>> Çözümlü sorular Şİmdİ fen bİlİmlerİ >> antrenman zamanı ... · ÖnsÖz...

Her bölümün başında kısa,pratik bilgilerle konuyu kavramanızı hedefleyen>> Haydi Öğrenelim

Yol gösteren, öğretici>> Çözümlü Sorular

Eğlenerek çözeceğiniz pekiştirici etkinlikler>> Antrenman Zamanı

Kazanım odaklı>> Konu Kavrama Testleri

Bilgilerinizi derinlemesine sorgulayan>> Ünite Tarama Testleri

Okul sınavlarına yardımcı>> Yazılıya Hazırlık Soruları

Yeni sisteme uygun yeni tarz sorular>> Artıbir Sınav Özel

Bu kitapta neler var?

AD, SOYAD:

OKUL:

SINIF:

NUMARA:

ŞİMDİFEN BİLİMLERİDÜNYASINAKAPAK AÇMAZAMANI

Yayını Hazırlayan

Ağustos 2018

10418

ISBN978-605-79830-1-5

FEN BİLİMLERİ DÜNYAM - 6

© Bu k yayın hakları; 1ARTIBİR YAYINLARI’ r. K k ö u,

ya ve yazarının y r k, mek k, fot ya da başkşek çoğaltılması, yayımlanması ve dağıtılması yasaktır.

1ARTIBİR YAYINLARIBüsan Sanayi 10638 Sk. KTM İş Merkezi No: 14 • Karatay / KONYATel: 0332 342 65 64 • Gsm: 0532 546 12 86

Baskı

Karatay/KONYA • Tel: 0.332 342 32 20

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın

İSTİKLAL MARŞI

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.

Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-

Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif ERSOY

ÖNSÖZSevgili Öğrenciler,

Bu kitap, tecrübeli yazarlarımız tarafından özverili bir şekilde yazılmış, özgün bir diz-gi/tasarım ile yayına hazırlanmıştır. Kitap hazırlanırken Milli Eğitim Bakanlığı tarafın-dan en son belirlenen Fen Bilimleri müfredat kazanımları dikkate alınmıştır.

Kitapta, konuya ait önemli noktaların vurgulandığı kısa bir konu anlatımının yanı sı-ra, her biri kazanım odaklı pek çok etkinlikle karşılaşacaksınız. Ayrıca zengin test soruları ile test yeteneğinizi geliştirebileceksiniz. Özellikle bursluluk ve özel okul sı-navlarına yönelik hazırladığımız “artıbir özel” testleriyle, sınavlara daha iyi hazırla-nabileceksiniz. Elbette ki okul başarınızda önemli bir pay sahibi olan yazılılarınızı da unutmadık. Yıl içinde gireceğiniz her bir yazılı için birer adet yazılı örneğini sizler için kitabımızın içine yerleştirdik.

Elinizdeki kitapta yer alan her bir ünitede aşağıdaki bölümler bulunmaktadır.

HADİ ÖĞRENELİM: Konunun ana hatlarının kısaca anlatıldığı, konu ile ilgili bir soru-nun çözümü ile birlikte verildiği bölümdür.

ANTRENMAN ZAMANI: Kazanımların kavranması ve konunun daha iyi anlaşılması için farklı etkinlik örneklerinin bulunduğu bölümlerdir.

KONU KAVRAMA TESTİ: Her bölümden sonra, konuyu kavratmayı ve pekiştirmeyi he-defleyen, kazanım odaklı, çoktan seçmeli soruların olduğu bölümdür.

ÜNİTE TARAMA TESTİ: Her ünitenin sonunda, konuları bir bütün olarak ele alan, ko-nu kavrama testlerinden daha kapsamlı, çoktan seçmeli soruların olduğu bölümdür.

