระเบยบ แตพวกเราจะไมคอยรจรงทเกยวของกบเงนๆๆทองๆๆ…บางครงพอท างานทมนเสยงบางคนกจะไมชวยตอไป...”

3.3 ความเสยสละกบความรบผดชอบ เปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตางพบวา ลกษณะปญหาสามารถพบไดบอยกบผบรหารสถานศกษาพยาบาลไดในทกระดบและกยงพบไดในระดบปฏบตการอกดวยโดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความเสยสละมากกวาจะไปในทาง ความรบผดชอบ ดงเชนค าอธบายของราชบร 3 ไดสะทอนวา“ทกคนตองเสยสละรบผดชอบในวชาชพเราถกสอนมาอยางนน แตถาเกนพอดไปกเปนปญหาในการท างานได” จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหามความโนมเอยงมาทางความเสยสละมากกวาความรบผดชอบ ซงในสถานการณของปญหาน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ล าบากใจมความยงยากใจในการเขาไปจดการ ทอใจในการบรหารได ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลอาจท าใหเกดความขบของใจ หงดหงด เบอหนาย ทอแท และไมอยากท างานนนตอไปได ถาผบรหารยดเหตผลของตนดานเดยววาทกคนตองเสยสละ รบผดชอบแตตองพจารณาถงความเหมาะสมตอบคคล เวลาและสถานการณดวย สวนผลกระทบของปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เพกเฉยตอค าสงและการมอบหมายงาน เปนอปสรรคตอการบรหารงาน เกดความลาชาและผลงาน ไมบรรลเปาหมายขององคกร อาจกอใหเกดความขดแยงในหนวยงานมากขน นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอไมไดรบการแกไขจะสงผลกระทบตอการบรหารงานไปทวทงองคกรได แนวทางการแกปญหาเรองความเสยสละกบความรบผดชอบ ผใหขอมลตางใหความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าเชนเดยวกบปญหาทผานมา แตตองมความใสใจ ตอปญหา ท าความเขาใจกบปญหาและคนหาสาเหตปญหาอยางแทจรง วามผเกยวของหรอปจจยใดทมากระตนหรอสงเสรมทท าใหปญหามมากขน ผบรหารตองคนหาค าตอบและตงค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร และรวมกนกบผเกยวของวเคราะหวาผลกระทบเกดกบกบใครบาง ถาไมมการแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบผลทเกดกบคนเหลานเปนจะเปนอยางไร ดงเชนค าอธบายของนครศรธรรมราช 6 ไดสะทอนวา “...เปนเพราะค าวาตองเสยสละจนบางครงถกเอาเปรยบจาก คนทไมสนใจ แตอยางไรเมอผบรหารรวามปญหาแบบนตองจรงใจในการแกปญหา อยาหลงวารแลว ไมแกไข...” และล าปาง 5 ไดใหขอสงเกตเพมเตมวา“อยาเลอกใชเพราะวาชอบคนนน ไมชอบคนน เพราะคนนไมเคยปฎเสธ....อยางนจะแกยาก…” นอกจากนตองมคานยมและทศนคตตอการแกปญหาทดดวยจะชวยท าใหเขาใจ ยอมรบวาเปนปญหาไดเรวขน ไมยดคานยม แนวคดของตนเปนหลก ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหาคอ ตองยดหลกความถกตอง ความด เขอถอและยอมรบ

162

ในคานยมทด ความรบผดชอบ กฎระเบยบ การค านงถงประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน ความเอออาทร ความเปนกลยาณมตรตอกน ความยตธรรม หลกจรยธรรมวชาชพ โดยทผบรหารตองมความจรงใจไมเลอกปฏบต ปราศจากอคต จงจะท าใหแกไขปญหาได สอดคลองกบค าอธบายของขอนแกน2 วา “ ในการแกปญหาเรองความเสยสละนนผบรหารตอง เขาใจ จรงใจ ไมล าเอยง ใหความรก ใหความยตธรรม...” และเปนไปในทศทางเดยวกบทล าปาง 5 อธบายวา“ ...เมอผบรหารรและยอมรบวาการเสยสละจนถกกระท า จากผทไมมอ านาจตอรองตองรบเขาไปชวยเหลอโดยไมเลอกปฏบต…”

3.4 ความเมตตากบความความรบผดชอบ เปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตาง พบวาลกษณะปญหานเปนปมทสรางความทกขใจใหกบผบรหารทกระดบโดยเฉพาะอยางยงในระดบสงสด ซงสงผลใหเกดความล าบากใจใหกบผบรหารมากมาย เชนงานทเปนงานระดบใหญในหนวยงาน ลกษณะงานยาก สมเสยงมากแตตองมอบหมายงาน แตแลวพบปญหาในการปฏบตงานมากมาย ดงเชนทขอนแกน6 ไดแสดงทศนะวา “ปญหา....นมาจากการมมมมองตางกน คดตางกนและท าให ไมสบายใจ หนกใจ” โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความเมตตา มากกวาจะไปในทาง ความรบผดชอบ จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหามความโนมเอยงมาทางความเมตตามากกวาจะไปในทาง ความรบผดชอบ เนองดวยเพราะความเมตตาถามใหกนเปนสงทดแตถาไมอยในความพอดและ สงผลใหมอบหมายปรมาณงานทมากขนจากความไววางใจ ผลงานทปรากฏและงานอาจมความยากขน ลกนองอาจทนกบภาระงานทมาก ยากและหนกไมไหว ผลกระทบของปญหาในระดบบคคล จนอาจท าใหเกดความทกขใจ ไมพอใจ หงดหงด เบอหนาย ทอแท ไดถาปลอยใหปญหานนเกดซ าและบอย สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เนองมาจากมความแตกตางกนในปรมาณงาน เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดขอรองเรยนในหนวยงาน ถาผบรหารยดเหตผลของตนดานเดยววาทกคนตองรบผดชอบแตตองพจารณาถงความเหมาะสมตอบคคล เวลาและสถานการณดวย จะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ล าบากใจมความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เพกเฉยตอค าสงและการมอบหมายงานจากการเลอกปฏบต เกดความลาชาผลงาน ผลงานผดพลาด ไมบรรลเปาหมายขององคกร อาจกอใหเกดความขดแยงในหนวยงาน นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอไมไดรบการแกไขจะสงผลกระทบตอการบรหารงานไปทวทงองคกรได

ทงนแนวทางการแกปญหาเรองความเมตตากบความรบผดชอบ ผใหขอมลตางให ความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าเชนเดยวกบการแกปญหาทผานมา โดยผบรหารตองมความไวตอปญหาเพราะมความเสยงตอความผดพลาดในระดบองคกร คนหาสาเหตท

163

กอสญญาณของปญหาทแทจรง ผบรหารตองตอบค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร ปญหาในครงนเรามสวนรวมหรอเปนสวนหนงของปญหาใชหรอไม และพยายามวเคราะหวาผลกระทบเกดกบกบใครบาง ถาไมมการแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบผลทเกดกบคนเหลานเปนจะเปนอยางไร ดงเชนค าอธบายของขอนแกน1ไดกลาววา “ ...งานใดทมความเสยงตองพจารณาใหด อาจท าใหผรบมอบหมายเครยดและทกขใจได เพราะอาจใหญเกนกวาความสามารถของเขา...” และ นครศรธรรมราช 3 ไดสนบสนนในทศทางเดยวกนวา “ การเมตตาเกนพอด โดยไมวเคราะหงานมความสอดคลองกนคนหรอไม มากไป นอยไป...เกนพอด” นอกจากนตองใชประสบการณในการบรหารและทศนคตตอการแกปญหาทดดวยดวยเหตผลทประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาและแกไขไดเรวขน องคกรจะลดความเสยงกบความเสยหายได ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหาคอตองยดหลกกฎระเบยบ ยนหยดความเมตตา ความเอออาทรและจดสรรภาระงาน ทบทวนระบบของแตละงาน ใหมความสอดคลองกบหนาทและความรบผดชอบทก าหนดในงาน

3.5 ความเมตตากบความเสมอภาค และความยตธรรมกบความเมตตาเปนประเดน ทผใหขอมลสวนใหญตางพบวา เปนปญหาทร าคาญใจแตตองเผชญตลอดทกป เชน การประเมนเลอนขนเงนเดอน การจดสรรบคคลลงตามสายงาน การมาท างานสาย การขาดงาน เปนตน ดงเชนทขอนแกน5ไดแสดงทศนะวา “เปนปญหาทเกดทกปและเกดไดตลอด” และตรงกบนครศรธรรมราช 6 ไดแสดงทศนะวา “ปญหา...นเกดไดกบทกระดบ ทกสายงาน บางครงกร าคาญใจ” โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความเสมอภาคมากกวาจะไปในทางความเมตตา ดงเชนค าอธบายของชลบร5สะทอนใหเหนวา “…ปญหาทนาสนใจคอความเสมอภาคมกจะมเรองเกยวกบความเมตตาดวย บางคนมาท างานในต าแหนงทตองการได แตบางคนเลอกไมได มนเปนความตางกนจรงๆ...” และนครศรธรรมราช 4 กลาววา“…การเลอกงานใชไดกบบางงาน แตในขณะทบางคนเลอกงานทถนดไมได ท าใหไมสามารถท างานไดเตมศกยภาพ…” จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหามความโนมเอยงมาทางความเสมอภาค ยตธรรมมากกวาความเมตตาจะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ล าบากใจ สงผลตอสมพนธภาพรายบคคล มความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลจนอาจท าใหเกด ความไมพอใจ หงดหงด เบอหนายไดถาปญหานนเกดซ าและบอย สวนปญหาในระดบองคกรสงผลใหเกดการขาดความสามคค เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดความขดแยง ขอรองเรยนในหนวยงาน นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอไมไดรบการแกไขจะสงผลกระทบตอการบรหารงานไปทวทงองคกรได

164

แนวทางการแกปญหาเรอง ความความเมตตากบความเสมอภาค และความยตธรรม กบความเมตตาผใหขอมลตางใหความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าตองมความไวตอปญหา ท าความเขาใจกบปญหาและคนหาสาเหตของปญหาทแทจรง ผบรหารตองตอบค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร และพยายามวเคราะหวาผลกระทบจะเกดกบกบใครบาง ถาไมม การแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบ ผลทเกดกบคนเหลานเปนจะเปนอยางไรทงในระยะสนและระยะยาว นอกจากนตองมประสบการณในการบรหารและทศนคตตอการแกปญหาทดดวยดวยเหตผลทประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาไดเรวขน ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหาคอยดหลกความถกตอง ความรบผดชอบ ความเสมอภาค พทกษสทธ เคารพความเปนบคคล เคารพในความแตกตางของบคคล ความเอออาทร หลกการอยรวมกนอยางมความสข หลกจรยธรรมวชาชพ ดงเชนค าอธบายของราชบร1ไดกลาววา “...ความความเมตตากบความเสมอภาค และความยตธรรม ผบรหารทกคนตองเผชญแนนอน เราจงตองใชหลกการทดและเหมาะสม เชน ใหความเคารพความเปนบคคล ความแตกตางทงในหนาท ต าแหนง ตองน าพจารณาอยางถวนถ...ทกป” และ ชลบร 1 ไดสนบสนนในทศทางเดยวกนวา “...ไมมใครพอใจไปในทกเรอง แตทส าคญเมอเราพจารณากน อยางด ถกตองตามหลกเกณฑทมาจากการมสวนรวมคด กตองยอมรบตามขอตกลงนน…” ดงนน จงควรใหโอกาสคนในการท างาน ค านงถงความเหมอนและความแตกตางอยางเสมอภาค เทาเทยมตามระดบของงาน

3.6 ความยตธรรมกบความนาเชอถอ ศรทธา เปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตาง พบวาเปนปญหาทนาขบคดส าหรบผบรหารทกระดบ ซงมความเกยวของกบการประเมนผล การเลอนระดบของบคคล การพจารณาความผด การก าหนดโทษ คาดโทษของบคคล เพราะเรองเหลานสงผลอยางยงตอการปฏบตงาน เปนเรองขวญก าลงใจในการท างานในชวตของผใตบงคบบญชาโดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความยตธรรมมากกวาจะไปในทางความนาเชอถอ ศรทธา ดงเชนค าอธบายของนครศรธรรมราช 2“ เมอมการกระท าผด แลวตองมาพจารณาความผด กอยทมมมองทผบรหารมองวาเปนความผดหรอไม เพราะในเรองทมลกษณะคลายกน บางคนถอวาผด แตบางคนไมถอวาผด…” สอดคลองกบชลบร4 ทกลาววา “...การกระท าผดในปญหาทใกลเคยงกน แตผลการก าหนดโทษตางกน....”และขอนแกน3กลาววา “ผลการประเมนการท างานแตกตางกนในขณะทไดรบมอบหมายงาน หนาทในลกษณะใกลเคยงกน เปนเรองทสรางความไมพอใจในการท างานบอยๆ...”จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหามความโนมเอยงมาทางความความยตธรรมมากกวาความนาเชอถอ ศรทธา จะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ร าคาญใจ ล าบากใจม ความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ผลกระทบของปญหาในระดบบคคล จนอาจท าใหเกดความไมพอใจ นอยใจ หงดหงด เบอหนาย ขาดแรงจงใจในการท างานตอไปได ถาปญหานนเกดซ า

165

และบอย สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เกยงงาน เลยงงาน เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดความขดแยงขอรองเรยนในหนวยงาน นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอไมไดรบการแกไขจะสงผลกระทบตอ การบรหารงานไปทวทงองคกรได

แนวทางการแกปญหาเรอง ความยตธรรมกบความนาเชอถอ ศรทธา ผใหขอมล

ตางใหความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าตองมความไวตอปญหา ท าความเขาใจกบ

ปญหาและคนหาสาเหตทกอสญญาณของปญหาทแทจรง เชนเดยวกน โดยทผบรหารตองตอบ

ค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร เฝาสงเกตปฎกรยาในการท างานรวมกน การท างาน

เปนทม และพยายามวเคราะหวาผลกระทบเกดกบกบใครบาง ถาไมมการแกไขเฝาระวงอยางเปน

ระบบผลทเกดกบคนเหลานเปนจะเปนอยางไร อาจตองแสดงใหเหนดวยวาตองปฏบตอยางไร

การเปนแบบอยาง หรอเปนตวอยางในการปฏบตงานใหท าลกนองไดเลยนแบบหรอท าตามแบบทด

นอกจากนตองมประสบการณในการบรหารงานและทศนคตตอการแกปญหาทด เนองดวยเหตผลท

ประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาไดเรวขน ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหา

คอ ตองยดหลกกฎระเบยบ กลยาณมตร ยนหยดความซอสตยความถกตอง ความดงาม ความ

รบผดชอบ ความเสมอภาค พทกษสทธ เคารพความเปนบคคล เคารพความแตกตาง หลกจรยธรรม

วชาชพ โดยสามารถเลอกใชหรอบรณาการไปดวยกนขนอยกบสภาพการณและบรบทของปญหาและ

ผทเกยวของดวย ดงเชนค าอธบายของราชบร3ไดกลาววา“การทผบรหารรจกทจะใหในสงทเทากนก

ใหเทากนได แตถาเราตางกนดวยจ านวน ปรมาณและคณภาพของงานกยอมรบผลตางกนไป ” และ

ชลบร 3 ไดสนบสนนในทศทางเดยวกนวา“…ผบรหารทนาเชอถอ นาไววางใจและนาศรทธาตองรและ

เคารพในความเหมอนและความตางของลกนอง…”

3.7การเปนแบบอยางทดกบความเสยสละเปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตาง พบวาเปนปญหาทลกนอง ผใตบงคบบญชาเฝาดการท างานของผบรหารในทกระดบวาสามารถ

แสดงออกไดอยางเหมาะสมหรอไม ดวยความคาดหวงวาผบรหารจะเปนตวอยางทดใหดไดดวย

ลกษณะของปญหาทมลกษณะละเอยดออน จงจ าเปนตองใชความรอบคอบในการท าความเขาใจ

พจารณาคนหาสาเหตอยางระมดระวง ละเอยดออน ผบรหารจงตองใชหลกการ แนวคด วธการมาใช

ในการเผชญกบประเดนปญหานนอยางสขมและระมดระวง โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนม

เอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของการเปนแบบอยาง

ทดมากกวาจะไปในทางความเสยสละ ดงเชนค าอธบายของขอนแกน1ไดสะทอนใหเหนวา “ เราตอง

166

เปนตวอยาง ท าใหเขาดเปนตวอยางทด โดยเฉพาะเรองเสยสละทง เวลา ก าลงทรพย ก าลงกายตาม

ศกยภาพทเราท าได” และ ชลบร 2 ไดสนบสนนในทศทางเดยวกนวา “…นองๆเขาเฝาดอยวาพท า

หรอไม แบบไหนดไมด นองเขาเลอกไดเอง…” สวนนครศรธรรมราช 6 ไดใหขอสงเกตเพมเตมวา

“…การเปนแบบอยางทดมหลายเรอง แตนาจะเปนเรองเสยสละทนาสนใจ มนจงเกดขน ไปดวยกน

เสมอ แตถาผบรหารไมเปนตวแบบในเรองนนองๆเขากเรยนรวาไมจ าเปนตองท า เพราะไมเคยมใคร

ท าใหด...” จะเหนไดวาถาน าหนกของปญหามความโนมเอยงมาทางการเปนแบบอยางทดมากกวา

ความความเสยสละ ซงจะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ

ล าบากใจมความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลจนอาจ

ท าใหเกดความไมพอใจ หงดหงด เบอหนาย ไมมแรงจงใจในการท างานไดถาปญหานนเกดซ าและ

บอย สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เกดการกอตงกลมคน พวกพองท

ไมพอใจกบสถานการณของปญหา

ทงนแนวทางการแกปญหาเรองการเปนแบบอยางทดกบความเสยสละผใหขอมล

ตางใหความส าคญวาตองเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าตองมความไวตอปญหา ท าความเขาใจกบปญหาและคนหาสาเหตทกอสญญาณของปญหาทแทจรง ผบรหารตองตอบค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร และพยายามวเคราะหวาผลกระทบเกดกบกบใครบาง ถาไมมการแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบผลทเกดกบคนเหลานเปนจะเปนอยางไร ดงเชนค าอธบายของราชบร2 “…ผบรหารตองท าใหด เปนแบบอยางทนาศรทธา ไมปดภาระงาน มอบหมายงานใหเกนขอบเขตความสามารถและสมรรถนะแตละบคคล...” นอกจากนตองมประสบการณในการบรหารและทศนคตตอการแกปญหาทดดวย เนองดวยเหตผลทประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาไดเรวขน ส าหรบปญหานหลกการทน ามาใชแกปญหาคอยดหลกกฎระเบยบ ความเสยสละ ยนหยดความซอสตยความถกตอง ความด ความรบผดชอบ ความเสมอภาค พทกษสทธ เคารพความเปนบคคล หลกจรยธรรมวชาชพ โดยสรปแลวภาวะผน าเชงจรยธรรมเปนคณลกษณะของผบรหารทแสดงออกตามคานยม ความเชอของตนทมความส าคญทสะทอนถงความเปนผน าทดและมประสทธภาพอกรปแบบหนงสามารถใชไดจรงในการบรหารงาน โดยมความสอดคลองกบยคการเปลยนแปลงในปจจบน ผบรหารสถานศกษาพยาบาลในทกระดบควรมความตระหนกและเหนถงความจ าเปนทจะตองใชเปนเครองมอในการด าเนนงานทกระดบ จะเหนไดวาผบรหารทน ามาใชตองท าความเขาใจกอนวามความส าคญและจ าเปนในการบรหารงานจะสงผลใหองคการจะไดประโยชนสงสดจากการบรหารงาน ส าหรบการยดหลกการหรอแนวคดทเลอกใช ตองน าแนวคด หลกการทงจรยธรรมพนฐานและหลก

167

จรยธรรมของทางวชาชพมาใชดวยความรอบคอบ เชนจรรยาบรรณวชาชพพยาบาล หลกจรยธรรมทางการพยาบาล และแนวคดจรยธรรมมาใชเปนพนฐาน นอกจากนนการค านงถงประสบการณของผใชภาวะผน าเชงจรยธรรมในการบรหารมความเกยวของสมพนธกบประสบการณการบรหารงาน

การแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรมมความสอดคลองในแตละองคประกอบทง 5 องคประกอบ คอ องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข มประเดนการแสดงออกยอยหลายประการ ไดแกแสดงออกถงการมสมมาคารวะ เอออาทร การรกษาระเบยบวนย ความเสยสละและความมเหตผล องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา มประเดนการแสดงออกยอยหลายประ การ ไดแก ประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงาม มความซอสตยสจรต แสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน ถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนหลก และการสรางศรทธาในตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม มประเดนการแสดงออกยอยหลายประการ ไดแกพฤตกรรมการแสดงออกเกยวกบการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม ไมสบปลบกลบกรอด และยตธรรม องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ มประเดนการแสดงออกยอยหลายประการ ไดแก รบผดชอบ อตสาหะและกลารบผดชอบ สวนองคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน ไดแก การแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมทในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ มความสามคค เพอใหเกดพลงการขบเคลอนใหผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงาน ทท าใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย นอกจากนประเดนปญหาจรยธรรมเปนเรองทผบรหารไมสามารถหลกเลยงไดวา จะไมเผชญกบประเดนความยากล าบากอนเกดจากการแสดงออกถงการกระท าโดยอาศยภาวะผน า เชงจรยธรรมได ความยากล าบากเหลานจงเปนปญหาทท าใหไมสบายใจ ยงยากใจในการบรหารงาน การอยรวมกน ตองมการแกปญหาอยางรอบคอบ ซงไมอาจหาขอยตไดงายจากขอมลทมอย ตองใชเวลาบางครงท าใหเสยเวลาในการบรหารงาน ลกษณะของปญหามทงทเปนปญหาโดดๆและเปนคของประเดนปญหาจรยธรรมซงสวนใหญปญหาทท าใหผบรหารสถานศกษาพยาบาลเกดความอดอด ทงในการเผชญกบปญหาและการตดสนใจเลอกทางแกปญหาจะเกยวกบ ความถกตอง ความซอสตย ความเสยสละ ความยตธรรม การสอสารไมตรงกน ความรบผดชอบ ความเสมอภาค โดยมสภาพ ของปญหามาจากการขาดการสอสาร ความคดเหนตางมมมองกน ขดแยงทงความคดและผลประโยชน เชนผลการประเมนการปฏบตงาน การเลอนระดบ ปรบสายงาน การแขงขน ยดถอความคดของตนเปนใหญความประมาทหรอขาดความระมดระวงอยางเพยงพอ โดยทระดบของปญหามทงระดบ ตวบคคลและเปนปญหาในระดบองคกร ผลของปญหาจรยธรรมทเกดมผลทงตอความรสกและ การปฏบตงาน สงผลกระทบตอเหตการณเฉพาะหนาในปจจบน จ าเปนตองใชหลกคด แนวคดทเกยวของมาใชใน การแกปญหาในทกประเดนปญหาจรยธรรมนนเอง

168

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนมงวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม ศกษาภาวะผน า เชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลและศกษาประเดนปญหาทางจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ซงการรวบรวมขอมลในการวจยครงน ใชระเบยบวธวจยแบบผสมผสานมทงการวจยเชงปรมาณและคณภาพ โดยผวจยไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การคนหาองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) โดยมวธการด าเนนการวจยดงน 1.เครองมอทใชในการวจย

1.1.การสรางเครองมอ ดวยการวเคราะหเอกสาร (Document Research) เพอคนหาตวแปร และจดท ารางตวแปรทผานการคดกรองตวแปรเบองตน ไดจ านวน 35 ตวแปร เพอน าไปสรางเปนขอค าถามในแบบสอบถามเพอส ารวจ (Survey Study เกยวกบความคดเหนเกยวกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรม ราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 88 ขอ มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ

