Ekoloki pojmovi i definicijeTanja Mileevii

Ekoloki pojmoviEkosistemBiomEnergija i materijaJedinkaPopulacijaBiocenozaBiodiverzitetVegetacija*

ta je ekosistem ? ( oikos stanite , sistem sastav )Ekosistm je posebni skup ivih organizama i ivotne sredine u kojoj oni egzistiraju unutar prostorne jedinice bilo koje veliine . Osnovni je objekat istraivanja ekologije. Razliiti ekosistemi su meusobno povezani razliitim interakcijama, te se tako integriu u razliite ekoloke sisteme. Prema Lukiu, po funkcionalnom jedinstvu fizikih, hemijskih, biolokih, genetikih, misaonih, sociolokih i tehnikih sistema, ekosistem dostie najvii stepen interakcije na nivou geobiosfere.

*

Klasifikacija ekosistema Ekosistemi prema porijeklu ( prirodi ) mogu biti :

1) Prirodni primarni ekosistemi ( nastali su samostalno u prirodi formirajui svoje osobine od prisustva abiotikih i biotikih faktora). a) Prema fizionomiji stanita to su : kopneni ( terestini ), akvatini i peinski ekosistemi.b) Prema vegetaciji to su : umski, travni i movarni.2) Prirodni sekundarni ekosistemi ( nastali su samostalno u prirodi, s tim to je ljudsko uee u formiranju ekosistema ciljano u smislu dovoenja ekosistema za potrebe koritenja ( nacionalni parkovi ).3) Prirodni tercijarni ekosistemi ( nastaju transformacijom prirodnih ekosistema ovjekovim djelovanjem ).4) Antropogeni ekosistemi ( vjetaki ) ovjek ih maksimalno koristi.

*

ta su biomi ? Biomi su grupacije ekosistema istih fizikih uslova sredine sa istim biolokim zajednicama u interakcijskim odnosima, na odreenom geografskom prostoru. Prema tome , biomi su velike ekoloke jedinice koje se klasifikuju preme dominantnim vrstama biljaka koje ih pokrivaju.

*

Horizontalno grupisanje bioma Biomi se horizontalno mogu grupisati u dvije oblasti :Oblast akvatinih ekosistema ( ekosistemi mora i okeana) ; ekosistemi slatkih kopneneih voda gdje je voda osnovna ivotna sredinaOblast kopnenih suvozemnih ekosistema gdje je vazduh osnovna ivotna sredina.

Te oblasti ine jednu cjelinu koju nazivamo geobiosfera (biosfera) koja vertikalno ulazi u atmosferu, pedosferu i hidrosferu.

*

Kruenje materije i proticanje energije u ekosistemuKruenje vode : obavlja se pod uticajem Suneve energije, tako to voda prolazi kroz tri agregatna stanja i odrava se u ukupnoj koliini u prirodi. Prisustvo vode omoguuje i kruenje mineralnih supstanci. Kruenje kiseonika i ugljika potpomognuto je ivim biima kao i kruenje azota.Kruenje organske materije : koju proizvode proizvoai u ekosistemima odvija se preko funkcionalne povezanosti ekosistema u kruenju materije i protoka energije. Energija i materija su vrsto povezane , jer materije mogu da se transformiu u energiju, a energije mogu da prelaze iz jednog u drugi oblik. *

Kakva moe biti energija ? Energija moe biti :Prirodna ( Sunce, rijeke, jezera, talasi, plima, oseka, geotermalne energije, biomasa...)Vjetaka energija (nastaje transformacijom tako to ovjek prerauje fosilna goriva, biomasu, uran, gradi hidrocentrale- stvara toplotu ili elektrinu energiju ).

Energija u odnosu na funkciju moe biti :

MehanikaToplotnaElektrinaMagnetna i elektromagnetnaNuklearna*

Uticaj energijeKoristan efekat je u poveanju temperature prostora, gdje ovjek radi i ivi, poveanje intervala svjetlosti, vri rad putem maina...

tetan manifestuje se kroz toplotno zraenje, zakiseljavanje atmosfere i zemljita, emisija CO2 i njegov uticaj na klimatske promjene...

*

ta je jedinka ?Jedinka je ivo bie koje se jasno da fiziki razgraniiti od sredine u kojoj ivi. Prepoznajemo ih kao individue koje su u stalnoj interakciji sa svojim okruenjem. Imaju sposobnost da reaguju na promjene faktora ivotne sredine. EKOTIP je modifikovani izgled i osobine organizama.

*

ta je populacija ?Populacija je sistem individua koje ive na istom prostoru i u istom vremenu tj, istim ekolokim uslovima i po pravilu vre aktivnu razmjenu genetskog materijala, ostavljajui vitalno potomstvo. Populaciju karakteriu : natalitet, gustina populacije, mortalitet.

*

ta je biocenoza ?

Biocenoza je sastavljena od populacija razliitih vrsta biljaka i ivotinja, koje su u okviru biotopa povezane spletom odnosa u jedinstven funkcionalan sistem.

*

Karakteristike biocenozeKvalitativni sastav biocenoze odreen je kombinacijama razliitih biljnih i ivotinjskih populacija u datim ekolokim uslovima na biotopu. Kvantitativna struktura biocenoze - oznaava brojnost pojedinih populacija( broj jedinki, koliina biomase ).Prostorna struktura biocenoze - oznaava prostorni raspored izmijeanih vrsta na biotopu koji je razliit za svaku vrstu. Vremenska promjena strukture biocenoze uslovljena je ritmikim promjenama ekolokih faktora koje iskazuju pojedinane promjene u ponaanju organizama u biocenozi ( dan-no, godinja doba ).Lanac ishrane u biocenozi - jedan od osnovnih faktora koji povezuje razliite populacije u biocenozi jeste ishrana ! Proizvoai ( producenti ) su organizmi na iji raun direktno ili indirektno ive potroai ( konzumenti ).Razlagai ( reducenti) - hrane se mrtvom oranskom materijom koju mineralizuju i vraaju stanitu u pristupanom obliku za proizvoae*

ta je biodiverzitet ? Biodiverzitet obuhvata stepen raznolikosti i raznovrsnosti u prirodi, kako brojeva, tako i uestalosti : gena, vrsta i ekosistema u datom skupu.

Vrste :Genetiki ( predstavlja sumu genetikih informacija sadranih u genima individua biljaka, ivotinja i gljiva koje naseljavaju Zemlju).Specijalni ( raznovrsnost ivih vrsta, izmeu 5-80 miliona, poznato samo 1,4 miliona ).Ekosistemski ( raznovrsnost stanita ivotnih zajednica i ekololkih procesa).

*

Nabroj neke razloge za zatitu biodiverziteta ?Biodiverzitet je univerzalna, meunarodna transgranina vrijednostOdgovornost za njegovo ouvanje i koritenje, mora se rjeavati na meunarodnom nivouNacionalni je interes svake zemlje da koristi meunarodno znanje o biodiverzitetu

*

ta je vegetacija ?

Vegetacija je biljni pokriva i obuhvata biljne zajednice( fitocenoze) ueg ili ireg podruja koje imaju specifian floristiki sastav, spektar biogeografskih elemenata i ivotnih formi, koje su meusobno povezane na principima ekolokih odnosa koji su ostvareni tokom duge evolucije.

*

Tanja Mileevi

HVALA !*