ARTIBİR ÖZEL: Milli Eğitim Bakanlığı’nın son dönemde yayınladığı örnek sorulardan faydalanılarak hazırlanan; yorumlama, karşılaştırma, sonuca varma, tablo ve grafik okuma gibi becerileri ölçmeyi ön plana çıkartan yayınımıza özel bölümdür.

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI: Okuldaki yazılı sınavlarında başarınızı artırmayı he-defleyen, bu sınavlarda çıkabilecek sorulara benzer soruların olduğu bölümdür.

Her bir aşaması ile sizlere artı bir değer katmayı hedefleyen kitabımızı tamamladığı-nızda başarılı olacağınızı umuyoruz.

Öğrenim için ayırdığınız zamanların kalıcı ve eğlenceli olması temennisiyle...

Fen Bilimleri Yayın Kurulu

1. ÜNİTE: GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR ........................................ 9 1. BÖLÜM: GÜNEŞ SİSTEMİ .......................................................................... 10

ANTRENMAN ZAMANI .............................................................................. 11

KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................... 14

2. BÖLÜM: GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI ........................................................ 16

ANTRENMAN ZAMANI ............................................................................. 17

KONU KAVRAMA TESTİ .......................................................................... 20

ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 22

ARTIBİR ÖZEL .............................................................................................. 26

2. ÜNİTE: VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER .......................................... 29 1. BÖLÜM: DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ ...................................................... 30



2. BÖLÜM: SİNDİRİM SİSTEMİ ..................................................................... 38

ANTRENMAN ZAMANI ............................................................................ 39


3. BÖLÜM: DOLAŞIM SİSTEMİ ..................................................................... 46



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI ................................................................. 54

4. BÖLÜM: SOLUNUM SİSTEMİ ..................................................................... 56



İÇİNDEKİLER

İçin

deki

ler 5. BÖLÜM: BOŞALTIM SİSTEMİ .................................................................... 62



ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 68

ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................... 72

3. ÜNİTE: KUVVET VE HAREKET ......................................................... 75 1. BÖLÜM: BİLEŞKE KUVVET ......................................................................... 76



2. BÖLÜM: SABİT SÜRATLİ HAREKET ............................................................ 84



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................... 92

ARTIBİR ÖZEL .............................................................................................. 96

4. ÜNİTE: MADDE VE ISI ................................................................... 99 1. BÖLÜM: MADDENİN TANECİKLİ YAPISI ..................................................... 100


KONU KAVRAMA TESTİ ......................................................................... 104

2. BÖLÜM: YOĞUNLUK ............................................................................... 106

ANTRENMAN ZAMANI ........................................................................... 107


YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI ................................................................ 112

3. BÖLÜM: MADDE VE ISI ............................................................................ 114



İçin

deki

ler 4. BÖLÜM: YAKITLAR ................................................................................. 120



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................. 126

ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................. 130

5. ÜNİTE: SES VE ÖZELLİKLERİ ........................................................ 133 1. BÖLÜM: SESİN YAYILMASI ...................................................................... 134



2. BÖLÜM: SESİN FARKLI ORTAMLARDA FARKLI DUYULMASI ........................ 140



3. BÖLÜM: SESİN SÜRATİ ........................................................................... 146



4. BÖLÜM: SESİN MADDEYLE ETKİLEŞMESİ ................................................. 152



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI ............................................................... 158


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................. 164

6. ÜNİTE: VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER VE SAĞLIĞI ........................ 167 1. BÖLÜM: DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER ................................... 168



İçin

deki

ler 2. BÖLÜM: ERGENLİK VE SAĞLIK ................................................................. 176



3. BÖLÜM: DUYU ORGANLARI .................................................................... 182



4. BÖLÜM: SİSTEMLERİN SAĞLIĞI .............................................................. 190




ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 200

7. ÜNİTE: ELEKTRİĞİN İLETİMİ ........................................................ 203 1. BÖLÜM: İLETKEN VE YALITKAN MADDELER ......................................... 204


KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................ 208

2. BÖLÜM: ELEKTRİKSEL DİRENÇ VE BAĞLI OLDUĞU FAKTÖRLER .................. 210



YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI ............................................................... 216


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 222

CEVAP ANAHTARI ....................................................................................... 225

1. ÜNİTE

Güneş Sistemi ve Tutulmalar

HADİÖ ĞRENELİM

1. BÖLÜMGüneş Sistemi

10

Çözümlü Soru ..

