1-21 სტრ., 1

´ატიოსანნო, და დიდებულნო ქართველნო. ჟამთა ვითარებისა-

გან ქართლის ცხოვრება განრყვნილიყო. რომელიმე მწე-

რალთაგან, და რომელიმე ჟამთა ვითარებისაგან არღარა

წერებულიყო: ხ~ მეხუთემან Vახტანგ ¾ემან lეონისმან, და ძმის-

წულმან სახელოანის გიორგისამან შეკრიბნა მეცნიერნი კაცნი. და

მოიხვნა საცა რამ ქართლის ცხოვრებაები ჰპოვნა: და კვალად გუჯა-

რნი Mცხეთისანი gელათისანი. და მრავალთა eკლესიათა, და დიდე-

ბულთანი. და შეამოწმეს. და რომელიცა განრყვნილიყო განმართეს.

და სხვათა წერილნი მოიხვნეს. რომელიმე სომეხთა, და სპარსთა ცხო-

ვრებისაგან გამოიხვნეს. და ესრეთ აღაწერინეს:

პირველად ვახსენოთ ესრეთ, რ~ სომეხთა, და ქართველთა, რანთა, და

მოვაკანელთა. ჲერთა, და ლეკთა, მეგრელთა, და კავკასიანთა: aმათ ყ~თა

ერთი იყო მამა, სახელით Tარგამოს: ესე Tარგამოს იყო ძე Tარში-

სა. aვანანისა. ¾ისა iაფეთისა. ¾ისა nოესა: dა იყო ესე თარგამოს

კაცი გმირი. და შ~დ განყოფისა ენათასა. ოდეს აღაშენა nებროთ შენიშვნა: Aდამს აქეთ ათას შვიდას ოთხმოცდა ათხუთმეტის წელიწადს უკან იყო ნებროთ:

გოდო-

ლი. და განეყვნეს მუნ ენანი. და განიბნინნეს მუნით ყ~ა ქ~ყნასა: წარმოვი-

და ესე თარგამოს ნათესავითურთ მისით და დაემკვიდრა oრთა მათ მთა-

თა შ~ს კაცთა შეუვალსა, aრარატსა, შენიშვნა

არარატი ალგაზია:

და mასისსა: და იყო ნათესავი მისი

დიდი და ურიცხვი: რ~ ესხნეს ცოლ მრავალ: და ძენი, და ასულნი: შვილნი,

და შვილისშვილნი ძეთა და ასულთა მისთანი; რ~ ცხონდა იგი ექვსასწელ,

და ვერღარა იტევდა ქ~ყანა არარატისა, და მასისისა: რ~ ქ~ყანა იგი რ~ლი წი-

1-30 სტრ., 2

ლით ხდომოდა. ესე არს საზღვარი ქვეყანისა მისისა: აღმოსავალით

ზღვა გურგანისა, რომელსა აწ გილანის ზღვად სახელსდებენ: დასავა-

ლით ზღვა პონტოსა, რ~ლსა აწ შავ ზღვად სახელსდებენ: სამხრით

მთა ორეთისა, რ~ლარს ქურთთა ქვეყანასა რომელ არს პირისპირ *მი-

დიისა: შენიშვნა: მიდია თავრეზი არს:

ჩრდილოთ მთა კავკასია, რ~ლსა სპარსნი iალბუზს უწოდენ:

x~ შვილთაგან თარგამოსისთა გამოჩნდეს კაცნი რვანი, გმირნი, ძლი-

ერნი, და სახელოანნი რომელთა სახელები ესე არს: პირველსა ერ-

ქვა, ჰაოს მეორესა, ქართლოს, მესამესა, ბარდოს მეოთხესა მოვა-

კან: მეხუთესა ლეკოს: მექვსესა ჲეროს: მეშვიდესა კავკას: მერვესა.

ეგროს ესე რვანი იყვნეს გმირნი. ხ~ ჰაოს. უმეტეს გმირი იყო ყო-

ველთასა, რ~ეგე ვითარი არაოდეს ყოფილიყო, არცა წყლის რღვ-

ნის წინათ. და არცა შემდგომად; ტანითა, ძალითა, და სიმჵნითა: ხ~ ვერ-

ღარა იტევდა ქვეყანა არარატისა, და მასისისა: მაშინ განუყო tარ-

გამოს ქ~ყანა, და ნათესავი თვისი, რვათა ამათ გმირთა: ნახევარი ნათე-

სავისა თვისისა, და ნახევარი, და უმჯობესი ქ~ყანისა მისცა ჰაოსს: ხ~ შვიდთა

ამათ მისცა ხვედრი მათი: არძანგებისაებრ მათისა, წარმოიყუანნა შვი-

დნი იგი ჩრდილოთ კერძო, და განუყვნა ქვეყანა ღირსებისაებრ მათი-

სა: მისცა ქართლოსს, და უჩინა საზღვარი აღმოსავალით ჲერეთი და

მდინარე ბერდუჯისი, დასავალით ზღვა პონტოსა: სამხრით მთა რომელი

მიჰყვების ბერდუჯის შენიშვნა: ბერდუჯისი მდინარე დებედაა:

მდინარის თავს: და მთა რ~ლი მიჰყვების, დასავლით

კერძო, რ~ლისა წყალი გარდმოდის ჩრდილოთ კერძო, და მიერთვის მტკვა-

რსა, რ~ლი მიჰყვების მთა შორის კლარჯეთსა, და ტაოს ვიდრე ზღვამდის, და

ჩრდილოთ საზღვარი ღადო მთა, რომელი გამოვლის შტოდ კავკასისაგან,

და მოჰკიდავს წვერი დასასრულისა ღადოსა, რომელსა აწ ჰქვიან ლიხი: და

ამათ საზღვართა საშუალ მისცა ყ~ი ქართლოსს: ხ~ ბარდოსს მისცა, მტკვა-

რსა სამხრით ბერდუჯის მდინარითგან ვ~ე სადა შეკრბებიან მტკვარი, და რაჵსი: შენიშვნა: რაჵსი არაზია:

ამან ბარდოს აღაშენა ქალაქი ბარდავი, და დაეშენა მუნ: და მისცა მოვაკანს

მტკვარს ჩრდილოთ, მცირის ალაზნის შესართავითგან ვ~ე ზღვამდე: და

ამან აღაშენა ქალაქი მოვაკნეთი, შენიშვნა: მოვაკანი არს, მცირის ალაზნის შესაყარს ქვეით ვ~ე ზღვამდე, მცირე ალაზანი იორია:

და დაემკვიდრა მუნ: ხ~ ჲეროსს მისცა

ქ~ყანა მტკვრისა, ჩრდილოთ მცირისა ალაზნის შესართავითგან ვ~ე ტყე

1-31 სტრ., 3

ტბამდე, რ~ლსა აწ ჰქვიან გულგულა: და ამან ჲეროს აღაშენა პირველად

ქალაქი შესაკრებელთა შორის ორთავე ალაზანთასა, და უწოდა სახელი

თვისი ჲერეთი შენიშვნა: ჲერეთი არს მცირის ალაზნის ამომართ ვ~ე გულგულამდე ცივის აქეთ და ვ~ე აზანბურამდე, და მტკვრამდე:

და მის გამო ჰქვიან ჲერეთი: და აწ მას ადგილს ჰქვიან ხორანთა:

მისცა ეგროსსა ქ~ყანა. ზღვის ყურისა: და უჩინა საზღვარი აღმოსავალით მთა

მცირე: რომელსა აწ ჰქვიან ლიხი დასავალით ზღვა მდინარე მცირის ხა-

ზარეთისა, სადაც წარსწვდების წვერი კავკასისა: ხ.~ ამან ეგროს აღაშენა ქა-

ლაქი და უწოდა სახელი თვისი ეგრისი: აწ მას ადგილსა ჰქვიან ბე-

დაჳ: ხ~ კავკასიათა ჩრდილოთ არა იყო ხვედრი თარგამოსისა: ა~დ

არცა იყო კაცი კავკასიანთა ჩრდილოთ, და უმკვიდრო იყო ქ~ყანა

იგი კავკასიითგან, ვ~ე მდინარედმდე დიდად, რ~ლი შესდის ზღვასა დარუ-

ბანდისასა: ამისთვის გამოიყვანნა მრავალთა გმირთა გან ორნი გმირნი

ლეკან და კავკას: ხ~ მისცა ლეკანს [.....] თგან დარუბანდისათ ვ~ე მდინარე-

მდე ლომეკისა: ჩრდილოთ ვ~ე მდინარემდე დიდად ხაზარეთისად: მი-

სცა კავკასის ლომეკის მდინარითგან ვ~ე დასასრულამდე კავკასიისა დასა-

ვალით: x~ ჰაოს დაემკვიდრა საყოფელთა მამისა თვისისა თარგამოსისა-

თა, და დაიპყრა ქ~ყანა ჩრდილოთა, ვითა დაგვიწერია სამხრით მთით

ორეთისითგან აღმოსავალით ვ~ე ზღვადმდე გურგანისა: და დასავალით

ვ~ე ზღვამდე პონტოსა: და ამა შვიდთავე ძმათა ზ~ა იყო განმგებელ და

უფალ: და ესე ყ~ნი იყვნეს მორჩილ ჰაოსისა: და ამათ ყ~თა იყო

ერთი ენა სომხური: და ესე რვანი ერთობით მონებდეს ნებროთ

გმირსა, რომელი იყო პირველი მეფე ყ~ისა ქ~ყანისა: შ~დ ამისსა მცი-

რედთა წელიწადთა მოუწოდა ჰაოს შვიდთა მათ გმირთა: შე-

მოკრიბნა და ჰრქვა მათ, მოგვცა ღ~თნ მაღალმან ძალი, და სიმრავლე

ნათესავისა ჩვენისა: აწ შეწევნითა ღ~ისა დამბადებელისათა, ვიყნეთ

არავის მონა და არავის ვმსახუროთ თვინიერ ღ~ისა დამბადებელისა:

ეწამნეს შვიდნივე იგი გმირნი, და დაუმტკიცეს. განზრახვა იგი: და გა-

ნუდგეს ნებროთს, და არღარა მისცეს ხარკი: და ეზრახნეს სხვათა ვი-

ეთმე ნათესავთა, და დაურგულდეს სხვანიცა ნათესავნი: მაშინ განუ-

წყრა ნებროთ. და შემოჰკრიბნა გმირნი მისნი, და ყ~ნი, რ~ლნი ერჩდეს

სპანი მისნი; და მიმართა თარგამოსიანთა: ხ~ ჰაოს მოუწოდა შვიდთა-

ვე გმირთა: და ყ~თავე ნათესავთა თარგამოსიანთა: და შეეწივნენ სხვანიცა

1-31 სტრ., 4

ვინმე ნათესავნი დასავლეთისანი: შეკრიბნა ჰაოს ესე ყ~ნ, და დადგა

ძირსა მასისა[..]სა: და ვითარ მოადგა ნებროთ ქ~ყანასა ადარბადაგანისასა შენიშვნა: ადარბადაგანი ადრიბეჟანი რ~ლარს თავრიზის მიწა: და დადგა მუნ: მაშინ წარმოავლინნა გმირნი მისნი სამეოცნი, და მათ-

თანა სპანი ურიცხვნი წყობად თარგამოსიანთა: ხ~ ვ~ა მოიწივნეს სპანი ნე-

ბროთისანი, მაშინ მიეგებნეს შვიდნი იგი ძმანი ჰოსისანი გმირნი, სპითა

ძლიერითა; ხ~ სპითა უძლიერესითა ჰაოს დაუდგა უკანით ზურგით, და

იქმნა მათ შორის ბრძოლა სასტიკი, რ~ი ემსგავსებოდა სასტიკებასა

ჰაერისასა: რ~ მტვერი ფერხჵისა მათისა, ვ~ა ღრუბელი სქელი: ელვა აბჯრისა

მათისა ვ~ა ელვა ცისა: ჵმა პირისა მათისა ვითარცა ჵმა ქუხილისა: სიმრა-

ვლე ისართა, და ტყორცნა ქვისა მათისა, ვ~ა სეტყვა ჵშირი: და დათხევა სი-

სხლისა მათისა, ვ~ა ღვარი სეტყვათა: და განგრძელდა ბრძოლა მათ

შ~ს, და მოსწყდეს ორგნითვე ურიცხვნი: ხ~ ჰაოს უდგა გმირთა მისთა

ზურგად, ძალს-ცემდა და ნუგეშისცემდა ჵმითა საზარელითა, რ~ი მსგავს-

იყო მეხისტეხისა: მაშინ სძლეს თარგამოსიანთა, და მოსრნეს სამეოცნი

იგი გმირნი ნებროთისნი, და სპანი მათნი: ხ~ შვიდნი ესე გმირნი თარგა-

მოსიანნი ქართლოს, ბარდოს, მოვაკან, ჲეროს, ლეკან, კავკასიან, და

ეგროს: ესენი დარჩეს ცოცხლებით თვინიერ წყლულებისა: და ძლე-

ვა შემოსილნი მადლობდეს ღ~თსა: ხ~ ვ~ა ესმა ნებროთს, განწყრა და წა-

რმოემართა მათ კერძოდ ყ~ითა ძალითა მისითა: ხ~ ჰაოსს არა ჰყვეს სპა-

ნი ნებროთის სპათა ოდენ: გამაგრდა იგი ღირღალთა შ~ა მასისისათა:

მიუდგა |ქვეშე| ქვეშე კერძონებროთ, და იყო იგი ჭურვილი რკინითა, და

რვალითა ტერფითგან ვ~ე თხემამდე: აღჵდა ერთსა გორასა ზ~ა ზრახვად

ჰაოსისა, და ეტყოდა დამორჩილებასავე მისსა, რათა მიქცევა სთნდეს

მისდავე: ხ~ ჰაოს ჰრქვა ძმათა მისთა განმიმაგრეთ ზურგით კერძი ჩემი,

და მივეახლო ნებროთს: და წარვიდა და მივიდა პირისპირ მახლობელად

ნებროთისა: ჰსტყორცა ისარი, და ჰკრა მკერდსა ნებროთისასა ფი-

ცარსა ზ~ა რვალისასა და განავლო ზურგით: მაშინ დაეცა ნებროთ, და

იოტა ბანაკი მისი და განთავისუფლდეს ნათესავნი თარგამოსისნი: მაშინ

ჰაოს ჰყო თავი თვისი მეფედ ძმათა თვისთა ზედა, და სხვათაცა ნათესავთა ზ~ა მა-

ხლობელთა საზღვართა მისთასა: ხ~ შვიდნივე ესე ძმანი წარვიდეს თვის თვისად

ქვეყანად, და იყვნეს მორჩილ ჰაოსისა: ხ~ აქამომდე დავსწერეთ ამბავი ესე

1-31 სტრ., 5

რვათავე ძმათა

x~ ამიერითგან ვიწყოთ, და წარმოვსთქვათ ამბავი ქართლისა, და

ნათესავისა მათისა, და ცხოვრება მათი ვ~ე დღეთა ჩვენთამდე: და ვითარ

იგი განუყო ქ~ყანა თარგამოს ნათესავთა მისთა რვათავე შვილთა მი-

სთა: -

და მისცა ქ~ყანა ქართლოსს, რ~ლი ზემო აღვსწერეთ: და ესე ქართლოს მო-

ვიდა პ~ლდ ადგილისა მას, სადა შეერთვის არაგვი მტკვარსა, და განვიდა

მთასა მას ზ~ა რომელსა ეწოდების არმაზი: და პირველად შექმნა

სიმაგრენი მას ზედა და იშენა მუნ ზედა სახლი, და უწოდა მთასა მას

სახელი თავისა თვისისა ქართლი: და ვ~ე აღმართებამდე მუნზ~ა ±ერპისა

არმაზისა ერქვა მთასა მას ქართლი, და მის გამო ეწოდა ყ~ა ქართლსა ქა-

რთლი, ხუნანითგან ვ~ე ზღვადმდე სპერისა: შ~დ ამისა ამან[ა]ვე ქართლოს აღაშენა

ციხე oრბისა, რ~ლსა აწ ქვიან სამშვილდე: და კ~დ აღაშენა მტვერის ცი-

ხე, რ~ლსა აწ ჰქვიან *ხუნანი: ცხონდა იგი მრავალთა წელთა, და განმრა-

ვლდა ნათესავი მისი: ¯~ შვილთა შ~ს მისთა გამოჩნდეს ხუთნი გმირნი,

რ~ლთა სახელები ესე არს: პირველსა, Mცხეთოს: მეორესა Gარდა-

ბოს: მესამესა Öახოს: მეოთხესა Öუხოს მეხუთესა Gაჩიოს:

Eსე ხუთნივე იყვნეს გმირნი: ა~დ Mცხეთოს უგმირე იყო ხუთთავე მათ:

მოკვდა ქართლოს. და დაფლეს იგი თავსა ზ~ა ქართლისასა, რომელსა აწ ეწო-

დების არმაზი: და შ~დ ამისა ცოლმან მისმან აღაშენა დედა ციხე: და მანვე

აღაშენა ბოსტან ქალაქი, რ~ლსა აწ ქვიან რუსთავი: და განყვნა ცოლმან

ქართლოსისამან ხუთნივე იგი გმირნი შვილნი მისნი: მისცა გარდა-

ბოზს ხუნანი, და უჩინა საზღვარი აღმოსავალით მდინარე ბერდუჯისი:

დასავალით ქალაქი გაჩიანი: და სამხრით მთა პ~ლ ხსენებული: და ჩრდი-

ლოთ მტკვარი: ხოლო გაჩიოსს მისცა ორბის ციხე, და სკვირეთის შენიშვნა: Sკვირეთის მდინარე მაშავერია:

მდინარითგან ვ~ე თავამდე აბოცისა: და ამან გაჩიოს აღაშენა, ქალა-

ქი გაჩიანი, (რ~ლსა) რომელსა. მაშინ ერქვა სანადიროს ქალაქი;

ხ~ კუხოს მისცა, ბოსტან ქალაქი, რ~ლსა აწ ქვიან რუსთავი: მისცა

არაგვითგან ვ~ე ჲერეთამდე, თავამდე თავსა კახეთისასა, და მტკვარს

შუა: ხოლო კახოსს მისცა კავკასიისა, და კახეთისა მთასა შ~ს არა-

გვითგან ვ~ე ტყეტბადმდე, რ~ლარს საზღვარი ჲერეთისა: და ამან კა-

1-31 სტრ., 6

ხოს აღაშენა ჩელეთი, და კუხოს შეეწია შენებასა ჩელეთისა სა:

რ~დედაციხე კახოსი ხვედრი იყო, და მისცა კახოსს შეწევნისათვის, და

შეეწია შენებასა კახეთისასა: შენიშვნა: ±ახეთი არს თურდოს ჵევს ზეით თიანეთი ვ~ე ჵევსურეთამდე:

¯ოლო Mცხეთოსს, რ~ლი უგმირე ი-

ყო ძმათა მისთა: ესე დარჩა საყოფელთა მამისა მათისა ქართლო-

სისათა, რ~ლსა აწ ჰქვიან არმაზი: და მანვე აღაშენა ქალაქი შესაკრე-

ბელსა შ~ს მტკვრისა, და არაგვისასა, და უწოდა სახელი თვისი მცხეთა:

და დაიპყრა ქ~ყანა ტფილისითგან, და არაგვითგან, ვ~ე ზღვადმდე სპერისა:

და ესე იყო განმგებელ. და უფალ მათ ოთხთავე ძმათა ზ~ა: და ესე ოთხნი-

ვე იყვნეს მორჩილ მისსა: Eსე არიან განყოფანი ქართლოსის ძეთანი,

რ~ლნი განუყვნა დედამან მათმან შ~დ სიკვდილისა ქართლოსისა: ხ~ მრა-

ვალთა წელთა, და მრავალთა ჟამთა ცხონდა ძე ქართლოსისი, და გან-

მრავლდა ნათესავი მისი, და მათ ყ~თა განმრავლდა ნათესავი მათი, ხ~ შვი-

ლთა შ~ს Mცხეთოსისათა გამოჩნდეს სამნი გმირნი სახელოანნი, რ~ლთა

სახელები ესე არს: პირველსა უფლოს: მეორესა ოძრჵოს: მესა-

მესა ჯავახოს. განუყო ამათ ქ~ყანა, და ნათესავი მათი ყ~ი: ოძრჵოს მისცა.

ტასისკარითგან, ვ~ე ზღვამდე სპერისა ქ~ყანა კლდოანი: ამან ოძრჵოს ა-

ღაშენა ორნი ციხე ქალაქნი ოძრჵე და თუხარისი: ხოლო ჯავახოსს მი-

სცა ფანავარითგან, ვ~ე თავამდე მტკვრისა: და ამან ჯავახოს აღაშენა ორნი

ციხე ქალაქნი, წუნდა და ქალაქი არტანისა: რ~ლსა მაშინ ერქვა ქაჯთა

ქალაქი: ხ~ აწ ჰქვიან ჰური: ხოლო უფლოსს დარჩა საყოფელთა მამი-

სა მათისა Mცხეთოსისა მცხეთას: და დაიპყრა ქ~ყანა არაგვითგან, და ტფილისი-

თგან, ვ~ე ტასის კარამდე და ფანავარამდე: და ამან აღაშენა უფლის ციხე ურბნისი,

კასპი არაგვითგან, და არმაზითგან ვ~ე ტასისკარამდე: უწოდა ამას ქ~ყანასა ზენა

სოფლისა, რ~ლსა აწ ჰქვიან შიდა ქართლი: შენიშვნა: ¸იდაქართლიარს ტასის კარს ქვეით:

ხ~ ვ~ე სიკვდილამდე Mცხეთოსისა

ესე ყ~ნი ნათესავნი tარგამოსისნი იყვნეს სიყვარულსა ზ~ა ერთმანეთისასა, და

შიში აქვნდათ ნებროთიანთი: და ჰგონებდენ იგინი, ნებროთიანთაგან ძებნასა

სისხლისა ნებროთისისა: და ისწრაფდეს იგინი მართებასა ციხე ქალაქთასა

შიშისათვის ნებროთიანთასა: ხ~ ვ~ა Mცხეთოს მოკვდა ძე ქართლოსისი, შთა-

ვარდა შური შ~ს შვილთა ქართლოსისთა: იწყეს ბრძოლად, და ჵდომად უ-

რთიერთას: რ~ უფლოსს ძესა Mცხეთოსისსა არა ერჩდეს არცა ხადოდეს

უფლად, რ~ი დატევებულიყო საყდართა ზ~ა ქართლოსისათა: რ~ მამისა

1-31 სტრ., 7

მისისაგან უფლებულიყო, უფლება ქართლოსიანთა: იწყეს ბრძოლად უ-

რთიერთარს, და ჵდომად, და განგრძელდეს მათ შ~ს ბრძოლა: მრავალ ჟამ სა-

მდე აღდგიან ამათგანი ორნი ნათესავნი ერთსა ზ~ა, და სხვანი შეეწეოდიან რო-

მელნიმე მას, და რ~ლნიმე კ~დ სხვანი აღდგიან ერთმანერთსა ზ~ა, და სხვანი შეეწეო-

დიან: და რ~ლსამე ჟ~ა იქმნის მშვიდობა მათ შ~ს, და კ~დ შეიშალნიან და ებრძო-

დიან: და განგრძელდა მათ შ~ს ესე ვითარი საქმე, და არავინ იყო მათ შ~ს უწარ-

ჩინებულეს, და უსახელოვნეს: ა~დ ადგილითი ადგილად თავადნი იჩინიან: ხ~

რ~ლიცა იყვის მცხეთას რეცა Tავადი იგი იყვის ყ~თა მათ სხვათა ზ~ა: და არცა სა-

ხელედებოდათ მეფედ: არცა ერისთავად: ა~დ Mამასახლისი ეწოდებოდათ:

და იგი იყვის მაზავებელ და ბჭე სხვათა ქართლოსიანთა: რ~ ქალაქი Mცხეთა გან-

დიდებულიყო უმეტეს ყ~თასა, და უწოდდეს Dედა ქალაქად, და მას ჟ~ა დაივიწყეს

ღ~თი დამბადებელი მათი, და იქმნეს მსახურ Mზისა და Mთოვარისა, და Vვარს-

კვლავთა ხუთთა: და მტკიცე და უფროსი საფიცარი მათი იყო საფლავი ქართლო-

სისა:

gამოსვლა *ხაზართა: შენიშვნა: Xაზარი რუსეთი არს:

მას ჟამსა შინა. განძლიერდეს ხაზარნი, და დაუწყეს ბრძოლა ნათესავსა

lეკისათა, და ±ავკასიასთა: ესე თარგამოსიანნი ყ~ნი, მას ჟ~ა იყვნეს მშვიდობით

სიყვარულსა ერთმანერთისასა: ხ~ შვილთა ზ~ა ±ავკასიისათა იყო უფალ დუ-

რძუკ, ძე ïირეთისი, ეზრახნეს ესე ექვსთავე ნათესავთა »არგამოსიანთა: და

ითხოვეს შველა ხაზართა ზა: ხ~ შეკრბეს ყ~ნი ნათესავნი თარგამოსიანნი, და

გარდავლეს მთა კავკასია: და მოსტყვენნეს ყ~ნი საზღვარნი ხაზარეთისანი, და აღა-

შენნეს ქალაქნი პირს ხაზარეთისასა, და წარმოვიდეს: ამისსა შ~დ ხაზართა იჩი-

ნნეს მეფე, და დაემორჩილნეს ყ~ნი ხაზარნი მეფესა მას ჩინებულსა მათსა, და

წარმოიძღვანეს იგი: და გამოვლეს ზღვისკარი რომელსა აწ ჰქვიან დარაუ-

ბანდი; ვერ წინა აღუდგეს თარგამოსიანნი, რ~ იყო სიმრავლე ურიცხვი ხაზართა.

წარსტყვენეს ქ~ყანანი თარგამოსიანთანი, და შემუსრნეს ყ~ნი ქალაქნი არა

რატისანი და მასისისანი და ჩრდილოეთისანი: ხ~ დაუშთეს ციხე ქალაქნი თუ-

ხარისისა, სამშვილდე, და მტვერის ციხე, რ~ლ არს ხუნანი შიდა ქართლი, და ეგრისი:

და ისწავეს ხაზართა ორნივე ესე გზანი, რ~ლარს ზღვის კარი დარუბანდი, და არა-

გვის კარი, რ~ლარს Dარიელა. და განამრავლეს ხაზართა გამოსლვა, და ტყვენვა მა-

თი, და ვერღარა წინააღუდგეს. და მიერითგან იქმნნეს ესე ყ~ნი თარგამოსიანნი

1-31 სტრ., 8

მოხარკე ხაზართა: ხ~ ოდეს პირველ გამოვიდა ხაზართა მეფე, და მოსტყვენნა

ქვეყანანი, რ~ნი ზემოთ დაგვიწერია, და გარდავლო მთა კავკასია: და იყო ძე მი-

სი სახელით ულბოს: და მისცა ძესა თვისსა ტყვე სომხითისა და ქართლისა, და

მისცა ქ~ყანა კავკასიისა, ნაწილი ლომეკისა, მდინარისა დასავალით, დასავლეთა-

მდე მთისა, და ეშენა ულბოს, და მათნი ნათესავნი არიან oვსნი, და იგი არს ოვსეთი

რ~ლ ნაწილი იყო კავკასიისა: ხოლო დურძუკ რ~ლი უწარჩინებულესიყო

შვილთა შ~ს კავკასიისათა, მივიდა და დაჯდა ნაპრალსა შ~ა მთისასა, და უწოდა სა-

ხელი თვისი დურძუკეთი, და მისცემდა ხარკსა მეფესა ხაზართასა: ხ~ მასვე გზობასა

მის-

ცა მამისძმისწულსა მისსა ხაზართა მეფემან ნაწილი ლეკანისა აღმოსავალით,

ზღვითგან დარუბანდისა, მდინარემდე ლომეკისა: და მისცა ტყვე რანისა და მოვა-

კანისა: და დაეშენა იგი მუნ, რ~ლ ნაწილი იყო ლეკანისა: ხ~ ხოზონიხ რ~ი უწარ

ჩინებულეს იყო ნათესავთა შ~ს ლეკანისათა, მივიდა და დაჯდა ნაპრალსა შ~ა მთი-

სასა, აღაშენა ქალაქი, დაუწოდა სახელი თვისი ხოზანახეთი, და გარდაჵდეს მას

შ~ა ჟამნი მრავალნი: და ესე ყ~ნი ნათესავნი იყვნეს მოხარკე ხაზართა: ხოლო

მიერითგან განძლიერდეს სპარსნი, მიერ მზისა აღმოსავალითგან ნათესავნი

ნებროთისანი, და გამოჩნდა ნათესავთა შ~ს ნებროთისათა კაცი ერთი გმირი

სახელით აფრიდონ, რ~ნ შეკრა ჯაჭვითა Bევრასფ (Bევასფორ) გველთა უფალი[.], და

დააბა მთასა ზ~ა, რ~ლარს კაცთ შეუალი, ესე ვითარად წერილარს ცხოვრება-

სა სპარსთასა: Aფრიდონ ეუფლა ყ~ა ქ~ყანასა სპარსთასა: ხ~ რ~ლთამე ქ~ყანათა

შეგზავნნა ერისთავნი ჵელადნი მისნი, და რ~ლიმე ქ~ყანა მოხარკე ჰყო: ამან

წარმოგზავნა ერისთავი თვისი სპითა დიდითა, რ~ლსა ერქვა Aრდამ შვილი ნე-

ბროთის ნათესავთა, მოვიდა ქართლს, და შემუსრნა ყ~ნი ქალაქნი და ციხენი

ქართლისანი, და მოსრნა ყ~ნი რაოდენნი ხაზარნი ჰპოვნნა ქართლსა შ~ა:

