فیزیولوژی ورزش، بهار2سال اول، شماره

13881-9صص

هاي ساختاري و عملکردي قلب مردانتغييرات شاخصي سه گانه کارنخبه

، دکتر علیرضا رحیمی2، رسول هاشم کندی1دکتر افشار جعفری4، دکتر فريبرز اکبرزاده3

(2( استادیار دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تبریز، 1 ( استادیار دانشکده تربیت3کارشناس ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی

( استادیار دانشگاه علوم4بدنی و علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسالمی کرج، پزشکی تبريز

4/6/1388 اصالح توسط نویسنده: 25/3/88دریافت: 21/6/88پذیرش:

چكيده به عنوان يک اصل پذيرفته شده، ورزش های استقامتی عمدتاً باعث :زمينه و اهداف

سازگاری های قلبی و هموديناميکی می شوند. با اين حال، مطالعات نسبتاً کمی درباره ی اثرات ورزش سه گانه روی سازگارهای ريخت شناسی و فيزيولوژيکی قلب انجام شده است.

هاي ساختاري و عملکردي قلب مرداناز اينرو، تحقيق حاضر به منظور تعيين تغييرات شاخصي سه گانه کار در مقايسه با افراد غيرورزشکار انجام شد. نخبه

سال،7/18±49/1 مرد سه گانه کار نخبه )ميانگين سني 10بدين منظور : روش شناسی مرد غیرورزشکار سالم )ميانگين10 کیلوگرم/متر مربع( و11/21±94/0شاخص توده ی بدن

کیلوگرم/متر مربع( به صورت22±14/2 سال، شاخص توده ی بدن 5/19±08/1سني داوطلبانه در اين تحقيق شرکت کردند. ابعاد و عملکرد قلب با استفاده از دستگاه های

مورد ارزیابی قرار گرفت. مقادير نسبیM-modeاکوکادیوگرافی دو بعدی و داپلر شاخص های قلبی با استفاده از رويه ی سطح بدن اصالح شد. داده هاي حاصله به صورت

تجزيه و05/0 مستقل در سطح معني داري tميانگين و انحراف استاندارد به کمک آزمون تحليل شد.

يافته هاي تحقيق حاضر حاکی است شاخص های ساختاری قلب )توده و ابعاد پايان: يافته ها دياستولی بطن چپ و ضخامت ديواره ی خلفی حين سيستول و دياستول( و حجم ضربه ای

>(؛ اما شاخص های05/0Pسه گانه كاران به طور معنی دار بزرگتر از گروه کنترل است) عملکردی ضربان و حاصل ضرب مضاعف ضربان- فشار قلب اين ورزشکاران در حين

>(. با اين حال، هيچ گونه05/0Pداری کمتر از گروه غيرورزشکار است)استراحت به طور معنی اختالف معنی داری بين برون ده، کسر تخليه، زمان کوتاه شدگی و فشار خون سيستولی قلب

>(. 05/0Pسه گانه کاران و گروه کنترل در حالت استراحت مشاهده نشد) : از اينرو، می توان نتيجه گيری کرد که فشار هموديناميکی ناشی از انجامنتيجه گيري

ورزش سه گانه باعث هايپرتروفی قلب می شود. با اين حال، برخالف هايپرتروفی پاتولوژيک، ترکيب حجيم شدگی درون گرا و برون گرای قلب سه گانه کاران همراه با کاهش

ضربان و حاصل ضرب ضربان- فشار در حد کامالً طبيعی و بهتر از افراد غيرورزشکاراست.: شاخص هاي ساختاري و عملكردي قلب، اکوکارديوگرافی، سه گانه كاران.واژه های کلیدی

مقدمه تغي����يرات و س����ازگاری های س����اختاری و عملک���ردی قلب در پاس���خ ب���ه تمرين���ات ورزشی منظم، برخالف شرايط پاتولوژيک،يک پديده ی فيزيولوژي�ک ب�ه ش�مار می رود)

(. اين تغي�يرات عم�دتاً ب�ه ص�ورت1،2،3،4

اف���زايش حجم، ابع���اد، ت���وده، ض���خامت ديواره ه��ای بط��نی، حجم پاي��ان دياس��تولی،

1

دکتر افشار جعفری و همکاران

، حجم ضربه ای و کاهش ضربان0کسرتخليه )ش��اخص 0و حاصل ض��رب ض��ربان- فش��ار

حين اس��تراحت رخفش��ار وارده ب��ه قلب( می دهد. با اين حال، آثار دقي�ق فعاليت ه�ای ورزشی مختلف به ن��ژاد، وراثت، جنس��يت، آم��ادگی جس��مانی، ن��وع، ش��دت و م��دت