1.2 การตรวจสอบคณภาพเครองมอในการวจย ผวจยก าหนดนยามปฏบตการ ของเครองมอทใชโดยอาศยฐานทฤษฎและงานวจย ในการสรางรางตวแปรโดยค านงถงความถกตองตามหลกวชาการไดแบบสอบถามทดมคณภาพมความตรงในเชงโครงสราง (Construct Validity) สวนการตรวจสอบคณภาพเครองมอเชงเนอหา (Content Validity)โดยน าไปตรวจสอบความสอดคลองและความเทยงตรงเชงเนอหาของขอค าถามจ านวน 5 คน มคา IC (Index of Congruence) มคาอยระหวาง 0.80-1 และจดท าแบบสอบถามฉบบสมบรณ น าไปทดลองใชกบประชากรทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คนและน าแบบสอบถามหาคาความเชอมนของ ครอนบค

(Cronbach’s Alpha Coefficient) ทงฉบบ (α)เทากบ0.992 จงน าไปเกบขอมลกบกลมตวอยาง 2.ประชากรและกลมตวอยาง 2.1 ประชากร เปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ หวหนาภาควชา และหวหนางานในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 29 แหง 2.2 กลมตวอยาง การก าหนดขนาดของกลมตวอยาง ผวจยน าจ านวนตวแปรทผานการคดกรองตวแปรเบองตน ซงเปนไปตามเกณฑในการก าหนดกลมตวอยางของHair แลวท าการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ไดกลมตวอยางเปนผอ านวยการ รองผอ านวยการ

169

หวหนาภาควชา และหวหนางานในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขทมจ านวน 15-20 คนจากแตละวทยาลยพยาบาลฯ รวมจ านวนทงสน 443 คน 3.การเกบรวบรวมขอมล ผวจยท าหนงสอถงบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน เพอขอเอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย และท าหนงสอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลโดยประสานงานผานงานวจยฯ ถงผอ านวยการวทยาลยพยาบาล ในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข จ านวน 29 วทยาลยฯ จดสงแบบสอบถามไปจ านวนทงสน 500 ฉบบโดยไดรบแบบสอบถามกลบมายงผวจยไดจ านวนทงสน 443 ฉบบ 4. การวเคราะห การวเคราะหขอมลพนฐานของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข โดยใชสถตพรรณนา คอคารอยละ และวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมส าเรจรป ส าหรบการการวเคราะหองคประกอบ (Exploratory Factor Analysis) ภาวะผน าเชงจรยธรรมในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ระยะท 2 การศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยมวธการด าเนนการวจยดงน 1. เครองมอทใชในการวจย ผวจยน าผลการวเคราะหองคประกอบทไดมาก าหนด/สรางเปนแนวทางค าถามในการสมภาษณเชงลก (In depth Interview) จ านวน 7 ขอ โดยแนวของค าถามทใชในการสมภาษณเชงลกเกยวกบถงคณลกษณะ การแสดงออก แนวทางในการบรหาร โดยใชภาวะผน าจรยธรรม และประเดนปญหาจรยธรรมทพบ ความยากล าบากในการเผชญและ การแกปญหาตามมมมองและแนวคด 2. กลมผใหขอมล (Key Informants) มคณสมบตเปนผอ านวยการรองผอ านวยการ หวหนาภาควชาและหวหนางานจากสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขวทยาลยพยาบาลตามสงกดเครอขายการศกษาพยาบาลใน 5 ภาค จ านวน 5 วทยาลยๆ ละ 5-7 คน รวมเปนจ านวน 30 คน การคดเลอกวทยาลยพยาบาลไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจงโดยใชหลกเกณฑจากการด าเนนการเสรมสรางจรยธรรมอยางตอเนอง 2.3 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยท าหนงสอเพอขอเอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย บณฑตวทยาลย และขออนญาตจากภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรในการขออนญาตเกบรวบรวมขอมลในแตละวทยาลยพยาบาลฯไปยง ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลเครอขายในภาคตาง ๆผานงานวจยฯ ในวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ตามสงกดเครอขายการศกษาพยาบาล 5 ภาค เพอขอด าเนนการการสมภาษณเชงลก เกบขอมลดวยตนเอง โดยนดหมายการเกบขอมลและ

170

ใชเวลาในการเกบขอมลในแตละราย 1.30-2 ชม. ตรวจสอบความครบถวนสมบรณและเตรยมการวเคราะหขอมล 2.4 ผวจยสรปและตความใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เปนความเรยง สรปสงเคราะหเชงทฤษฎเชอมโยงกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทวเคราะหไดขอมล เกยวกบประเดนปญหาจรยธรรม ความยากล าบาก การแกปญหาในการบรหารสถานศกษาในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข สรปผลการวจย ผวจยไดสรปผลการวจย โดยแบงผลการวจยออกเปน 2 ระยะ

ระยะท 1 การวเคราะหองคประกอบ ผลจากวเคราะหเอกสาร (Document Research) สรปไดวา ภาวะผน าเชงจรยธรรม หมายถงพฤตกรรมและกระบวนการตางๆ ทผบรหารสถานศกษาแสดงออกถงคานยมของตนเองและกลาหาญทจะยดคานยมหลกเหลานนในการใหบรการทดตอสวนรวมอกทงยงสามารถจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตวไปทเพอประโยชนขององคการหรอเพอสวนรวมแทนซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขนอกดวย และผวจยสรปการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis Results) ไดผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข พบวาม 5 องคประกอบดงน

องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข หมายถง การแสดงออกดวย การปฏบตทดงาม ในการบรหารงานทประสานความสขในหนวยงานดวยการมสมมาคารวะ ความสภาพ เมตตา เอออาทร เขาใจ ยดหยน ใหอภยไมผกใจเจบ การมกลยาณมตร ใหความเคารพความเปนสวนตว สทธ การกระท า ศกดศรความเปนมนษย พทกษสทธของบคคล โดยปราศจากความล าเอยงและการควบคมจากอทธพลใดๆ ไมแบงแยก แบงพรรคแบงพวก หลกเลยงการกระท าใดๆทจะท าใหเกดความกระทบกระเทอน ความเสยหาย รกษาสญญา มความจรงใจ เตมใจใน การชวยเหลอกบบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม โดยสงเสรมใหเกดบรรยากาศทดซงจะน าไปส ความตงใจท างานอยางตอเนองและสม าเสมอเพอสรางประโยชนใหกบ หนวยงาน วชาชพและสงคม โดยประกอบดวยตวแปรรวม 38 ตวแปรม ไดแก 1)การแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม 2)ความสภาพเปนกนเองในการปฏบตกบบคลากรทกระดบ 3) ความเปนกลยาณมตรกบบคลากรทกระดบ 4)การหลกเลยงการท าใหบคลากรทกระดบไดรบความกระทบเทอนหรอเสยหายจากการบงคบบญชาและการบรหาร 5)ความเมตตา เขาใจความรสกเอออาทรตอบคลากรทกระดบและเพอนรวมวชาชพ 6)ความยดหยนในการบรหารงานอยางเหมาะสม 7)ความเหนอกเหนใจบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม 8)การสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงาน

171

อยางสม าเสมอ 9)การใหอภยและไมผกใจเจบบคลากรในการแกปญหาในการปฏบตงาน 10)การใหความเคารพในความแตกตางของบคคล 11) ความเคารพผอนอยางตอเนองและสม าเสมอ 12)การแสดงออกถงการปกปองสทธพนฐานของบคลากรทกระดบ 13)การใหความเคารพความเปนสวนตวของบคลากร 14)สามารถรวมปฏบตงานรวมกบบคลากรทกระดบไดเปนอยางด 15)ความสามารถในการวพากย วจารณบคคลอนดวยเหตผลทางจรยธรรมอยางเหมาะสม 16)กระท าหนาทแทน โดยการเคารพสทธในการตดสนใจอยางอสระของบคลากร 17)ความเขาใจและรบทราบขอจ ากดของบคคลอยางเหมาะสม 18) ใหความเคารพในสทธอนชอบธรรมตามสทธมนษยชนของบคลากรในหนวยงานและวชาชพ 19) ประสานประโยชนสขในงานใหแกคนทเขาไปเกยวของหรอคนทรวมไปดวยกน 20) ใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ 21)ใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ 22 )มความจรงใจเตมใจในการชวยเหลอตอบคลากรในการเผชญและแกไขปญหาทงของตนเองและหนวยงาน 23) แสดงออกอยางมศกดศรในการปฏบตตอกนดวยความเคารพในความเปนมนษย 24 )มความเมตตากรณาตอบคลากรทกระดบอยางสม าเสมอ 25)ใหความเคารพในการกระท าทมเปาหมายของบคลากร 26)ปฏบตตอบคลากรทกระดบโดยปราศจากการเลอกปฏบตและความล าเอยงอยางสม าเสมอ 27)ใหความส าคญกบการบรหารจดการ ใหองคการมความสขทงองคกร 28)การชกน าใหเกดความสามคคพรอมเพรยงกนทงประสานมอและประสานใจอยางเหนยวแนน 29) สงเสรมใหเกดความมนใจในคณคาของงานจนท าใหบคลากรอยากท างานและรกงานทท าซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนอง 30) มความเปนผน าทควรไดรบความเคารพและไววางใจในการปฏบตงาน 31)แสดงออกถงความสามารถในการใหบรการผอนไดอยางเตมใจ 32)สงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ 33)แสดงออกถงการไมแบงแยก แบงพรรคพวกในหนวยงานอยางชดเจน 34)สามารถสราง แรงบนดาลใจใหกบบคลากรในหนวยงานไดอยางเหมาะสม 35) แสดงออกถงการไมหลอกลวงรกษาสญญาทใหกบผบคลากร 36)เลอกใชวธการแกปญหาในหนวยงานและวชาชพอยางเหมาะสมตามสถานการณ 37)มความกตญญตอผมพระคณและใหความเคารพอยางสม าเสมอ และ38)แสดงออก ถงการปฏบตทดตามความดงามและความถกตองอยางตอเนอง

องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา หมายถง การแสดงออกถง ประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงาม มความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ แสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน ดวยการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ ไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตงานใหแกตนและพวกพองอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ จงรกภกดในหนวยงานของตน มความรบผดชอบทตรวจสอบได แสดงออกถงการมจตสาธารณะ มความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงาน เพยรพยายามและอดทนตอปญหาและ

172

สถานการณตางๆ เปนตวอยางในการมวนยในตนเอง มความชดเจนในการแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง น าองคกรไปสความส าเรจโดยยดหลกคณธรรม จรยธรรม ยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ และเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาลทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในการบรหารงาน ของหมคนและวชาชพอยางสม าเสมอ โดยประกอบดวยตวแปรรวม 17 ตวดงน 1)ความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ 2) ไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและการบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ 3)ประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงามอยางสม าเสมอ 4)แสดงออกถงการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ 5) มความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ 6)ยดหลกคณธรรม จรยธรรมในการบรหารงานอยางสม าเสมอ 7)แสดงออกถงความเปนคนดในวชาชพและสงคม 8) แสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน 9)ความเพยรพยายามและความอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ 10)เปนตวอยางในการมวนยในตนเองอยางสม าเสมอ 11)มความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาทความรบผดชอบของตน ไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง 12)แสดงออกถงการมจตสาธารณะตอวชาชพและสงคม 13)มความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงานอยางสม าเสมอ 14)ความจงรกภกดในหนวยงานของตน 15)ความชดเจนในการน าองคกรไปสความส าเรจและเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาล 16)แสดงออกถงคณงามความด ความรและ17)ความสามารถทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคน องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม หมายถงการแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม ตามความพยายาม ตามความด ตามความตองการ ตามการกระท า สนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบ การรกษาสญญากบบคลากร การปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง ใหความนาเชอถอในการสอสารภายในองคกรระหวางบคคลของบคลากร และมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ โดยประกอบดวยตวแปรรวม 9 ตวแปรดงน 1)แสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม 2)แสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามความพยายาม 3)แสดงออกอยางเปดเผยดวยความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความด 4)แสดงออกอยางเปดเผยดวยยดหลกความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความตองการ 5)แสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามการกระท า 6)สนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบของบคลากร 7)สนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการรกษาสญญากบบคลากร

173

8)สนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง 9 )มความกลาเผชญกบปญหาในการตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ หมายถงการแสดงออกดวยความตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม การกลาเผชญกบปญหาไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรค แสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสม ดวยความกลายนหยดในสงทถกตองทกครงใน การ ปฏบตงานเมอตองเผชญกบการแกปญหา ทซบซอนและยากตอการตดสนใจอยางมออาชพ สามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวม บรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ โดยประกอบดวยตวแปรรวม 9 ตวแปร ดงน1)มความสามารถเผชญกบปญหาใน การปฏบตงานทซบซอนและยากตอการตดสนใจ 2)มความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ 3)แสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสมเมอตองเผชญกบ การแกปญหาในหนวยงาน 4)ไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและการแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน 5)แสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ 6)ตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค 7)บรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม 8)สามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวมในการปฏบตงานและเมอเผชญปญหา และ 9)ไมยอมใหการเมองหรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตน

องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน หมายถง การแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมทในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ เพอใหเกดพลง การขบเคลอนใหผบรหารทกระดบ บคลากรในหนวยงาน ทท าใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย ดวยการปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความถกตองทแกปญหาในการปฏบตงานได โดยประกอบดวยตวแปรรวม 4 ตวแปร ดงน 1)ปฏบตงานอยางมออาชพเตมความสามารถดวยความถกตอง 2)มความสามารถในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ 3)มความสามารถอยางเตมทในการแกปญหาทซบซอนได และ4)ใชความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย ระยะท 2 การศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรม ผลจากการสมภาษณเชงลกไดขอสรปทชวยยนยนกบผลจากการวจยเชงปรมาณในการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทง 5 องคประกอบวามความสอดคลองและควรเปนองคประกอบของภาวะผน าเชงจรยธรรม ซงสามารถสรปผลไดดงน

174

1.ภาวะผน าเชงจรยธรรม เปนมมมองของคณลกษณะผบรหารทแสดงออกตามคานยม ความเชอของตนทมความส าคญของผน า ผบรหารสถานศกษาในยคสมยปจจบนทมการเปลยนแปลงทหลากหลายและรวดเรวและเมอไดแสดงออกจะกอใหเกด เปนภาวะผน าอกรปแบบหนงสามารถใชไดจรงในการบรหารงาน จงเปนคณลกษณะทพงมในผบรหารทกระดบและมความจ าเปนทผบรหารโดยเฉพาะในสถาบนการศกษาทางการพยาบาลทมลกษณะเฉพาะในทางวชาชพควรมและแสดงออกอยางมจรยธรรม 2. การแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรมเพอเปนการยนยนผลจากการวจยวา ผใหขอมลไดแสดงออกถงการใหความส าคญเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมซงสามารถสรปไดตามองคประกอบทง 5 องคประกอบดงน องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข เปนสงทมความส าคญมาก ซงผบรหารในแตละระดบจ าเปนตองมไวและปฏบตตอผใตบงคบบญชา การประสานประโยชนใหกบลกนองไดในทกเรองหรอเรองทมความจ าเปนเรงดวนทมปญหาตองรบแกไขจะท าใหผลกระทบของปญหานนไมรนแรงได โดยมประเดนการแสดงออกยอย ดงน1)การมสมมาคารวะ เอออาทร 2)การเคารพในศกดศรความเปนปจเจกบคคล เปนทงทางกาย วาจาและใจ 3)แสดงออกถง ความเมตตา 4)การเปนแบบอยางของการรกษาระเบยบวนยของหนวยงาน5)การแสดงออกถง การเสยสละทงทางกาย วาจา สต ปญญา ก าลงทรพยและทางใจ 6)ความมเหตผล

องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา เปนสงทผบรหารทกระดบตางให ความส าคญในการแสดงออกใหเหนอยางสม าเสมอและตอเนอง จะกอใหเกดการสรางความไวเนอ เชอใจ ผกพนน าไปสการใหความไววางใจตอกนและกน จะสงผลใหเกดการรวมมอ รวมแรงรวมใจ ในการท างานทงในยามปกตและเมอองคกรตองการแกปญหาตางๆในหนวยงานไดเปนอยางด ซงกอใหเกดความศรทธาในตวผบรหารได โดยมประเดนการแสดงออกยอยดงน1)การแสดงออกเกยวกบการประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนด 2)แสดงออกถงการสรางศรทธาในตนและวชาชพ

องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและ เทาเทยม โดยการยนหยดในความจรง ความถกตอง และความซอสตย เปนการประพฤตปฏบต อยางเหมาะสมและตรงตอความเปนจรง ตรงไปตรงมา ทงกาย วาจาใจ ตอตนเองและผอน จะสงผลใหเกดการรกษาไวซงสงทจ าเปนในการบรหารงานทกระดบทงในยามปกตและโดยเฉพาะอยางยงเมอเกดปญหาทส าคญของหนวยงาน องคกรมความคลองตว ราบรน มการเฝาระวงปญหา ทอาจจะเกดขนและลดปญหาทเกดจากการบรหารงานได โดยมประเดนการแสดงออกยอย ดงน 1)การแสดงออกใหกระท าอยางเปดเผย 2)แสดงออกถงการไมสบปลบกลบกลอก 3)การแสดงออกถงการใหความส าคญกบความยตธรรม

175

องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและ ซบซอนอยางมออาชพ การแสดงออกถงการกลาเผชญกบปญหาไมวาจะเรองงายจนไปถงปญหา ทมความซบซอน ดวยความมเหตผล ความสามารถในการใชปญญาในการคด ไตรตรอง พสจนใหประจกษ การรจกใชความยบยงชงใจโดยไมผกพนกบอารมณและความยดมนของตนเอง กลาเผชญดวยสต ไมทอถอย ละทงตอปญหาทเผชญตออปสรรคในการแกปญหา โนมนาวบคลากรใหเขาใจและมสวนรวมทกระดบในการรวมแกปญหาไปดวยกนและตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามสภาพการณของปญหาโดยค านงถงประโยชนของสวนรวมเปนหลก โดยมประเดนการแสดงออกยอยดงน 1)ความรบผดชอบ 2)ความอตสาหะ 3) สามารถเผชญกบการแกปญหาทซบซอนและยากตอ การตดสนใจไดอยางมออาชพ

องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน โดยแสดงออกถงความมงมนตงใจทจะปฏบตหนาทดวยความผกพน ดวยการกระท าในการปฏบตหนาทเพอใหบรรลผลส าเรจ ตามความมงหมาย รวมทงพยายามทจะปรบปรงการปฏบตหนาทใหด รวมมอกนกระท ากจการงาน ใหส าเรจลลวงดวยดทงในงานทปกตและซบซอนโดยเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว โดยมประเดนการแสดงออกยอย ดงน1)การแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมท 2)แสดงออกถงความสามคค 3.ประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล เปนประเดน ความยากล าบากอนเกดจากการแสดงออกถงการกระท าโดยอาศยภาวะผน าเชงจรยธรรม ซงพบวา ความยากล าบากเหลานนเปนปญหาทท าใหไมสบายใจ ความอดอด ล าบากใจในการบรหารงาน การอยรวมกน ซงไมอาจหาขอยตไดงายจากขอมลทมอย ลกษณะของปญหามทงทเปนปญหาโดดๆและเปนคของประเดนปญหาจรยธรรมซง โดยมสภาพของปญหามาจากการขาดการสอสาร ความคดเหนตางมมมองกน ขดแยงทงความคดและผลประโยชน เชนผลการประเมนการปฏบตงาน การเลอนระดบ ปรบสายงาน การแขงขน ยดถอความคดของตนเปนใหญความประมาทหรอขาดความระมดระวงอยางเพยงพอ โดยทระดบของปญหามผลกระทบทงระดบตวบคคลและระดบองคกร ผลกระทบของปญหาจรยธรรมทเกดมผลทงตอความรสกและการปฏบตงานไมเพยงสงผลกระทบตอเหตการณเฉพาะหนาในปจจบน แตยงมผลกระทบเชอมโยงตอไปอนาคตดวย เชน อาจท าใหเบอหนาย ร าคาญใจ กงวลกบผลกระทบทบางครงคาดเดาผลไมได อาจสงผลใหขาดความสขในการท างาน ขาดความสามคค หรออาจท าใหเกดการรองเรยน การกอตงกลมคน พวกพองได ความยากล าบากในการเผชญกบปญหาและแกปญหาจรยธรรม จงขนอยกบสภาพ และระดบปญหา รวมถงสภาพแวดลอมของแตละปญหา ดงนนผบรหารระดบสงจะตองใชความระมดระวงอยางมาก

176

ในการเผชญกบปญหาจรยธรรมของผบรหาร ขนอยกบน าหนกหรอความโนมเอยงของปญหา คณลกษณะ ประสบการณการเปนผบรหาร และประสบการณในการแกปญหาทมลกษณะคลายๆกน ผบรหารมรปแบบและวธการแตกตางกนไป ทงนจากผลการวจยสามารถสรปเกยวกบประเดนปญหาทางจรยธรรมไดดงตอไปน

3.1 ความถกตองกบความถกใจ เปนประเดนทปญหาทพบไดบอยมากในการบรหาร สถานศกษาพยาบาล ซงลกษณะของปญหาสวนใหญมสาเหตมาจากปญหาและอปสรรคของงาน ทมทงยากและงาย เชน การสอสารขอมลทไมตรงกน มขอมลไมเพยงพอในการตดสนใจ ซงผทม ความเกยวของกบปญหามกจะเปนสงทผใตบงคบบญชาไมสามารถท างานไดตามเปาหมายหรอตามความพอใจในเกณฑทถกตงขนมา และเมอมการประเมนผลงาน ประกอบกบคณลกษณะของบคคลในงาน ในสายงาน ไมเปนทถกใจหรอไมตอบสนองการบรหารงานในเชงนโยบาย ไมสามารถท างานรวมกนไดจงกอใหเกดปมของปญหา

โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหาร ตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความถกใจมากกวาจะไปในทางความถกตอง จะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ผลกระทบของปญหาในระดบบคคล ท าใหเกดความไมพอใจ หงดหงด เบอหนายได ถาปญหานนเกดขนซ าและบอย สวนผลกระทบในระดบองคกรท าใหเกดการขาดความสามคค เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดขอรองเรยนในหนวยงาน ซงเปนอปสรรคหนงของปญหา นอกจากนถาปลอยใหปญหานมมากขนหรอ ผบรหารเพกเฉยตอปญหา หรอไมไดรบการแกไขอยางจรงจง จะสงผลกระทบตอการบรหารงานไปทวทงองคกรได

แนวทางการจดการการแกปญหาเรองความถกตองกบความถกใจ ตองเรมตนจาก ผบรหารหรอตวผน าในทกระดบตองมความไวตอปญหา ท าความเขาใจกบปญหาและคนหาสาเหตทกอสญญาณของปญหาทแทจรงหลกการทน ามาใชแกปญหาคอตองยดหลกการยนหยดความถกตองตามกฎระเบยบงาน ความรบผดชอบตามหนาท ปราศจากอคต โดยน ามาก าหนดเกณฑตางๆอยางมสวนรวม การสอสารทมประสทธภาพ นอกจากนนยงตองยดหลกจรยธรรมพนฐาน ศลธรรม หลกการอยรวมกนอยางมความสข พยายามยดแนวทางเอออาทร (caring) ศกษาแนวทางทมคนใชแกปญหาไดอยางเหมาะสมและน ามาพจารณาดผลทเกดขนตามมาจากการตดสนใจเลอกวธนนไดผลอยางไร การตดสนใจเลอกทางเลอกโดยองหลกเกณฑทางจรยธรรม แนวทางแกปญหานนมถกหรอผด หรออาจจะเปนเหมาะสมกบไมเหมาะสม จงควรใชขอมลทมชวยในการตดสนใจจากทกฝาย รอบดานน ามาประมวลจงตดสนใจเลอกทางแกไข อาจใชรปแบบคณะกรรมการ ประกาศทางเลอกทชดเจนถกตองตามกฎ ระเบยบเปนระบบและตดตามผลการตดสนใจ

