001 - module 1.1 - introduction and rule of law principles 1 - introduction to... · women’s...

Women’s Access to Justice Training: Module 1.1: Introduction and Rule of Law Principles အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - အစအစဥ (၁.၁) - မ တဆကျခငး ႏင တရားဥပေဒစ းမ းေရးအေျခခမမား

5

Module 1.1: Introduction and Rule of Law Principles

အစအစဥ (၁.၁) - မ တဆကျခငး ႏင တရားဥပေဒစ းမ းေရးအေျခခမမား

Purpose of Session: To introduce participants to the interactive, participatory training method and the rule of law principles. အစအစဥ၏ရညရြယခက - သငတနးသ၊ သားမားအား အခငးခငးဆကသြယျပး အျပနအလနသငၾကားသည အားလး ပါဝငႏ ငေသာ သငၾကားေရးနညးစနစမား ႏင တရားဥပေဒစ းမ းေရး အေျခခမမားအား မ တဆကေပးရန။

Outcomes, Skills and Methodologies ရလဒ မား၊ ကၽြ ားကင ႈ မား ႏင သငၾကမားေရား နညားစနစ မား

Outcomes: ရလဒ မား As a result of this session participants will be able to:

x Interact with greater ease with fellow participants.

x List the group rules of the training. x Define rule of law. x List the 13 rule of law principles.

ဤအစအစဥ ရလဒအေနျဖင သငတနားသ၊ သမားတ ႔ သည ေအမကပါတ ႔က လပေဆမငႏ င ည။ x သငတနားသ၊ သမား အခငားခငားတ ႔သည အခကအခ

ရ ေပါေပါပါားပါားျဖင အျပနအလနဆကသြယ ေျပမဆ ႏ င ည။

x သငတနး၏ စညးမဥးစညးကမးမားအား စာရငး ျပ စႏ ငမည။

x တရားဥပေဒစ းမ းေရးဆ သညက အဓ ပၸာယ ဖြငဆ ႏ ငလ မမည။

x တရားဥပေဒစ းမ းေရး အေျခခမ (၁၃) ခကအား စာရငးျပ စ ႏ ငလ မမည။

Skills: ကၽြ ားကင ႈ မား In this session participants will practice the following skills:

x Communication x Group collaboration x Sharing knowledge x Analyzing

ဤအစအစဥတြင သငတနားသ၊ သမား မားသည ေအမက ေဖမျပပါ ကၽြ ားကင ႈ မား ရရ ေစရန ေလကငၾက ည။

x ဆကဆေျပမဆ ျခငား x အပစလ က ပားေပါငားေဆမငရြကျခငား x အသ ပညမဗဟသတ မား ေဝငျခငား x ခြြျခမးစ တျဖာသးသပျခငး

Methodologies: သငၾကမားေရားနညားစနစ မား။ In this session participants will practice the following training methodologies:

x Each one-teach one x Brainstorming x Small group discussion

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာက ေဖာျပပါ သငျကားေရးနညးစနစမားက ေလကငၾက မည။

x တစဥးမအျခားတစဥးက သငၾကားေပးျခငး x ႀက တငႀကဆေတြးေတာျခငး x အပစငယဖြြ႕၍ ေဆြးေႏြးျခငး


6

Rule of Law Principles တရမားဥပေဒစ ား ားေရား မား

Rule of Law Principles: တရမားဥပေဒစ ား ားေရား မား x Supremacy of the Law x Equality x Accountability x Procedural and legal transparency x Fairness x Separation of Powers x Judicial Independence x Legal certainty x Non-arbitrariness x Human Rights x Non-discrimination x Participation in decision-making x Access to Justice

x ဥပေဒသည အထြဋအထ ပျဖစျခငး x တနးတညမမႈရ ျခငး x တာဝနခမႈရ ျခငး x လပထးလပနညးဆ ငရာႏင ဥပေဒဆ ငရာ

ပြငလငးျမငသာမႈရ ျခငး x တရားမတမႈ x အာဏာခြြေဝျခငး x တရားစရငေရးတြင လြတလပမႈရ ျခငး x ဥပေဒေရးရာေသခာမႈရ ျခငး x ဘကလ ကမႈ ကငးမြျခငး x လ႔အခြငအေရးမား x ခြြျခားဆကဆမႈမရ ျခငး x ဆးျဖတခကခရာတြင အမားပါဝငႏ ငျခငး x တရားမတမႈ လကလမးမျခငး

Preparation ျပငဆငပ

Materials: သငေထမကက ပစၥညား မား၊ For this session you will need:

x Whiteboard/flip chart and markers x Pencils/paper for groups x Name Tags x Camera for photos x Tape x 13 Rule of Law Principles pre-written on

flipchart paper

ဤအစအစဥအတြက သငသည ေအမကပါ အရမ မားက လ အပပါလ ည။

x သငပနး၊စာရြကျဖႀကး ႏင မာကာ x ခြတမား၊ စာရြကမား (အဖြြ႕လ ကလႈပရားမႈ

အတြက) x နာမညဆြြကဒမား x ကငမရာ x တ တ x စာရြကျဖႀကးေပၚတြင ေရးထားေသာ တရား

ဥပေဒစ းမ းေရး အေျခခမ ၁၃ ခက

Handouts: ေဝငစာရြကမား In this session, participants will use:

x 1.1.1: Written permission slip for use of photos

ဤအစအစဥတြငသငတနားသ၊ သငတနားသမား မားသည ေအမကပါတ ႔က အသားျပ ရပါလ ည။ x ၁.၁.၁ - ဓမတပ မား အသားျပႏ ငျခငားအတြက စမျဖင

ေရားသမားထမားေသမ ခြငျပ ခကစမရြက

FILLING THE TRAINING FORMS (5 mins) သငတနးေဖာငမားက ျဖညျခငး (၅ မ နစ)

Put the Camera Permission Handout 1.1.1 into clear bags distributed to the participants. Inform the participants about using the camera in the training. (Show participants Handout 1.1.1). Ask participants to read Handout 1.1.1 and sign if they agree to use of their photo during the training. Tell participants that photos are used to help trainers learn the participants’ names.


7

ကငမရာအသးျပ ခြင ေဝငစာရြက ၁.၁.၁ အား ဖ ငမားအတြငးသ ႔ ထညထားပါ။ သငတနးသ၊ သငတနးသားမားအား ေဝငေပးရန ျဖစသည။ သငတနးခ နအတြငး ဓာတပ ႐ ကယမည အေၾကာငး သငတနးသ၊ သငတနးသားမားအား ေျပာျပပါ။ (သငတနးသ၊ သငတနးသားမားအား ေဝငစာရြက ၁.၁.၁ က ျပပါ။) ၎တ ႔အား ေဝငစာရြက ၁.၁.၁ ဖတေစၿပး သငတနး ခ နအတြငး ၎တ ႔အား ဓာတပရ ကယသညက သေဘာတညမႈရ လင လကမတထ းေစပါ။ ဓာတပမားသည သငတနးဆရာ မားအား သငတနးသ၊သားမား၏ နာမညအား မတမ ေစရာတြင အေထာကအပ ေပးႏ ငရနအတြက အသးျပ မညျဖစေၾကာငး ရငးျပပါ။ WELCOME AND OPEN SESSION (15 mins) ႀက ဆ ျခငားႏင အဖြငအစအစဥ (၁၅ မ နစ)

Introduce the facilitators. Emphasize the interactive nature of the methodology used in this Training. Give all necessary announcements and review the agenda for the entire workshop. Discuss other announcements and concerns. သငတနးနညးျပမားအား မ တဆကေစပါ။ ဤသငတနးတြင အသးျပ မည သငၾကားနညး နညးပညာမား၏ အျပနအလန ဆကသြယေသာ သေဘာသဘာဝမားအား အေလးထားေျပာျပပါ။ ေျပာဆ ရန လ အပသည ေၾကျငာခကမား အားလးက ေျပာျပၿပး အလပ႐ေဆြးေႏြးမႈတစခလး၏ အစအစဥအား ျပနလညေျပာၾကားပါ။ အျခားေၾကျငာခကမား၊ ေျပာၾကားစရာမား အားလညး ေဆြးေႏြးေျပာဆ ပါ။ Review the purpose and outcomes for this module. (Outcomes should be pre-written on flipchart paper before the start of training.) အစအစဥႏင သငခနးစာရလဒမားက ေျပာျပေပးပါ။ (ရလဒမားက သငတနးမစတငမ စာရြကျဖႀကးေပၚတြင ႀက တငေရး ထားပါ။ ACTIVITY 1: FOCUSER – INTRODUCTIONS (25 mins) လႈပရမား ႈ ၁ - Focuser - တဆကျခငား မား (၂၅ မ နစ) Purpose of Activity: This activity will introduce participants to a different style of teaching using interactive methodology. လႈပရမား ႈ၏ ရညရြယခက - ဤလႈပရမား ႈသည သငတနားသ၊သမား မားအမား တညေသမ သငၾကမားနညားတစ ား ျဖစသည အျပနအလနသငၾကမားနညားစနစျဖင တဆကေပားပါ ည။ Methodology: Each one-teach one သငၾကမားေရားနညားစနစ - တစဥား တျခမားတစဥားက သငၾကမားေပားျခငား Materials: None သငေထာကက ပစၥညားမား - မရ ပါ။ Handout(s): None ေဝငစမရြက( မား) - မရ ပါ။

Instructions လမးညႊနခကမား

x Tell participants that they will be using a different style of teaching using interactive activities. x မတညေသာ သငၾကားနညးစနစျဖစသည အျပနလနသငၾကားနညးစနစက အသးျပ မညျဖစေၾကာငး သငတနး

သ၊ သားမားအား ေျပာျပေပးပါ။ x Tell participants that they are going to get to know each other. Ask them to put their full names on

their nametags and if they use a shorter name to add it or underline it. (2 mins)


8

x သငတနးသ၊သားမားအား တစဥးႏငတစဥး သ ရ ေအာင ျပ လပရမညျဖစေၾကာငး ေျပာျပေပးပါ။ ၄ငးတ ႔ နာမညအ ျပညအစက ၄ငးတ ႔၏ နာမညကပျပားေပၚတြင ေရးေပးခ ငးပါ။ နာမညတ ရ လငလညး ေရးခ ငးၿပး ထ နာမညတ ေအာကတြင လ ငးတားခ ငးပါ။ (၂ မ နစ)

x Ask participants to stand up and walk around the room and introduce themselves to at least 4 people, one at a time. They should not take notes but try to remember what they are told. They should ask the following questions of each other and be prepared to introduce one person after the activity: (8 mins)

x ထ ႔ေနာက သငတနးသ၊သားမားအား အခနးတြငး လညလညၿပး တျခားသမားႏင တစဥးခငးစ မ တဆက ခ ငးပါ။ အနညးဆး ၄ ဥးႏင မ တဆကၿပးရပါမည။ ထ သ ႔ မ တဆကစဥအတြငး ေျပာသည အေၾကာငးအရာမားက မတစ ခေရးျခငး မျပ ရဘြ စ တတြငမတသားထားရပါမည။ ထ သ ႔ မ တဆကရာတြင ေအာကပါေမးခြနးမားက အသးျပ ေပးပါ။ (၈ မ နစ)

o What is your name? o နာမည ဘယလ ေခၚပါသလြ။ o What is your job? o ဘာအလပလပပါသလြ။ o What do you like to do in your free time? o အားလပခ နမ ဘာလပရတာ ၾက ကပါသလြ။

x Ask participants to sit down and begin introductions. x သငတနးသ၊သားမားအား ထ ငခ ငးၿပး မ တဆကအစအစဥ စတငခ ငးပါ။ x Ask one person to stand and tell the group about one participant they met and share the 3 things

they learned. This participant then introduces someone different. They cannot repeat and introduce someone already introduced.

x သငတနးသ၊သားမားထြမ တစဥးအားရပခ ငးၿပ၊ ၄ငးမ တဆကခြသမားအနကမ တစဥးအေၾကာငးက ကနသင တနးသ၊ သားမားအားလးအား ျပနေျပာျပခ ငးပါ။ ထ သ ႔ ေျပာျပရာတြင ၄ငးတ ႔ အခငးခငး ေမးျမနးခြသညအရာ (၃) မ းက ျပနေျပာခ ငးပါ။ ထ မ တဆကခရသည သငတနးသ၊ သားကလညး ၄ငးမ တဆကခြ မားထြမ တစေယာက ေၾကာငးက ျပနမ တဆကခ ငးပါ။ တစစတစဥးမ မ တဆကၿပးသညသမားက ျပနမ တဆကျခငး မျပ ရပါ။

x Continue until all participants have been introduced. (10 mins) x သငတနးသ၊သားမားအားလး မ တဆကၿပးသညအထ ဆကလကလပေဆာငပါ။ (၁၀ မ နစ)

Notes to facilitators It is very important that the participants do not take notes during this activity. Taking notes may prevent participants from listening and engaging with each other. Facilitators must make sure that ALL participants are introduced. သငတနးနညးျပမားအတြက မတစမား သငတနးသ၊ သားမားသည ဤလႈပရားမႈတြင အခငးခငးမ တဆကေနစဥ မတစလ ကမေရးမ ရနမာ အလြနအေရးၾကး သည။ မတစလ ကေရးျခငးျဖင သငတနးသ၊ သားတ ႔၏ နားေထာငမႈႏင အခငးခငး စ တဝငစားမႈတ ႔က ေလာကေစမည။ သငတနးနညးျပမားသည သငတနးသ၊ သားမား တစေယာကမကန အားလး အခငးခငးမ တဆကမ ေအာင ျပ လပ ေပးရမည။

ACTIVITY 2: EXPECTATION SPECTRUM (5 mins) လႈပရားမႈ ၂ - ေမာမနးခက ေရာငစဥ (၅ နစ) Purpose of Activity: For participants to consider and share their expectations for the training with each other. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - သငတနးသ၊သားမားက သငတနးမရရ ရန ေမာမနးထားေသာ ေမာမနးခကမားက စဥး စားရနႏင မ မ တ ႔၏ ေမာမနးခကမားက မေဝရန။


9

Methodology: Brainstorming သငၾကားေရးနညးစနစ - ႀက တငႀကဆေတြးေတာျခငး။ Materials: Flipchart paper/markers/post-it notes/The spectrum သငေထာကကပစၥညားမား - စာရြကျဖႀကးမား၊ မာကာေဗာပငမား၊ တ တ Handout(s): None ေဝငစမရြက( မား) - မရ ပါ။

Instructions ညႊနၾကားခကမား

x Ask participants to individually think about their expectations for the next 4 days of training we are about to begin. Ask what they expect to learn or gain from the training.

x သငတနးသ၊ သားမားအား ယခကငးမမည (၄) ရကတာသငတနးမ မ မ တ ႔ မညသညအရာမားက ေမာမနးထား သညက စဥးစားေစပါ။ သငတနးမ မညသညအရာမားက သငယရန သ ႔မဟတ ရရ ရန ေမာလငသနညး ဟေမးပါ။

x Provide participants with 2-3 post-it notes and ask them to write down one expectation per post-it. Invite them to write their initials on the back of the post-it.

x သငတနးသ၊ သားမားက post-it notes (၂-၃) ခေပးပါ။ ထ ေနာက မ မ တ ႔ စဥးစားေတြးေတာထားသည ေမာမနး ခကတစခလင post-it notes တစခေပၚတြင ေရးေစပါ။ Post-it note ေနာကေကာတြင မ မ တ ႔၏အမတအသား/ လကမတတ ထ းထားရန ေျပာပါ။

x The facilitator will introduce the expectation spectrum, which they will have developed before the session. The spectrum will be on large flipchart paper and there will be one line running horizontally across the paper. The line will have 5 points labelled- 0%, 25%, 50%, 75% and 100%- equally spaced out.

x သငခနးစာမားမစတငမ ျပ လပရမည ေမာမနးခကေရာငစဥ အေၾကာငးက သငတနးနညးျပမ သငတနးသ၊ သား မားအား မ တဆကေပးပါ။ ေမာမနးခကေရာငစဥသညစာရြကျဖၾကးေပၚတြငရ မညျဖစသည။ ထ စာရြကျဖၾကးေပၚ တြင ေရျပငညလ ငးတစခရ မညျဖစျပး လ ငးေပၚတြင ၀% ၊ ၂၅% ၊ ၅၀% ၊ ၇၅% ၊ ၁၀၀% ဟ၍ အကြာအေဝးညမ ေသာ အမတ (၅) ခရ မည။

x The facilitator will invite the participants to stick their own expectation onto the spectrum in the place that reflects how they feel their expectation has been met.

x သငတနးနညးျပက သငတနးသ၊ သားမားက မ မ တ ႔၏ေမာမနးခက ထ မ သညအတ ငးအတာက ထငဟပေစ ေသာ ေနရာတြင မ မ တ ႔၏ ေမာမနးခကေရးထားသည post-it notes ကပရန ဖ တေခၚပါ။

Notes to facilitators သငတနးနညးျပမားအတြက မတစမား Most participants will place their expectation between 0-25% during this activity. Encourage participants during the training to revisit the spectrum and more their expectations along the spectrum. Encourage participants to read others expectations too. ဤလႈပရားမႈတြင သငတနးသ၊သားအမားစက ၎တ ႔၏ ေမာမနးခကေရးထားသည post-it note မားက ၀ ႏင ၂၅ ၾကားတြငကပၾကပါလ မမည။ (၄)ရကတာသငတနးကာလတေလာက ဤေမာမနးခကေရာငစဥက ျပနလာၾကညၾက ရနႏင မ မ တ ႔၏ ေမာမနးခကမားက တ းျမငရနႏင အျခားသမား၏ ေမာမနးခကမားက လညး ဖတၾကညရန တ ကတြနး ပါ။


10

The facilitator should also review the spectrum throughout the training to ensure that participants’ expectations are being met. If an expectation is unrealistic or not an objective of the training the facilitator can address this with the whole group to ensure objectives and expectations are aligned. သငတနးနညးျပမားကလညး သငတနးကာလတေလာက ေမာမနးခကေရာငစဥမားက ျပနလညသးသပေနရန လ အပျပး သငတနးသ၊ သားမား၏ ေမာမနးခကမားထ မ ရန ေသခာလပေဆာငရပါမည။ အကယ၍ေမာမနးခကမားက လကေတြ႔မကပါက သ ႔မဟတ သငတနးရညမနးခကနငက ကညမႈ မရ ပါက သငတနး နညးျပမားက ထ ေမာမနးခကက တစဖြြ႔လးအား ေျပာျပျပး ရညမနးခကႏင ေမာမနးခက က ကညမႈရ ရန ေသခာစြာ ည ရနလ ပါသည။ At the end of the training the facilitator must revisit the spectrum with the whole group and discuss if expectations were met. သငတနးနညးျပမားက သငတနးျပးဆးသြားသညအခါ ေမာမနးခကေရာငစဥက သငတနးသ၊ သားမားႏငအတ ျပန လညသးသပရန လ အပျပး ေမာမနးမား ထ မ မႈရ မရ ေဆြးေႏြးသးသပၾကရမည။ ACTIVITY 3: GROUP RULES (10 mins) လႈပရားမႈ ၃ - အပစစညား ဥား မား (၁၀ နစ)

Purpose of Activity: To create a set of rules that will allow for mutual respect and learning during the training. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - သငတနးခ နအတြငး အျပနလန ေလလာသငယႏ ငရနႏင အျပနလန ေလးစားမႈရေစရန စညးမဥးမား သတမတျခငး။ Methodology: Brainstorming သငၾကားေရးနညးစနစ - ၾက တငႀကဆေတြးေတာျခငး။ Materials: Flipchart paper/markers/tape သငေထာကကပစၥညားမား - စာရြကျဖႀကးမား၊ မာကာေဗာပငမား၊ တ တ Handouts: None ေဝငစမရြက မား - မရ ပါ။


x Tell participants that to have a successful training there needs to be a set of rules that everyone agrees to follow.

x ေအာငျမငေသာ သငတနးတစတနးျဖစေျမာကရနအတြက သငတနးစညးမဥးမား ထားရ ထားရန လ အပေၾကာငး သငတနးသ၊သားမားအား ေျပာျပေပးပါ။

x Ask participants what rules are necessary to ensure everyone’s participation and enjoyment of the session.

x သငခနးခ နအတြငး သငတနးသ၊သားမားအားလး ေပာရႊငစြာ ပါဝငေဆြးေႏြးႏ ငရန မညသညစညးမဥး စညးကမး မား လ အပပါသနညး။

x Brainstorm with participants possible rules by first encouraging multiple responses and then writing them on a flip chart.

x ထ လ အပႏ ငမည စညးမဥးစညးကမးမားက သငတနးသ၊သားမားအား စဥးစားခ ငးပါ။ သငတနးသ၊ သားမားမ ေျပာဆ လာသည သငတနးစညးမဥးမားက စာရြကျဖႀကးေပၚတြင ခေရးထားပါ။

x Then discuss the options suggested, reach a broad consensus of what rules seem most appropriate, and write them on flip-chart paper.