(.5،6،7،8فعاليت های ب��دنی بس��تگی دارد) تغييرات ناش��ی از انج��امبه عبارتی، الگوی

ورزش هاي هوازي يا مقاومتي به ترتيب ب��ه 0 ي�ا درون گ�را0شکل ه�ايپرتروفي برون گ�را

فعاليت هاي ه��وازی(.9،10،11رخ می دهد) و استقامتي با اعمال نوعي بيش بار حجمي ب��ر عض��له ی قلب از الگ��وي ه��ايپرتروفي برون گ���را پ���يروی می کن���د. ورزش���کاران شرکت کننده در اين گونه فعاليت ها از حجم پاي���ان دياس���تولي، ت���وده ي بط���نی چپ، گنجايش بطني بزرگ تر و انقب��اض ميوک��ارد

. در حالي كه(12،13قوي تري برخوردارند) الگوی تغييرات ناشی از انج��ام ورزش ه��اي

يا قدرتي بر اثر بيش ب�ار فش�اری0مقاومتي به صورت ه��ايپرتروفی درون گ��را، اف��زايش ضخامت ديواره ها ی بطني و ع��دم اف��زايش حفره ه����اي بط����ني و حجم ض����ربه اي رخ

(. به ه��ر ح��ال،10،12،13،14،15می دهد) ورزشکاران بسياری از رش��ته های ورزش��ی بين دو انته�����اي پيوس����تار وررزش ه����اي استقامتی و مقاومتی، معم��والً ب��ه ناچ��ار از

تمرينات تركيبي استفاده می كنند. فعاليت ه���ای ورزش س���ه گانه از جمل���ه

ورزش��ی اس��ت ک��ه ورزش��کاران ب��ه ط��ورمداوم و پي در پي در سه رشته ي شنا،

دوچرخه سواري و دويدن ش�رکت می کنن��د. در ک��ل، ب��ه نظ��ر مي رس��د اين ورزش ب��ا داش��تن ه��ر دو وي��ژگي بيش ب��ار فش��اري و حجمي، مي توان���د از الگ���وي ه���ايپرتروفيترکيبي )درون گرا، برون گرا( پ��يروی نماي��د)

(. با اين حال، نتايج تحقيق��ات9،10،12،15 مرب��وط ب��ه ت��اثير تمرين��ات ترکي��بی روی شاخص های ساختاری و عملکردی ميوک��ارد ت��ا ح��دودی متف��اوت و متن��اقض اس��ت. ب��ه طور مثال، حس�ینی و همک�ارانش در س�ال

با بررسی تاثیر تمرینات اس��تقامتی،1386 مقاومتی و ترکیبی بر ساختار قلب دخ��تران

پای���ان دیاس���تولی بطن چپ در دو گ���روه استقامتی و ترکیبی پس از فعالیت به طور معنی دار افزایش یافت. اما اف��زایش قط��ر پایان سیس��تولی، ت��وده، و ش��اخص ت��وده ی بطن چپ تنه��ا در گ��روه ترکی��بی مع��ني دار

ن�يز در سال0(. کرسو و آرسالناگیک16بود) نف��ر ورزش��کار100 ب��ا مط��العه ی 2008

نف��ر50فع��ال )از رش��ته های مختل��ف( و گروه کنترل دريافتن��د ک��ه حجم و وزن بطن چپ و ض�����خامت ديواره ه�����ای بط�����نی ورزش��کاران ب��ه ط��ور مع��نی دار بيش��تر از غيرورزش���کاران ب���ود. در حالي ک���ه ابع���اد دروني قلب به ص��ورت ع��ادي ب��اقي مان��ده

(. لذا با توجه ب��ه ن��و ب��ودن رش��ته ی17بود) س��ه گانه در اي��ران، نب��ود پيش��ينه ی داخلی، يافته ه���ای متن���اقض خ���ارجی، و درگ���يری ان��دام های مختل��ف ب��دن در س��ه روي��داد ورزشی شنا، دوچرخ��ه س��واری، و دوي��دن، مطالعه ی حاضر در راستای تعيين تغي��يرات ش�����اخص های س�����اختاری و عملک�����ردی س����ه گانه كاران در مقايس����ه ب����ا اف����راد

غیرورزشکار انجام شد.

