04.saglık alanına Özel istatistiksel yöntemler

8/20/2019 04.Saglık Alanına Özel Istatistiksel Yöntemler

1/33

SAĞLIK ALANINA ÖZELSAĞLIK ALANINA ÖZEL

İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERİSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER


2/33

Bir hastanede, bölgede ve ülkede sağlık alanındaetkin bir hizmet verebilmek için çalışma yerininkültürel, sosyoekonomik ve demografk yapısınıyansıtan oran, hız ve diğer istatistiklerinhesaplanması gerekir.

2ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


3/33

ORAN

Bir gözlem setinde, % olay içinde yer alan a olayınıntoplam içindeki payına oran denir, a olayının toplamolay içindeki gözlenme sıklığını belirtir.

&ran '('a))* n'a)+ % biçiminde gösterilir. % sayısınınbüyüklüğüne ve b büyüklük içinde a-nın gözlenmesayısına göre oranlar /00, /000, /0000 gibi sayılarla

çarpılarak 1, 10, 100 ... gibi değerlerle iade edilir.



4/33

ORAN

Örnek: Bir yılda ! bölgesinde 4000 hastalık olgsgörülmüş olsn. B olglardan 200 tanesi a hastası ise,toplam hasta sayısı içinde ! hastası görülme oranı

('a)* 200+4000*0.05 dir ve yüzde olarak 1 5 olarakbelirtilir.

B hastaların /2 tanesi ço6k el6i 'b) ise,('b)*'/2+4000)7/000* 10 3.85 olarak 'binde 3.85)hesaplanır.



5/33

HIZ

Belirli bir zamanda belirli bir olayın 'kaza, hastalık,ölüm, doğm vb.) gözlenme sayısının, başka bir olayıngözlenme sayısına bölünmesi ile elde edilengöstergeye hız denir.

Örnek: Bir şehirde bir yıl içinde ölenlerin sayısı, obölgenin yıl ortası nüsna bölündüğünde ölüm hızıadı verilen bir gösterge elde edilir.



6/33

NÜFUS İSTATİSTİKLERİ

Bir bölgenin veya ülkenin sağlık istatistiklerininhesaplanmasında en çok yararlanılan kaynak veriler,bölgenin nüs ve nüsn yapısal özellikleridir.

%üs bir bölgede veya ülkede belli bir zamandayaşayan bireylerin sayısıdır. %üs sayımı iki metotlayapılmaktadır. Bnlar

/. Bireylerin sayım anında blndğ bölge nüsndasayılması '9e a6to),

2. Bireylerin sürekli otrma yerlerindeki ikametlerinde'adrese dayalı) nüsta sayılması yöntemidir '9e :ro).

;ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


7/33

YIL ORTASI NÜFUS

$ılın ortası olarak 30


8/33

NÜFUS YOĞUNLUĞUBir bölgede veya ülkede kilometre kare başına düşenbirey sayısını gösteren bir ölçüdür.

=ürkiye>nin 20/0 yılı nüs 82 5;/ 000 ve yüzölçümü?/4.000 km2 oldğna göre 20/0 yılı =ürkiye nüsyoğnlğ825;/000+?/4000 * ?@./ olarak hesaplanır.

=ürkiye>de km2 ye ?@./ kişi düşmektedir.

?ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


9/33

NÜFUS ARTIŞ HIZIBir bölgenin nüsnn bir yıl içinde doğmlar ve ölümlerebağlı olarak artış ya da azalmasını iade eden bir kavramdırve aşağıdaki gibi hesaplanırA

%üs artış hızı binde '1o) olarak iade edilir. =ürkiye>denüs artış hızı 200@ yılı için binde /4.5 olarak tespitedilmiştir.

@ağlık !lanına "zel #statistiksel

$öntemler


10/33

NÜFUS ve NÜFUS ARTIŞI TAHMİN METOTLARI

%üsn belirli bir süre sonra ne kadar ola6ağınıtahmin etmek ama6ıyla veya nüsn artışı hızınıtahmin etmek için yararlanılan metotlardır.

n sık kllanılan nüs tahmin yöntemleri CsselDonksiyon ve Bileşik Daiz ve metotlarıdır.

Üssel Fonks!on Me"o#$: %üs artışının süreklilikgösterdiğini dikkate alan bir metottr.

/0ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


11/33

NÜFUS ve NÜFUS ARTIŞI TAHMİN

METOTLARI• %le&k F'( Y)n"e*: %üs artış hızının yıllara göredeğişmediğini kabl eden bir metottr.

• B ormüllerde, %t tahmin edile6ek nüs %o ,başlangıçnüsn 'bilinen nüs) r, yıllık nüs artış hızını ve t, yılolarak süreyi e*2.8/? tabii logaritma tabanını göstermektedir.