11

x အမားသေဘာတသည စညးမဥးစညးကမးျဖစေစရန ေဆြးေႏြးမႈမားျပ လပခ ငးပါ။ x Post the flip-chart paper in the room to be displayed for the remainder of the training. x ထ ေရးသားထားသည သငတနးစညးမဥးစာရြကက အခနးေထာငတစေနရာတြင ကပထားခ ငးပါ။ ထ မသာ ၄ငး

တ ႔ ခမတထားသည သငတနးစညးကမးမားက ကနသငတနးခ နမားတြင ျပနလညအမတရႏ ငမည ျဖစပါသည။ ACTIVITY 4: WHAT IS THE RULE OF LAW? (30 mins) လႈပရားမႈ ၄ - တရားဥပေဒစ းမ းေရးဆ သညမာ အဘယနညး။ (၃၀ မ နစ)

Purpose of Activity: To reach a common definition of rule of law. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - တရားဥပေဒစ းမ းေရး ဟေသာ စကားရပ၏ အဓ ပၸမယဖြငဆ ခက က ရရ ရန ျဖစပါသည။ Methodology: Small group discussion and gallery walk သငျကားေရးနညးစနစ - အပစငယျဖငေဆြးေႏြးျခငး ႏင လညလညၾကညရႈျခငး Materials: Flipchart paper/markers/tape, the 13 rule of law principles pre-written on flipchart paper သငေထာကကပစၥညားမား - စာရြကျဖႀကးမား၊ မာကာေဗာပငမား၊ တ တ၊ စာရြကျဖႀကးေပၚတြင ေရးသား ထားသည တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥး ၁၃ ခက Handouts: None ေဝငစာရြကမား - မရ ပါ။


x Ask participants to brainstorm what is different between rules and laws? x စညးမဥးစညးကမးႏင ဥပေဒ၏ ကြာျခားခကက သငတနးသ၊ သားမားက ေမးပါ။ x Divide participants into five (5) small groups. x သငတနးသ၊ သားမားအား အဖြြ႔ေသး ၅ ခ ဖြြ႕ေပးပါ။ x Give each group a piece of flip chart paper and markers. x တစဖြြ႕စအား စာရြကျဖႀကးတစရြကစႏင မာကာေဗာပငမား ေပးပါ။ x Ask each group to discuss and create a definition of rule of law. x အဖြြ႕တစဖြြ႕စအား တရားဥပေဒစ းမ းေရး ဟေသာ စကားရပ၏ အဓ ပၸာယက ေဆြးေႏြးခ ငးပါ။ x Tell groups to write their definition on the flipchart paper and post it on the wall. (10 mins) x ၄ငးတ ႔ေဆြးေႏြးထားသည အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကက စာရြကျဖႀကးေပၚတြင ခေရးခ ငးၿပး နရေပၚတြင ကပထားခ ငး

ပါ။ (၁၀ မ နစ) x Once groups have finished, ask participants to walk around the room and read all the definitions. (5

mins) x အဖြြ႕မားအားလး လပေဆာငၿပးသညအခါ၊ တျခားသမား ေရးသားထားသည အဓ ပၸာယဖြင ဆ ခကမားက အခနး

တြငး လညလညၾကညရႈခ ငးပါ။ (၅ မ နစ) Closing Activity (15 mins) အပ တလႈပရားမႈ (၁၅ မ နစ) Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကပါေမးခြနးမား ေမးပါ။

x What words or principles did all the definitions share? (Co-facilitator should write them on the whiteboard)


12

x အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကမားအားလးတြင မညသ ႔ေသာ တညသညစကားလးမား (သ ႔) စညးမဥးမားက အသးျပ ထားသနညး။ (သငတနးသ၊သားမား ေျပာျပလာသည အရာမားက သငတနးနညးျပအကမ သငပနးေပၚတြင ကေရးေပးပါ။)

x Are there some words or principles not included in all the definitions that you think are important and would like to include on our list? (Co-facilitator should add these words to the whiteboard)

x သငတနးသ၊သားမား ေျပာျပသြားသည အရာမားထြတြင ကနေနခြသည အေရးပါေသာ တခ ႕စကားလးမား ရ ေသးပါသလား။ (ထပျဖညလ ေသာ စကားလးမား ရ ခြပါက သငတနးနညးျပအကမ ကညၿပး သငပနးေပၚတြင ေရးေပးပါ။)

x Looking at the list, are all these words part of rule or law or are some of them a result of having rule of law? (For example, you want to delete from the list words such as “no corruption” or “less crime” because they are a result of rule of law.)

x သငပနးေပၚရ စာရငးမားက ၾကညၿပး ထ စကားလးမားသည တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားထြမ တခ ႕ေသာ အစ တအပ ငးမား ျဖစသေလာ၊သ ႔မဟတ တရားဥပေဒစ းမ းေရး ရ ျခငးေၾကာင ရရ လာသည စကားလးမား ျဖစသ ေလာ ဆ သညက ဆနးစစပါ။ (ဥပမာ - သငပနးေပၚတြင ေရးထားသည စကားလးမား ျဖစသည “အကငပကျခ စားမႈမရ ျခငး” သ ႔မဟတ “ရာဇဝတမႈေလာပါးသြားျခငး” စသညတ ႔က စာရငး အတြငးမဖကေပးရပါမည။ အဘယ ေၾကာငဆ ေသာ ထ အရာမားသည တရားဥပေဒ စ းမ းေရးရ ျခငးမ ရရ လာသည အက းဆကမားျဖစျခငးေၾကာင ျဖစပါသည။)

SUMMARY AND EVALUATION (10 mins) အကဥားခပႏင သားသပျခငား ( ၁၀ နစ)


x Tape the 13 Rule of Law Principles on the wall. x တရားဥပေဒစ းမ းေရး စညးမဥး ၁၃ ခကက သငပနးေပၚတြင ကပေပးပါ။ x Tell participants that the Rule of Law Centre Project in Myanmar uses 13 principles to define rule of

law and that many of the same principles participants included in their definition are also on this list.

x ျမနမာႏ ငငရ တရားဥပေဒစ းမ းေရးစမက နးသည တရားဥပေဒစ းမ းေရးက အဓ ပၸာယဖြငဆ ရာတြင ထ အခက ၁၃ ခကက အသးျပ ၿပး ဖြငဆ ေလရ ေၾကာငးႏင သငတနးသ၊သားမား ဖြငဆ ခြသည စညးမဥးမား သညလညး ထ ၁၃ ခကထြတြင ပါဝငေနေၾကာငး ေျပာျပေပးပါ။

x They will refer to the rule of law principles in the rest of this training on SGBV; therefore, it is important that they understand the meaning of the principles.

x ကနရ ေနသည သငခနးစာျဖစသည လ ငပ ငးဆ ငရာႏင ကားမေရးရာအၾကမးဖကမႈ သငခနးစာတြငလညး ယခ ေဆြးေႏြးခြသည တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားက အသးျပ သြားမည ျဖစေၾကာငး သငတနးသ၊ သားမားအား ေျပာျပေပးပါ။ ထ ႔ေၾကာင ထ စညးမဥးမား၏ အဓ ပၸာယမားက နားလညရန အေရးႀကးေၾကာငး ေျပာျပေပးပါ။

x Ask participants to review the list and write on a piece of paper any of the principles that they do not understand or would like to understand better.

x ထ ႔ေၾကာင သငတနးသ၊သားမားအား ထ စာရငးျပ စထားသည တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားက ျပနေလလာ ခ ငးပါ။ မရငးလငးသညမား (သ ႔) ပ နားလညလ သည တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမား ရ ပါက ထ အရာမားက စာရြကလြတေပၚတြင ေရးခ ငးပါ။

x Tell participants not to write their name on the paper. x ထ စာရြကလြတေပၚတြင သငတနးသ၊သားမား၏ အမညမားက မေရးခ ငးပါႏင။ x Collect participant responses for review in the beginning of the next session. x ေနာကအစအစဥ၏ အစတြင သငတနးသ၊သားမား၏ သးသပခကမားက ေကာကခပါ။


13

Rule of Law Principles

1. Supremacy of the Law 2. Equality 3. Accountability 4. Procedural and legal transparency 5. Fairness 6. Separation of Powers 7. Judicial Independence and impartiality 8. Legal certainty 9. Non-arbitrariness 10. Human Rights 11. Non-discrimination 12. Participation in decision-making 13. Access to Justice

တရားဥပေဒ စ းမ းေရးစညးမဥးမား (၁) ဥပေဒသည အထြဋအထ ပျဖစျခငး (၂) တနးတညမမႈရ ျခငး (၃) တာဝနခမႈရ ျခငး (၄) လပထးလပနညးဆ ငရာႏင ဥပေဒဆ ငရာ ပြငလငးျမငသာမႈရ ျခငး (၅) တရားမတမႈ (၆) အာဏာခြြေဝျခငး (၇) တရားစရငေရးတြင လြတလပမႈရ ျခငး (၈) ဥပေဒေရးရာေသခာမႈရ ျခငး (၉) ဘကလ ကမႈ ကငးမြျခငး (၁၀) လ႔အခြငအေရးမား (၁၁) ခြြျခားဆကဆမႈမရ ျခငး (၁၂) ဆးျဖတခကခရာတြင အမားပါဝငႏ ငျခငး (၁၃) တရားမတမႈ လကလမးမျခငး

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.1.1: Written Permission for Use of Camera အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၁.၁) - ကငမရာအသးျပ ခြင ေတာငးချခငး

15

Handout 1.1.1: Written Permission for Use of Camera

ေဝငစာရြက (၁.၁.၁) - ကငမရာအသးျပ ခြင ေတာငးချခငး

I consent/do not consent to being filmed during the course of the Women’s Access to Justice Training Series. I understand that each session will be filmed over the full period of the workshop and that my image may appear in some or all of these films. ကၽြနေတာသည ဤအလပရေဆြးေႏြးပြြအစအစဥသငတနးအတြငး ဗြဒရ ရ ကကကးျခငးက

အစအစဥတခခငးစတြင အခ နျပည ဗြဒရ ရ ကကကးထားမညႏင ထ ဗြဒရ မားတြင/ အခ ႕ေသာ ဗြဒရ မားတြင ကၽြႏပ၏ရပပ

ပါလာမညက လညး နားလညသ ရ ထားပါသည။

I also understand and consent/do not consent to the use of these films, including my image, in public materials created following the conclusion of the Workshop. အလပရေဆြးေႏြးပြြအစအစဥအၿပးတြင ျပ လပမည အမားျပညသကဆ ငရာအရာမားတြင ဤဗြဒရ မားက အသးျပ ျခငး (ကၽြႏပ၏ရပပ) က လညး နားလညသ ရ ၍

Name:

နာမည -

Signature: လကမတ - Date: ရကစြြ -

သေဘာတကပါသည သေဘာမတကပါ

သေဘာတကပါသည သေဘာမတကပါ

Women’s Access to Justice Training: Module 1.2: Introduction to Concepts of Sex and Gender အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - အစအစဥ (၁.၂) - လ င ငးဆ ငရာာႏင ကားမေရးရာအေျခခ ယဆခက

မားအေၾကာငး မ တဆကျခငး

17

Module 1.2: Introduction to Concepts of Sex and Gender အစအစဥ (၁.၂) - လ င ငးဆ ငရာာႏင ကားမေရးရာ အေျခခယဆခကမားအေၾကာငး မ တဆက

Purpose of Session: To build participant understanding of the basic concepts of sex, gender, gender stereotype, and gender socialization. အစအစဥ၏ ရညရြယခက - လ င ငးဆ ငရာ၊ကား-မေရးရာ၊ကား-မေရးရာတရားေသမတယျခငး၊ာႏငကား-မေရးရာ လမႈစ သြငးျခငးဆ ငရာ အေျခခယဆခကမားက သငတနးသ၊ သားမားနားလညလာေစရန။

Outcomes, Skills and Methodologies

ရလဒမား၊ကၽြမးကငမႈမားာႏင႕ သငၾကားေရးနညးစနစမား

Skills: ကၽြမးကငမႈမား In this session participants will practice the following skills:

● Critical Thinking ● Discussion ● Cooperation

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာကေဖာျ ါ ကၽြမးကငမႈမား ရရ ေစရန ေလကငၾကမည။

● အတြငးကကခြြျခမးေလလာျခငး ● ေဆြးောႏြးျခငး ● းေါငးါ၀ငမႈ

Methodologies: သငၾကားေရးနညးစနစမား In this session participants will practice the following training methodologies:

● Each one teach one ● Brainstorm ● Participatory discussion ● Drawing ● Pin the post

ဤအစအစဥတြင သငတနးသ၊သားမားသည ေအာကေဖာျ ါ သငၾကားနညး နညးညာမားက ေလကငၾကမည။

x တစဥးမအျခားတစဥးက သငၾကားေးျခငး x ၾက တငၾကဆေတြးေတာျခငး x းေါငးါ၀ငေသာေဆြးောႏြးမႈ၊ x ဆြြျခငး x စာမားကျခငး

Outcomes: ရလဒမား As a result of this session participants will be able to:

● Explain the difference between sex and gender.

● Identify the impact of gender stereotyping and socialization.

● Explain how gender is influenced by cultural and social norms.

● Identify how Myanmar cultural and social norms impact gender roles.

ဤအစအစဥမသငတနးသ၊သားတ ႔သညေအာကပါတ ႔က လပေဆာငလာာႏ ငမည။ x လ ငပ ငးဆ ငာာႏငက ား-

မေးာအၾကား က ြျပားျခားနားမႈက ငးျပာႏ ငမည။ x က ားမေးာတားေသမတယျခငးာႏငက ားမေးာလမႈ

ပစသ ငးျခငး၏ အက းသကောကမႈက ေဖာထတာႏ င မည။

x က ားမေးာက ယဥေက းမႈာႏငလမႈစသတမတခ ကမ ားကမညသ ႕လႊမးမ းမႈ ေၾကာငးက ငးျပလာာႏ ငမည။ ျမနမာယဥေက းမႈာႏငလမႈစသတမတခ ကမ ားသညက ားမေးာအခနးက႑က မညကြသ ႕အက းသကောကာႏ င သညက ေဖာထတလာာႏ ငမည။



18

Rule of Law Principles တရားဥေဒစ းမ းေရးမမား

The following rule of law principles are relevant to this session:

● Equality ● Non-discrimination ● Fairness ● Human rights ● Access to Justice

ဤအခနးသည ေအာကါ တရားဥေဒစ းမ းေရး စညးမဥးမား ာႏငစဆ ငါသည။

x တနးတညမမႈရ ျခငး x ခြြျခားဆကဆမႈမရ ျခငး x မတမႈရ ျခငး x လ႔အခြငအေရးမား x တရားမတမႈလကလမးမျခငး

Preparation ျငဆင

Materials: သငေထာကက စၥညးမား For this session you will need:

● Whiteboard/flip chart and markers ● Definition of Sex and Gender Colour

cards ● Post-it (blue tag) paper tape ● Flipchart with three colums and two

colors of sticky note

ဤအစအစဥအတ က သငသညေအာကပါအာမ ားက လ အပ

ပါလ မမည။

● သငပနး/ စာ ကျဖၾကးာႏငမာကာပငမ ား ● လ ငပ ငးဆ ငာာႏငက ား-မေးာအဓ ပၸါယဖ ငဆ ခ က

ောငစကဒမ ား ● တြ ဖကကပ(အျပာောငခ တဆြ နစာတနး)စက တ ပ ● အပ ငး(၃) ပ ငးခ ြေးထားေသာစာ ကျဖႀကး၊ စတစက

နတအောင၂ခ။ တြြဖကက (အျာေရာင ခ တဆြြရနစာ တနး) စက တ အ ငး(၃) ငးခြြေရးထားေသာ စာရြက ျဖႀကး၊စတစကနတအေရာင၂ခ။

Handouts: ေဝငစာရြကမား In this session, participants will use:

x Handout 1.2.1: Sex and Gender Color Cards

x Handout 1.2.2: Further Resource Sheet – Sex role, Gender role

ဤအစအစဥတြငသငတနးသ၊သငတနးသားမားသညေအာကါ တ ႔က အသးျ ရါလ မမည။

● ေ၀ငစာရြက ၁.၂.၁ - လ င ငးဆ ငရာာႏင ကားမေရး ရာ ေရာငစကဒမား

● ေနာကဆကတြြစာရြက - လ င ငးဆ ငရာအခနးက႑ ာႏငကားမေရးရာအခနးက႑

REVIEW SESSON ( 10 mins) ျနလညသးသျခငး (၁၀ မ နစ)

Welcome participants back to the training. Remind participants that they finished the last session discussing the Rule of Law principles. Identify the principles that participants did not understand and explain them. Ask if there are any questions. သငတနးမသငတနးသ၊သားမားအား ႀက ဆ ေၾကာငး ေျာေးါ။ ျ းခြသညအစအစဥတြင တရားဥေဒစ းမ းေရး စညးမဥး မားအေၾကာငး ေဆြးောႏြးခြၾကသညက သငတနးသ၊သားမားအား အမတရေစေအာငေျာျေးါ။ ထ တရားဥေဒစ းမ းေရး စညးမဥးမားထြမ သငတနးသ၊သားမား နားမလညသညစညးမဥးမားက ေျာျခ ငးၿ း နားလညေအာငျေးါ။ အျခား ေမးစရာေမးခြနးမား ရ ါကလညး ေမးခ ငးါ။



19

OPEN SESSION (5 mins) အဖြငအစအစဥ (၅ မ နစ)

Review purpose and outcomes for this session. ယခသငခနးစာ ေလလာရျခငး၏ ရညရြယခကာႏင ရလဒမားက ေျာျေးါ။ ACTIVITY 1: SEX, GENDER, GENDER STEREOTYPING, GENDER SOCIALIZATION (30 mins) လႈ ရားမႈ ၁ - လ င ငးဆ ငရာ၊ ကာ-မေရးရာာႏငကား-မေရးရာတရားေသမတယျခငး၊ ကား-မေရးရာလမႈ စသြငးျခငး

(၃၀ မ နစ)

Purpose of Activity: To introduce the concepts of sex, gender, gender stereotype and gender socialization. လႈ ရားမႈ၏ရညရြယခက - လ င ငးဆ ငရာ၊ကား-မေရးရာ၊ကား-မေရးရာတရားေသမတယျခငးာႏင ကား-မေရးရာ လမႈ စ သြငးျခငးအေျခခယဆခကမားက မ တဆကေးရန။ Methodology: Brainstorming, participatory discussion. သငၾကားေရးနညးစနစ - ၾက တငၾကဆေတြးေတာျခငး၊ းေါငးါ၀ငေသာေဆြးောႏြးမႈ၊ Handouts: Handout 1.2.1: Sex and Gender Color Cards ေဝငစာရြကမား - ေ၀ငစာရြက ၁.၂.၁ လ င ငးဆ ငရာာႏင႕ကားမေရးရာ ေရာငစကဒမား Material: Whiteboard/flip chart and markers, Sex and Gender Color cards, paper tape သငေထာကက စၥညးမား - သင နး/စာရြကျဖၾကး ာႏင မာကာငမား၊ လ င ငးဆ ငရာာႏင ကား-မေရးရာ ေရာငစကဒ၊ စက တ


x Tell participants that we are born as human beings in the world and place the card “human beings” on the white board.

x မ မ တ ႔အားလးတ ႔သည လသားမားအျဖစ ဤေျမေၚတြင ေမြးဖြားလာသမားျဖစေၾကာငး သငတနးသ၊သားမား အား ေျာျေးၿ း “လသား” ဟသည စကားရက ေရးသားထားသည ကဒအား သင နးေၚတြင ကလ ကါ။

x Ask participants what kinds of questions we usually ask the mother of a newborn baby. Place the card with “male” and “female” on the white-board explaining that a person is born as either male or female.)

x ကေလးေမြးၿ းသည မ ခငတစဥးအား မညသ ႔ေသာ ေမးခြနးမားက မ မ တ ႔ ေမးေလရ သနညးဟ သငတနးသ၊သား မားအား ေမးေးါ။ ၿ းေနာက “ေကာငေလး” “ေကာငမေလး” ဟေရးသားထားသည ကဒမားက သင နးေၚတြင ကဒၿ း၊ မ မ တ ႔အားလးတ ႔သည “ေကာငေလး” အျဖစေသာလညးေကာငး (သ ႔) “ေကာငမေလး” အျဖစေသာလညး ေကာငး ဖြားျမငခြၾကရေၾကာငး ေျာျေးါ။

x Ask participants the following questions: x သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကါ ေမးခြနးမား ေမးေးါ။

o What biological characteristics can be seen in the person born as male? o ေကာငကေလးအျဖစ ေမြးဖြားလာသမားတြင မညသ ႔ေသာ ဇဝ လကၡဏာမားက ေတြ႕ရ ာႏ င သနညး။ o What biological characteristics can be seen in the person born as female? o ေကာငမေလးအျဖစ ေမြးဖြားလာသမားတြင မညသ ႔ေသာ ဇဝ လကၡဏာမားက ေတြ႕ရ ာႏ င သနညး။

x After asking the questions, read each “biological characteristic” card to the participants and ask if the trait should be placed under “male” or “female”.