177

3.2 ความรบผดชอบกบความซอสตย เปนประเดนทพบวาลกษณะของปญหา สวนใหญจะเกยวของความรบผดชอบในทรพยากรหรอทรพยสนทเปนวตถของหนวยงานและ การบรหารจดการเงน โดยผทรบผดชอบและผทเกยวของกบปญหานนนนมการใชอ านาจหนาทในทางทไมถกไมควร หรอดวยความประมาท ขาดการใครครวญ ขาดความรและประสบการณ ในการปฏบตงานอยางเพยงพอ โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของ ปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความซอสตยมากกวาจะไปในทาง ความรบผดชอบ ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลอาจท าใหเกดความไมพอใจ ไมสบายใจ ขาดความมนคงและปลอดภยในการปฏบตงานไดถาปญหานนเกดซ าและบอยหรอไมไดรบการแกไข เยยวยาอยางจรงใจและจรงจง บางคนอาจปฏเสธงาน ไมยอมรบท างานทไดรบมอบหมายทเสยง อกตอไป สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความไววางใจ ความนาเชอถอ การไดรบสนบสนนงบประมาณ การจดสรรทรพยากรทดตอไปจากสถานการณของปญหาอาจเกด ความขดแยง ขอรองเรยนทงในและนอกหนวยงาน

แนวทางการแกปญหา ผบรหารหรอตวผน าตองมความไวตอปญหาจรยธรรมน ทมความเสยงหรอออนไหวในการบรหารงาน โดยตองท าความเขาใจกบปญหาและคนหาสาเหตท กอสญญาณของปญหาทแทจรง พยายามวเคราะหใหไดวาตองใชขอมลหรอสารสนเทศในการตดสนใจอะไรบางทเกยวของการบรหารบคคล การจดสรรทรพยากร การเงน การคลงและพสด ถาไมม การแกไขเฝาระวงอยางเปนระบบผลกระทบทเกดกบใคร อยางไร และ ภาพลกษณของหนวยงาน นอกจากนตองมความรทรอบร ประสบการณในการบรหาร และทศนคตตอการแกปญหาทด ถาปญหานนเกนขดความสามารถหรอสมรรถนะตองใชผรหรอผทมความสามารถเฉพาะดานรวม ใหขอเสนอแนะและแนวทางการแกปญหาตองปรกษาผทมความร ความช านาญโดยเฉพาะเรอง ทงรายละเอยดและโดยทวไปเพราะประสบการณเฉพาะเรอง เฉพาะดานหรอสาขา เรองการบรหารจดการดานการเงน การจดสรรทรพยากรทงในหนวยงานและระบบทเชอมโยงกบหนวยงานตามสายการบงคบบญชาระดบกระทรวงอยางรวดเรว จรงจงและตดตามอยางตอเนอง จะน ามาใชแกปญหาไดถกตองและตรงจดของปญหาไดอยางดและทนตอผลของความผดตามกฎหมาย หรอกฎระเบยบทก าหนดไว หลกการทน ามาใชแกปญหาคอตอง ยดหลกกฎระเบยบทงทเปนกฎหมายและทก าหนดขนมา ยนหยดความซอสตย ความถกตอง ความรบผดชอบในงานและหนาท ความดงาม

3.3 ความเสยสละกบความรบผดชอบ เปนประเดนทผใหขอมลสวนใหญตางพบวา ลกษณปญหาสามารถพบไดบอยกบผบรหารสถานศกษาพยาบาลไดในทกระดบและกยงพบไดในระดบปฏบตการอกดวยโดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความเสยสละมากกวาจะไปในทางความรบผดชอบ

178

ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลอาจท าใหเกดความขบของใจ หงดหงด เบอหนาย ทอแทได ถาผบรหารยดเหตผลของตนดานเดยววาทกคนตองเสยสละ รบผดชอบแตตองพจารณาถงความเหมาะสมตอบคคล เวลาและสถานการณดวย สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เพกเฉยตอค าสงและการมอบหมายงาน เปนอปสรรคตอการบรหารงานเกดความลาชาและผลงานไมบรรลเปาหมายขององคกร อาจกอใหเกดความขดแยงในหนวยงานมากขน

แนวทางการแกปญหา หลกการทน ามาใชแกปญหาคอ ตองยดหลก ความถกตอง ความด ความรบผดชอบ กฎระเบยบ การค านงถงประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน ความเอออาทร ความเปนกลยาณมตรตอกน ความยตธรรม หลกจรยธรรมวชาชพ โดยทผบรหารตองมความจรงใจไมเลอกปฏบต ปราศจากอคต จงจะท าใหแกไขปญหาได

3.4 ความเมตตากบความความรบผดชอบ เปนประเดนปญหานเปนปมทสราง ความทกขใจใหกบผบรหารทกระดบโดยเฉพาะอยางยงในระดบสงสด ซงสงผลใหเกดความล าบากใจใหกบผบรหารมากมาย เชนงานทเปนงานระดบใหญในหนวยงาน ลกษณะงานยาก สมเสยงมากแตตองมอบหมายงานแลวพบปญหาในการปฏบตงานตามมามากมาย โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความเมตตา มากกวาจะไปในทางความรบผดชอบ

ผลกระทบของปญหาในระดบบคคล จนอาจท าใหเกดความทกขใจ ไมพอใจ หงดหงด เบอหนาย ทอแท ไดถาปลอยใหปญหานนเกดซ าและบอย สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เนองมาจากมความแตกตางกนในปรมาณงาน เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดขอรองเรยนในหนวยงาน สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เพกเฉยตอค าสงและการมอบหมายงานจากการเลอกปฏบต เกดความลาชาผลงาน ผลงานผดพลาด ไมบรรลเปาหมายขององคกร แนวทางการแกปญหา ตองใชประสบการณในการบรหารและทศนคตตอ การแกปญหาทดดวยดวยเหตผลทประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาและแกไขไดเรวขน องคกรจะลดความเสยงกบความเสยหายได หลกการทน ามาใชแกปญหาคอตองยดหลกกฎระเบยบ ยนหยดความเมตตา ความเอออาทรและจดสรรภาระงาน ทบทวนระบบของแตละงาน ใหม ความสอดคลองกบหนาทและความรบผดชอบทก าหนดในงาน

3.5 ความเมตตากบความเสมอภาค และความยตธรรมกบความเมตตาเปนประเดน ทผใหขอมลสวนใหญตางพบวา เปนปญหาทร าคาญใจแตตองเผชญตลอดทกป เชน การประเมนเลอนขนเงนเดอน การจดสรรบคคลลงตามสายงาน การมาท างานสาย การขาดงาน เปนตน โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความเสมอภาคมากกวาจะไปในทางความเมตตา

179

ผลกระทบของปญหาในระดบบคคลจนอาจท าใหเกดความไมพอใจ หงดหงด เบอ หนายไดสงผลตอสมพนธภาพรายบคคล มความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา ถาปญหานนเกดซ าและบอย สวนปญหาในระดบองคกรสงผลใหเกดการขาดความสามคค เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดความขดแยง ขอรองเรยนในหนวยงาน แนวทางการแกปญหา นอกจากนตองมประสบการณในการบรหารและทศนคตตอการแกปญหาทดดวยดวยเหตผลทประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาไดเรวขน หลกการทน ามาใชแกปญหาคอยดหลกความถกตอง ความรบผดชอบ ความเสมอภาค พทกษสทธ เคารพ ความเปนบคคล เคารพในความแตกตางของบคคล ความเอออาทร หลกการอยรวมกนอยางมความสข หลกจรยธรรมวชาชพ

3.6 ความยตธรรมกบความนาเชอถอ ศรทธา เปนประเดนทปญหาทนาขบคด ส าหรบผบรหารทกระดบ ซงมความเกยวของกบการประเมนผล การเลอนระดบของบคคล การพจารณาความผด การก าหนดโทษ คาดโทษของบคคล เพราะเรองเหลานสงผลอยางยงตอ การปฏบตงาน เปนเรองขวญก าลงใจในการท างานในชวตของผใตบงคบบญชา โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของความยตธรรมมากกวาจะไปในทางความนาเชอถอ ศรทธา ผลกระทบของปญหาในระดบบคคล จนอาจท าใหเกดความไมพอใจ นอยใจ หงดหงด เบอหนายไดถาปญหานนเกดซ าและบอย สวนปญหาในระดบองคกรอาจท าใหเกดการขาดความสามคค เกดการกอตงกลมคน พวกพองทไมพอใจกบสถานการณของปญหา อาจเกดความขดแยงขอรองเรยนในหนวยงาน แนวทางการแกปญหา อาจตองแสดงใหเหนดวยวาตองปฏบตอยางไร เปนแบบ เปนตวอยางในการปฏบตงานใหท าลกนองไดเลยนแบบหรอท าตามแบบอยางทด นอกจากนตองมประสบการณในการบรหารงานและทศนคตตอการแกปญหาทดดวยดวยเหตผลทประสบการณทผานมาจะชวยท าใหเขาใจปญหาไดเรวขน หลกการทน ามาใชแกปญหาคอ ตองยดหลกกฎระเบยบ กลยาณมตร ยนหยดความซอสตยความถกตอง ความดงาม ความรบผดชอบความเสมอภาค พทกษสทธ เคารพความเปนบคคล เคารพความแตกตาง หลกจรยธรรมวชาชพ สามารถเลอกใชหรอบรณาการไปดวยกนขนกบสภาพการณและบรบทของปญหาและผทเกยวของ

3.7การเปนแบบอยางทดกบความเสยสละ เปนประเดนปญหาทลกนอง ผใตบงคบบญชาเฝาดการท างานของผบรหารในทกระดบวาสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสมหรอไม ดวยความคาดหวงวาผบรหารจะเปนตวอยางทดใหดไดดวย ลกษณะของปญหาทมลกษณะละเอยดออนจงจ าเปนตองใชความรอบคอบในการท าความเขาใจ พจารณาคนหาสาเหตอยางระมดระวง ละเอยดออน ผบรหารจงตองใชหลกการ แนวคด วธการมาใชในการเผชญกบประเดน

180

ปญหานนอยางสขมและระมดระวง โดยสวนใหญของสภาพปญหามความโนมเอยงหรอน าหนกของปญหาทผบรหารตางตองเผชญนนจะมงประเดนมาทเรองของการเปนแบบอยางทดมากกวาจะไปในทางความเสยสละ ซงจะน าไปสความยากล าบากของปญหานนคอผบรหารมความรสกอดอดใจ ล าบากใจมความยงยากใจในการเขาไปจดการกบปญหา

หลกการทน ามาใชแกปญหาคอยดหลกกฎระเบยบ ความเสยสละ ยนหยดความ ซอสตยความถกตอง ความด ความรบผดชอบ ความเสมอภาค พทกษสทธ เคารพความเปนบคคล หลกจรยธรรมวชาชพ สรปผลการวจยจากการสมภาษณเชงลก ไดวาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข มความสอดคลองเปนในทศทางเดยวกนกบการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ และไดคนพบวาในองคประกอบทง5 องคประกอบนนมรายละเอยดเกยวกบ การแสดงออก พฤตกรรมของผน า แนวทางการบรหารทผบรหารในแตละระดบ แตละหนวยงาน ซงแตละวทยาลยฯตงอยในภาคตางๆของประเทศไทยไมไดแตกตางกน ทงนขนอยกบสถานการณทผบรหารจะตองใชในแตละบรบท และดวยเหต ความเปนวชาชพพยาบาลมลกษณะทเฉพาะและมเอกลกษณเปนหนงเดยว จงท าใหขอคนพบจงไมแตกตางกนในรายละเอยดมากนกตามสถานทตงสถาบนการศกษา สวนระดบของผบรหารในแตละระดบกตองแสดง บทบาทภาวะผน าเชงจรยธรรมเชนเดยวกนทงสน และยงคนพบอกวาลกษณะของปญหาทม กมความคลายคลงกน แตเมอใดทขนาดของปญหา มขนาดใหญและมผลกระทบในระดบองคกร มกจะตองเปนหนาทของผบรหารในระดบสงสดของหนวยงานจะตองเขามารบผดชอบและเผชญ ความยากล าบากในการเผชญและการแกปญหากจะแตกตางกนตามไปดวย อภปรายผลการวจย สามารถอภปรายผลการวจยตามวตถประสงคการวจยไดดงน วตถประสงคขอท 1 เพอวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม ของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมได 5 องคประกอบ ซงพบประเดนส าคญสามารถอภปรายไดดงตอไปน

องคประกอบท 1 ดานการประสานประโยชนสข มตวแปร จ านวน 38 ตวแปร อธบายไดวาการประสานทงประโยชนและความสขใหกบองคกรไดเปนสดยอดของผบรหารในยคสมยใหมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ดวยเหตเพราะวาการประสานประโยชนใหกบองคกรเปนหนาทของผบรหารทพงกระท าตอหนวยงานหรอองคกรทอยในความรบผดชอบและมความสอดคลองวาผบรหารไดยดทฤษฎจรยศาสตร คอแนวคดประโยชนนยมของJohn Stuart Mill มาใชใน

181

การบรหารซงเปนการกระท าทท าใหคนสวนใหญไดรบประโยชนและความสข (Northouse, 2003:302-303) นอกจากนนผบรหารควรตองยดหลกจรยธรรมพนฐานอกมากมายเนองดวยมกจกรรมในการบรหารงานมรายละเอยดของการแสดงออกหลายอยางมากมาย ทงหลายรปแบบ หลากหลายกลวธจงจะสามารถท าใหเกดความสขหรอเกดสขขนไดจรง จงพบวาจ านวนตวแปรท องคเปนประกอยยอยในองคประกอบการประสานประโยชนสขมมากทสด และทส าคญตวแปรทม คาน าหนกองคประกอบมากทสดคอ ผบรหารมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอบคลากร ทกระดบอยางเหมาะสม อธบายไดวา ความเคารพและใหเกยรตกบผอนและวชาชพเปนจรยธรรมพนฐานทมความส าคญตอภาวะผน าทกคน ทกระดบและในทางการบรหารการศกษาพยาบาลเปนอยางยง ถาบคคลโดยเฉพาะผน า ผบรหารไดแสดงออกซงพฤตกรรมนอยางตอเนองและสม าเสมอ จนเกดเปนลกษณะนสย จะสงผลดตอตวผบรหารและวชาชพ ซงสวนใหญพบวาเมอพจาณาในราย ขอนนยงพบวาการมความเกยวของกบการใหความเคารพ แสดงความคารวะทถกตองและเหมาะสมแกบคคลทกระดบและการแสดงออกเหลานจะสงผลตอการปฏบตงานรวมกนในหนวยงานหรอ องคกรอยางมความสข

ผลจากการวจยพบวายงมตวแปรอนๆอกหลายตวทควรใหความส าคญคอการให การใหความเคารพในความแตกตางของความเปนสวนตว ความแตกตาง การกระท า ของบคลากรและบคคลอน การคด การตดสนใจของบคคล ใหความเคารพในสทธอนชอบธรรมตามสทธมนษยชนของบคลากร สามารถแสดงออกถงการปกปองสทธพนฐานของบคลากรทกระดบ สามารถปกปองสทธพนฐานของผใตบงคบบญชาทงในหนวยงานและวชาชพ เปนตน ซงเปนการแสดงออกทางจรยธรรมพนฐานของบคคลและในวชาชพพยาบาลทควรมในผบรหารดวย จงชวยเนนย าใหมความชดเจนวา การแสดงออกของผบรหารในประเดนดงกลาวถาไดแสดงออกอยางตอเนองและสม าเสมอจะท าใหเกดการประสานประโยชนเปนสงทมความส าคญยงโดยเฉพาะสถาบนการศกษาทเปนองคกรทางการพยาบาลทตองมผบรหารตองมคณลกษณะและแสดงออกถงพฤตกรรมเหลานอยางเดนชดซงสอดคลองกบท ฟารดา อบราฮม (2541 : 264-265) ทกลาววาวชาชพพยาบาลจ าเปนตองอาศยผน าททนสมย จรงใจตอวชาชพ เหนประโยชนสวนรวมเปนทตง กลาคด ชวยบกเบกหนทางของวชาชพใหล าหนา เปนทภาคภมใจของสมาชกในวชาชพ เปนทยอมรบ และยกยองของวชาชพอน รวมถงมความสอดคลองกบจรรยาบรรณวชาชพเปนการประมวลหลกความประพฤตใหบคคลในวชาชพยดถอปฏบต สมาคมพยาบาลแหงสหรฐอเมรกา (The American Nurses Associations : A.N.A.) ไดก าหนดสาระส าคญของจรรยาบรรณวชาชพพยาบาลไว คอพงใหบรการพยาบาลดวยความเคารพในศกดศร และความแตกตางระหวางบคคล โดยไมจ ากด ในเรอง สถานภาพทางสงคม เศรษฐกจ คณสมบตเฉพาะกจ หรอสภาพปญหาทางดานสขภาพอนามยของผปวยพยาบาลพงเคารพสทธสวนตวของผปวยโดยรกษาขอมลเกยวกบผปวยไวเปนความลบและพยาบาลพงใหการปกปองคมครอง

182

แกผปวย สงคม ในกรณทมการใหบรการสขภาพอนามยและความปลอดภย ถกกระท าการทอาจเกดจากความไมร ขาดศลธรรม จรยธรรม หรอการกระท าทผดกฎหมายจากบคคลหนงบคคลใด เปนตน

นอกจากนนจะเหนไดวาผบรหารควรมความเปนกลยาณมตร สภาพเปนกนเองใน การปฏบต การใหความเมตตา กรณาเขาใจความรสก เอออาทรตอบคลากรทกระดบในหนวยงานและรวมถงเพอนรวมวชาชพอยางสม าเสมอ แสดงออกถงความยดหยน มความเหนอกเหนใจบคลากร ทกระดบในการบรหารงานไดอยางเหมาะสมหลกเลยงการท าใหบคลากรทกระดบไดรบความกระทบเทอนหรอเสยหายจากการบงคบบญชาและผลทจะเกดจากการบรหารงานจงเปนการแสดงออกทมความส าคญและสงผลใหเกดการประสานประโยชนสขในองคกรได สอดคลองกบFreeman (2004) ไดกลาวถงลกษณะของภาวะผน าเชงจรยธรรมไว 10 ประการพบวา 2ใน10 ประการคอ สรางกลไกในการหยดหรอยบยงการตดสนใจหรอพฤตกรรมทขาดจรยธรรมในองคการ และ เปดใจกวางทจะเขาใจคานยมของคนอนๆ จงอธบายไดวาการท าความเขาใจ เหนใจ ทงในยามปกตและทกขยาก หรอเมอตองเผชญกบปญหา พฤตกรรมเหลานเปนคณสมบตทส าคญทควรฝงอยในลกษณะนสยและจรตในการเปนผบรหารตลอดเวลา นอกจากนการสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานอยางสม าเสมอดวยการใหอภยและไมผกใจเจบ วพากย วจารณบคคลอนดวยเหตผลทางจรยธรรมอยางเหมาะสมสามารถรวมปฏบตงานรวมกบบคลากรทกระดบไดเปนอยางด ซงอาจสรปไดวาการประสานประโยชนสขในงานใหแกคนทเขาไปเกยวของหรอคนทรวมไปดวยกน อยางจรงใจ เตมใจ ในการชวยเหลอตอบคลากรในการเผชญและแกไขปญหาทงของตนเองและหนวยงาน ผบรหารควรใหความส าคญกบ การบรหารจดการใหองคการมความสขทงองคกร รวมถงชกน าใหเกดความสามคคพรอมเพรยงกน ทงประสานมอและประสานใจอยางเหนยวแนน จะสงเสรมใหเกดความมนใจในคณคาของงานจนท าใหบคลากรอยากท างานและรกงานทท าซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนอง ไมแบงแยก แบงพรรคพวกในหนวยงานอยางชดเจนและสงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลใน การปฏบตงาน ดงนนผบรหารสถานศกษาพยาบาลจงตองมองคประกอบนเปนส าคญในการแสดงออกถงพฤตกรรม ผลลพธทจะเกดจากผลของการทผบรหารใชการประสานประโยชนสขในการบรหารงานจะสงผลตอบคคลจะเกดความ สามคค ชวยเหลอกนดวยความเตมใจ มความรกไมขดแยง และปรารถนาทดใหกนในทกระดบ ผลตอองคกรจะสามารถกาวผานอปสรรคและด าเนนกจการของงาน ไดอยางราบรนและบรรลเปาหมายทตงไว

องคประกอบท 2 ดานสรางศรทธา มตวแปรจ านวน 17 ตวแปร และตวแปรทม คาน าหนกองคประกอบมากทสดคอผบรหารมความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ อธบายไดวา การสรางศรทธาในการบรหารงานนนเปนสงทดงาม ควรมทกองคกร ผทตองสรางใหมและเกดขนไดตองท าในทกระดบ บคคลจะสรางศรทธา ตองปฏบตสงทดงานซ าแลวซ าเลาจนเกดความไววางใจ นาเชอถอ ศรทธาได หรออาจกลาวไดวาผบรหารตองเปนตวแบบ ตนแบบใหกบผใตบงคบบญชาได

183

เมอพจารณาในรายขอพบวาผบรหารตองยดหลกจรรยาบรรณของวชาชพซงหมายความถงจรรยาบรรณวชาชพพยาบาล(Professional code of Ethic) เพราะเปนขอบญญตทก าหนดไววา สงใดควรหรอไมควรประพฤตปฏบตส าหรบวชาชพ จะรกษาและสงเรมมาตรฐานของวชาชพ พยาบาลวชาชพทกคนตองยดไวเปนหลกในการประกอบวชาชพ ตองมความรบผดชอบตอตนเอง สงคมและวชาชพ ดงนนจงเปนสงทมความส าคญตอภาวะผน าทางการบรหารการศกษาพยาบาล เปนอยางยงทท าใหเกดศรทธาและเชอถอไดของผบรหารได ซงผน าทางการศกษาพยาบาลเชนเดยวกนทตองมความรบผดชอบทสงคมคาดหวงและใหความสนใจ คอ ความรบผดชอบ ระดบจรยธรรมและความรบผดชอบโดยสมครใจ เปนระดบความรบผดชอบทมความลกซง ไมมขอก าหนดชดเจน ตองใชดลยพนจของตนในการตดสนถงความเหมาะสมในการแสดง ความรบผดชอบ (สาคร สขศรวงศ, 2550 : 79) นอกจากนยงพบวาผน าทางการศกษาพยาบาลตองรบผดชอบในการสรางบรรยากาศองคกรใหมพฤตกรรมจรยธรรม (Marquis และ Huston, 2000 : 493) โดยสอดคลองกบทสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยในพระราชปถมภของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ไดก าหนดจรรยาบรรณวชาชพพยาบาลของสมาคม พ.ศ. ฉบบปพทธศกราช 2546 ทมงเนนใหพยาบาลไดประพฤตปฏบตหนาทความรบผดชอบ โดยก าหนดเปนความรบผดชอบตอประชาชน ความรบผดชอบตอประเทศชาต ตอผรวมวชาชพและตอตนเองในขอท1-3 วาพยาบาลรบผดชอบตอประชาชนผตองการการพยาบาล และบรการสขภาพฯ ประกอบวชาชพดวยความเมตตากรณาเคารพในคณคาของชวตพยาบาล มปฏสมพนธทางวชาชพกบผใชบรการ ผรวมงาน และประชาชนดวยความเคารพในศกดศร และสทธมนษยชน ของบคคล พยาบาลมปฏสมพนธทางวชาชพกบผใชบรการ ผรวมงาน และประชาชนดวยความเคารพในศกดศร และสทธมนษยชนของบคคลทงในความเปนมนษยสทธในชวต และสทธในเสรภาพเกยวกบการเคลอนไหว การพด การแสดงความคดเหน การมความร การตดสนใจ คานยมความแตกตางทางวฒนธรรม และความเชอทางศาสนา ตลอดจนสทธในความเปนเจาของและความเปนสวนตวของบคคล ดงนนผบรหารสถานศกษาพยาบาลจงตองมองคประกอบนเปนส าคญในการแสดงออกถงพฤตกรรมทดงามอยางตอเนอง แสดงออกถงความรบผดชอบ การมจตสาธารณะตอวชาชพและสงคม ผบรหารมความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาทความรบผดชอบของตนโดยไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง ผบรหารแสดงออกถงความเปนคนดในวชาชพและสงคม มการแสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงานโดยไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและการบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ รวมถงมความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ มความชดเจนในการแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง

