014 kapital 07 04 2010

PROMENET 40-GODI[NIOT SISTEM PORASTOT NA SVETSKATA CENA VO PRILOG NA MAKEDONSKIOT ÊLIK

SREDA, 7. APRIL. 2010 | BROJ 14 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

KOLUMNA

RUBIN ZAREVSKI:DESTINACIJA NA NIÎJ XEB � STRANA 13

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA:

XON ÊMBERS:VO KRIZA NE SE RAZMISLUVA NA KRATOK ROK � STRANA 28

BIZNISOT BARA: BUXETOT DA PRETRPI STRUKTURNI PROMENI7

16VMRO-DPMNE GO STEGA OBRAÔTSOBRANIETO BEZ KONTROLA VRZ DR@AVNITE PARI

15

NA ZATVORAWE, VÊRA 06.04.2010, 13.00~.

MBI 10 0,67%MBID 0,57%OMB 0,69%

EVRO/DENAR 61,63DOLAR/DENAR 45,76EVRO/DOLAR 1,35

NAFTA BRENT 85,88EURORIBOR 1,21%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (06.04)

SE ÊKAAT IZMENI SE ÊKAAT IZMENI VO ZAKONOT VO ZAKONOT ZA DEVIZNO ZA DEVIZNO RABOTEWE ZA DA RABOTEWE ZA DA KUPUVAME AKCII KUPUVAME AKCII VO STRANSTVOVO STRANSTVO

2

IGOR [email protected] [email protected]

NAVIGATOR07.04.20102

Pratenicite ve}e nema da gi razgleduvaat g o d i { n i t e izve{tai na

Zavodot za revizija i zavr{nata smetka na dràvniot buxet. Ova e predvideno so izmenite na ~lenovite 33 i 34 od Zakonot za dràvna revizija, koi se usvoeni na Komisijata za fin-ansirawe i buxet na Sobranieto. Amandman-ite se predloèni od prateni~kata na VMRO – DPMNE, Sowa Delova Stojanovska, i ja dobija potrebnata poddr{ka vo mati~noto telo. So ovie izmeni, prakti~no se bri{e zakonskata os-nova i pratenicite ve}e nema da imaat uvid kako se potro{ile parite na gra|anite, nitu }e smeat da diskutiraat za nepravil-nostite vo raboteweto na instituciite registrirani od dràvnite revizori. Ova bea dovolni argumenti za SDSM, pridruùvana od novata prateni~ka grupa na LP, NA i NSDP, v~era da ja napu{tat redov-nata koordinacija kaj spikerot Veqanovski. Na ovie partii najverojatno }e im se priklu~i i Nova demokratija na Imer Sel-mani, od kade velat deka i tie se krajno nezadovolni

od poslednite slu~uvawa vo Sobranieto.Opozicijata tvrdi deka e nonsens da se vrzat racete na pratenicite na ovoj na~in i da & se dade prostor na Vladata da se rasfrla so dràvni pari bez pritoa da dava ot~et pred institucijata zadolèna da bide nejzin kontrolor.“Otsega izve{taite i zavr{nata smetka }e bi-dat dostaveni samo do ~uvarite vo Sobranieto i tuka }e zavr{i s$. Ova definitivno ja prelea ~a{ata. O~igledno e deka zaludno imame koordi-nacii koga nieden predlog na opozicijata ne e pri-faten, ni za delovnikot, ni za da se otvori rasprava za proektot “Skopje 2014”. Koordinaciite bea samo “ma~kawe na o~i” deka navodno ima debata i se bara konsenzus. Nie ve}e nema da u~estvuvame samo kako dekor na VMRO – DPMNE za da se falat deka postoi dijalog”, velat vo SDSM. Od najgolemata opoziciska partija za nivnata odluka za bojkot }e gi izvestat site ambasadi vo dràvata, kako i pretstavni{tvoto na Evropskata unija. Tie velat deka VMRO – DP-MNE svesno go degradira i uni{tuva Parlamen-tot koj od Brisel bil poso~en za edinstvena institucija rakovodena

od VMRO – DPMNE koja e dobro vodena.“Pretsedatelot Trajko Veqanovski ne uspea da go izdrì pritisokot od mati~nata partija VMRO – DPMNE, koja go isko-risti i preku nego si gi realizira svoite zamisli za celosna kontrola vo dràvata” obvinuvaat socijaldemokratite. Pretsedatelot Veqanovski ne ja komentira{e odluka-ta na opozicijata. Od ne-goviot kabinet velat deka legitimno i demokratsko pravo e na sekoja partija da se odlu~i na bojkot. K o o r d i n a t o r i t e n a prateni~kite grupi se sre}avaa edna{ nedelno i na tie sredbi se otvaraa dis-kusii za aktuelnite prob-lemi vo zakonodavniot dom. . So otsustvoto na partite od opozicijata, sostanocite }e se svedat na koordinacija me|u par-tite od vladeja~koto mnoz-instvo, a za Brisel tokmu vakvite sredbi dosega bea dokaz za postoeweto na dijalog. Ona {to doprva se o~ekuva e reakcijata na Unijata za ukinuvaweto na ona {to e osnovno vo site demokratii – Sobranieto da ima uvid vo izve{taite na revizija i, sekako, vo zavr{nata buxetska smetka . A so toa i site partii, vo pozicija i vo opozicija, da moàt da go kaàt svojot zbor..za {to se i plateni.

SREDA 7 APRIL 2010

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Odobrenija za gradba se izdadeni vo fevruari godinava, {to e za 9% pomalku vo odnos na is-tiot mesec lani, pokaàa najnovite podatoci na Dràvniot zavod za statistika. Najmnogu grade`ni

odobrenija se izdadeni za Skopskiot region (53), od koi 13 pripa|aat na op{tina Centar. Najmalku pak }e se gradi vo Isto~niot region, kade se odobreni samo devet gradbi. Spored predvidenata vrednost, najmnogu }e se vloùva vo Skopskiot, 566,5 milioni denari, i vo Polo{kiot region 566,2 milioni denari. Po op{tini, najmnogu pari za grade`ni raboti se predvideni vo Jegunovce i vo Centar, kade }e se potro{at 634,9 milioni denari, {to pretstavuva 32,1% od vkupnata predvidena vrednost na grade`nite objekti. Od 212 objekti, na 82,5% kako investitori se javuvaat fizi~ki lica, a 17,5% se delovni subjekti.

Makedon-skite kompanii kone~no dobija poevtinu-vawe

na nekoj energens. Po-evtinuvaweto e malo, no zna~ajna e porakata koja se ispra}a so nego. So namaluvaweto na cenata na gasot, za prvpat posle dolgo vreme e koregirana cenata na ovoj energens, vo nadolna linija. Po-evtinuvaweto se odnesuva na prenosot na gasot i na upravuvaweto so gaso-vodot, a odlukata na Regu-latornata komisija e za pozdravuvawe i krajnite korisnici velat deka se zadovolni. Iako cenite na gasot vo evropskite zemji se poniski, toa ne treba da go minimizira zna~eweto na negovata nova cena vo Makedonija. Ne e tajna deka Gazprom gi odreduva cenite na gasot vo zavisnost od pri-jatelskite odnosi koi gi imaat zemjite korisni~ki so Rusija. Ovde na{ite menaxeri ne moèa mnogu da vlijaat, zatoa {to tamu ima visoka politika. No, tie od poodamna apeliraa preku svoite komorski zdruènija do nadle`nite vo dràvava deka im e potreben poevtin gas. Sega, so novata cena, vo nekoj obem }e poevtini nivnoto proizvodstvo i }e bidat pokonkurentni na stranskite pazari. Dobro e {to najgolemite izvozno orientirani sektori, kako metalurgijata, u{te odam-na gi prefrlija svoite ka-paciteti za koristewe na gas. Ovaa granka go ~ini

polovina od makedonskiot izvoz i cenata na gasot e od isklu~itelno zna~ewe za nivniot nastap na stranskite pazari. Namaluvaweto na cenata gi ohrabruva i ostanatite kompanii koi dosega ne rabotea na priroden gas. Ve}e nekolku pogolemi kompanii od opera-torot so gasovodot Ga-Ma pobarale priklu~ok na gasovodnata mreà. Ovoj interes od kompaniite treba da bide povik do dràvata da stapi na scena i da ja gasificira celata zemja. Blagodatite na evtiniot ruski gas mora da gi po~uvstvuvaat i ostanatite kompanii vo zemjava. Zgolemuvaweto na dostapnosta na prirod-niot gas }e & pomogne na zemjava da se odlepi od “gasnoto” dno vo regionot. Ne e mo`no da barame od na{ite izvoznici da igraat pozna~ajna uloga bez da im ja obezbedime potrebnata infrastruk-tura. Zasega, so 30-tina kompanii nie sme “slepo gasovodno crevo” vo prenosot na gas. Dodeka na{ite sosedi “se tepaat” okolu toa kade da pominu-vaat idnite gasovodi-magistrali, nie kako da ne sme zainteresirani za edna vakva pridobivka. Proektite za gasifikacija na Makedonija so go-dini se vadat i stavaat vo fioka, vo zavisnost od interesite {to se involvirani vo celiot ovoj biznis. Sega, kone~no izbravme firma {to }e go pravi proektot za gas-ifikacija na zemjava. Da se nadevame deka krajnata realizacija na toj proekt

CELOSNA GASIFIKACIJA, [TO POBRZO!

212

nema da se vle~e kako izgradbata na êbren i Gali{te, na primer. Fakt e deka sega{nite 268 kilometri gasovodi vo zemjata se nezna~itelni vo sporedba so bugar-skite 3.000 kilometri ili so slovene~kite 850. Finalnata cena na gasot e okolu 20 denari za ku-ben metar, {to e dvojno pomalku vo odnos na cenata na mazutot, a 1,1 metar kuben gas zamenuva eden litar mazut. Koga }e gi sporedime ovie podatoci, }e sfatime kade bile prednostite na kompaniite od regionot.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

KATERINA SINADINOVSKAsinadinovska@ka pi tal.com.mk

VMRO-DPMNE GO STEGA OBRAÔT �OKOLU PRATENICITE

SOBRANIETO JA GUBI KONT-ROLATA VRZ TRO[EWETO NA DR@AVNITE PARI!So amandmanite na Zakonot za revizija se bri{e zakonskata osnova pratenicite da gi razgleduvaat finalnata smetka na dràvniot buxet i izve{taite na Zavodot za revizija

07.04.2010 3NAVIGATOR

Pro{irenata konfiskacija na imotot na lica obvineti za pote{ko kazneno delo go opfa}a ne samo imotot

steknat so krivi~noto delo, tuku i drugiot imot steknat najrano pet godini pred liceto da go stori deloto za koe e obvinet. Za toj imot, sudot treba da e uveren deka poteknuva od kriminalna aktivnost, a da ne e ponuden dokaz za legalno poteklo. Fakti~ki, koga liceto e obvineto i ima formulirano obvinenija, prvo se zamrznuva takviot imot, a potoa na obvinetiot pa|a to-varot za dokaùvawe na legalnosta - veli profesorot Vlado Kambovski. Toj predupreduva da se vnimava kako }e se izrekuva i sproveduva ovaa merka, odnosno da se ima cvrsti dokazi pred toa da se napravi.

NE IM BE[E DENOTLIDERI

Fi r m i t e voop{to ne se izraduvaa na vladinata odluka da gi oslobodi od

pla}awe na personalniot danok na dohod za no-vovrabotenite lica za period od tri godini. Vo tekstilnite kompanii ve-lat deka maka ma~at kako da isplatat plati na ve}e vrabotenite, pa na kraj pamet ne im doa|alo da vrabotuvaat novi lica samo poradi ovaa odluka.“Odlukata vo mala mera }e vlijae vrz namaluvawe na nevrabotenosta. Na{ata kompanija nema da vraboti novi lu|e bidej}i za toa treba da imame zgolemen obem na rabota, koj vo momentov go nemame bidej}i pazarot s$ u{te ne e

stabiliziran”, velat vo ko~anskata tekstilna firma Golden tekst. Rade Trajkovski od mesnata industrija Globus smeta deka vakvite merki ne se klu~ za re{avawe na problemot so nevrabote-nosta vo Makedonija bidej}i, spored nego, problemot ima poinakva dimenzija. Spored nego, rabotnicite se mnogu prebirlivi i ne im se raboti. “Kolku odlukata e politi~ka ili ne e ne moàm da kaàm. Merkata e vo red, no se somnevam deka }e pokaè rezultati bidej}i problem-ot so nevrabotenosta leì vo toa {to na mnogumina ne im se raboti, a ne vo toa {to ne moàt da najdat rabota. Na{ata kompanija ne gi koristi ovie privi-legii bidej}i vo najgolem del se odnesuvaat na lu|e nad 45-50 godini, koi ne se kvalifikuvani”, veli Trajkovski.

Pogolem optimist e pre-tsedatelot na Konfeder-acijata na rabotodava~i, Mile Bo{kov, koj o~ekuva novata vladina odluka, sepak, da ima pozitivni efekti. Odlukata na Vla-data se odnesuva na site rabotodavci koi godinava }e angaìraat nevrabo-teno lice na neopredeleno vreme, koe e evidentirano vo Agencijata za vrabotu-vawe najmalku edna godina. Taka na primer, raboto-davec {to ima vraboteno pet lica na neopredeleno rabotno vreme, ako vraboti u{te dve, koi se evidenti-rani kako nevraboteni vo Agencijata za vrabotuvawe pove}e od edna godina, }e bide osloboden od person-alecot za novovrabotenite za period od tri godini. Dokolku vo toj period go prekine rabotniot odnos na tri lica, bez razlika dali se novoprimeni ili prethodno vraboteni, go

gubi pravoto na oslobodu-vawe od personalec za novovrabotenite i za niv e dolèn da go plati da-nokot za vremeto za koe go koristel pravoto na osloboduvawe. Ovaa odluka mnogumina ja sporeduvaat so nekoga{nite beneficii {to gi nude{e Zakonot za pottiknuvawe na vrabotuvaweto na Branko Crvenkovski, koj prvo be{e donesen vo 1997 godina, a potoa i vo 2003 godina. Toga{ vladata na SDSM za novi vrabotuvawa dràvata go subvencionira{e raboto-davecot mese~no so po 1.800 denari za edno rabot-no mesto. Zakonot be{e kritikuvan od toga{nata opozicija, koja sega e na vlast. Spored t.n. Brankov zakon se vrabotija 14.840 lica kaj 5.486 raboto-davci.

�

TRAJKO VEQANOVSKI

PRAVDA ZA “MAVROVSKITE” RABOTNICIPo osum godini pauza i odloùvawe, kone~no po~na sudeweto na 22 nekoga{ni borci na U^K, obvineti zatoa {to za vreme na konfliktot vo 2000-2001 godina kidnapirale i se izìvuvale nad petmina grade`ni rabotnici na GP Mavrovo, koi rabotele na popravkata na patot Skopje-Tetovo, kaj seloto Grup~in.Slu~ajot so mavrovskite rabo t n i c i b e{e pr e d Ha{kiot tribunal za voeni zlostorstva, no e vraten vo Makedonija da se procesira pred doma{nite sudovi. Vo me|uvreme, se smenija nekolku javni obviniteli izminatite osum godini, no nieden ne najde hrabrost kone~no da go procesira ovoj slu~aj pred sudskite organi. Site go drèa predmetot vo fioka so godini. Osum godini slu{avme deka e potrebna politi~ka volja za po~etok na ova sudewe. Javnosta otvoreno postavuva{e pra{awe: “Dali sudstvoto vo Republika Makedonija raboti spored ne~ija politi~ka volja ili spored zakonot?”.

POBEDNIK

GUBITNIK

� �3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

Firmite voop{to ne se izraduvaa na vladinata odluka da gi oslo-bodi od pla}awe na personalniot danok na dohod za novovrabo-tenite lica za period od tri godini.

ARISTOTEL ONAZIS BRODOSOPSTVENIK I MILIJARDER SO GR^KO POTEKLO

PO IZVESNO VREME, PARITE SE BEZNAÂJNI. PRESTANUVAAT DA BIDAT CEL. OSTANUVA SAMO IGRATA

279 23%8%

MILIONI DOLARI E TRGOVSKIOT DEFICIT NA MAKEDONIJA VO PRVITE DVA MESECA GODINAVA

E NAMALEN UVOZOT NA POÊTOKOT OD GODINAVA

E ZGOLEMEN IZVOZOT VO PRVITE DVA MESECA OD GODI-NAVA, SPOREDENO SO ISTIOT PERIOD LANI

NAMESTO DEBATA, BOJKOT

Pretsedatelot na So-b r a n i e t o , T r a j k o Veqanovski, ne uspea

da izbalansira pome|u funkcijata {to ja vr{i i partiskiot pritisok. Doz-voli opozicijata da mu gi bojkotira sredbite na koor-dinatorite na prateni~kite grupi , so {to se ga na sostanocite {to se odrùvaat edna{ nedelno, me|usebe }e se koordiniraat partite od vladeja~koto mnozinstvo!? Za apsurdot da bide pogolem, opozicijata se odlu~i na vakov ~ekor poradi izmenite na Zakonot za dràvna re-vizija, so koi na pratenic-ite im se onevozmoùva da raspravaat za izve{taite na Dràvniot zavod za reviz-ija i za zavr{nata smetka na dràvniot buxet. SDSM direktno go obvini spikerot Veqanovski deka dozvolil preku nego, VMRO–DPMNE da ja realizira svojata zamisla za apsolutna kontrola vo dràvata. Veqanovski ne samo {to ne reagira{e na vakvite napadi, tuku od ne-goviot kabinet non{alantno odgovorija deka sekoja partija

ima pravo na bojkot.Dali Veqanovski }e prodolì da bide non{alanten i koga za bojkotot na koordina-tivnite sredbi }e razbere me|unarodnata zaednica, koja vo niv gleda{e demokratski is~ekor kon konstruktiven dijalog? Vo minatiot izve{taj na EU za napredokot na zemjata, Sobranieto be{e poso~eno kako instituci-ja koja dobro raboti. So vakviot odnos na spikerot kon edna seriozna rabota, sigurno e deka Brisel nema da bide non{alaneten vo svoite kritiki vo izve{tajot ovaa esen.

QUPÔ [VRGOVSKI

NIKOLA MAXIROV

Renomirani izdava~ki ku}i }e ja prevedat

negovata poezija vo SAD i Germanija

TIMOTI GAJTNER

Go odloì izve{tajot za manipulaciite so

juanot za u{te pove}e da ne gi uslo`ni odnosite so Kina

ANTONIO MILO[OSKI

Makedonija ja dobi svojata {ansa da

pretsedava so Komitetot na ministri vo Sovetot na Evropa

ALEKSANDAR PETRESKI

Partiskite prepuku-vawa ne mu pomognaa

da go napolni Ohrid so turisti za Veligden

VLADO KAMBOVSKI �profesor na Praven fakultet vo Skopje

VLADATA ]E OSLOBODUVA OD PLA]AWE PERSONALEC �

FIRMITE NE SE RADUVAAT NA NOV “BRANKOV ZAKON”

ALEKSANDRA DIMOSKA dimoska@ka pi tal.com.mk

VNIMATELNO PRI KON-FISKACIJA NA IMOT

Javniot obvinitel [vrgovski, koj e sinonim za obvinitelst-voto, za razlika od negovite prethodnici, sobra sila da ne ~eka politi~ka volja, tuku da postapi spored zakonot i da gi pobedi “nevernite Tomi”, koi poslednite meseci glasno komentiraa deka ovoj slu~aj }e bide zaboraven vo fioka. So ~itaweto na obvinenieto protiv prvite 11 obvineti vo ovoj slu~aj, predmetot izleze od fiokata i pove}e ne moè da se vra}a nazad. [vrgovski ja dobi prvata bitka”. Mu posakuvame da bide pobednik i na krajot od ovaa “vojna”.

i ai i a1se a GPnapje-n.ite QUPÔO [V[VRGRGOOVSKI

TRAJKO VEQEQANANOOVSKI

o-oau

-teaat }eodZ

NAVIGATOR07.04.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Nikoj ne znae{e za rabo-tite {to gi rabotel i za koi se somni~i Polan~ec,bidej}i i da znae{e, prvo nekoj }e go prijave{e. Navistina nikoj ne znae{e“.

BO@IDAR KALMETA minister za more, soobra}aj i in-frastruktura na Hrvatska

“Ostriot stav na Germancite vo odnos na finansiskata pomo{ za Grcija se temeli na moralno-rasniot pristap i na predrasudite deka Grcite ne rabotat dovolno”. TEODOROS PANGALOS

zamenik premier na Grcija

“Ne razmisluvam za ostav-ka i ne gledam mo`nost da se formira t.n. golema koalicija poradi lo{ite ekonomski re-zultati i niskata poddr{ka od javnosta. Vladata e uspe{na i zasluùva u{te eden mandat“.

BORUT PAHOR premier na Slovenija

� SVET

...GRI@A ZA BEGALCITE... Anxelina i Bred vo Saraevo

Poznatiot holivudski par Anxelina Xoli i Bred Pit go posetija Saraevo, vo ramkite na nivnata misija za

grià za begalcite. Xoli i Pit posetija nekolku begalski kampovi vo BiH.

...GOLEMI DOGOVORI... Putin prodava oru`je

Ruskiot premier Vladimir Putin ja krunisa posetata na Hugo âvez so dogovor za proda`ba na oru`je. Ruskiot

izvoz na oru`je vo Venecuela bi moèl da bide duri pet milijardi dolari.

...IPAD MANIJA...Turkanici pred APPLE

Turkanici pred prodavnicite na Apple stanaa sekojdnevie otkako kompanijata go pu{ti vo promet svoeto najnovo

mileni~e iPad. Samo vikendov bea prodadeni nad 700.000 par~iwa.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

HP pretstavi nov lap-top od presti`nata s e r i j a El i teBook , namenet za najpre-

finetite korisnici. HP Elite-Book 8740w ima displej so pozadinsko LED osvetluvawe, dijagonala od 17 in~i i rezo-lucija od 1920x1080 pikseli. Kako i kaj pove}eto HP laptop-kompjuteri, klien-tite imaat {irok spektar na komponenti koi moè da se instaliraat vo ovoj model. Moè da izberat me|u Intel procesor i i5 i7, a vo kompjuterot moè da se montira RAM-memorija do

16 gigabajti.[to se odnesuva do grafika-ta, korisnicite moè da iz-berat me|u Nvidia Quadro ili ATI FirePro grafi~ka karti~ka, so {to se pokaùva deka ovoj laptop e namenet za profesionalci. Sepak, vak-vata slika malku ja rasipuva nedostigot na HDMI port. No, laptopot ima dva USB 3.0 porta, eSATA, Firewire, VGA i DisplayPort adapter. Cenata se dviì od 1.999 dolari, za najevtinata vari-janta, do 3.899 dolari, za kompjuter so najdobri mo`ni komponenti.