روش شناسینمونه آماری

از بين ج����امعه ی ورزش����كاران اس����تان نفرم������رد نخبه ي10آذربايجان ش������رقی

س���ه گانه کار داوطلب ب���ا مي���انگين س���ني 7/175±87/4 س����ال، ق����د 49/1±7/18

کيل��وگرم و2/65±15/4س��انتي متر، وزن س��ابقه ي ورزش��ي چه��ار الي هفت س��ال )ش����رکت در رقابت ه����ای اس����تانی ي����ا کش���وری( ب���ه عن���وان ي���ک نم���ونه ی در دسترس انتخاب ش��د. درح��الی ک��ه گ��روه کن�������ترل از بين ج�������امعه ي م�������ردان

نف����ر ب����ا10غيرورزش����کار داوطلب ) س��ال، ق��د5/19±08/1مي��انگين س��ني

±27/4 س�����انتي متر، وزن 05/5±8/172 کيل��وگرم( س��الم )ب��دون هيچ گون��ه5/65

سابقه ي ناراحتي هاي قل��بي- ع��روقي و ي��ا مصرف م��رتب داروه��اي خ��اص( برگزي��ده ش���د. به عالوه، هيچ ي���ک از آزمودني ه���ای گ���روه کن���ترل داراي س���ابقه ي ورزش���ي

0 .Ejection fraction (EF %)0 .Rate of pressure product (RPP)0 .Eccentric hypertrophy0 .Concentric hypertrophy0 .Resistance exercise0 .Kreso and Arslanagic

2

دکتر افشار جعفری و همکاران

. مشخصات فردی مردان سه گانه کار نخبه و غيرورزشکار1جدولسه گانه کار شاخص هاي اندازه گيري شده

(10)تعداد نفر کنترل )تعداد

2122 نفر(10 شاخص توده بدن )کیلوگرم/مترمربع(

94/0 ± 11/2114/2 ±22

08/19 ± 91/996/1 ± 67/1درصد چربی

77/1 ± 79/105/0 ± 07/0سطح رویه بدن )مترمربع( اكسيژن مصرفي بيشينه

95/22 ± 11/5884/1 ± 80/4)ميلي ليتر/کيلوگرم/دقيقه(

-12/18 ± 22/1ميزان تمرين )ساعت در هفته(

روش هاي اندازه گيري متغيرها وزن و قد آزمودني ها به ترتيب با استفاده از ت��رازوي عق��ربه اي و دس��تگاه قدس��نج اس��تاندارد ژاپ��ني، ب��ه ص��ورت پابرهن��ه و ح�داقل لب��اس )وزن ب�ه كيل�و گرم ب�ا دقت

كيل�و گرم؛ ق��د ب�ه س�انتی متر ب��ا دقت1/0 ميلي متر( ان��دازه گيري و در ب��رگه ي1/0

مخصوص داده ها ثبت شد. سپس ش��اخص ت��وده ي ب��دن ب��ا اس��تفاده از نس��بت وزن )کيلوگرم( به مج��ذور ق��د )م��تر( محاس��به شد. سطح رويه ي بدن نيز ب��ا اس��تفاده از نمودار برآورد سطح كلي بدن نمودار ق��د-

(.18وزن بر حسب مترمربع تعيين گرديد) فشار خون سيستولی و دياستولی

آزمودنی ها با استفاده از دستگاه اندازه گيري فشار خون و گوشي پزشکي

15 الی 10 پس از 0به روش سمعي دقيقه استراحت در حالت نشسته روی يک صندلی اندازه گيري شد. به منظور برآورد

آزمودني ها0مصرفي بيشينهاکسيژن ( پس از پنج دقيقه0)آزمون پله ی کويين

گرم کردن و کشش عضالت درگير )همسترينگ، چهار سر ران، دو قلو، نعلي و تاندون آشيل(، آزمودني ها با مترونومي

پله در دقيقه( عمل24 ضربه )96با آهنگ 3/41باال و پايين رفتن از پله به ارتفاع

سانتي متر را اجرا کردند. ضربان قلب آزمودنی ها پنج ثانيه پس0دوره ی بازيافت

از اتمام آزمون توان هوازی به صورت ايستاده و با استفاده از ضربان سنج پوالر

ثانيه ثبت و بر عدد چهار15به مدت ضرب شد )ضربان قلب در دقيقه(.

اکسيژن مصرفي بيشينه آن ها نيز به کمک فرمول زير به صورت ميلي ليتر در هر

(.19کيلوگرم در دقيقه برآورد شد)اكسيژن مصرفي بيشينه = 33/111 - (42/0 ) ×

ضربان قلب بازيافت بر حسب تعداد ضربان در) (دقیقه

چگالي بدن و درصد چربي ب��دن ن��يز ب��ا (0استفاده از ضخامت سنج پوستي)ك��اليپر

)ض��خامتACSM0فرم��ول س��ه نقطه ای و چين های پوستی پشت بازو، شکم و ف��وق خاصره سمت راست( برآورد ش��د. همه ي ان���دازه گيري هاي چين پوس���تي از س���مت

(.20راست بدن انجام شد)