ამან არდამ ერისთავმან აღაშენა ქალაქი ზღვისკარს, და უწოდა სახელი

დარუბანდი, რ~ი ითარგმანების დახშა კარი: და მანვე მოზღუდა მცხეთა ქა-

ლაქი ქვითკირითა, და აქამომდე არა იყო ქართლსა შ~ა საქმე ქვიტკირისა: და ამი-

სგამო დაისწავლეს ქვიტკირი: ამანვე არდამ მოჰკიდა კირით ზღუდე ციხესა

არმაზისასა, და აქათ მტკვრამდი წარმოზღუდა ცხვირი არმაზისი, ვ~ე მტკვრა-

მდე, და ერისთობდა აგადონ მრავალთა წელთა: ხ~ ოდეს განუყო

აფრიდონ ყ~ი ქ~ყანა სამთა ძეთა მისთა, მაშინ რ~ლსაცა ძესა მისცა სა-

ხლად სპარსეთი, და მასვე ხვდა წილად ქართლი, რომელსა სახელად ერ-

1-31 სტრ., 9

ქვა Iარედ. ხ~ შ~დ არდამ ერისთავისა, გარდაიცვალნეს ერისთავნი, მი-

ერითგან უცალო იქმნნეს ძენი აფრიდონისანი: რ~ იწყეს ბრძოლად უ-

რთიერთარს, და მოკლეს ორთა ძმათა iარედ ძმა მათი: მაშინ ჰპოვეს

ჟამი მარჯვე ქართლოსიანთა ბერძენთასა: ხოლო ეგრის წყალს ქვემოთ

დარჩა ბერძენთა, რ~ მკვიდრთა მის ადგილისათა ეზრახნეს ოვსთა, გარდამო-

იყვანნეს ოვსნი, დაჰპოვეს ერისთავი სპარსთა ველსა გარე დაკნისობად, და

მოკლეს იგი, და რომელი ჰპოვეს სპარსი ყ~ი მოსწყვიდეს ოვსთა და ქართველთა, და

განთავისუფლდეს ქართველნი: ხ~ რანი და ჲერეთი დარჩა სპარსთა, და შ~დ ამისა

მრავალთა წელიწადთა [..] კ~დ განძლიერდეს სპარსნი, და განდიდნა მეფე სპა-

რსთა, რ~ლსა ერქვა ქეკაპოს: იყო კაცი ვინმე მას ჟ~ა ლეკეთს მგრძნობელი ნა-

თესავი ზანიხიზისი, და მან გრძნებითა თვისითა დააბრმო ქეკაპოს მეფე, და სპა

მისი, და ვერ შევიდა ლეკეთს: უკმოიქცა და მაშინღა განუნათლდა თვალნი: ამან

კ~დ მოხარკე ჰყვნა ქართველნი და წარვიდა: შემდგომად ამისა რაოდენთამე

წელიწადთა მოვიდა ამბავი, ვ~დ Mოსემან განავლო ზღვა ისრაილთა, და

იზრდებიან იგინი უდაბნოსა მანანათა: განჰკვირდეს ყოველნი, და მათ ყ~თა წარ-

მართთა აქეს ღ~ი ისრაილთა: შემდგომად ამისა რაოდენთამე წელი-

წადთა უცალო იქმნა ქეკაპოს მეფე სპარსთა, რ~ იყო ბრძოლა თურქთა;

პოვეს ჟამი მარჯვე სომეხთა და ქართველთა, და განუდგეს სპარსთა, და განა

მაგრეს ციხენი და ქალაქნი მათნი, და შეიერთნეს ყ~ნი ნათესავნი თარგამოსიან-

ნი: შემდგომად ამისსა რაოდენთამე წელთა გამოგზავნა ქეკაპოს სპა-

რსთა მეფემა, ძე მისი, რომელსა ერქვა ფარშოროტ სპითა დიდითა, სომეხ-

თა და ქართველთა ზ~ა, და ყ~ა თარგამოსიანთა: ხ~ შეკრბეს ყ~ნი თარგამოსიანნი,

მიეგებნეს, და დაეწყვნეს ადრაბადაგანს: სძლეს და იოტეს ფარშოროტ, და

მოსპეს სპა მისი: შემდგომად ამისსა მცირედთა წელიწადთა, კ~დ მოგზავნნა

ამანვე ქეკაპოს, ძის წული მისი შიოშ, ბედნიერისა, რომელი მოიკლა თურ-

ქეთს, ვ~ა წერილარს წიგნთა სპარსთა ცხოვრებისასა არა ყ~ი მართალი,

ა~დ უმრავლესი ტყული: წარმოემართა ესე ძე შიოშის სახელით ქაი-

ხოსრო, ვერ წინა აღუდგეს მას სომეხნი და ქართველნი, რ~ დიდ იყო

ძალი მისი, მოვლო, ყ~ი სომხითი, და ქართლი, მოტყვენა ყოველივე და იავარ

ჰყვნა ყ~ნი ციხენი და ქალაქნი, და დაუტევნა ერისთავნი, და აღაშენა ადრაბადაგანს

სახლი სალოცველი სჯულისა მათისა და წარვიდა: და შემდგომად ამისა

1-31 სტრ., 10

რაოდენთამე წელიწადთა უცალო იქმნა ქაიხოსრო, და იწყო ბრძო-

ლად თურქთა, ეძებდა სისხლსა მამისა მათისასა, და იპოვეს ჟამი სომეხთა

და ქართველთა, განუდგეს სპარსთა, და მოსრნეს ერისთავნი სპარსთანი და გან-

თავისუფლდენ: მასვე ჟამსა მოვიდეს თურქნი ოტებულნი მისვე ქაიხოს-

როსაგან, გამოვლეს ზღვა გურგანისი, აღმოჰყვეს მტკვარსა და მოვიდეს მცხეთას

სახლი ოცდარვა, და ეზრახნეს მამასახლისსა მცხეთისასა, აღუთქვეს შეწევა

სპარსთა ზ~ა: ხ~ მამასახლისმან მცხეთელმან აუწყა ყ~თა ქართველთა, ინებეს

დამეგობრება მათი თურქთა, რ~ აქვნდა შიში სპარსთა, და შემწეობისათვის

დაემეგობრნეს თურქნი იგი გამოსხმულნი, და განიყვანნეს ყ~ნი ქალაქთა

შინა: ხოლო უმრავლესნი მათგანნი მოვიდეს და პოვეს ადგილი ერთი

Mცხეთას დასავალით კერძო კლდეთა შ~ს მოკვეთილი ღრმა, და მოითხო-

ეს ადგილი იგი მცხეთელ მამასახლის[ა]ისაგან: მისცა და აღაშენა იგი, მოზღუ-

დეს მტკიცედ და ეწოდა ადგილსა მას სარკინე: და იყვნეს ესე თურქნი და

ქართველნი ნებისმყოფელ ერთმანერთისა: მოელოდეს მოსლვასა სპარსთა

სა, ამაგრებდეს ციხეთა და ქალაქთა: მას შინა სადაცა ვინ მოვიდის ოტებულ-

ნი საბერძნეთით გინა ასურით ოტებული გინა ხაზარეთით, ყ~ნივე დაიმეგო-

ბრიან ქართველთა შემწეობისათვის სპარსთა ზ~ა: და გამოხდეს ამას შინა

ჟამნი მრავალნი, მაშინ ნაბუქოდონოსორ მეფემან წარმოსტყვენა ი-

ეროსალიმი, და მუნით ოტებულნი ჰურიანი მოვიდეს ქართლსა, მოითხო-

ვეს მცხეთელთა მამასახლისისაგან ქ~ყანა ხარკითა, მისცა და დასხნა არაგვსა ზ~ა,

წყაროსა რომელსა ჰრქვიან ზანავი: რ~ლი ქ~ყანა აქვნდა მათ ხარკთა აწ ჰქვიან

ხერკ, ხარკისა მისთვის: აქამომდის ქართლოსიანთა ენა მხოლო ქართუ-

ლი იყო, რომელსა ზრახვიდეს: ხ~ ოდეს შემოკრბეს ესე ურიცხვნი ნათესა-

ვნი ქართლსა შინა, მაშინ ქართველთაცა განრყვნეს ენა თავისი, და ამათ ყ~თა

ნათესავთაგან შეიქნა ენა მრავალი, და იპყრეს სჯული უბოროტესი ყ~თა

ნათესავთა, რ~ ცოლქმრობისათვის არა უჩნდა ნათესაობა. და ყ~ა სულიერსა

სჭამდეს, საფლავი არა იყო, მკვდარსა შესჭამდეს: შემდგომად ამისა რაო-

დენთამე წელიწადთა აღმოვიდა ძე სპარსთა მეფისა Vაშტაშაბისა, სახელით

სპანდიატ-

რვალი, გოლიათი იგი და სახელოანი: ხ~ ვერ წინა აღუდგეს სომეხნი და

ქართველნი, ა~დ განამაგრნეს ციხენი და ქალაქნი, და მოელოდეს მოსლვა-

სა მისსა: ხ~ მოვიდა იგი ადარბადაგანს, ეწია ამბავი სპარსთა, რ~ მოკლეს

1-31 სტრ., 11

მამისმამა მისი თურქთა, შემოვიდეს თურქნი სპარსეთად; მაშინ დაუტევა

სპანდიატ ბრძოლა სომეხთა და ქართველთა, შეიქცა თურქთა ზ~ა ძებნად

სისხლსა მამისა მათისასა, და განთავისუფლდეს სომეხნი, და ქართველნი:

შემდგომად ამისა რაოდენთამე წელიწადთა, მეფე იქმნა სპარსეთს ძე

სპანდიატრვალისა, რ~ლი არს სახელით ბაამან, რ~ლი იცნო ბების არ-

დაშირობით, ესე განდიდნა უფროს ყ~თა მეფეთა სპარსთასა: ამან დაი-

პყრა ბაბილოანი და ასურეთი, მოხარკე ყვნა ბერძენნი, და ჰრომნი, და მაშინ

ქართველნი მოხარკე იყვნეს მისდავე, და იყვნეს ქართლს ესრეთ აღრეულ

ესე ყ~ნი ნათესავნი, და იზრახებოდა ქართლსა შ~ა ექვსი ენა, სომხური,

ქართული, ხაზარული, ასურული, ებრაული და ბერძნული: ესე ენა-

ნი იცოდეს ყ~თა მეფეთა ქართლისათა მამათა და დედათა:

tავი შემოსლვა ალექსანდრესი:

ესე ალექსანდრე გამოჩნდა ქ~ყანასა საბერძნეთისასა, ქ~ყანასა რ~ლსა ჰრქვი-

ან Mაკედონ, ძენი კაცნობისი მეგვიპტელისა, ვ~ა წერილარს ამბავი მისი წი-

გნსა ბერძენთასა: ამან ალექსანდრე დაიპყრნა ყ~ნი კიდენი ქ~ყანისანი, ესე

გამოვიდა დასავლით, და შევიდა სამხრით, შემოვიდა ჩრდილოთ კავკასნი, და

მოვიდა ქართლად, და ჰპოვნა ყ~ნი ქართველნი უბოროტეს ყ~თა ნათესავთა

სჯულითა, რ~ ცოლქმრობისა და სიძვისათვის არა უჩნდა ნათესაობა, ყ~ა სუ-

ლიერსა სჭამდეს, ვ~ა მჵეცნი და პირუტყვნი, რ~ლთა ქცევისა წარმოთქმა უ-

ჵმარარს. და იხილნა რა იგი სასტიკნი წარმართნი, რ~ლთა ჩვენ ბუნთურქად

და ყივჩაყად წოდთ, მსხდომარენი მდინარესა მას მტკვრისასა მიხვევით, და-

უკვირდა ესე ალექსანდრეს, რ~ არა რ~ნი ნათესავნი იქმოდეს მას, და ენება რა-

თამცა აღმოფხვრნა იგინი ქალაქებისა მისგან, ა~დ მას ჟ~ა ვერ უძლო, რ~

ჰპოვნა ციხენი მაგარნი და ქალაქნი ძლიერნი: კ~დ გამოვიდეს სხვანი ნათე-

სავნი ქალდეველნი, და დაეშენნეს იგინიცა ქართლს: შემდგომად ამისსა გან-

ძლიერდა Aლექსანდრე, და დაიპყრა ყ~ი ქ~ყანა, და აღმოვიდა ქყანასა ქართლი-

სასა, და ჰპოვნა ციხე ქალაქნი, ესე ძლიერნი შუა ქართლი, წუნდა, ხერ-

თვისი მტკვრისა, ოძრჵე მოკიდული კლდესა ღადოსსა, თუხარის მდი-

ნარესა ზ~ა სპერისასა, რ~ლსა ჰქვიან ჭოროხი, ურბნის კასპი, და უფლის

ციხე, ქალაქი დიდი მცხეთა. და უბანნი მისნი, სარკინე და ციხე დიდი: და

ზანავი უბანი ჰურიათა, და რუსთავი, და დედაციხე სამშვილდე; და მტკვარის

1-31 სტრ., 12

ციხე, რ~ლარს ხუნანი, და კახეთის ქალაქნი: ამათ ყ~თა ქალაქთა და ციხეთა

შ~ა ჰპოვნა კაცნი სასტიკად ბრძოლნი, და განუყო ლაშქარი მისი, და ყ~თა

ამათ ციხე ქალაქთა გარე მოადგინნა, და თვით დადგა Mცხეთას, და დაუდგი-

ნნა ლაშქარნი იმიერ და ამიერ, ზემოთ და ქვემოთ, და თვით დადგა ქსანს

ზ~ა, ადგილსა რ~ლსა ჰქვიან ნასტაკისი: მტვერის ციხესა და თუხარისსა არა

ჰბრძოდა, რ~ ვერ შეუძლებდა დაპყრობად. ხ~ სხვანი ესე ციხენი და ქალა-

ქნი დაიპყრნა ექვსთვე. ხ~ სარკინელთა მუნ თურქთაგანთა აგინეს Mეფესა.

განუწყრა ალექსანდრე, და არღარა ინება ზავი, და ვედრება მათი არა შე-

იწყნარა, და ჰრქვა მათ ვინათგან მაგინეთ მე, ესე არს ნაცვალი თქვენი, რათა

დაგხოცნე ყ~ნი, და მოიცვა ქალაქი სარკინე, და ვერა სადეთ განერა ერთიცა

კაცი: ხ~ სარკინელთა შესჭირდა, რ~ ბრძოდა ათერთმეტ თვე: იწყეს ფარუ-

ლად კლდესა კაფა, და განჵვრიტეს კლდე იგი, რ~ლი ლბილ იყო და

ადვილად საჵვრეტელი, და განკრბეს ჵვრელსა მას სარკინელნი ღამე, და შე-

ივლტოდეს კავკასიად, და დაუტევეს ცალიერად ქალაქი: დაიპყრნა

Aლექსანდრემან ყ~ი ქართლი, და ამა ალექსანდრემ მოსრნა ყ~ნი იგი

ნათესავნი აღრეულნი ქართლსმყოფნი, და უცხონი იგი ნათესავნი მოს-

რნა, და დაატყვევნა, და დედანი და ყრმანი უცებნი ათხუთმეტისა წლისა

უმცირესნი: და დაუტევნა ნათესავნი ქართლოსიანნი და დაუტევა მათ

ზ~ა ´ატრიკად სახელით Aზონ ძე Iარედოსისი, ნათესავი მისი ქყ~ანით

Mაკედონით, და მისცა ასი ათასი კაცი, ქ~ყანით ჰრომით, რ~ლსა ჰქვიან ფრო-

ტათოსი, ესე ფროტათოსელნი იყვნეს კაცნი ძლიერნი და მჵნენი, ეკირთე-

ბოდეს ქყ~ანასა ჰრომისასა, და მოიყვანნა ქართლად და მისცა Aზონს

პატრიკსა და დაუტევა ქართლს. Eრისთავად აზონ, და მისთანა სპანი მპყრო-

ბელად ქართლისა: და უბრძანა Aლექსანდრემ აზონს, რათა პატივს-

ცემდენ Mზესა და Mთოვარესა და Vარსკვლავთა ხუთთა, და მსახურებდენ

ღ~ა უხილავსა დამბადებელსა ყ~ისასა, რ~ მას ჟ~ა არა იყო წ~წრმეტყვლი

და მოძღვარი სჯულისა ჭეშმარიტისა, რ~ნცა ასწავა, და ამხილა, ა~დ

თვით მოიგონა სჯული ესე Aლექსანდრე მეფობასა შ~ა მისსა. ყ~ა

ქვეყანასა სჯული ესე დაუდვა და წარვიდა ალექსანდრე: x~ ამან აზონ-

მან მოარღვივნნა ზღუდენი ქალაქსა Mცხეთას საფუძველითურთ, და

დაუტევნნა ოთხნი იგი ციხენი რომელი მოსდგმიდეს პირსა ქა-

1-31 სტრ., 13

რთლისასა: tავადი ციხე რომელარს Aრმაზი, და ერთი ციხე დასასრულსა

არმზისა ცხვირისასა, და ერთი თავსა ზ~ა მცხეთისასა, მეოთხე ციხე დასავალით

მცხეთა მტკვარსა ზ~ა. და ესენი მომტკიცნა და განავსნა იგინი ლაშქრითა, და ყ~თა

ქართლისა ქალაქთა. და მოარღვივნნა ზღუდენი და დაიპყრნა ყ~ნი სა-

ზღვარნი ქართლისანი, და ბერდუჯის მდინარითგან ვ~ე ზღვამდე სპერისა,

და დაიპყრა ქართლსა ზ~ა ეგრისიცა, და მოხარკე ყვნა ოსნი, ლეკნი და ხაზა-

რნი: და ვითარ წარვიდა ალექსანდრე Eგვიპტედ, და ვითარ აღაშენა ქა-

ლაქი ალექსანდრია, და ათორმეტწლამდის მოვლო ყ~ი ქვეყანა:

ათორმეტსა წელსა შინა დაეპყრნეს ყ~ნი ქვეყანანი, და მეათორმეტესა

წელსა Aლექსანდრიასა შინა მოკვდა უსწორო იგი დიდი ჵელმწი-

ფე: და ვითარ მოკვდებოდა იგი, მისსავე სიცოცხლესა შინა განუტე-

ვნა მთავარნი იგი, რ~ნი შეპყრობილ და დამონებულიყვნენ მისგან, და იგი-

ნი წარვიდეს თვის თვისად ქალაქად ვ~ა ბრძანებულიყო: მერმე მაშინ

მოიყვანნა ოთხნი კაცნი ტომნი მისნი, რ~ლნი იყვნეს სახელით Aნტი-

ოხოს, hრომოს, Vიზინტიოს და ´ლატონ, და მისცა ანტიოხ[.]ოსს ასუ-

რასტანი, და სომხითი, და კერძო Aაღმოსავლეთისა უჩინა მას, და მან აღა-

შენა ქალაქი Aნტიოქია: ¯~ ჰრომოსს მისცა tრიმიკოსი, და უჩინნა კერძო

დასავლეთისა, და მან აღაშენა ქალაქი hრომი: Vიზინტიოსსს მისცა სა-

ბერძნეთი და ქართლი, და უჩინა კერძო ¦რდილოსა, და მოუწერა წი-

გნი ანდერძი Aზონ პატრიკსა Eრისთავსა ქართლისასა რათა მსახუ-

რებდეს იგი Vიზინიტოსს, და მან აღაშენა Vიზინტია, რ~ლსა აწ ჰქვიან

±ოსტანტინუპოლი: ¯~ პლატონ დაუტევა ალექსანდრიას და მოკ-

ვდა ალექსანდრე: ამან აზონ დაუტევა სჯული ალექსანდრეს მოცე-

მული, იწყო კერპთმსახურებად: და შექმნა ორნი ±ერპნი ვეცხლისანი

gაცი, და გაიმ, და მონებდა იგი Vიზინიტოსს მეფესა საბერძნეთისასა:

იყო კაცი ძნელი და მრისხანე, ესე დააწესა და ამცნო სპა[..]თა მისთა, ვ~დ

ყ~თა ქართველთაგანმან რ~ნ ჰპოოს საჭურველი მოჰკლთ იგი, და ყოფდეს ჰრომნი

იგი ქართველთა ზ~ა, და ვინცავინ გამოჩნდის ქართველთაგანი

ქმნილ კეთილ ჰასაკოანი მოჰკლიან იგი, და იყო ჭირი დიდი ქა-

რთველთა ზ~ა: და ესე აზონ მათ რომაელთაცა ზ~ა იყო მესისხლე,

და მოესრნნეს მრავალნი მათგანნი:

1-31 სტრ., 14

cხოვრება pარნაოზისი რ~ლი იყო პ~ლი Mეფე kართლისა;

Mას ჟ~ა იყო ჭაბუკი ერთი Mცხეთას ქალაქსა შ~ა, რ~ლსა ერქვა Pა-

რნაოზ: ესე ფარნაოზ იყო მამეულად ქართველი, ნათესავი Uფლოსი

მცხეთოს ძისა, და დედეულად სპარსი Aსპანელი: და იყო იგი ძმისწული

სამარისი, რ~ი მოსლვასა მას Aლექსანდრესსა Mცხეთელ მამასახლისი

ყოფილიყო: ესე სამარ და ძმა მისი მამა ფარნაოზისი მოკლულ იყო

ალექსანდრესაგან: ხ~ დედასა ფარნაოზისასა წარეყვანა ფარნაოზ

სამისა წლისა ყრმა, და შელტოლვილიყო ±ავკასიად, და მუნ -

აღზრდილიყო, და მოსულიყო მცხეთას მამულსა თვისსა:

¯~ ესე ფარნაოზ იყო კაცი გონიერი, მჵედარი და შემმართებელი და მო-

ნადირე ჵელოანი, და იმალვიდა იგი სიკეთესა თვისსა აზონის შიშისაგან:

ხ~ მონადირეობითა მისითა იქმნა მეცნიერ აზონისა, და შეიყვარა იგი

აზონმან მონადირობისათვის: ევედრებოდა ფარნაოზს დედა მისი

შვილო ჩემო, ეკრძალე აზონს და ნურარას იჩინებ სიკეთესა თავისა

შენისასა, ნუ უკვე მოგკლან შენ: და იყო შიში და ძრწოლა მას ზ~ა: და ვი-

თარ განმრავლდა შიში აზონისი მათზ~ა, ჰრქვა ფარნაოზსა შვილო ჩემო,

დაუტევე საყოფელი მამათა შენთა, და წარმიყვანე მამულსა ჩემსა Aსპა-

ნს ძმათა ჩემთათანა, და განერე შენ ცოცხალი ჵელისაგან აზონისა: დადა-

ამტკიცეს განზრახვა ესე წარსლვა ასპანად: ჭირუჩნდა ფარნაოზს დატე-

ვება საყოფელსა მამათა მისთასა, ა~დ შიშისაგან დიდისა დაამტკიცა წა-

რსლვა: მაშინ იხილა სიზმარი ფარნაოზ რეცა იყო სახლსა შინა იგი

უკაცურსა, და ეგულებოდა განსლვა და ვერ განვიდა: მაშინ შემოვიდა სა-

რკმელსა მისსა შუქი მზისა და მოერტყა წელთა მისთა, და განზიდნა და

განიყვანა სარკმელსა მას, და ვითარ განვიდა ველად, იხილა მზე ქვემდებარედ, მი-

ჰყო ჵელი მისი, მოჰჵოცა ცვარი პირსა მისსა, და იცხო პირსა მისსა:

განიღვიძა ფარნაოზ და განუკვირდა, სიზმარი იგი ესე არს, მე წარვალ

ასპანს, და მუნ სიკეთესა მივეცემი: ხ~ მას დღესა შინა განვიდა და ნადირობდა

მარტო, და დევნა უყო ირემთა ველსა დიღომისასა, და ივლტოდეს ირემნი

ღრიღალთა შ~ა ტფილისისათა: მისდევდა ფარნაოზ, სტყორცა ისარი

და ჰკრა ირემსა, და მცირედ წარვლო ირემმან, და დაეცა ძირსა კლდი-

სასა: მივიდა ფარნაოზ ირემსა ზ~ა, და დღე იყო მწუხრი, გარდა-

1-31 სტრ., 15

ჵდა, და დაჯდა ირემსა მასთანა, რათამცა დაჰყო მუნ ღამე იგი, და დილე-

ულმცა წარვიდა: ხ~ კლდისა მის ძირსა იყო ქვაბი, რ~ლსა ძირი აღმოქმნი

ლიყო ქვითა ძველად, და სიძველითა შეჰქნოდა დარღვევა შენებულსა მას:

მაშინ დაასხა წვიმა მძაფრი, ხ~ ფარნაოზ აღმოიღო ჩუგლუგი და გამო-

არღვია კარი ქვაბისა მის, რათამცა მუნ შიგა დაიმშრალა წვიმისა მის-

გან, და შევიდა ქვაბსა მას და იხილა მუნ შინა განძი მიუწდომელი, ოქ-

რო და ვეცხლი, და სამსახურებელი ოქროსა, და ვეცხლისა მიუწდომელი:

მაშინ ფარნაოზ განკვირდა და აღივსო სიხარულითა, და მოიგონა სი-

ზმარი იგი, და დაკრძალა კარი ქვაბისა ეგრეთვე: მსწრაფლ წარმოვიდა

და უთხრა დედასა თვისსა, და ორთა დათა მისთა: მასვე ღამესა წარმოვიდეს

სამნივე საჵედრებითა და ჭურჭლებითა, და იწყეს გამოღებად განძისა მის,

და დაფლვად სიმარჯვესა თვისსა, ვითარ განთენდებოდის: კ~დ ეგრეთვე

აღმოქმნიან კარი ქვაბისა მის, და ესრეთ გამოკრიბეს იგი ხუთ ღამე, და

გაიგულეს იგი სიმარჯვესა მათსა: მაშინ ფარნაოზ წარგზავნნა მონა

თვისი ქუჯისთანა, და ჰრქვა, მე ვარ ნათესავი უფლოს მცხეთოს ძისა, და

ძმისწული სამარა მამასახლისისა, და არს ჩემთანა ხვასტაგი დიდ ძალი:

აწ ინებე რათა ხვასტაგითა მით მოვიდე შენთანა, და ვიყვნეთ ჩვენ ძმა, და

ვიხმაროთ ჩვენ ხვასტაგი იგი ორთავე, გამოუჩნდეთ ჩვენ მტერად ა-

ზონ ერისთავსა, და სვემან ჩვენმან გვცეს ძლევა კეთილი: მაშინ განი-

ხარა ქუჯი სიხარულითა დიდითა, და ჰრქვა, აღდეგ და მოვედ ჩემთანა, და

ნუ შურობ ხვასტაგსა შენსა, და ხვასტაგითა შენითა განგი მრავლ-

ნე სპანი შენნი, ვ~ე გამოვსჩნდე მტერად აზონისა, მაშინ განიხარონ ყ~თა

ქართველთა აწყვედილთა მისგან, და მიწყვდეულთა, და ვგონებ რ~ლ

ჰრომთა მათგანიცა, გამოგვერთნენ, რ~ ურიცხვნი აწყვედილარიან მათ

განნიცა აზონისაგან: მაშინ ფარნაოზ ფარულად წარვიდა სიხარულით,

და რ~ი შესაძლებელიყო განძისა მისგან, წარიტანა თანა დედა და დანი

მისნი მისთანა, და მივიდა ქუჯისთანა, და ჰრქვა მას ქუჯი, შენ ხარ შშვილი

თავთა მათ ქართლისათა, და შენ გმართებს უფლება ჩემი, აწ ნუ

შურობ ხვასტაგსა შენსა, რათა განვამრავლნეთ სპანი: და უკეთუ მო-

გვ~ცეს ძლევა, შენ ხარ უფალი ჩემი, და მე ვარ მონა შენი: მაშინ

შეიერთნეს, და ეზრახნეს ოვსთა და ლეკთა, ხ~ მათ განიხარეს, რ~ არა

1-31 სტრ., 16

სთნდა ხარკის მიცემა აზონისა, და მოჰყვეს ოვსნი და ლეკნი, და განიმრავლეს

სპანი: ეგრისით შეკრბეს ურიცხვნი სპანი; და მომართეს აზონს: ხ~ აზონმან

მოუწოდა სპათა თვისთა და შემოკრიბნა: მაშინ ათასი მჵედარი რჩე-

ული ჰრომთა მათგანი, რ~ლთა ბ~რტი წაჰკიდებოდა აზონისაგან განუ-

დგეს აზონს, ხ~ სპანი რ~ლ დარჩომილიყვნეს ვერღარა მიენდო მათ, რ~

ყ~თა ზ~ა ბოროტისმოქმედ იყო: წარვიდა აზონ და მივიდა კლარჯეთს, და

განმაგრდა იგი სიმარგეთა შ~ა კლარჯეთისათა: ხ~ მოვიდა ფარნაოზ

Mცხეთას, და დაიპყრნა oთხნი იგი ციხენი Mცხეთისანი: და მასვე წელი

წადსა შ~ა დაიპყრა ყ~ი ქართლი, თვინიერ კლარჯეთისა: ამან ფარნაოზ

წარავლინნა მოციქულნი წ~ე მეფისა Aნტიოხოს ასურასტანისასა, და

წარსცა ძღვენი დიდ-ძალი, და აღუთქვა მას მსახურება და ითხოვა

მისგან შეწევნა ბერძენთა ზ~ა: ხ~ ანტიოხოზ შეიწყნარა ძღვენი მისი,

და უწოდა შვილად თვისად, და წარმოსცა გვირგვინი: და უბრძანა Eრისთა-

ვთა სომხითისათ, რათა შეეწეოდენ ფარნავაზს: ხ~ წელსა მეორესა ა-

ზონ მოირთნა სპანი საბერძნეთით, განძლიერდა ფ~დ, და მომართა ფარ-

ნავაზს: ხ~ ფარნავაზს განემრავლნეს მჵედარნი ქართლისანი, მოუწოდა

მათ და უჵმო ქუჯის და ოვსთა, და შეკრბეს ესე ყ~ნი, და მოერთნეს Eრი-

სთავნი ანტიოხოზისნი სომხითით, და ესე ყ~ნი შეჰკრიბნა ფარნავაზ,

და მიეგება ნაქალაქევსათანა არტანისასა, რ~ლსა ერქვა მაშინ ქაჯთა

ქალაქი, რომელარს ჰური. და ეწყვნეს მუნ, და იქმნა ბრძოლა დიდ-

ძალი, და მოსწყდეს ორგნითვე ურიცხვი: ხ~ იძლივნეს ბერძენნი ფა-

რნაოზისაგან. ივლტოდა ბანაკი მათი, და მოკლეს აზონი, და ურიცხვნი

სპანი მათნი მოსრნეს, და ტყვე ქმნეს, და წარვიდა ფარნაოზ, და მოსტყვენა

საზღვარი საბერძნეთისა Aნძიანძორისა. და Eკლეცით შემოიქცა, და

მოვიდა კლარჯეთს, და დაიპყრა კლარჯეთი, და წარმოვიდა მცხეთად სი-

ხარულითა დიდითა: ხ~ სიმდიდრესა ზ~ა მისსა დაერთო ხვასტაგი ა-

ზონისიცა, და ექმნა სიმდიდრე გარდარეული: ¯~ ეგრისს წყალს ქვე-

მოთ დარჩა ბერძენთა, რ~ მკვიდრთა მის ადგილისათა არა ინებეს გან-

დგომა ბერძენთა: მაშინ ფარნავაზ მისცა დაი მისი ოვსთა მეფესა ცო-

ლად, და მეორე დაი მისი მისცა ქუჯის ცოლად, და მისცა ქუჯის ეგრის

წყალსა და რიონს შუა ზღვითგან მთამდე, რომელსა შინა ეგრისი, და

1-30 სტრ., 17

სვანეთი და დაამტკიცა იგი Eრისთავად მუნ, და მან ქუჯიმ აღაშენა ციხე

გოჯი: მაშინ ფარნაოზ უშიშიქმნა ყ~თა მტერთა მისთაგან, და მეფე იქმნა

ყ~ა ქართლსა, და ეგურსა ზ~ა, და განამრავლნა ყ~ნი მჵედარნი ქართლო-

სიანნი: განაწესა Eრისთავნი რვანი, და სპასპეტი: Eრთი გაგზავნა მარგვის

ერისთავად, და მისცა მცირის მთითგან, რლ~რს ლიხი, ვ~ე ზღვამდე რიონს

ზემოთ, და ამანვე ფარნაოზ აღუშენნა ორნი ციხენი შორაპანი და დი-

მნა: და გაგზავნა მეორე კახეთისა Eრისთავად, და მისცა არაგვითაგან

ვ~ე ჲერეთამდე, რომელარს კახეთი და კუხეთი: მესამე გაგზავნა ხუნანი-

სა Eრისთავად, და მისცა ბერდუჯის მდინარითგან, ვ~ე ტფილისამძდე და

გაჩიანთამდეს, რ~ლარს გარდაბანი: მეოთხე გაგზავნეს სამშვილდეს E-

ისთავად, და მისცა სკვირეთისა მდინარითგან ვ~ე მთამდე, რ~ლარს ტაშირი

და აბოცი: მეხუთე გაგზავნა წუნდას Eრისთავად, და მისცა ფანავარით-

გან ვ~ე თავამდე მტკვრისა. რომელარს ჯავახეთი, და კოლა და არტანი: მე-

ექვსე გაგზავნა ოძრხეს Eრისთავად, და მისცა ტასის კარითგან, ვ~ე არსი-

ანთამდის: ნოსტის თავითგან ზღვამდის, რ~ლარს სამცხე და აჭარა: მეშვიდე

გაგზავნა კლ