PRENOSEN KOMPJUTER NA HP ZA PROFESIONALCI

Ot~et na gradona~alniciteGradona~alnicite na 51-ta op{tina od redovite na VMRO-DPMNE v~era mu davaa ot~et na premierot, Nikola Gruevski, za srabotenoto i za toa {to planiraat da go rabotat vo id-nina. Spored pretsedatelot na Sovetot na gradona~alnici na VMRO-DPMNE i gradona~alnik na [tip, Zoran Aleksov, ova e u{te eden dokaz deka partijata go ispolnuva ona {to go veti na izborite. Gradona~alnikot na Aerodrom, Ivica Konevski, se pofali deka }e gradi akvapark. Negoviot kolega od Kisela Voda, Marjan \or~ev, bara bulevar, bidej}i op{tinata mu bila “slepo crevo”. Bitolskiot gradona~alnik, Vladimir Talevski, najavi deka }e gradi podzemen premin pod [irok sokak. Gruevski im pora~a ostanatite tri godini od mandatot da prodolàt so zasileno tempo za da go realiziraat vetenoto.

K O M E R C I J A L E N O G L A S

07.04.20106 FOKUS

wnd.com/index.php?fa=PAGE.viev&pageId=134081)

PREMIEROT ZNAEPredupreduvaweto deka eks-tremniot islam postoi i vo Makedonija, dojde neposredno posle Nova godina i od izraelskiot vicepremier i minister za nadvore{ni raboti, Avigdor Liberman, za vreme na sredbata so na{iot premier, Nikola Gruevski, vo Erusalim koe glasi deka: “Na Balkanot mu pretstoi terorizam i na ovoj prostor }e se {iri Al kaeda koja }e instalira svoi }elii." I Liberman predupreduva deka dokaz za toa e patekata na parite na islamskite humani-tarni agencii naso~eni kon oblastite kade {to ìveat etni~ki Bosanci i Albanci. Tie se celni grupi vrz ~ija ekstremno islamska indok-trinacija Al kaeda deluva preku pari. Opasnosta od ovoj tip bezbednosni zakani za Makedonija e realna od dve pri~ini: na{ata dràva,

Republika Makedonija, ima svoi vojnici vo Avgani-stan, od skoro i vo Irak, aktivna ~lenka sme i na antiteroristi~kata koalicija koja ja predvodat Amerikan-cite. Spored procentot na vojnicite koi u~estvuvaat vo tie akcii nie tamu sme me|u najeksponiranite. Imame odli~ni i prijatelski vrski so Izrael... Taka {to normalno e da bideme na meta od strana na nepri-jatelite na SAD i Izrael. So toa morame da se pomirime bidej}i toa e cenata na poli-tikata koja sme ja odbrale kako dràva”. Onie {to gi analiziraat bez-bednosnite pra{awa, ocenu-vaat deka vo Makedonija ima plodna po~va za instalirawe na islamskiot radikalizam. Vtora pri~ina e {to vo pos-lednite godini ekstremnite muslimanski organizacii od arapskite zemji- Iran i Saudiska Arabija, no i od regionot na Bosna i Sanxak... uporno se obiduvaat da in-staliraat svoi ekspozituri na makedonska teritorija, toa najnapred be{e napraveno u{te vo ranite devedesetti godini so obid vo Makedonija da se registrira “Mlada Bosna”. Spored procenkite na bezbednosnite slu`bi nekoi islamski nevladini organizacii se postojano na rabot na noòt pome|u ona {to e dozvoleno vo ramkite na nivnite programi i ona {to upatuva na mo`nosti od islamski ekstremizam i povrzanost so sli~ni orga-nizacii koi vo svetot se na crnata lista kako }elii na Al kaeda.

Univerzitetskiot profe-sor Vladimir Pivovarov smeta deka prviot na~in za regrutirawe “novi bor-ci” e preku religijata, a vtoriot e so vlijanie na parite kaj siroma{nite slo-evi na gra|ani so islam-ska veroispoved. Skopskiot oxa, Ramadan Ramadani, vaka ja komentira izjavata na izraelskiot minister Liberman: “Posmatraj}i go globalno Balkanot, ne moè da se izzeme od ona {to se slu~uva vo svetot. No, pri sekoja analiza i davawe ocenki mora da se vnimava ovoj fenomen na terorizam da ne bide zloupotreben vo politi~ki celi. Ako gi pogledneme koi se ari{tata na terorizmot i kade se }eliite na Al kaeda toga{ }e vidime deka toa se glavno nefunkcionalni dràvi koi se plodno tlo za {irewe na islamskiot fundamen-talizam: Somalija, Jemen, Avganistan, kriznite podra~ja vo Pakistan... Najdobrata odbrana od terorizmot i od instaliraweto na }eli-ite na islamskite ekstrem-isti i nivnite teroristi~ki organizacii e jakneweto na funkcionalnata dràva, izgradba na demokratski institucii, doverba kon le-gitimnite pretstavnici na verskite zaednici. Da ne se ostava sloboden prostor za deluvawe na nelegitimnite i la`ni propovednici na verata, bidej}i vo site spom-enati dràvi kade {to ima problemi so legitimitetot na verskite slu`benici se poja-vuvaat }elii na islamskite fundamentalisti. S$ {to e sprotivno na ovie opredelbi dava mo`nost za politi~ki manipulacii, islamofobija i prikaùvawe na musli-manite, odnosno islamot vo Evropa kako “baba Roga” na koja treba da & se sprotivsta-vime so site sili. Toa moè da ima realni i nesakani posledici na podelbata na makedonskoto op{testvo” veli Ramadani.

[TO PI[UVA VO TAJNIOT IZVE[TAJ “KUR[UM 2” NA MI - 5!?

KOJ GO "PIKA POD TEPIH" PROBLEMOT SO VAHABISTITE VO MAKEDONIJA? �

ALEKSANDAR [email protected]

Dvapati za edna ne-dela se pojavija apokalipti~nite predupreduvawa za opasnosta od islam-

skiot fundamentalizam vo Makedonija. Prvo ugledniot londonski vesnik “Sandej Tajms” ob-javi deka ~etiri xamii vo Makedonija se pod kontrola na ekstremisti~ki islamski grupi. Vesnikot duri tvrdi deka prviot ~ovek na IVZ Sulejman Rexepi, li~no pot-vrdil deka ekstremisti~ki grupi se povrzani so global-nata teroristi~ka mreà na Al kaeda. IVZ ostro gi demantira{e ovie infor-macii i gi oceni kako zlona-merna konstrukcija od strana na “Sandej Tajms”. Samo tri dena potoa, pov-torno od London i toa od nivnata razuznava~ka slu`ba MI- 5 dojde sli~na in-formacija so predupredu-vawe za somnitelnite pari koi bogata{ite od Saudiska Arabija gi prefrluvaat na smetkite na razni “humani-tarni” organizacii vo Make-donija od koi se finasiraat vahabisti~kite aktivnosti i se gradat novi xamii.

REALEN PROBLEMVo Makedonija postoi realen problem so vahabistite i nitu IVZ nitu bezbednosnite strukturi ne smeat da go “pi-kaat pod tepih” ovoj problem. Ne e nikakva tajna deka is-

lamskite ekstremisti, koi se involvirani i vo strukturite na IVZ, vo nekolku navrati pri izborot na rakovodstvoto na ovaa verska zaednica upa|ale vo kancelariite na me{ihatot i so kala{nikovi mu se zakanuvale na reis-ul-ulema. Zagovornicite na tradi-cionalniot islam vo Make-donija ve}e nekolku godini predupreduvaat deka “bra-dosanite” so potskratenite pantaloni kontinuirano im vr{at pritisok da se vra-tat kon {erijatot, i ne im dozvoluvaat da gi posetuvaat

“nivnite” xamii. “Kapital” eksluzivno dojde do eden izve{taj od pred ~etiri dena vo koj se apos-trofirani najnovite podatoci na britanskite razuznava~ki slu`bi od Skopje vo koj se naglasuva deka: “Princo-vite od Saudiska Arabija koi imaat ogromni imoti vo centarot na London kako i vo okolinata na glavniot grad finasiraat izgradba na xamii na Balkanot i go propovedaat ekstremniot islam vo Makedonija." So toa, kako {to pi{uva vo ovoj izve{taj, na Makedonija & se zakanuva golema opasnost nejzinite vernici muslimani da go napu{tat tradicional-niot islam i da se priklu~at na vahabistite. Spored izve{tajot nasloven kako “Kur{um 2”, koj go potpi{al izvesniot Xozef Farah od razuznava~kata slu`ba MI 5, oficijalnite lica od Make-donija gi informirale bri-tanskite razuznava~ki ofic-eri vo Skopje deka parite koi pristignuvaat na smetkite na muslimanskite organizacii vo Makedonija pretstavuvaat zakana za destabilizacija na poumerenite islamski zaedni-ci na Balkanot. Spored ovoj izve{taj (objaven na 30 mart), minatata nedela britanskiot oficer vo Skopje izjavil deka 50 volonteri se regrutirani da zaminat vo Avganistan. Tie bea regrutirani od stra-na na nekolku islamisti~ki humanitarni organizacii koi od neodamna se pojavija vo regionot i za koi postoi somne` deka {irat ekstrem-izam i deka perat pari za teroristi~kite organizacii”. Spored istiot izve{taj, kontrarazuznava~kata i bez-bednosnata slu`ba na Bri-tanija MI- 5 utvrdila deka najmalku 300 princovi od Saudiskoto kralsko seme-jstvo davaat milioni funti za islamisti~kite grupi na balkanot pottiknuvaj}i gi da {irat omraza kon Zapadot i da regrutiraat borci za xihad vo Avganistan. (www.

�� Najdobrata od-brana od ter-orizmot i od instaliraweto na }eliite na islam-skite ekstrem-isti i nivnite teroristi~ki organizacii e jakneweto na funkcional-nata dràva, izgradba na demokratski institucii, doverba kon legitimnite pretstavnici na verskite zaednici...

FIZIONOMIJAZo{to e bitno za islamskite ekstremisti i Al kaeda da go osvojat ovoj prostor? Zatoa {to antropolo{kata fizionomija na lu|eto na ovie balkanski prostori e ista so fizionomijata na lu|eto vo Evropa, taka {to dokolku tie se angaìraat vo ovie teroristi~ki or-ganizacii i bidat podgotveni za teroristi~ki napadi vo Evropa, bezbednosnite slu`bi vo evropskite zemji mnogu pote{ko }e moàt da gi otkrijat i da gi prepoz-naat. Bidej}i lesno se pretopuvaat vo fizionomiite na evropskoto naselenie nasproti fizionomiite na lu|e koi doa|aat od islamskiot svet i po svojot izgled se razlikuvaat od Evropejcite.

DOSIEVo dosieto na CIA kako lider na vahabisti~koto dvièwe vo Makedonija se spomnuva i oxata Jakup Selimi (Selimovs-ki) od seloto Slup~ane koj vo Makedonija ja pretstavuva pakistan-skata ekstremisti~ka organizacija Xamati teblih, i ima (imal) vahabisti~ki kamp vo seloto Kondovo so koj e povrzan i Agim Krasni}i so svojata grupa.

�� “Kapital” ekskluzivno doznava deka britanskite razuznava~ki slu`bi seri-ozno predu-predile deka princovite od Saudiska Arabija go finasiraat ekstremniot islam vo Makedonija i regrutiraat volonteri za Avganistan

NOVI FRONTOVISpored analizata na Stratfor, Al kaeda saka da otvori desetina islamski frontovi, ne samo protiv SAD tuku i protiv Izrael, Evropa, Balkanskite zemji i Rusija. Iako Amerikancite na Balkanot bea na strana-ta na muslimanite, Al kaeda ne e zadovlna so osvoe-niot plen i so poziciiite koi gi ima na Balkanot i vo Evropa. Osama Bin Laden do{ol do podatoci deka SAD i Rusija imaat taen dogovor za zaedni~ko deluvawe protiv islamskiot fundamentalizam na Balkanot.

07.04.2010 7FOKUS

Dogovorot sklu~en minatata nedela me|u Vale od Brazil i anglo-avstraliskiot BHP Billiton so japonskite i

kineskite ~eli~arnici zna~i kraj na 40-godi{niot sistem na godi{ni dogovori i dolgi pregovarawa za utvrduvawe na cenite. So ovoj dogovor, vo idnina }e se premine kon sklu~uvawe na kvartal-ni dogovori povrzani so raste~kiot pazar na ~eli~na ruda. Analiti~arite velat deka sistemot na odrednici (benchmark) zavr{i i nema vra}awe nazad.Najgolemite svetski proiz-voditeli na ~eli~na ruda }e imaat ogromen profit na kratok rok od noviot sistem za odreduvawe na cenite na ~elikot.Nekoi analiti~ari prog-noziraat deka profitot na trite najgolemi proizvoditeli na ~eli~na rudi vo svetot Vale, Rio Tinto i BHP Bil-liton samo godinava }e se zgolemi za najmalku 5 mili-jardi dolari.

MAKEDONSKITE ELI^NI KOMPANII ZADOVOLNI

Razvojot na nastanite po ovoj klu~en dogovor e mnogu vaèn i poradi efektite koi }e gi ima vrz makedonskata ekonomija. Vo Makedonija, 30% od vkupniot makedonski izvoz go sozdavaat tokmu kompaniite od ~eli~nata i metalur{kata industrija, pa ottuka i golemoto zna~ewe na ovoj dogovor i negovite reperkusii vrz makedonskiot izvoz. Vrednosta na izvozot na 16 kompanii od ovoj sek-tor vo 2008 godina iznesuval 1,16 milijardi dolari!Aco Panov, glaven izvr{en direktor na Makstil smeta deka so noviot sistem na odreduvawe na cenite na

~elikot }e bide pote{ko da se pravat planovi poradi pogolemata mo`nost za vari-jacija na cenata na sekoi tri meseci. "Za nas e pova`no da se stabilizira finansiski-ot pazar, od koj {to }e zavisi finansiraweto na dolgoro~nite i krupni proek-ti koi koristat ~elik. [to pobrzo da se izbalansiraat pobaruva~kata na ~elik i na~inot na formirawe na negovata cena", objasnuva Panov. Zasega sostojbata na svetskite pazari e takva {to cenite na ~elikot se zgolemu-vaat mnogu pobrzo od cenite na finalnite proizvodi koi go koristat ~elikot kako vlez, {to se odrazuva nega-tivno vrz proizvoditelite na ~elik.Ilija Ge~ev, generalen direk-tor na IGM TREJD od Kava-darci, generalno pozitivno go ocenuva noviot na~in na odreduvawe na cenite na ~elikot. Toj smeta deka noviot dogovor me|u ru-darite i ~eli~arnicite }e im ovozmoì polesno planirawe, zalihi po poniski ceni i podobra proda`ba. "U{te dva meseci moè da se o~ekuva porast na cenite na ~elikot, a potoa cenata }e se stabilizira, {to }e bide dobro za makedon-skoto proizvodstvo. Kone~no moème da pravime profit i da gi balansirame lanskite zagubi", veli Ge~ev. Spored Dràvniot zavod za

statistika, vkupnata vrednost na makedonskiot izvoz vo januari 2010 godina iznesuva 187 milioni dolari pri {to vo izvozot najgolemo u~estvo imaat proizvodite od elezo i ~elik (valani proizvodi), oblekata, feronikelot i pre-rabotkite od nafta.

ZO[TO NOV SISTEM?Noviot cenoven sistem e odgo-vor na lanskoto blokirawe na pregovorite me|u rudnic-ite i kineskite proizvoditeli na ~elik, koga dvete stra-ni ne uspeaja da postignat dogovor za godi{nite ceni. Ramnoteàta vo svetskite

ceni na ~elikot nate`na vo korist na proizvoditelite na ruda otkako Kina iz-rasna vo eden od najgolemite potro{uva~i na ~elik vo svetot.Brendan Haris, analiti~ar od Avstralija, veli deka noviot cenoven sistem }e zna~i golem presvrt za svetskata ekonomija, bidej}i ne se menuvaat sekoj den cenovnite uslovi za edna od najzna~ajnite surovini vo svetot-~eli~nata ruda. Posebno ako se znae deka okolu 95% od potro{uva~kata na metali vo svetot otpa|a na

~elikot, a ~eli~nata ruda e glavnata surovina za proiz-vodstvo na ~elikot.

[TO ]E PREDIZVIKA NOV-IOT CENOVEN SISTEM?

Noviot cenoven sistem }e gi zgolemi tro{ocite za ~elik na aziskite proizvoditeli na ~elik za okolu 110 do 120 dolari za ton vo periodot od april do juni, {to e rast za 80% do 100% vo sporedba so cenata od 60 dolari, po koja se sklu~uvaa godi{nite dogovori minatata godina.Proizvoditelite na ~elik velat deka zgolemuvaweto na tro{ocite za surovini }e go kompenziraat so zgolemu-vawe na cenite na ~elikot. Prognozite se deka cenite na ~elikot bi moèle za kratok rok da se zgolemat za okolu 30%. Nekoi kompanii - proiz-voditeli na ~elik, ve}e gi zgolemija cenite na ~elikot vo o~ekuvawe na noviot cenoven dogovor. Poznava~ite na biznisot so ~elik prognoziraat deka cena-ta na toplovalanite ~eli~ni limovi na svetskiot pazar bi moèla da dostigne 725 do 750 dolari za ton do krajot na sledniot kvartal, {to e ogromen rast vo sporedba so cenite od 550 dolari za ton

vo januari 2010 godina, ili vo sporedba so najniskata cena vo 2009 godina od 380 dolari za ton.“Efektot od poskapite surovi-ni sigurno }e se prenese vrz potro{uva~ite”, veli Torn-sten Cimerman, analiti~ar na pazarot na ~elik vo HSBC vo London.Vode~kite japonski ~eli~ar-nici, me|u koi i Nipon Stil, kako i kineskite ~eli~arnici, vklu~uvaj}i go Baostil, ve}e potpi{ale novi kvartalni dogovori, a evropskite proiz-voditeli na ~elik doprva treba da gi potpi{at.Evropskata asocijacija na ~eli~nata industrija, koja pretstavuva nekoi od na-jgolemite kompanii od ovaa industrija, me|u koi Ar~elor Mital i Tisenkrup, predu-predija deka zgolemuvaweto na cenite na ~eli~nata ruda neizbe`no }e ima zna~itelno vlijanie vrz cenite za kra-jnite potro{uva~i.Analiti~arite, pak, predu-preduvaat deka noviot ceno-ven sistem moè da prediz-vika dopolnitelno da se zgolemat cenite na ~eli~nata ruda vo tekot na letoto, so rastot na spot-cenite na ~elikot.

VERICA [email protected]

� PROMENET 40-GODI[NIOT SISTEM ZA ODREDUVAWE NA CENITE NA ÊLI^NATA RUDA

CENATA NA ÊLIKOT NA SVETSKO NIVO MO@E DA SKOKNE ZA OKOLU 30%, OTKAKO MINATATA NEDELA RUDARITE I ÊLIÂRNICITE DOGOVORIJA NOV SISTEM ZA PRESMETKA NA CENITE NA ÊLIKOT. TOA ]E PREDIZVIKA ZGOL-EMUVAWE NA TRO[OCITE ZA PROIZVODSTVO NA MNOGU PROIZVODI ZA SEKOJDNEVNA UPOTREBA, OD AVTOMOBILI DO APARATI ZA DOMA]INSTVO.

ACO PANOVMAKSTILNajva`no za nas e da se stabilizira finan-siskiot pazar od koj {to zavisi finansiraweto na dolgoro~nite proekti koi koristat ~elik kako vlez. Ako toa se izbalansira so noviot na~in na odredu-vawe na svetskite ceni, toa }e bide dobro i za nas

]E POSKAPI SE OD ÊLIK – OD ZGRADI, DO FRI@DERI!U{te od 1960 godina pretstavnicite na najgolemite kompanii za rudi vo svetot odrùvaat tajni pregovori za da gi dogovorat cenite-odrednici (ben~mark) za dogov-orite so golemite proizvoditeli na ~elik. Vo tekot na minatata godina ovoj sistem na cenovni pregovori be{e predizvikan otkako Kina, koja vo izminatite 10 godini prerasna vo najgolem potro{uva~ na surovini, odbi da gi prifati cenite dogovoreni me|u proizvoditelite na ~eli~na ruda i japonskite ~eli~arnici. Napu{taweto na standardnite godi{ni dogovori za odreduvawe na cenite moè da dovede do pogolema ne-stabilnost na cenite na ~elikot i ostanatite proizvodi za ~ie proizvodstvo se koristi ~elikot kako surovina, kako na primer brodovi, avtomobili, aparati za doma}instvo, grade`nite objekti, a neizbe`no }e vlijae i vrz profitabilnosta na kompaniite - proizvoditeli na ~elik od celiot svet.

CENATA NA ÊLIKOT NA SVETSKO NIVO MO@E DA SKOKNE ZA OKOLU 30%,OTKAKO MINATATA NEDELA RUDARITE I ÊLIÂRNICITE DOGOVORIJA NOV SISTEM ZA PRESMETKA NA CENITE NA ÊLIKOT TOA ]E PREDIZVIKA ZGOL

D D C DSISTEM ZA PRESMETKA NA CENITE NA ÊLIKOT. TOA ]E PREDIZVIKA ZGOL-

PORASTOT NA SVETSKATA CENA VO PRILOG I NA MAKEDONSKIOT ÊLIK

KINA STANUVA KLUÊN IGRAÔd sredinata na 90-te godini Kina se nametna kako klu~en igra~ na svetskiot pazar na ~eli~na ruda, za-menuvaj}i gi tradicionalno najgolemite uvoznici, kako Japonija i Ju`na Koreja. So ekspanzijata na izvozot od Brazil namesto od Avstralija, transportot na rudite stana podolg. êli~nata ruda e od klu~no zna~ewe vo in-dustrijata za proizvodstvo na brodovi, iako ponekoga{ tro{ocite na transport se povisoki od vrednosta na tovarot, poradi niskata cena na rudata.