( = درصد چربي39287/0 )× - )مجموع سه قسمت( 00105/0

)مجموع سه2[ + 15772/0 ])سن( ×– 18845/5قسمت( ×

شاخص های ساختاری ضخامت ديواره ی (، خلفيPWd )0خلفي پايان دياستولی

(، ابعاد بطن چپPWs )0پايان سیستولی ( و پايانLVDd )0پايان دياستولی

L )0(، توده ي بطن چپLVDs )0سيستولیVMبه همراه برخی از شاخص های ،)

( و زمان%EFعملکردی كسر تخليه ) ( بطن چپ با استفاده%FS )0كوتاه شدگي

از روش اکوکارديوگرافی دو بعدی و داپلر مدلMEGAبادستگاه اکوکاردیوگراف

ساخت کشور ايتاليا محاسبه شد.2005 سپس با استفاده از فرمول های ذيل

(، برون دهSV)0شاخص های حجم ضربه ای (، حاصل ضرب مضاعف ضربانQ )0قلب

0 . Auscultatory method0 .Maximum oxygen consumption (VO2max)0 .Queen Step Test0 .Recovery0 .Skinfold calipers0 .American college of sports medicine0 .End-diastolic posterior wall thickness (PWd)

3

3

4.27 LVDsLVDs

LVVs

3

4.27 LVDdLVDd

LVVd

LVVsLVVdSV

1000HRSVQ

دکتر افشار جعفری و همکاران

L )0(، حجم های پايان دياستوليRPPفشار )VVd0( و سيستولي بطن چپ( LVVs)

(.11،12برآورد شد)

RPP=BP.HR

روش هاي آماري ابتدا ويژگي هاي آزمودني ها و داده هاي

تحقيق با استفاده از آمار توصيفي به صورت جدول و نمودار خالصه و

جمع بندي شد. پس از تاييد توزيع طبيعی )نرماليتی( داده های هر دو گروه )آزمون

کلموگراف اسميرنف( اختالف ميانگين مستقل درtداده ها با استفاده از آزمون

مورد تجزيه و05/0سطح معني داري تحليل قرار گرفت. کليه ی محاسبات

آماري و رسم نمودارها با استفاده از نرم انجام گرفت. SPSS15افزار

یافته های تحقیق بر اساس نتايج حاصل، تفاوت معنی داری بين ابعاد پايان دیاستولی و سيستولی بطن چپ گروه های کنترل و سه گانه کار مشاهده

(. به طوری که ابعاد پايان2شد )جدول دياستولی و سيستولی بطن چپ

آزمودنی های ورزشکار نسبت به گروه 73/10 و 79/10کنترل به ترتيب حدود

(. 1درصد بزرگتر بود )نمودار

. تفاوت شاخص های2جدول ساختاری و عملکردی سه گانه کاران

و غيرورزشکاران

اختالف شاخصمیانگین

tp

/1/248/1401اکسيژن مصرفی بيشينه0≥

/18/002/3007ابعاد پايان سيستولی بطن چپ0

/52/01/3006ابعاد پايان دياستولی بطن چپ0

ضخامت ديواره ی خلفی پايانسيستولی

24/06/601/0≥

ضخامت ديواره ی خلفی پاياندياستولی

44/04/801/0≥

/1113/601توده ی بطن چپ0≥

/57-9/15ضربان قلب7-

01/0≥

34/0/-96-4/2فشار خون سيستولی حاصل ضرب مضاعف ضربان-

فشار3/211

5-4/6-01/

0≥/3/206/2015حجم ضربه ای

092/0-1/0-4/0کسر تخليه

2/006/94/0زمان كوتاه شدگي25/048/063/0برون ده قلب

نمودا ر1 . ابعا د

0 .End- systolic posterior wall thickness (PWs)0 .Left Ventricular Systolic Dimensions (LVDs)0 .Left Ventricular Diastolic Dimensions (LVDd)0 .Left Ventricle Mass (LVM)0 .Fractional Shortening Percent (FS %)0 .Stroke volume (SV)0 .Cardiac output (Q)0 .Left ventricular end-systolic volume (LVVs)0 .Left ventricular end-diastolic volume (LVVd)

3.51 ± 0.15 3.17 ± 0.07

00.5

11.52

2.53

3.54

سگانه کار کنترل

عبwمک

تر ی م

سانت

4.83 ± 0.135.34 ± 0.11

0

1

2

3

4

5

6

سگانه کار کنترل

عبwمک

تر ی م

سانت

کنترلسه گانه کار

کنترلسه گانه کار

P<01/0 P<01/0

الفب

4

دکتر افشار جعفری و همکاران

پايان سيستولی )الف( و دياستولی بطن چپ )ب( مردان سه گانه کار و غیرورزشکار

. ضخامت پايان سيستولی )ج( و دياستولی ديواره ی خلفی )د( مردان2نمودارسه گانه کار و غيرورزشکار