20

x ေမးခြနးမား ေမးၿ းသညအခါ “ဇဝ လကၡဏာမား” ေရးသားထားသည ကဒမားက သငတနးသ၊သားမားသ ႔ ေးၿ း “Trait ဟေခၚသည ဥာဥ သ ႔မဟတ ဗဇ” က မညသညေခါငးစဥေအာကတြင ကသငသနညးဟ ေမးေးါ။

x Ask participants if these characteristics are changeable? (not implying after surgery) x ဤလကၡဏာမားသည ေျာငးလြာႏ ငသလားဟ သငတနးသ၊သားမားအား ေမးေးါ။ (ခြြစ တမႈျ လၿ း ေျာငးလြ

မႈက မဆ လ ါ။) x And then, ask the participants the following questions: x ထ ႔ေနာက သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကါေမးခြနးမားက ေမးေးါ။

o What types of behaviors are masculine? o မညသညအမ းအစားမားသည ေယာကၤား သေသာ အျ အမမား ျဖစသနညး။ o What types of behaviors are feminine? o မညသညအမ းအစားမားသည မ နးမ သေသာ အျ အမမား ျဖစသနညး။

x Next distribute the cards describing masculine traits and feminine traits among participants and ask them to place them where appropriate under the two headings (male or female).

x ေယာကၤား သေသာ ဗဇဥာဥမားာႏင မ နးမ သေသာ ဗဇဥာဥမားဟ ေရးသားထားသည ကဒမားက သငတနးသ၊ သားမားသ ႔ ေးၿ း သငေတာရာ ေကာလ (ေကာငေလး၊ သ ႔မဟတ ေကာငမေလး) ေအာကတြင သငတနးသ၊ သားမားအား ကခ ငးါ။

x Ask the following questions: x ေအာကါေမးခြနးမားက ေမးေးါ။

o Are these traits changeable? (Make sure that the participants understand that these traits are changeable. Check back with the biological traits to make sure they are understanding the difference between sex and gender.)

o ထ ဗဇဥာဥမားသည ေျာငးလြာႏ ငါသလား။ (ထ ဗဇဥာဥမားသည ေျာငးလြာႏ ငသညက သငတနးသ၊ သားမား နားလညေအာင ျ လေးါ။ ထ ႔ေနာက ေရ႕ကေဆြးောႏြးခြသည ေမြးရာါ ဇဝလကၡဏာမား က လညး ေသခာနားလညေအာင ျ လေးၿ း၊ လ ငာႏင ကားမျဖစတညမႈတ ႔၏ ျခားနားခကက လညး သ ရ ေအာင လေးါ။)

o Are they only inherent in women and not in men? o ထ အရာမားသည အမ းသမးမားတြငသာ ရ ေသာအရာမားျဖစၾကၿ း အမ းသားမားတြင မရ ေသာအရာ

မား ျဖစၾကါသလား။ Notes to facilitators

While our gender may begin with the assignment of our sex, it doesn’t end there. A person’s gender is the complex interrelationship between three dimensions:

– Body: our body, our experience of our own body, how society genders bodies, and how others interact with us based on our body. – Identity: our deeply held, internal sense of self as male, female, a blend of both, or neither; who we internally know ourselves to be. – Expression: how we present our gender in the world and how society, culture, community, and family perceive, interact with, and try to shape our gender. Gender expression is also related to gender roles and how society uses those roles to try to enforce conformity to current gender norms.

Source: https://www.genderspectrum.org/quick-links/understanding-gender/



21

သငတနးနညးျမားအတြက မတစမား

ကားမေရးရာသညကၽြာႏတ ႕၏လ ငအဂၤါေမြးရာါတြြကါရ မႈာႏငအစျ ာႏ ငေသာလညးထ ေနရာ၌သာအဆးမသတေခ။လတစေယာက၏ကား-မေရးရာသည ျဖစတညျခငးရႈေထာင (၃)ခအၾကား အျနအလနဆကာႏႊယေနေသာ ရႈေထြးလ သည တသကဆကာႏႊယမႈင ျဖစသည။

- ရခာႏၶာ။ ကၽြာႏတ ႕၏ရခာႏၶာ၊ ကၽြာႏတ ႕ရခာႏၶာ၏ ျဖစကေတြ႕ၾက မႈ၊ လ႕အဖြြ႕အစညးက လက ယခာႏၶာ ေတြက ကား- မ ငးျခားမတယ၊ ာႏငအျခားသမားက ကၽြာႏတ ႕၏ရခာႏၶာအေၚ အေျချ ျ းကၽြာႏတ ႕ာႏင ဆကသြယေျာဆ ။

- မ မ မညသမည၀ါျဖစေၾကာငး က ယ ငလကၡဏာ။ အဖ ၊အမ၊ အဖ -အမာႏစမ းစလးေရာယကေသာသ၊ သ ႕မ ဟတ တစမငမဟတေသာသအေနျဖင ကၽြာႏတ ႕စြြျမြစြာယၾကညက ငစြြထားေသာ၊ အတြငးမလာေသာ မ မ က ယက ခစားသ ျမငခက။

- ထတေဖာသးာႏႈနးျခငး။ ကၽြာႏတ ႕သညကၽြာႏတ ႕၏ကား-မျဖစျခငးက ကမၻာေၚ၌ အသြငေဆာငတငျ။ ထ ႕ျငလ႕အဖြြ႕အစညး၊ ယဥေကးမႈ၊ လမႈအသ ငးအ၀ ငးာႏင မ သားစမားကကၽြာႏတ ႕၏ကားျဖစျခငး- မျဖစျခငးက ရႈျမင၊ တ႕ျနဆကသြယ၊ ၾက းစားသြငး။ ကား-မေရးရာထတေဖာသးာႏႈနးျခငးသည ကား-မေရးရာအခနးက႑မားာႏင ဆကစေနျ းလ႕အဖြြ႕အစညးကမကေမာကကာလရ ကား-မေရးရာ စသတမတခကမားာႏင အတငးအကလ ကေလာညေထြမႈရ ေအာင ၾက းမးရာတြင ယငးအခနးက႑ မားအား အသးျ ။

ရငးျမစက းကား - https://www.genderspectrum.org/quick-links/understanding-gender/

Instructions

x Next read the gender stereotyping cards to the participants and ask them which heading the cards should be put under.

ညႊနၾကားခကမား x ကားမေရးရာတရားေသမတယျခငးာႏငဆ ငသညကဒမားက သငတနးသ၊သားမားသ ႔ ဖတျေးၿ း မညသည

ေခါငးစဥေအာကတြင ထားသငေၾကာငး ေမးါ။

Notes to facilitators သငတနးနညးျမားအတြက မတစမား

Men - Brave, Practical = Household Leader - Decisive, Practical, Influential = the one who can lead - Rough = Fighter - Practical, Practical = the one who can manage - Short-tempered, Tough = the one who use physical strength

Women

- Polite, Shy = Can control in sex - Gentle, Mild = Know to take care

- Faltering, Fear = Wavering - Shy, Dependent = Can manage household chores

ကား - ရြရငသည၊ လကေတြ႕ကသည = အ မေထာငဥးစး



22

- ျတသား၊လကေတြ႕က ၊ လႊမးမ းခငစ တခစသ = ဥးေဆာငာႏ ငသ - ၾကမးတမး = တ ကခ ကသ - ျတသား၊ လကေတြ႕က = စမခန႕ခြြာႏ ငသ - ေဒါသႀကး၊ ၾကမးတမး = ခြနအားသး

မ - ယဥေကးသ မေမြ႔၊ ရကတတ = လ ငစ တထ နးခ ာႏ င - နးည၊ ယဥေကးသ မေမြ႕ = ျ စေစာငေရာကတတ - ေတြေ၀၊ ေၾကာကတတ = ယ မးယ ငလြယ - ရကတတ၊ မခ အားထားခင ၊ = အ မတြငးမႈလငနးကၽြမးကင


x Direct participant attention to the “masculine” and “feminine” traits and the gender stereotyping cards.

x “ေယာကၤား သေသာ” ဗဇဥာဥာႏင “မ နးမ သေသာ” ဗဇဥာဥ၊ ကားမေရးရာတရား ေသမတယျခငး ဆ ငရာ ကဒမား အေၚ သငတနးသ၊သားမား အာရစ ကမ ေအာင ျ လေးါ။

x Using a sample, ask participants if this characteristic is “true” of all men or “true” of all women. x သငတနးနညးျမ နမနာကဒတစခက ယၿ း ထ ကဒတြင ေရးသားထားသည အဂၤါရမားသည အမ းသားမား

အားလး အတြက မနသလား၊ သ ႔မဟတ အမ းသမးမားအားလးအတြက မနသလားဆ ၿ း ေမးေးါ။ x Repeat this line of questioning for both sets of cards. x ကဒမားအားလးအတြက အဆ ါ ေမးခြနးေမးေးါ။ x Tell participants that these ideas or beliefs are known as stereotypes. x ယခေဆြးောႏြးခြသည အေတြးအေခၚ ယၾကညမႈအားလးတ ႔သည တရားေသမတယထားေသာ အရာမားျဖစ

ၾကေၾကာငး သငတနးသ၊သားမားအား ေျာျေးါ။ x Ask participants to define “stereotype”. x “လမႈစ သြငးျခငးဟေခၚသည တရားေသမတယျခငး” ၏ အဓ ၸာယက သငတနးသ၊သားမားအား ေမးါ။ x Ask participants “what is the danger of using stereotypes”? x “တရားေသမတယျခငးက အသးျ ျခငးေၾကာငႀက ေတ ႕န ငသည အာႏာယ” က သငတနးသ၊သားမားအားေမးါ။

Notes to facilitators Stereotypes are oversimplified and often inaccurate assumptions about other people and how we expect them to act and behave. Stereotypes often lead to unfair and discriminatory treatment. သငတနးနညးျမားအတြက မတစမား တရားေသမတယျခငးမားသည ေါကကာႏ ငသညအရာမားျဖစၾကၿ း မ မ တ ႔မ တျခားသမားအေၚ ေတြ႕ျမငခင သညစအတ ငး မေရရာမတ ကေသာ ယဆခကမား ထားရ ျခငးက ဆ လ ါသည။ ထ ႔ေၾကာင ထ သ ႔ တရားေသမတယ ျခငး မားသည တရားမတမႈမရ ေသာ၊ ခြြျခားဆကဆျခငးမားက ျဖစေစာႏ ငါသည။


x Next take the activities/tasks cards and ask participants: x ထ ႕ေနာက လႈရားမႈမားအေၾကာငးေရးသားထားသည ကဒမားက ယၿ း သငတနးသ၊သားမားအား ေမးေးါ။

o What kind of games did they play in their childhood? o ကေလးဘဝတနးက မညသ ႔ေသာ ကစားနညးမားက ကစားခြါသလြ။



23

o Did they receive birthday gifts in childhood? o သငကေလးဘဝတနးက ေမြးေန႕လကေဆာင ရခြဖးါသလား။ o What chores did they do in their family whey they were young? o သငတ ႔ ငယစဥတနးက … မ သားစအတြငးမာ … ဘယလ အလေတြ ကလေးခြရသလြ။

x Place the cards under the category given by participants. x ကဒမားက သငတနးသ၊သားမား ထားခ ငးသညေနရာတြငထားါ။ x Ask participants the following questions to begin introducing LGBT concepts related to sex and

gender: x လ င၊ ကားမေရးရာတ ႔ာႏင စဆ ငေနသည LGBT ၏ အေျခခအယအဆမားအေၾကာငး မ တဆကေးရန ေအာက

ါေမးခြနးမား ေမးါ။ o How do parents react if their son shows a preference for games or toys that are supposed

to be for girls? o ေယာကၤားကေလးမားသည မ နးကေလးမား ကစားသည ကစားနညးမား၊ အရမားက ာႏစသကသည

အခါ ၄ငးတ ႔၏ မ ဘမားက မညသ ႔ တ႕ျနသနညး။ o How do parents react if their daughter shows a preference for games or toys that are

supposed to be for boys? o မ နးကေလးမားသည ေယာကၤားေလးမား ကစားသည ကစားနညးမား၊ အရမားက ာႏစသကသညအခါ

၄ငတ ႔၏ မ ဘမားက မညသ ႔ တ႔ျနသနညး။ o What do you think is the reason for this strong reaction by parents to their children’s choice

of games and toys? o ထ ကေလးမား ကစားသည ကစားနညးမားာႏင တသကၿ း မ ဘမားက အဘယေၾကာင ထ သ ႔ တ႕ျန

ခကမား ရ ေနသညဟ သငထငသနညး။ o What influence does stereotyping have on parents? o တရားေသမတယျခငးက မ ဘမားအေၚတြင မညသညလႊမးမ းမႈမား ရ ေနါသနညး။

Notes to facilitators

LGBT stands for lesbian, gay, bi-sexual, and transgender. A Transgender person has a gender identity that does not match the sex they were assigned at birth.

The concept of LGBT should be introduced here so that participants begin to make the link between gender stereotypes and discrimination introduced in later modules.

Prejudice and discrimination against members of the LGBT community are reflected in the everyday stereotypes of members of these groups. These stereotypes persist even though they are not supported by evidence, and they are often used to excuse unequal treatment of lesbian, gay and bisexual people.

It is important to make sure that any discussions around LGBT issues are conducted in a respectful manner.


LGBTဟေသာအတ ေကာကသညလ ငတခစသအမ းသမး၊ လ ငတခစသအမ းသား၊ လ ငာႏစမ းစလးက ခစေသာသ၊ ာႏငလ ငေျာငးထားေသာသမားက ဆ သည။လ ငေျာငးထားေသာသ၌ ေမြးရာါတြြကလကါရ ေသာ လ ငာႏငမတ ေသာ ကား-မေရးရာ မညသမည၀ါျဖစေၾကာငးက ယ ငလကၡဏာရ သည။ သငတနးသ၊ သားမားအေနနြ႕ေနာက ငးေမာဂးမားထြ၌မ တဆကခြသည ကား-မေရးရာတရားေသမတယျခငးမားာႏင ခြြျခားဆကဆျခငးတ ႕ အၾကားစတငဆကစခ တဆကမႈျ ာႏ ငရန LGBT ယဆခကက ဤေနရာ၌ မ တဆကေးသင သည။



24

LGBTအသ ငးအ၀ ငး၀ငမားအေၚမလ မနးထား၍ဘကလ ကဆန႕ကငျခငးာႏငခြြျခားဆကဆျခငးက ဤအစ၀ငမားအားေန႕စဥဓ၀တရားေသ မတယျခငးမား၌ထငဟေတြ႕ရ ရသည။ ယငးသ ႕ေသာတရားေသ မတယျခငးမား ဆကလက တညရ ေနၾကာငးသကေသအေထာကအထားအခ ငအမာမရ ေသာျငားလညးယငးတရားေသမတယျခငးမားကအစဥတစ ကျဖစေၚတညရ ေနသည။ထ ႕ျငလ ငတခစသအမ းသမး၊ လ ငတခစသအမ းသား၊ လ ငာႏစမ းစလးက ခစေသာသ မားအားမမမတျ မဆကဆရနဆငေျခဆငလကသေဘာျဖငယငးတရားေသမတယျခငးမားက မၾကာခဏအသးခၾကသည။ LGBTအေၾကာငးက စၥရမားာႏငတသက၍ေဆြးောႏြးၾကရာတြငအခငးခငးအျနအလနေလးစားလ ကနာကာေဆြးောႏြးတ င ငၾကရနအေရးၾကးါသည။


x Using the “common Myanmar phrases” cards, ask participants the following questions: x ထ ႔ေနာက သငတနးသသငတနးသားမားအား ေအာကါေမးခြနးမားက ဆကေမးါ။

o What proverbs have you ever heard about man and woman? (You can say one or two proverbs from the green cards to help the participants come up with them. Then stick the proverbs to the whiteboard/flipchart. It is enough to stick around three proverbs.)

o ေယာကား၊မ နးမာႏငတသက၍မညသညစကားမားၾကားဖးါသလြ။ (သငတနးသ၊သားမားမစဥးစားရလြယကေစရနအစ မးေရာငျဖငေရးထားေသာစကားတစခာႏစေလာကေျာာႏ ငသည။ထ ႔ေနာကစကားမားက ကေးါ။စကား (၃) ခခန႔သာကရနလ အါသည။)

o What do the proverbs reflect? (They reflect cultural and social systems.) o စကားေတြကဘာက ထငဟေစသလြ။

(အြဒကာလအတြငးမာျဖစေၚေနတြ႔ေခတစနစနြ႔ယဥေကးမႈေတြက ေရာငျနဟေစတယ။) Notes to facilitators

Read the lesson plan and handouts carefully before the session so that you are thoroughly familiar with the subject matter and proposed methodology. Participants MUST understand these concepts in order to successfully complete the course. Prepare all necessary documents and flip charts for each activity.