•

=E#F '=ürkiye #statistik Frm) nüs tahmini ve nüs artışhızını tahmin etmede üssel onksiyon metodnkllanmaktadır.

//ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


12/33

+İNSİYET ORANI

Clke veya bölge nüsnda her /00 kadına kaçerkeğin düştüğünü belirleyen ölçüdür. Ginsiyet &ranıaşağıdaki gibi hesaplanırA

=ürkiye>de 6insiyet oranı yaklaşık olarak /02 dir.



13/33

NÜFUS ,İRAMİ-İ

%üsn, 6insiyete göre yaş grplarına göredeğerlendiren bir grafktir. B grafkte koordinatsisteminin y ekseninde beşerli yaş grplarına göre yaşsınıHarı yerleştirilir.

Foordinat sisteminde I ekseninin sağ taraına erkek, soltaraına kadın nüs benzer ölçekle 'sayı veya yüzde)yerleştirilerek çizilen bir grafktir.

B grafkte 0J4 yaş grb tabanda olmak üzere herartan beşli yaş grplarının ykarıya doğra orantılıdikdörtgen çbklarla dizilerek iki 6insin aynı yaşgrbndaki ve genel nüs içindeki yoğnlğkarşılaştırılır.



14/33

NÜFUS ,İRAMİ-İ

Keniş tabanlı bir piramit doğm oranının yüksek oldğngösterir.

Dıçı biçimindeki bir piramit ise düşük doğm ve ölüm hızınıdolaysıyla nüsn süratle yaşlı nüs yapısına kaydığını gösterir.

%üs piramidi ülkelerin sosyoJekonomik drmlarını yansıtmalarıbakımından önemlidir. 9ört arklı nüs piramidi tipi vardır. Bnlar



15/33

ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler

/5

=ürkiye /@@0 yılı nüs piramidi


16/33

ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler

/;

=ürkiye 200? yılı nüs

piramidi


17/33

-OĞUMLAR le İL.İLİ İSTATİSTİKLER

• +'nl/ -o0$*: Kebelik süresine bakılmaksızın anavü6dndan ayrıldığı anda 6anlılık belirtisi gösteren'solk alma, kalp atımı, kordonda nabız ya da çizgilikasların hareketi gibi) gebelik ürününe 6anlı doğmdenir.

• Fe"1s Öl1*1: Kebelik süresine bakılmaksızın anavü6dndan ayrıldığı anda 6anlılık belirtisi göstermeyengebelik ürününe etüs ölümü denir.

• B bağlamda gebelik süresi, 2? hatadan az olan etüsölümüne erken fetüs ölümü ya da düşük , 2? hatadangeç olan etüs ölümüne geç fetüs ölümü ya da ölüdoğum denir.



18/33


.e2elk S1resne .)re -o0$*l'r

(rematre 9oğmA Kebelik süresi 38 hatadan az olan6anlı doğmlara prematüre doğm denir.

%ormal 9oğmA 3?J42 hata arası olan doğmlaranormal doğm denir

rmatüre 9oğmA 43 hatadan azla olanları da

srmatüre doğm denir.

/?ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


19/33


-o0$* A0/rl/0/n' .)re %e2ekler

9üşük 9oğm !ğırlığıA 9oğm ağırlığı 2500 gr.-dan azolan bebeklerdir.

%ormal 9oğm !ğırlığıA 9oğm ağırlığı 2500J4250 gr.arasında olan bebekler normal doğm ağırlıklıdır.

$üksek 9oğm !ğırlığıA 9oğm ağırlığı, 4250 gr.-dan azla

olan bebeklerdir.Bnlar tosn6k olarak da tanımlanır.

lde edilen doğm verileri hız ve oran gibi ölçülerletanımlanarak analiz edilir.

/@ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


20/33

KA%A -OĞUM HIZI

Bir yıl içinde olan 6anlı doğm sayısının yıl ortası nüsabölünmesiyle elde edilir.

B ölçü ve her bin nüsa kaç 6anlı doğm düştüğünü

gösterir ve doğrganlık hakkında kaba6a bilgi verir.

=ürkiye-nin 200? yılı F9


21/33

.ENEL -OĞUR.ANLIK HIZI

• 9oğrgan çağdaki /5J44 yaş grbndaki her bin kadına düşen6anlı doğm sayısını gösterir ve aşağıdaki gibi hesaplanır.

• =ürkiye-de 200? yılında /2;2333 6anlı doğm olmştr. /5J44yaş grbndaki kadın sayısı ise /80/2584 kişi olp,geneldoğrganlık hızı 200? yılı için 1o84.2 dir. $ani

• K9


22/33

ÖLÜM le İL.İLİ İSTATİSTİKLER

• Bir toplmdaki nüs değişiminietkileyen önemli aktörlerdenbirisi de ölümlerdir.