30%zgolemuvawe na cenite

na ~elikot se o~ekuva na kratok rok na ~elikot

95%od potro{uva~kata na

metali vo svetot otpa|a na ~elikot ILIJA GEÊV

IGM TREJD Noviot dogovor generalno e pozitiven zatoa {to }e se regu-lira proizvodstvoto na ~elik i }e se namali mo`nosta za hiper-produkcija. Stabilnata cena e dobra za makedonskoto proizvodstvo

KOMPANII KOI NAJMNOGU PROIZVEDUVAAT ÊLI^NA RUDA (MIL. TONI, 2008)

NAJGOLEMI ZEMJI IZVOZNI^KI NA ÊLI^NA RUDA

NAJGOLEMI ZEMJI UVOZNI^KI NA ÊLI^NA RUDA


K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

07.04.2010 9OP[TESTVO

Po nekolkumese~no odloùvawe i po intenzivni konsultacii so revizorite, koi ja skeniraa sostojbata vo ~etirite dràvni kompanii-zagubari, do krajot na nedelava Vladata }e go raspi{e tenderot za proda`ba na EMO, OHIS, Tutunski kombinat i na Eurokompozit.

�� ALEKSANDRA [email protected]

Do krajot na ne-delava kone~no treba da se znae koj }e bide mod-elot po koj }e se

prodavaat ~etrite dràvni kompanii-zagubari. Spored informaciite od Minis-terstvoto za ekonomija do koi dojde “Kapital”, Vla-data vo narednite denovi treba da donese odluka za raspi{uvawe tender za proda`ba na EMO-Ohrid, OHIS, Tutunski kombinat i Eurokompozit. Vo Ministerstvoto velat deka konsultantite koi rabotea na analizata na finansiskata i delovnata sostojba vo kompaniite izminatava nedela bile na intenzivni sredbi so vladini pretstavnici. Kone~nata odluka za proda`ba, kako i na~inot na koj }e se prodavaat zagubarite }e se znaat za nekolku dena. Ova e pos-ledniot obid na Vladata da gi prodade ~etrite kompanii koi dosega nekolkupati neuspe{no bea ponudeni na proda`ba i uporno bea promovirani na roud-{ouata na Vladata pred stranskite investi-tori. Otkako ne uspea da

najde kupuva~i, Vladata minatata godina odlu~i da najmi dve revizor-ski ku}i koi }e pomognat da se najde najdobriot prodaèn model, za {to plati 700.000 evra. No, pra{awe e dali navis-tina ovoj pat s$ }e odi spored planot. Dosega site najavi od Vladata se iz-jalovija. Prvi~no tenderot za zagubarite treba{e da se objavi na po~etokot od godinata, no nekolku pati be{e odloùvan navodno bidej}i se ~eka{e Vladata da odlu~i. I premierot Nikola Gruevski najavi deka najdocna do po~etokot na mart Vladata }e izleze so najdobroto re{enie za proda`ba na zagubarite i }e objavi javen povik, no i toj rok e probien. [to se dogovorile konsul-tantite i Vladata, zo{to docni tenderot, koj }e bide modelot na proda`ba i dali ima zainteresirani

kupuva~i, nikoj ne kaùva. Spored informaciite {to gi dobivme od revizorite Bulbrokers i Dilojt, tie predlagaat sekoja kom-panija da odi posebno na tender, a kako glaven problem ja poso~uvaat prevrabotenosta. Kako {to ve}e pi{uva{e Kapital, revizorite i sugerirale na Vladata da ne go obvrzuva idniot kupuva~ zadrùvawe na brojot na vraboteni vo period od nekolku godini, no toa ne bilo prifateno. Kako glaven problem osven prevrabotenosta ostanu-vaat i neevidentiranite dolgovi, sudskite sporovi, ekolo{kite problemi koi najmnogu }e gi odbijat zainteresiranite inves-titori. Vo ovie ~etri kompanii rabotat nad 4.000 lica, od koi 1.870 vo EMO, 900 vo OHIS, 1.200 vo Tutunski kom-binat i okolu 400 vo

Eurokompozit. Nadeìte na premierot Gruevski se svrteni kon konsultan-tite. Vo negovata posledna izjava toj potencira{e deka kone~nata ocenka na konsultantskite ku}i }e pokaè koj }e bide na~inot na koj }e se bara strate{ki partner za kom-paniite.“Tuka ima mnogu detali na koi treba da se obrati vnimanie, no za Vladata e klu~no strate{kiot inves-titor da go zadrì brojot na vraboteni vo slednite pet do sedum godini", izjavi Gruevski pred dva meseci. Sepak, vo kon-sultantskite ku}i smetaat deka tenderot ne bi trebal da doìvee u{te edno fijasko bidej}inapravile analiza na pazarot i na kompaniite i gi napravile tender-skite uslovi da bidat poatraktivni. Ostanuva na Vladata da re{i. Mina-tata godina dràvata kako dominanten sopstvenik na kapitalot vo ovie ~etiri kompanii nivnite dolgovi

TENDEROT ZA ZAGUBARITE DO KRAJOT NA NEDELAVA?!

VLADATA VETI NOV ROK ZA OBJAVUVAWE PRODA@BA �

gi pretvori vo traen vlog, {to be{e edna od prvite antikrizni merki na Vla-data. Vo EMO dràvniot kapital iznesuva 65%, vo OHIS 80%, vo Tutun-ski kombinat blizu 70%, dodeka pak Eurokompozit

e celosno vo dràvna sopstvenost. Vkupniot dolg na zagubarite iznesuva 140 milioni evra. Spored presmetkite na Vladata, proda`bata na zagubarite bi trebalo da zavr{i vo rok od 12 meseci.

140 milioni evra

iznesuva vkupniot dolgna ~etirite kompanii

700.000 evra plati Vladata za angaìrawe dve revizorski ku}i koi treba da pomognat

za da se najde najdobriot na~in za proda`ba na zagubarite


4.000 lica momentalno

se vraboteni vo ovie kompanii

OP[TESTVO07.04.201010

So krvodari-telska akcija me|u vraboten-ite i stru~en sostanok na koj se prezentiraa predavawa

od sovremenata medicina, prvata privatna bolnica Remedika v~era go obeleà jubilejot pet godini rabota. „Remedika po~na so mal tim od samo 50 lekari entuzijasti, a sega rabotat vkupno 173. Sekoj od niv e profesionalec vo svojata oblast. Site vraboteni zaedno se borat za podo-bruvawe na zdravstvoto i na neefikasniot sistem vo Makedonija. Investi-rame i vo oprema i vo edukacija na kadar i so toa se stremime da bideme najdobri”, izjavi Elica Jordanova, direktor na Remedika.Taa istakna i deka Re-medika razvila mreà na edukativni centri vo koi vrabotenite steknuvaat

Prvata privatna bolnica Remedi-ka nabavi nova oprema, koja }e se montira vo sledniot period, a so nea }e se vr{at genetski ispituvawa na embrionot

��

REMEDIKA GO PROSLAVI RODENDENOT SO NOVA OPREMA

PETGODI[EN JUBILEJ �

ALEKSANDRA SMILESKA [email protected]

120.000 pacienti se pregledani vo Remedika vo izminatite pet

godini, otkako postoi bolnicata

i razmenuvaat iskustva. Najposeteni se Klini~kiot centar vo Qubqana i grupacijata Axi badem od Turcija. “Na{a gordost ovaa godina pretstavuvaat i prvite zavr{eni specijalisti, koi se profilirani za potrebite na bolnicata”, re~e Jordanova.Remeedika vo izmina-tite pet godini beleì zna~itelni i uspe{ni rezultati vo nudeweto zdravstveni uslugi. "Moème da se pofalime so ogromen broj uspesi za ovoj period. Kaj nas se pregledani nad 120.000

pacienti, napravivme 4.200 ginekolo{ki intervencii, 3.000 hirur{ki inter-vencii, a se rodija i 2.500 bebiwa od koi 360 se so in-vitro oploduvawe”, potencira{e Andreja Ars-ovski, stru~en direktor vo Remedika. Bolnicata nabavi i nova oprema, koja treba da se montira vo sledniot peri-od. So ovaa oprema }e se vr{at genetski ispituvawa na embrionot. „Aparatot e pristignat i treba da po~ne da se up-otrebuva za dva meseci. So

nego roditelite odnapred }e znaat dali ima nekoja genetska bolest vo embri-onot”, informira Zoran~o Petanovski, ginekolog vo Remedika. Direktorkata Jordanova najavi deka vo septemvri }e otvorat dve polikliniki nadvor od Skopje. „So pomo{ na ovaa satelitska mreà, uslugite na bolnicata }e im bidat dostapni i na gra|anite od vnatre{nosta. Tamu }e rabotat lekari koi ìveat vo toj region, a odvreme-navreme kako konsultanti

}e gi posetuvaat specijal-isti od Skopje”, objasni Jordanova.Zasega Remedika ima dogo-vor so Fondot za zdravst-veno osiguruvawe samo za in-vitro oploduvawata, a ostanatite uslugi gra|anite gi pla}aat privatno. „Ovaa godina dogovorite za in-vitro oploduvawa se trimese~ni samo poradi politikata na Fondot. Dogovorot se sklu~uva na odreden iznos, a sega{niot trend najavuva deka toj }e bide nadminat do krajot na godinata. “Lani imavme 500 pacienti. Bolnicata

e podgotvena da prifati i pove}e pacienti za in-vitro”, istakna Arsovski. Spored nego, s$ u{te ne se razgovaralo za dogovor so Fondot za celosno leku-vawe so sini karton~iwa, a toa najmnogu zaviselo od Fondot. “Veruvam deka naskoro }e treba poseriozno da sedneme da gi prodiskuti-rame ovie pra{awa so ~elnicite na Fondot za da vidime koi se nivnite potrebi i mo`nosti. Nie sme otvoreni za sekakov vid sorabotka”, re~e Arsovski.

Remedika po~na so mal tim od samo 50 lekari entuzijasti, a sega rabotat vkupno 173. Sekoj od niv e profesionalec vo svojata oblast.

07.04.2010 11OP[TESTVO

Vladata na Nikola Gruevs-ki gi zgolemi subvenciite za zemjodelcite za 20 pati, no dosega nema zgolemuvawe na prinosite. Neophodna e promena na modelot na raspredelba na subvenciite

��

GORAN [email protected]

Ministerstvoto za zemjodel-stvo treba da g o promeni mod e l o t z a raspredelba

na subvenciite, bidej}i za ovaa namena se odlevaat mnogu pari, a zasega nema pozna~ajno zgolemuvawe na prinosite, smetaat eksper-tite. Brojkite kaùvaat deka otkako Nikola Gruevski stana premier, subvenciite vo agrarot se zgolemeni za 20 pati, od 4,5 milioni evra vo 2005 godina na 100 milioni evra vo 2010 godina. No,

zemjodelskoto proizvodstvo stagnira. Goce Vasilevski, profesor na katedrata za poljodelstvo na Zemjodelskiot fakultet, predlaga da se vovede model na raspredelba na subvencii po predadena koli~ina, a ne spored zaseana povr{ina. “So subvencioniraweto na po-sevite po zaseana povr{ina gi pravime zemjodelcite mr-zelivi. Tie treba da se tru-dat da proizvedat {to pove}e p~enica. Vo proizvodstvoto na p~enica ostanavme na postojnite 2,8 do tri toni po hektar”, veli Vasilevski.Problemot na ovoj model e {to ne gi stimulira zem-jodelcite da gi primenat

potrebnite agrotehni~ki i agrohemiski metodi za da do-bijat pogolemi prinosi. Na{i izvori velat deka zemjodel-cite }e go poseat zemji{teto so merkantilna p~enica i }e apliciraat za subvencii, bez pri toa da se borat za povisoki prinosi. Tie poten-ciraat deka za da se poseat eden hektar p~enica i da se primenat site agrotehni~ki i agrohemiski merki potrebni se okolu 3.000 denari. A vo minatata godina Minister-stvoto za zemjodelstvo za eden hektar dodeluva{e po 8.000 denari po osnova na subvencii.Modelot {to se koristi vo Makedonija e kopija na toj

vo Evropskata unija, kade {to subvenciite se delat po povr{ina so cel da se stimuliraat zemjodelcite da ostanat na selo. No, pritoa ne e predvidena dispropor-cijata vo odnosot na selskoto i gradskoto naselenie vo Makedonija i vo EU. Vo Uni-jata samo 3% od naselenieto ìvee vo ruralni sredini, a vo Makedonija duri 30%. Ekspertite ukaùvaat deka subvenciite treba da im se dadat na kompanii i zem-jodelci koi se podgotveni da gi implementiraat najnovite standardi za proizvodstvo na hrana. Toa vo princip se golemite zemjodelski proiz-voditeli, no tie se àlat

Prvi~nata verzija na Predlog-zakonot za Akademijata za sudii

i javni obviniteli v~era pomina vo Sobranieto i pokraj ostrite reakcii i obvinuvawa od pratenic-ite na opozicijata. Spored ministerot za pravda Mihajlo Manevski, zakonot treba da gi zgolemi kvalitetot i efikasnosta na noviot sistem za izbor na sudii i javni obvin-iteli, kako i da go vovede “merit sistemot” i siste-

mot na kariera vo profe-sionalniot razvoj na ovaa fela. Toj se pofali deka vo zakonot se vgradeni iskustva od pove}e evrop-ski zemji. Manevski }e bide i del od up-ravniot odbor na Aka-demijata. No, pratenicite od SDSM go obvinija ministerot deka pravi politi~ka akademija za sudii i javni obviniteli. “So zakonot celosno se naru{uva vospostaveniot

koncept na rabotewe na Akademijata, a minis-terot za pravda na skrien na~in si ja zajaknuva svojata pozicija i uloga vo Akademijata so toa {to }e bide ~len na nejziniot upraven odbor. Ministerot }e vr{i prismotra i na tie {to se primaat, na tie {to polagaat i na tie {to educiraat. Na esnafot treba da mu se ostavi sam da predloì i izbere koj }e bide ~len na upravniot odbor”, re~e Ivanova.

deka so skalestata raspre-delba na subvencii dobivaat najmalku pari. “So godina{niot model za raspredelba na subvenciite za proizvodstvo na grozje e prevideno da se davat po 40.000 denari po hektar za fizi~ki lica, a za kompanii samo 4.000 denari. Ako lani zemavme 20 milioni denari od dràvata, godinava }e zememe samo tri milioni”, izjavi Mile Milev, komer-cijalen direktor na Goce Del~ev-Tikve{.Zatoa zemjodelskite proiz-voditeli i ekspertite ja sovetuvaat Vladata vedna{ da go promeni modelot za raspredelba na subvenciite,

koj }e se bazira na predaden-ite koli~ini, so cel da se zgolemi proizvodstvoto vo ovaa strate{ka stopanska granka vo zemjava.

Za edna nedela se kazneti devet lica za nepla}awe patarina na avtopatite

vo zemjava. Dràvniot in-spektorat za transport vo sorabotka so Ministerst-voto za vnatre{ni raboti vo periodot od petti do 11 mart izvr{il kontroli na punktovi vo blizina na naplatnite rampi kaj Mila-dinovci, @elino i Sopot. Licata za koi bilo utvrdeno deka ne platile nadomestok za koristewe na avtopatot treba da platat globa od

200 evra. Inspektorite za transport podnesoa i 27 barawa za poveduvawe prekr{o~na postapka protiv subjekti za nelegalno izvr{uvawe soobra}aj, a isklu~eni se {est vozila koi vr{ele nedozvolen me|uop{tinski liniski prevoz na pat-nici. Konstatirani se i zloupotrebi i prekr{uvawa na zakonot pri sloboden prevoz na patnici vo zem-java i kon stranstvo.

DEVET LICA KAZNETI ZA NEPLATENA PATARINA SDSM POVTORNO KONTRA MANEVSKI

SUBVENCIITE VO ZEMJODELSTVOTO NE GI DAVAAT OÊKUVANITE REZULTATI �

MNOGU PARI A MALI PRINOSI

SUBVENCIITE VO ZEMJODELSTVOTO NE GI DAVAAT OÊKUVANITE REZULTATI �

MNOGU PARI A MALI PRINOSI

So postojniot model na raspredelba na subvenciite, zemjodelcite stanuvaat mrzelivi, komentiraat ekspertite

100milioni evra se predv-

ideni za subvencii za zem-jodelstvoto za 2010 godina

8.000denari iznesuva{e

subvencijata za hektar p~enica vo minatata

godina

3%od populacijata vo EU

ìvee vo ruralni sredini

07.04.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

� KOMENTAR

Po~ituvani ~itateli ...Va{ite komentari, zabele{ki i pofalbi na temite objaveni vo dnevniot vesnik Kapital, kako i vo magazinot Kapital, moète da gi napi{ete i ispratite na na{iot meil: [email protected] i naskoro i na facebook

... Kontaktirajte so nas, ima zo{to ...

VERICA [email protected] JORDANOVAjorjjj danova@ka@@@ pitppp al.com.mk

ÊLIKOT E TOP-TEMA SEKA-DE, OSVEN VO MAKEDONIJA

Vladata go zanemaruva faktot deka 30% od vkupniot makedonski

izvoz go sozdavaat kom-paniite od ~eli~nata i metalur{kata industrija. I faktot deka duri 18 kompanii od ovoj sektor se izvoznici. Kompanii od koi zavisi devizniot priliv vo buxetot. Vrednosta na izvozot na 16 kompanii od ovoj sektor vo 2008 godina iznesuval 1,16 milijardi dolari! I pokraj toa Vla-data ne pravi ni{to da im ja olesni rabotata. Naprotiv. Kompaniite sami nabavuvaat struja, pla}aat skap gas, koristat skapa, neefikasna i dotraena infrastruktura... Redno vreme e i ~elikot da stane glavna tema i za makedon-skata vlada kako {to e top-tema sekade vo svetot! Reakcii doa|aat od site strani po klu~niot dogovor pome|u proizvoditelite na ~eli~na ruda od Brazil i Avstralija i kineskite ~eli~arnici – cenata na najbaraniot svetski proizvod, ~elikot, }e se definira kvartalno, a ne godi{no kako dosega. Svetot se vozbudi. Site klu~ni in-dustrii na dene{nicata, grade`ni{tvoto, ekonom-skiot rast na ekonomiite se bazira tokmu na ovoj proizvod. Ottuka i gole-mata vozbuda od predvidu-

vawata na relevantnite analiti~ari deka noviot dogovor }e predizvika porast na cenata za naj-malku 30% i poskapnuvawe na bukvalno s$- avtomo-

bili, zgradi, brodovi, elektri~ni aparati...Svetot e vozbuden poradi seto ova. No, ne i Make-donija. Osven kompaniite od ovoj sektor koi se direktno zasegnati od site promeni vo nivnata industrija, nadle`nite institucii koi treba da imaat ~etiri otvoreni o~i s$ u{te se pravat gluvi i slepi za problemite vo ~eli~arskata industrija, koja go “bilda” make-donskiot bruto-doma{en proizvod.

KATERINA [email protected]

DIVITE KOPAÎ KOPAAT, AMA I POTKUPUVAAT

Dràva so dva milio-ni ìteli ima samo eden vodostopanski

inspektor, a divi kopa~i kolku ti du{a saka. Ne deka go amnes tirame od odgovornost toj eden dràven inspektor, no toj i da leta, ne moè da im zastane na patot na “kriminalcite” koi nel-egalno “kopaat profiti” po re~nite korita. Samo na leto ~ista dobivka od devet milioni evra. Ma{ala...Vlasta vetuva{e deka namesto eden }e ima u{te 14 novi dràvni inspek-tori, no nema aber od toa. Nadle`nite smiruvaat, nelegalnite kopa~i go “sreduvaat” kriminalot zad sebe, zatrupuvaj}i gi dupkite kade {to neza-konski kopale, a davale i vetuvawe deka pove}e nema da go pravat toa. Zarem dràvata gi am-nes tira kriminalcite so “ìmi majka”? Kako moè potoa da ne cveta kriminalot? Pa treba li da padne èlezni~kata pruga Gradsko-[ivec za nadle`nite da ja sank-cioniraat firmata za koja znaele deka divo kopala. Iako Upravata za vodostopanstvo pri Minis-terstvoto za zemjodelstvo go znaela identitetot na divite kopa~i, a dobila i molba od op{tina Rosoman inspekciite da izlezat na

teren, slu~ajot zavr{il so spogodba me|u divite kopa~i i Makedonski èleznici. Koj i za {to pregovara i smee li da go pravi toa? Zo{to se

zamiùva pred krimi-nalot so rudnoto bogat-stvo vo zemjava, kade {to leàt milioni evra? Ako kriminalcite pominu-vaat nekazneti, xabe e i toj eden inspektor. Zna~i kriminalot se amnestira i nekoj mora da odgov-ara za toa. A deka ima divo iskopuvawe moè da vidi sekoj {to }e podzastane na patot od Katlanovo do Veles, kade {to }e se iznagleda divo razorani bregovi, re~ni korita, duri i “vredni rabotnici” na teren. Samo nema inspektori.