Prepare the cards in different colour cards (for e.g. ‘biological characteristic’ in blue and ‘behavioural characteristic’ in yellow for easy reference)


သငခနးစာမစတငမ သငၾကားမညအေၾကာငးအရာမားနင ေဝငစာရြကမားက ေသခာစြာေလလာါ။ ထ မသာ သငၾကား ေးရမညအေၾကာငးအရာမားာႏင သငၾကားနညးစနစမားက သ ကၽြမးာႏ ငမညျဖစါသည။ သငတနး တစခက ေအာင ျမငစြာ ၿ းစးေဆာငရြကာႏ ငရနအတြက ထ အယအဆမားက နားလညသ ရ ထားရနမာ အေရးႀကးေၾကာငး သင တနးသ၊ သားမားအား ေျာျေးါ။

မတညေသာအေရာငမားါဝငသည ကဒမား ျငဆငေးါ။ (ဥမာ - ဇဝလကၡဏာမားက အျာေရာငတြင ေရးၿ း ျ မ ေဆာငရြကမႈာႏငဆ ငသည လကၡဏာမားက အဝါေရာငတြင ေရးါ။)



25

Differences between Sex and Gender

လ င ငးဆ ငရာ ာႏင ကား-မေရးရာ ၾကား ျခားနားခကမား

Sex လ င

Gender ကား-မ

Physical, biologically defined ရ ငးဆ ငရာ၊ဇ၀ေဗဒဆ ငရာ အဓ ၸါယ ဖြငဆ ခက

Socially constructed roles and responsibilities (e.g. division of labour) လမႈ၀နးကငအရတညေဆာကထားေသာအခနးက႑မား(ဇာတေကာင မား) ာႏငတာ၀န၀တရားမား (ဥမာ - လအားခြြေ၀ ငးျခားျခငး)

Determined by birth – we are born with it ေမြးရာါ - ဒတ ငးေမြးဖြားလာၾက သည။

Gender rules/regulations are learned/imposed – we build them in our own minds ကား-မေရးရာစညးမဥး စညးကမးအားသငယသည၊ လ ကနာကင ေဆာငရသည။ ကၽြာႏတ ႕စ တာႏလးထြမာရ ကသြငးယၾကသည။

Determines our bodily functions က ယခာႏၶာ၌က ျဖစတညေနသည။

Difference in dress and behavior ၀တစားဆငယငာႏငျ မေနထ ငတြငျခားနားျခငး

Same throughout the world – universal ကမာၻအာႏ႕အျား၌လညးယခကြသ ႔ငယဆျကါသည။

Differs between and within cultures – includes variables identifying differences in roles, responsibilities, attitudes, opportunities, expectations, needs and constraints ယဥေကးမႈမားၾကားျခားနားၾကသည။ - အခနးက႑(ဇာတေကာငမား)၊ တာ၀နဝတရားမား၊ စ တေနစ တထားမား၊ အခြငအလမးမား၊ ေမာ လငခကမား၊ လ အခကမား၊ ာႏင တာဆး တငမႈမားအား ေဖာ ထတရာတြငမတည၊ ေျာငးလြတတ ေသာအရာမားါ၀ငသည။

Generally unchangeable ေယဘယအားျဖငမေျာငးလြ တတေသာ

Changeable over time အခ နကာလၾကာျမငေသာေျာငးလြတတေသာ

No difference observed in place – time – person ေနရာေဒသ- အခ နကာလ- လ ဂ လေစာငၾကည၊ေလလာေတြ႕ရ ရာ၌မေျာငးလြ

Difference observed in place – time – person ေနရာေဒသ- အခ နကာလ- လ ဂ လေစာငၾကည၊ ေလလာေတြ႕ ရ ရာ၌ ေျာငးလြ

Closing Activity (5 mins) အ တလႈ ရားမႈ (၅ မ နစ) Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကါေမးခြနးမား ေမးါ။



26

¾ What is the difference between “Sex” and “Gender”? ¾ “လ င” ာႏင “ကား၊မ” တ ႔အၾကားရ ျခားနားခကမားက ေဖာျါ။ ¾ How do gender stereotypes impact individuals? ¾ ကားမေရးရာတရားေသမတယျခငးမားသည လတစဥးတစေယာကအား မညသ ႔ သကေရာကမႈ ရ သနညး။ ¾ Gender socialization is the process by which a person acquires his/her identity as a man or a

woman. How do gender stereotypes and gender socialization impact individuals? ¾ ကားမေရးရာဝငဆမႈတြင လတစဥးတစေယာကသည အမ းသားျဖစသည သ ႔မဟတ အမ းသမး ျဖစသည

က ျသရနလ အေသာ ျဖစစဥတစခ ျဖစါသည။ ထ ကားမေရးရာ တရားေသမတယ ျခငးာႏင ကားမေရးရာ ဝငဆမႈတ ႔သည လတစဥးတစေယာကအ ေၚတြင မညသ ႔ သကေရာကမႈရ သနညး။

ACTIVITY 2: GENDER STEROTYPING AND GENDER SOCIALIZATION (15 mins) လႈ ရားမႈ ၂ - ကား၊မ ေရးရာ တရားေသမတယျခငး ာႏင ကားမေရးရာ လမႈ စသြငးျခငး (၁၅ မ နစ)

Purpose of Activity: To understand the impact of gender stereotypes and socialization based on the culture and social norms. လႈ ရားမႈ၏ရညရြယခက - ယဥေကးမႈာႏငလမႈေရးစခ နစညႊနးမားအေျခခ၍လ င ငးဆ ငရာ၊ ကား-မေရးရာတရားေသ မတယျခငးာႏငလမႈစသြငးျခငး၏အက းသကေရာကမႈ ျဖစစဥက ရႈျမငနားလညလာာႏ ငေစရန Methodology: Drawing သငၾကားေရးနညးစနစ - ဆြြျခငး Handouts: None ေဝငစာရြကမား - မရ Material: Flipchart, Marker သငေထာကက စၥညး - စာရြကျဖၾကး၊ မာကာင။


x Divide the participants into seven groups. Assign the groups as follows: Group (1) Draw the picture of a successful engineer Group (2) Draw the picture of a successful business person Group (3) Draw the picture of an educational officer Group (4) Draw the picture of a judge Group (5) Draw the picture of a parliament member Group (6) Draw the picture of a military officer Group (7) Draw the picture of a ward or village tract administrator

x သငတနးနညးျကအဖြြ (၇) ဖြြ႔ခြြ ါ။ တစဖြြ႔စက ေအာကါအတ ငးညႊနၾကားခကေးါ။ အဖြြ႔ (၁) ထးခၽြနေသာအငဂငနယာတစဥး၏ က ဆြြါ။ အဖြြ႔ (၂) ေအာငျမငေနေသာစး ြားေရးလငနးရငတစဥး၏ က ဆြြါ။ အဖြြ႕(၃) ညာေရးမးတစဥး၏ က ဆြြါ။ အဖြြ႔ (၄) တရားသၾကးတစဥး၏ က ဆြြါ။ အဖြြ႔ (၅) လႊတေတာက ယစားလယတစဥး၏ က ဆြြါ။ အဖြြ႕(၆) စစဘကဆ ငရာအရာရ ၾကးတစဥး၏ က ဆြြါ။ အဖြြ႔ (၇) ရကြကာႏငေကးရြာအခ ေရးမးတစဥး၏ က ဆြြ ါ။ ေဆြးောႏြး ဆြြ - (၁၀မ နစ)



27

x The facilitator should encourage participants to think about the culture and social norms in drawing the picture.

x သငတနးနညးျကသငတနးသသငတနးသားမားအားအဆ ါ မားက ေရးဆြြရာတြငသငတနးသသငတနးသားမားအေနျဖငမ မ တ ႔၏လကေတြ႔ဘဝလမႈတဝနးကငရ ယဥေကးမႈာႏငလမႈေရးစခ နစညႊနးမားအဓ ကထားထညသြငးစဥးစားျ းသရေၚလြငေအာငေရးဆြြရနတ ကတြနးါ။

x Ask groups to tape their drawing on the wall when complete. x ထ ႔ေနာကတစဖြြ႔စကဆြြထားေသာ မားက သငတနးသသငတနးသားမားအားလးျမငသာသညနရတြင မားက က

ါ။ Closing Activity (5 mins) အ တလႈ ရားမႈ (၅ မ နစ) Ask participants the following questions: ေအာကါေမးခြနးမားက သငတနးသ၊သားမားအား ေမးါ။

¾ Which picture shows a man? Which picture shows a woman? Why? ¾ How do these pictures show gender-stereotyping, and gender-socialization? ¾ How do these pictures show the culture of society as it relates to gender? ¾ မညသညက အမ းသားျဖစၿ း မညသညက အမ းသမး ျဖစသနညး။ အဘယေၾကာငနညး။ ¾ ထ မားသည ကားမေရးရာတရားေသမတယျခငးာႏင ကားမေရးရာ ဝငဆာႏ ငမႈတ ႔က မညသ ႔ ျသေနသနညး။ ¾ ကားမေရးရာနင ဆကစေနသည လမႈဓေလထးစက ထ မားက မညသ ႔ ေဖာျေနသနညး။

ACTIVITY 3: GENDER ROLES (20 mins) လႈ ရားမႈ ၃ - ကား-မ ေရးရာအခနးက႑မား ( ၂၀ မ နစ) Purpose of Activity: To understand how gender roles lead to gender division of labour. လႈ ရားမႈ၏ရညရြယခက - ကား၊မေရးရာအခနးက႑သည ကား၊မေရးရာအလခြြေ၀၊ လေဆာငျခငးသ ႔ မညသ ႔ဥး တညသြားသညက နားလညသေဘာေါကေစရန Methodology: Brainstorming and group work သငၾကားေရးနညးစနစ - ႀက တငႀကဆေတြးေတာျခငး၊ အစဖြြ႕ေဆာငရြကျခငး Handout(s): None ေ၀ငစာရြကမား - မရ Materials: Flipchart with 3 columns and two sticky note colors သငေထာကက စၥညးမား - အ ငး (၃) ငးခြြေရးထားေသာ စာရြကျဖႀကး၊ စတစကနတအေရာင ၂ ခ။

Instructions

x Explain to participants that roles in a community can be divided into three major categories: productive, reproductive, and community roles.

x Write each of these roles at the top of a large white paper and draw a column. For each category, give participants a definition and help them to come up with examples for each. When coming up with such examples, ask the participants to give examples based upon their actual experiences in the community.

x Ask participants to think about the activities that women/girls perform and the activities that men/boys perform in daily life in Myanmar.



28

ညႊနၾကားခကမား x သငတနးသားမားအား လမႈအဖြြ႕အစညးအတြငးတြင အခနးက႑မားက အစသးစခြြန ငေၾကာငးက ရငးျါ။

(ထတလမႈ (ဝငေငြရသညအလ)၊ မ းဆကျန႔ ြားမႈ (၀ငေငြမရေသာအလ (သ ႕) းေးရသညအလ) နင ရရြာအေရးအခနးက႑မား)။

x ထ အခနးက႑ တစခခငးစအား စက ျဖစာရြကႀကးေၚတြငဇယားခြြ၍ ေရးခါ။ ထ အစတစခခငးစအတြက သငတနးသားမားအား အဓ ၸါယဖြငဆ ခကတစခစေး၍ ဥမာမားရရ လာေစရနကညေးါ။ထ ကြ႔သ ႔စဥးစားရာ တြငလမႈတ၀နးကငတြငတကယေတြ႕ရ ရေသာအရာမားေၚတြငအေျခခ၍ဥမာမားက ေးေစါ။

Notes to facilitators

Productive

၀ငေငြရေသာ အလ (သ ႕) ကနထတလ ရ သည အလ

Reproductive

၀ငေငြမရေသာ အလ (သ ႕) းေးရသည အလ

Community

လမႈ အသ ငးအ၀နး (ရရြာ အေရး)

Planting crops

ေကာက ြသးာႏ စ က းျခငး

Child bearing ကေလး ေမြးဖြားျခငး

Supporting Roles ႔ းရေသာ အခနးက႑မား

(ဇာတေကာငမား)

Leading Roles ဥးေဆာငရေသာ အခနးက႑မား

(ဇာတေကာငမား)

Animal husbandry

သားငါးေမြးျမျခငး

Child rearing ကေလးအားၾကး ျငးေအာငေကၽြးေမြးေစာင ေရာကျခငး

Go to social activities and help in

cooking and help to accommodate.

သာေရး၊နာေရးမားတြငခကျ ကညျခငး၊သြား ေရာကျခငး ၊ ေနရာထ ငခငးမားစစဥ ေးျခငး

Community leader လ႔အဖြြ႕အစညး ေခါငးေဆာင

Gardening ဥယာဥျခ လငနး

Caring for the sick နာမကနးျဖစသမားအား ျ စေစာငေရာက ျခငး

Oratory

ေဟာေျာျခငး

Produce goods andservices

ကနစညာႏင၀နေဆာငမႈမား ထတလျခငး

Food preparation အစားအေသာက ျငဆငျခငး


x Distribute blue and pink post-its. Blue to represent men and pink to represent women. x အျာေရာငာႏငနးေရာငတြြဖကက (post-its) မားက ေ၀ေးါ။အျာေရာငသည အမ းသားမားအား က ယစား

ျ ျ း နးေရာငသညအမ းသမးမားအား က ယစားျ သည။ x Make sure each participant receives at least 5 of each colour.



29

x သငတနးသ၊သားတစေယာကခငးစအနညးဆးအေရာငတစေရာင၏၅ခစ (သ ႔မဟတ) ၃ ခစ လကခရရ ေၾကာငး ေသခာေစါ။

x Invite participants to put blue post-its under the column performed by men and the pink post-its under the column for women. (15 minutes)

x သငတနးသ၊သားမ ားအား အျပာောငတြ ဖကကပမ ားက အမ းသားမ ားလပေဆာငသည ေဒါငလ ကစာတနး က ကေအာကတ ငကပေပးဖ ႕ဖ တေခၚပါ။ ထ ႕အျပငပနးောငတြ ဖကကပမ ားက အမ းသမးမ ားလပေဆာငသည ေဒါငလ ကစာတနးက ကေအာကတ ငကပေပးဖ ႕ဖ တေခၚေပးပါ။ (၁၅ မ နစ)

Closing Activity (5 mins) အ တလႈ ရားမႈ (၅ မ နစ) Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သားမားအားေအာကါေမးခြနးမားေမးါ။

¾ Where do you see most of the post-it’s for men? ¾ အမ းသားမားအတြကတြြဖကက(post-it’s) မားက ဘယေနရာမာအမားဆးမားျမငရသလြ။ ¾ Where do you see most of the post-it’s for women? ¾ အမ းသမးမားအတြကတြြဖကက(post-it’s)မားက ဘယေနရာမာအမားဆးမားျမငရသလြ။ ¾ What does this tell us about the factors that influence a person’s role in their community? ¾ ဤအရာသညလ႕မႈအသ ငးအ၀နးထြမာလတစေယာက၏အခနးက႑က လႊမးမ းခ က ငထားသညအေျခခ

အေၾကာငးရငာႏငကသက၍ဘာက ေျာေျေနါသလြ။ ¾ How would you characterize the amount of labour done by men? Done by women? ¾ အမ းသားမ ား/အမ းသမးမ ားလပေဆာငျပးေျမာကေသာလပအားပမာဏက လယလ သ ငျပငလကၡဏာေဖာ

ေဆာငမလြ။ Notes to facilitators

Summarise the session by explaining that this exercise illustrates the gender division of labour between male and female. Be sure to note how this exercise highlights women’s triple role in a community.

To help participants to understand the triple role more clearly, draw on a participant that is a mother to describe a normal day in her life and ask for the other participants to identify if the activities in her day are productive, reproductive or community work. For comparison, ask a father in the group to describe his normal day and identify the differences between his days and the mother’s day and the work they do.

သငတနးနညးျမား အတြက မတစမား

ဤေလကငခနးသည ေယာကားာႏငမ နးမၾကား ကား-မေရးရာ အလ ခြြေ၀မႈက ေဆာငျသေၾကာငး ရငးျကာ အစ အစဥအား အကဥးခ ါ။ ဤ ေလကငခနးသညလမႈ႕အသ ငးအ၀နးတြင အမ းသမးမား၏ သးဆေသာ အခနးက႑ (ဇာတေကာင) က ဘယလ အသားေးထားေၾကာငး ေသခာမတသားါ။

သငတနးသ၊သားမား triple role (အမ းသမးမား၏အခနးက႑ သးမ း) အေၾကာငး မ ရငးလငးစြာ နားလညေစရန သငတနးသမားထြမ မ ခငတစဥးက ဖ တေခၚကာ သမ၏ တစေန႔တာမနလေဆာငခကမားက ထတေဖာေျာဆ ေစါ။ ထ ႔ေနာက သငတနးသ၊သားမားက သမကလေဆာငခကမားအား ဝငေငြရေသာအလ၊ ဝငေငြမရေသာအလ သ ႔မဟတ ရဟ တအလ စသျဖင ခြြျခားေစါ။ ာႏ ႈငးယဥ သးသၾကညရနအတြက သငတနးသားထြမ ဖခငတစဥးက ဖ တေခၚျ း သ၏တစေန႔တာမနလေဆာငခကမားက ထတေဖာေျာဆ ေစျ း သ၏တစေန႔တာာႏင မ ခငမား၏ တစေန႔တာတ ႔၏ ကြြျားခကမားက ေဖာထတေစါ။



30

Women’s Triple Role

A triple role refers to the multiple burdens that occur when women work longer and more fragmented days than men, as they are usually involved in three different gender roles: productive work (production of goods and services for consumption by the household or for income), reproductive work (bearing and rearing children, domestic work and maintenance of the household) and community work (provision and maintenance of resources and services used by everyone: water supply, health care, education, leadership). Men tend to be more involved in community and productive work.

အမ းသမးမား၏ အခနးက႑သးမ း

အခနးက႑ သးမ းဆ သညမာ အမ းသမးမားသညမတညသည ကား-မေရးရာ အခနးက႑သးခတြင ါ၀ငတ သကေနရသညအတြကေၾကာင အမ းသားမားထက ကာလရညၾကာ၊ေန႕ရက ငးမားစြာ အလ လေဆာငလာ ေသာအခါ ျဖစေၚလာသည တာ၀န၀တရား၀နထတ၀န းမားက ရညညႊနးသည။ ၀ငေငြရေသာအလ (သ ႕) ကနထတ လေသာအလ (အ မသအ မသားမား စားေသာကရနအတြက သ ႕မဟတ၀ငေငြရရ ရနအတြက ကနစညာႏင၀န ေဆာငမႈမား ထတလျခငး)၊ ၀ငေငြမရေသာအလ (သ ႕) ထ နးသ မးေစာငေရာကရေသာအလ (ကေလး ေမြးဖြားျခငး ာႏငၾကးျငးေစာငေရာကျခငး၊ အ မမႈက စၥ ာႏင အ မေထာငအားထ နးသ မးျခငး) ာႏင အဖြြ႕အစညးအလ (လတ ငးအ သးျ သည အရငးအျမစမားာႏင၀နေဆာငမႈမားအား စစဥေးျခငးာႏငထ နးသ မးျခငး။ ေရေးေ၀ျခငး၊ ကနးမာေရးေစာင ေရာကမႈ၊ ညာေရး၊ ေခါငးေဆာငမႈ)။ အမ းသားမားသည လမႈအဖြြ႕အစညးာႏင ၀ငေငြရရ ေသာ လငနးတြင ၍ါ၀င ေလရ သည။

Facilitators should add the following points if they have not been identified during the discussion The women’s roles are interior and private while men’s roles are external and visible/public. The women’s roles are not very remunerative in terms of money, respect, power whereas those of men are highly appreciated as they fall within the productive category. Men’s responsibilities are associated with economic and social capacity and with protected rights making it possible for them to exert power over women. Women’s responsibilities are associated with minor rights, which leads to social and economic dependence and subordination compared to men.