هم چنين، حجم ضربه ای و شاخص توده ی بطن چپ سه گانه کاران به ترتيب حدود

درصد نسبت به گروه24/71 و 85/30

غيرورزشکار به طور معنی دار بيشتر بود(.3 و نمودار 2)جدول

. توده ی بطن چپ )ه( و حجم ضربه ای )و( مردان سه گانه کار و3نمودارغيرورزشکار

تف���اوت مع���نی داری بين دي���واره ی خلفی پاي��ان دياس��تولی و سيس��تولی بطن چپ گروه سه گانه کار و غيرورزشکار مش��اهده

(. به ط��وری ک��ه ض��خامت2ش��د )ج��دول دیواره خلفی پایان سیستولی و دياستولی

و37/40گروه سه گانه کار به ترتيب حدود درص������د بیش������تر از گ������روه12/30

(. ب��ه عالوه،2غيرورزش��کار ب��ود )نم��ودار ض���ربان قلب و حاصل ض���رب مض���اعف ضربان- فشار پايه ی سه گانه کاران نخبه به

و87/23ترتيب به ط��ور مع��نی دار ح��دود درصد کمتر از غيرورزشکاران بود33/26(4 و نمودار2)جدول

1.9 ± 0.011.53 ± 0.05

0

0.5

1

1.5

2

2.5

سگانه کار کنترل

متری

سانت

1.08 ± 0.030.83 ± 0.01

0

0.5

1

1.5

سگانه کار کنترل

متری

سانت

کنترل سه گانه کار کنترل سه گانه کار

P<01/0 P<01/0

جد

10145 ± 265

8033 ± 195

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

سگانه کار کنترل

قهدقي

ر/ ليت

ي ميل

ه/ ضرب

82.5 ± 1.58

66.6 ± 1.38

0102030405060708090100

سگانه کار کنترل

قهدقي

در به

ضر

کنترل سهگانه کار

P<01/0

155.8 ± 6.78

266.8 ± 6.56

0

50

100

150

200

250

300

سگانه کار کنترل

رمگ

65.85 ± 1.85

86.17 ± 1.86

0102030405060708090100

سگانه کار کنترل

تری لي

ميل

کنترل سهگانه کار

P<05/0

5

دکتر افشار جعفری و همکاران

. حاصل ضرب مضاعف ضربان- فشار )ز( و ضربان قلب )ح( مردان4نمودارسه گانه کار و غيرورزشکار

به هر حال، مقادير باالتر شاخص های %(، كسر6/4عملکردی برون ده قلبي )

%( و زمان كوتاه شدگي )65/2تخليه )

%( سه گانه کاران نسبت به6/0(. 2غيرورزشکاران معنی دار نبود )جدول

بحث و بررسی بر اساس نتايج حاصله، بين ابعاد پايان

دياستولی و سيستولی بطن چپ مردان سه گانه کار و غيرورزشکار تفاوت

معنی داری مشاهده شد. اين يافته، تاييدی بر نتايج اغلب تحقيقات قبلي مبنی بر

تفاوت معني دار اين دو شاخص در بين ورزشكاران استقامتي و غيرورزشكاراناست. در اين راستا مکن و همکارانش )

( با مطالعه اي دريافتند اندازه ي2004 حفره ی بطن چپ و ابعاد دهليز چپ

ورزشکاران جوان در مقايسه با گروه کنترل به طور معني داري بزرگتر

(. هم چنين، هنريکسن و21مي باشد) ( اشاره داشتند که1998همکارانش )

ابعاد بطن چپ زنان صحرانورد نخبه در مقايسه با افراد غيرورزشکار بيشتر

(. در کل، تمرينات پويا و22است) استقامتی باعث افزايش نسبی حجم و

قطر عضالت بطنی و اندازه ي پايان (. به هر7دياستولي بطن چپ می شود)

حال، در برخی گزارش ها اشاره شده که اندازه و ابعاد بطن چپ پس از گذشت

كمتر از يك هفته تمرين استقامتي افزايش می يابد؛ اما توده ي عضله ي قلب

واكنش كندتري نشان مي دهد. سرعت افزايش اندازه هاي قلب در ابتدا عمدتاٌ بهدليل افزايش سريع پالسما و خون است)

(. به عبارتی، اندازه ي حفره ي بطن23 چپ ورزشكاران رشته هايي مانند دو و

سه گانه عمدتاً بر اثر بيش بار حجمي)حجم پايان دياستولی( افزايش مي يابد)

(. هر چند ورزشکاران رشته ی6،7 سه گانه به دليل انجام تمرينات ترکيبی،

افزون بر برخورداری از تغييرات فزاينده ی ابعاد و حجم بطنی ناشی از

بيش بار حجمی همانند دوندگان استقامت، از تغييرات ساختاری ناشی از بيش بار

(.9،6،24فشاری نيز بهره مند خواهند بود)