RUBIN ZAREVSKIKonsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski docent

RUBIN ZAREVSKIKonsultant zastrate{ki menaxment i

ustrate{ki menaxment i univerzitetski docentr

univerzitetski docent

Dokolku denot se poznava po utroto, makedon-skiot turizam predvoden od

ohridskiot u{te dolgo vreme }e bide vo no}en son. Neto-dohodovnata granka, koja vo sekoja dràva zna~itelno go podobruva platniot bilans, vo Makedonija pra{awe e dali vo 2010 godina }e go dostigne neto-nivoto od okolu 65 milioni evra. Na samo dva meseci od po~etokot na turisti~kata sezona, site zemji od regionot (se razbira bez Make-donija) objavija ceni od koi moè da se presmeta deka }e bide poevtino da se odi na odmor otkolku da se prestojuva doma. So promotivni ceni od 10 evra na den i toa i vo mesecite juli i avgust, Crna Gora, Grcija i Al-banija }e konkuriraat za sekoj turist od regionot. Kaj nas ovoj sektor od ekonomijata ostanuva celosno marginaliziran i u{te edno “pole na pla~ot”. Dokolku vo minatoto nekoj veruva{e deka vo kontinuitet se potrebni golemi investicii za da se pozicionirame kako turisti~ka destinacija, stanuva jasno deka i na ova pole sme specifi~ni i deka kaj nas problemot e razli~en. Kako i ne bi bil koga na edno edin-stveno pra{awe “kako da se bide uspe{en?” dobivame razli~ni odgo-vori. Za turoperatorite nedostigaat direktni avi-onski linii. Hotelierite se àlat na nestru~nosta na dràvnite funk-cioneri koi rabotat na ovaa problematika, a ovie, pak, komenti-raat deka generalnata kriza se odrazuva i vrz turizmot i zatoa s$ e normalno. Kone~no, golem del od turisti~kite rabotnici se àlat na zakonot za pu{ewe, {to bi zna~elo deka dokolku bi se vratilo po staro, }e se soo~ime so napliv

od stranski i doma{ni turisti. Ova e samo alibi za da se dràt o~ite {irum zatvoreni pred realnite sostojbi. Kako izgleda{e ova na teren, be{e evidentno za vreme na Veligden-skite praznici vo Ohrid, koj li~e{e na “grad na duhovite”. Ni traga od stranskite turisti, koi bea dolgo najavuvani. Samo ponekoja register-ska tabli~ka od na{iot severen sosed i toa be{e s$. Gi nema{e gostite od Albanija, koi pred nekoja godina kako invazija gi napolnija gradskite hoteli. Avtobusite od Bugarija gi ima{e kako prestapen fevruari, a Grcite poradi niskite doma{ni ceni ostanaa vo svojata dràva, cenej}i deka treba podobro da si ja zapoznaat. Ne ni se vinovni nitu ezeroto, nitu zakonot za pu{ewe. Ednostavno najgolemiot del od turisti~kite rabotnici i funkcioneri nemaat ~uvstvo za turizam. Kako poinaku da se objasnat odredeni fakti koi se porazuva~ki? Vo praznite hoteli no}evaweto e 50 evra (nejasno e kako ova e 40% najaveno namalu-vawe), rabotat samo tri gradski hoteli, a kafe na edna od nivnite terasi ~ini 90 denari. Otsustvoto na strategija ne gi otvori vratite na pogolemite hoteli na krajbre`jeto, a za kratko vreme na kejot na Ohrid }e prestanat da rabotat u{te dva hoteli. Uslu-gata prodolùva da e na rudimentirano nivo, koe gi dvoumi turistite dali voop{to da pobaraat do-polnitelna “pija~ka”. Ni traga od tradicionalnite makedonski specijaliteti i drugite vonpansionski uslugi. Sportski turizam? Mislovna imenka. Dali prirodnoto bogatstvo i vozduhot, koi gi ima vo izobilstvo, se dovolni za da se pomestime od mrtvata to~ka? Za po~etok da, no za probiv na pazarite koi se visoko

konkurentni ova e nedo-volno. Makedonija za kratko vreme }e gi izgubi doma{nite turisti. Ova e dovolen argument za alarm. Moèbi na drugo mesto, no ne i kaj nas. Site sme zasiteni od slu~uvawata i otsustvoto na vizija. Potrebno e kone~no nekoj da po-entira so igra vo koja po{irokiot interes }e go postavi nad li~niot. Ohrid kako na{a na-jgolema turisti~ka desti-nacija se gradi, no ne so novi turisti~ki kapacite-ti, tuku so novi zgradi. Kratkoro~niot interes i potreba se bez nikakva analiza za posledicite od forsiranata izgradba, koja }e go blokira cen-tarot na gradot i }e go zadu{i razvojot na turizmot. Za kratko vreme verojatno nema da ima mesto da se razmi-nat dve vozila, a da ne zboruvame za prostor za parkirawe na vozilata so koi pristignuvaat tur-istite. Nikakva ideja za izgradba na novo ezersko pristani{te, marina, nova patna infrastruk-tura. Ekonomskata logika govori deka sega e ide-alno vreme vo koe treba da se lociraat golemi kapitalni infrastruk-turni investicii vo turisti~kite destinacii i da se zapo~ne so nivna realizacija. Ova ne se marginalni pra{awa i kategorii. Tie ja prestavuvaat osnovata za (ne)uspeh na turizmot. Se ~ini deka zasega ova nikogo ne go zagriùva. Nie sme fokusirani kon priv-lekuvawe na famozno potrebnite stranski investicii, koi mora da razbereme nema da dojdat pred da staneme ~lenka na NATO. A za odnosot na doma{niot kapital vo tekovnite uslovi, jasno govori faktot {to na{ite kompanii ne investiraat vo dràvata tuku na dru-gi pazari, kako {to se Srbija, Bugarija, Albani-ja, pa duri i vo Iran. Tie se vodeni isklu~ivo

DESTINACIJA NA NIÎJ XEB

�� Na samo dva meseci od po~etokot na turisti~kata se-zona, site zemji od regionot (se razbira bez Makedonija) objavija ceni od koi moè da se presmeta deka }e bide poevtino da se odi na odmor otkolku da se prestojuva doma. So promotivni ceni od 10 evra na den i toa i vo mesecite juli i avgust, Crna Gora, Grcija i Albanija }e konkuriraat za sekoj turist od regionot.

od ekonomskata logika i dovolno jasno go-vorat za pazarnite tendencii, za na{ata konkurentnost, no i za opciite koi se nudat i prifa}aat. Privatnite investicii vo make-donskiot turizam i vo ovoj slu~aj, poradi otsustvoto na jasna strategija i vizija, nema da gi doìveeme.


K O M E R C I J A L E N O G L A SK O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI07/APRIL/2010 15

Makedonskite kompanii go podrùvaat na-maluvaweto na cenite na gasot, i poten-ciraat deka ova nema mnogu da vlijae vrz namaluvaweto na krajnata cena na gasot koi ja pla}aat potro{uva~ite, no sepak, po-rakata koja ja upatuvaat regulatornite tela do kompaniite e mnogu zna~ajna

GORAN [email protected]

40% e namalen tro{okot za prenos

na priroden gas i upravu-vawe na sistemot za prenos

na priroden gas od minatata nedela

30kompanii koristat gas vo Make-

donija

80 milioni kubni metri gas se

potro{eni vo Makedonija, mi-natata godina

800 milioni kubni metri gas e ka-pacitetot postoe~kiot gasovod

POEVTIN GAS, POKONKURENTNI PROIZVODI

KATERINA [email protected]

Najgolemite makedonski kompanii korisnici na priroden gas ja pozdra-vuvaat odlukata na Regu-

latornata komisija na energetika so koja se namaluva cenata za transport na gas. Iako namalu-vaweto e nezna~itelno, tie smetaat deka doa|a vo vistinski moment i deka ova namaluvawe }e im gi namali proizvodnite tro{oci i }e gi napravi pokonkurentni na pazarot. Merkata za namaluvawe na cenata na gasot upati simboli~na poraka do stopanstvoto deka vo idnina }e koristi poevtin gas. Aleksandar Panov, generalen direktor na Makstil, potencira deka tro{ocite za energensi }e se namalat simboli~no, no deka ova e prva odluka so koja se namaluvaat vleznite tro{oci koi gi imaat vo proizvodstvoto.“Nie od porano ukaùvavme i alarm-iravme do nadle`nite institucii i preku Stopanskata komora na Makedonija za namaluvaweto na cenite na gasot. Ja pozdravuvame odlukata na Regulatornata komisija za energetika za namaluvawe na cenata za prenos na prirodniot gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas vo peri-odot od 2010 do 2012 godina. Ova pozitivno }e vlijae vrz na{ata kompanija”, dodade Panov.Makedonskite izvoznici isto taka ja pozdravuvaat ovaa odluka i baraat isti uslovi za rabota kako i svoite konkurenti vo Evropa. Cenite na gasot na Stariot kontinent, se poniski za razlika od na{ite {to dopolnitelno go poskapuva make-donskiot izvoz.“Rastot na cenata na gasot rezultira so zgolemuvawe na vlezovite, a od druga strana nie ne moème da gi zgolemuvame

proda`nite ceni na proizvodite, {to ni ja ote`nuva bitkata na pazarot. Vrz na{eto rabotewe mnogu pozitivno }e se odrazi ako se namali cenata na prirodniot gas koj go ispora~uva Makpetrol, a ne cenata na transportnite tro{oci”, ni izjavi Savka Dimitrova, gen-eralen direktor na fabrikata Evropa.Od FZC Kumanovo poten-ciraat deka s$ u{te ne se izves-teni za odlukata na Regulatornata komisija za energetika. „Oficijalno kako kompanija za nas e zna~ajna cenata na prirodniot gas, bidej}i rabotime 100 % na priroden gas. Zasega ne znaeme kako bi se odrazilo namaluvaweto na trans-portnite tro{oci za gas vrz na{eto rabotewe, s$ dodeka ne doznaeme po koja cena nie }e go kupuvame gasot sega. Poevtinuvaweto od 40% zasega ne ni zna~i ni{to”, izjavi Slobodan Bogdanovski, izvr{en direktor na FZC 11 Oktomvri, Kumanovo. Sli~ni se stavovite i od najgolemiot korisnik na gas vo zemjava, Toplifikacija. Tie potenciraat deka, Regulatornata komisija za energetika ja odreduva cenata za transportot na gasot i deka dosega s$ u{te nemaat dobi-eno finanlna presmetka kolku }e ~ini cenata na metar kuben gas vo maloproda`ba. Toplifikacija godi{no koristi okolu 60 milioni kubni metri gas. Vo proletniot del od grejnata sezona imaat potro{eno okolu 30 milioni kubni metri priroden gas, a vo vtorata polovina od 2010 godina planiraat

okolu 25 milioni kubni metri gas, objavija vo Toplifikacija. Generalno makedonskite menaxeri go podrùvaat baraweto na Regu-latornata komisija za energetika i deka tie }e bidat pokonkurentni na stranskite pazari. Tie baraat i {to pobrzo da se donese gasot do ostanatite delovi od Skopje, no i da zapo~ne gasifikacijata vo vnatre{nosta na zemjava.

KOI STAVKI SE NAMALENI?Namaluvaweto na gasot {to go napravi Regulatornata komisija za energetika se odnesuva na delot za prenos na priroden gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas. Vo 2009 godina po ovaa osnova Ga-ma napla}a{e 2,217 denari za prenos na metar kuben gas ili okolu 10% od vkupnata cena za metar kuben priroden gas. S$ u{te ne se gotovi presmetkite na finalnata cena na gasot, so najnovite poevtinuvawa negovata cena }e bide poniska za okolu eden denar. Menaxeri-te se soglasuvaat deka namalu-vaweto e malo, no simboli~no. “Nie napravivme analiza deka vo poslednite pet godini pri ista potro{uva~ka i nepromeneti devizni kursevi, cenata na gasot se zgolemila duri tri pati”, do-dade Dimitrova. Namaluvaweto na cenite na gasot e napravena po dve osnovi, za snabduvawe i za prenos na gas. Najgolemo vlijanie vrz namaluvaweto na cenite na gasot imaat zgolemenite koli~ini na gas koi }e se transportiraat preku gasovodnata mreà za 2010 godina, a vtorata pri~ina koja vlijae{e na namaluvaweto na cenite na gasot imaa odredeni tro{oci za koi nie smetame deka se neopravdani i ne gi zemavme vo predvid, smetaat od Regulatornata komisija. “Spored planirawata objaveni od regulatornata komisija za 2010 godina e predvideno da se transportiraat 220 milioni kubni metri gas. Nie gi pravime

presmetkite na sekoj kvartal. Takvi promeni }e ima i vo naredniot kvartal, kade o~ekuvame izmeni na cenite na gasot, no kolkavi }e bidat tie izmeni, zasega ne moème da kaème”, dodadoa od Regulator-nata komisija za energetika. Lu|e koi se involvirani vo transportot na gas smetaat deka nema uslovi da se transportiraat 220 milioni metri kubni gas, no presmetkite se praveni vrz osnova na proekciite vo energetskite bilansi i tie se oficijalni podatoci. Od Makpet-

PROEKTIRANI KOLIÎNI NA GASZA NAREDNITE GODINISpored energetskiot bilans na zemjava, za ovaa godina, kompaniite

najavile potro{uva~ka od 302 milioni normalni metri kubni priroden gas, {to e ~etiri pati pogolema potro{uva~ka sporedeno so realizacijata vo 2009 godina. Bilansot pokaùva deka lani zem-java ispora~ala 137 milioni metri kubni prirode gas, dodeka pak vo 2008 godina 119 milioni. Najavenoto zgolemuvawe na potrebite od gas ovaa godina se objasnuva so vleguvaweto vo pogon na dva novi proizvodni kapaciteti godinava koi kako energens }e koristat priroden gas. Vo ovoj energetski dokument stoi deka potrebite na gas na ovie kapaciteti u~estvuvaat so 60% vo vkupnata potro{uva~ka na poriroden gas vo zemjava. Inaku, vkupnoto koli~estvo na priroden gas Makedonija go uvezuva od Rusija preku me|unarodniot Koridor 8 koj pominuva preku Ukraina, Moldavija, Romanija i Bugarija. Vo zemjava, prioroden gas koristat 30-tina subjekti, industrii, toplani i termoelektrani i toplani.

GA-MA ]E JA OB@ALI ODLUKATA NA REGU-LATORNATA KOMISIJA ZA ENERGETIKAAkcionerskoto dru{tvo za prenos na gas, Ga-ma, najavi deka vo

narednite nekolku dena }e ja obàli odlukata na Regulatornata komisija za energetika za novite ceni za vr{ewe na dejnostite za prenos na priroden gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas vo periodot od 2010 do 2012 godina. Ovaa odluka be{e donesena minatata nedela i so nejze bea namaleni cenite za prenos i upravuvawe so sistemot za priroden gas za 40%.

Menaxerite go pozdravuvaat namaluvaweto na cenite na gasot �

SIMBOLI^NO, AMA ZNAÂJNO NAMALUVAWE

SAVKA DIMITROVAgeneralen direktor na Evropa-Skopje“Rastot na cenata na gasot rezultira so zgolemuvawe na vlezovite, a od druga strana nie ne moème da gi zgolemuvame proda`nite ceni na proizvodite, {to ni ja ote`nuva bitkata na pazarot. Vrz na{eto rabotewe mnogu pozitivno }e se odrazi ako se namali cenata na prirodniot gas koj go ispora~uva Makpetrol, a ne cenata na transportnite tro{oci

rol, prenosnikot na priroden gas vo zemjava se bez konkreten komentar. Velat site potrebni informacii vo odnos na odlukata na Regulatornata komisija da gi barame kaj GAMA.Drug aspekt koj vlijae vrz visinata na cenata na gasot e i cenata na naftenite derivati. Vo formulata za presmetka na gasot e vklu~ena i cenata na mazutot, pa avtomatski so poka~uvaweto na cenite na naftenite derivati se poka~uva i cenata na gasot.

� BERZANSKI INFORMACII

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 07.04.2010

� MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik-06.04.2010)

Naskoro i za make-donskite gra|ani }e se o tvori mo`nosta da ku-puvaat akcii vo stranstvo. Kako

{to objavi "Kapital", restrik-tivnite odredbi od Zakonot za devizno rabotewe, koi sega gi spre~uvaat fizi~kite lica direktno da trguvaat na stranskite berzi, }e se izbri{at, {tom Makedonija i formalno }e vleze vo vto-rata faza od Dogovorot za stabilizacija i asocijacija so Evropskata unija. Oficijaliziraweto na ovaa mo`nost treba da go napravi Sovetot na EU, ~ija odluka vo forma na pismen dokument treba da ja dobie vlasta vo zemjava. Ovaa odluka na Sovetot na ministri na EU se o~ekuva sekoj moment, imaj}i predvid deka Evropskata komisija lani vo oktomvri dade pozitivno mislewe okolu Dogovorot.I dodeka se ~eka politi~kite funkcioneri da go otko~at

MAJA [email protected]

Vkupniot promet na Makedonskata berza vo mesec mart

porasnal za re~isi 8% vo odnos na prethodniot mesec, na 4,2 milioni evra, pokaùva posled-niot mese~en izve{taj na kompanijata. Vo klasi~no trguvawe se prodale akcii i obvrznici za 3,8 milioni evra, {to e re~isi identi~no kako i vo fevruari, obvrznici se prodale za 800 iljadi evra. Najtrguvani akcii minatiot mesec bea na Alkaloid i Komerci-jalna banka, so promet od 600 iljadi, odnosno 572 iljadi evra, koi {to so~inija prakti~no polovina od prometot na oficijalniot pazar. Prose~niot dneven promet vo klasi~no trguvawe iznesuval 174 iljadi evra i e za 11,5% pomal vo odnos na fe-vruari. Indeksot MBI-10 vo tekot na mart padnal za 5,65%, na 2.709 poeni, a MBID zagubil 6,2% od vrednosta. Najgolem rast na cenata na ovoj pazar imaa akciite na EMO, od 31,5% na 171 denar i Mako{ped od 4,4% na 330 denari, a najgolem pad zabeleàa cenite na akciite na R@ Inter-Trans{ped od 20% na 60 denari i R@ Uslugi i R@ Institut so 19,4% i 18,6%, na 345 i 408 denari respektivno. Vo vkupniot pro-met na Berzata vo mart doma{nite fizi~ki i pravni lica u~estvuvale so 72% na stranata na kupuvaweto i so 77% na stranata na proda`bata na hartii od vred-nost. Stranski investi-

POLOVINA PROMET NA OFICIJALEN PAZAR SO ALKALOID I KOMERCIJALNA

INSTITUCIITE SE SPREMAAT ZA OTVORAWE NA PAZAROT NA KAPITAL

Vo klasi~no trguvawe se prodale akcii i obvrznici za 3,8 milioni evra, {to e re~isi identi~no kako i vo fevruari

�� Dodeka se ~eka politi~kite funkcioneri da go otko~at proce-sot i Makedonija i formalno da vleze vo vto-rata faza od Dogovorot za stabilizacija i asocijacija, avangardnite berzanski inves-titori od zemja-va razmisluvaat so koi akcii od stranskite kom-panii bi si go dopolnile nivno-to portfolio, odnosno kako moàt najdobro da gi "hexiraat" sopstvenite investicii.

procesot i Makedonija i formalno da vleze vo vtorata faza od Dogovorot, avangard-nite berzanski investitori od zemjava razmisluvaat so koi akcii od stranskite kompanii bi si go dopol-nile nivnoto portfolio. Se "ostrat" za kupuvawe akcii, pred s$ vo kompanii od zemjite od regionot, a potoa i od najgolemite evropski berzi, no i na amerikan-skiot i aziskiot pazar. Go razgleduvaat dvièweto od poslednite meseci na akciite na najdobrite svetski kom-panii, gi ~itaat planovite na menaxmentot za nivnoto rabotewe. Iako skepticite komentiraat na najavite za kupuvawe akcii vo stranstvo: "Ih, golema rabota... Se otepavme kupuvaj}i akcii na Makedon-ska berza, pa sega }e kupu-vame vo stranstvo...', logikata na pametnite investitori e sosema poinakva. Spored niv, otvoraweto na mo`nosta fizi~ki lica da trguvaat so hartii od vred-nost vo stranstvo e polna so potencijal, vistinska {ansa za onie koi znaat kako da

ja iskoristat."Apsolutno deka kaj na{ite redovni klienti, onie so pove}e sredstva i fizi~kite i pravnite lica, ima in-teres za kupuvawe akcii na stranski kompanii. Tie sakaat da si napravat pogo-lemo portfolio, da imaat alternativa na doma{niot pazar. Zo{to da ne moàt da go iskoristat podemot na nekoja stranska berza, ako doma{nata e vo pad", veli Aleksandar Petreski, direk-tor na Eurobroker.Spored nego, samo taka make-donskite berzanski investi-tori }e moàt da upravuvaat so rizikot od trguvawe so hartii od vrednost, ili kako {to toa popularno berzanski se narekuva, na toj na~in }e moàt da gi "hexiraat" sopstvenite investicii. Ako vo regionot pazarite se vo sli~na sostojba so makedon-skiot, ciklusite i dvièwata na svetskite berzi moàt da bidat, i naj~esto se, daleku poinakvi.Dodeka investitorite ~ekaat da gi po~uvstvuvaat tokmu ovie pridobivki, na{ite izvori velat deka procesot

okolu oficijaliziraweto na Dogovorot za stabilizacija i asocijacija vo Brisel bil blokiran ve}e nekolku meseci. Spored niv, sra-mota e {to Makedonija s$ u{te ~eka na site pozitivni promeni od ovoj Dogovor, me|u koi e i liberalizacijata na pazarot na kapital. Izvorite velat deka odolgovlekuvaweto e rezultat na tempoto na pregovorite na Makedonija so Unijata. Za sporedba, gra|anite na Srbija, koja mnogu podocna od Makedonija go potpi{a ovoj Dogovor, ve}e moàt da trguvaat so stranski hartii od vrednost. Kupuvaweto stranski akcii go imaat ovozmoèno re~isi site zemji od regionot za svoite dràvjani.

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

tori vo glavninata na dru{tvata od oficijal-niot pazar u~estvuvale so 19,4%, identi~no kako i mesecot prethodno.

procesot i Makedonija i ja iskoristat

SE EKAAT IZMENI VO ZAKONOT ZA DEVIZNO RABOTEWE ZA DA KUPUVAME AKCII VO STRANSTVO

KOMPANII & PAZARI 07.04.201018

Bordot na evropski stu-denti po tehnologija po {esti pat go otvorija

Saemot za vrabotuvawe i kariera, "JOB FAIR 2010", vo prostoriite na Stopanskata komora na Makedonija. Osven studentite, gosti na Saemot bea i nekolku kompanii od zemjava koi ovaa godina se pretstavuvaat pred studentite na 7 i 8 april, vo holot na Ma{inskiot fakultet i Fakultetot za elektrotehnika i informaciski tehnologii,

kako i dve me|unarodni kom-panii, Prokter i Gembl i Juropian Patent Ofis, so koi{to organizatorite do{le do sorabotka preku Interna-cionalniot bord na evropski studenti po tehnologija. So toa, prakti~no }e im bide ovozmoèno vrabotuvawe ili praktika vo Evropa na del od studentite. Kompaniite imaat mo`nost da prebaru-vaat niz bazata na biografii na studentite i da go najdat soodvetniot profil koj bi

odgovaral na nivnite potrebi i barawa.

VO STOPANSKA KOMORA OTVOREN SAEM ZA KARIERA[tipskata kompanija za

prerabotka i trgovija so tutun, Makedonija

Tabak 2000, koja e vo likvi-dacija, ima nov likvidator. Spored podatocite koi se objaveni vo Centralniot registar, na mestoto na dosega{niot likvidator Vio-leta Janeva od Skopje, sega e imenuvan Zoran Krstanoski od Bitola. „Makedonija Ta-bak 2000” e sozdadena od porane{na „Makedonija Ta-bak”. Vo 2000 godina celok-upniot imot na "Makedonija

Tabak” vreden okolu osum milioni evra e prefrlen na ime na "Makedonija tabak 2000", a starata kompanija e pratena vo ste~aj so golemi dolgovi. Raskr~muvaweto na dràvniot i privatniot imot na „Makedonija Tabak” }e ostane zapameteno kako edna od najgolemite kriminalni piramidi vo istorijata na dràvata. S$ u{te se vodi ste~ajna postapka za ovoj nekoga{en tutunski gigant, koj po~na da se rasformira u{te vo 1997 godina.