သငတနးသားမားေဆြးောႏြးရာတြင ထ အခနးက႑မားက ရာေဖြေဖာထတျခငးမျ လ န င ါက သငတနးနညးျမားမ ေအာက ါအခကမားက ေါငးထညရမညျဖစသည။

အမ းသမးမား၏ အခနးက႑မားသည သးသန႔ျဖစ၍ အတြငး ငးကသည။ တစဖကတြငမ အမ းသားမား၏ အခနး က႑မာ အျင ငးက၍ ျမငသာထငသာရ သည/လသ ရငၾကားျဖစေစသည။ အမ းသမးမား၏ အခနးက႑ မာေငြေၾကး အရ၊ ရ ေသသမႈေလးစားမႈအရ၊ အာဏာအရ ခစားခြငမားျမငမားျခငးမရ ေ။ အျခားတစဖကတြငမ အမ းသားမားသည ထတလမႈ အစတြင ါ၀ငါက ျမငျမငမားမား အသ အမတျ ျခငးခရသည။ အမ းသားမား၏ တာ၀နမားမာ စး ြား ေရး နင လမႈေရးဆ ငရာ စြမးရညနင စဆ ငမႈရ ၿ း အမ းသမးမားအေၚတြင အာဏာအသးျ န ငေစရန ျဖစန ငေျခ အလား အလာေးစြမးသည ကာကြယထားေသာအခြငအေရးမားနင သကဆ ငသည။ အမ းသမးမား၏ တာ၀နမားမာ လမႈေရး နင စး ြားေရးဆ ငရာ မခ မႈနင အမ းသားမားနင ယဥၾကညလင ၄ငးတ ႔ ေအာက န မါးမႈ လကေအာကချဖစမႈက ဥးတည သည အေရးါမႈနညးါးေသာ အခြငအေရးမားနင သာလင စဆ ငသည။

SUMMARY AND EVALUATION (10 mins) အက ဥးခ ပာႏငသးသပျခငး (၁၀ မ နစ)

Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သားမားအားေအာကါေမးခြနးမားက ေမးါ။



31

¾ Why is it important to understand the basic concepts of sex and gender? ¾ လ ငာႏင ကားမ တ ႔၏ အေျခခသေဘာတရားမားက နားလညသ ရ ရန အဘယေၾကာင အေရးႀကးသနညး။ ¾ How do Myanmar cultural and social norms impact gender? ¾ ျမနမာယဥေကးမႈဓေလထးစာႏင လမႈေရးရာသတမတခကမားသည ကားမေရးရာအေၾကာငးအရာမားအေၚမည

သ ႔သကေရာကမႈ ရ ေနသနညး။ ¾ At the beginning of this session, we reviewed the rule of law principles. ¾ ယခအစအစဥ၏ အစတြင တရားဥေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားက ျနောႏႊးေးါ။

o How would you describe the link between rule of law and the concepts we have discussed in this session?

o ယခအစအစဥတြင ေလလာခြသည တရားဥေဒစ းမ းေရးာႏင အေျခခသေဘာတရားမားအၾကားရ ဆက စမႈ မားက ေဖာျါ။

o What rule of law principles do you think are related to sex, gender, and gender stereotyping? o မညသည တရားဥေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားသည လ င၊ ကားမာႏင ကားမေရးရာ တရားေသမတယျခငး

မားတြင ခ တဆကမႈရ ေနသနည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.2.1: Sex and Gender role color cards အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၂.၁) - လ င ငးဆ ငရာ ႏင ကား-မအခနးက႑

33

Handout 1.2.1: Sex and gender role color cards

ေ၀ငစာရြက (၁.၂.၁) - လ င ငးဆ ငရာ ႏင ကား-မ အခနးက႑

Sex (လင) (Blue - အျပာေရာင)

(က ာား)

လညေစ႔ မတဆတေ မ ား

(Male) Adam’s apple

Beard

(မ) သာားအမ

ရငသာား ဖ ႔ၿဖ ားျခ ငား (Female)

Ovary Breast Enlargement

Gender (က ာား-မေရားရာအျမင)

(Yellow-အ၀ါေရာင)

(က ာား) ရရင သည

ျပတသာားသည လကေတ ႕ က

ၾကမားတမား ယ ၾကညအာားထာားရ

လ ႊမားမ ားခ ငစတရ ရ ေဒါသႀက ား

မေၾကာကတတ (Male) Brave

Concise Practical

Not Gentle Reliable

Influential Big Frustration

Not easy to get frightened

(မ) နာခတတ

ႏားည စတခစာားလ ယ

ေၾကာကတတ ယဥေက ားသမေမ ႔

စကာားမ ာားလ ရ ာရ ရည ေတ ေ၀

ရ ရကတတ နမ ႔ခ

မ ရ ခ အာားက ားခ င (Female)

Obedience Gentle

Sensitive Easy to get frightened

Polite Talkative & Curious

Indecisive Shy

Degrade oneself/ lower oneself Dependent

Gender Stereotyping (က ာား-မေရားရာ တရာားေသမ ရတယျခငား) (Pink - ပနားေရာင)

(က ာား)

ခ နအာားသ ားႏ ငသ တကခကလသ

(မ) လငစတ ခ ပတ ားနင သ

အပ ရညထ နား


34

ဥ ားေဆာ ငႏ ငသ လငစတျ ပင ားထနသ

စ မခ န႔ခ ႏငသ အမေထာင ဥ ား စ ား

(Male) One who can use the body strength One who is prone to attack others

Leadable person One with strong sexual desire

Manageable person Head of the family

ျပ စေ စာင ေရရာကတတသ ယမားယ ငလ ယသ

အမတ ငား မႈန ငန ငားသ ေနာကလက

အာားႏ ႕ သ (Female)

One who can control the sexual desire Virgin

One who knows how to take care of others Changeable and emotional person

One who is mastered at doing household job Follower

Weak person

Gender Socialization (က ာား-မ ေရားရာ လမ ႈဘ၀ပ သ ငားျခငား)

(Red - အန ေရာင) ကစာားနညားမ ာား

(က ာား) ေဘာလ ားကန

ေသနတပစ (မ)

ထမငားဟငားခ က ေစ ားေရာငား

ထတစညားထ ား Games (Male)

Football Shoot the gun

(Female) Cooking Selling

Toke-si-Hote (Myanmar traditional game) ေမ ားေန႔လကေဆာငေပားျခငား

(က ာား) ေဘာလ ား

ေသနတ ကာား၊ ေလယာဥ

(မ) ဘ မရပ

မ ားဖ ေခ ာငပစၥညား အ၀တအစာား

Giving the Birthday Present (Male)

Football


35

Gun Car, Airplane

(Female) Doll

Cooking utensil Dresses/ clothes

(က ာား) အေလားအပငမ

ဖခငက သစပငတတ

ထငားခ (မ)

ေလ ရ ာဖ တ ထမငား၊ ဟငားခ က

ထမငားခားေကၽ ား အပယာခငား

အမအလပ (Male)

Carry Heavy products Help Father

Climb the tree Cutting the Firewood

(Female) Wash the clothes

Cook the rice and curries Prepare meals Make the bed

Household jobs

ေယာက ာား၊ မနားမတ ႔ႏရင ပတသကေသာ စကာားပ မ ာား (Green - အစမားေရာင)

မားထ းထားေသာ စကား ၄ ခက သာ ကေးါ။ မနားမန ႔ ႏ ာား မသနာားႏရင

¾ သာားက သခငလငက ဘရာား ေယာက ၤ ာား ေဖာငစ ား မနားမ မ ားေန

¾ စ ားတ ေရ ဆညတ ကနသငား ¾ ေယာက ၤာားေကာငား ေမာငားမတစေထာင ¾ မနားမေကာငား ပနားပန တစပ င ပန

ေသာကေသာကစာားစာား လမငားသာား မေသာကမစာား လ ႔ငႏ ာား သ ားေကာငားေျပာငားေသာအရ ရင သ ားလငက ာေသာ မယာား မယာားထ ဓာားၾကည အရ ားက ေအာငရ ကမ ရ အသစ ေအာငခ စမည

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.2.2: Further Resources Sheet Sex role, Gender role

အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၂.၂) - လ င ငးဆ ငရာအခနးက႑၊ ကား-မအခနးက႑

37

Handout 1.2.2: Further Resources Sheet Sex role, Gender role ေ၀ငစာရြက (၁.၂.၂) - လ င ငးဆ ငရာ အခနးက႑၊ ကား-မ အခနးက႑

Role A role is a pattern of personal behavior. It is shaped by the status and position of that person in a community and is influenced by one's own opinion and other people's expectations of the role. It is hence culturally, economically and socially determined. Gender roles for men and women fall under the general categories of ‘masculinity’ and ‘femininity’. အခနးက႑ အခနးက႑ဆ သညမာ တစက ယေရ ျ မကငၾကေနထ ငမႈ စျဖစသည။ ယငးအား လမႈ႕အဖြ႕အစညးမာရ တ ထ ဂ လ၏ အဆငအတနးႏင ရတညရာေနရာမားက ေဖာေးသည။ ထ ႕ျင ယငးအား မ မ ထငျမငခက ႏင အျခားလမား၏ အခနး က႑ေၚေမာလငခကမားက လႊမးမ းထ နးခ ထားသည။ ထ ႕ေၾကာင ယငးအား ယဥေကးမႈ အရေသာလညးေကာငး၊ စး ြားေရးအရေသာလညးေကာငး၊ လမႈေရးအရေသာလညးေကာငး အဆးအျဖတေး သည။ အမ းသားမားႏင အမ းသမး မားအတြက ကား-မေရးရာ အခနးက႑မားသည “ေယာကားဆနျခငး” ႏင “မ နးမဆနျခငး” ဆ သည ေယဘယ အမ းအ စား (အတနးအစား) ထတြငကေရာကသည။ Sex Roles refer to an occupation or biological function for which a necessary qualification is to belong to one particular sex category. For example, pregnancy is a female sex role because only members of the female sex may bear children. လ င ငးဆ ငရာ အခနးက႑မား သည လ င ငးဆ ငရာ အတနးအစား(အမ းအစား) တစခက ငဆ ငေသာ လ အသည အရညအခငးအရ လေဆာငေသာ အလအက င (သ ႕) ဇ၀ေဗဒဆ ငရာ ျဖစကလေဆာငမႈက ရညညႊနးသည။ ဥမာ က ယ၀နေဆာငျခငး သည မ နးမမားႏငဆ ငေသာ လ င ငးဆ ငရာ အခနးက႑ျဖစသည။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ မ-လ င အစ၀ငမားသာလင ကေလး ေမြးဖြားႏ ငသည။ Gender Roles Gender roles are what men and women are expected to do and how they are expected to behave towards each other. Gender roles are not biologically determined but are learned behaviors in a given society/community or other special group, that condition which activities, tasks and responsibilities are perceived as for women and for men. They are different across communities and across the world. They change over time in response to changing circumstances (e.g. during wars, when women take on more leadership roles) and changing ideas about what are acceptable or unacceptable roles and behaviors. They are affected by age, class, race, ethnicity, religion and by the geographical, economic and political environment and circumstances, including development efforts. Both men and women play multiple roles in society. The gender roles of women in most societies can be identified as reproductive, productive and community management roles, while men are often categorized as either productive or community political roles. Most men are able to focus on a particular productive role and play their multiple roles sequentially. Most women, in contrast to most men, must play their roles simultaneously and balance competing claims on time from each of them. ကား-မေရးရာ အခနးက႑မား ကား-မေရးရာ အခနးက႑မားဆ သညမာ အမ းသားမားႏင အမ းသမးမားအား သတ ႕ျ လရမညဟ ေမာလင၊ ထငမတ ထားသည အရာမား ႏင သတ ႕အခငးခငး ဘယလ ျ မဆကဆေနထ ငရမညဟ ေမာလင၊ထငမတထား မားက ဆ လ



38

သည။ ကား-မေရးရာ အခနးက႑မားက ဇ၀ေဗဒအရ အဆးအျဖတေးသည မဟတ။ လ႕အဖြ႕ အစညး/ လမႈအသ ငး အ၀ ငး (သ ႕) အျခားေသာ သးသန႕ အစ တစေနရာ ရာ၌ သငယရရ သည ျ မကငၾကေန ထ ငမႈင ျဖစသည။ မညသည လႈရားမႈမား၊ တာ၀နယလေဆာငမႈမား ႏင တာ၀န၀တရားမားသည အမ းသမး မား ႏင အမ းသားမားအတြက ဆ ျ း ထငျမငယဆကာ ထ ေနရာသည ထ နးေၾကာငး ကမတေးသည။ ယငးတ ႕ သည လ႕အဖြ႕အစညးတစခလး ႏင တစ ကမၻာလးတြင ကြျားျခားနားၾကသည။ ယငးတ ႕သည အခ နကာလ ၾကာျမငလာသညႏငအမ ေျာငးလလာေသာ အေျခအေနမား(ဥမာ.. စစမကျဖစ ြားခ န၊ အမ းသမးမား ေခါငးေဆာငမႈအခနးက႑မားက တာ၀နယထမးေဆာငခ န) ႏင လကခလ ႕ရေသာ (သ ႕) လကခလ ႕မရေသာ အခနးက႑မား၊ျ မကငၾကမားႏငကသက၍ ေျာငးလေနေသာ ေတြးေခၚယဆမႈမားအား တ႕ျနရငး ေျာငးလၾကသည။ ယငးတ ႕အား ဖြ႕ျဖ းတ းတကေအာငၾက းစား လေဆာငမႈမား အါအ၀င အသကအရြယ၊ လတနးစား၊ မ းႏြယစ၊ တ ငးရငးသားျဖစတညမႈ၊ ႏင ထ၀ေျမအေနအထား၊ စး ြားေရးႏင ႏ ငငေရးဆ ငရာ အသ ကအ၀နးႏငအေျခအေနမားက အက းတကေရာကေစသည။ အမ းသားမားႏငအမ းသမးမား ႏစရစလးသည လ႕အဖြ႕အစညးတြင အခနးက႑ေတာေတာမားမားက ရယထားၾက သည။ လ႕အဖြ႕အစညးေတာေတာမားမားတြင အမ းသမးမား၏ ကား-မေရးရာ အခနးက႑မားက ေထာကမႈေးရေသာ၊ ၀ငေငြရရ ေသာ(သ ႕) ကနထတလေသာ ႏင ရရြာတြငစမခန႕ခြရေသာ အခနး က႑မားအျဖစ ခြျခား၊ေဖာထတႏ ငျ း အမ းသားမား၏ အခနးက႑မားက မ အထသျဖင ၀ငေငြရရ ေသာ (သ ႕)ကနထတလေသာ သ ႕မဟတ ရရာတြငး ႏ ငငေရးအခနးက႑မားျဖစ အတနးစားသတမတ ခြျခားေလရ ျ း ေနာကဆကတြအက းဆက အခနးက႑ ေတာေတာမား မားက ရယေစသည။ အမ းသားမားႏငတစျခားစျဖစလက အမ းသမးအမားစသည သတ ႕၏ မားျားလေသာ အခနး က႑မားက ခကျခငးလကငငး ရယရသည အျင တစဥးမတစဥး၏ လ သညအရညအခငးမားအား အျမတေစ မနမန ကနကန ျဖညစြမးေးရသည။ Division of Labour The division of labour relates to the different tasks and responsibilities undertaken by either women or men. The allocation of activities based on sex is learned and clearly understood by all members of a given community/society. The analysis of the division of labour between men and women is crucial because it defines their economic opportunities, constraints and incentives. It determines how they allocate labour time for economically productive activities and their different capacity, flexibility and mobility to respond to economic incentives. There is division of labour in productive, reproductive and community roles.

အလ တာ၀နခြေ၀ျခငး အလခြေ၀ျခငးသည အမ းသမး သ ႔မဟတ အမ းသားမ ေဆာငရြကေသာ မတညသည လငနးမား တာ၀နမားနင ဆက စသည။ လ င ငးဆ ငရာအေျခခမားေၚတြင မတည၍ လႈရားမႈမားခြေ၀ခထားသတမတေးျခငးအား လကရ မက ေမာကေခတ လမႈအဖြ႕အစညးအသ ငးအ၀ ငးမ ရငးလငးစြာ နားလညသေဘာေါကထားါသည။ အမ းသမး နင အမ သား ၾကား အလခြေ၀ျခငးဆ ငရာ စ စစစ တျဖာမႈသည အေရးါ ါသည။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ ထ အရာသည ၄ငးတ ႔၏ စး ြားေရးအခြငအလမးမား၊ ကန႔သတခကမားနင ဆြေဆာငမႈမကလးမားက အဓ ၸါယသတမတ ျခငးေၾကာငျဖစသည။ ၄ငးသည စး ြားေရးအရ ထတလမႈဆ ငရာ လႈရားမႈမားအတြက အလခ နက မညသ ႔ သတမတသညနင စး ြားေရး မကလးမားက တ႔ျနရန မတညေသာ ေရြ႕လားန ငစြမး၊ ေျာငးလန ငမႈနင စြမးရညတ ႔က အဆးအျဖတေးေသာ ေၾကာငျဖစသည။ Productive Roles Productive activities are carried out by both women and men in order to produce goods and services, either for sale for income, for exchange, or to meet the subsistence needs of the family or household. For example, in agriculture, productive activities include planting, animal husbandry and gardening. They refer to farmers themselves or to other people as employees. The income from productive work is usually counted in the national statistics and the roles are visible.



39

ထတလ မႈဆ ငရာ(၀ငေငြရေသာ) အခနးက႑မား ကနစညနင ၀နေဆာငမႈမားက ထတလရနအလ ႔ငာ သ ႔မဟတ ၀ငေငြအတြက ေရာငးခရနအတြက လလယရနအတြက သ ႔မဟတ မ သားစ သ ႔မဟတ အ မေထာငစ တစခ၏ စား၀တေနေရးလ အခကက ျဖညဆညးဖ ႔ရနအတြက ထတလမႈ ဆ ငရာ အခနးက႑မားအား အမ းသားေရာ အမ းသမးမားါ လေဆာငၾကသည။ ဥမာ စ က းေရး က႑ရ ထတလမႈ ေဆာငရြကခကမား၌ အငစ ကျခငး တ ရစၦာနေမြးျမေရးနင ဥယာဥျခ လငနးတ ႔ ါ၀ငါသည။ ၄ငးတ ႔သည မ မ က ယက ယမ မ လယသမားမားအျဖစ ရညညႊနးအမညနာမျ ၿ း အျခားသ မားအတြက လက ငေဆာငရြကေးလင လသားမားဟ ရညညႊနးသည။ ထတလမႈ လငနးမ ၀ငေငြက န ငငတြငး အခက အလကအျဖစ ထညသြငးသတမတၿ း အခနးက႑မားမာ ျမငသာထငသာရ သည။

Reproductive Roles Reproductive roles are the activities needed to ensure the reproduction and maintenance of society's labour force. They include child bearing, child rearing and care for family members such as children, older people, the sick and workers; e.g. food preparation, water and fuel collection, housekeeping and family health roles. These roles are usually unpaid and are very often excluded from national employment and income statistics because they are viewed as non-economic activities. They are usually carried out by women.

းထ နးသ မး၊ေထာက ေးေသာ (၀ငေငြမရေသာ)အခနးက႑မား မ းဆကျန႔ ြားေရးဆ ငရာ အခနးက႑မားသည လမႈအသ ငးအ၀ ငး၏ အလသမားအငအားစ ထ နးသ မးေစာငေရာက ျခငးနင မ းဆကျန႔ ြားေရးက ေသခာေစရနအတြက ေဆာငရြကရေသာ လႈရားမႈမားျဖစသည။ ထ က႑မားတြင ကေလး ေမြးဖြားျခငး၊ ရငေသြးအား ဂရစ ကေကၽြးေမြးေစာငေရာကျခငးနင ကေလးငယမား၊ သကႀကးရြယအ မား၊ နာမကနးျဖစ ေနသမားနင အလသမားမားအတြက ေစာငေရာကမႈတ ႔ါ၀ငသည။ ဥမာ အစားအေသာက ျငဆငေးျခငး၊ ေရနင ေလာငစာစေဆာငးျခငး၊ အ မမႈက စၥအလမားနင မ သားစကနးမာေရးက႑တ ႔ျဖစသည။ ထ အခနးက႑မားသည မနအားျဖင လခလစာျဖင လေဆာငရေသာ အလမားမဟတေ။ တ ငးျညမ သတမတထားေသာ အလခန႔ထား မႈမားနင ၀ငေငြျက နးဂဏနးဇယားတြငလညး မါ၀ငေ။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ ထ အခနးက႑မားအား စး ြားေရးနင မစလဥးေသာ လႈရားမႈမားအျဖစ ရႈျမငသးသၾကေသာေၾကာင ျဖစ သည။ ထ လငနးမားက အမ းသမးမားမ အျမတေစဆ သလ င လက ငေဆာငရြကရသည။ Community Roles Community roles are activities undertaken at the community level as an extension of reproductive roles to ensure the provision and maintenance of scarce resources of collective consumption, such as water, health care and education. Both men and women engage in community activities.