( با2009با اين حال، تسک و همکارانش ) بررسی نتايج اکوکارديوگرافی و

تصويربرداری داپلر اعالم داشتند با وجود حجيم شدن نسبی بطن چپ، هيچ گونه

تفاوت معني داري در شاخص هاي دياستوليک، سرعت کشيدگي و ضخامت

ديواره هاي بين بطني و خلفي ورزشکاران استقامتی نسبت به غيرورزشکاران

(. از طرفی،25مشاهده نمی شود) ( با2007پرسينجين و همکارانش )

0مطالعه ی نتايج تصويربرداری مغناطيسی

اشاره کردند که به طور کلی حجم حفرات قلب و عملکرد سيستولي و

دياستولي دوندگان رقابتي نخبه با (. تناقضات1غيرورزشكاران تفاوت ندارد)

موجود در مطالعات قبلی احتماالً به دليل تفاوت هاي موجود در نوع آزمودني، شيوه هاي تمرين، تجربه و سابقه ي

ورزشي، نژاد، جنسيت، و نيز روش هاي ارزيابي ابعاد پايان دياستولي استراحتي

بطن چپ است. به طوري كه پرسينجين ( از تصويربرداری2007و همکارانش )

مغناطيسی براي ارزيابي سازگاري ها متر(100دوندگان سرعتي )دوندگان

(. در حالي كه در25استفاده کردند) مطالعه ي حاضر از روش اكوكارديوگرافي دوبعدي استفاده شد. در مطالعه ي تسک

( عالوه بر اين كه2009و همکارانش ) درصد آزمودني ها را زنان42حدود

تشكيل مي دادند، از آزمودني ها با دامنه ي سال(40 الي 18سني گسترده تر)

(. اما در پژوهش25استفاده كرده بودند) حاضر تمامي آزمودني ها را مردان و

سال19 الي 17اغلب با دامنه ي سني شامل مي شدند.

هم چنين، بر اساس يافته هاي مطالعه ي حاضر، ضخامت ديواره ي خلفي در پايان

دياستول و سيستول در سه گانه كاران نسبت به گروه كنترل به طور معني دار

0 .Magnetic Resonance Imaging (MRI)

6

دکتر افشار جعفری و همکاران

(. اين يافته با نتايجP≤01/0بزرگ تر بود )اغلب تحقيقات قبلي هم خواني دارد )

(. به عنوان مثال نتايج9،10،12،15،16 (2007مطالعه ی كوچ و همكارانش )

حاکی است که حجم و قطر ديواره ها ي بطنی ورزشكاران در مقايسه با (. به12غيرورزشكاران بيشتر می باشد)

عالوه، نتايج اکوکارديوگرافي قايقراناننخبه در تحقيق كينگ و همکارانش )

( تأییدی است بر اين نکته که2008 ضخامت ديواره های بطن چپ، و سرعت پرشدگی دياستول در ورزشکاران نسبت

به غيرورزشکاران به طور معنی داری (. البته، بايد اشاره داشت26بيشتر است)

که شکل بزرگ شدگی و ضخامت های ديواره ای قلب در اثر تفاوت در بيش بار

حجمی و فشاری ناشی از تمرينات ورزشی گوناگون می توان متفاوت باشد. به طوری که افزايش قطر و حجم بطن

چپ ورزشکاران رشته های دوچرخه سواری، سه گانه ، و قايقرانی به دليل دخالت بيش بار حجمی و فشاری با افزايش ضخامت ديواره های بين بطنی و

(. 10خلفي بطن چپ همراه خواهد بود ) به عالوه، نتايج مطالعه ی حاضر حاکی

است که توده ي بطن چپ سه گانه کاران )حتي پس از تعديل داده ها نسبت به

سطح رويه ي بدن( به طور معنی داری بيشتر از غيرورزشکاران است. يافته ي

فوق تقريباً با نتايج تمامي مطالعات (. در اين9،16،17پيشين هم خواني دارد )

( پس2008راستا، کرسو و آرسالناگيک ) از بررسی نتايج اکوکارديوگرافي اعالم

گرمی بطن23/401داشتند که توده ی 23/143چپ ورزشکاران فعال از توده ی

گرمی غيرورزشکاران به طور معنی داری بيشتر است. هم چنين، نتايج اين گروه

تحقيقاتی نشان داد که حجم و ضخامت ديواره ي خلفي ورزشکاران نسبت به

غيرورزشکاران به طور معنی داری بيشتر(. 17است )