184

อยางไรกตามผบรหารจงไมควรแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและ การบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ ประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงามอยางสม าเสมอ แสดงออกถงการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ มความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ โดยยดหลกคณธรรม จรยธรรมในการบรหารงานอยางสม าเสมอ แสดงออกถงความเปนคนดในวชาชพและสงคม มการแสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน มความเพยรพยายามและความอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ สามารถ เปนตวอยางในการมวนยในตนเองอยางสม าเสมอ มความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาท ความรบผดชอบของตน ไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง สอดคลองกบแนวคดของ Lewis (2005:223)กลาวถงก าหนดหลกในการปฏบตงานเจาหนาทของรฐในสหราชอาณาจกร จ านวน 1ใน7 ขอนนมการระบไววาเจาหนาทของรฐตองไมเหนแกตว ไมกระท าการเพอหาประโยชนใหกบตนเอง ครอบครวและพวก นอกจากนนการแสดงออกทนาสนใจอนๆอก เชน การม จตสาธารณะตอวชาชพและสงคมมความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงานอยางสม าเสมอ มความจงรกภกดในหนวยงานของตน มความชดเจนในการน าองคกรไปสความส าเรจและเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาล แสดงออกถงคณงามความด ความรและความสามารถทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคนและวชาชพ และผบรหารตองมความชดเจนในการแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตองดวย ผลลพธทจะเกดเมอผบรหารแสดงพฤตกรรมของภาวะผน าเชงจรยธรรมเกยวกบการสรางศรทธานจะสงผลความนาเชอถอกบตนเอง ไดรบการยอมรบ ไววางใจ อาจเกดการเลยนแบบเนองจากเรยนรวาเกดผลด สอดคลองกบทCounts (2001) กลาววาผน าจรยธรรมคอผน าทนาไววางใจซงจะแสดงพฤตกรรมทสมาชกขององคกรอาอาจสามารถพงพาไดสมาชกเชอวาผน าเปนพวกเดยวกนและไมเปนศตรเชนผน าทนาไววางใจจะถกมองวาเปนผทหวงใยสมาชกขององคกรและจะรวมสรางความสามคคกบสมาชกผลทตามมาคอจะเกดระบบของความเชอถอตอการกระท าและค าพดของผน าทเปนไปในทศทางเดยวกน (ท าอยางทพด) ผน าจะท างาน เพอประโยชนของเหลาสมาชกภายในองคกรและผน าจะเปนคนทมความส าคญทสดผน าทไดรบ ความไววางใจจะจดหาเขมทศทางจรยธรรมใหกบองคการ จงอาจดลใจใหผใตบงคบบญชาแสดงพฤตกรรมตอดวย องคกรกจะมคนดมากขน เกดความไวใจในการท างาน มความเคารพตอกน ความขดแยง ขนของหมองใจการปญหาในการท างานอาจกลายเปนเรองเลกๆไดอกดวย

องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและเทาเทยม มตวแปรจ านวน 9 ตวแปร และตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบมากทสดคอผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม อธบายไดวาการยนหยดใน ความจรง ความถกตอง ความซอสตยเปนสงทมความส าคญตอภาวะผน าทางการบรหารการศกษาพยาบาลเปนอยางยง ซงมความสอดคลองกบหลกจรยธรรมท

185

พยาบาลทกคนตองม และสอดคลองกบBrown และ Trevino (2006) ไดขอคนพบจากงานวจย เชงส ารวจวา ผน าเชงจรยธรรมทมคณสมบต ดานความซอสตย การดแลและเปนบคคลทมกฎเกณฑ เปนผซงท าใหเกดความยตธรรมและการตดสนใจทด อกทงสามารถตดตอสอสารกบลกนองอยบอยๆ เกยวกบจรยธรรม ตงมาตรฐานจรยธรรมทชดเจน ใหรางวลและลงโทษเพอใหเปนไปตามมาตรฐานดงกลาว ทายทสด ผน าเชงจรยธรรมไมเพยงแตพดด แตปฏบตตามสงทพวกเขาพดและเปนแบบ อยางทดในดานพฤตกรรมจรยธรรม ดงนนผบรหารควรแสดงออกพฤตกรรมอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม ตามความตองการ ตามความด ตามการกระท า และตามความพยายาม ดวยการสนบสนนและสงเสรมใหคงไวซง ความนาเชอถอในการสอสารภายในองคกรระหวางบคคล คงไวซงการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง คงไวซงการรกษาสญญากบบคลากรและคงไวซงการปกปดความลบของบคลากรโดยมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ สอดคลองกบการศกษาของ แนวคดของ Feldheim and Wang (2004 : 63-75) ทกลาววาคณลกษณะของพยาบาลทมภาวะผน าตองมลกษณะ 5 ประการน ความนาเชอถอไววางใจจากประชาชนเกดจากอทธพลของพฤตกรรมทางจรยธรรมทแสดงถง ความมศกดศร (Integrity) ความเปดเผย(Openness) ความจงรกภกด (Loyalty) ความสามารถ (Competence) และ ความสม าเสมอ(Consistency)ในการบรหาร ความมศกดศร (Integrity) เปนคณคาทางจรยธรรมเบองตนบนพนฐานของความรบผดชอบในการกระท าตามคณคาและความเชอทถกควร อาจหมายถงความซอสตย (Honesty) และ การยดหลกความจรง (Truthfulness) และคณลกษณะทปรากฏใหเหนจะเปนไปตามทฤษฎคณงามความดเปนหลก ซงไดแก การแสดงความกลาหาญ การควบคมตนเอง การซอสตย ความเสมอภาค ยตธรรม เปนตน (Northouse. 2003 : 306) ดงนนผบรหารจงควรแสดงออกอยางเปดเผย ยนหยดในความดงาม ความถกตองในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามความพยายาม ตามความด ตามความตองการ ตามการกระท าทเขาม อกทงสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบของบคลากร คงไว ซงการรกษาสญญากบบคลากร คงไวซงการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง คงไวซงความนาเชอถอในการสอสารภายในองคกรระหวางบคคล และผบรหารตองมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ โดยสอดคลองกบ Gross และ Shapiro (2002) ทใหความเหนในเรองเดยวกนวาผน าจะตองสรางดลยภาพระหวางการบรหารงานโดยยดหลกกฎหมายซงเปนความรบผดชอบทตรวจสอบได (Accountability) กบ ความรบผดชอบทผน ามตอผอน (Concern for people) หรอการมงความสมพนธทดดวย

186

องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและซบซอนอยางมออาชพ จ านวน 9 ตวแปร และตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบมากทสดคอผบรหารสามารถเผชญกบปญหาในการปฏบตงานทซบซอนและยากตอการตดสนใจ อธบายไดวา การเปนแบบอยางทดในกลาเผชญกบปญหาดวยความเปนมออาชพ เปนสงทมความส าคญตอภาวะผน าทางการบรหารการศกษาพยาบาลเปนอยางยง ซงมความสอดคลองกบ Brown และคณะ (2005) ไดกลาววา การเปนผทพยายามชกจงใหผอนปฏบตตนใหเหมาะสม โดยผานการกระท าสวนบคคลและความสมพนธระหวางบคคลอน และสงเสรมความประพฤตของผตาม ผานการสอสารแลกเปลยน การเสรมแรงและการตดสนใจ และ Brown และ Trevino (2006) ไดขอคนพบจากงานวจยเชงส ารวจวา ผน าเชงจรยธรรมม คณสมบต ดานความซอสตย การดแลและเปนบคคลทมกฎเกณฑ เปนผซงท าใหเกดความยตธรรมและการตดสนใจทด อกทงสามารถตดตอสอสารกบลกนองอยบอยๆ เกยวกบจรยธรรม ตงมาตรฐานจรยธรรมทชดเจน ใหรางวลและลงโทษเพอใหเปนไปตามมาตรฐานดงกลาว ทายทสด ผน าเชงจรยธรรมไมเพยงแตพดด แตปฏบตตามสงทพวกเขาพดและเปนแบบ อยางทด ในดานพฤตกรรมจรยธรรม ดงนนผบรหารจงตองเปนแบบอยางทดในการตงใจท างาน มงมนและเขมแขงทจะสงานบกฝาไปขางหนาไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค สามารถเลอกใชวธการแกปญหาในหนวยงานและวชาชพอยางเหมาะสมตามสถานการณ มความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ ดวยแสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ ไมยอมใหการเมอง หรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตน ไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและการแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน บรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม ผบรหารสงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ เมอเกดปญหาในการปฏบตงาน มความกลายนหยดในสงทถกตองทกครง

ผบรหารตองมความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ แสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสมเมอตองเผชญกบการแกปญหาในหนวยงาน ไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและการแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน สอดคลองกบFreeman (2004) ไดกลาวถงลกษณะของภาวะผน าเชงจรยธรรมไว 10 ประการพบวา 1ใน10 ประการคอ การกลาตดสนใจในเรองยากๆอยางใชความคดสรางสรรค นอกจากนนยงตองแสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ ตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค มความกลาเผชญกบปญหาและตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ บรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม สามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชน

187

สวนรวมในการปฏบตงานและเมอเผชญปญหา และเมอเกดปญหาในการปฏบตงานผบรหารม ความกลายนหยดในสงทถกตองทกครง องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน จ านวน 4 ตวแปร และตวแปร ทมคาน าหนกองคประกอบมากทสดคอผบรหารปฏบตงานอยางมออาชพเตมความสามารถดวย ความถกตองอธบายไดวาองคประกอบท 5 เปนสงทมความส าคญตอภาวะผน าทางการบรหารการศกษาพยาบาลเปนอยางยง การมองเปาหมายของการท างานทสงขนเปนภาวะผน าทสามารถสรางแรงบนดาลใจใหคนและองคการด าเนนงานอยางมประสทธภาพ มความผาสก เอาชนะการแขงขนในโลกแหงการเปลยนแปลงทรวดเรวได ซงมความสอดคลองกบสอดคลองกบแนวคดของ Bass (1985) ทวาผน าการเปลยนแปลงผตามจะเกดความเชอถอ ศรทธา ภมใจและเชอในความสามารถของผนาในการแกไขปญหาตางๆ ดวยปญญา เกดความกระตอรอรนตองานทไดรบมอบหมาย สามารถดลใจใหเกดความภกด และแนวคดของ Burns(1978) ทกลาววาผน าจะหาวธ การยกระดบจต ใจของผ ตามดวยการดงดดความสนใจมาส อดมการณและคานยมทางศลธรรมทดงามผตามจะถกยกระดบความคดจาก “ท าพอแควนน” ไปส “ท าเพอความดงาม” และ Bass และ Avolio (1990: 13-20) ไดกลาวไววา การดลใจ (Inspiration) เปนวธการทผน าอธบายเปาหมายในอนาคตขององคการ ซงผใตบงคบบญชามสวนรวม เปนการอธบายใหทราบวาผใตบงคบบญชาสามารถชวยกนปฏบตภารกจใหส าเรจลลวงไดอยางไร โดยจดประกายความคด สรรสรางใหเกดพลงของทม ทจะชวย ท างานใหญไดส าเรจโดยใชความพยายามมากขน การดลใจผตามนนผน าจะใหแรงหนนทางอารมณ (Emotional Support) ทงดวยการพดและการกระท า การดลใจเพอโนมนาวจตใจ ผตามอาจท าได โดยสรางความมนใจใหเกดขนแกผตาม ใหผตามเหนคณคาของงานทท า และเชอวาผตามมความสามารถทจะท า งานไดส าเรจ และเชอในเหตของการกระท า ใหผตามตระหนกวาสงทจะท า นนท า ไปเพออะไรท าไมตองท า สรางความเขาใจวาสงทท านนมคณคา มเปาหมาย โดยสราง ความคาดหวงวาจะท า ไดส าเรจเพราะความคาดหวงมผลตอแรงจงใจในการท างาน ถาคาดหวงวา ท าแลวจะส าเรจกจะมความมานะพยายามในการท างาน ซงสอดคลองกบท Brown และ คณะ (2005) กลาวไววาผน าเชงจรยธรรม จะตองเปนผทพยายามชกจงใหผอนปฏบตตามและ สงเสรมความประพฤตของผตามผานการสอสาร การแลกเปลยนและการตดสนใจ กลาวโดยสรปคอผน า จะดลใจผตามโดยกระตนอารมณผตามใหเพมความตระหนกและเพมความเขาใจเกยวกบเปาหมาย เหนคณคาของเปาหมายและเชอมนวาจะสามารถบรรลเปาหมายได ดงนนผบรหาร จงตองมความสามารถในการสรางแรงบนดาลใจ มความสามารถในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอมความสามารถอยางเตมทในการแกปญหาทซบซอนได โดยใชความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย แสดงออกซงความเชอถอไววางใจไดใน

188

การปฏบตงานกบบคลากรทกระดบ ภายใตมความรและความสามารถในการตอบหรอชแจงเหตผลในการปฏบตงานไดอยางถกตอง วตถประสงคขอท 2 เพอศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพดวยการสมภาษณเชงลกพบวามความสอดคลองกน กบการวจยในเชงปรมาณสามารถยนยนองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมทง 5 องคประกอบ ทไดมาจากการวเคราะหองคประกอบไดอยางชดเจน โดยมประเดนทเชอมโยง ทงในรายละเอยดหลกๆขององคประกอบ และรายละเอยดในการแสดงออกของพฤตกรรมของผบรหาร น าไปสการศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรม เนองดวยผลการวจยทพบวา ภาพรวมมมมองตอภาวะผน า เชงจรยธรรมของผบรหารนนแสดงออกตามคานยมของตน ความเชอของตนและกลาทจะยดหลกคานยมทส าคญและสะทอนถงความเปนผน าทด มประสทธภาพอกรปแบบหนง จงสามารถอภปรายไดวา ภาวะผน าเชงจรยธรรมนนประกอบดวยคณลกษณะและพฤตกรรมการแสดงออกมากมายโดยใชกลวธหลากหลาย ดวยความพยายามทจะยกระดบของผตามใหสงขนสอดคลองกบท Burns (1978) กลาวถงภาวะผน าเชงจรยธรรมวาเปรยบเสมอนการเปลยนสภาพ (Transformation) ทงผน าและ ผตาม ตามกระบวนการของภาวะผน าเชงการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ในทายทสดจะน ามาซงจรยธรรมในการยกระดบความประพฤต (Conduct) และการดลใจ ทางจรยธรรม (Ethical aspiration) ของผน านอกจากนพลวต (Dynamic) ของภาวะผน า เชงจรยธรรมจะท าใหทงผน าและผตามบรรลถงผลส าเรจสงสดและเกดการยอมรบชนชมและพงพาอาศยซงกนและกนอกดวย ซงภาวะผน าจรยธรรมมความส าคญส าหรบผบรหารโดยเฉพาะใน ยคสมยปจจบนทมการเปลยนแปลงทหลากหลายและรวดเรวทงในวธการปฏบตงานและขอมลขาวสาร โดยเฉพาะในสถาบนการศกษาทางการพยาบาลทมลกษณะเฉพาะในทางวชาชพลกษณะ ทหลากหลายน จงควรมและแสดงออกในผบรหารสถานศกษาทางการพยาบาลทกระดบไดอยางเหมาะสม ประกอบดวยมมมองของวชาชพพยาบาลซงมความตองการบคคลทอยในวชาชพปฏบต สงทดงามและถกตองเพอชวยพฒนาไดทงตนเอง หนวยงานและวชาชพ ซงตรงกบทศนะมมมองของSmyth (1994 อางถงใน กนกอร สมปราชญ, 2546) ไดสรปมมมองตางๆของความเปนภาวะผน า เชงจรยธรรมไดวาจรยธรรมในการเปนผน าไดแก การวเคราะหวจารณ การปฏบตการเปนผน าตองเสรมพลงอ านาจใหแกสมาชกตองรบผดชอบตอชมชนและสงคมมการสะทอนคด นอกจากนผน าตองมจรยธรรมสวนตนและตองสอดคลองกบจรยธรรมขององคการและสงคมดวย ประกอบกบเอกลกษณของวชาชพ คอ ความมจรยธรรมและจรรยาบรรณแหงผประกอบวชาชพ ทตองเรยนร ยดถอปฏบตและถายทอดกนมาอยางจรงจงและเขมขน พยาบาลทกคนจะถกสอนใหเปนผมความรบผดชอบสง เสยสละ ซอสตย ยดถอความถกตองและยดมนในจรรยาบรรณแหงวชาชพ อาจสรปไดวา ผบรหาร

189

ทางศกษาพยาบาลจะตองมภาวะผน าเชงจรยธรรมโดยการแสดงออกภาวะผน าทดมคณภาพทสอดคลองกบPinnellและ Eagan (1995) กลาวถง การบรณาการสามสงเพอการเปนผน าเชงจรยธรรมอยางมคณภาพซงไดแก 1) ความร (Knowledge) 2) การกระท า (Action) และ 3) คณลกษณะเฉพาะบคคล (Character)

การแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในแตละองคประกอบ สามารถ อภปรายไดดงน

องคประกอบท1 ดานการประสานประโยชนสข เปนองคประกอบล าดบตนทส าคญ ของการบรหาร ซงเปนสงทมความส าคญมากในการบรหารเชนเดยวกน เมอน าองคประกอบทวเคราะหไดมาศกษาเชงลก อภปรายไดวามการแสดงออกทตรงและสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลการวจยเชงปรมาณ โดยมความครอบคลมประเดนการแสดงออกยอย 6ประเดนคอ 1)การมสมมาคารวะ เอออาทร 2)การเคารพในศกดศรความเปนปจเจกบคคล เปนทงทางกาย วาจาและใจ 3)แสดงออกถงความเมตตา 4)การเปนแบบอยางของการรกษาระเบยบวนยของหนวยงาน 5)การแสดงออกถงการเสยสละทงทางกาย วาจา สต ปญญา ก าลงทรพยและทางใจ 6)ความมเหตผล จงชวยสนบสนนไดวาเปนองคประกอบภาวะผน าจรยธรรมทผบรหารในแตละระดบจ าเปนตองมไวและปฏบตตอผใตบงคบบญชา เพราะการประสานประโยชนใหกบลกนองไดในทกเรองหรอเรองทมความจ าเปนเรงดวนทมปญหาตองรบแกไขจะท าใหผลกระทบของปญหานนไมรนแรงได แตใน ความเปนจรงอาจมเหตการณ สถานการณทท าใหไมสามารถแสดงออกไดครอบคลม จะเหนไดวา การแสดงออกของภาวะผน าเชงจรยธรรมในองคประกอบนถาผบรหารยงไมสามารถแสดงออกถงภาวะผน าเชงจรยธรรมไดครอบคลมจะสงผลใหผลลพธทเกดขนในเชงประสทธผลทางบรหารไดเปนอยางด ดงนนผบรหารจงตองใหความส าคญและค านงถงรายละเอยดยอย หรอน ามาก าหนดเปน แนวในการปฏบตงานใหมความครอบคลมในประเดนยอยและครอบคลมในรายละเอยด เนองดวยผใตบงคบบญชาตางมงหวงวาผบรหารในทกระดบจะไดแสดงออกถงพฤตกรรมทางจรยธรรมนใหไดมากทสด จงจะสงผลและเออตอแนวทางในการบรหารใหบรรลถงการประสานประโยชนสขได ดงนน ผบรหารจงอาจตองเลอกการแสดงออกตามบทบาท บรบทและเหมาะสมตามสถานการณ ทตนเผชญอย ดงเชนการศกษาของ Taylor (2002) กลาวถงความเปนผน าทมจรยธรรม ในแงของคณลกษณะทนกการศกษา เชอวามความส าคญตอตวเขาเองและตอผน าคณลกษณะสวนบคคลทส าคญคออะไรในการส ารวจผตอบค าถามจะถกถามใหเลอกจากบญชทง 15 คณลกษณะมา 5 ลกษณะทส าคญทสดทพวกเขามหรอพงมตวเลอกไดแก 1) ความยตธรรม 2) ความเอาใจใส 3) ความมศลธรรม 4) ความซอสตย 5) การเปดเผย 6) ความไวเนอเชอใจ 7) ความคควรแก การไววางใจ 8)การเหนอกเหนใจคนอน 9) ความเคารพ 10) การมศกยภาพ 11) ความเฉยบแหลม 12) ความแนนอน 13) ความคดสรางสรรค 14) การยดถอหลกคณธรรม 15) ความมมนษยธรรม

190

องคประกอบท 2 ดานการสรางศรทธา มการแสดงออกทตรงและสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลการวจยเชงปรมาณ คอเปนสงทผบรหารทกระดบตางใหความส าคญเปน สงทดควรแสดงออกใหเหนอยางสม าเสมอและตอเนอง ดวยเหตผลทจะกอใหเกดการสรางความไว เนอเชอใจ ผกพนน าไปสการใหความไววางใจตอกนและกน สงผลใหเกดการรวมมอ รวมแรงรวมใจใน การท างานทงในยามปกตและเมอองคกรตองการแกปญหาตางๆในหนวยงานไดเปนอยางด โดยมประเดนการแสดงออกยอย 2 ประเดนดงน 1)การแสดงออกเกยวกบการประพฤตตนอยใน หลกศลธรรมอนด 2)แสดงออกถงการสรางศรทธาในตนและวชาชพ นนหมายถงเมอผบรหารแสดงออกซงความนาเชอถอ กอใหเกดความศรทธาในตวผบรหาร และถาบคคลศรทธาตอผประกอบวชาชพยอมเกดบรการทมคณภาพและพงพอใจไดทงสองฝาย ซงอภปรายไดวารายละเอยดของพฤตกรรมทแสดงออกทนาสนใจคอความเปนผมความกตญญกตเวทตอบคคลและวชาชพ ไดแก แสดงความเคารพนบถอ ยกยองเชดชสถาบนวชาชพ ไมลบหลดหมน ชกน าคนอนใหนยมหรอยนดในการท าคณความด ตอบแทนผมพระคณ ปฏบตตอผมพระคณดวยความซอตรงไมมลบลมคมในหรอมสงใดแอบแฝงอยเบองหลง ไมละทงผมพระคณในคราวทผมพระคณเดอดรอน ล าบาก เคารพรกใคร ไวใจและเชอถอในผมพระคณทไมผดศลธรรม ไมท าตนเปนทเสอมเสยชอเสยงแกวงศตระกลและผมพระคณ ไมคดรายตอผมพระคณ จงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย ท านบ ารงศาสนา รกษาเกยรตยศและน าชอเสยงมาสสถาบนการศกษาวชาชพ หมนประกอบกจอนเปนหนาทของตนเพอใหด ารงไวซงศกดศรแหงตนและวชาชพไดมสอดคลองกบลกษณะภาวะผน าเชงจรยธรรมของ Northouse (2003 : 310 -316) ทง 5ลกษณะนน คอ การใหความเคารพผอน การบรการผอน การแสดงถงความเทยงธรรม การยนหยดความซอสตย และการสรรสรางความเปนทมงาน โดยท การใหความเคารพผอน (Respect Others) เปนประเดนทนาสนใจ เพราะการยอมรบนบถอจะเกดขนได ผน าจะตองเปดโอกาสใหผตามไดแสดงความคดเหนตามความตองการของเขาทจะผลกดนใหเขาปฏบตงานจนบรรลเปาหมาย อาจกลาวไดวาเปนการใหเกยรตผตาม การเคารพศกดศรความเปนมนษย การปฏบตตอผตามเฉกเชนตวเราเอง และสอดคลองกบการศกษาของ George (2003) กลาวถงผน าเชงจรยธรรมวาเกดจากความตองการผน าทนาเชอถอมความซอสตยสง สราง ความไววางใจแกองคการอยางยาวนาน เปนผน าทมความตระหนกอยางมากตอวตถประสงคและ เปนแบบอยางทดในการยดคานยมหลกขององคการมความกลาหาญทจะสรางองคการใหเปนไปตามความตองการของผมสวนเกยวของทงหมดและเขาใจในความส าคญของการใหบรการตอสงคมจะท าใหบคคลนนไดรบการยอมรบและยกยอง ไววางใจ จนเกดเปนศรทธาได