Gezegenlerin Güneş’e yakın olandan uzak olana doğru sıralanışı; Mer-kür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün şeklindedir.

Bu bilgiden yola çıkarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Güneş sisteminde 8 tane gezegen vardır.

B) Gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkları birbirinden farklıdır.

C) Her gezegenin bir yörüngesi vardır.

D) Güneş’e en uzak gezegen Neptün’dür.

Çözüm..

Soru metninde de belirtildiği gibi Gü-neş sisteminde 8 gezegen vardır. Bu gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıkla-rı birbirinden farklıdır ve en uzak olan gezegen Neptün’dür.

Her gezegenin bir yörüngesi vardır. Fakat soru metninde böyle bir bilgi verilmiyor.

Cevap C

GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş ve Güneş’in etrafında belirli yörüngelerde hareket eden gezegenlerin, uyduların, asteroitlerin, meteorların bulunduğu gök cisimlerinin oluşturduğu topluluğa Güneş sistemi denir.

a. Gezegenlerin Belirgin Özelliklerine Göre Karşılaştırılması

Güneş sisteminde 8 gezegen vardır. Bunların Güneş’e yakınlık durumları, birbirine göre büyüklükleri, uydu ve hal-ka sayıları şekilde verilmiştir.

Büyüklük 8. 6. 5. 7. 1. 2. 3. 4.

Uydusu Yok Yok 1 2 63 62 27 14

Halkası Yok Yok Yok Yok Var Var Var Var

Karasal Gezegen /İç gezegen

Merkür

Venüs MarsSatürn Neptün

UranüsJüpiter

Dünya

Gazsal Gezegen /Dış gezegen

Güneş’e yakın olan 4 gezegen iç gezegen, uzak olan 4 gezegen ise dış gezegen olarak adlandırılır. Yapılarından dolayı iç gezegenler karasal gezegen; dış gezegenler de gazsal gezegenler olarak sınıflandırılır.

b. Güneş Sistemindeki Bazı Gök Cisimleri

Güneş sisteminde bulunan bazı gezegenlerin etrafında onlarla beraber dönen gök cisimlerine uydu denir.

Genellikle Mars ile Jüpiter arasında bulunan ve Güneş çevresinde dolanan gezegenlerden küçük gök cisimlerine asteroit denir. Gezegenler arasında dolaşan taş ve kaya parçalarına meteor denir. Dünya’ya düşen meteorlara ise göktaşı denir.

11


ANTRENMANZAMANI

Satürn Jüpiter DünyaMerkür

ANTRENMAN // İşaretleme2

Aşağıdaki ifadeleri, verilen gezegenler için değerlendirerek uygun olan kutuyu işaretleyiniz.

Mars SatürnJüpiter

a. Uydusu ve halkası vardır.

c. Dış ve gazsal gezegendir.

b. Uranüs’e göre Güneş’e daha yakındır.

d. Güneş’in etrafında dolanır.

ANTRENMAN // Sıralama1

Aşağıda verilen gezegenleri büyükten küçüğe doğru sıralayınız.

Aşağıda verilen gezegenlerden iç gezegen olanları ile işaretleyiniz.

Venüs

1

Dünya

2

UranüsNeptün

3 4

ANTRENMAN // İşaretleme3


ANTRENMANZAMANI

12

ANTRENMAN // Doğru - Yanlış4

ANTRENMAN // Eşleştirme5

a.

Aşağıda verilen bilgileri doğru (D) ya da yanlış (Y) olarak cevaplayınız.

b.

c.

d.

e.

f.