از طرفی، نتايج شاخص هاي عملكردي مطالعه ي حاضر حاکی است که ضربان

قلب و حاصل ضرب مضاعف ضربان- فشار حين استراحت ورزشکاران

سه گانه کار به طور معني داري کمتر از غيرورزشکاران بود. در حالی که 17/86حجم ضربه اي گروه ورزشکار )

ميلي ليتر( به طور معنی داری از گروه ميلي ليتر( بیشتر بود. در85/65کنترل)

سه شاخص برون ده قلبي، كسر تخليه و زمان كوتاه شدگي نيز اختالف معنی داری مشاهده نشد. اين يافته ها با اغلب نتايج

مطالعات قبلي هم خواني دارد ) (. اين موضوع احتماالً به5،7،14،15،16

مقادير باالتر حجم پايان دياستولي و حجم ضربه ای مرتبط باشد؛ زيرا در اثر

سازگاری های ناشی از شرکت در تمرينات استقامتی از جمله افزايش بازگشت

وريدی و برتری عصب واگ، به ترتيب حجم ضربه ای و ضربان قلب بدون

تغييرات چشم گير در برون ده قلب، افزايش و کاهش می يابند. البته، اطالعات

متناقضي نيز در مورد دليل و اثر واكنش هاي حجم ضربه اي و ضربان قلب

وجود دارد. براي مثال، در زمان استراحت، ضربان قلب پايين تر با افزايش تحريك پاراسمپاتيكي قلب همراه است و كاهش ضربان قلب در هنگام استراحت و

فعاليت، بدون افزايش حجم ضربه اي مستندسازي شده است. تفسير يافته هاي تحقيقات مختلف منطقاً شاهدي است بر

تركيب افزايش حجم ضربه اي و تحريك پاراسمپاتيك كه از عوامل پايين آورنده ي

ضربان قلب پس از تمرين، شناخته (. زيرا كاهش ضربان قلب23مي شود )

استراحت مي تواند سبب كاهش ميزان حاصل ضرب مضاعف و فشار وارده به

قلب در حالت استراحت شود. لذا دور از انتظار نيست كه در حالت استراحت

تفاوت معني داري در برون ده قلبي، كسر تخليه و زمان كوتاه شدگي بين ورزشكاران

(.21،22و غيرورزشكاران مشاهده نشود)

نتيجه گيری به هر حال، بنابريافته های حاصله می توان

ازفشار هموديناميکی ناشیگفت که ورزش سه گانه با ايجاد هر دو هيپرتروفی

درون و برونگرا باعث بهبود برخی از شاخص های ساختاری و عملکردی قلب بويژه توده ی بطن چپ و حاصل ضرب

با اينمضاعف ضربان فشار می شود. برخالف هايپرتروفی پاتولوژيک،حال،

ترکيب حجيم شدگی درون گرا و برون گرای قلب سه گانه کاران همراه با کاهش ضربان و حاصل ضرب ضربان-

7

دکتر افشار جعفری و همکاران

فشار در حد کامالً طبيعی و بهتر از افراد به عبارتی، رشته یاست.غيرورزشکار

سه گانه با ايجاد تغييرات مطلوب باعثکاهش فشار وارده به قلب می شود.

تقدير و تشکر بدين وسيله مراتب سپاس و قدردانی محققان از حمايت های همه جانبه ی مسئوالن محترم دانشگاه آزاد اسالمی واحد کرج و کليه ی آزمودنی هايي که در اين تحقيق شرکت نمودند را

اعالم می دارد.

References

1. Perseghin G, De Cobelli F, Esposito A, Lattuada G, Terruzzi I, La Torre A, et al. Effect of the sporting discipline on the right and left ventricular morphology and function of elite male track runners: a magnetic resonance imaging and phosphorus 31 spectroscopy study. Am Heart J 2007; 154 (5): 937-42.

2. Albert CM, et al. Triggering of sudden death from cardiac causes by vigorous exertion. N Engl J Med 2000; 343: 1355-1361.

3. Whyte GP, George K, Nevill A, Shave R, Sharma S, McKenna WJ. Left ventricular morphology and function in female athletes: a meta-analysis. Int J Sports Med 2004; 25 (5): 380-3.

4. Fleck SJ. Magnetic resonance imaging determination of LV mass. Med. Sci. Sports Exerc 1993; 25: 522 – 527.

علیجانی عیدی. تاثير فعالیت های بدنی درازمدت بر ساختار و عملکرد بطن چپ ورزشکاران نخبه دو.5.4و3، سال ششم، شماره 1377ومیدانی مردان ایران، فصل نامه المپیک،

6. George KP, Gates PE, Birch KM, Campbell IG. Left ventricular morphology and function in endurance-trained female athletes. J Sports Sci 1999; 17 (8):633-42.