191

องคประกอบท 3 ดานการยนหยดอยบนความจรง ความถกตองอยางเปดเผยและ เทาเทยม มการแสดงออกทตรงและสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลการวจยเชงปรมาณ อธบายไดวาเปนสงทผบรหารทกระดบตางใหความส าคญเปนสงทดและมความจ าเปนในยคการเปลยนแปลงของขอมลขาวสารทตองรวดเรว ถกตองและโปรงใส โดยแสดงออกซงการยนหยดในความจรง ความถกตอง และความซอสตย เปนการประพฤตปฏบตอยางเหมาะสมและตรงตอ ความเปนจรง ตรงไปตรงมา ทงกาย วาจาใจ ตอตนเองและผอนทงตอหนาและลบหลง จะสงผลใหเกดการรกษาไวซงสงทจ าเปนในการบรหารงานทกระดบทงในยามปกตและโดยเฉพาะอยางยง เมอเกดปญหาทส าคญของหนวยงาน องคกรมความคลองตว ราบรน มการเฝาระวงปญหาทอาจจะเกดขนและลดปญหาทเกดจากการบรหารงานได โดยมประเดนการแสดงออกยอย คอ 1)การแสดงออกใหกระท าอยางเปดเผย 2)แสดงออกถงการไมสบปลบกลบกลอก 3)การแสดงออกถงการใหความส าคญกบความยตธรรม ซงสอดคลองกบท วรณ ตงเจรญ (2547) ไดสะทอนในบทความเรอง “ภาวะผน าในสถานศกษา” ไดกลาวถงประสบการณของตนโดยมความเชอวาคณลกษณะทดของผบรหารควรจะตองประกอบดวยจตส านกจรยธรรมหรอภาวะผน าเชงจรยธรรมคอการมมนษยสมพนธทดเปดเผยโปรงใสบรสทธยตธรรมกลาตดสนใจเพอรกษาความดงามความถกตอง ความยตธรรมขององคกรและบคคลบรหารดวยเหตผลและความชอบธรรม และสอดคลองกบ Lewis (1991) กลาวไววาความมศกดศร (Integrity) เปนคณคาทางจรยธรรมเบองตนบนพนฐาน ของความรบผดชอบในการกระท าตามคณคาและความเชอทถกควรในทนความมศกดศรหมายถงความซอสตย (Honesty) และการยดหลกความจรง (Truthfulness) และมความสอดคลองกบการศกษาของสมบต กสมาวล และคณะ (2552 : 2-8) ท าการศกษาโครงการวจยระบบขาราชการในอนาคต : คณลกษณะของขาราชการในทศวรรษหนา ไดสรปคณลกษณะทพงประสงคของขาราชการไทยในทศวรรษหนา คณลกษณะส าคญทส าคญประการหนงคอคณลกษณะของขาราชการในเชงจรยธรรม (Ethic) โดยคณลกษณะของขาราชการทมคณธรรม คอ 1) มจรยธรรม คณธรรม ประพฤตปฏบตตนอยในศลธรรม ไมแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ2) มความโปรงใส เปดเผย ตรวจสอบได 3) ม Integrity ยดมนในสงทถกตอง ชอบธรรม 4) ยดหลกความถกตอง 5) ยดมนในหลกคณธรรม6) มความเพยรและความอดทน แตในบางสถานการณทท าใหผบรหารไมสามารถแสดงออกไดครอบคลม จะสงผลใหผลลพธทเกดขนในเชงประสทธผลทางบรหารไดเปนอยางด ดงนนผบรหารจงตองใหความส าคญการแสดงออกของภาวะผน าเชงจรยธรรมในองคประกอบนถาและค านงถงรายละเอยดยอย อาจน ามาก าหนดเปนแนวในการปฏบตงานใหมความครอบคลมในประเดนยอยและครอบคลมในรายละเอยด จงสงผลใหการบรหารมความราบรนและคลองตวได

192

องคประกอบท 4 ดานการกลาเผชญปญหาในกาบรหารงานทหลากหลายและ ซบซอนอยางมออาชพ มการแสดงออกทตรงและสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลการวจยเชงปรมาณ อธบายไดวาการแสดงออกถงการกลาเผชญกบปญหาไมวาจะเรองงายจนไปถงปญหาทมความซบซอน ดวยความมเหตผล ความสามารถโดยการใชปญญาในการคด ไตรตรอง การรจกใชความยบยงชงใจโดยไมผกพนกบอารมณและความยดมนของตนเอง กลาเผชญดวยสต ไมทอถอย ละทงตอปญหาทเผชญตออปสรรคในการแกปญหา โนมนาวบคลากรใหเขาใจและมสวนรวมทกระดบในการรวมแกปญหาไปดวยกนและตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามสภาพการณของปญหาโดยค านงถงประโยชนของสวนรวมเปนหลกนน เปนสงทผบรหารในทกระดบควรไดแสดงออกโดยเฉพาะอยางยงจะแสดงออกไดชดเจนขนเมอยามทเกดปญหาในองคกร ซงมประเดนการแสดงออกยอยคอ 1)ความรบผดชอบ 2)ความอตสาหะ 3) สามารถเผชญกบการแกปญหาทซบซอนและยากตอ การตดสนใจไดอยางมออาชพ โดยมความสอดคลองกบการศกษาของ สมบต กสมาวล และคณะ (2552 : 2-8) ท าการศกษาโครงการวจยระบบขาราชการในอนาคต : คณลกษณะของขาราชการ ในทศวรรษหนา ไดสรปคณลกษณะทพงประสงคของขาราชการไทยในทศวรรษหนา ควรประกอบดวย 3 คณลกษณะส าคญ ซง1ใน3ของคณลกษณะทส าคญคอ คณลกษณะของขาราชการ มออาชพ (Professionalism) และเปนไปในทศทางเดยวกบFreeman (2004) ไดกลาวถงลกษณะของภาวะผน าเชงจรยธรรมไว 10 ประการดงน 1) ประกาศวตถประสงคและคานยมขององคการใหชดเจนและประพฤตตวตามแนวทางทประกาศไว 2) มงเนนความส าเรจขององคการมากกวาเนนเรองอตตาสวนตน 3) สรรหาคนดมจรยธรรมและพฒนาบคคลเหลานน 4) หมนพร าสอนเรองจรยธรรมคานยมและสรางนยมในดานจรยธรรมแกผมสวนเกยวของทกฝาย 5) สรางกลไกในการหยดหรอ ยบยงการตดสนใจหรอพฤตกรรมทขาดจรยธรรมในองคการ 6) เปดใจกวางทจะเขาใจคานยมของ คนอนๆ 7) กลาตดสนใจในเรองยากๆอยางใชความคดสรางสรรค 8) ตองทราบดวาคานยมหรอหลกการความเชอทกอยางลวนมขอจากด 9) ตองมองใหทะลปรโปรงวาการตดสนใจแตละครงนนสงผลกระทบตอใคร 10) ผน าตองใสใจวาหลกการบรหารและการใชชวตประจาวนนนเปนหลกการเดยวกน จะเหนไดวาการแสดงออกของภาวะผน าจรยธรรมในองคประกอบนจะชวยสงเสรมใหผบรหารไดแสดงบทบาทภาวะผน าของหนวยงานและองคกรไดเปนอยางด

องคประกอบท 5 ดานการสรรสรางพลงใหทมงาน มการแสดงออกทตรงและสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลการวจยเชงปรมาณ กลาวคอการแสดงออกถงความมงมนตงใจทจะปฏบตหนาทดวยความผกพน ดวยการกระท าในการปฏบตหนาทเพอใหบรรลผลส าเรจตามความมงหมาย รวมทงพยายามทจะปรบปรงการปฏบตหนาทใหด รวมมอกนกระท ากจการงานใหส าเรจลลวงดวยดทงในงานทปกตและซบซอนโดยเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตว โดยมประเดน การแสดงออกยอยคอ1)การแสดงออกดวยความสามารถอยางเตมท 2)แสดงออกถงความสามคค

193

อภปรายไดดงนมการแสดงออกในการสรรสรางทมงานมความส าคญและจ าเปนในการบรหารงานเพราะการท างานทก ภารกจ กจกรรมของการบรหารสถานศกษาพยาบาลนนตองใชการท างาน เปนทมเปนสวนใหญ โดยเฉพาะเมอผบรหารไดแสดงศกยภาพนใหเดนชด จะท าใหสามารถบรรลเปาหมายของหนวยงานหรอองคกรได ซงสอดคลองกบการศกษา ของนงลกษณ วรชชย (2551) ไดจดกลมองคประกอบจรยธรรมออกเปน 3 ชดดงน 1) จรยธรรมพนฐานไดแกความเปนอสระ การมงผลสมฤทธของงานความมวนยและความอดทน 2) จรยธรรมประโยชนปจจบนไดแกฉนทะความขยนหมนเพยรความประหยดและความซอสตย 3) จรยธรรมประโยชนเบองหนาไดแก ความรบผดชอบความยตธรรมความสามคคความเปนกลยาณมตรและความกตญญ และสอดคลอง กบการศกษาของ Northouse (2003 : 310-316) จงไดศกษา คณลกษณะของภาวะผน าทจ าเปน พบวาผน าโดยทวไปจะตองมคณธรรม จรยธรรม เปนการสรางความศรทธา เชอมน เปนพลงใน การผลกดนใหบคลากรทางานบรรลเปาหมายอยางเปนเลศและเปนแบบอยางทด ซงผน าทประสบความส าเรจ ควรมภาวะผน าเชงจรยธรรม มหลกการหรอคณลกษณะ 5 โดยทมลกษณะหนงทมความส าคญคอ สรรสรางความเปนทมงาน (Build Community) โดยผน าจะตองพยายาม หาโอกาสสรางสรรคการทางานรวมกบทมสขภาพ เพอใหงานบรรลเปาหมายโดยมการตกลงกน หรอก าหนดเปาหมายรวมกนและทางานใหส าเรจดวยกนซงตองค านงถงวฒนธรรมหรอคานยมในกลม ไมพยายามผลกดน หรอกดดนทมงงานจนเกนไปหรอไมใสใจงาน ปลอยวางงาน หากมอบหมายงานไป ดงนนผบรหารจงตองใหความส าคญในการแสดงออกของภาวะผน าเชงจรยธรรมในองคประกอบน

ซงอาจกลาวโดยสรปไดวาองคกรจะประสพความส าเรจภายใตการบรหารทม การแสดงออกของผน าทมถงพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรมนนเอง ซงสอดคลองกบการศกษาของจฑามาศ แกวพจตร (2552 : 2-3) ท าการศกษาเรองการพฒนาผบรหารระดบสงในองคกรภาครฐ ผลการศกษาพบวา สมรรถนะทพงประสงคของผบรหารในองคกรภาครฐม 2 ประการ คอ การมคณธรรมและจรยธรรม และทกษะดานการบรหารจดการ พฒนานกบรหารระดบสงของสวนราชการ มงเตรยมขาราชการทมศกยภาพ ใหเปนนกบรหารมออาชพ ภายใตการมวสยทศน คณธรรม และมชวตทสมดลได หรออาจกลาวไดวาจะสงผลใหมแสดงออกถงภาวะผน าไดดในทกระดบ รวมถงผลส าเรจของการบรหารหนวยงานจากหนวยงานเลกๆไปสหนวยงานใหญๆในองคกร สงคม วชาชพและประเทศชาตไดเชนเดยวกน

วตถประสงคขอท 3 เพอศกษาประเดนปญหาทางจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ผลการวเคราะหขอมลพบประเดนส าคญทเกยวกบประเดนปญหาจรยธรรมใน การบรหารสถานศกษาพยาบาล โดยพบวามความเกยวของและเชอมโยงกบผลของการแสดงออก

194

ตามองคประกอบของภาวน าเชงจรยธรรมทงในผลการวจยเชงปรมาณและคณภาพ อธบายไดวาประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล เปนประเดนปญหาทางจรยธรรม ลกษณะปญหา เปนปญหาทท าใหไมสบายใจ ยงยากใจในการบรหารงาน การอยรวมกน โดยการแกปญหาไมอาจหาขอยตไดงายจากขอมลทมอย ตองใชเวลาบางครงท าใหเสยเวลาใน การบรหารงาน ซงเปน ความยากล าบากในการเผชญกบปญหาทมความเกยวของกบการบรหารสถานศกษาซงเกดกบผบรหารทกระดบ จงสงผลใหเกดความอดอดใจ ล าบากใจ ไมสบายใจ กบสภาวการณดงกลาวได แตอยางไรกตามเปนสงทผบรหารควรใหความใสใจ ตองใชเวลาใน การตดสนใจ ตองรอบคอบ มองใหรอบดาน คนหาขอมลใหเพยงพอยากทจะก าหนดไดแนชดวาจะใชขอเทจจรงและขอมลอยางไร มากนอยแคไหนในการตดสนใจซงไมมหนวยงานใดอยากใหปญหาเชนนเกดขน เนองดวยองคกร หนวยงานมความเปนพลวตร มการเคลอนไหวตลอด และมการพบปะ ท างานรวมกนอยตลอดเวลาผบรหารจงจ าเปนตองเปนผมทกษะในการเฝาสงเกตสญญาณทจะชบอกเหตหรอปมเหตของปญหาใหไว รวมถงบรรยากาศ วฒนธรรมตางๆในองคกรกเปนอกปจจยทตองใหความสนใจไวในเบองตนหรอใหความค านงถงเมอตองพบกบปญหานน เหตทผบรหารตองเผชญกบปญหาเชนน อธบายไดวาทผบรหารไดพยายามแสดงออกภาวะผน าเชงจรยธรรม ในบางโอกาส บางสถานการณพบวาผบรหารสถานศกษาไมสามารถแสดงออกซงภาวะนได ดวยขอจ ากดของ เวลา บคคล บรรยากาศ บรบทของสภาพการณขององคกรนน หรอหมายความรวมถงการแสดงออกซงภาวะผน าจรยธรรมแลวแตยงไมครอบคลมในรายละเอยดของพฤตกรรมยอย อาจมสาเหตอกหลายประการทงจากตวปจจยสวนบคคลของผบรหารเอง ประสบการณการเปนผบรหาร ประสบการณในการเผชญและแกปญหาในงานทมความยงยากซบซอนแตกตางกน สอดคลองกบแนวคดของ Robbins และ Coulter (2002) ไดกลาวถงปจจยทมผลตอแนวคดจรยธรรมของผบรหารไว 4 ดานคอ 1) คณลกษณะ 2) โครงสรางขององคการ 3) วฒนธรรมองคการและ 4) ความเขมขนของประเดนจรยธรรม และสอดคลองกบแนวคดของCohen (1998) เชนเดยวกนทแสดงความคดเหนวาบรรยากาศองคการทเนนจรยธรรมมความเกยวพนกบพฤตกรรมอยางแนนอนไมเฉพาะแตพฤตกรรมทเปนคณลกษณะเฉพาะของบคคลทแสดงออกเทานน โดยทปญหาทพบสวนใหญเกยวกบ ความถกตอง ความซอสตย ความเสยสละ ความยตธรรม การสอสารไมตรงกน ความรบผดชอบ ความเสมอภาค โดยมสภาพของปญหามาจากการขาด การสอสาร ความคดเหนตางมมมองกน ขดแยงทงความคดและผลประโยชน เชนผลการประเมนการปฏบตงาน การเลอนระดบ ปรบสายงาน การแขงขน ประกอบกบสาเหตสวนใหญมาจากลกษณะนสยของตวผบรหารอาจมาจากการยดถอความคดของตนเปนใหญความประมาทหรอขาดความระมดระวงอยางเพยงพอในการบรหารงาน ขาดการสอสารในองคทมประสทธภาพและเพยงพอ ซงสอดคลองกบการศกษา ของCampbell and Bond (1982 อางถงใน Huitt, 2002) กลาววาปจจย

195

ทท าใหเกดพฒนาการดานจรยธรรมนนเปนปจจยทผสมผสานกนไดแก 1) พนธกรรม 2) ประสบการณในวยเดก 3) การแสดงออกของผใหญ 4) อทธพลเพอน 5) กายภาพทางสงคมและสงแวดลอม 6) สอสารมวลชน 7) สงทถกอบรมสงสอนและ 8) สถานการณเฉพาะและบทบาททตองแสดงออกสบเนองซงปจจยตางๆเหลานมาจากองคประกอบทงภายในและภายนอกตวบคคลไมวาจะเปนพนธกรรมสงแวดลอมวฒภาวะและการเรยนรความผสมผสานกนขององคประกอบตางๆเหลานจะหลอหลอมใหบคคลพฒนาคณธรรมและจรยธรรมไดตามศกยภาพ จงสงผลกระทบทง ในระดบตวบคล และเปนปญหาในระดบองคกร ซงสงผลกระทบกบคนทงองคกรไดทงวงแคบและกวาง ความรนแรงของผลกระทบกอาจแตกตางกนไปตามลกษณะของปญหาดวย เนองดวยผลของปญหาจรยธรรมทเกดมผลตอความรสกและการปฏบตงาน กระทบตอเหตการณเฉพาะหนาในปจจบน แตยงมผลกระทบเชอมโยงตอไปอนาคตดวย นนหมายถงการเมอผบรหารตองเผชญกบปญหาแบบนอก เชน อาจท าใหเบอหนาย ร าคาญใจ กงวลกบกบผลกระทบทบางครงคาดเดาผลไมได อาจสงผลใหขาดความสขในการท างาน ขาดความสามคค ขาดแรงจงใจในการท างาน หลกเลยงงาน ถงขนปฏเสธงานทไดรบมอบหมาย หรออาจท าใหเกด การกอตงกลมคน พวกพองในอนาคตได เกดการรองเรยนในหนวยงานและนอกหนวยงาน ยงสงผลตอความยากล าบากในการเผชญและแกปญหาประเดนปญหาทางจรยธรรม ทงนอาจขนอยกบกรณทเปนปญหาทเกดมาเปนค จะตองพจารณา วเคราะหวามน าหนก ความโนมเอยงของสภาพปญหาไปทางใด และระดบปญหา รวมถงสภาพแวดลอมของแตละปญหาดวย ในการเผชญผบรหารตองมความอดทน อดกลน รวมแรงรวมใจและตองพยายามคนหาแนวทางแกปญหา เมอผบรหารรวาน าหนกของปญหาเนนมาทางใดมากกวาจะท าใหรวาผบรหารจะเกดความยากล าบากในการเผชญปญหาจรยธรรมนนตอไปอยางไร นอกจากนนความยากล าบากยงขนกบลกษณะปญหาและผลกระทบของปญหาอกดวย ดงนนผบรหารจงตองท าความเขาใจกบประเดนปญหาอยางลกซง โดยวเคราะหหาสาเหตทแทจรง การคนหาทางเลอกและแนวทางแกไขปญหา การตดสนใจเลอกทางเลอก ปฏบตตามทางเลอก และการประเมนผลทางเลอกระยะสนและยาว ซงสอดคลองกบแนวคดของแนวทางการตดสนใจเชงจรยธรรม ของSavage (2000) ไดกลาวกวา การตดสนใจเชงจรยธรรมเปนกระบวนการทมสวน ปฏสมพนธกนระหวางสงแวดลอมและผตดสนใจ ซงผตดสนใจตองใชกระบวนการในการ ตดสนใจอยางรอบคอบโดยค านงถงผลกระทบทเกดขนกบผทเกยวของและปญหาจรยธรรมท ซบซอน ปญหาของการตดสนใจเชงจรยธรรมจะเกดขนเมอผตดสนใจเกดความไมแนใจวาจะ ตดสนใจอยางไร เนองจากไมสามารถจดล าดบความส าคญของทางเลอกได และสอดคลองกบแนวคดของ Fry (1994) ไดกลาวถงวาควรน าทฤษฎจรยศาสตรและหลกการทาง จรยศาสตร มาใชเปนเกณฑในการแกปญหาจรยธรรมในการปฏบตงาน ซงจะใชเปนมาตรการทจะบอกแกผท าการตดสนใจวาสงใดควรท าหรอไมควรท า สงใดถกสงใดผด นอกจากสอดคลองกบแนวคด

196

ของ Fry และ Johnstone (2008 : 59-60) ไดเสนอรปแบบการวเคราะหทางจรยธรรมและ การตดสนใจนน จะขนกบปจจย 4 ประการ คอ คานยมความเชอของบคคล แนวคดจรยธรรมทางการพยาบาล การมจรยธรรมของบคคล และมาตรฐานการปฏบตทางจรยธรรม สงผลให การตดสนใจเหมาะสม หรอไมเหมาะสมได อยางไรกตามพบวาผใหขอมลมความตางกนในอาย เพศ ประสบการณการบรหารการมประสบการณในการปฏบตงาน ความลมลกในการมอง ปญหา วเคราะหปญหา ทศนคตตอปญหาและผทมความเกยวของกบปญหาในแงมมตางๆจะชวยท าใหเกดความยากงายในการแกปญหาไดแตกตางกนไป ซงสอดคลองกบ Fraedrich และ Ferrnell,2000) กลาวถงปจจยสวนบคคลไดแก เพศ อาย การรบรในคณคาในตนเองมความเกยวของกบการใชใชเหตผลเชงจรยธรรม โดยเฉพาะระดบการศกษามความสมพนธทางบวกกบการใชเหตผลเชงจรยธรรม ผทมระดบการศกษาทสงกวา จะมการใชเหตผลเชงจรยธรรมมากกวาผทม ระดบการศกษาทต ากวา

ส าหรบการแกปญหาในการบรหารสถานศกษา การเผชญและแกปญหาไดอยางเหมาะสมตามสถานการณขนอยกบประสบการณในการท างาน การเผชญปญหา ความไวทางจรยธรรม ความกลาหาญทางจรยธรรม การใชเหตผลเชงจรยธรรม ขอตกลงทางจรยธรรม และ การแสดงออกทางจรยธรรมของผบรหารแตละระดบในหนวยงาน การแกไขปญหารวมกนในทกขนตอน ตงแตในการท าความเขาใจกบประเดนปญหาและวเคราะหหาสาเหตทแทจรงซงตองใชเวลาและขอมลทเพยงพอจงจะสามารถเผชญและแกปญหาไดอยางเหมาะสมตามสถานการณแตบางครงอาจมผหลกหนไมเผชญ มองวาไมใชปญหาเปนเพยงความขดแยงเลกๆและปลอยใหปญหากอตวมากขนจนเกดเปนความขดแยงในองคกรในมมกวาง จ าเปนตองใชหลกจรยธรรมพนฐานและหลกจรยธรรมวชาชพรวมถงจรรยาบรรณวชาชพน ามารวมใชพจารณาในการคนหาทางเลอกและ แนวทางแกไขปญหา

วธการหรอรปแบบในการแกปญหาประเดนปญหาทางจรยธรรม มดงนพบวา 1) ควรเรมตนจากผบรหารหรอตวผน าตองมความไวตอปญหาและเหตกอสญญาณของปญหา และ ม ประสบการณ ทศนคตตอการแกปญหาทด ตองตอบค าถามตวเองใหไดวารสกกบปญหานนอยางไร มผลกระทบกบใครบางถาไมแกไข 2) เมอจ าเปนตองหาทางออกตอปญหาเชงจรยธรรม มหลกทควรน ามาพจารณา ดผลทเกดขนตามมาถาตดสนใจเลอกวธนน และใหพยายามวเคราะหวา ใครบางทจะถกผลกระทบและผลทเกดกบคนเหลานเปนอยางไร ตดสนใจเลอกทางเลอกโดยองหลกเกณฑทางจรยธรรม ศลธรรม การตดสนใจเชงจรยธรรม การใชเหตผลเชงจรยธรรม พยายามยดแนวทางเอออาทร (caring) เอาใจเขามาใสใจตอกนโดยคดวา ถาคนทอยในเหตการณนนเปนตวเรา เราอยากใหคนอนปฏบตกบเราอยางไร การตดสนใจเลอกแนวทางแกปญหานนมถกหรอผด หรออาจจะเปนเหมาะสมกบไมเหมาะสม ทงนตองไมรบดวนสรปเอางาย อาจเรยนรจากผทเคยใชวธแกไขปญหาหรอสงเกต ศกษาจากตวอยาง ตนแบบทท าส าเรจแลวได 3) ใชขอมลชวยในการตดสนใจใหทกฝาย รอบดานน ามาประมวลจงตดสนใจเลอกทางแกไข อาจใชรปแบบคณะกรรมการ ประกาศทางเลอกท

197

ชดเจนเปนระบบและตดตามผลการตดสนใจนนๆ 4) แนวคดและทางเลอกในการแกปญหาประเดนขดแยงทางจรยธรรม ควรดวยการยดหลกจรยธรรมพนฐาน จรรยาบรรณ หลกการอยรวมกนอยางมความสข หรอศกษาแนวทางทมคนใชแกปญหาไดอยางเหมาะสม อยางไรกตามในการแกปญหาใหใชแนวคด หลกการ หลกจรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพเลอกเอาอยางใดอยางหนง ควรใชในมมมองหลากหลายมตเพราะในหนงปญหามหลากหลายทางแก และในหลากหลายทางแกกอาจตองเลอกใชวธการทสอดคลองเหมาะสมกบบรบทและสถานการณในชวงเวลาแตกตางกนไปนนดวย ขอเสนอแนะ ผวจยมขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช และขอเสนอแนะส าหรบการท าวจยครงตอไป ดงน

1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 1. องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมมสวนส าคญในการบรหารงานของ

ผบรหารสถานศกษาทางการพยาบาลซงองคประกอบทง 5 องคประกอบทมผลตอการพฒนาวทยาลย สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขควรใหความส าคญและน ามาเปนกรอบกรอบในการก าหนดและพฒนานโยบาย มาตรการ เปาหมายและกลยทธทงระยะสนและระยะยาวใหรองรบกบการเปลยนแปลง เชน จดตงวทยาลยคณธรรม

2.ในการบรหารสถานศกษาของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบน พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขควรใหความสนใจค านงถงองคประกอบและปจจยตางๆทเกยวของกบการพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรม และพฒนาผบรหารมภาวะผน าเชงจรยธรรมอยางเปนระบบจงจะท าใหการบรหารสถานศกษาเกดประสทธภาพและประสทธผลตอไป 3. ผลจากการวจยสะทอนใหเหนวาถงแมผบรหารในวทยาลยพยาบาลพยายามแสดงออกถงภาวะผน าเชงจรยธรรมไดครอบคลมตามประเดนแตละองคประกอบแตกไมสามารถหลกเลยงการเผชญกบความยากล าบากทางจรยธรรมได ดงนนผเกยวของหรอผก าหนดนโยบายระดบสงควรสรางความตระหนกโดยจดใหมการอบรม หรอใหความรเกยวกบวธการปฏบตหรอจดการกบความยากล าบากเหลานนกอนเขาสต าแหนงผบรหารหรอระหวางการด ารงต าแหนงทางการบรหารอนจะเปนประโยชนตอการบรหารของวทยาลยและเกดผลดตอการปฏบตงานในองคการ 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1ควรมการศกษาวจยในเชงลกเกยวกบการจดการกบความยากล าบากทางจรยธรรมของผบรหารเพอใหทราบเกยวกบแนวปฏบตทเปนเลศ และการจดการกบสถานการณตางๆ ทางการบรหาร

2.2ควรมการศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลในการจดการกบความยากล าบาก ทางจรยธรรมของผบรหารตอไป

198

บรรณานกรม

กว วงศพฒ. (2535). ภาวะผน า. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยกรงเทพ. กระทรวงสาธารณสข. (2550). มาตรฐานกลางทางคณธรรมและจรยธรรมของบคลากรสาธารณสข.