VINARNICATA SKOVIN SO USPE[EN START NA GODINATA �

Okolu 100.000 litri make-donsko vino proizvedeno vo vinar-skata vizba Skovin do

krajot na mesecot }e se najdat na japonskiot pazar. Prvata pratka od 48.000 litri “vranec dupla pas-ta” vo tekot na ovaa ne-dela }e bidat ispora~ani vo Japonija. Potoa isto tolkava koli~ina “pino noar” }e bide ispora~ana vo Japonija kako rezultat na sorabotkata me|u Sk-ovin i japonskiot part-ner Santori. So vakvoto pro{iruvawe na stran-skite pazari i so zgolemu-vaweto na proda`bata za 23%, Skovin uspe{no go zavr{i prviot kvartal na 2010 godina.Do krajot na godinata se planira pro{iruvawe i modernizacija na proiz-vodstvoto i promocija na nekolku novi vidovi vino, kako i proizvodstvo na prvoto organsko vino. Spored Marija Miteva, izvr{en direktor na Sk-ovin, i pokraj ekonomskata kriza i sproveduvaweto na Zakonot za zabrana za proda`ba na alkohol po 19 ~asot, Skovin uspea da go odrì pazarniot udel i ja zavr{i minatata godina so dobivka. “I pokraj padot na

MAKEDONIJA TABAK 2000 SO NOV LIKVIDATOR

�� Lani najproda-vani proizvo-di na Skovin bea "makedon-sko crveno" i "makednosko belo" vino.

Od èstokite pijalaci, ubedlivo na-jprodavana e rakijata "markov ma-nastir". Do krajot na

godinata }e po~ne proiz-

vodstvoto na novi vidovi vino

EMILIJA [email protected]

proda`bata vo Rusija, Germanija i ê{ka, delum-noto opa|awe na srpskiot pazar, sevkupniot izvoz na Skovin e relativno stabilen vo odnos na drugite firmi od Make-donija. Na doma{niot pazar prodolùvame so silen rast od re~isi 30% godi{no vo volumen”, ob-jasnuva Miteva.Prviot kvartal na 2010 godina vinarskata vizba Skovin go zavr{i so zgol-emuvawe na proizvodstvoto za 23% sporedeno so lani, {to e za 100% pove}e vo sporedba so istiot period vo 2008 godina.

GOLEMITE MARKETIGLAVNA CEL

Na doma{niot pazar, proda`bata na vino vo {i{iwa e zgolemena za 19% vo tekot na minatata godina, a najgolem rast na proda`bata e zabeleàn kaj nalivnoto vino, od koe se prodadeni 29% pove-}e litri vino sporedeno so 2008 godina. “Zabranata za proda`ba na alkohol posle 19 ~asot ne vlijae{e mnogu na nas, zatoa {to nie sme foku-sirani za proda`ba vo golemite marketi i na{ite proizvodi re~isi voop{to gi nema vo malite pro-

davnici. Zakonot moèbi gi pogodi drugite vinar-nici koi prodavaat po malite du}an~iwa i na benzinskite pumpi”, veli Mile Kostov, komer-cijalen direktor na Skovin.Toj istakuva deka posto-jano gi sledat sostojbite na doma{niot i evrop-skiot pazar i deka ovaa godina }e bide te{ka za pazarot na vinoto, zatoa {to konkurentskite kompanii imaat golemi za-lihi, {to moè da vlijae na izmeni na cenite. Vo vinarskata vizba Sk-ovin, vo posledno vreme ima tendencija na zgolemu-vawe na proda`bata vo marketite i odredeno na-maluvawe na proda`bata vo ugostitelskite objekti na site pazari.Skovin e vtora vinar-nica po pazaren udel na doma{niot pazar, so okolu 20% od pazarniot udel na golemite sinxiri marketi i mala prisut-nost vo tradicionalnite prodavnici vo Skopje i vnatre{nosta.

"SKUPI KUVE" ODLI^NO POMINA NA PAZAROT

Godinava Skovin planira vlez na pazarot vo Al-banija, kako i plasirawe

na novi vidovi vino.“Lani najprodavani proiz-vodi bea "makedonsko cr-veno vino" i "makedonsko belo vino". Od èstokite pijalaci, ubedlivo na-jprodavana be{e raki-jata "markov manastir", koja lani zabeleà golem

podem na proda`bata. Odli~na be{e proda`bata na novoto crveno vino "skupi kuve", ~ija limiti-rana serija od 2.000 prim-eroci se prodade nekolku meseci porano. Naskoro }e ja pu{time novata limiti-rana serija od berbata od

100.000 litri vino }e bidat izvezeni vo Japonija

29% e zgolemena proda`bata

na nalivno vino na Skovin vo Makedonija

2007 godina, veli direk-torkata Marija Miteva. Do krajot na ovaa godina se planira pro{iruvawe i osovremenuvawe na proizvodstvoto, so cel zgolemuvawe na kvalitetot na vinata. Za taa cel se angaìraat stranski konsultanti, a do krajot na godinata treba da bidat lansirani novi proizvodi. Vinarskata vizba Skovin e osnovana vo 1979 godina, a vo 2002 dobiva nov sopstvenik i so novite vloùvawa vo najsovre-mena tehnologija preras-nuva vo edna od vode~kite vinarnici vo zemjava. Plantaìte na ovaa vinar-nica se plasiraat na 450 hektari zemji{te vo Skop-skata okolija. Proizvodite na Skovin se prodavaat vo Slovenija, Srbija, Hrvats-ka, Crna Gora, Rusija, Germanija, ê{ka, Japoni-ja. Zasega, vinoto koe }e se izvezuva vo Japonija e samo nalivno.“Procedurata za proda`ba na vino pakuvano vo {i{iwa tamu e mnogu dolga. Prvo se testira vinoto, potoa treba da pomine na degustacija vo restoranite, za na kraj da moè da se prodava. Vo Japonija, celiot svet ni e konkurencija”, objasnuvaat od Skovin.

i -

i

-e

a

te za-ae

-emu-

o a-ta i

o

ri

b

j

vandi beasko"mabelOd pijaube

jubedlivo na-j

JAPONCITE ]E NAZDRAVUVAAT SO MAKEDONSKO VINO

MARIJA MITEVAIZVR[EN DIREKTOR NA SKOVIN“I pokraj padot na proda`bata vo stranstvo, sevkupniot izvoz na Skovin e relativno stabilen vo odnos na drugite firmi od Makedonija. Na doma{niot pazar prodolùvame so silen rast od re~isi 30% godi{no vo volumen”

20% e pazarniot udel na vinata na Skovin vo

golemite marketi

07.04.2010 19KOMPANII & PAZARI

Aktuelniot direk-tor na sportskata sala “Boris Trajk-

ovski”, Boris Zmejkovski osnova{e nova kompanija Depozite Balans koja }e se bavi so iznajmuvawe na ma{ini i oprema. Spored objavata vo Cen-tarlen registar celo-sniot naziv na kompani-jata e Dru{tvo za uslugi Depozite Balans DOOEL i e osnovana so pari~en vlog od 310 iljadi denari.

Osnovnata dejnost na novata kompanija e izna-jmuvawe i davawe pod zakup (lizing) na ostana-ti ma{ini, oprema i ma-terijalni dobra nespom-nati na drugo mesto. Sedi{teto na kompanija-ta e vo Skopje, a kako nejzin sopstvenik i up-ravitel se javuva Boris Zmejkovski, koj od mina-tiot septemvi i sopstvenik na kratovskata fabrika Idnina.

BORIS ZMEJKOVSKI ]E IZNAJMU-VA OPREMA I MA[INI

Kompanijata Tobako ja zgolemi osnovnata glavnina.

Spored podatocite ob-javeni vo Centralniot registar, Dru{tvoto za trgovija i uslugi Tobako, ja zgolemi osnovnata glavnina za 3.548 380 evra. Kompanijata koja vo mo-mentov ima mreà od 25 kiosci i 17 ekskluzivni Tugeder saloni od 2008 godina zapo~na so inten-

zivno {irewe na svojata mreà vo pove}e gradovi niz dràvata. Proda`nite saloni na Tobako rabotat 24 ~asa, sedum dena vo nedelata, a spored poslednite najavi od kompanijata planot e do krajot na 2010 da im-aat vkupno 40 proda`ni saloni niz celata dràva.Sopstvenik i osnova~ na kompanijata e Bo{ko Janev.

TOBAKO JA ZGOLEMI OSNOVNATA GLAVNINA ZA 3,5 MILIONI EVRA


Kompanijata za proizvodstvo i trgovija na far-macevtski proiz-vodi i medicinska

oprema, Replek, }e deli dividenda za 2009 godina. Spored soop{tenieto na kompanijata objaveno na Makedonska berza, Up-ravniot odbor na kompani-jata na Godi{noto sobranie odràno minatata nedela doneslo odluka da podeli po 3.075 denari dividenda za edna obi~na akcija. Kom-panijata minatata godina ostvari vkupna dobivka od 2,31 milioni evra dobivka i zaedno so akumuliranata dobivka od 1,97 milioni evra od prethodnata godina

REPLEK ]E DELI DIVIDENDAOD 3.075 DENARI ZA AKCIJA

VKUPNO 1,16 MILIONI EVRA ZA AKCIONERITE

�� Spored odlukata na Upravniot odbor na kom-panijata, najgolem del od dobivkata na kompanijata, pokraj isplatata na dividenda,

}e ostane kako neraspredelena dobivka na kom-panijata

ALEKSANDRA [email protected]

ima vkupno 4,29 milioni evra za raspredelba. Upravniot odbor odlu~i najgolem del od ovie pari ili 2,26 milioni evra da ostanat za neraspredelena dobivka, a neto-iznosot za isplata na dobivka za 2009 godina iznesuva 1,16 mil-ioni evra. Ostanatite pari }e bidat raspredeleni za Fondot za nagrada i plata vo grupacijata Replek, kako i za isplata na personalen danok za isplata na divi-denda. Spored soop{tenieto na kompanijata, dividendata }e se isplati vo zakonski utvrdeniot rok. Posleden den na trguvawe so akciite na Replek, so pravo na dividend, e 13 april, a prv den na trguvawe, bez pravo na dividenda e 14 april 2010 godina. Replek minatata godina ja zavr{i

so vkupni prihodi od 12,9 milioni evra i rashodi od 10,6 milioni evra. Vkupnata neto-dobivka za 2009 godina iznesuva 2,31 milioni evra i e za 40% pomala vo sporedba so

3.075 denari za akcija }e podeli Replek

za dividenda ovaa godina

1,16 milioni evra iznesuva

vkupniot iznos koj godinava }e bide

raspredelen za dividenda na akcionerite

2008 godina. Vo posledniot kvartal lani kompanijata ostvarila vkupna dobivka od 11,1 milioni evra ili za 11,8% pomalku spore-deno so posledniot kvartal prethodnata godina. Replek e makedonska farmacevtska kompanija ~ija{to os-novna dejnost e trgovija na farmacevtski proiz-vodi i medicinska oprema. Kompanijata ima mreà od 23 apteki, a vo sorabot-ka so sinxirot marketi

Hubo, od Belgija, poseduva supermarket za {iroka potro{uva~ka. Replek isto taka se zanimava i so trgovija na dolna obleka, so trgovija na svetle~ki tela i so ugostitelstvo. Re-plek kotira na oficijalniot pazar na Makedonska berza.

Ima izdadeno vkupno 25.920 obi~ni akcii. Prose~nata cena na akcijata vo momen-tov e 47 iljadi denari. Vo poslednata godina i pol, akcijata na Replek dostig-nala najvisoka cena od 49.533 denari i najniska cena od 39.999 denari.

BANKI I FINANSII07.04.201020

Biznis-sektorot bara su{tinski promeni vo strukturata na dràvnata kasa. “Kapital” doz-

nava deka biznismeni od najgolemite kompanii vo zemjava denovive inten-zivno vodele razgovori so premierot Nikola Gruevski, vo obid da go ubedat da se zafati so dlabinska reforma na buxetot. Toa zna~i deka, od Vladata se bara da se napravi nov plan na raspredelba na narodnite pari, da se

Bugarskata Centralna kooperativna banka ja prezede Stater banka od Kumanovo. Komisijata za hartii od vrednost deneska soop{ti deka

donela re{enie so koe se potvrduva uspe{nosta na ponudata za otkup na obi~nite akcii na Stater banka dadena od bugarskata banka. So toa, Cen-tralnata kooperativna banka se stekna so ponuden-ite 317.864 obi~ni akcii, koi obezbeduvaat u~estvo od 93,72 % od akciite so pravo na glas izdadeni od Stater banka. Stater banka (porane{na Komer-cijalno-investiciona banka od Kumanovo) be{e vo sopstvenost na islandskata grupacija Majlston, koja pretrpe zagubi vo me|unarodnata hipotekarna kriza, zaradi {to i ja prodade Stater banka na bugarskata CKB, za suma od okolu 6 milioni evra.

Aco Ilieski, povtorno e nazna~en za ~len na Upravniot odbor na

Kapital banka. Ilievski prethodno be{e na ~elo na bankata i ja vode{e zaed-no so Georgi Kehajov. Pred nazna~uvaweto v.d ~le-novi na Upravniot odbor na ~elo na bankata bea Rosica Milkova Lisi~kova od Sofija i Stanimir Krstev. Spored objavata vo Centralniot registar,

Lisi~kova, koja po zani-mawe e ekonomist, ostanuva vo Nadzorniot odbor na bankata. Kapital banka e vo sopstvenost na bugar-skiot Alfa Fajnens Holding i nastana otkako holdingot ja prezema Internacio-nalna privatna banka od Skopje i ja rebrendira vo Kapital banka. Na ~elo na bugarskiot holding se nao|a poznatiot bugarski biznis-men Ivo Prokopiev.

STATER BANKA USPE[NO PREZEMENA ACO ILIESKI POVTORNO NA ÊLO NA KAPITAL BANKA

Biznis-sektorot bara su{tinski promeni vo strukturata na dràvnata kasa. Kapital doznava deka biznismeni od najgolemite kompanii vo zemjava denovive razgovarale so premierot Nikola Gruevski, vo obid da go ubedat da se zafati so dlabinska re-forma na buxetot. Od Vladata se bara da se skra-tat tro{ocite za plati vo javniot sektor a so toa i glomaznata i neefikasna javna administracija, da se skratat site neproduk-tivni rashodi za stoki i uslugi, a soodvetno na toa da se namali i dano~noto op-tovaruvawe na gra|anite i fir-mite!

��

formi od koi pretstavnic-ite na dosega{nata vlast begaa kako od |avol. “Na buxetot mu treba kas-trewe na dvete strani, i na prihodnata i na rashod-nata. Makedonija sega ne moè da si dozvoluva tolku obemen buxet, toa e ogromen dano~en tovar za kompaniite i gra|anite i ne obezbeduva razvoj na realniot sektor. Treba da se napravi dolgoro~na

strategija, da se relaksira dano~nata politika preku namaluvawe na dava~kite, da se kastri javnata ad-ministracija i tro{ocite za plati za nea, a od druga strana pove}e pari od buxetot da se odvojuvaat za kapitalni investicii vo energetski objekti, pati{ta, prugi”, veli Mir~e êkrexi od Sojuzot na stopanskite komori.I direktorot na elektro-

metalnata kompanija Rade Kon~ar, Ace Antevski, veli deka na buxetot mu e potrebna itna reforma.“Buxet od 2,5 milijardi evra e premnogu za Make-donija. Osobeno {to na-

jgolem del od tie pari se tro{at za socijala i plati vo javnata administracija. I pokraj toa {to imame na raspolagawe ogromen broj na dràvni slu`benici, sepak, administracijata ne

ALEKSANDAR [email protected]

MIRÊ ÊKREXI,sojuz na stopanski komori.“Na buxetot mu treba kas-trewe na dvete strani, i na prihodnata i na rashod-nata. Makedonija sega ne moè da si dozvoluva tolku obemen buxet, toa e ogromen dano~en tovar za kompani-ite i gra|anite i ne obez-beduva razvoj na realniot sektor. Treba da se napravi dolgoro~na strategija, da se relaksira dano~nata politika preku namaluvawe na dava~kite, da se kastri javnata administracija i tro{ocite za plati za nea, a od druga strana pove}e pari od buxetot da se odvojuvaat za kapitalni investicii vo energetski objekti, pati{ta, prugi.”

POMALKU NEPRODUKTIVNI TRO[OCI I POMALO DANO^NO OPTOVARUVAWE!

372milioni evra godinava }e se potro{at za plati na jav-

nata administracija

BIZNISMENITE BARAAT STRUKTURNI PROMENI VO DR@AVNATA KASA �

skratat tro{ocite za plati vo javniot sektor a so toa i glomaznata i neefikasna javna administracija, da se skratat site neproduk-tivni rashodi za stoki i uslugi, a soodvetno na toa da se namali i dano~noto optovaruvawe na gra|anite i firmite! Biznismenite velat deka e krajno vreme da se promeni strukturata na dràvniot buxetot, da se reformira od socijalen vo razvoen, kako {to so godini od nas toa go ba-raat MMF i Svetska banka. So sproveduvawe na takva reforma, buxetot bi se namalil do nivo koe moè da go izdrì krevkata ekonomija, a kompaniite oslobodeni od ogromnite dava~ki bi moèle pove}e da se ravivaat, da gi {irat nivnite biznisi i da otvoraat novi rabotni mesta. Premierot go slu{nal ovoj predlog na biznismenite, no zasega nema najavi deka ovaa Vlada }e go skr{i mrazot i }e sprovede re-

1milijarda od 2,5 milijardi “te{kiot” buxet }e se

potro{i za socijalni transferi

8milioni ìteli ima Bugarija, a javna administracija

re~isi kolku i Makedonija

17.03.2010 21

07.04.2010 21BANKI I FINANSII

Dràvata se zadolì za novi 45 milioni evra na v~era{nata aukcija na dràvni zapisi. Dràvnite zapisi so devizna klauzula i so rok na dostasuvawe od

{est meseci, }e se otpla}aat so kamata od 4,99%. Ovie zapisi najmnogu gi kupuvaat bankite. Biznismenite ve}e odamna apeliraat dràvata da prestane da se zadolùva na doma{niot pazar za da moàt bankite, namesto vo zapisi, da vloùvaat pove}e vo realniot sektor so pogolema kreditna poddr{ka za firmite. No Ministerstvoto za finansii prodava dràvni zapisi za da go finansira buxetskiot deficit, koj godinava e proek-tiran na 2,5% od BDP. Vlasta ne ja isklu~i mo`nosta da se zadolì i nadvor so u{te edna evroobvrznica kon sredinata na godinata.Od Ministerstvoto v~era informiraa i deka vo mart vo stopanstvoto vratile nad 22 milioni evra na mese~na osnova vo stopanstvoto. “Celta e preku vle~ewe pomalku sredstva preku dràvni zapisi, a vra}awe na povisoki sumi da se podobri likvidnosta vo stopanstvoto”, soop{ti Ministerst-voto. deneska Ministerstvoto za finansii treba da vrati u{te 2,5 milijardi denari. Na 1 april od dràvnata kasa ve}e se isplateni 216 milioni denari. Po osnova na dostasani ob-vrznici za staro devizno {tedewe, pak, dràvata na 1 april isplati 1,4 milijardi denari, {to zna~i deka na mese~na osnova vrati nad 22 milioni evra.

Grupacijata Triglav so sedi{te vo Qubqana, mi-natata godina zabeleà

zaguba od vkupno 6,2 milioni evra. Pritoa, samata mati~na kompanija vo ramkite na grupacijata ostvarila zaguba od 1,8 milioni evra, {to iznesuva duri 29% od vkup-nata zaguba. Spored upravata, lo{iot rezultat se dolì na finansiskata kriza vo tekot na 2009 godina. Va`no e da se istakne deka prihodite

od osiguritelnite premii minatata godina bile sli~ni na onie vo 2008 godina i se dvièle okolu 946 milioni evra. Kako najgolem zagubar vo ramkite na grupacijata se javuva hrvatskiot Triglav Osigurawe koj zabeleàl zagubi koi se dvièle me|u 13 i 15 milioni evra. Samo za potsetuvawe, vo tekot na 2008 godina grupacijata os-tvarila dobivka od vkupno 1,5 milioni evra. Triglav od

pred tri godini e sopstvenik na makedonskiot osiguritel Vardar osiguruvawe.

DR@AVATA SE ZADOL@I ZA NOVI 45 MILIONI EVRA

GRUPACIJATA TRIGLAV SO ZAGUBA OD 6,2 MILIONI EVRA LANI

Imotot na dobro-volnite penziski fondovi vo Srbija

kon krajot na fevruari se zgolemil duri za 52,8% vo odnos na istiot ovoj pe-riod lani. Sega{nata vred-nost na toj imot iznesuva okolu 7,7 milijardi dinari (77 milioni evra). Spored misleweto na finansiskite eksperti, se o~ekuva ovoj trend i ponatamu da odi vo nagorna linija. Kako

pri~ina za vakviot zgole-men interes se naveduva i odlukata donesena na 1 fe-vruari ovaa godina, spored koja se zgolemuva maksi-malniot iznos na uplata vo ovie fondovi koj ne podleì na odano~uvawe. Sega toj iznos iznesuva 3.894 dinari. Dobrovolnite penziski fondovi vo Srbija dobile pove}e od 14 iljadi novi ~lenovi poslednava godina.

ZGOLEMEN IMOTOT NA PENZISKITE FONDOVI VO SRBIJA

e efikasna, za eden obi~en dokument moè da ~ekate i po nekolku dena, a site nie pla}ame danoci za nivnite plati. Itno & e potrebna reforma na cela-ta struktura na rashodite, a soodvetno na toa i na prihodite vo buxetot”, istakna Antevski.

PARITE OD DANOCI ODAT ZA PLATI I SOCIJALA

Duri 85% od celiot buxet od 2,5 milijardi evra i godinava }e se potro{i za tekovni tro{oci. Najgolem del od niv, ili nad 1 milijarda evra se predv-ideni za socijalni trans-feri, 276 milioni evra za stoki i uslugi i 210 mil-ioni evra za op{tinite. Javnata administracija, koja spored nekoi procenki broi nad 120 iljadi vrabo-teni, godinava n$ ~ini 372 milioni evra od buxetot za plati i nadomestoci. Toa zafa}a 15% od celiot buxet za 2010 godina. Namesto da se namaluva, problemot na prevrabo-tenost vo javniot sek-tor niz godinite samo se

prodlabo~uva. I Dràvniot zavod za revizija vo eden od izve{taite obelodeni deka prevrabotenosta vo javnata administracija oti{la dotamu {to vrabo-tenite vo nekoi institucii duri nemale nitu stol~e kade da sednat. Ekspertite komentiraat deka, iako otpu{taweto od rabota e nepopularna merka koja nosi negativni poeni na izbori, dràvata }e mora da se soo~i so predizvikot da ja namali obemnata javna administracija. Bavnite reformi na ad-ministracijata se klu~na kritika i vo izve{taite na Evropskata komisija, koja & prepora~uva na zemjata na patot kon EU da sozdade mala, efikasna i nepartiska administracija. Samo za sporedba, Bugarija koja ima nad 8 milioni ìteli, ima javna adminis-tracija koja broi 140 il-jadi vraboteni. Makedonija so 4 pati pomal broj na ìteli, ima re~isi isto tolku vraboteni vo javniot sektor koi primaat plata od buxetot.