•

=oplmdaki ölüm olayları kabaölüm hızı, bebek ölüm hızı,yaşa ve 6insiyete özel ölüm hızıgibi göstergeler ile belirtilir.



23/33

KA%A ÖLÜM HIZI

• Bir ülke ya da bölgede bir yıl içinde görülen toplamölüm sayısının yıl ortası nüsa bölünmesiyle eldeedilen bir hızdır.

•

Bölge ya da ülkenin ölüm yapısı ile ilgili genel fkirvermek ama6ıyla yararlanılır.

• Faba ölüm


24/33

ORANTILI ÖLÜM ORANI• =oplam ölümlerin yaş grplarına oranlanması ile elde edilen bir ölüm göstergesidir.

• B ölçü genelde 0J4 yaş ve ;5L yaş grb için kllanılır. "lümlerin ne kadarının 0J4 yaşta, ne kadarının ;5L yaşta yoğnlaşma gösterdiğini belirtir.

• Keri kalmış ülkelerde &"&'0J4 yaş) diğer yaşların &"&-larına göre daha yüksektir.

• Kelişmiş ülkelerde ise ';5L yaş) grbnn &"& diğer yaş grplarının &"&-larına göre daha yüksektir.



25/33

MORTALİTE 3%r H's"'l/k"'n Öl1*4 HIZI

• Bir bölgede belirli bir hastalıktan ölümlerin o bölgeninyıl ortası nüsna bölünmesi ile blnan bir ölümhızıdır.

•

B hız hastalık türüne göre /000, /0000, /00000-deolarak verilebilir. Kenelde yüzbinde olarak hesaplanır.

• =oplmda yüzbin kişiden kaçının M hastalığındanöldüğünü iade etmek için yararlanılan bir hızdır.



26/33


• Bir hastalıktan ölenlerin genel nüs içindeki oranınıbelirlemek ama6ıyla hesaplanır ve genellikle en sıkölüme neden olan 5 hastalık sıralamasını belirlemedeönem taşımaktadır.

• "rneğin 2005 yılında =ürkiye yıl ortası nüs 80milyon ve b yılda =überkülozdan ölenlerin sayısı?000, Fanserden ölenlerin sayısı 40000, Falphastalıklarından ölenlerin sayısı /25000 ise bhastalıklara ait mortalite hızı nedirN

2;ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


27/33


• =überküloz mortalite hızı '2005) *'?0007/00000)+80000000*//.4

• $üzbinde //.4

• Fanser mortalite hızı '2005) * '400007/00000)+80000000*58./

• $üzbinde 58./

• Falp hastalıkları mortalite hızı '2005) *

'/250007/00000)+80000000*/8?.;

• $üzbinde /8?.;



28/33

%E%EK ÖLÜM HIZI

• Bir yıl içinde yaşına girmeden ölen bebeklerin o yılda6anlı doğan bebek sayısına bölünmesi ile blnr.

• B"


29/33

HASTALIKLAR le İL.İLİ İSTATİSTİKLER

Bir bölgede veya ülkede gözlenen hastalıklar

için gerekli sağlık tedbirlerinin alınması için

hastalıkların gözlendiği yer, bölge, mevsim veertler ile ertlerin 6insiyet ve yaş drmları

ile ilgili bilgilerin elde edilmesi gerekir.

2@ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


30/33

,RE5ELANS HIZI

• Bir hastalığın görülme sıklığı olarak da iade edilir.#n6eleme süresi içinde eski ve yeni olgların tümüdahil mev6t hasta sayısının risk altındaki nüsa

bölünmesiyle elde edilen bir hastalık oranıdır.

• Brada 'k) olg sayısına göre /00, /000, veya ..../00000 olarak alınır.



31/33

İNSİ-ANS HIZI

• #n6elenen sürede yeni gözlenen olg sayısının risk altındakinüsa bölünmesiyle elde edilen yeni olg gözlenme hızıdır

• Brada yeni olg sayısı, k, dikkate alınarak /00, /000 veya/00000 olarak alınır #nsidans hızı hesaplanmasındain6eleme süresi içindeki yeni olg sayısı dikkate alınırken(revalans hızı hesaplanmasında hem yeni hem eski mev6ttüm olgların işleme alınır.

3/ağlık !lanına "zel #statistiksel $öntemler


32/33

FATALİTE HIZI 3%r H's"'l/0/n Öl#1r161l1k H/(/4

• Belirli bir hastalıktan ölenlerin o hastalığayakalananların sayısına oranlaması ile blnan birhızdır.

• Belirli bir süre içinde ! hastalığına yakalananların bsüre içinde yüzde, bindeO. ' 1, 1o,...) ne kadarınınöldüğünü iade etmek için kllanılır.



33/33

ağlık !lanına "zel #statistikselö l 33

SORULARINIZ7

04.saglık alanına Özel istatistiksel yöntemler

Documents