นนทบร: ชมรมจรยธรรม กระทรวงสาธารณสข. กรมวชาการ. (2540). เกณฑมาตรฐานผบรหารการศกษา. กรงเทพฯ: ครสภา. กตตพร เนาวสวรรณ และคณะ. (2553). การศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมเชงจรยธรรม

กบความสามารถเชงสมรรถนะหลกของพยาบาลวชาชพ งานอบตเหตฉกเฉนในโรงพยาบาลชมชนเขตภาคใต. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสงขลา, สงขลา.

กรต รงแจง. (2543). ความสมพนธระหวางภาวะผนาของสาธารณสขอ าเภอกบความพงพอใจใน การปฏบตงานของหวหนาสถานอนามย ในจงหวดสพรรณบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาเอกการบรหารสาธารณสข, มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพฯ.

กนกอร สมปราชญ. (2546). ภาวะผนาทางการศกษา. ขอนแกน: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

กลยา วานชยบญชา. (2552). การวเคราะหตวสถตชนสงดวย SPSS. กรงเทพฯ: บรษท ธรรมสารจ ากด. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2547). ชดฝกอบรมทางไกลบคลากรการศกษา

ขนพนฐานเสนทางปฏรปการเรยนร “ครปฏรป”. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2542). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: บรษทพรกหวานกราฟฟค จ ากด.

. (2543). ปฏรปการเรยนรผเรยนส าคญทสด. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว. คณะกรรมการพจารณาการขอรบรองสถาบนการศกษาและการใหความเหนชอบหลกสตรระดบพนฐาน

สภาการพยาบาล. (2552). คมอการขอรบรองสถาบนการศกษาการพยาบาลและการผดงครรภ ส าหรบสถาบนการศกษาทมผส าเรจการศกษาจากหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต. นนทบร: ศรยอดการพมพ.

จ านงค องคณาวศลย. (2540). ปจจยพนฐานเชงจรยธรรมในงานบรการสาธารณสข. (แนวทางพฒนาจต เลม 1). กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

จ าเนยร จวงตระกล. (2549). จรยธรรมกบการบรหารธรกจ. กรงเทพฯ: ศนยกฎหมายธรกจ อนเตอรเนชนแนล.

199

บรรณานกรม (ตอ)

จ าเรญรตน เจอจนทร. (2548). จรยศาสตร: ทฤษฎจรยธรรมสาหรบนกบรหารการศกษา. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตง เฮาส.

จระประภา อครบวร และคณะ. (2551). รายงานผลการศกษาโครงการศกษาเพอวางระบบการพฒนาขาราชการแหงอนาคต. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน.

จฑามาศ แกวพจตร. (2552). รายงานวจยเรองการพฒนาผบรหารระดบสงในองคกรภาครฐ.กรงเทพฯ: คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

จฑารตน จลรอด. (2540). รายงานการวจยเรองความคดเหนของผปวยในโรงพยาบาลประสาทสงขลาตอพฤตกรรมของพยาบาลตามจรรยาบรรณวชาชพ. สงขลา: โรงพยาบาลประสาทสงขลา.

จนทรเพญ จนทรแกวแร. ชวประวตและการพฒนาภาวะผน าดานการศกษาพยาบาลของรองศาสตราจารย ละออ หตางกร วทยานพนธ (พยาบาลศาสตรมหาบณฑต ). สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม.

ชบ กาญจนประกร. (2509). ภาวะผนาเชงสรางสรรค. วารสารรฐประศาสนศาสตร, ฉบบพเศษ 2507, 74-77.

ดจเดอน พนธมนาวน. (2549). หลกและวธประมวลเอกสารเพอความเปนเลศในการวจยทางจต พฤตกรรมศาสตร: ต าราขนสงทางระเบยบวธวทยาการวจย. กรงเทพฯ: เอ.ท.พรนตง.

ดวงเดอน พนธมนาวน. (2539). ทฤษฎตนไมจรยธรรม: การวจยและการพฒนาบคคล. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. . (2543). ทฤษฏตนไมจรยธรรม: การวจยและการพฒนาบคคล. (พมพครงท 3).

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (2551). ทฤษฎตนไมจรยธรรมกบพฤตกรรมการทางานของขาราชการไทย.

[ม.ม.ท.: ม.ป.พ.]. ทศนา แขมมณ. (2546). การพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม: จากทฤษฎสการปฏบต.

กรงเทพฯ: เสรมสน พรเพรส ซสเทม. เทวนทร เทวนโท. (2550). จรยธรรมศาสตร: จรยธรรมและคณธรรม. ม.ป.ท. ธนวต พงศสพฒน. (2540 สงหาคม). “ ผน าในโลกทรรศนใหม”. วารสารนาวกศาสตร, 80(8), 1-6. ธนษฏชย นาคะสวรรณ. (2543). จรยธรรมองคกร. กรงเทพฯ: มลนธซเมนตไทย. ธานนทร กรยวเชยร. (2547). คณธรรมและจรยธรรมของผบรหาร. นนทบร: ศนยสงเสรมจรยธรรม

สถาบนขาราชการพลเรอน สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. ธระ รญเจรญ. (2545). ผบรหารสถานศกษามออาชพ: ศกยภาพเพอการเรยนร. กรงเทพฯ: ขาวฟาง.

200

บรรณานกรม (ตอ)

นงเยาว แกวมรกต. (2542). ผลของการรบรบรรยากาศองคการทมตอความผกพนตอองคการของ พนกงานบคคลในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร

มหาบณฑต สาขาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพฯ. นงลกษณ วรชชย.(2551). การส ารวจและสงเคราะหตวบงชคณธรรมและจรยธรรม. กรงเทพฯ:

ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม). นงลกษณ วรชชย.และรงนภา ตงจตรเจรญกล. (2551). การวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลง

คณธรรมจรยธรรมของคนไทย. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดน เชงคณธรรม (ศนยคณธรรม).

นคม นาคอาย. (2550 , มถนายน-กนยายน ). “ภาวะผน าเชงจรยธรรม”. วารสารบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 5(5), 62-69.

นตย สมมาพนธ. (2546). ภาวะผนา: พลงขบเคลอนองคกรสความเปนเลศ. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลตแหงชาต ซเอด ยเคชน.

นยดา ศรหานาม. (2543). ความสมพนธระหวางจรยธรรมในการทางานและความผกพนตอองคกร ศกษาเฉพาะกรณ: เอกชนแหงใหญของคนไทยแหงหนง. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยา.

นฤนาท ยนยง. (2552). พฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพ. คนเมอ 30 พฤศจกายน 2552, จาก http:www.ptu.ac.th(graduateptu/document/doctoral/doctoral/n.pdf).

นฤมล โอสถานเคราะห. (2548). การวจยแนวทางการพฒนาคณธรรมจรยธรรมของนสตนกศกษาในสถาบนอดมศกษา ตามพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. คนเมอ 24 กรกฎาคม 2552, จาก http//www.bu.ac.th/knowledgecenter/epaper/.

นนทนภส เสองามเอยม. (2546). ภาพลกษณเชงจรยธรรมของวชาชพพยาบาลศกษาทศนะของพยาบาลและประชาชนผใชบรการในโรงพยาบาลสงกดกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาจรยศาสตรศกษา. มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

บปผา ด ารงกตตกล. (2545). พฤตกรรมทางจรยธรรมในการปฏบตการพยาบาลของนกศกษาพยาบาล. สระบร: วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน.

ประชม โพธกล. (2550). ความกลาทางจรยธรรมของผน าทางการศกษา. กรงเทพฯ: สถาบนพฒนา ผบรหารการศกษา กระทรวงศกษาธการ.

201

บรรณานกรม (ตอ)

ประพณ รตนกจ. (2541). การพฒนาระบบการใหบรการพยาบาลดวยจรยธรรมน าสการปฏบต. กรงเทพฯ: ม.ป.ท.

ประภาศร สหอ าไพ. (2550). พนฐานการศกษาทางศาสนาและจรยธรรม. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปราชญา กลาผจญ. (2548). คณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ. กรงเทพฯ: ขาวฟาง. ผสนย แกวมณ. (2542). ผลการปลกฝงคานยมวชาชพตอความตงใจกระท าพฤตกรรมจรยธรรม

ของนกศกษาพยาบาล. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาพยาบาลศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพมหานคร. พวงรตน ทวรตน. (2540). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. (พมพครงท 8).

กรงเทพฯ: ส านกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

พทยา แสงแผว. (2553). ภาวะผนา คณธรรมและจรยธรรมสาหรบผบรหาร: บทความวชาการครงท 1. คนเมอ 25 กนยายน 2553, จาก http://www.thaindc.org/files/51089.pdf.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). (2539). พทธธรรมกบปรชญาการศกษาไทยในยคโลกาภวตน. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

พระธรรมปฎก(ประยทธ ปยตโต). (2541). ถงเวลามารอปรบระบบพฒนาคนกนใหม. กรงเทพฯ: ธรรมสภา.

พระเทวนทร เทวนโท. (2544). พทธจรยศาสตร. นนทบร: สหมตรพรนตง. พระเมธธรรมาภรณ. (2544). รปแบบการปลกฝงคณธรรมและอาชพของคนไทยสมยกอนกบ

สภาพปจจบน. กรงเทพฯ: ธรรมสภา. พระราชญาณวสฐ. (2548). หลกธรรมาภบาลและประมขศลป. กรงเทพฯ: ชยมงคลพรนตง. พภพ วชงเงน. (2545). จรยธรรมวชาชพ Professional Ethics. กรงเทพฯ: รวมสาสน (1977). ไพฑรย สนลารตน และประนอม รอดคาด. (2535). ความรคคณธรรม. กรงเทพฯ: สานกพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ฟารดา อบราฮม. (2541). นเทศวชาชพ และจรยศาสตรส าหรบพยาบาล. (พมพครงท 2).

กรงเทพมหานคร: สามเจรญพาณชย (กรงเทพ) จ ากด. มานตย สะสมทรพย และยพน องสโรจน. (2552 , กนยายน – ธนวาคม). “ความสมพนธระหวาง

ความมคณคาในตน บรรยากาศจรยธรรมในการท างาน กบความพงพอใจในงานตามการรบรของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเอกชนในก ากบมลนธ เขตกรงเทพมหานคร”. วารสารพยาบาลศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 21(3), 97-111.

202

บรรณานกรม (ตอ)

ยศพล เหลองโสมนภา เบญจวรรณ ทมสวรรณ และสาคร พรอมเพราะ. (2551). รายงานวจยเรอง การวเคราะหองคประกอบพฤตกรรมดแลอยางเอออาทรของอาจารยพยาบาลวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร, จนทบร:

เยาวด สวรรณนาคะ และจ ารส สาระขวญ. ม.ป.ป. รปแบบการพยาบาลแบบเอออาทร. สระบร: วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนพระพทธบาทสระบร.

ระพ สาครก. (2541, มกราคม-เมษายน). คณธรรมและจรยธรรมของผบรหาร. วารสารวทยบรการ, 9(1), 4-12.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบบลเคชน.

เรมวล นนทศภวฒน และอรอนงค วชยค า. (2551, เมษายน-มถนายน). “สมรรถนะภาวะผน าของนกศกษาพยาบาลในระดบบณฑตศกษา”. พยาบาลสาร, 35(2 ),48-57.

วรยา ชนวรรโณ (บรรณาธการ). (2536). นานาทศนะเกยวกบจรยธรรม. ภาควชามนษยศาสตร คณะสงคมศาสตร และมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

สถาบนพระบรมราชชนก. (2545). หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร: สถาบนพระบรมราชชนก.

สภาการพยาบาล. (2552). รายงานประจ าปสภาการพยาบาล. นนทบร: สภาการพยาบาล. สมบต กสมาวล และคณะ. (2552). รายงานผลการศกษาโครงการวจยระบบขาราชการในอนาคต:

คณลกษณะของขาราชการในทศวรรษหนา. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน.

สมพร เทพสทธา. (2542). คณธรรมจรยธรรม. กรงเทพฯ: สมชายการพมพ. สรอยตระกล ตวยานนท อรรถมานะ. (2541). พฤตกรรมองคการ: ทฤษฎและการประยกต.

(พมพครงท 3). กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สาคร สขศรวงศ. (2550). การจดการ: จากมมมองนกบรหาร. (พมพครงท 3). กรงเทพมหานคร:

บรษทจ พ ไซเบอรพรนท จ ากด. สายฤด วรกจโภคาทร และคณะ(2551-2552). โครงการวจยเรอง “คณลกษณะและกระบวนการ

ปลกฝง คณธรรมจรยธรรมในประเทศไทย”. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมและพฒนา พลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม) ส านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน).

203

บรรณานกรม (ตอ)

ส านกงานกรรมการพลเรอน. (2548). คมอการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: ส านกงานกรรมการพลเรอน.

สวล ศรไล.(2548). จรยศาสตรส าหรบพยาบาล. (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

. (2550). ความรเบองตนเกยวกบความคดการใชเหตผลและจรยธรรม. เอกสารประกอบการบรรยาย ณ มหาวทยาลยสวนสนนทา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสวนสนนทา.

. (2550). คณธรรมและจรยธรรมวชาชพ. เอกสารประกอบคาบรรยาย ณ มหาวทยาลย สวนสนนทา. 1 พฤษภาคม 2550. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสวนสนนทา.

สกญญา พศาลบตร. (2544). จรยธรรมทางธรกจ. กรงเทพฯ: ว เจ พรนตง. สเทพ พงศศรวฒน. (2545). ภาวะผนา: ทฤษฎและปฏบต. กรงเทพฯ: บคสลงค. . (2544). ภาวะผนาเชงจรยธรรม. ในเอกสารคาสอนวชาพฤตกรรมองคการ. เชยงราย:

สถาบนราชภฏเชยงราย. สธาสน แมนญาต.(2554). โมเดลความสมพนธโครงสรางปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจรยธรรมของ

ผบรหารสถานศกษา สงกดกรมสงเสรมการปกครองทองถน. ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยขอนแกน.

สรรตน พรวฒนกล. (2542). พฤตกรรมเชงจรยธรรมของพยาบาลวชาชพในโรงพยาบาลจงหวดนนทบร. วทยานพนธสาขาบรหารกฎหมายการแพทยและสาธารณสข มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

สวทย มลค า และอรทย มลค า. (2551). 20 วธจดการเรยนร: เพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม คานยม การเรยนรโดยการแสวงหาความรดวยตนเอง. (พมพครงท 7). กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

องอาจ นยพฒน. (2548). วธวทยาการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพทางพฤตศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: สามลดา.

อภรฐ ตงกระจาง. (2546). จรยธรรมทางธรกจ: Business Ethics. กรงเทพฯ: ธรรมสาร. อรณ รกธรรม. (2538). ทฤษฎองคการและพฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. อทย โลวมนคง. (2552) การน าเสนอแนวทางการพฒนาคณลกษณะภาวะผน าทางจรยธรรมตาม

แนวพทธศาสนาของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ.

อารวรรณ กลนกลน. (2547). การรบรทางจรยธรรมของนกศกษาพยาบาลศาสตร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

204

บรรณานกรม (ตอ)

Adams, David M. and Maine, Edward W. (1998). Business Ethics for the 21st Century. California: Mayfield Publishing Company.

Ajzen, I., & Driver, B. L. (1991). Prediction of Leisure Participation from Behavioral, Normative, and Control Beliefs: An Application of the Theory of Planned Behavior. Leisure Science. 13, pp. 185-204. Argyris, C. , and R.Cyert. Leadership in the 1980’s. Cambridge,MA: Institute for Educational Management,1980. Alimo-Metcalfe, Beverly and Alban-Metcalfe, John. (2006). “More (good) leaders for

the Public Sector.” Retrieved July 24 , 2009. from http: /www.emeraldinsight.com/0951- 3558.htm.

Anderson, M. L. (2006). Thinking about Women. (7th ed.). New York: Pearson Education.

Ashkanasy, N.M., Windsor, C.A., & Trevio, L.K. (2006). Bad apples in bad barreles visited: Personal factors and organizational rewards as determinants of managerial ethical decision-making. Business Ethics Quarterly, 16(1), 449-473.

Avolio, B. J., & Gardner, W. L. (2005). Authentic leadership development: Getting to the root of positive forms of leadership. Leadership Quarterly, 16, 315-338.

Avolio, B., Luthans, F., & Walumbwa, F.O. (2004). Authentic Leadership: Theory Building for Veritable Sustained Performance. Working paper. Lincoln: Gallup Leadership Institute, University of Nebraska.

Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Basic Books.

Bass, B.M., & Avolio, B. J. (2000). Multifactor Leadership Questionnaire. Red Wood City, CA: Mind garden.

Bass,B. M., Waldman, D.A., Avolio, B. J. & Bebb, M. (1987). Transformational leadership and the falling dominoes effect. Group & Organization Studies, 12(1), 73-87.

Bass, B.M. & Stogdill. (1990). Handbook of Leadership: Theory Research and Managerial Applications. (3rd ed). New York: Free Press.

Beauchamp, T. L & Childress, J. F.(2001).Principles of Biomedical Ethics. (5th ed) ). New York: Oxford University Press.

Beck, Lynn G., and Joseph Murphy. (1994) Ethics in Educational Leadership Programs: An Expanding Role. Thousand Oaks, California: Corvin Press.

205

บรรณานกรม (ตอ)

Bower,F.L. (2000).Nursing taking the lead: Personal qualities of effective leadership. Philadephia: W.B.Sauders Company.

Brown, M.E., & Trevio, L.K. (2006). Charismatic leadership and work placed eviance. Journal of Applied Psychology, 91(4), 954-962.

Brown & Trevio, L.K. (2006). Role modeling and ethical leadership. Paper presented at Atlanta, Georgia - August 11-16, 2006 Academy of Management Annual Meeting. Atlanta, GA: University of Maryland.

Brown, M.E., Trevio, L.K., & Harrison, D. (2005, July). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.

Burns, J.M. (1978). Leadership. New York: Harper & Row. California Nurses Association.(2006 December). “Gallop Poll 2006 Nursing seen as

most ethical occupation”. USA Today, 12, 2006 ,8A. Ciulla, J.B. (2004). Ethics, the heart of leadership. (2nd ed). Westport, CT: Praeger. Cook, M.J. and Leathard,H.L. (2004). “Learning for Clinical Leadership”. Journal of

Nursing Management, 12, 436 – 444. Cohen. (1998). Moral climate in business firms: A conceptual framework for analysis

and change. Journal of Business Ethics, 16(17), 1211-1226. Coles, R. (2001). Lives of moral leadership: men and women to have made

difference. New York: Random House. Cole, Neil Scott. (2002). The politics of party change in Britain: the transformation to

New Labour. Thesis (Ph. D.)-Miami University, University, Dept. of Political Science. Retrieved October 29, 2003, from http://www.lib.muohio.edu/multifacet/record/ mu3ugb2955513.

Creswell,John.W & Vickl Clark,Vickl.L. (2011). Disigning and Conducting: MIXED METHODS RESEARCH. (2nd ed). London: SAGE.

Cronbach, L. J. (1990). Essentials of Psychological Testing. (5th ed.). New York: Harper Collins.

Cullen, J.B., Parboteeah, K.P., & Victor, B. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: A two-study analysis. Journal of Business Ethics, 46(2), 127-141.

Curtin, Leah.L. (2001). “Nursing Ethics, Theories and Pragmatics”. Nursing Forum, XVII, 4-17.

206

บรรณานกรม (ตอ)

DuBrin, A. J. (1998). Leadership: Research Findings, Practice, and Skill. Boston: Hougton Miffin.

Feldheim.M. & Wang.X. (2004). “Ethics and Public Trust: Result from a national survey”. Public Integrity, 6(1), 63-75.

Fry, Sara T. & Johnstone, Megan-Jane. (2008). Ethics in nursing practice: A guide to ethical decision marking. Melbourne: Blackwell Publishing Asia Pty Ltd.

Fry, L.W. (2003, December). Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly, 14(6), 693-727.

Fry, L.W., Vitucci, S., & Cedillo, M. (2005). Spiritual leadership and army transformation: Theory, measurement, and establishing a baseline. The Leadership Quarterly, 16(2), 835–862.

Fullan, M. (2003). The moral imperative of school leadership. Thousand Oaks, Calif.: Crowin Press.

Fullan, M. (2006). The development of transformational leaders for the educational decentralization. San Francisco: Jossey – Bass. Gardner, J. W. (1987). Leadership development: Leadership papers. Washington, D.C.: Independent Sector Gibson, J.L., Ivancevich. J.M., and Donnelly. J.H. (1997). Organization Behavior

Structure Process. (9th ed). New York: McGraw-Gill. Greenfield, T.B. (1980). Research in educational administration in the United States

and Canada: An overview and critique. Educational Administration, 8(1), 207-45.

Greenfield, William D., Jr. (1991). Rationale and Methods to Articulate Ethics and Administrator Training. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Chicago, April. 32 pages. ED 332 379. Chicago: AERA.

Gunter, M.A, Estes, T and Schwab, J. (2003). Instruction: A Models Approach. (4th edition). Boston,MA: Pearson Educational Inc

Hair J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., & Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis. (5th ed.). Upper Saddle River, New Jersy: Prentice – Hall.London.