လမႈအဖြ႕အစညး(ရရြာ) အခနးက႑မား လမႈအဖြ႔အစညး အခနးက႑မားဆ သညမာ ညာေရး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈနင ေရ စသည စေါငး သးစြၾကသည ရားါးရငးျမစမားက ထ နးသ မးျ ျငျခငးနင အေထာကအေးျခငးက ေသခာေစရန မ းဆကျန႔ ြားေရး၏ ထတ း ေဆာငရြကခကအျဖစ လမႈအဖြ႔အစညး အဆငတြင ျ လေဆာငရြကေသာ လႈရားေဆာင ရြကမႈမားျဖစသည။ အမ းသမးေရာ အမ းသားါ လမႈအဖြ႕အစညးလႈရားမႈမားတြင ါ၀ငကညေဆာငရြကၾကသည။ Community Management Roles Community management roles are the collective organization of social events and services, e.g. ceremonies and celebrations, road and dam construction and maintenance. These roles are seldom considered in economic analysis of communities. They involve considerable volunteer and unpaid work in ‘free’ time and are important for the cultural development of communities. Both men and women engage in community management roles.

လမႈအဖြ႕အစညး စမခန႔ခြေရးဆ ငရာ အခနးက႑မား လမႈအဖြ႕အစညး စမခန႔ခြေရးဆ ငရာ အခနးက႑မားသည လမႈေရးလႈရားမႈမားနင ၀နေဆာငမႈမားဆ ငရာ စေါငး ျ လသည စမေဆာငရြကမႈမားျဖစသည။ ဥမာ ြလမးသဘငအခနးအနားမား၊ ဆညနင လမးျ ျငမြမးမ ျခငးနင တည



40

ေဆာငျခငး တ ႔ျဖစသည။ ထ အခနးက႑မားအား လမႈအဖြ႔အစညးဆ ငရာ စရ တစကသကသာေရး စ စစစ တျဖာမႈအတြက ထညသြငးစဥးစားခသည။ ထ အခနးက႑မားတြင ေစတနာ၀နထမးနင အားလခ နမားတြင လခလစာမ ေဆာငရြက ေးျခငးတ ႔ါ၀ငသည။ ထ အခနးက႑မားသည လမႈအဖြ႕အစညး၏ ယဥေကးမႈဆ ငရာ ဖြ႔ၿဖ းတ းတကမႈအတြက အေရး ႀကးါသည။ အမ းသမးေရာ အမ းသားါ လမႈအဖြ႕အစညး စမခန႔ခြမႈ အခနးက႑ တြင ါ၀ငကညေဆာငရြကၾကသည။ Community Politics Roles Community politics roles are activities undertaken at the community level and organised at the formal political level, often within the framework of national politics. These roles are usually undertaken by men and may be paid directly or result in increased power and status.

လမႈအဖြ႕အစညးနင န ငငေရးဆ ငရာ အခနးက႑မား လမႈအဖြ႕အစညးနင န ငငေရးဆ ငရာ အခနးက႑မားသည လမႈအဖြ႕အသ ငးအ၀ ငးအဆငတြင ျ လေဆာငရြကေသာ လႈရားေဆာငရြကမႈမားျဖစၿ း နညးလမးတကျဖစေသာ န ငငေရးဆ ငရာ အဆငတြင စစညးစမသည။ ထ ေဆာငရြကမႈ အား မားေသာအားျဖင အမ းသားအဆင န ငငေရးမေဘာငအတြငးတြင ျ လျခငးျဖစသည။ အျမ တေစဆ သလ င ထ အခနး က႑မားအား အမ းသားမားမ တာ၀နယေဆာငရြကၿ း လစာတ ကရ ကရရ ေကာငး ရရ န ငသည သ ႔မဟတ အာဏာနင အဆငအတနးျမငမားျခငးအက းက ခစားရသည။ Women’s Triple Role A triple role refers to the multiple burdens that occur when women work longer and more fragmented days than men, as they are usually involved in three different gender roles: productive work (production of goods and services for consumption by the household or for income), reproductive work (bearing and rearing children, domestic work and maintenance of the household) and community work (provision and maintenance of resources and services used by everyone: water supply, health care, education, leadership). Men tend to be more involved in community and productive work.

အမ းသမးမား၏ အခနးက႑သးမ း အခနးက႑သးမ းဆ သညမာ အမ းသမးမား အလက အမ းသားမားထက မ အခ နၾကာျမငစြာလေဆာငရၿ း ေန႔ရက အစ တအ ငး ေတာေတာမားမားတြငလညး အမ းသားမားထက မ လက ငေဆာငရြကရခ နတြင ျဖစရသည ေျမာကမား စြာေသာ၀နက ရညညႊနးသည။ ဤသ ႔ျဖစရျခငးမာ အမ းသမးမားသည မတညေသာ ကားမ ေရးရာ က႑သးခတြင ါ၀ငေဆာငရြကရေသာေၾကာငျဖစသည။ ၄ငးတ ႔မာ ထတလမႈဆ ငရာ အလ (အ မေထာငစ စားသးမႈအတြက သ ႔ ၀ငေငြ ရရ ရနအတြက ကနထတလျခငး နင ၀နေဆာငမႈေးျခငး)၊ မ းဆကျန႔ ြားေရးလငနး (အ မေထာငသားေမြးျခငး နင ရငေသြးအား ျ စေကၽြးေမြးေစာငေရာကျခငး၊ အ မေထာငတာ၀နမား နင အ မမႈအလက စၥမား) နင လမႈအဖြ႕ အစညး ဆ ငရာအလမား (လတ ငးအသးျ သည ၀နေဆာငမႈမားနင ရငးျမစမားအား ျ ျငထ နးသ မးျခငးနင အေထာကအ ေးျခငး ဥမာ ေရအေထာကအ၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ၊ ညာေရးနင ဥးစးဥးေဆာငမႈျ ျခငး) တ ႔ျဖစသည။ အမ းသားမားသည လမႈအဖြ႔အစညးဆ ငရာနင ထတလမႈ ဆ ငရာ အလမားတြငသာ ါ၀ငေဆာငရြက ေလရ ၾကသည။

Women’s Access to Justice Training: Module 1.3: Inequality and Discrimination အမ းသမ းမ းတရ းမ တမႈဆ ငရ လကလ မးမ ေရး သငတနး - အစ အစဥ (၁.၃) - တနးတည မ မႈ မရ ျခငးႏ င ခ ြျခ းဆကဆမႈ

41

Module 1.3: Inequality and Discrimination အစ အစဥ (၁.၃) - တနးတည မ မႈ မရ ျခငးႏ င ခ ြျခ းဆကဆမႈ

Purpose of Session: To understand the link between gender stereotypes, inequality, and discrimination. အစ အစဥ၏ ရညရ ယခက - က းမ ဆ ငရ တရ းေသမ တယျခငး၊ တနးတည မ မႈ မရ ျခငးႏ င ခ ြျခ းဆကဆမႈၾက းတ ငရ ေသ ခ တဆကမႈက န းလညသေဘ ေပါကရန။

Outcomes, Skills and Methodologies

ရလဒမ း၊ ကၽ မးကငမႈမ းႏ င႔သငၾက းေရးနညးစနစမ း Outcomes: ရလဒမ း။ As a result of this session, participants will be able to:

x Explain how gender stereotypes affect laws and policies.

x Explain how equality may be experienced differently for men and women.

x Define equality as it is described in CEDAW.

ဤအစအစဥတကေရာကရျခငးဧ။ရလဒအျဖစသငတနးသ၊သ းမ းသည ေအ ကပါတ ႔က လပေဆ ငလ ႏ ငမည -

x က ားမဆငရာ တရားေသမတယျခငးသည ဥပေဒမ ားားႏင မ၀ါဒမ ားက မညကကသ႕ သကေရာကမႈရသညက ရငးျပားႏငမည။

x တနးတညမ မႈရျခငးသည အမ းသားမ ားားႏင အမ းသမးမ ား ေတြ႕ၾက ရျခငး မတညမႈမ ားက ရငးျပလာားႏငမည။

x CEDAW တြင ေဖာျပထားေသာ တနးတညမ မႈ၏ အဓပၸါယက သတမတလာားႏငမည။

Skills: က မးကငမႈမ း In this session participants will practice the following skills:

x Brainstorming x Making persuasive statements x Analysis x Critical Thinking

ဤအစအစဥတြငသငတနးသ၊သားမ ားသညေအာကပါကြ မး က ငမႈမ ားကေလက ငၾကရမည။

x ၾက တငၾကဆေတြးေတာျခငး x ဆြကေဆာငမႈရေသာ ထြကဆခ ကမ ား ျပ လပျခငး x ခြကျခမးစတျဖာျခငး x အခ ကက က ေတြးေတာျခငး

Methodologies: သငၾက းေရးနညးစနစမ း In this session participants will practice the following training methodologies:

x Take a Stand x Brainstorming x Group Work x Comparative Analysis

ဤအစ အစဥတ င သငတနးသ၊သ းမ းသည ေအ က ေဖ ျပပါ သငၾက းနညး နညးပည မ းက ေလကင ၾကရမည။

x မ မ ရပတညခကက တငျပျခငး x ၾက တငၾကဆေတ းေတ ျခငး x အဖ ြ႕လ ကလပေဆ ငျခငး x ခ ြျခမးစ တျဖ မႈမ းက ႏ ႈငးယ ဥေလလ မႈျပ ျခငး

Rule of Law Principles တရ းဥပေဒစ းမ းေရး မမ း

The following rule of law principles are relevant to this session:

x Non-discrimination x Human Rights x Equality

ေအ ကေဖ ျပပါ တရ းဥပေဒစ းမ းေရး မမ းသည ဤအစ အစဥႏ င စပဆ ငမႈ ရ သည။

x ခ ြျခ းဆကဆမႈ မရ ျခငး x လ႕အခ ငအေရး x တနးတည မ ရ ျခငး


42

Preparation ျပငဆငပ

Materials: သငေထ ကကပစၥညးမ း၊ For this session you will need:

x Pre-written position statement for Activity 1

x Agree/Disagree Signs

ဤအစ အစဥအတ က သငသည ေအ ကေဖ ျပပါမ းက လ အပပါလ မမည။

x လႈပရ းမႈ ၁ အတ က ၾက တငေရးသ းထ းေသ ရပတညမႈ ထ ကဆ ခကမ း

x သေဘ တမႈ၊ သေဘ မတမႈ ဆ သည သေကၤတ မ း

Handouts: ေဝင စ ရ ကမ း In this session participants will use:

x 1.3.1 Woman Photos x 1.3.2 Man Photos x 1.3.3 Myanmar Laws x 1.3.4 Equality x 1.3.5 Excerpt from CEDAW

ဤအစ အစဥတ င သငတနးသ၊သ းမ းသည ေအ ကေဖ ျပ ပါ ေ၀င စ ရ ကမ းက အသးျပ ပါလ မမည။

x ၁.၃.၁ အမ းသမ း ဓ တပမ း x ၁.၃.၂ အမ းသ း ဓ တပမ း x ၁.၃.၃ ျမနမ ႏ ငင ဥပေဒမ း x ၁.၃.၄ တနးတည မ ရ မႈ x ၁.၃.၅ အမ းသမ းမ းအ း နညးမ းစျဖင ခ ြျခ း

ဆကဆမႈ ပေပ ကေရးဆ ငရ ကလသမဂၢစ ခ ပမ ေက ကႏတခက

OPEN SESSION (5 mins) အဖ ငအစ အစဥ (၅ မ နစ)

Introduce session – background and purpose. Review lesson outcomes with the participants. Write outcomes on flipchart paper or whiteboard and explain them. Discuss other announcements and concerns. အစ အစဥအ းမ တဆကပါ - ေန ကခအေၾက ငးအရ ႏ င ရညရ ယခက။ သငတနးသ၊သ းမ းႏ ငရလဒမ းအ း ျပနလညသးသပပါ။ ေမ မ နးရလဒမ းအ း စ ရ ကျဖၾက းေပၚတ င ခေရး၍ ရ ငးျပ ပါ။ ေၾကျင ခကမ းႏ င အျခ းအေၾက ငးက စၥမ းရ ပါက ေဆ းေႏ းပါ။ REVIEW (5 mins) ျပနလညသးသပျခငး (၅ မ နစ)

Check participant understanding of the concepts of “sex”, “gender”, “gender stereotyping” and “gender socialization” by asking participants to define these concepts. Refer to Notes to Facilitator in Session 1.2 to refresh participant memory. It is very important that participants understand these concepts before beginning this session. သငတနးသ၊သားမ ားက လင၊ က ားမေရးရာ၊ ားႏင က ားမေရးရာတရားေသမတယျခငး သေဘာယဆခ ကမ ား၏ သေဘာ ေပါကနားလညမႈက စစေဆးရန ထသေဘာယဆခ ကမ ားက အဓပၸါယ သတမတခငးပါ။ သငတနးသ၊သားမ ား ျပနလည အမတရေစရနအတြက သငတနးနညးျပ၏ မတစမ ား ျဖစသည အစအစဥ ၁.၂ က ျပနလညညႊနး ဆပါ။ ဤအစအစဥမ စတငခင သငတနးသ၊သားမ ား အေနျဖင ထသေဘာယဆခ ကမ ားက နားလညရန အေရးၾကးပါသည။


43

ACTIVITY 1: IMPACT OF GENDER STEREOTYPES (30 mins) လႈပရ းမႈ ၁ - က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငး၏ အက းသကေရ ကမႈ (၃၀ မ နစ) Purpose of Activity: To examine how gender stereotypes impact laws and policies in Myanmar. အစ အစဥ၏ ရညရ ယခက - က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငးသည ျမနမ ႏ ငငတ င ဥပေဒႏ င မ၀ါဒမ းအေပၚ မညကြသ ႕ သကေရ ကမႈရ သညက ဆနးစစရန။ Methodology: Take a stand သငၾက းေရးနညးစနစ - မ မ ရပတညခကက တငျပျခငး Materials: Agree/Disagree Signs/Pre-written Statement သငေထ ကကပစၥညးမ း - သေဘ တည မႈ၊ သေဘ မတည မႈ သေကၤတမ း၊ Handouts: Handout 1.3.1 Traditional v. Modern Woman Handout 1.3.2 Traditional v. Modern Man Handout 1.3.3 Myanmar Laws ေ၀င စ ရ ကမ း - ေဝင စ ရ က ၁.၃.၁ ေရ း႐း းဆနေသ ႏ င ေခတဆနေသ အမ းသမ း ေဝင စ ရ က ၁.၃.၂ ေရ း႐း းဆနေသ ႏ င ေခတဆနေသ အမ းသ း ေဝင စ ရ က ၁.၃.၃ ျမနမ ႏ ငင ဥပေဒမ း

Instructions ညႊနၾက းခကမ း

x Tell participants that they are going to build on the ideas from the previous session on gender and gender stereotypes.

x ၿပ းခြသည အစ အစဥတ င ေလလ ခြေသ က း၊မေရးရ ႏ င က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငး အေၾက ငး အရ ေပၚတ င ဆကလက ေဆ းေႏ းသ းမညဟ သငတနးသ၊ သငတနးသ းမ းအ း ေျပ ပါ။

x Show participants Handout 1.3.1 Traditional v. Modern Woman. (Or you can make copies and give to each participant.)

x သငတနးသ၊ သငတနးသ းမ းအ း ေဝင စ ရ က ၁.၃.၁ ေရ း႐း းဆနေသ ႏ င ေခတဆနေသ အမ းသမ း အ း သငတနးသ၊ သငတနးသ းမ းအ း ျပပါ။ (သ ႔မဟတ ထ ေဝင စ ရ ကအ း မ တ ကး၍ သငတနးသ၊ သငတနးသ း တေယ ကခငးစ အ း ေပးပါ။)

x Engage participants in a discussion by asking the following questions (5 mins): x သငတနးသ၊ သငတနးသ းမ းအ း ေအ ကပါေမးခ နးမ း ေမး၍ ခ တဆကေပးပါ။ (၅ မ နစ):

o How would you describe the character of each woman? o အမ းသမ းတဥ းစ ၏ သ ငျပငစ႐း ကလကၡဏ အ း သငမညသ ႔ ေဖ ျပမလြ။ o What stereotypes or phrases would you use to describe each? o တဥ းခငးစ ရြ႕ သ ငျပငလကၡဏ က ေဖ ျပဖ ႔အတ က မညသည တရ းေသမ တယျခငးက သင အသးျပ

မလြ o Which woman would make a better wife? o ဘယ အမ းသမ းက ပ မ ေက ငးမ နတြ ဇန းသညျဖစမလြ။ o Which woman appears to be more sexually experienced? o ဘယအမ းသမ းက လ ငပ ငးရ အေတ ႕အႀက ပ ရ မယလ ႔ ထငရသလြ။

x Show participants Handout 1.3.2 and ask the same questions (5 mins): x သငတနးသ၊ သငတနးသ းမ းအ း ေဝင စ ရ က ၁.၃.၂ က ျပၿပ း အထကပါ ေမးခ နးမ းက ပြ ျပနေမးပါ။ (၅ မ နစ)

o How would you describe the character of each man?


44

o အမ းသ းတဥ းစ ၏ သ ငျပငစ႐း ကလကၡဏ အ း သငမညသ ႔ ေဖ ျပမလြ။ o In Myanmar, what stereotypes or phrases would be used to describe each? o တဥ းခငးစ ရြ႕ သ ငျပငလကၡဏ က ေဖ ျပဖ ႔အတ က မညသည တရ းေသမ တယျခငးက သင အသးျပ မ

လြ o Which man would make a better husband?

o ဘယ အမ းသ းက ပ မ ေက ငးမ နတြ ခငပ နးသညျဖစမလြ။ o Which man appears to be more sexually experienced? o ဘယအမ းသ းက လ ငပ ငးရ အေတ ႕အႀက ပ ရ မယလ ႔ ထငရသလြ။

x Now tell participants that they are going to be asked to “Take a Stand”. x သငတနးသ၊ သငတနးသ းမ းအ း “မ မ ရပတညထငျမငခကက ေပးရန” ေျပ ပါ။ x Post the “agree/disagree” signs on either side of the room. Then put up the “take a stand”

statement: x သေဘ တည မႈ၊ သေဘ မတည မႈ သေကၤတမ းက စ သငခနး၏ တဖကစ တ င ကပထ းပါ။ ထ ႔ေန က “မ မ ရပ

တညထငျမငခက” စ ေၾက ငးက ေထ ငျပပါ။

Men and women with no sexual experience have higher value than men and women with sexual experience.