BALKAN BIZNIS POLITIKA07.04.201022

Albanskata elektro-kompanija KE[ kojaod izvoz na elektri~-

na energija ostvaruva mi-lioni evra, so ovaa aktiv-nost }e prodolì i vo me-sec april. Preku kompani-ite EFT, Rudnap i EGL voapril }e bidat izvezeni 273 milioni kilovat ~asovi elektri~na energija. April e ~etvrt mesec po red kako KE[ izvezuva struja, a {to na korporacijata i nosi vo prosek po 15 milioni evra mese~-no. Prose~nata cena

po megavat se dviì od 42 do 52 evra a se izvezuva preku dalnovodite kon Gr-cija i kon Kosovo. Kako {to potvrduvaat od KE[ vo prvoto tromese~ie od godi-nava od proda`ba na stru-ja na doma{niot pazar i od izvoz ostvareni se nad 50 milioni evra. Prepol-nite akumulacii na kaska-data na rekata Drim, kakorezultat na povolnata hi-drologija, uslovija dnevno proizvodstvo od najmalku 26 milioni kilovat ~asovi,

koli~ina koja dosega niko-ga{ ne bil registriran vo Albanija.

ALBANIJA ]E IZVEZUVA STRUJA I VO APRIL

Vladata na Srbija ne otstapuva od idejata da gi prezeme dol-

govite na Jat ervejz i da formira novo pretprijatie bez dolgovi, koe bi gi nudelo istite uslugi.Novata kompanija bi trebalo da gi prezeme rabotnicite i pazarot na Jat ervejz. Idejata za prezemawe na dolgovite na doma{nata aviokompanija ja potvrdi

i srpskiot premier, Mirko Cvetkovi}, koj navede deka Vladata intenzivno raboti na proda`bata na Jat i deka ve}e podgotvila strategija za toa pretpri-jatie. Planot e dolgovite da ostanat na staroto pret-prijatie i da se podmirat so proda`bata na imotot. Cvetkovi} i prethodno izjavi deka dràvata e podgotvena da gi prezeme

dolgovite na nacionalniot avioprevoznik, so {to bi bil atraktiven za potenci-jalnite investitori.Generalniot direktor na Jat ervejz, Sr|an Radovano-vi}, izjavi deka dràvata ne mora da gi prezeme dolgovite na kompani-jata, osven ako toa ne go bara strate{kiot partner. Zasega edinstven potenci-jalen strate{ki partner za Jat e Turki{ erlajns.

SRBIJA BARA STRATE[KI PARTNER ZA JAT, PA ]E GI VRA]A DOLGOVITE

Stavot na Germanija za finansiskite problemi na Grcija

se bazira na predrasu-dite deka Grcite ne rabotat dovolno, a ne na realnosta, izjavi gr~kiot vicepremier Te-odoros Pangalos. Pangalos vo intervju za portugalskiot nedelnik @urnal de negosios, re~e deka Germanija

zazemala moralisti~ki i rasisti~ki stav, kon fin-ansiskite problemi na Grcija, bidej}i ovaa zemja smeta deka Grcite ne rabotat dovolno poraditoa {to imaat prijatna klima, uìvaat vo muzika i pijalok i ne se seri-ozni kako Germancite.Za gr~kiot vicepremier ovoj stav e sme{en, bidej-}i ne go zema predvid

napredokot koj Grcija go ostvari vo oblasta na industrijata i zemjode-lieto.Pangalos oceni dekaPortugalija i [panija bi moèle da bidat slednite `rtvi na dol`ni~kite problemi kako Grcija iako priz-na deka Atina se nao|a vo mnogu pote{ka situa-cija od ovie dve zemji.

Lekarskata ko-mora na Sr-bija planira da napravi izbor za najpovolna osiguritelna

kompanija koja }e gi obez-bedi lekarite vo slu~aj da predizvikaat profesion-alna gre{ka. Medicinskite lica zase-ga se osiguruvaat ili poedine~no ili nekoi bolnici sklu~uvaat dogo-vori so osiguritelnite kompanii, no najgolem broj doktori i ponatamu stojat na stavot: “Ne mi treba osiguruvawe, bidej}i nikoga{ ne gre{am“.Tijana Radosavqevi}, direktorka na Lekar-skata komora na Srbija,

BOLNICITE POVE]E NEMA DA PLA]AAT OT[TETI �� Lekarskata ko-mora na Srbija }e raspi{e tender za naj-dobra ponuda na osiguritelna kompanija {to }e gi obezbedi nejzinite ~le-novi vo slu~aj na tu`ba od strana na pacientot ili ~lenovite na semejstvoto

CRNA GORA OÊKUVA PONISKA CENAZA AVTOPATOT BAR-BOQARE

Vo crnogorskata vlada ne postoi optimizam deka pregovorite so

gr~ko-izraelskiot konzorci-um Aktor HCH, za izgrad-bata na avtopatot Bar- Bo-qare }e zavr{at uspe{no. Sporna e cenata za izgrad-ba, koja spored prvi~nata ponuda iznesuva{e 3,92 milijardi evra. Vladata na Crna Gora na gr~ko – iz-raelskiot konzorcium im go prodolì rokot do 12

april, do koga tie bi tre-balo da dostavat kone~na cena, no mali se {ansitecenata da se namali. Pre-govorite so Aktor HCH, po~naa otkako propadnaa pregovorite so hrvatskiot konzorcium Konstruktor. Hrvatite ponudija poni-ska cena, no ne uspeaa da obezbedat bankarski garancii za finanirawe na izgradbata. Crnogor-skata vlada soop{ti deka

dokolku ne uspeat pregov-orite so gr~ko- izraelskiot konzorcium, }e se otvaraat drugite ponudi od tenderot.

PANGALOLOS: GERMANIJA IMA RASISTI^KI STAV KON GRCIJA

pretpostavuva deka po raspi{uvaweto na tenderot za najdobra osiguritelna ponuda, praktikata za osiguruvawe na lekarite bi moèla da zapo~ne so realizacija najdocna naesen.Taa re~e deka vo zemjite od regionot koi imaat ureden zdravstven sistem i lekarska komora, postoi i osiguruvawe od profesion-alna odgovornost na leka-rite odnosno od lekarska gre{ka. Na Sobranieto na Lekarskata komora dogov-oreno e po razgovorite so stru~wacite od Slovenija i Hrvatska, da se razgleda i raspi{uvaweto na tender za sobirawe na ponudi na osnoven paket na uslugi, koj podrazbira osiguruvawe od profesionalna odgovornost za site ~lenovi na Lekar-skata komora.

“Vo zavisnost koja rabota ja rabotat, lu|eto se soo~uvaat so rizici koi so sebe gi nosi odredenoto rabotno mesto. Takvoto osiguruvawe bi gi pokri-valo ot{tetite od bara-wata na pacientite. Vo na{iot zdravstven sistem ne e utvrdeno koj treba da go plati osiguruvaweto, odnosno dali toa treba da go plati lekarot, negoviot rabotodavec ili komorata”, istakna Radosavqevi}.

DA SE DEFINIRA [TOE LEKARSKA GRE[KA

Lekarskata komora na Srbija se opredelila za varijantata koja dokolku lekarot napravi profe-sionalna gre{ka, a go tuì onoj koj smeta deka e o{teten ili ~lenovite na negovoto semejstvo, da se aktivira osiguruvaweto

ekarskata ko-

pretpostavuva deka poraspi{uvaweto na tenderot za najdobra osiguritelna ponuda, praktikata za

k

“Vo zavisnost koja rabotaja rabotat, lu|eto se soo~uvaat so rizici koiso sebe gi nosi odredenoto

b k

SRBIJA VOVEDUVA OSIGURUVAWEOD LEKARSKAGRE[KA

15% od pacientite vo SAD

baraat nadomest za lekarska gre{ka

na odredenata kompanija ~ij praven tim moè da se spogodi so podnositelot na tu`bata, ili da go zasta-puva doktorot na sud i da ja plati ot{tetata dokolku gre{kata bide dokaàna. “Dosega bolnicite gi pla}aa ot{tetite, a nekoga{ participiraa i lekarite”, re~e Radosavqevi}.Osiguruvaweto vo Evropa i Amerika e postaveno, taka {to hirurgot pla}a pove}e otkolku epidemiol-ogot, bidej}i hirurgote pove}e izloèn na rizik nekoj da go tuì za gre{ka.“Stanuva zbor za gra|anski, a ne za krivi~en spor. Kaj nas bi bilo dobro da se regulira osnovnoto osiguruvawe, no i da se vovede mo`nost lekarite na rizi~nite pozicii da upla}aat

pogolema suma na pari poradi zgolemeniot rizik”, re~e Radosavqevi}.Taa napomena deka izbra-nata osiguritelna ku-}a }e bide dol`na da ja izvestuva Komorata kolku lekari poradi profesion-alni gre{ki se povikani na sud.“Sakame kone~no da se definira {to e toa lekar-ska gre{ka, bidej}i postoi lekarska gre{ka, nemarli-vost i nesovesno le~ewe. Postoi medicinska gre{ka koja nema vrska so nemar-livost, tuku moè da dojde do odredeni komplikacii vo tekot na hirur{kiot zafat.

NA ZAPAD LEKARITE ZADOL@ITELNO SE OSIGURUVAAT

Vo razvienite zemji pra{aweto za nadomest na {teta re{eno e preku

VIKTORIJA [email protected]

zadolìtelnoto osiguru-vawe na lekarite.Imeno lekarot ili bol-nicata vo tie dràvi se dol`ni da pla}aat na osiguritelnite kompanii nadomest za osiguruvawe vo slu~aj na gre{ka, pa taka koga lekarot }e napravi gre{ka sredstva-ta za nadomest na {teta gi obezbeduva osiguritel-nata ku}a. Na primer, vo Norve{ka najniskata suma koja se ispla}a vo slu~aj na sto-procentna lekarska gre{-ka iznesuva milion evra. Vo SAD, 15% od pacienti-te baraat nadomest za lekarska gre{ka, gener-alno po hirur{ki zafati, i toa najve}e vo plasti~-nata hirurgija.Prose~nata suma koja se ispla}a vo SAD, kako nadomest za lekarska gre{ka iznesuva 450.000 dilari. Vo Germanija godi{no se javuvaat okolu 40.00 pacienti ili ~lenovina nivnite semejstva koi smetaat deka bile `rtvi na lekarska gre{ka. Vo Hrvatska dosega se regis-trirani 1.600 prijaveni lekarski gre{ki.

07.04.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Izgradbata na gasovod me|u Sr-bija i Bugarija ne

e prioritet za Vladata vo Belgrad, izjavi Du{an Bajatovi}, direktor na Srbija Gas. Toj smeta deka eventual-nata izgradba }e se odrazi pozitivno na energetskata bezbednost.„Pra{aweto ne e dali sakame da se gradi, tuku dali sme podednakvo

tretirani kako Bugarite od strana na Evropskata komisija. Bugarija dobi pari za svojot del i mora da

se postigne dogovor za toa kako }e se finansi-ra na{iot del”, izja-vi Bajatovi} vo intervju za "Ve~erwe novosti".

SRPSKO-BUGARSKIOT GASOVOD NE E PRIORITET


Narodnata banka na Sr-bija (NBS) v~era povle~e 180 milioni evra od

Me|unarodniot monetaren fond (MMF) za jaknewe na deviznite rezervi, {to e polovina od raspolo`livata treta rata na "stend baj"- aran`manot. Vkupnite sredstva od toj aran`man koi se iskoristeni dosega }e dostignat 1,3 milijardi evra. Odborot na direktori od MMF go odobri pov-lekuvaweto na nova rata, bidej}i pozitivno go ocenija sprovedu-vaweto na ekonomskata programa vo Srbija. MMF vo maj, mina-tata godina, na Srbija & odobri krediten "stend baj"-aran`man od 2,9 milijardi evra za jaknewe na deviznite rezervi kako poddr{ka za ekonomskata programa na Vla-data za namaluvawe na vlijanieto na svetskata ekonomska kriza.

SRBIJA DOBI 180 MILIONI EVRA OD MMF

[panskata aviokom-panija Speiner od 15 april voveduva

letovi od Belgrad do Barselona, tripati nedelno (vtornik, ~etvrtok i sab-ota), a od 28 maj }e vovede i letovi od Belgrad do Ma-drid, najavi Direktoratot za civilno vozduhoplovstvo na Srbija. Vo ramkite na letniot red na letawe, koj }e trae do 30 oktomvri, od Belgrad }e leta i letonski-

ot avioprevoznik Er Baltik i ungarskata aviokompanija Viz er. Er Baltik }e leta od 5 maj na linija Belgrad -Riga, sekoj ponedelnik, sreda, petok i nedela. Viz er }e vovede letovi od belgradskiot aerodrom do germanskiot grad Dortmund od 12 juni, a od 24 juli }e se vovede i linija do London. Dozvoli za ~arter-soobra}aj ovaa sezona dobija i aviokompanijata

Koral blu, za linijata od Belgrad do [arm el [eik i Hurgada vo Egipet, tur-skiot Atlas xet za letovi do Antalija i Nuvel er za linija od Belgrad do Monastir vo Tunis. “Srbija e edna od najinteresnite to~ki na vozduhoplovnata mapa i bele`i postojan po-rast vo obemot na soobra-}aj”, izjavija od Direktora-tot za civilno vozduhoplo-vstvo na Srbija.

SPEINER OD 15 APRIL LETA OD BELGRADDO BARSELONA

Bugarija od fondovite na Ev-ropskata unija (EU) do krajot na 2013 godina, }e dobie dve

milijardi evra pomo{ za izgradba na pati{ta, soop{ti direktorkata na bugarskata agencija za pati{ta, Ilijana Zaharieva. Parite }e se investiraat za nekolku delnici, od koi primarno mesto zazema avtopatot Trakija, koj ja povrzuva isto~na so zapadna Bugarija. Bu-garija izminative godini so sred-stva od evropskite fondovi obnovi pogolem del od svojata patna infrastruktura. Vo tek e izgradba na vtor most na Dunav, kaj Vidina koj od 2012 godina }eja spojuva Bugarija so Romanija.]e bide obnoven i patot Burgas i Malo Trnovo, a se planira i rekonstrukcija na avtopatot Hemus, koj gi povrzuva Sofija i Varna.

DVE MILIJARDI EVRA ZA BUGARSKA-TA INFRASTRUKTU-RA DO 2013 GODINA

Seriozni merki se prezemaat protiv {vercot na droga, no i pokraj toa organiziran-

ite grupi nao|aat na~in da krium~arat narkotici na Balkan-ot, izjavi poznatiot amerikanski ekspert Majkl Braun, porane{en {ef na Amerikanskata orga-nizacija za antidroga.Braun istakna deka ovaa sostojba ne e rezultat samo na golemata mo} na ovie organizirani grupi za {verc so droga, tuku i poradi faktot {to vo zemjite na Balkanot se ograni~eni sredstvata {to gi ima policijata, vojskata i tajnite slu`bi za otkrivawe na {vercot.„Ako pobaruva~kata za droga vo Evropa e zgolemena, toga{ nor-malno e da se o~ekuva zgolemu-vawe i na {vercot vo regionot”, re~e Braun.Spored nego, golema zagri`enost pretstavuva i faktot {to av-ganistanskata droga se prenesuva preku talibanskite teroristi, odnosno grupi na Al kaeda, koi se povrzuvaat so organiziranite grupi od Balkanot.

BALKANOT SE U[TE E TRANZIT NA DROGA

SVET BIZNIS POLITIKA07.04.201024


Noviot proizvod od laboratori-jata na Ejpl koj po~na da se pro-dava na 3 april,

gi nadmina o~ekuvawata vo po~etnata predvidena proda`ba od 300.000 proiz-vodi za samo eden den. Kako i drugite proizvodi na ovoj tehnolo{ki gigant, iPad gi pomesti tehnolo{kite granici so svojot dizajn i so pub-licitetot so ~ija pomo{ se pozicionira na pazarot, u{te pred dva meseci koga Stiv Xobs go najavi i go pretstavi pred javnosta. Zasega ovoj gaxet moè da se najde samo vo SAD, a naskoro se o~ekuva negova proda`ba u{te vo devet drugi zemji. Se o~ekuva proda`bite koi se slu~ija izminatiot vikend da ja nadminat brojkata od 700.000, {to e za 130% pove}e od prvobitnite o~ekuvawa, a do krajot na ovaa go-dina se o~ekuva proda`bata da ja postigne brojkata od 6 do 7 milioni par~iwa. Ovaa slika potsetuva na kupuva~kata treska koja gi obzede potro{uva~ite koga na pazarot vo 2007 godina se pojavi iPhone.Pra{aweto koe se nametnuva vrz javnosta momentalno e dali iPad }e gi nadmine o~ekuvawata {to negoviot predvremen publicitet gi nametna. Pred proda`nite mesta, na prviot den od proda`bata nestrplivite Ejpl-fanovi ~ekale vo dolgi redovi za da go imaat vo

IPAD- ZAKANA ILI PREDIZVIK?!PO LANSIRAWETO NA NOVIOT APPLE PROIZVOD

�� U{te eden nov proizvod na Apple-u{te eden hit vo tehnolo{kiot svet. Rivalite na ovaa kom-panija se pra{uvaat: koga li }e se sopne Ejpl?

VASE [email protected]

racete noviot gaxet, po cena od samo 499 dolari, a so sekoe nivno kupuvawe bile ispra}ani so gromoglasni aplauzi od tolpata i od proda`niot personal.No, golem predizvik za Ejpl }e pretstavuva pretvoraweto na iPad od gaxet, koj sluì pred s$ za zabava, vo nepo-hodno biznis-pomagalo. Ako se zemat predvid predhodnite iskustva na ovaa komapnija, toa voop{to ne izgleda neo-stvarlivo.Novata cel na Ejpl e ovaa naprava da bide inovativno pomagalo vo biznis-svetot.Koga Stiv Xobs na kra-jot od januari go pretstavi iPad, re~e deka nalikuva na pogolem IPhone koj }e bide magi~na i revolucionerna naprava, odnosno ne{to pome|u mobilen telefon i laptop kompjuter. Od Apple se nadevaat deka potro{uva~ite }e ja sogledat potrebata od “tablet”- kompjuterite vo bliska idnina i }e gledaat na noviot proizvod kako na treta opcija koja }e se pozi-cionira pome|u personal-nite kompjuteri i mobilnite telefoni. Analiti~arite predviduvaat deka uspehot na iPad najm-nogu }e zavisi od vidot na aplikaciite koi gi proizvedu-vaat drugite softverski kom-panii, a }e moàt da se instaliraat i upotrebuvaat na negovata platforma. Od Ejpl izjavija deka samo na prviot den od poda`bata, od Internet bile simnati pove}e od milion aplikacii i 250.000 elektronski knigi od iBooks. Pred vleguvaweto

na iPad na pazarot postoeja okolu 2.500 aplikacii, a ovoj broj se zgolemuva od den na den.

VLIJANIE VRZ IZDAVA[TVOTO

So aplikacijata iBook, na korisnicite }e im bide doz-voleno simnuvawe tekstovi od virtuelnata kniàrnica na Ejpl- iBookstore. Ovaa aplikacija }e izgleda nev-erojatno na koloritniot ta~-skrin ekran, so {to poleka }e se ottrgnat od pazarot elek-tronskite crno-beli ~ita~i na knigi, kako proizvodot na Amazon- Kindel. Razvivaweto na trendot za proizvodstvo na kompjuteri “tablet” isto taka direktno vlijae i vrz izdava~kata industrija. Na izdava~ite od Zapad }e im bide potreben pogolem vre-menski period da se naviknat na novonastanatata situacija koja {to ima ja nalaga napre-dokot na tehnologijata. Za da bidat vo trend so promenite, najgolemite dnevni

vesnici od SAD, “Wujork tajms” i “Vol strit ùrnal”, na denot na proda`bata gi imaa pu{teno vo upotreba svoite aplikacii, preku koi korisnicite na iPad }e moàt da gi ~itaat nivnite vesnici i na toj na~in, da se informiraat preku ovoj gaxet. Mnogu od izdava~kite ku}i se protiv upotrebata na elektronskite ~ita~i, bidej}i smetaat deka ovaa tehnologija }e gi odnese nivnite kompanii vo zaguba. No, ovie nivni proekcii najmnogui }e zavisat od iPad- ot i negovata proda`ba i od na~inot na koj Ejpl }e se spravi so razvivaweto na za{titna mreà okolu svojot hardver koj teba da bide komplementaren so soft-verot na proizvoditelite na aplikacii. Mnogu aplikacii koi bea nameneti za iPhone ve}e se podobreni i prepro-gramirani, so cel da imaat svoja namena na iPad.

iPAD E BARAN I VO BIZNISITE

Biznis-pobaruva~kata na iPad vo SAD dosega e pogolema od o~ekuvanata. Kompaniite i vrabotenite vo niv, go ku-puvaat ovoj proizvod so cel da im pomogne vo sekojdnev-nata komunikacija i da ja zgolemi produktivnosta koga se vo dvièwe. Iako ovoj proizvod go smetaat kako digitalen ~ita~ na knigi, video-pleer i platforma za igrawe igri, negovata namena ne e samo za zabava. Mnogu od komapniite go kupuvaat, a i vo idnina planiraat da go kupuvaat vo golemi koli~ini ovoj proizvod, kako

alatka koja }e im pomogne vo vodeweto na biznisot, so {to poleka no sigurno se gradi ulogata na iPad na biznis-pazarot. Na denot na proda`bata bile anketirani 2.443 korisnici, od strana na kompanijata Zogbi Interna-cional. Pove}eto od niv se izjasnile deka }e go upotrebu-vaat ovoj ured za rabotewe nadvor od kancelarijata, koga se vo dvièwe. 52,3% od ispitanicite se izjas-nile deka najverojatno }e go upotrebuvaat iPad- ot za rabota, sporedeno so 48,2 % koi se izjasnile deka }e go upotrebuvaat za gledawe filmovi i televizija, dodeka 35,4 procenti }e go koristat za igrawe igri.Stiv Xobs i negovite sorabot-nici od kompanijata, ne go zanemarile faktot deka ovoj gaxet }e ima i svoja namena

vo biznis-krugovite. Za taa cel, tie razvile verzija na iWork za iPad, vo koja se vklu~eni programata za pi{uvawe stranici (Pages) i programata za tabelarni presmetuvawa brojki (Num-bers), kako i aplikacija za prezentirawe, sli~na na PowerPoint od Majkro-soft- Kejnot, koja Xobs dolgo vreme ja koristi na svoite prezentacii. Predviduvawata za iPad se pozitivni. Analiti~arite ve-lat deka ovoj proizvod nema da se natprevaruva so osta-natite biznis-pomagala zatoa {to pripa|a vo univerzalna kategorija. Pretpostavka e deka sekoja biznis-li~nost vo idnina vo svojata aktovka }e nosi iPad. Vleguvaweto na ovoj proizvod na pazarot, pretstavuva sozdavawe nova kategorija vo tehnologijata.