Hersey, P. and Blanchard, K. H. (1977). Management of Organizational Behavior: Utilizing Human Resources (3rd ed.) New Jersey/Prentice Hall,

Hosmer, L.T. (1995). “Trust: the connecting link between organizational theory and philosophical ethics”. Academy of Management Review, 20(2), 379-403.

207

บรรณานกรม (ตอ)

Howell, J.M., & Avolio, B.J. (1992). The ethics of charismatic leadership: Sub mission or liberation. Academy of Management Executive, 6(2), 43-54.

Josephson, Michael. (1992). “Ethics:Easier Said Than Done”. The Josephson Institute of Ethics, 19(20), 80-81.

Kaiser, H., Rice, J. (2001). Little Jiffy, Mark IV. Journal of Educational and Psychological Measurement. 34, 111–117.

Keeves, J.P. (1997). Educational research methodology and measurement. (2nd edition). NewYork: Pergemon.

Kirkpatrick, Shelley A and Locke, Edwin A. (1991). "Leadership: Do Traits Matter?". Academy of Management Executive, 5(2), 14-49.

Kohlberg, L. (1969). State and sequence: The cognitive-development approach to socialization. pp.347-480. In D. Goslin (Ed.), Handbook of socialization theory and research. Chicago: Rand Mc Nally.

Kohlbreg, L. (1976). Moral and Moralization: The Cognitive Developmental Behavior. In Thomas, L. (Ed). Moral Development and Behavior. New York: Holt, Rinehart and Winston.

Kotler, P. (2003). Marketing Management. (11 th edition). New Jersey: Pearson Education.

Marquis, Bessie L. and Huston, Carol J. (2000). Leadership roles and management functions in nursing: theory and application. Huston: Marquis, Brown, C.S.

Nelson. D.L. and Quick. J.C. (1997). Organizational Behavior: Foundations Realities, and Challenges. New York: West Educational Publishing.

Northouse, Peter G. (2003). Leadership Theory and Practice. (3rd edition). Western Michigan University: SAGE Publications.

Northouse, Peter G. (2007). Leadership Theory and Practice. (3rd edition). Western Michigan University: SAGE Publications.

Piaget, Jean. (1960). The Moral Judgment of the Child. Illinois: The Free Press. Pellicer, L.O. (2003). Caring enough to lead: how reflective thought leads to moral

leadership. Calif: Crow in Press.

208

บรรณานกรม (ตอ)

Pickett. (2001). UNDERSTANDING ETHICAL LEADERSHIP ASBBS. E-Journal, 1(1), 2005. Scholtes, Peter. (2007). Peter Scholtes' Definition of Leadership:Leadership and Management Training: Scholtes' Leadership Competencies. Retrieved July 18, 2009,.

Schermerhorn, John R. Jr., Hunt, James G., and Osborn, Richard N. (2005). Organizational Behavior. (9th edition). Retrieved August 18, 2010. from http://get.ksbrhospital.com /index.php.

Schermerhorn, John.R . (2005). Management. (8thed.) NewYork: John Wiley and Sons. Sergiovanni, T. J. (1992). Moral Leadership: Getting to the Heart of School

Leadership. San Francisco: Jossey Bass. Sergiovanni, T. J. (2001). The Principal ship: A Reflective Practice Perspective. (4thed).

Boston: Allyn and Bacon. Smith, R.H.etal.(1982). Management: Marking organization perform. New York:

Macmillan. Shapiro, J.P. & Stefkovich, J.A. (2001). Ethical leadership and decision making in education: Applying theoretical perspectives to complex dilemmas. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Starratt, Robert J. (1991). “Building an Ethical School: A Theory for Practice in

Educational Leadership”. Educational Administration Quarterly, 27(2), 185-202. Starratt, R. J. (2004). Ethical Leadership. San Francisco, CA: Jossey Bass. T.J. (1992). Moral leadership. San Francisco: Jossey - Bass Publisher. Taylor. (2002). “Exploring the roles of grief and grieving in coping with lifelong

change”. International Journal of Lifelong Education, 19, 525-534. Trevio, L.K. (1986). Ethical decision making in organizations: A person situation

interaction is t model. Academy of Management Review, 11(3), 601-617. .(1990). A cultural perspective on changing organizational ethics. pp.195-230.

In R. Woodman & Pass more (Eds.), Research in organizational change and development Greenwich, CT: JAI Press.

209

บรรณานกรม (ตอ)

Trevio, L.K. & Brown, M.E.(2004). Managing to be ethical: Debunking five businesses ethics myths. Academy of Management Executive, 18(2), 69-81.

Trevio, L.K. & Butterfield, K.D., & Mcabe, D.M. (1998). “The ethical context in organizations: Influences on employee attitudes and behaviors”. Business Ethics Quarterly, 8(3), 447-476.

The American Society for Public Administration (ASPA). The code of ethics of the American society for public administration.[ASPA] Retrieved June 9, 2009, from http://www. main.org/aspa/code.htm.

Walker, Katey. (1993, November/December). “Values, Ethics, and Ethical Decision-Making”. Adult Learning, 5(2), 13-14.

Wong, K. (1998). “Culture and moral leadership in education”. Peabody Journal of Education, 73(2), 106 – 125.

210

ภาคผนวก

211

ภาคผนวก ก

รายนามผเชยวชาญตรวจสอบความสอดคลองของตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมกบนยามศพท

ผเชยวชาญดานการบรหารการศกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.เหม ทองชย ทปรกษาอธการบด มหาวทยาลยราชสวนดสต

ดร. เรชา บญสวรรณ หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ผชวยศาสตราจารย ดร.วระยทธ ชาตะกาญจน คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ นครศรธรรมราช

ผเชยวชาญดานการบรหารการศกษาพยาบาล ดร. ลลล ศรพร

รองผอก.สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ผเชยวชาญดานภาวะผน าจรยธรรม ดร. จราพร วฒนศรสน ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครศรธรรมราช

ผชวยศาสตราจารย ดร. ทศนย นะแส องคณบดฝายวจยและบณฑตศกษา คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ รองศาสตราจารย ดร. นงนช บญยง

รองคณบดฝายบรการวชาการและวเทศสมพนธ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ

212

ภาคผนวก ข

1. แบบตรวจสอบความสอดคลองของตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมกบนยามศพท

2. แบบสอบถามเพอการวจย องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลย

พยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

3. แบบสมภาษณเชงลก

213

แบบพจารณาความสอดคลองของตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมกบนยามศพท

การวจยเรอง การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหาร

สถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข Factors Analysis of Ethical Leadership and Ethical Dilemmas in Educational Administration of Nursing Administrators in Nursing Colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health

อาจารยทปรกษา ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง อาจารยทปรกษารวม ดร.ชวลต เกดทพย

รศ.ดร. ชดชนก เชงเชาว

โดย

นางชตมา รกษบางแหลม

นกศกษาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

214

แบบพจารณาความสอดคลองของตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมกบนยามศพท เรอง

การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

Factors Analysis of Ethical Leadership and Ethical Dilemmas in Educational Administration of Nursing Administrators in Nursing Colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health

ค าชแจง 1. แบบสอบถามฉบบน จดท าขนเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาคดกรองตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมวามความสอดคลองกบนยามศพท และมความเหมาะสมทจะเปนตวแปรทเกยวของกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม ของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขพรอมทงพจารณาก าหนดตวแปรเพมเตมเพอใหครอบคลมกบวตถประสงคของการวจยในครงน

2. แนวทางการสมภาษณเชงลก จดท าขนเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขวามความเหมาะสมพรอมทงพจารณาเสนอแนะเพมเตมเพอใหครอบคลมกบวตถประสงคของการวจยในครงน 2. วตถประสงคของการวจยในครงนคอเพอวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรม ศกษาภาวะผน าเชงจรยธรรม และประเดนปญหาจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

3. ตวแปรในการวจยครงน ผวจยไดจากการวเคราะหและสงเคราะหจากแนวคด ทฤษฎงานวจยทเกยวของ คณธรรมจรยธรรม หลกจรยธรรม ทฤษฎจรยศาสตร ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมทเกยวของกบจรยธรรมส าหรบพยาบาลและทฤษฎภาวะผน าทเกยวของ/ทฤษฎภาวะผน าเชงจรยธรรม

4. โปรดพจารณาวาตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมมความสอดคลองกบนยามศพท ทก าหนดไวอยางแทจรงหรอไม แลวใหทานท าเครองหมาย ในชองทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด โดยพจารณาจาก

+1 เมอทานเหนดวยวามความสอดคลองกบนยามศพท 0 เมอทานไมแนใจวามความสอดคลองกบนยามศพท -1 เมอทานไมเหนดวยวามความสอดคลองกบนยามศพท

215

นยามศพทเฉพาะ ภาวะผน าเชงจรยธรรม หมายถง การแสดงออก พฤตกรรมและกระบวนการตาง ๆ ทผบรหารสถานศกษาแสดงออกถงคานยมของตนเองและมความกลาหาญทจะยดคานยมหลกเหลานนในการใหบรการทดตอสวนรวม เพอยกระดบความประพฤตและความปรารถนาเชงจรยธรรมของทงผน าและผตามใหสงขน และกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย รวมถงความสามารถในการจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตวไปทเพอประโยชนขององคการหรอเพอสวนรวมแทน ซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขน ประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษา (Ethical dilemmas) หมายถง ประเดนปญหาในการบรหารสถานศกษาอนเกดมาจาก ความคลมเครอหรอซบซอน มกท าใหเกดปญหาทางจรยธรรมทท าใหเกดความยากล าบากและความไมสะดวกในการสรางทางเลอกหรอตดสนใจหรอแนวทางในการด าเนนการ แกไขหรอขจดเนองจากอาจน าไปสความขดแยงหรอความตดขดและอาจเปนปญหาและอปสรรคตอกระบวนการด าเนนงานใด ๆ ตามเปาหมายของสถานศกษา การบรหารสถานศกษา หมายถง กระบวนการท างาน โดยอาศย บคคลหรอกลมบคคล เพอพฒนาคนใหมคณภาพ ทงความร ความคด ความสามารถ เปนคนด มทกษะพนฐานในการด ารงชวต และ มคณลกษณะอนพงประสงค โดยอาศยความรวมมอระหวาง อาจารย นกศกษา ผปกครองและประชาชน ในการจดการดานการบรหารงานทวไป ดานนโยบายและยทธศาสตร ดานการเรยนการสอน ดานการวจยและบรการวชาการ ดานกจการนกศกษาและท านบ ารงศลปและวฒนธรรม การบรหารทรพยสน และงบประมาณ การจดการ และการใชประโยชนสงสดจากทรพยากร

ผบรหารวทยาลยพยาบาล หมายถง ผอ านวยการ รองผอ านวยการ และหวหนาภาควชาของวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข วทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข หมายถง วทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบนพระบรมราชชนก ทท าหนาทผลตบณฑตพยาบาล ซงมจ านวน 29 แหง วทยาลยพยาบาลในเครอขายภาค หมายถง วทยาลยพยาบาลในสงกดสถาบน พระบรมราชชนกทตงสถานทปฏบตงานอยในภาคตางๆของประเทศ จ านวน 5 ภาค คอ วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคกลาง วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคตะวนออก วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคตะวนออกเฉยงเหนอและวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคใต องคประกอบ หมายถง ชดของตวแปรสงเกตไดหลาย ๆ ตวแปรทมความสมพนธกนและเกยวของกน มารวมกน เพอบงบอกถงภาวะผน าเชงจรยธรรม

216

ตอนท1 แบบพจารณาคดกรองตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรม

ขอท ตวแปร ผลการพจารณา +1 0 -1

1. ผบรหารมความเมตตากรณาตอผใตบงคบบญชาและบคลากรทกระดบอยางสม าเสมอ

2. ผบรหารมความสามารถอยางมออาชพในการปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความถกตอง

3. ผบรหารมความสามารถในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ

4. ผบรหารมความสามารถอยางเตมทในการแกปญหาทซบซอนได

5. ผบรหารแสดงออกถงความสามารถในการใหบรการผอนไดอยางเตมใจ

6. ผบรหารมความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย

7. ผบรหารแสดงออกซงความเชอถอไววางใจไดในการปฏบตงานกบบคคลทกระดบ

8. ผบรหารแสดงออกถงความมมโนธรรมในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

9. ผบรหารมความยดมนผกพนตอบคลากรและหนวยงานของตนอยางเตมใจ

10. ผบรหารมความจงรกภกดในหนวยงานของตน 11. ผบรหารมความรและความสามารถในการตอบหรอชแจง

เหตผลในการปฏบตงานไดอยางถกตอง

12. ผบรหารแสดงออกถงการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ

13. ผบรหารแสดงออกถงการมจตสาธารณะตอสงคมและวชาชพ

14. ผบรหารแสดงอกถงการเปนแบบอยางทดใหกบผใตบงคบบญชา หนวยงาน สงคมและวชาชพ

15. ผบรหารมความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาทความรบผดชอบของตน

16. ผบรหารมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ

217

ขอท ตวแปร ผลการพจารณา +1 0 -1

17. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยยดหลกความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความตองการ

18. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ตามความใหตามความด

19. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามการกระท า

20. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามความพยายาม

21. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามตามคณคาในสงคม

22. ผบรหารสนบสนนการสงเสรมใหคงไวซงความนาเชอถอในการสอสารเกยวกบพนธะหนาทระหวางบคคล

23. ผบรหารสนบสนนการสงเสรมใหคงไวซงความนาเชอถอในการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง

24. ผบรหารสนบสนนการสงเสรมใหคงไวซงความนาเชอถอตองการการรกษาสญญากบบคลากร

25. ผบรหารสนบสนนการสงเสรมใหคงไวซงความนาเชอถอในการปกปดความลบของบคลากร

26. ผบงคบบญชามความชดเจนในการแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง

27. ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง

28. ผบรหารมความเคารพผอนอยางตอเนองและสม าเสมอ 29. ผบรหารกระท าหนาทแทน โดยการเคารพสทธในการ

ตดสนใจอยางอสระของบคลากร

30. ผบรหารใหความเคารพความเปนสวนตว ในการเลอกปฏบตดวยตวเองของบคลากร

31. ผบรหารใหความเคารพในการกระท าทมเปาหมายของบคลากร

218

ขอท ตวแปร ผลการพจารณา +1 0 -1

32. ผบรหารใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ

33. ผบรหารแสดงออกอยางมศกดศรในการปฏบตตอกนดวยความเคารพในความเปนมนษย

34. ผบรหารมความกลาเผชญกบปญหาและตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ

35. เมอมปญหาในหนวยงานผบรหารสามารถปกปอง ไมท าอนตรายผใตบงคบบญชาไดอยางเหมาะสม

36. ผบรหารสามารถสรางแรงบนดาลใจใหกบบคลากรในหนวยงานไดอยางเหมาะสม

37. ผบรหารแสดงออกถงความเปนคนดในสงคมและวชาชพ 38. ผบรหารมการแสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได

ในการปฏบตงาน

39. ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและการบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ

40. ผบรหารแสดงออกถงคณงามความด ความรและความสามารถเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคนและวชาชพ

41. ผบรหารสามารถเขารวมมอในการปฏบตงานกบผใตบงคบบญชาวาไปดวยกนได

42. ผบรหารมการแสดงออกใหผใตบงคบบญชา/ผรวมงานมความมนใจวาจะรวมปฏบตงานดวยกนไดอยางด

43. ผบรหารมการชกน าใหเกดความสามคคพรอมเพรยงกนทงประสานมอและประสานใจอยางเหนยวแนน

44. ผบรหารสงเสรมใหเกดความมนใจในคณคาของงานใหผใตบงคบบญชาจนท าใหอยากท าและรกงานทท าซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนอง

45. ผบรหารตงใจท างานและก าลงใจเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค

219

ขอท ตวแปร ผลการพจารณา +1 0 -1

46. ผบรหารมการประสานประโยชนสขแกคนทเขาไปเกยวของหรอคนทรวมไปดวยกน

47. ผบรหารมวนยในตนเองอยางสม าเสมอ 48. ผบรหารมความสม าเสมอในการใหบรการผอน 49. ผบรหารมความเพยรพยายามและความอดทนตอปญหา

และสถานการณตางๆ

50. ผบรหารประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงามอยางสม าเสมอ

51. ผบรหารยดหลกคณธรรม จรยธรรมในการบรหารงานอยางสม าเสมอ

52. ผบรหารใหความเคารพในความแตกตางของบคคล 53. ผบรหารมการหลกเลยงการท าใหผใตบงคบบญชาไดรบ

ความกระทบเทอนหรอเสยหายจากการบงคบบญชาและการบรหาร

54. ผบรหารมการแสดงออกถงการปกปองสทธพนฐานของผใตบงคบบญชา

55. ผบรหารมความยดหยนในการปฏบตงานอยางเหมาะสม 56. ผบรหารแสดงออกถงการไมหลอกลวงรกษาสญญาท

ใหกบผใตบงคบบญชา

57. ผบรหารมความสามารถในการวพากย วจารณบคคลอนดวยเหตผลทางจรยธรรมอยางเหมาะสม

58. ผบรหารปฏบตตอผรวมงานโดยปราศจากการเลอกปฏบตและความล าเอยงอยางสม าเสมอ

59. ผบรหารมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอผรวมงานอยางเหมาะสม

60. ผบรหารมความสภาพเปนกนเองในการปฏบตกบผรวมงานทกระดบ

61. ผบรหารมความเปนกลยาณมตรกบผใตบงคบบญชาทกระดบ

62. ผบรหารมการยบยงพฤตกรรมทผดจรยธรรมของผใตบงคบบญชาอยางสม าเสมอ

63. ผบรหารมความเขาใจและรบทราบขอจ ากดของบคคลอยางเหมาะสม

220

ขอท ตวแปร ผลการพจารณา +1 0 -1

64. ผบรหารมความเหนอกเหนใจผใตบงคบบญชาอยางเหมาะสม

65. ผบรหารมการเลอกใชวธการแกปญหาในหนวยงานและวชาชพอยางเหมาะสมตามสถานการณ

66. ผบรหารมการสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

67. ผบรหารมความกตญญตอผมพระคณและควรใหความเคารพอยางสม าเสมอ

68. ผบรหารมความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ

69. ผบรหารแสดงออกถงการปฏบตทดตามความดงามและความถกตองอยางตอเนอง

70. ผบรหารมการใหอภยและไมผกใจเจบในการแกปญหาในการปฏบตงาน

71. ผบรหารแสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ

72. ผบรหารมความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงานอยางสม าเสมอ

73. ผบรหารไมยอมใหการเมอง หรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตน

74. ผบรหารแสดงออกถงการไมแบงแยก แบงพรรคพวกในหนวยงานอยางชดเจน

75. ผบรหารไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและการแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน

76. ผบรหารมการบรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม

77. ผบรหารมความสามารถในการเผชญกบปญหาในการปฏบตงานทซบซอนและยากตอการตดสนใจ

78. ผบรหารมการสงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

79. ผบรหารมความจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอตอผรวมงานในการเผชญและแกไขปญหาทงของตนเองและหนวยงาน

221

ขอท ตวแปร ผลการพจารณา +1 0 -1

80. ผบรหารมความเปนผน าทควรไดรบความเคารพและไววางใจในการปฏบตงาน

81. เมอเกดปญหาในการปฏบตงานผบรหารมความกลายนหยดในสงทถกตองทกครง

82. ผบรหารยดถอกฎระเบยบในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

83. ผบรหารใหความส าคญกบการบรหารจดการใหองคการมความสขทงองคกร

84. ผบรหารใหความเคารพในสทธอนชอบธรรมตามสทธมนษยชนของบคลากรในหนวยงานและวชาชพ

85. ผบรหารมความชดเจนในการน าองคกรไปสความส าเรจและเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาล

86. ผบรหารมความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ 87. ผบรหารมความเมตตา เขาใจความรสก เอออาทรตอ

ผใตบงคบบญชาและเพอนรวมวชาชพ

88. ผบรหารมความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ

89. ผบรหารแสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสมเมอตองเผชญกบการแกปญหาในหนวยงาน

90. ผบรหารสามารถโนมนาวจตใจใหผใตบงคบบญชาค านงถงประโยชนสวนรวมในการปฏบตงานและเมอเผชญปญหา

ความคดเหนเพมเตม โปรดแสดงความคดเหนเพมเตมเกยวกบตวแปรภาวะผน าเชงจรยธรรมทผวจยก าหนดขนวามความเหมาะสมและสอดคลองกบประเดนหลกของการวจยหรอไม --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

222

การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

Factors Analysis of Ethical Leadership and Ethical Dilemmas in Educational Administration of Nursing Administrators in Nursing Colleges under the Jurisdiction of Phraboromrajchanok Institute, Ministry of Public Health

อาจารยทปรกษา ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง อาจารยทปรกษารวม ดร.ชวลต เกดทพย

รศ.ดร. ชดชนก เชงเชาว

โดย

นางชตมา รกษบางแหลม

หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

223

แบบสอบถามส าหรบการวจย องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล

สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ……………………………………………………………………………………………….

ค าชแจง

1.การวจยองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรม

ราชชนก กระทรวงสาธารณสขในครงนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรศกษาศาสตรดษฎ

บณฑตสาขาการบรหารการศกษา ระดบปรญญาเอก คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร

มวตถประสงคเพอวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกด

สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

2.การเกบรวบรวมขอมลในครงนผวจยจะน ามาวเคราะหผลในภาพรวมเทานน จะไมมการเปดเผย

ขอมลเปนรายบคคลจงไมมผลกระทบตอตวทาน

3.แบบสอบถามฉบบน มจ านวน 12 หนา แบงออกเปน2 ตอนดงน

ตอนท1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท2 องคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรม

ราชชนก กระทรวงสาธารณสข

4.เมอทานใหขอมลครบทกค าถามแลว ขอความกรณาน าแบบสอบถามใสซอง ทผวจยไดตดแสตมป

เรยบรอยแลว สงทางไปรษณยถงผวจยตามทอย

โปรดใหความอนเคราะหตอบแบบสอบถามใหตรงกบความเปนจรงตามความคดเหนของทานมาก

ทสดเพอความถกตองและความสมบรณของงานวจย จงขอขอบคณมา ณ โอกาสน

นางชตมา รกษบางแหลม

นกศกษาปรญญาเอก สาขาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

081-5697805

224

แบบฟอรมการพทกษสทธของผรวมการวจย

ขาพเจา นาง ชตมา รกษบางแหลม นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ไดรบอนมตใหจดท าวทยานพนธเรอง การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข โดยม ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง เปนอาจารยทปรกษา มวตถประสงคเพอวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ทงนอนจะเกด

ประโยชนตอกระบวนการบรหารการศกษาเพอใชเปนแนวคดพนฐานในการเสรมสรางภาวะผน าเชงจรยธรรม และสามารถน าผลการวจยไปในการพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารรวมทงก าหนดนโยบายหรอวางแผนพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขใหเปนไปอยางมทศทาง มความเปนไปได และเหมาะสม ทานเปนผทไดรบการคดเลอกใหเปนตวแทนในการใหขอมลในเรองดงกลาวขางตน ขาพเจาจงใครขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามตามความเปนจรง ซงค าตอบจากแบบสอบถามททานไดใหขอมลจะไดรบการพทกษสทธ โดยจะถอเปนความลบในการเกบรวบรวมขอมล จะไมระบชอหรอทอยของกลมตวอยาง เพอน าไปใชในประโยชนทางวชาการเทานน สวนผลของการวจยจะน าเสนอในภาพรวมและขอมลทงหมดจะถกท าลายภายใน 1 ป ภายหลงจากทผลการวจยไดรบการเผยแพรแลว การเขารวมวจยครงนเปนไปตามความสมครใจของทานและไมมผลกระทบใดๆเกดขนกบทาน หากทานมขอสงสยใดๆทานสามารถสอบถามผวจยไดท หมายเลข 081- 5597805 หรอ 075-446390-1 ขาพเจาหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอจากทานและขอขอบคณทานเปนอยางยงทกรณาเสยสละเวลาอนมคาในการตอบแบบสอบถามในครงน ขอแสดงความนบถอ นางชตมา รกษบางแหลม นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

225

ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงใน ( )หรอเตมขอความลงในชองวางตรงตามความเปนจรง

1. เพศ

( ) ชาย ( ) หญง ( )

2. อาย…………ป………….เดอน ( )

3. ต าแหนงปจจบน (ระบไดมากกวา 1 ขอ) ( )

( ) ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชนน.................................