Güneş, gezegenler, uydular, asteroitler ve kuyruklu yıldızların oluşturduğu sisteme Güneş sistemi denir.

Gezegenlerin etrafında dönen gök cisimlerine uydu denir.

Gezegenlerden çok daha küçük olan uzaydaki taş, kaya veya metal parçalarına meteor denir.

Gezegenlerin Güneş etrafında izledikleri yola yörünge denir.

Dünya atmosferine girerek yeryüzüne ulaşabilen meteorlara gök taşı denir.

Güneş’in etrafında ayrı yörüngelerde dolanan büyük gök cisimlerine yıldız denir.

1

a

Asteroit

2

b

Meteor

3

c

Gezegen

4

d

Yıldız

Aşağıda görselleri verilen gök cisimlerini türleri ile eşleştiriniz.

13


ANTRENMANZAMANI

1. Yörüngesinde, yuvarlanan bir varil gibi dönen gezegen

2. Dünya’nın ikizi olarak bilinen gezegen

3. Güneş’e en yakın ve Güneş sistemindeki en küçük gezegen

4. Üzerinde yaşam olan tek gezegen

5. Güneş’e en uzak gezegen

6. Kızıl gezegen olarak da adlandırılan gezegen

7. Güneş sistemindeki en büyük gezegen

8. Halkalarıyla tanınan gezegen

5

6 7

8

1

2

4

3

Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.

ANTRENMAN // Eşleştirme6

ANTRENMAN // Bulmaca7

Aşağıda verilen gezegenleri uydu ve halka durumuna göre eşleştiriniz.

Uydusu var Halkası var

Jüpiter

1

Dünya

5

Merkür

2

Neptün

4

Mars

3

14

Güneş Sistemi

KONU KAVRAMA TESTİ

2.

Güneş sistemiDünya atmosferine gire-rek yeryüzüne ulaşabi-len meteorlara denir.

Gök taşıGezegenlerin Güneş etrafında izledikleri yola verilen addır.

Yörünge

Güneş, gezegenler, uydular, asteroitler ve

kuyruklu yıldızların oluş-turduğu sistemdir.

Yukarıda verilen tanımlar ile ilgili yapılan eşleştir-me aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) B) C) D)

4. ♦ Yaşamın olduğu tek gezegendir.

✪ Güneş’e en uzak gezegendir.

� Büyüklük olarak en küçük gezegendir.

Yukarıda ♦, ✪ ve � ile gösterilen gezegenler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

♦ ✪ �A) Dünya Satürn Venüs

B) Jüpiter Venüs Merkür

C) Dünya Neptün Merkür

D) Neptün Merkür Dünya

1. Aşağıda verilen gezegenlerden hangisi Güneş sis-temindeki en büyük gezegendir?

Dünya

Mars Neptün

Jüpiter

A)

C)

B)

D)

3. Berrin, bazı gezegenleri Güneş’e uzaklıklarına gö-re şekildeki gibi modellemiştir.

��

Modellemede hata yaptığını anlayan Berrin, han-gi iki gezegenin yerini değiştirirse hatasını dü-zeltmiş olur?

A) Dünya ile Merkür’ün

B) Dünya ile Venüs’ün

C) Venüs ile Merkür’ün

D) Venüs ile Neptün’ün

15

Güneş Sistemi

KONU KAVRAMA TESTİ

Nasıl Hissediyorsun?

Mükemmel

İyiyim

Daha iyi olmalıyım

İyi olacağım

5. Güneş’e en yakın üçüncü gezegendir.

Venüs ve Merkür gezegenleri arasındadır.

İki uydusu vardır.

Güneş’in etrafında belli bir yörüngede döner.

Yukarıda Dünya’mızla ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının "" ile işaretlenmiş hâli aşa-ğıdakilerden hangisidir?