300.000 iPad uredi prodadeni prviot den

PATOT DO USPEHOT07.04.201026

Xefri Imelt, prviot ~ovek na Xen-eral Elektrik, vo godi{niot izve{taj na kompanijata

vaka ja opi{uva svojata rabota: ” Razvojot i moti-vacijata na moite vraboteni se najva`niot del od mojata rabota. Tretina od svo-eto vreme, vsu{nost, ja posvetuvam na rabotnicite, a kom-panijata godi{no vloùva mili-jarda dolari vo obuka i obrazu-vawe. Pogolemiot del od svoeto vreme razgov-

aram so nekoi od 600-te menax-eri i taka sozdavam kompaniska kultura. Site tie lu|e gi pla}am jas, pa jas samiot i sum gi odbiral”. Imelt e na ~elo na Xeneral Elektrik od 2001 godina, zamenuvaj}i go golemiot Xek Vel~ i prifa}aj}i ja neblagodar-nata uloga da bide naslednik na ~ovekot {to ja zgolemi pazarnata vrednost na kompanijata za 30

pati za vreme na svoeto 20-godi{no upravuvawe.

Na Imelt mu trgna dobro, no svetskata kriza ja rastrese i ovaa gigantska kompanija, pa sega vo XE se nadevaat deka paketot-dràvni merki za poddr{ka na

XEFRI IMELT, GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA XENERAL ELEKTRIK

STOJTE ZAD SVOITE STOJTE ZAD SVOITE ODLUKI I PRIZNAJTE ODLUKI I PRIZNAJTE KOGA STE NAPRAVILE GRE[KAKOGA STE NAPRAVILE GRE[KA

1

Liderstvoto e intenzivno patuvawe vo sa-miot sebe. Se raboti za toa kolku sakate da nau~ite. Se raboti za toa kolku sakate da spodelite. Se raboti za li~nata promena i za toa da bidete spremni da se podobruvate sekoj den, veli glavniot izvr{en direktor na Xener-al Elektrik za toa kako e da se bide na ~elo na kompanija so 320 iljadi vraboteni

��

IGOR [email protected]

8

15

amerikanskata industrija, }e im pomogne da gi nadminat problemite. Podolu sleduvaat nekoi od prin-cipite do koi se drì Imelt, vodej}i kompanija {to ima pove}e od 320 iljadi vraboteni.

1. LI^NA ODGOVORNOST“Enron i 11/9 go ozna~ija krajot na erata na indi-vidualnata sloboda i go

ozna~ija po~etokot na li~nata odgovornost. Deneska ste lider preku gradewe timovi”

2. BIDETE ODLU^NI“Mora da imate hrabrost da nosite odluki i vo okol-nosti koga gi nemate site

potrebni informacii”

POSTOJANO UPROSTUVAJTE GI RABOTITE“Sekoga{ go koristam Xek Vel~ kako primer vo ovoj

kontekst. Sekoj lider mora jasno da gi objasni trite najva`ni raboti {to saka da gi postigne organizacijata. Ako ne moète toa da go napravite, toga{ ne ste dobar lider”

RAZBERETE JA [IROÎNATA, DLABOÎNATA I KONTEK-STOT“Najva`nata rabota {to

ja nau~iv otkako sum glaven izvr{en direktor e kontekstot. Se raboti za toa kako va{ata kompanija se vklopuva vo svetot i kako vie reagirate na toa”

VRABOTENITE DA MO@AT DA SE POTPRAT NA VAS“Stojte zad svoite od-luki, priznajte koga ste

napravile gre{ka i pogriète se vie i va{iot tim da im-ate kredibilitet pred drugite vraboteni”

BIDETE TRANSPARENTNI“Ne e dovolno samo da ja kaùvate vistinata. Otkrijte

i {to to~no stoi zad va{ite odluki”

VA@NOSTA NA DOBRATA KOORDINACIJA I MENAXIRAWETO NA VREMETO

“Ne postoi nikakva magija vo dobroto liderstvo. No, na krajot od nedelata, treba da posvetite vreme na ne{tata {to se navistina va`ni: da gi odredite prioritetite, da gi merite rezultatite i da gi na-graduvate”

LIDERITE UÂT POSTO-JANO I TREBA DA NAUÂT KAKO DA GO PRENESAT ZNAEWETO NA DRUGITE

“Primarnata uloga na liderot e da gi u~i drugite. Lu|eto koi rabotat so vas ne mora zadolìtelno i da se so-glasuvaat so vas vo s$, no treba da ~uvstvuvaat deka ste spremni da go spodelite toa {to ste go nau~ile”

BIDETE VERNI NA SVOJOT STIL“Liderstvoto e intenzivno vnatre{no patuvawe.

Moète da go koristite svojot sopstven stil za da postignete ne{to. Rabotata e vo toa da imate svesnost za sebe, za svoite po-stapki. Sekoe utro, se gledam vo ogleda-lo i si velam “V~era moèv tri raboti da napravam podobro”

BIDETE OBEDINUVA^“Napravete lu|eto da po~uvstvuvaat deka se del od ne{to {to }e trae

dolgo”

MENAXIRAJTE SO POSTAVU-VAWE GRANICI SO ODREDE-NA SLOBODA VO SREDINATA“Odreduvaweto maksimalni

granici za toa {to sakate da postignete e posvetuvawe, strast,

doverba i timska rabota. So ovie vodilki, imate izobil-stvo na sloboda. No, nikoj ne moè da gi premine ovie ~etiri granici”

OSTANETE DISCIPLIN-IRANI I FOKUSIRANI NA DETALITE“Dobrite lideri nikoga{

ne se pla{at li~no da se vme{aat vo rabotite {to se va`ni. Na primer, Majkl Del moè da vi kaè kolku kompjuteri se ispora~ani od Singapur v~era”.

OSTAVETE NE[TO DA BIDE NEKA@ANO“Moè i da go znam odgo-vorot, no ~esto go ostavam

timot sam da go pronajde patot. Ponekoga{, poefektivno e da bidete aktiven slu{atel otkolku da go zavr{ite sostanokot so toa {to vie }e nabroite 15 aktivnosti {to treba da se pr-ezemat”

IMAJTE VOLJA DA SE MENUVATE SEBESI“Ne mora cvrsto da se drìte do svoite prin-

cipi dokolku sfatite deka se pogre{ni. Ne pla{ete se da se menuvate. Poddrùvajte go li~niot razvoj kaj sebe i kaj svoite vraboteni”

SAKAJTE GI LU\ETO“Denes, vrabotuvaweto e po èlba. Nikoj {to ne saka da e

ovde, ne e ovde. Klu~no e da gi razbirate lu|eto, da bidete sekoga{ fer i da go izvle~ete najdobroto od niv. A, koga rabotite ne odat, mora da znaat deka ne e ni{to li~no protiv niv koga }e prezemete merki”

XEFRI IMELTGLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA XENERAL ELEKTRIK

2

3

4

5

6

7

9

10

11

12

13

14

07.04.2010 27MENAXMENT

SWOT analizata }e vi po-mogne da se fokusirate na va{ite prednosti, da gi minimizirate slabostite i da ja dobiete najgolemata

mo`na prednost od mo`nostite {to se nudat. Za da se sprovede ovaa analiza, potrebno e da se odgovorat sled-nive pra{awa:Prednosti:

Koi se va{ite prednosti? �[to e toa {to go rabotite �dobro?[to e toa {to drugite lu|e go �smetaat za va{a prednost?Nemojte da bidete skromni vo �odgovorite, tuku realni.

Slabosti:[to e toa {to moète da go �podobrite?[to e toa {to go rabotite �lo{o? [to treba da odbegnuvate? �

Dali moèbi drugite lu|e kaj vas zabeleùvaat slabosti {to vie ne moète da gi vidite? Dali va{ite konkurenti rabotat malku podobro od vas? Podobro e da bidete realni i {to pobrzo da se soo~ite so vistinata. Mo`nosti:

Kade gi gledate mo`nostite za �va{iot biznis?Koi se interesnite trendovi �

SVOT-ANALIZAEfikasen na~in za identifikuvawe na prednostite i slabostite, kako i ispitu-vawe na mo`nostite i zakanite so koi se soo~uvate (Strengths, Weaknesses, Opportuni-ties and Threats - SWOT).

��

}e gi zadràt svoite vraboteni ako ne se fokusiraat na toa {to gi tera lu|eto da davaat otkaz, tuku na ona {to gi tera da sa-kaat da ostanat.Tomas Li, profe-sor po menaxment na Univerzite-tot vo Va{ington i kandidat za pretsedatel na Akademijata za menaxment na Univerzitetot Pejs vo Wujork, veli deka liderite treba da razberat deka lu|eto moè da se otkaàt od svoite rabotni mesta od pri~ini koi nemaat vrska so toa dali se tie zadovolni od rabotata. Sepak, fokusiraweto na gradewe na socijalna {ema koja }e gi pravi lu|eto da se ~uvstvuvaat kako da pripa|aat vo kompanijata moè da gi ottrgne od otkaùvawe od rabotata i da ja spasi kompani-jata od skapata zaguba na kadar. “Mnogu kompanii treba seriozno da razmislat za vrednosta na sozdavaweto zaednica,” veli Li.

ZAEDNI[TVO NARABOTNOTO MESTO

Lu|eto po~nuvaat da ~uvstvuvaat pripadnost ili zaedni{tvo na rabotnoto mesto koga nivnata rabota se sovpa|a so niv-nata li~nost – na primer, edna kreativna li~nost ima potreba da se izrazi samata sebesi. Ova, isto taka, se slu~uva koga lu|eto ~uvstvuvaat potreba za nivni sorabotnici ili zaed-nici. Tie treba da bidat svesni deka lu|eto okolu niv moèbi nema da bidat vo sostojba da ja zavr{at rabotata dokolku tie ne ja zavr{at svojata. Zaedni{tvo e koga nekoj od kancelarijata nema da go iskoristi svojot odmor od

{to gi znaete?Mo`nostite moàt da dojdat i od ne{ta kako:

promena vo tehnologijata i �pazarite;promeni vo vladinata politika �{to se odnesuva na va{eto pole na rabota;promeni vo socijalnite struk- �turi, demografskite karakter-istiki, promena na na~inot na ìvot itn.lokalni nastani. �

Zakani:Koi se pre~kite so koi se �soo~uvate?[to prezemaat va{ite �konkurenti?Dali potrebnite specifikacii �za va{ata rabota, proizvod ili usluga se menuvaat?Dali promenata na tehnologi- �jata & se zakanuva na va{ata pozicija?Dali imate dolgovi ili prob- �lemi so obrtniot kapital?

SWOT analizata primenete ja i na va{ite konkurenti. Toa moè da dade nekoi interesni rezul-tati.

PRIMER: SWOT ANALIZAKAJ MALA FIRMA ZA KON-SALTING

Prednosti:moème mnogu brgu da odgo- �

Ima mnogu pri~ini zo{to lu|eto davaat otkaz. Nekoi se re{avaat na toj ~ekor zaradi nesoglasuva-

wata so pretpostavenite. Drugi moèbi dobile premija na loto, podobra ponuda za rabota ili zaminuvaat bidej}i bra~niot drugar dobil dobra rabota vo drug grad. Eden skore{en pregled na 15-godi{noto istraùvawe za zadovolstvoto od rabotata kaj vrabotenite i dobrovolnoto menuvawe na rabotnoto mesto pokaùva deka rabotodava~ite

vorime na barawata poradi pomalata administracija;maliot obem na rabota zna~i �deka moème celosno da se posvetime na sekoj klient;moème da pravime brzi �promeni vo marketing strate-gijata;imame mali op{ti tro{oci, pa �na klientite moème da im po-nudime poniska cena za na{ite uslugi.

Slabosti:na{ata kompanija nema golema �

reputacija na pazarot;imame mal broj vraboteni so �nedovolni poznavawa vo mnogu oblasti;imame problemi koga �najva`nite ~lenovi na per-sonalot se na boleduvawe, na odmor...vo po~etokot }e bide pote{ko �da se obezbedi obrten kapital.

Mo`nosti:na{iot biznis-sektor se �pro{iruva i ima odli~na idnina;

~etiri nedeli zaradi toa {to smeta deka toa }e dovede do golemi prekini vo rabotata ili, pak, koga nekoi lu|e se prezaf-ateni so aktivnosti na razli~ni mesta, no ne sakaat da se selat i da ja naru{at socijalnata ramnoteà na svoite semejstva. Najposle, se raboti za toa kolku sekoj individualno se povrzuva so kompanijata i `rtvata koja ~uvstvuvaat deka bi ja napravile so toa {to }e prodolàt da rabotat tamu. Moèbi imaat super parking-mesto i prijatna mala kancelarija. Udobno im e tamu kade {to se.

DRUGA PERSPEKTIVA Se razbira, vakvoto gledawe na rabotite nema da bide isto za sekoj pretpostaven, kompanija ili industrija. “Generalno, presvrtot na normite za rabot-nata sila e opasna statistika za liderite,” veli Xon Budro, profesor na [kolata za bi-znis, Mar{al i direktor za istraùvawa vo Centarot za efektivni organizacii. Nekoi smetaat deka golemite promeni vo rabotniot kadar ne se dobri, no moè da se dobijat pozitivni rezultati so toa {to kompani-jata se zbogatuva so novi sili a se osloboduva od lu|eto koi ne se vklopile kako {to treba. S$ zavisi od situacijata. No, dokolku dobrovolnoto napu{tawe na rabotnite mesta i odlivot na mozoci e zagriùva~ki, toga{ kompanijata moè da napravi mnogu raboti za da gi privle~e vrabotenite da ostanat. Po-tencirajte gi povolnostite na organizaciskiot sistem ili ponu-

lokalnata vlast gi pomaga �lokalnite biznisi;konkurentite moàt da bidat �bavni vo usvojuvaweto novi tehnologii.

Opasnosti: Dali razvojot na tehnologi- �jata moè da go promeni ovoj pazar tolku mnogu {to nema da moème da se prilagodime? � Napadot od strana na nekoj pogolem konkurent moè da ja zbri{e sekoja pazarna pozicija {to }e ja izgradime.

ÛVSTVO NA PRIPADNOST I ZAEDNI[TVO VO KOMPANIJATA

[TO GI PRAVI VRABOTENITE LOJALNI? �

�� Rabotodava~ite }e gi zadràt svoite vraboteni ako ne se foku-siraat na toa {to gi tera lu|eto da davaat otkaz, tuku na ona {to gi tera da sakaat da os-tanat. Liderite treba da razberat deka lu|eto moè da se otkaàt od svoite rabotni mes-ta od pri~ini koi nemaat vrska so toa dali se tie zado-volni od rabotata

dete uslugi koi }e se griàt za specifi~nite potrebi na va{ite vraboteni, kako {to se dnevna nega ili konsultanti za kariera. Za~lenete gi vrabotenite vo gru-pacii i dru{tva vo zaednicata

po poniska cena ili ovozmoète im kontakt-informacii, veli Li. “So toa {to }e go olesnite kon-taktot, vie gi vrzuvate za orga-nizacijata,” veli Li. “Gi pravite da se ~uvstvuvaat potrebni.”

STRATE[KO PLANIRAWE �

FEQTON07.04.201028

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: XON ÊMBERS

KAPITAL PO^NA SO SERIJAL NA STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNATITE BIZNIS -TEORETIÂRI VO TAA NASOKA.

IGOR [email protected]

Xon êmbers moè ~esto da go vid-ite nasmean i raspoloèn, no od pred nekolku dena

ima i osobeni pri~ini za toa. Cisko (Cisco), gigantot za proiz-vodstvo na mre`ni re{enija, so koj rakovodi, objavi finansiski rezultati {to gi nadminaa i najoptimisti~kite prognozi na analiti~arite od Vol Strit, signaliziraj}i deka i pokraj te{kite ekonomski uslovi, biznisite po~naa povtorno da tro{at na tehnologija. Cisko, poznat po svoite re{enija za Internet i bezì~nite mreì, go zgolemil profitot za 23% vo vtoriot kvartal od nivnata fiska-lna godina, na 1,9 milijardi dolari. “Na{ite isklu~itelni rezultati za vtoriot kvartal gi nadminaa na{ite o~ekuvawa i nie veruvame deka ova e jasen indikator za toa deka vleguvame vo vtorata faza od ekonomskoto zakrepnuvawe”, veli êmbers. êmbers go prezede kormiloto na Cisko, vode~kiot svetski proizvoditel na mre`ni re{enija, vo 1995 godina, koga firmata ima{e godi{en prihod od 1,2 milijar-di dolari. Prihodite na kom-panijata dostignaa pove}e od 40 milijardi dolari minatata godina, {to vo us-lovi na

� “VO VREME NA KRIZA SE POJAVUVAAT PROZORCI PRED VAS, A MO@NOSTITE SE OD DRUGATA STRANA. ILI ]E GI OTVORITE I ]E GI ZGRAPÎTE NOVITE MO@NOSTI, ILI PAK, STAKLOTO ]E VI BIDE PRE^KA DA VLEZETE NIZ NIV”, VELI XON ÊMBERS

svetska ekonomska kriza e rezul-tat za voshituvawe. [to e u{te pova`no, za êmbers, Cisko ja ima pozicijata na dominanten provajder na mre`na oprema {to gi dviì internet-aplikaciite. Isto kako {to tehnolo{kiot svet se vrte{e okolu IBM-ovite “meinfrejm” kompjuteri vo 70-te i personalcite na Majkrosoft vo 80-te i 90-te, êmbers veruva deka Cisko ja ima mo`nosta od svoite digitalni mreì da napravi platforma vrz koja }e bidat gradeni inovaciite na idninata. Investitorite iskreno se nadevaat na toa. Iako êmbers gi ubeduva{e akcionerite deka kompanijata moè da gi zgolemuva svoite prihodi za 12 do 17% godi{no, sega, koga proda`bite stignaa do 40 milijardi godi{no toa, iz-gleda s$ pote{ko. A, tuka e i s$ u{te neizvesniot kraj na recesi-jata i nekontradiktornite prog-nozi na svetskite analiti~ari okolu nejziniot kraj. No, êmbers ne go pokolebuva ni{to. “Ako gledate {to se slu~uva denes,

lu|eto se odnesuvaat kako neboto da se

sru{ilo”, veli toj. No, preku nekolkute ekonomski padovi niz koi {to

pominala indus-

tri-

jata, kako {to e 1993, 1997, 2001 i 2003 godina, toj nau~il deka e vozmo`no da izlezete posilni od krizata. ”Mnogumina velat- {to planirame da pravime sledniot mesec ili sledniot kvartal? A, ova e petta kriza so koja se soo~uvame vo poslednite 20 godini. Sekoga{ sme osvojuvale pogolem pazaren udel i sme izle-guvale posilni od krizata. Del od pri~inite za toa e {to ne gledame na kratok rok. Nikoj ne moè so sigurnost da znae {to }e se slu~i. No, nie otsega se spremame za toa kako }e izgledame, dali za {est meseci ili za dve godini. Strate-gijata ne se menuva. Na{ite kupuva~i ~uvstvuvaat deka imaat cvrsto tlo pod nozete”, veli êmbers.

ORGANIZACIJA, DISCIPLINA I TEHNOLOGIJA

Tokmu zatoa {efot na Cisko im veli na nervoznite klienti, vrabotenite i akcionerite da ne nosat odluka na kratok rok vo vreme na kriza, zatoa {to nivnite sogleduvawa }e bidat, najverojatno, pogre{ni. ”Koga e te{ko, toga{ imate {ansa da napravite prom-ena. Na~inot na koj {to }e se spravite so krizata, odnosno so promenite na pazarot, vi go opredeluva mestoto za vo idnina. Nie, ednostavno komu-nicirame mnogu otvoreno so na{ite klienti, na{ite vrabo-teni i akcionerite. Razgovarame so re~isi sekoja pogolema zemja ili kompanija vo svetot, kako i so najpoznatite ekonomisti, koi {to isto taka ne se sigurni {to }e se slu~uva. Im objasnuvame koe e, spored nas, najverojat-noto scenario i kako planirame da ostaneme fleksibilni”, veli êmbers. Interesno e {to dodeka mnozinstvoto kompanii se pritajuvaat vo vreme na kriza, skratuvaat na tro{oci za istraùvawe i inovacii, Cisko pravi ne{to sosema sprotivno na toa. Xon êmbers vaka ja objas-nuva strategijata na kompanijata. ”1993, 1997, 2001 godina, koga be{e borba za ìvot ili smrt za na{ata industrija, 2003 godina i sega 2009 godina - toa se pette najgolemi ekonomski turbulencii so koi {to se soo~ivme.Vo sekoja od niv vlegovme so svoeviden u~ebnik, kniga so pravila, za toa {to treba i kako treba da pravime vo te{ki vre-miwa. Ovoj u~ebnik po malku go menuvavme vo sekoja kriza, no ne dramati~no.Potoa raz-vivme plan na igra za sekoja unikatnost {to ja nosea so sebe razli~nite krizi. Taka, pou~eni od iskustvoto vo 2001

FELJTON-2

”Koga e te{ko, toga{ imate {ansa da napravite promena. Na~inot na koj {to }e se spravite so krizata, odnosno so promenite na pazarot, vi go opredeluva mestoto za vo idnina”, veli {efot na tehnolo{kiot gi-gant Cisko

��

VO KRIZA NE SERAZMISLUVA NA KRATOK ROK

godina, vo ovaa kriza vlegovme so 35 milijardi dolari vo ke{, so inovativna menaxment-struktura, so silna disciplina zad site procesi. S$ se vrti okolu tehnologijata, bazirana na mre`ni re{enija, nare~ena Web 2.0. Bez tehnologija, duri i ako imate dobra organizaciska struktura i biznis-model, ne moète da postignete mnogu. Nie re{ivme da bideme najagresivni otkako postoi kompanijata”, veli êmbers.