( ) รองผอ านวยการฝาย/ กลม........................................................

( ) หวหนาภาควชา........................................................

( ) หวหนางาน........................................................

( ) อาจารยประจ า

( ) คณะกรรมการบรหารวทยาลย

4. ประสบการณในการด ารงต าแหนงปจจบน ( )

( ) 1-5 ป ( ) 6-10 ป

( ) 11-15 ป ( ) มากกวา 15 ป

5. สถานภาพสมรส

( ) โสด ( ) สมรส ( ) หมาย / หยา / แยกกนอย ( )

6. ระดบการศกษาสงสด ( )

( ) ปรญญาตร สาขา...............................................

( ) ปรญญาโท สาขา...............................................

( ) ปรญญาเอก สาขา...............................................

( ) อน ๆ โปรดระบ…………………………………

5.ประสบการณในการสอน ( )

( ) 1-10 ป ( ) 11-20 ป

( ) 21-30 ป ( ) มากกวา 30 ป

226

ตอนท2 แบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารวทยาลยพยาบาล

สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบการปฏบตตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหาร

ของทาน โดยมเกณฑในการใหคะแนนดงน

5 หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในระดบมากทสด

4 หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในระดบมาก

3 หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในระดบปานกลาง

2 หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในระดบนอย

1 หมายถง การปฏบตนนตรงกบสภาพทเปนจรงของผบรหารในระดบนอยทสด

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

1. ผบรหารมความเมตตากรณาตอบคลากรทกระดบอยางสม าเสมอ

2. ผบรหารปฏบตงานอยางมออาชพเตมความสามารถดวยความถกตอง

3. ผบรหารมความสามารถในการสรรสรางความเปนทมงานอยางสม าเสมอ

4. ผบรหารมความสามารถอยางเตมทในการแกปญหาทซบซอนได

5. ผบรหารแสดงออกถงความสามารถในการใหบรการผอนไดอยางเตมใจ

6. ผบรหารใชความสามารถอยางเตมทเพอใหการบรหารจดการองคการบรรลเปาหมาย

7. ผบรหารแสดงออกซงความเชอถอไววางใจไดในการปฏบตงานกบบคลากรทกระดบ

8. ผบรหารแสดงออกถงความมมโนธรรมในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

227

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

9. ผบรหารมความยดมนผกพนตอบคลากรในหนวยงานของตนอยางเตมใจ

10. ผบรหารมความจงรกภกดในหนวยงานของตน 11. ผบรหารมความรและความสามารถในการตอบ

หรอชแจงเหตผลในการปฏบตงานไดอยางถกตอง

12. ผบรหารแสดงออกถงการถอประโยชนสวนรวมของหนวยงานเปนส าคญ

13. ผบรหารแสดงออกถงการมจตสาธารณะตอวชาชพและสงคม

14. ผบรหารแสดงออกถงการเปนแบบอยางทดใหกบบคลากรทกระดบ หนวยงาน วชาชพและสงคม

15. ผบรหารมความรบผดชอบทตรวจสอบไดในหนาทความรบผดชอบของตน

16. ผบรหารมความกลาตดสนทจะเสยงในหนาทความรบผดชอบของตนเพอผลประโยชนขององคการ

17, ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยยดหลกความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบตามความตองการ

18. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยดวยความเทาเทยมในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ตามความด

19. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามการกระท า

228

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

20. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามความพยายาม

21. ผบรหารแสดงออกอยางเปดเผยในการใหและตอบแทนบคลากรทกระดบ ดวยความเทาเทยมตามคณคาในสงคม

22. ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหคงไวซงความนาเชอถอในการสอสารภายในองคกรระหวางบคคล

23. ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปฏบตทตรงตามความคดและความเขาใจของตนเอง

24. ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการรกษาสญญากบบคลากร

25. ผบรหารสนบสนนและสงเสรมใหผบรหารทกระดบคงไวซงการปกปดความลบของบคลากร

26. ผบรหารมความชดเจนในการแสดงออกซงการยดมนในคณคาทถกตอง

27. ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในหนวยงานใหแกตนและพวกพอง

28. ผบรหารมความเคารพผอนอยางตอเนองและสม าเสมอ

29. ผบรหารกระท าหนาทแทน โดยการเคารพสทธในการตดสนใจอยางอสระของบคลากร

30. ผบรหารใหความเคารพความเปนสวนตวของบคลากร

31. ผบรหารใหความเคารพในการกระท าทมเปาหมายของบคลากร

229

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

32. ผบรหารใหความเคารพในกระท าดวยความตงใจ เขาใจของบคลากร โดยไมมการควบคมจากอทธพลใดๆ

33. ผบรหารแสดงออกอยางมศกดศรในการปฏบตตอกนดวยความเคารพในความเปนมนษย

34. ผบรหารมความกลาเผชญกบปญหาและตดสนใจในการแกปญหาตางๆในหนวยงานอยางเหมาะสมตามสถานการณ

35. เมอมปญหาในหนวยงานผบรหารสามารถปกปอง ไมท าอนตรายบคลากรทกระดบ

36. ผบรหารสามารถสรางแรงบนดาลใจใหกบบคลากรในหนวยงานไดอยางเหมาะสม

37. ผบรหารแสดงออกถงความเปนคนดในวชาชพและสงคม

38. ผบรหารมการแสดงออกอยางโปรงใสและตรวจสอบได ในการปฏบตงาน

39. ผบรหารไมแสวงหาผลประโยชนในการปฏบตในหนาทและการบรหารสถานศกษาอยางสม าเสมอจนเปนทไววางใจ

40. ผบรหารแสดงออกถงคณงามความด ความรและความสามารถทเปนองคประกอบพนฐานในการสรางศรทธาใหเกดขนในหมคนและวชาชพ

41. ผบรหารสามารถรวมปฏบตงานรวมกบบคลากรทกระดบไดเปนอยางด

42. ผบรหารมการชกน าใหเกดความสามคคพรอมเพรยงกนทงประสานมอและประสานใจอยางเหนยวแนน

230

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

43. ผบรหารสงเสรมใหเกดความมนใจในคณคาของงานจนท าใหบคลากรอยากท างานและรกงานทท าซงจะน าไปสความตงใจท างานอยางตอเนอง

44. ผบรหารตงใจท างานและเขมแขงทจะสงาน บกฝาไปขางหนา ไมยอทอ ไมทอถอยและไมทอแทตอปญหาและอปสรรค

45. ผบรหารประสานประโยชนสขในงานใหแกคนทเขาไปเกยวของหรอคนทรวมไปดวยกน

46. ผบรหารเปนตวอยางในการมวนยในตนเองอยางสม าเสมอ

47. ผบรหารมความเพยรพยายามและความอดทนตอปญหาและสถานการณตางๆ

48. ผบรหารประพฤตตนอยในหลกศลธรรมอนดงามอยางสม าเสมอ

49. ผบรหารยดหลกคณธรรม จรยธรรมในการบรหารงานอยางสม าเสมอ

50. ผบรหารใหความเคารพในความแตกตางของบคคล

51. ผบรหารหลกเลยงการท าใหบคลากรทกระดบไดรบความกระทบเทอนหรอเสยหายจากการบงคบบญชาและการบรหาร

52. ผบรหารมการแสดงออกถงการปกปองสทธพนฐานของบคลากรทกระดบ

53. ผบรหารมความยดหยนในการบรหารงานอยางเหมาะสม

54. ผบรหารแสดงออกถงการไมหลอกลวง รกษาสญญาทใหกบผบคลากร

231

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

55. ผบรหารมความสามารถในการวพากย วจารณบคคลอนดวยเหตผลทางจรยธรรมอยางเหมาะสม

56. ผบรหารปฏบตตอบคลากรทกระดบโดยปราศจากการเลอกปฏบตและความล าเอยงอยางสม าเสมอ

57. ผบรหารมการแสดงออกถงการมสมมาคารวะตอบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม

58. ผบรหารมความสภาพเปนกนเองในการปฏบตกบบคลากรทกระดบ

59. ผบรหารมความเปนกลยาณมตรกบบคลากรทกระดบ

60. ผบรหารมการยบยงพฤตกรรมทผดจรยธรรมของบคลากรอยางสม าเสมอ

61. ผบรหารมความเขาใจและรบทราบขอจ ากดของบคคลอยางเหมาะสม

62. ผบรหารมความเหนอกเหนใจบคลากรทกระดบอยางเหมาะสม

63. ผบรหารเลอกใชวธการแกปญหาในหนวยงานและวชาชพอยางเหมาะสมตามสถานการณ

64. ผบรหารสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

65. ผบรหารมความกตญญตอผมพระคณและใหความเคารพอยางสม าเสมอ

66. ผบรหารมความเปนมออาชพในการปฏบตงานและแกปญหาในหนวยงานและวชาชพ

67. ผบรหารแสดงออกถงการปฏบตทดตามความดงามและความถกตองอยางตอเนอง

232

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

68. ผบรหารใหอภยและไมผกใจเจบบคลากรในการแกปญหาในการปฏบตงาน

69. ผบรหารแสดงออกถงการบรหารจดการใหองคการบรรลวสยทศนอยางสม าเสมอ

70. ผบรหารมความพยายามในการปรบปรง พฒนาตนและงานอยางสม าเสมอ

71. ผบรหารไมยอมใหการเมอง หรออทธพลอนๆมผลตอการตดสนใจของตน

72. ผบรหารแสดงออกถงการไมแบงแยก แบงพรรคพวกในหนวยงานอยางชดเจน

73. ผบรหารไมยอทอ ละทง เพกเฉยตออปสรรคและการแกปญหาทซบซอนในหนวยงาน

74. ผบรหารบรหารจดการกบปญหาในหนวยงานใหส าเรจลลวงไดอยางมสตและสขม

75. ผบรหารสามารถเผชญกบปญหาในการปฏบตงานทซบซอนและยากตอการตดสนใจ

76. ผบรหารสงเสรมใหเกดบรรยากาศทางวชาชพพยาบาลในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

77. ผบรหารจรงใจ เตมใจในการชวยเหลอตอบคลากรในการเผชญและแกไขปญหาทงของตนเองและหนวยงาน

78. ผบรหารมความเปนผน าทควรไดรบความเคารพและไววางใจในการปฏบตงาน

79. เมอเกดปญหาในการปฏบตงานผบรหารมความกลายนหยดในสงทถกตองทกครง

80. ผบรหารยดถอกฎระเบยบในการปฏบตงานอยางสม าเสมอ

233

ขอท ขอค าถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 ส าหรบผวจย

81. ผบรหารใหความส าคญกบการบรหารจดการใหองคการมความสขทงองคกร

82. ผบรหารใหความเคารพในสทธอนชอบธรรมตามสทธมนษยชนของบคลากรในหนวยงานและวชาชพ

83. ผบรหารมความชดเจนในการน าองคกรไปสความส าเรจและเปนทยอมรบของวชาชพพยาบาล

84. ผบรหารมความยดมนตอจรรยาบรรณของวชาชพ

85. ผบรหารมความเมตตา เขาใจความรสก เอออาทรตอบคลากรทกระดบและเพอนรวมวชาชพ

86. ผบรหารมความซอสตย สจรตตอตนเอง เพอนรวมงานและวชาชพ

87. ผบรหารแสดงจดยนในการตดสนใจทเหมาะสมเมอตองเผชญกบการแกปญหาในหนวยงาน

88. ผบรหารสามารถโนมนาวจตใจใหบคลากรทกระดบค านงถงประโยชนสวนรวมในการปฏบตงานและเมอเผชญปญหา

ขอเสนอแนะเพมเตม

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

กราบขอบพระคณผเชยวชาญทกทานทไดเสยสละเวลาและใหความอนเคราะห

ผวจย

234

แนวค าถามสมภาษณเชงลก ภาวะผน าจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษา

1.คณลกษณะของภาวะผน าจรยธรรมของผบรหารทควรมและแสดงออกในวชาชพพยาบาล ม

ลกษณะเปนอยางไร (กรณาอธบายและยกตวอยาง)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. แนวทางในการบรหารงานโดยใชภาวะผน าจรยธรรมบนพนฐานวชาชพพยาบาลควรเปนอยางไร (กรณาอธบายและยกตวอยาง) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3..ประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาพยาบาล

3.1.ประเดนปญหา/ ประเดนขดแยงทางจรยธรรมททานเผชญมอะไรบาง (กรณาอธบายและยกตวอยาง)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.2 ความยากล าบากในการเผชญกบปญหา ประเดนขดแยงทางจรยธรรมเปนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

235

3.3 ความยากล าบากในการแกปญหาประเดนขดแยงทางจรยธรรมเปนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.4 เหตปจจยแหงความส าเรจในการเผชญและแกปญหา ประเดนขดแยงทางจรยธรรมตาม

มมมองของทานคออะไร (กรณาอธบายและยกตวอยาง)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.5.แนวคดและเสนอทางเลอกในการแกปญหาประเดนขดแยงทางจรยธรรมควรเปนอยางไร -------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 4. แนวปฏบตทดในการแสดงออกทเกยวกบภาวะผน าจรยธรรมควรเปนอยางไร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

236

ภาคผนวก ค

1. หนงสอขอความอนเคราะหเปนผทรงคณวฒตรวจสอบความสอดคลองระหวางภาวะผน าเชงจรยธรรมกบนยามศพท

2. หนงสอขอความอนเคราะหทดลองเครองมอในการวจย 3. หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมล 4. หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก

5. เอกสารแสดงความยนยอมอาสาสมครวจยโดยไดรบการบอกกลาว 6. เอกสารเอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

237

ท ศธ ๐๕๒๑.๒.๐๗๐๒/ว332 ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ๙๔๐๐๐

๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๗ เรอง ขอความอนเคราะหเปนผทรงคณวฒตรวจสอบความตรงดานเนอหาของแบบสอบถาม เรยน สงทสงมาดวย ๑. แบบประเมนความสอดคลองฯ จ านวน ๑ ชด ๒. เคาโครงวทยานพนธ จ านวน ๑ เลม

ดวยนางชตมา รกษบางแหลม นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข” โดยม ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง เปนอาจารยทปรกษา ภาควชาการบรหารการศกษา ไดพจารณาเหนวาทานเปนผทมความรความสามารถในเรองนเปนอยางด จงขอความอนเคราะหจากทานในการตรวจสอบความตรงดานเนอหาของแบบสอบถาม เพอใชเปนแนวทางในการศกษา ภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขเพอการท าวจยในระยะตอไป จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะห และขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒๒

238

ท ศธ ๐๕๒๑.๒.๐๗๐๒/ว ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ๙๔๐๐๐

๒ มถนายน ๒๕๕๗ เรอง ขอความอนเคราะหใหนกศกษาปรญญาเอก ท าการทดลอง (Try Out) เครองมอเพอการวจย เรยน ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จ านวน ๕ ชด ดวยนางชตมา รกษบางแหลม นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข” โดยม ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง เปนอาจารยทปรกษา ในการวจยครงน นกศกษามความประสงคจะขอท าการทดลอง (Try Out) เครองมอเพอการวจยจากหนวยงานของทานเพอประกอบการวจยโดยผวจยไดก าหนดผตอบแบบสอบซงเปนผทเกยวของกบองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมไดแก รองผอ านวยการจ านวน ๑ คน หวหนาภาควชาฯจ านวน ๒ คน และหวหนางานจ านวน ๒ คน รวมจ านวนทงสน ๕ คน จงขอความอนเคราะหจากทาน ไดโปรดกรณาใหความอนเคราะหในการทดลอง (Try Out) แบบสอบถามการวจยในครงนดวย จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะห และขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒๒

239

ท ศธ ๐๕๒๑.๒.๐๗๐๒/ว ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ๙๔๐๐๐ ๑๕ สงหาคม ๒๕๕๗ เรอง ขออนญาตเกบขอมลวจย เรยน ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงทสงมาดวย แบบสอบถามการวจย จ านวน ๒๕ ชด ดวยนางชตมา รกษบางแหลม นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข” โดยม ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง เปนอาจารยทปรกษา ในการวจยครงน นกศกษามความประสงคจะขออนญาตเกบขอมจากหนวยงานของทานเพอประกอบการวจยโดยผวจยไดก าหนดผตอบแบบสอบซงเปนผทเกยวของกบองคประกอบภาวะผน า

เชงจรยธรรมไดแก ผอ านวยการวทยาลยพยาบาล รองผอ านวยการจ านวน ๕-๖ คน หวหนาภาควชาฯจ านวน ๖-๙ คน และหวหนางานจ านวน ๖-๙ คน รวมจ านวนทงสน ๒๕ คน จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะห และโปรดอนญาตใหนกศกษาไดท าการเกบขอมลวจยดงกลาวเพอประโยชนทางวชาการตอไปและขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒๒

240

ท ศธ ๐๕๒๑.๒.๐๗๐๒/ว ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ๙๔๐๐๐

๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๗

เรอง ขอความอนเคราะหใหนกศกษาปรญญาเอกเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก เรยน ผอ านวยการวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สงทสงมาดวย แบบสมภาษณ จ านวน ๑ ชด เอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมฯ จ านวน ๑ ชด ดวยนางชตมา รกษบางแหลม นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ก าลงท าวจยเรอง “การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข” โดยม ผศ.ดร.เอกรนทร สงขทอง เปนอาจารยทปรกษา ในการวจยครงน นกศกษามความประสงคจะขออนญาตเกบขอมล โดยการสมภาษณสมภาษณเชงลกจากหนวยงานของทานซงเปนวทยาลยพยาบาลทมการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมอยางตอเนองเพอศกษาถงคณลกษณะ บทบาท แนวทางในการบรหารโดยใชภาวะผน าจรยธรรม ปญหาทพบและเหตปจจยแหงความส าเรจตามมมมองและแนวคด แนวปฏบตการแสดงออก รวมถงแนวทางในการพฒนาใหดยงขนตอไป โดยผวจยไดก าหนดผตอบแบบสมภาษณเปนผอ านวยการวทยาลยพยาบาล รองผอ านวยการ หวหนาภาควชาฯ และอาจารยพยาบาล จ านวน ๕-๗ คน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหจากทานไดโปรดกรณาใหความอนเคราะหนกศกษาท าการสมภาษณในครงนดวยและขอขอบพระคณเปนอยางสงมาณ โอกาสน ขอแสดงความนบถอ

(ดร.เรชา ชสวรรณ )

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา โทรศพท ๐-๗๓๓๑-๓๙๓๘-๕๐ ตอ ๑๖๒๔ โทรสาร ๐-๗๓๓๔-๘๓๒

241

เอกสารแสดงความยนยอมอาสาสมครวจยโดยไดรบการบอกกลาว

ขาพเจา (นาย/ นาง/ นางสาว)...................................นามสกล................................อาย.....................ป อาศยอยบานเลขท..................ถนน......................แขวง/ต าบล........................เขต/อ าเภอ.....................จงหวด........................................รหสไปรษณย.............................โทรศพท ................ ...........................ไดรบฟงค าอธบายจาก นางชตมา รกษบางแหลมเกยวกบการเปนอาสาสมครในโครงการวจยเรองการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมและประเดนปญหาจรยธรรมในการบรหารสถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข กอนทจะลงนามในใบยนยอมใหท าการวจยน ผวจยไดอธบายใหขาพเจาทราบถงวตถประสงคของการวจย วธการวจย รวมทงประโยชนและผลกระทบทอาจจะเกดขนจากการวจยอยางละเอยดตลอดจนใหเวลาในการซกถามขอสงสยตางๆ จนเขาใจ ผวจยไดขอความรวมมอจากขาพเจาโดยขอให..ตอบแบบสอบถามและเขารวมในการสนทนากลมและบนทกเทปขณะสนทนา ซงใชเวลาประมาณ. 1.30-2 ชม. เพอน าขอมลทไดไปวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหาร วทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข ทงนอนจะเกดประโยชนตอกระบวนการบรหารการศกษาเพอใชเปนแนวคดพนฐานในการเสรมสรางภาวะผน าเชงจรยธรรม และสามารถน าผลการวจยไปในการพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารรวมทงก าหนดนโยบายหรอวางแผนพฒนาภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารในวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขใหเปนไปอยางมทศทาง มความเปนไปได และเหมาะสม หลงจากนนผวจยจะท าลาย ..แบบสอบถาม เทป วดโอทเปนขอมล ภายในระยะเวลา.1ป ผวจยอาจมความจ าเปนตองแสดง .ขอมลของขาพเจาแกสาธารณะโดยผวจยจะน าเสนอเฉพาะในภาพรวมของผลการวจยและใชประโยชนทางวชาการเทานน ขาพเจาเขารวมโครงการวจยนโดยความสมครใจและขาพเจาสามารถถอนตวจากการเปนอาสาสมครโครงการวจยนเมอใดกไดถาขาพเจาปรารถนาโดยไมมผลกระทบใดๆ ทงสน

ขาพเจาสามารถตดตอหวหนาโครงการวจย จาก นางชตมา รกษบางแหลมไดท วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครศรธรรมราช อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช โทร 081-5697805 ขาพเจาไดอานขอความขางตนแลวและไดลงนามในใบยนยอมนดวยความเตมใจ (ลงนาม)...............................................อาสาสมคร (ลงนาม).................................................พยาน

( ) ( ) วนท……….เดอน…………พ.ศ............... วนท……….เดอน…………พ.ศ...............

242

หมายเหต: 1. ในกรณอาสาสมครยงไมบรรลนตภาวะ ผวจยตองท าเอกสารชแจงพรอมค ายนยอม

พรอมใจ (Assent Form) ส าหรบเดกอายมากกวา 6 ปทเปนอาสาสมครวจย ใชภาษางายๆ ใหเหมาะกบระดบอายของเดก จ าแนกเปน 2 ระดบอาย คอ อาย 7 - 12 ป และ 13 ปขนไป และเอกสารแสดงความยนยอมโดยไดรบการบอกกลาวส าหรบบดามารดาหรอผแทนโดยชอบดวยกฎหมาย (ใชแบบฟอรมเดยวกน ปรบขอความใหเหมาะส าหรบบดามารดาหรอผปกครอง) กรณทผปกครอง/ผแทนเขยนหนงสอไมไดใหใชแบบพมพลายนวมอแทน

2. ในกรณทอาสาสมครเขารวมวจยไมสามารถตดสนใจเองได (มอาการทางจต-หมดสต) ใหผแทนโดยชอบดวยกฎหมายหรอบดา/มารดา เปนผลงนามยนยอม ตามแบบลงนาม หรอพมพลายนว แลวแตกรณ

243

เอกสารรบรองโครงการวจย โดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

245

ประวตผเขยน

ชอ สกล นางชตมา รกษบางแหลม รหสประจ ำตวนกศกษำ 532030010 วฒกำรศกษำ วฒ ชอสถำบน ปทส ำเรจกำรศกษำ ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตร วทยาลยพยาบาลสงขลา 2529 และผดงครรภชนสง วทยาศาสตรมหาบณฑต (พยาบาล) มหาวทยาลยมหดล 2535 ทนกำรศกษำ ทนอดหนนการคนควาวจย จากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทนสนบสนนการวจยสถานวจยพหวฒนธรรมศกษาเพอการพฒนาทยงยน(สพย.) ต ำแหนงและสถำนทท ำงำน อาจารยประจ าวทยาลยพยาบาล บรมราชชนน นครศรธรรมราช กำรตพมพเผยแพรผลงำน ชตมา รกษบางแหลม. (2559). การวเคราะหองคประกอบภาวะผน าเชงจรยธรรมในการบรหาร

สถานศกษาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข. วารสารศลปศาสตร.มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ (รอตพมพ)

ชตมา รกษบางแหลม. (2559). ภาวะผน าเชงจรยธรรม : หนทางสการขบเคลอนภาวะผน าใน สถาบนการศกษา Ethical Leadership: The Power Driven Force to Leadership in Educational Institute วารสาร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. 8(1) ; 168-181