လ ငမႈက စၥ အေတ ႕အႀက မရ ေသ အမ းသ းမ း ႏ င အမ းသမ းမ းသည လ ငမႈက စၥ အေတ ႕အႀက ရ ေသ အမ းသ းမ း ႏ င အမ းသမ းမ းထက ပ မ ၍ တနဖ းျမငသည။


x Ask participants whether or not they agree or disagree with this statement. Have participants stand by the appropriate sign or somewhere in between, based on how they feel about the statement. Maybe they only partially agree or disagree, so they would not stand directly by the sign, but closer to the view they partially have. If they are undecided, they should stand in the middle.

x သငတနးခနးမ ၏ တဖကစ တ င သေဘ တည မႈ၊ သေဘ မတည မႈ သေကၤတမ းက ကပထ းပါ။ ထ ႕ေန က မ မ ၏ ရပတညခကက တငျပရနအတ က ေၾကျင ခကက ေဖ ျပပါ။သငတနးသ၊သ းမ းက ေၾကျင ခကအေပၚ သေဘ တ၊ သေဘ မတ ေမးပါ။ သငတနးသ၊သ းမ း ေၾကျင ခကႏ င ပတသက၍ သတ ႕ခစ းရသည အေပၚမ တညက စပဆ ငရ သေကၤတတ င သ ႕မဟတ ႏ စဖကၾက းရ တစေနရ ရ တ င ရပခ ငးပါ။ သတ ႕အေနျဖင တစစ တတစပ ငးသ သေဘ တ (သ ႕မဟတ) သေဘ မတျခငး ျဖစႏ ငပါသည။ ထ သ ႕ဆ လ င သတ ႕သည သေကၤတ တညတညတ င တ ကရ ကရပမည မဟတပြ တစစ တတစပ ငးရ ေသ အျမငႏ င ပ မ န းကပသည ေနရ တ င ရပမညျဖစသည။ အဖ ြ႕တစဖ ြ႕တ ငစ တ ငရ ေသ သငတနးသ၊သ းမ းက (သေဘ တ၊မတ၊ တစ တတေဒသ သေဘ တ၊မတ) ဟ ေသ သတ ႕၏ ေၾကျင ခကအေပၚထ းရ သည သေဘ ထ းမ းက မ မ ရပတညခကႏ င အန းအန းတ င ရပေန ေသ သတ ႕ႏ င ေဆ းေႏ းခ ငးပါ။ (၁၀ မ နစ)

x Now ask at least one person from each group to share their opinion. After each person, tell participants that if they are convinced by the statement and it changes their mind, to change where they are standing. (10 mins)

x အဖ ြ႕တစဖ ြ႕စ မ အနညးဆးတစဥ းက သတ ႕၏ ရပတညခကက ေဖ ျပရန ေမးပါ။ ရပတညခက အ းလးက ေမးျပ း ေန ကတ င သတ ႕အေနျဖင ေၾကျင ခကႏ င ပတသကက သတ ႕၏ ရပတညခကအေပၚ သေဘ ထ း ေျပ ငးလြ သ းပါက ယခ ရပေနေသ ေနရ မ ျပနလည ေျပ ငးလြႏ ငေၾက ငး ေျပ ပါ။ (၁၀ မ နစ)

x Ask participants if anyone else wants to share. (5 mins) x သငတနးသ၊သ းမ းထြမ မ ေ၀ခငသမ းက မ ေ၀ခ ငးပါ။ (၅ မ နစ)

x Ask participants to return to their seats. x သငတနးသ၊သ းမ းက သတ ႕၏ ထ ငခေနရ သ ႕ ျပနလည သ းခ ငးပါ။


45

x Ask participants if they know of any laws in Myanmar that reflect this idea. (Women with no sexual experience are worth more, but a man’s sexual experience does not affect his value.)

x သငတနးသ၊သ းမ းအ း ဤအေၾက ငးအရ ႏ င သကဆ ငေသ ျမနမ ႏ ငငရ ဥပေဒမ းက သ ပါသလ းဟ ေမး ပါ။ (လ ငမႈက စၥ အေတ ႕အႀက မရ ေသ အမ းသမ းမ းသည ပ မ ၍ တနဖ းရ ၾကၿပ း လ ငမႈက စၥ အေတ ႕အႀက ရ ေသ အမ းသ းမ းကေတ ၎တ ႔၏ တနဖ းက မထ ခ ကပါ။

x Tell participants that they are now going to look at two Myanmar Laws-one from the Penal Code and one from the Buddhist Customary Law.

x သငတနးသ၊သ းမ းအ း ၎တ ႔သည ျမနမ ႏ ငငရ ဥပေဒ ၂ ခအ း ေလလ ၾကမည ျဖစေၾက ငးေျပ ပါ။ တစခက ျပစမႈဆ ငရ ရ ဇသတႀက းမ ဥပေဒတစခ ျဖစၿပ း အျခ းတစခမ ဗဒၶဘ သ ဓေလထးတမးဥပေဒမ ျဖစသည။

x Give participants Handout 1.3.3 and ask them to read it. x သငတနးသ၊သ းမ းအ း ေဝင စ ရ က ၁.၃.၃ အ း ေပးေဝၿပ း ဖတေစပါ။ x Ask participants the following questions:

x သငတနးသ၊သ းမ းအ း ေအ ကပါေမးခ နးမ းက ေမးပါ။ o Do these laws discriminate about man and woman’s value based on sexual experience? If

yes, please explain. (5 mins) o ဤဥပေဒမ းသည လ ငမႈက စၥ အေတ ႕အႀက အေပၚ အေျခခ၍ အမ းသ း ႏ င အမ းသမ းတ ႔၏ တနဖ းက

ခ ြျခ းစ ရငထ းပါသလ း။ အကယ၍ ခ ြျခ းစ ရငထ းသညဆ လ င ၎အေၾက ငးက ရ ငးျပပါ။ (၅ မ နစ)

o Do you think the laws were written to treat men and women differently or do you think they have just been interpreted in a discriminatory way?

o ထ ဥပေဒမ းသည အမ းသ းမ း ႏ င အမ းသမ းမ းအ း က ြျပ းစ ဆကဆရနအတ က ျပ႒ နးထ း တယလ ႔ ထငပါသလ း။ (သ ႔) ၎ဥပေဒမ းသည ခ ြျခ းဆကဆလ သညအတ က ျပ႒ နးထ းတယလ ႔ ထငပါသလ း။

Notes to facilitators သငတနးနညးျပမ းအတ က မ တစမ း An example of the formula is: *P I support education for women. *R Educating women benefits not only women, but also their families. *E Research shows that educated mothers pass on the importance of education to their

children. *S Therefore, educating women increases the education of future generations. PRES နညးလမးအတ က ဥပမ တစခမ - P - က နေတ /မ သည အမ းသမ းပည ေရးက ေထ ကခအ းေပးပါသည။ R - အမ းသမ းပည ေရးသည အမ းသမ းမ းက သ မက သတ ႕မ သ းစက ပါ အက းအျမတရ ေစႏ ငသည။ E - သေတသနျပ ခကအရ ပည တတမ ခငမ းသည ကေလးမ းအတ က အေရးၾက းေသ ပည ေရးက လကဆငကမးေပး ႏ ငသည။ S - ထ ေၾက င အမ းသမ းပည ေရးသည အန ဂတ မ းဆကပည ေရးက ပါ တ းျမငႏ ငသည။ Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရ းမႈ (၅ မ နစ) Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သ းမ းအ း ေအ ကပါ ေမးခ နးမ းက ေမးပါ။


46

¾ What rule of law principles are related to this discussion? (Have participants identify as many as possible-push them to go beyond equality and discrimination. What about arbitrariness of decision-making? Access to justice?)

¾ ဤေဆ းေႏ းခကသည မညသည တရ းဥပေဒစ းမ းေရး မဝါဒမ းႏ င ဆကစပမႈ ရ ပါသနညး။ (သငတနးသ၊ သ းမ းအ း ရႏ ငသမ စဥးစ း၍ ေဖ ထတရန တ နးအ းေပးပါ။ တနးတည မ ရ မႈ ႏ င ခ ြျခ းဆကျခငး ဟေသ မဝါဒ ၂ ခထက ပ ၍ ေဖ ထတႏ ငေစရန တ နးအ းေပးပါ။

¾ Do these sections of the law agree with the Rule of Law Principles? ¾ ဤအစ အစဥမ းမ ေဆ းေႏ းထ းေသ ဥပေဒမ းသည တရ းဥပေဒစ းမ းေရး မဝါဒမ းႏ င က ကည မႈ ရ ပါသလ း။ ¾ Do these laws also reflect cultural ideas of how people in Myanmar view men and women’s choices

differently? ¾ အမ းသ းမ း ႏ င အမ းသမ းမ း၏ ေရ းခယမႈမ းက ျမနမ ႏ ငငရ လမ း၏ ယဥေကးမႈ သေဘ သဘ ဝမ းက

မညကြသ ႔ က ြျပ းစ ႐းႈျမငၾကသညက ဤဥပေဒမ းက ထငဟပေစပါသလ း။ Notes to facilitators The Religious Conversion Bill, the Buddhist Women’s Special Marriage Bill, the Population Control Healthcare Bill and the Monogamy Bill discriminate against women and do not comply with Myanmar’s legal obligations as a state party to the UN Convention on the Elimination of all Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) and the UN Convention on the Rights of the Child (CRC). (See Myanmar: Parliament must reject discriminatory ‘race and religion’ laws, Joint Statement by Amnesty International and the International Commission of Jurists, 3 March 2015 available at: https://www.amnesty.org/en/ documents/asa16/1107/2015/en/). Use of Penal Code Article 417 to prosecute men who “cheat” is another example of gender discrimination in the implementation of law. Application of 417 equates women’s chastity with honor (in other words, a woman is valued by her physical parts not by her intelligence or industry) and presumes that a woman is incapable of agency or making informed decisions in her best interest. Other examples of Myanmar law or policy that may be influenced by gender stereotypes and impact women’s ability to access opportunities include education (such as requiring higher exam scores for women than men to study for certain degrees), eligibility criteria to be a ward/village tract administrator, military service, requirements for political office, and appointment to the Supreme Court. This affects the ability of women to pursue certain career or educational opportunities that may limit their ability to earn money and limit their access to positions of power both in the public and private sector. သငတနးနညးျပမ ားအတြက မတစမ ား ဘာသာေရးကးေျပာငးမႈဥပေဒမၾကမး၊ ဗဒၶဘာသာျမနမာအမ းသမးမ ား အထးထမးျမားျခငးအကဥပေဒ၊ လဥးေရထနး ခ ပမႈ က နးမာေရးေစာငေရ ကမႈဆ ငရ ဥပေဒမၾကမး၊ တစလငတစမယားဥပေဒ စသညတသသည အမ းသမးမ ားအား ခ ြျခ းဆကဆထ းသညဥပေဒမ းျဖစၾကၿပ း ထ အရ မ းသည ျမနမ ႏ ငငမ လကမ တေရးထ းထ းေသ ကလသမဂၢ သေဘ တစာခ ပမ းျဖစသည (CEDAW - အမ းသမးမ ားအား နညးမ းစျဖင ခြကျခားဆကဆမႈ ပေပ ာကေရးဆငရာ သေဘ တစ ခ ပ) ႏ င (CRC - ကေလးသငယအခ ငအေရးမ းဆ ငရ ကလသမဂၢ ည လ ခ သေဘ တစ ခ ပ) မ းန င က ကည မႈ မရ ပါ။ (See Myanmar: Parliament must reject discriminatory ‘race and religion’ laws, Joint Statement by Amnesty International and the International Commission of Jurists, 3 March 2015 available at: https://www.amnesty.org/en/documents/asa16/1107/2015/en/)


47

ရ ဇသတႀက းဥပေဒပဒမ ၄၁၇ က အသးျပ ၿပ း လ မည သည အမ းသ းမ းက တရ းစ ြဆ ျခငးသည လ ငပ ငး ဆ ငရ ခ ြျခ းဆကဆမႈက ျပသည ဥပမ တစရပျဖစပါသည။ ပဒမ ၄၁၇ က လ ကန ကငသးျခငးသည အမ းသမ းမ း၏ အပ စငဂဏသကၡ က တနးတျဖစေစၿပ း (တနညးအ းျဖငဆ ေသ အမ းသမ းမ း၏ တနဖ းက ၄ငးတ ႔၏ က ယအဂၤါ အစ တအပ ငးမ းအေပၚ တနဖ းသတမ တၿပ း ၄ငးတ ႔၏ အသ ဥ ဏပည ႏ င စ မးေဆ ငရညအေပၚ တနဖ းမသတမ တ ျခငး) ျဖစသညဟ မ တယႏ ငပါသည။ အျခားဥပမာမ ားျဖစသည အမ းသမးမ ားအခြငအေရး ရယားႏငစြမးမ ားက အက းသကေရာကေစသည က ားမေရးရာ တ ရားေသ မတယမႈမ ားလႊမးမးခထားရေသာျမနမာားႏငငဥပေဒားႏငမ၀ါဒမ ားတြငပညာေရး၊ရပကြက (သ႕မဟတ) ေက းရြာ အပစအပခ ပေရးမ း အရညအခ ငးျပညမမႈ သတမတခ ကမ ား၊ စစမႈထမးျခငး၊ ားႏငငေရးအရပအရာမ ား အတြကလ အပခ ကမ ား၊ ားႏင တရားလႊတေတာခ ပတြငခန႕အပျခငးတ႕ျဖစသည။ ထသကေရာက မႈမ ားသညအမ းသမးမ ားအား ေသခ ာေသာအလပအကငသ႕မဟတပညာေရးားႏငဆငေသာအခြငအေရးမ ားကရယရာတြငသတ႕၏၀ငေငြရားႏငစြမးားႏငတသးပဂၢလက႑ားႏငအမ ားျပညသေရ႕တြငအလပလပရာတြငရာထးေနရာလပပငခြငအာဏာမ ားကလကလနးရယရာတ႕တြငကန႕သတလကသည။

ACTIVITY 2: WHAT IS EQUALITY? (20 mins) လႈပရ းမႈ ၂ - တနးတည မ မႈ ရ ျခငးမ အဘယနညး။ (၂၀ မ နစ) Purpose of Activity: To develop greater understanding of gender equality. လႈပရ းမႈ၏ ရညရ ယခက - က းမေရးရ တနးတည မ မႈရ ျခငး အေၾက ငးက ပ မ န းလညလ ေစရန။ Methodology: Comparative Analysis သငၾက းေရးနညးစနစ - ခ ြျခမးစ တျဖ မႈမ းက ႏ ႈငးယ ဥေလလ ျခငး Materials: Handout. သငေထ ကကပစၥညးမ း - ေ၀င စ ရ က Handouts: 1.3.4: Equality ေ၀င စ ရ ကမ း - ၁.၃.၄ တနးတည မ မႈ


x Divide participants into small groups (no more than 5 participants in each group). x သငတနးသ၊သ းမ းက အဖ ြ႕ငယေလးမ း ခ ြလ ကပါ။ (တဖ ြ႕တ င ငါးေယ ကထက မပ ပါေစနြ႕)

x Tell participants that they are now going to focus on gender equality and distribute to each group a copy of Handout 1.3.4 Equality.

x သငတနးသ၊သ းမ းက ယခအခ နတ င က းမေရးရ တနးတည မ မႈ ရ ျခငးအေပၚ ဥ းတညမညျဖစေၾက ငး ေျပ က ေ၀င စ ရ က ၁.၃.၄ တနးတည မ မႈ မ တ က အဖ ြ႕တဖ ြ႕ခငးစ က ေ၀ေပးပါ။

x Ask each group to study the Handout and discuss the following questions: ¾ Do the people on the left side have an equal opportunity to get the fruit? ¾ Do the people on the right side have an equal opportunity to get the fruit? ¾ How are the people on the left being treated? ¾ How are the people on the right being treated? ¾ Who is receiving better treatment?

x အဖ ြ႕တဖ ြ႕ခငးစ က ေ၀င စ ရ ကက ေလလ က ေအ ကေပါေမးခ နးမ းက ေဆ းေႏ းခ ငးပါ။ ¾ ဘယဘကျခမးတ င ရ ေသ သမ းသည အသ းက ရယရန တည ေသ အခ ငအေရး ရ ပါသလ း။ ¾ ည ဘကျခမးတ င ရ ေသ သမ းသည အသ းက ရယရန တည ေသ အခ ငအေရး ရ ပါသလ း။ ¾ ဘယျခမးတ င ရ ေသ သမ းသည မညကြသ ႕ ဆကဆခရပါသနညး။


48

¾ ည ဘကျခမးတ င ရ ေသ သမ းသည မညကြသ ႕ ဆကဆခရပါသနညး။ ¾ ပ မ ေက ငးမ နေသ ဆကဆမႈက မညသမ ရရ ပါသနညး။

x Tell participants that they have 10 minutes to discuss their answers to these questions. (10 mins) x သငတနးသ၊သ းမ းက ထ ေမးခ နးမ းေျဖရန ေဆ းေႏ းခ န (၁၀) မ နစရ ေၾက ငး ေျပ ပါ။ (၁၀ မ နစ)

x Ask each group to give their answer to these questions. (5 mins) x အဖ ြ႕တဖ ြ႕ခငးစ က ထ ေမးခ နးမ းက ေျဖၾက းခ ငးပါ။ (၅ မ နစ)

Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရ းမႈ (၅ မ နစ) Ask participants to think about the first activity where they looked at the impact of gender stereotypes on equal job opportunities and equal access to other resources such as education. သငတနးသ၊သ းမ းက ပထမလႈပရ းမႈတ င ျပ လပခြေသ အလပအက ငအခ ငအေရးႏ င တနးတည မ စ ရယႏ ငျခငး (ပည ေရးကြသ ႕ေသ အရငးအျမစ) အေပၚ ထ းရ သည က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငး၏ အက းသကေရ ကမႈက ျပနလညစဥးစ းခ ငးပါ။

¾ If the fruit in this picture represents job opportunities, what is the cause for women not being able to access these opportunities?

¾ အကယ၍ ပထြတ င ေဖ ျပထ းသည သစသ းမ းသည အလပအက ငအခ ငအေရးမ းက က ယစ းျပ ခြလ င အမ း သမ းမ းအတ က ထ အခ ငအေရးမ းက လကလ မးမမ ႏ ငသည အေၾက ငးရငးမ းမ မညသညတ ႔ ျဖစသနညး။

¾ What measures can be taken so that men and women have equal access to job opportunities and education opportunities?

¾ အမ းသ းမ းႏ င အမ းသမ းမ းအၾက း အလပအက ငအခ ငအလမးမ းန င ပည သငၾက းခ င တနးတရ ေစရန မညသ ႔ လပေဆ ငသငသနညး။

¾ Are there any laws or policies which are prohibiting women from accessing equal opportunities to education and jobs?