A)

B)

C)

D) 8. Musa, gezegenlerin uydu sayıları ve etraflarında halka olup olmamasını dikkate alarak aşağıdaki tabloyu oluşturmuştur.

Gezegen Uydu sayısı Halka durumu

K 27 Var

L 1 Yok

M 0 Yok

Buna göre tabloda K, L ve M ile gösterilen yerle-re aşağıdaki gezegenlerden hangilerinin yazıl-ması uygun olur?

K L M

A) Uranüs Dünya Venüs

B) Uranüs Venüs Mars

C) Venüs Dünya Mars

D) Venüs Mars Dünya

7. Güneş’e uzaklık bakımından Uranüs’ün komşusu olan iki gezegen aşağıdakilerden hangileridir?

A) Venüs - Mars B) Jüpiter - Mars

C) Satürn - Neptün D) Merkür - Venüs

6. Gezegenler, karasal ve gazsal olarak iki kısma ayrı-lır. Güneş’e yakın olan dört gezegen karasal, uzak olan dört gezegen gazsal gezegenlerdir.

Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi gazsal gezegenlerden biridir?

Dünya

Venüs Satürn

Mars

A)

C)

B)

D)

HADİÖ ĞRENELİM

2. BÖLÜMGüneş ve Ay Tutulmaları

16

Çözümlü Soru ..

Ay, Dünya’dan görseldeki gibi gözlemlendiğin-de aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Kısa bir süre sonra Ay tutulması olabilir.

B) Dünya, Ay ile Güneş arasındadır.

C) Ay’ın gölgesi Dünya’nın belli bir bölgesine düşer.

D) Gece vaktidir.

Çözüm..

Şekildeki Ay evresi Dolunay’dır. Ay bu evrede olunca Ay tutulması gerçekle-şebilir. Ay tutulması gece gerçekleşir.

Bu evrede Dünya Ay ile Güneş arasın-dadır. Bu nedenle Ay’ın gölgesi Dünya üzerine düşmez.

Cevap C

GÜNEŞ VE AY TUTULMALARI

Dünya’nın Güneş etrafında, Ay’ın da Dünya etrafındaki hareketleri, Güneş ve Ay tutulmalarına neden olur.

a. Güneş Tutulması

Ay, Güneş ile Dünya arasına girerek Ay’ın gölgesi Dünya’ya düştüğünde Güneş tutulması gerçekleşir.

Ay’ın gölgesi, yeryüzünün belli bir bölgesine düşmesiyle o bölgede bulunan kişiler gündüz vakti Güneş’i göremez.

Güneş tutulmasında Ay, yeni ay evresindedir.

Gök cisimlerinin sıralaması, Güneş, Ay ve Dünya şeklindedir.

b. Ay Tutulması

Dünya, Güneş ile Ay arasına girip Ay Dünya’nın gölgesi için-de kaldığında Ay tutulması gerçekleşir.

Ay tutulması gece vakti gerçekleşir ve Dünya’nın birçok ye-rinden görülebilir.

Ay tutulmasında Ay, dolunay evresindedir.

Gök cisimlerinin sıralaması, Güneş, Dünya ve Ay şeklindedir.

Güneş ve Ay tutulmaları, ışığın doğrusal yayılmasının bir sonucudur.

Güneş ve Ay tutulmaları, Dünya ve Ay’ın hareket yollarındaki düzlemler arasındaki 5 derecelik açıdan dolayı uzun aralıklarla tekrar eder. Bu nedenle her dolunay ya da her yeni ay döneminde tutulma gerçekleşmez.

Ay tutulması sırasında Ay’ın gölgesine göre çok büyük olan Dünya’nın gölgesi Ay’ın tamamını kapatabilir. Bu yüzden Ay tutulması Güneş tutulmasından çok daha uzun sürer.

��

��

Güneş Tutulması

��

��

Ay Tutulması

>> Çözümlü sorular Şİmdİ fen bİlİmlerİ >> antrenman zamanı ... · ÖnsÖz...

Documents