7. D'Andea A, Caso P, Scarasfile R, Salerno G, De Corato G, Mita C, et al. Biventricular myocardial adaptation to different training protocols in competitive master athletes. Int J Cardiol 2007; 115 (3): 342-349.

8. Basavarajaiah S, Boraita A, Whyte G, Wilson M, Carby L, Shah A, et al. Ethnic differences in left ventricular remodeling in highly trained athletes relevance to differentiating physiologic left ventricular hypertrophy from hypertrophic cardiomyopathy. J Am Coll Cardiol 2008; 51 (23): 2256-2262.

9. Douglas PS. Cardiac considerations in the triathlete. Med Sci Sports Exerc 1998; 21 (5 Suppl):S214-8. 10. D'Andrea A, Caso P, Sarubbi B, Limongelli G, Liccardo B, Cice G, et al. Right ventricular myocardial

adaptation to different training protocols in top-level athletes. Echocardiography 2003; 20 (4): 329-36.11. Pelà G, Bruschi G, Montagna L, Manara M, Manca C. Left and right ventricular adaptation assessed by

Doppler tissue echocardiography in athletes. J Am Soc Echocardiogr 2004; 17 (3): 205-11.12. Koç M, Bozkurt A, Akpinar O, Ergen N, Acartürk E. Right and left ventricular adaptation to training

determined by conventional echocardiography and tissue Doppler imaging in young endurance athletes. Acta Cardiol 2007; 62 (1): 13-8.

13. Henriksen E, Sundstedt M, Hedberg P. Left ventricular end-diastolic geometrical adjustments during exercise in endurance athletes. Clin Physiol Funct Imaging 2008; 28 (2): 76-80.

14. Baggish AL, Wang F, Weiner RB, Elinoff JM, Tournoux F, Boland A, et al. Training-specific changes in cardiac structure and function: a prospective and longitudinal assessment of competitive athletes. J Appl Physiol 2008; 104 (4): 1121-1128.

15. Elias BA, Berg KE, Latin RW, Mellion MB, Hofschir PJ. Cardiac structure and function in weight trainers, and runner / weight trainers. Research quarterly for Exercise and Sport 1991; 62 (3): 326-332.

حسيني معصومه، آقاعلي نژاد حميد، پيري مقصود، حاج صادقي شكوفه. تأثير تمرينات استقامتي،.16-29(: 44 )4. سال شانزدهم، 1387مقاومتي و تركيبي بر ساختار قلب دختران دانشگاهي. المپيك

38 .17. Kreso A, Arslanagic A. Athletes heart syndrome and echocardiograsphic changes. Bosn J Basic Med

Sci. 2008; 8 (2): 116-120.

8

دکتر افشار جعفری و همکاران

( آمادگي جسماني. انتشارات سمت.1383گائيني عباسعلي ).1819. Chatterjee S, et al. Validity of Queens College step tests for use with young Indian men. Br J sports Med

2004; 38(3): 289-91.20. American College of Sports Medicine. ACSM's Guidelines for exercise testing and prescription. 6th

Edition. USA, Lippincott Williams & Wilkins 2000; 65.21. Makan J, Sharma S, Firoozi S, Whyte G, Jackson PG, McKenna WJ. Physiological upper limits of

ventricular cavity size in highly trained adolescent athletes. Heart 2005; 91:495–499.22. Henriksen E, Landelius J, Kangro T, Jonason T, Hedberg P, Wessle´n L, An echocardiographic study of

right and left ventricular adaptation to physical exercise in elite female orienteers. European Heart Journal 1998; 20: 309–316

.(. مباني فيزيولوژي ورزش. ترجمه: خسرو ابراهيم. انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي1385رابرت رابرگز).2324. Fisher AG, Adams TD, Yanowitz FG, Ridges JD, Orsmond G, Nelson AG. Noninvasive evaluation of

world class athletes engaged in different modes of training. Am J Cardiol 1999; 63 (5): 337-41. 25. Teske AJ, Prakken NH, De Boeck BW, Velthuis BK, Doevendans PA, Cramer MJ. Echocardiographic

deformation imaging reveals preserved regional systolic function in endurance athletes with left ventricular hypertrophy. Br J Sports Med. 2009; doi:10.1136/bjsm.2008.054346.

26. King GJ, Murphy RT, Almuntaser I, Bennett K, Ho E, Brown AS. Alterations in myocardial stiffness in elite athletes assessed by a new Doppler index. Heart. 2008; 94 (10): 1254-1255.

9

تلفن:–نشانی نویسنده مسئول مقاله، دانشكده تربيت بدني و علوم ورزشي دانشگاه تبريز

3314937 0411 Email:ajafari@tabrizu.ac.ir, afshar.jafari@gmail.com