¾ အမ းသမးမ ား အလပအကငားႏင ပညာသငၾကားခြငတနးတရားႏငရန တားျမစထားသည ဥပေဒမ ားားႏင မဝါဒမ ား ရပါသလား။

Notes to facilitators The picture on the left shows equal treatment. Everyone is given the same size step to stand on to reach the fruit; however, because the people are of different heights giving them the same size step does not allow all of them to reach the fruit. We can relate this to the experience of men and women and job opportunities. Law or policy can say that men and women are equal, but because of gender stereotyping giving women the same size box still leaves them at a disadvantage. The picture on the right also shows equality, but here each person is given a step according to his size that allows him or her to reach the fruit. The picture on the right gives us a way to think about how we can overcome gender stereotyping and cultural norms that negatively affect women. သငတနးနညးျပမ းအတ က မ တစမ း ပ၏ ဘယဘကျခမးသည တနးတည မ မႈရ ေသ ဆကဆမႈက ျပသည။ လတ ငးသည အသ းက ရယရန တည ေသ အရ ယအစ းရ သည အရ တ ငရပရန ရရ ထ းသည။ သ ႕ေသ လညး လမ းသည မတည ေသ အရပအန မအျမငရ ေသ ေၾက င တည ေသ အရ ယအစ းရ သည အရ တ င ရပခ ငးျခငးသည အသ းက ရယရန မစ မးသ ႏ ငပါ။ က ႏပတ ႕ သည ထ အေတ ႕အၾက က အမ းသ းမ းႏ င အမ းသမ းမ း အလပအက ငအခ ငအလမးႏ င ပတသက၍ ဆကစပႏ င သည။ ဥပေဒ သ ႕မဟတ မ၀ါဒသည အမ းသ းႏ င အမ းသမ းမ းသည တနးတည မ မႈရ သည ဟေဖ ျပႏ ငသည။ သ ႕ေသ က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငးသည အမ းသမ းမ းက တည ေသ အရ ယအစ းရ သည ေသတ သည ဆ းက းမ းႏ ငသ ကနရစေစေနေသးသည။ ည ဖကတ ငရ ေသ ပသည တနးတည မ မႈက ေဖ ညႊနး သည။ သ ႕ေသ


49

တဥ းတေယ ကခငးစ သည သတ ႕၏ အရ ယအစ းအလ က အသ းက ရယရန လကလ နးမ ေအ င ျပ လပထ းသည။ ည ဘကတ ငရ ေသ ပသည က ႏပတ ႕က က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငး ႏ င အမ းသမ းမ းက ဆ းက းသက ေရ ကေစသည ယဥေကးမႈ စသတမ တခကမ းက ေက လႊ းန ငသည နညးလမးမ းပင ျဖစသည။

ACTIVITY 3: DEFINING DISCRIMINATION (25 mins) လႈပရ းမႈ ၃ - ခ ြျခ းဆကဆမႈက အဓ ပၸါယသတမ တျခငး (၂၅ မ နစ) Purpose of Activity: To understand how CEDAW defines gender discrimination. လႈပရ းမႈ၏ ရညရ ယခက - CEDAW တ င က းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆျခငးက မညကြသ ႕ အဓ ပၸါယဖ ငဆ ထ းသညက သေဘ ေပါကန းလညရန။ Methodology: Brainstorming, comparison သငၾက းေရးနညးစနစ - ၾက တငၾကဆေတ းေတ ျခငး ႏ င ႏ ႈငးယ ဥျခငး။ Materials: A4 paper/markers သငေထ ကကပစၥညးမ း - A4 စ ရ က၊ မ က ။ Handouts: 1.3.5 Excerpt from the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) ေ၀င စ ရ ကမ း - ၁.၃.၅ အမ းသမ းမ းအ း နညးမ းစျဖင ခ ြျခ းဆကဆမႈ ပေပ ကေရးဆ ငရ ကလသမဂၢစ ခ ပမ ေက ကႏတခက (CEDAW)


x Ask participants to remain in the same groups. x သငတနးသ၊သ းမ းက ယခငအဖ ြ႕အတ ငးထ းပါ။ x Ask each group to discuss the meaning of “gender discrimination” and write their definition on a

piece of paper. (10 mins) x သငတနးသ၊သ းမ းက က းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆျခငး၏အဓ ပၸါယက ေဆ းေႏ းခ ငးပါ။ သငတနးသ၊သ း မ း၏

အဓ ပၸါယဖ ငဆ ခကမ းက စ ရ ကတ င ခေရးခ ငးပါ။ (၁၀ မ နစ)

x Tell participants that they are now going to look at how gender discrimination is defined in the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women, an international human rights treaty signed by Myanmar.

x သငတနးသ၊သ းမ းက ျမနမ ႏ ငငမ အျပညျပညဆ ငရ သေဘ တစ ခ ပတ င ေရးထ းထ းသည အမ းသမ း မ းအ း နညးမ းစျဖင ခ ြျခ းမႈပေပ ကေရးဆ ငရ ကလသမဂၢသေဘ တစ ခ ပ၏ က းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆမႈ အဓ ပၸါယသတမ တခကက ၾကညခ ငးပါ။

x Distribute Handout 1.3.5 Equality. x ေ၀င စ ရ က ၁.၃.၅ တနးတည မ မႈက ေ၀ေပးပါ။ x Ask participants to compare their definition with the definition in CEDAW. (10 mins) x သငတနးသ၊သားမ ား၏ အဓပၸါယဖြငဆခ ကမ ားားႏင CEDAW ၏ အဓပၸါယသတမတခ ကမ ားက ားႏႈငးယဥ ေလလာ

ခငးပါ။ (၁၀ မနစ)

Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရ းမႈ (၅ မ နစ) Ask various groups to answer the following questions; မတည ေသ အဖ ြ႕မ းက ေအ ကပါ ေမးခ နးမ းက ေျဖၾက းခ ငးပါ။


50

¾ What differences did you find between your definition of gender discrimination and the CEDAW definition?

¾ သငဖ ငဆ ထ းေသ က းမေရးရ အဓ ပၸါယဖ ငဆ ခကမ းႏ င CEDAW တ င ဖ ငဆ ထ းေသ အဓ ပၸါယဖ ငဆ ခကမ း၏ ျခ းန းခကမ အဘယနညး။

¾ How does CEDAW describe or define equality? ¾ CEDAW တ င တနးတည မ မႈရ ျခငးက မညကြသ ႕ ေဖ ျပ (သ ႕မဟတ) အဓ ပၸါယ သတမ တထ းသနညး။ ¾ What do you think is meant by equality of results in CEDAW? (Remind participants to think of the

pictures in Activity 2.) ¾ CEDAW တ င ေဖ ျပထ းသည “ရလဒမ းတ င တနးတည မ မႈရ ျခငး” ဟေသ စက းရပသည မညသညက ဆ လ

သညဟ သငထငသနညး။ (လႈပရ းမႈ ၂ တ င ပါရ သည ရပပမ းအေၾက ငး ျပနလည စဥးစ းခ ငးပါ။)

¾ What rule of law principles are related to this section of CEDAW? ¾ CEDAW တြင ပါဝငသည ယခပဒမသည မညသည တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမ ဥးမ ားားႏင စပဆငေန သနညး။

Notes to facilitators CEDAW defines equality in terms of opportunity, access to opportunity, and results. Refer participants back to Activity 2 where they looked at how giving each person the same size step treated them equally but did not give them equal results. သငတနးနညးျပမ းအတ က မ တစမ း CEDAW သည တနးတည မ မႈက အခ ငအေရး၊ အခ ငအေရးက လကလ နးမ ျခငး ႏ င ရလဒ တနးတည မ မႈ ဟ၍ အဓ ပၸါယ သတမ တထ းသည။ သငတနးသ၊သ းမ းက လႈပရ းမႈ ၂ တ င ျပ လပခြေသ တဥ းတေယ ကခငးစ သည တနးတ ည မ မႈစ ဆကဆမႈအတ က တည ေသ အရ ယအစ းရ သညအရ မ းက ေပးထ းျခငး၊ သ ႕ေသ တနးတည မ ရ ျခငး ဟသည ရလဒမ းက မေပးထ းသည အရ က ျပနလညၾကညရန ရညညႊနးပါ။

SUMMARY AND EVALUATION (5 mins) အကဥးခ ပႏ င သးသပျခငး (၅ မ နစ)

Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သ းမ းက ေအ ကပါေမးခ နးမ းေမးပါ။

¾ What is gender discrimination? ¾ က းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆမႈဟသညမ အဘယနညး။ ¾ How do gender stereotypes lead to gender discrimination? ¾ က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငးသညက းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆမႈမ းက မညကြသ ႕ျဖစေစသနညး။ ¾ Does a person’s gender affect their access to the rule of law principles? In other words, would men

be more likely to experience or take advantage of the rule of law principles than women? If yes, please give an example.

¾ လတစဥးတစေယာက၏ က ား၊မေရးရာ ျဖစတညမႈသည ၄ငးတသ၏ တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမ ဥးမ ား အေပၚ လကလမးမမႈ ရေရး၊မရေရးားႏင သကဆငေနပါသလား။ဆလသညမာ - အမ းသားမ ားသည အမ းသမးမ ားထက ပၿပး တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမ ဥးမ ားက ပမအသးျပ ေနၾကပါသလား။ အသးျပ ေနၾကလ င ဥပမာတခေပးေပးပါ။

Notes to facilitators Gender discrimination is treating people unfairly or differently based on their gender. Gender stereotypes lead to gender discrimination because they can influence laws, policies, and institutions that treat people unfairly based on their gender. Equality of results is a way to think about achieving equality between men and women in a way that overcomes gender stereotypes. In other words, even if a law or policy says


51

men and women are equal, the influence of gender stereotyping may still unfairly favor men. Therefore, achieving gender equality should focus on the results or outcomes. သငတနးနညးျပမ းအတ က မ တစမ း က းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆမႈသည က း၊မ ျဖစျခငးအေပၚ အေျခခ၍ လေတ က တရ းမ တမႈ မရ စ (သ ႕မဟတ) မတက ြ ျပ းစ ဆကဆျခငးျဖစသည။ က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငးသည က းမေရးရ ခ ြျခ းဆကဆျခငးက ဥ းတည ႏ ငသည။ အဘယေၾက ငဆ ေသ ထ တရ းေသမ တယျခငးမ းသည ဥပေဒမ း၊ မ၀ါဒမ းန င ျပ႒ နးခကမ းက လႊမးမ းႏ ငျပ း ထ အရ မ းသည လေတ က က း၊မအေပၚ အေျခခ၍ မမ တစ ဆကဆႏ ငသည။ တနးတည မ ရ ေသ ရလဒမ းသည အမ းသ းမ းႏ င အမ းသမ းမ းၾက းတ ငရ ေသ က းမေရးရ တရ းေသမ တယျခငးက ေက လႊ းႏ ငသည စဥးစ းရမည နညးလမးတမ း ျဖစသည။ အျခ းနညးျဖငေျပ ရလ င ဥပေဒ (သ ႕မဟတ) မ၀ါဒ မ းသည အမ းသ းမ းႏ င အမ းသမ းမ းသည တနးတည မ ရ သညဟ ေျပ ေသ ျင းလညး က းမေရးရ တရ းေသ မ တယျခငးသည အမ းသ းမ းက ဥ းစ းေပးသည မမ တျခငးဟေသ လႊမးမ းမႈ ရ သည။ ထ ႕ေၾက င က းမေရးရ တနးတည မ မႈရရ ျခငးသည ရလဒမ းက သ လ င ဥ းတညသငသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.3.1: Traditional v. Modern Wowan အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၃.၁) - ေရးရ းဆနေသာ ႏင ေခတဆနေသာအမ းသမး

53

Handout 1.3.1: Traditional v. Modern Wowan ေဝငစာရြက (၁.၃.၁) - ေရးရ းဆနေသာ ႏင ေခတဆနေသာအမ းသမး

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.3.2: Traditional v. Modern Man အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၃.၂) - ေရးရ းဆနေသာ ႏင ေခတဆနေသာအမ းသား

55

Handout 1.3.2: Traditional v. Modern Man ေဝငစာရြက (၁.၃.၂) - ေရးရ းဆနေသာ ႏင ေခတဆနေသာအမ းသား

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.3.3: Myanmar Laws အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၃.၃) - ျမနမာဥပေဒမား

57

Handout 1.3.3: Myanmar Laws ေဝငစာရြက (၁.၃.၃) - ျမနမာာႏ ငငဥပေဒမား

Myanmar Penal Code Section 493 (1861): Every man who by deceit causes any woman who is not lawfully married to him to believe that she is lawfully married to him, and to cohabit or have sexual intercourse with him in that belief, shall be punished with imprisonment of either description for a term which may extend to ten years, and shall also be liable to fine. Translated from Myanmar Customary Law by U Mya Sein, Advocate, December 2014 at 143, 165, 167. There are three kinds of dissolution of marriage under Myanmar Customary Law. They are

(1) divorce by mutual consent (2) divorce when the husband enters into priesthood or rahan (3) divorce by matrimonial faults

There are two kinds of matrimonial fault: five kinds of ordinary matrimonial faults and two kinds of grievous matrimonial faults. Five kinds of matrimonial faults are

(a) cruelty (b) adultery on the part of the husband (c) taking another wife by the husband (d) desertion (e) defraud

Two kinds of grievous matrimonial faults are (a) adultery on the part of wife (b) grievous cruelty

Grievous Cruelty The above-mentioned ordinary cruelty and the grievous cruelty are not the same. If husband commits grievous cruelty or the wife commits adultery, the aggrieved spouse can get the decree of divorce and the person who commits the act loses his/her right to the joint property of the couple. ျမနမမာႏငင ရမဇသတႀက း ပဒမ ၄၉၃ (၁၈၆၁): မညသည ေယမကမးမဆ၊ မမာႏင တရမးဝင ထမးျမမးျခငးမျပေသမ မနးမက မမာႏင တရမးသျဖင ထမးျမမးေၾကမငး လညျဖမးယၾကညေစ၍ ထသ႔ ယၾကညေစသျဖင မမာႏင ကမမယကေစလင ထသက ဆယာႏစထ ေထမငဒဏအမးမး ခမတရမညျပင ေငြဒဏလညး ခမတာႏငသည။ ဆရာႀကး ဥးျမစ န၏ ျမနမာာဓေလာထးတမးအရ ကြာရငးျခငး၊ ၂၀၁၄၊ ဒဇငဘာ ာႏာ - ၁၄၃၊ ၁၆၅၊ ၁၆၇ ၌ ေဖာျပထားသညမာ-

ျမနမာာဓေလာထးတမးဥပေဒအရ လငခနးမယားခနးျပတစရန အေၾကာငးအရငး ၃ ခ ရ ပါသည။ ၄ငးတ ႔မာ -

(၁) ာႏစဥးသေဘာတ ကြာရငးျခငး

(၂) လငျဖစသ ရဟနးျပ ျခငးေၾကာငာ ကြာရငးျခငး

(၃) အ မေထာငေရးျပစမႈေၾကာငာ ကြာရငးျခငး တ ႔ျဖစပါသည။

အ မေထာငေရးျပစမႈတြင သာမနအ မေထာငေရးျပစမႈေၾကာငာ ကြာရငးျခငးာႏငာ ႀကးေလးေသာ အ မေထာငေရးျပစမႈ ေၾကာငာ ကြာရငးျခငး ဟ၍ ာႏစမ းခြျခားထားပါသည။ ထ ႔အနက သာမနအ မေထာငေရး ျပစမႈ ၅ မ းရ ၿပး ႀကးေလး ေသာ အ မေထာင ေရးျပစမႈ ၂ မ း ရ ပါသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.3.3: Myanmar Laws အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၃.၃) - ျမနမာဥပေဒမား

58

သာမနအ မေထာငေရးျပစမႈ ၅ မ းမာ -

(က) ရကစကမႈ

(ခ) လင၏ေဖာကျပနမႈ

(ဂ) ဒတ ယမယားယမႈ

(ဃ) စြန႔ပစမႈ

(င) လဆယမႈ တ ႔ျဖစၿပး ႀကးေလးေသာ အ မေထာငေရးျပစမႈ ၂ မ းတ ႔မာ -

ႀကးေလးေသာ အ မေထာငေရးေဖာကျပနမႈ ၂ မ းမာ -

(က) မယား၏ ေဖာကျပနမႈ

(ခ) ႀကးေလးေသာ ရကစကမႈမားတ ႔ ျဖစပါသည။

ႀကးေလးေသာ ရကစကမႈ အထက၌ ေဖာျပခာသညာ သာမနရကစကမႈာႏငာ ႀကးေလးေသာရကစကမႈတ ႔သည မတညၾကပါ။ အကယ၍ လငေယာကားမ ႀကးေလးေသာရကစကမႈမ းက က းလြနခာလင သ ႔မဟတ မယားျဖစသက ေဖာကျပနခာလင က းလြနခရသသည က းလြနသာႏငာ ကြာရငးရန တရားရး၏ ဒကရက ရယာႏ ငသည။ ထ ႔အျပင ျပစမႈက းလြနသသည ပါရငးပစၥညးအပါအဝင ာႏစဥးပ င ပစၥညးရ ၄ငး၏ အစ ဆးရႈးျခငးက ပါ ခရမည ျဖစပါသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.3.4: Equality အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၃.၄) - တနးတညမမႈ

59

Handout 1.3.4: Equality

ေ၀ငစာရြက (၁.၃.၄) - တနးတညမမႈ

1. Do the people on the left side have an equal opportunity to get the fruit? 2. Do the people on the right side have an equal opportunity to get the fruit? 3. How are the people on the left being treated? 4. How are the people on the right being treated? 5. Who is receiving better treatment?

၁။ ဘယဘကျခမးတြင ရ ေသာသမားသည အသးက ရယရန တညေသာ အခြငအေရး ရ ပါသလား။ ၂။ ညာဘကျခမးတြင ရ ေသာသမားသည အသးက ရယရန တညေသာ အခြငအေရး ရ ပါသလား။ ၃။ ဘယျခမးတြင ရ ေသာသမားသည မညကကသ ႕ ဆကဆခရပါသနညး။ ၄။ ညာဘကျခမးတြင ရ ေသာသမားသည မညကကသ ႕ ဆကဆခရပါသနညး။ ၅။ ပ မ ေကာငးမြနေသာ ဆကဆမႈက မညသမ ရရ ပါသနညး။

Women’s Access to Justice Training: Handout 1.3.5: Excerpt from the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW)

အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၁.၃.၅) - အမ းသမးမားအား နညးမ းစျဖင ခြျခားဆကဆမႈ ပေပာကေရးဆ ငရာ ကလသမဂၢစာခ ပ မေကာကႏတခက

61

Handout 1.3.5: Excerpt from the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW)

ေဝငစာရြက (၁.၃.၅) - အမ းသမးမားအား နညးမ းစျဖင ခြျခားဆကဆမႈ ပေပာကေရးဆ ငရာ ကလသမဂၢစာခ ပ မေကာကႏတခက

Article 1 For the purposes of the present Convention, the term “discrimination against women” shall mean any distinction, exclusion or restriction made on the basis of sex which has the effect or purpose of impairing or nullifying the recognition, enjoyment or exercise by women, irrespective of their marital status, on a basis of equality of men and women, of human rights and fundamental freedoms in the political, economic, social, cultural, civil or any other field. The principle of equality is central to CEDAW. CEDAW requires that states (countries who sign the treaty) ensure

o Equality of opportunity o Equality of access to the opportunity o Equality of results.

အပ ဒ ၁ ဤစာခပ၏ ရညရြယခက ာားအလ ႕င ာ “အမ းသမးမားအား ခြျခားမႈ” ဟသည စကားရပသည ယငးတ ႕၏ အ မေထာငေရး အေျခအေန မညသ ႕ပငရ ေစကာမ အမ းသားႏင အမ းသမး တနးတညမရ မႈ အေပၚ အေျခခ၍ လ႕အခြငအေရးမားႏင ႏ ငငေရး၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ယဥေကးမႈ၊ ျပညသ႕ေရးရာ သ ႕မဟတ အျခားနယပယတ ႕တြင အမ းသမးမားအား အသ အ မတျပ ျခငး၊ အမ းသမးမား ခစားခြင (သ ႕မဟတ) ကငသးပ ငခြင ရ ျခငးတ ႕က လ ငအေပၚအေျခခ၍ ယ ယြငးေစရန သ ႕မ ဟတ ပကသဥးေစရန ရညရြယခကရ သည မညသညခြျခားျခငး၊ တားဆးပ တပငျခငး သ ႕မဟတ ကန႕သတျခငးက မဆ ဆ လ သည။ CEDAW တြင တနးတညမမႈ ရ ျခငးဟေသာ မ၀ါဒသည အဓ ကကသည။ CEDAW သည တ ငးႏ ငငမားတြင (သေဘာတည မႈတြင လကမတထ းေသာ ႏ ငငမား) က ေသခာေစရန လ အပသည။

o အခြငအေရး တနးတညမမႈ o အခြငအေရး ရရ ႏ ငျခငး တနးတညမမႈ o ရလဒမား တနးတညမမႈ

001 - module 1.1 - introduction and rule of law principles 1 - introduction to... · women’s...

Documents