KRIZATA OTVORA PROZORCI SO MO@NOSTI

[to podrazbira âmbers pod taa agresivnost? Spored nego, toa zna~i pogolema prodornost na pazarite kade {to prethodno Cisko pobavno vleguval. Slikovito go sporeduva toa so prozorcite {to se poja-vuvaat pred vas, a mo`nostite se od drugata strana. Ili }e gi otvorite i }e gi zgrap~ite novite mo`nosti, ili pak, stakloto }e vi bide pre~ka da vlezete niz niv. A, êmbers gleda ogromen broj na mo`nosti {to se po-javuvaat so ogromna brzina, bez ogled dali se raboti za virtuelizacija na bazite na po-datoci, serveri, mreì ili soft-ver. ”Ako ne se dviìte brzo, gotovi ste, ostanavte pozadi. Ne se raboti samo za kompaniski bazi na podatoci, se raboti za proizvodi {to go menuvaat sekojdnevniot ìvot na obi~niot ~ovek. Bez ogled na toa dali se

raboti za bezì~ni ruteri {to gi imame doma, ili za sistemite za videkokonferencija {to gi kupuvaat kompaniite, seto toa gi menuva biznis-modelite, no i na~inot na koj {to funkcion-irame posle rabota. Go menuva ìvotot na koj {to prethodno sme se naviknale”, veli êmbers. Za liderstvoto vo vreme na kriza, {efot na Cisko veli deka iako toj e tip {to pretpo~ital “ko-manduvaj i kontroliraj”-pristap vo menaxmentot, sfatil deka toa ne e idninata. Idninata spored nego e vo sorabotkata i timskata rabota, so strukturiran proces zad seto toa. ”Treba da se ima hrabrost da se menuvate. Mnogu ~esto, najgolemite biznis-lideri znaat da bidat mo{ne neflek-sibilni. Okolu 20% od moite biznis-lideri vo Cisko ne ja napravija promenata kaj sebe. Tie se “komanduvaj i kontroliraj”-momci, prekrasni lideri, no ne moèa da napravat tranzicija. I jas nemam ni{to protiv toa. Toa e kako ko{arkar {to dava po 30 ko{evi na sekoj me~. No, ako vie voveduvate nov stil na igra, so nova taktika na odbrana i napad, a toj igra~ ne moè da se prisposobi, moèbi e najdobro da go dadete vo drug tim. Site nie mora da se menuvame. A, liderot ne treba samo da zbo-ruva, tuku i da deluva. Da bide najdobar primer za site”, veli êmbers.

KULTURA07.04.201030

Silvana [email protected]

RAZGOVOR: VINKA SAZDOVA, KNI@EVNIK �

VINKA SAZDOVA � : I da im podarite knigi na ~itatelite, ako ne ~inat, nema da se ~itaat

10godini uspe{no

izdava{tvo

Stojan [email protected]

OGLEDALOTO NA USPEHOT

Pred re~isi dve decenii, novi-narkata Vinka Sazdova, na-merno ili ne,

go poslu{a stariot dobar sovet na Vinston êr~il koj vele{e deka novinarst-voto e dobra profesija ako se napu{ti navreme, i zamina vo izdava~kite vodi. Najprvo izdade de-setina dobri naslovi vo “Zum pres”, a pred 10 go-dini ja osnova sopstvenata ku}a “Tri”. Od dosega{nite 11 nagradi “Roman na godinata”, tri oti{le za knigite od avtorite koi se nejzini izdanija, {to mnogu govori za pozicioniranosta na “Tri” na izdava~kiot pazar. Nagradata, pak, za èna-menaxer na godinata, koja ja dobi pred nekoj den, za nea e samo kam~e vo mozaikot na li~nite i profesionalni uspesi: izdava~kata ku}a ve}e na golemo ja vodat nejzinite trojca sinovi, a Vinka, po minatogodi{noto objavu-vawe na nejziniot prv roman, “Posledniot ~aj”, poleka se povlekuva i od izdava{tvoto. S$ u{te mu pomaga na nejziniot podmladok, kako denovive za pretstojniot Saem na knigata, no vo idnina saka da bide samo pisatelka. Francuskiot lingvist Bris Paren tvrde{e deka e va`no samo pi{uvaweto kako proces. Na nego-

�� Pi{uvaj}i, se pla{ev potsvesno da ne me zafati sindro-mot na “novite pisateli”, koi sakaat s$ da kaàt vo edna kniga. Dobriot pisatel, vo su{tina, treba da znae {to da ostavi, a {to da otstrani od knigata. Otstranuvaweto mi pretstavuva{e i najgolem del od rabotata na “Posledniot ~aj”...

�� Na izlo`bata }e bidat prezentirani pette osnovni oblasti na dizajnot: ti-pografija, grafi~ki dizajn, digitalni mediumi, korporativen dizajn kako i orientacioni i upatuva~ki sistemi.

vata linija se i redica tvorci na t.n. novinska knièvnost...Da, ama sepak, mislam deka postoi razlika me|u novi-narstvoto i knièvnosta. Prvoto e poinakvo gledawe na rabotite, bazirano e na faktite, iako postojat i mnogu romani koi si igraat so faktografijata, dodeka knièvnosta kako primarna ja ima fikcijata. I za mojata kniga dobivav mnogu pra{awa dali e vistina seto toa {to se slu~uva vo storijata. Im odgovoriv deka moèbi s$ e vistina, a moèbi i ne e... Faktot {to pove}eto na-gradeni romanopisci bile ili s$ u{te se i novin-ski avtori go postavuva pra{aweto dali novinarst-voto e podobrata strana na na{ata pismenost? Sli~en e trendot i na hrvatskata i na srpskata knièvna scena...Spored logikata na brojkite, izleguva taka. No, interesno e toa {to ne samo {to pove}eto od aktuelnite romanopi-sci doa|aat od novinar-skata fela, tuku smeneta e i strukturata na noviot makedonski roman. A, i na negovite ~itateli. S$ pove}e se ~itaat makedonskite avtori, najmnogu blagodare-nie na nivniot kvalitet. Venko Andonovski za va{iot roman “Posledniot ~aj” napi{a deka se raboti za ànrovski nevino delo.

Iako moèbi treba da se pra{a Venko za pove}e podrobnosti okolu ànro-vskite odrednici, jas toa go razbrav vo smisla na ànrovskata ~istota. Vo smisla deka koga nema{ pi{uvano mnogu dosega, toga{ si otvoren kon sebesi, kon zborot i kon publikata. Kalkulaci-ite moèbi }e dojdat vo

nekoja sledna prilika, sli~no kako i vo qubovta, na primer. Pi{uvaj}i, se pla{ev potsvesno da ne me zafati sindromot na “novite pisateli”, koi sakaat s$ da kaàt vo edna kniga. Dobriot pisatel, vo su{tina, treba da znae {to da ostavi, a {to da otstra-ni od knigata. Otstranu-vaweto mi pretstavuva{e i najgolem del od rabotata na “Posledniot ~aj”...Ili, {to bi rekol ârls Bukovski, dobriot pisatel znae koga treba da ne treba da pi{uva?Da, da, tokmu taka! Iako ~itame malku dobri pisateli vo toj kontekst, pove}eto mislat deka s$ {to napi{ale treba da se objavi. No, i tuka ne sum stroga, sekoj pisatel ima svoja li~na prikazna. Nekoi avtori smetaat deka

treba da se izoliraat vo tvore~kata faza, nekoi, pak, kako Mirko Kova~, po~nuvaat novela ili roman inspirirani od drugi av-tori. Od druga strana, imate dolg sta` na izdava~, ili “profesionalen ~itatel”...Navistina mnogu se pla{ev od nesvesnite vlijanija, bidej}i ima{e mnogu re~enici vo mojot roman za koi se pra{uvav dali se moi ili se nekade pro~itani, a ne se se}avam kaj koj avtor? Od druga strana, kako {to veli i Blaè Koneski, s$ e napi{ano, samo odnovo i odnovo treba da se kaè, moèbi so istite zborovi, ama na poinakov na~in. Za mene procesot na pi{uvawe e izolacija i naso~uvawe na energijata samo na toj proces. Svoevidno “mona-huvawe”? Promotor na va{ata kniga be{e duhovnik, vladikata Meto-dij Zlatanov, a samata sto-rija za sebespoznavaweto nalikuva na potragata po Sidarta (Buda) na Herman Hese...Potragata po sebesi sekoga{ e istata prikazna. Sekoj ~ovek vo odreden period od ìvotot }e mora da zastane pred ogledaloto. Celta ne e da begame, tuku da se sretneme so sebesi i da se spoznaeme. Toa sigurno ne se slu~uva vo sekojdnevniot xagor ili uli~na me{anica, tuku vo osamata, dali vo tivka soba, pe{tera ili a{ram, seedno. Kreativnoto begstvo na Dale~niot Istok e zabeleìtelno i kaj va{ata kole{ka i prijatelka Jagoda Mihajlovska-Georgieva,

~ij {to izdava~ (“Indigo Bombaj”) ste tokmu vie: zaedni~ka fascinacija, ili trend?Da, navidum imame sli~ni inspiracii. I nejziniot roman e za Indija, no iako se raboti za ista ramka, se raboti za potpolno razli~ni prikazni. Moè da se zamine bilo kade, vo Kina, a ne samo vo Indija, se raboti za li~no iskustvo...No, i kolku e toa sli~no so primerite od zapadno-evropskite iskustva, kako ona na Elizabet Gilbert vo “Jadi, moli se, sakaj”?Toa e samo pametno napi{an roman, a na sli~na tema – begstvoto od sekojdnevieto ili od sopst-venata koà. Zatoa porano im zaviduvav na akterite, a sega ve}e ne. Porano

� KOMUNIKACISKI DIZAJN

KREIRA^KI PROCESI VO DVODIMENZIONALEN DIZAJN

So naslov “Dimenzija na povr{inata, komu-nikaciski dizajn vo

Germanija” od denes pa do 17 april }e ima izlo`ba vo Muzejot na grad Skopje, ~ija glavna tema se pette osnovni oblasti na diza-jnot: tipografija, grafi~ki dizajn, digitalni mediumi, korporativen dizajn kako i orientacioni i upatuva~ki sistemi. Zastapeni }e bi-dat 41 grafi~ko studio so okolu 150 primeri. Poimot “komunikaciski dizajn” se upotrebuva za kreira~kite procesi vo dvodimenzional-niot dizajn, kako, na primer, klasi~noto kreirawe fon-tovi, logoa, plakati, no i osmisluvawe na komplet-niot korporativen dizajn na pretprijatija ili sozdavawe na digitalni interfejsi. Grafi~koto studio od Di-zeldorf, Nowakteufelknyrim, ima razvieno sopstven kon-

cept za ovaa izlo`ba koj se sostoi od specijalni trans-portni kutii, takanare~eni Flight Cases koi istovremeno sluàt kako fleksibilen mebel za izlo`bata i se direktno integrirani vo zbirkata: na toj na~in najak-tuelniot primer za komunika-ciski dizajn od Germanija e samiot del od izlo`bata. Izlo`bata }e ja otvori Alek-sandar Bran~ik vo Muzejot na grad Skopje, a sledniot den }e odrì predavawe za studenti i dizajneri. Aleksandar Bran~ik studiral vizuelna komunikacija na Fakultetot za dizajn vo Ofen-bah. Po 7 godini rabota vo Metadizajn kaj Erik [piker-man, Bran~ik so partnerite Tomas Nagel i Uve Oto go osnovale Eksplit, dru{tvo za vizuelna komunikacija so sedi{te vo Frankfurt na Majna i Berlin. Ima dobieno mnogu nacionalni i me|unarodni nagradi. Vo 1990 godina zaedno so Mihael Eter i karikaturistot Detlef Surej

ja kreirale svojata prva izborna kampawa za parti-jata na Zelenite po obedinu-vaweto na Germanija. Poznat e kako umetni~ki direktor na muzi~koto spisanie "Front-pejx" (Frontpage) za koe sa-miot gi kreiral fontovite i e avtor i na korpora-

tivniot dizajn na "Qubovnata parada" (Love Parade). Vr{i silno vlijanie vrz ekspre-sivno-emocionalniot stil na germanskata tehno-scena. Izlo`bata e vo organizaci-ja na Institutot Gete vo Skopje, vo sorabotka so Muzejot na grad Skopje.

10dena komunikaciski

dizajn vo Makedonija

mislev deka moàt s$ da preìveat niz likovite koi gi tolkuvaat. Sega sfativ deka preku pi{uvaweto isto taka moè s$ da se doìvee: kako ve}e da nema realna granica me|u toa {to go pi{uvam i toa {to se slu~uva vo real-nosta. Koga go pi{uvav mojot roman, likovite mi bea tolku ìvi i vistinski {to vo eden moment se sep-nav, zapo~nav da gi baram okolu mene. Kopneav da gi sretnam, da gi zapoznaam na ulica... Koja e va{ata izdava~ka biznis-formula?Veruvam vo izdava{tvoto i knigata, vo idejata deka sum dojdena na ovoj svet da go napravam podobar, tokmu preku knigata. Veru-vam deka preku knigata se menuvaat i lu|eto. Sega, ne moème da govorime za nekoj golem biznis, no, eve, nekako preìvuvame. Izminatava decenija “Tri” preku silniot marketing pridonese za razvivawe

na interesot za makedon-skite avtori: ako porano se pe~atele po 300 ili 500 primeroci, sega imame romani od doma{ni avtori vo 4, pa i 10 iljadi prim-eroci. A {to e so povremenite obidi knigata da se dis-tribuira nasekade, od trafika do plaà? Mislam deka knigite treba da gi ima nasekade. Izle-govme od kniàrnicite i po~navme da prodavame na benziski stanici, vo supermarketi, na plaà... I, mnogu e va`no knigite da imaat dostapna cena. No, mislam deka najvaèn element e publikata: toa e vistinski fenomen, bidej}i i da im podarite knigi na ~itatelite, duri i na-gradeni knigi, ako ne ~inat nema da se ~itaat.

PLAKATOT NA IZLO@BATA � ZA KOMUNIKACISKI DIZAJN

Ovaa izlo`ba pretstavuva u{te edna sorabotka na ovoj Institut koj postojano organizira kulturni nas-tani so cel da se dobliàt germanskata i makedonskata kultura.

SPORTSPORT07.04.2010 31SPORT

Triumfot na german-skiot pilot Sebasti-jan Fetel, voza~ot na Red Bul, kako da go vklu~i alarmot

vo redovite na najgolemite favoriti vo prvenstvoto na Formula 1, Meklaren i Ferari.Fetel, zaedno so svojot klup-ski kolega, Mark Veber, doj-doa do eden-dva pobeda na poslednata trka vo Malezija i toa vo dominantna pozicija vo pogled na konkurencijata. Ova e samo treta trka vo {ampionatot i prva pobeda za voza~ite na avstriskiot tim, no nadmo}nosta vo br-zinata na bolidite na Red Bul gi podispla{i vode~kite lu|e od Meklaren i Ferari, koi se prisetija na mina-tata sezona, koga moraa da gledaat vo „opa{kata” na Bron GP.„Vo momentov, treba da bi-deme zagrièni i da preze-meme ne{to, bidej}i moè da se slu~i bolidite na Red Bul da bidat pobrzi za polovina sekunda vo eden krug na narednata trka vo Kina”, izjavi {efot na Meklaren, Martin Vitmar{, koj otkriva deka, sepak, ima podgotveno odgovor za brzinata na

Red Bul.„Mislam deka ja otkrivme pri~inata za nivnata brzina. Imame nekoi novi komponenti koi {to }e ni ovozmoàt nekolku desetinki pove}e vo sekoj krug, {to }e ni ovozmoì pogolema konkurent-nost. Ne znam dali }e uspeeme sosema da im se pribliìme, no siguren sum deka }e os-taneme vo nivnata klasa”, dodade Vitmar{.Na golemo se raboti i vo

timot na Ferari, kade na golemo se stravuva deka na narednata trka }e im bidat odzemeni vode~kite mesta na tabelata, i kaj voza~ite, no i kaj konstruktorite. Sepak, mnogu smireno deluva prviot voza~ na Ferari, Fernando Alonso, i pokraj toa {to toj ne uspea da ja dovr{i

trkata vo Malezija, otkako vo posledniot krug mu pregore motorot.„Na startot od sezonata sme i normalno e da se slu~uvaat promeni na pobedni~kiot podium. Potrebno e da se izvozat nekolku trki za rabo-

tite da si dojdat na svo-eto mesto”, izjavi

[panecot.Alonso vo mo-m e n t o v j a deli vtora-ta pozicija so 37 boda, k o l k u { t o ima i Fetel. Iako bez nitu edna pobeda,

vode~ki e Brazi-lecot Felipe Masa so 39 boda.

Natprevarot pome|u Man~ester junajted i Baern od Minhen od ~etvrtina-

finaleto na Ligata na ev-ropskite {ampioni, dobiva epski karakter po seopse`nite analizi i debati {to se vodat po mediumite vo Evropa.Otsustvoto na Vejn Runi od sostavot na junajted e verojatno i najgolemiot i najsigurniot pokazatel za kone~niot ishod na dvome~ot, bidej}i angliski-ot reprezentativec bukval-no samiot e kreator na ig-rata na „crvenite |avoli” vo dosega{niot del od sezonata, a be{e strelec i na minatonedelniot nat-prevar odigran vo Min-hen, koj zavr{i so pobeda na Bavarcite od 2:1. So ist rezultat, fudbalerite od Man~ester bea pora-zeni pred svoite gleda~i na derbito so êlzi od

Premier ligata, bez pomo{ta na povredeniot Runi. Crnite prognozi na najdobriot golgeter vo dosega{niot period od prvenstvo mu predvidu-vaat pauza od nastapite vo period od eden mesec, no naviva~ite pove}e se nadevaat na optimisti~koto scenar-io, spored koe Runi, sepak, }e zaigra na utre{nata sredba.Sepak, pogolema pri~ina za op-timizam imaat naviva~ite od sprotivniot tabor, bidej}i na revan{ot vo Man~ester }e otpatuva Arjen Roben, koj poradi polesna povreda go propu{ti due-lot odigran na arenata Alijanc. Mnogumina od holandskiot internacionalec o~ekuvaat da bide kreator na uspe-hot na Baern, sli~no kako i vo me~ot so Fiorentina, minatoto kolo.„Smetam deka Roben e klu~ot za uspehot na Baern. Dokolku toj bide fit za nastap, toga{ {an-site na negoviot tim za

pobeda se mnogu pogolemi”, izjavi legendata na Baern, a voedno i doskore{en pretsedatel na klubot Franc Bekembauer.Za mnogumina, pak, glav-nata bitka }e se vodi na krilnite pozicii, kade i dvete ekipi raspolagaat so mnogu kvalitetni fudbal-eri. Germanskata ekipa pokraj Roben, }e moè da smeta i na fenomenal-niot Frank Riberi, koj be{e najdobriot poedi-nec na prvata sredba. Od druga strana vo junajted na te{kata zada~a }e treba da odgovorat Portugalecot Nani i Ekvadorijanecot

Antonio Valensija. To~no deka krilnite fudbal-eri na Baern se daleku pozvu~ni od onie na junajted, no ne smee da se zaboravi nitu deka vto-rive se pomladi i èlni za pogolema afirmacija.Vo istiot termin se igra i vozvratniot duel pome|u francuskite ekipi na Bordo i Olimpik od Lion. Gostinskite fudbaleri imaat ubava prednost od 3:1, ostvarena na sred-bata odigrana pred svoite gleda~i, no i golema obvrska da ja odbranat na terenot na protivnikot.

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

BITKA ZA BRITANIJA!

BEZ RUNI, MANÊSTER ]E MORA DA SE POTPRE NA NANI I VALEN-SIJA. VO BAERN SE VRA]A ROBEN.

VO MOMENTOV TREBA DA BIDEME ZAGRI@ENI I DA PREZEMEME NE[TO, BIDEJ]I MO@E DA SE SLUÎ BOLIDITE NA RED BUL DA BIDAT POBRZI ZA POLOVINA SEKUNDA VO EDEN KRUG NA NAREDNATA TRKA VO KINA

So upotreba na solza-vec, specijalnite policiski sili od

brazilskata federalna dràva Baijano, inter-veniraa vo masovnata tepa~ka na naviva~kite grupi, za vreme na fud-balskiot natprevar me|u Bahija i Fluminenze.Diveeweto na fanovite zapo~nalo pri rezultat od 2:0 za doma}inite, koi iako moàt da se po-falat deka se porane{ni {ampioni na Brazil, vo momentov nastapuvaat vo vtorata liga. Iako sostojbata na stadionot vo Feira de Santana izlegla od kontrola, sep-ak, nema informacii za poseriozno povredeni.Huliganstvoto e dlaboko vkoreneto vo brazil-skiot fudbal, a scen-ite na nasilstvo se s$ poza~esteni vo posled-niot period. Minatiot

mesec policijata up-otrebi gas i na eden natprevar vo Rondonija, kade za malku bil izbeg-nat pogolem incident.

Porane{nite yvezdi na Nacionalnata ko{arkarska liga

(NBA), Karl Meloun i Skoti Pipen, se odbrani kako novi imiwa vo ko{arkarskata “Ku}a na slavnite”, locirana vo amerikanskiot grad Springfild.Meloun e eden od na-jdobrite poenteri vo istorijata na Ligata, no nikoga{ ne uspea da se izraduva na {ampionski-ot prsten. Na dvapati so Juta i edna{ so timot na LA Lejkers stigna do golemoto finale, kade {to redovno be{e del od porazeniot tim.Od druga strana pak, Skoti Pipen, kako soi-gra~ na Majkl Xordan, be{e del od {este tituli na îkago Buls, timot {to vladee{e so Ligata kon krajot na minatiot vek.Pokraj Meloun i Pipen,

vo muzejot na najslavnite imiwa od svetot na ko{arkata }e vlezat i Xeri Bas, sopstve-nikot na LA Lejkers, ko{arkarkata Sintija Kuper i sredno{kolskiot trener, Bibi Harli.

“HEJSL” VO BRAZIL!

MELOUN I PIPEN VO SPRINGFILD

Stadionot �vo Feira de Santana izgleda{e kako mesto od zona na voeni sudiri

LIGA NA [AMPIONI

Od Holan|anecot se o~ekuva kvalitetnata razlika vo duelot so Man~ester Junajted

2:1e rezultatot od prvata

sredba vo Minhen

OZNA EN LOVOT NA OZNA EN LOVOT NA CRVENIOT BIKCRVENIOT BIK

FORMULA 1

Negoviot performans gi podispla{i tradicionalnite favoritiNegoviot performans gi podispla{i tradicionalnite favoriti

Kone~no, �priznanie za karierata na Skoti Pipen

014 kapital 07 04 2010

Documents