Ç ndek ler - ikiteknik.com · teknik resim çizim ortam ,resimmasas ,örnekmodel parçalar, çizim...

i

i

AÇIKLAMALAR.....................................................................................................iiiG�R�� ......................................................................................................................... 1Ö�RENME FAAL�YET�-1....................................................................................... 31. KROK� Ç�ZMEK................................................................................................... 31.1. Krokinin Tan�m� ve Önemi............................................................................. 31.2. Kroki Çe�itleri................................................................................................. 31.3. Kroki Çiziminde Kullan�lan Gereçler ............................................................. 41.4. Krokide Ölçek................................................................................................. 51.5. Kroki Çal��mas�nda Kullan�lan Çizginin Özellikleri ...................................... 51.6. Kroki Çizim Yöntemleri ................................................................................. 61.6.1. Düz Çizgi Çizim Yöntemi ....................................................................... 61.6.2. Daire Çizim Yöntemleri........................................................................... 61.6.2.1. Kare Yöntemiyle Daire Çizimi ......................................................... 61.6.2.2. Eksen Çizgileri Yöntemiyle Daire Çizimi ........................................ 71.6.2.3. Ka��t Yöntemiyle Daire Çizimi ........................................................ 71.6.3. Yay Çizim Yöntemleri (Radüslerin Çizilmesi).................................... 71.6.3.1. Kare Yöntemiyle Yay Çizimi ........................................................... 71.6.3.2. Dik Do�rular Yöntemiyle Yay Çizimi.............................................. 81.6.3.3. Aç� Yöntemiyle Yay Çizimi ............................................................. 8

1.6.4. Elips Çizim Yöntemleri ........................................................................... 81.6.4.1. Eksen Çizgileri Yöntemiyle Elips Çizimi......................................... 81.6.4.2. Dikdörtgen Yöntemiyle Elips Çizimi ............................................... 81.6.4.3. Paralel Kenar Yöntemiyle Elips Çizimi............................................ 9

1.7. Kroki Çiziminde ��lem S�ras�...................................................................... 91.7.1. Dik �zdü�üm Krokisi �çin ��lem S�ras�..................................................... 91.7.2. Perspektif (Üç Boyutlu) Görünü� Krokisi �çin ��lem S�ras� .................. 11

UYGULAMA FAAL�YET� ................................................................................ 13ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME ...................................................................... 15PERFORMANS DE�ERLEND�RME................................................................ 17

Ö�RENME FAAL�YET�-2..................................................................................... 192. PERSPEKT�F RES�M Ç�ZMEK......................................................................... 192.1. Perspektif Resmin Tan�m� ve Önemi............................................................ 192.2. Perspektif Resmin Çe�itleri........................................................................... 192.2.1 Aksonometrik Perspektif ........................................................................ 202.2.1.1. �zometrik Perspektif....................................................................... 202.2.1.2. �zometrik Perspektif Resim Çizim Kurallar� ................................. 212.2.1.3. Dimetrik Perspektif......................................................................... 242.2.1.4. Dimetrik Perspektif Resim Çizim Kurallar� ................................... 24

2.2.2. E�ik Perspektif....................................................................................... 272.2.2.1. Kavaliyer Perspektif........................................................................ 272.2.2.2. Kabinet Perspektif........................................................................... 27

�Ç�NDEK�LER

ii

ii

2.2.2.3. Kavaliyer ve Kabinet Perspektif Resim Çizim Kurallar�................ 272.2.2.4. Ku� Bak�� (Planometrik) Perspektif .............................................. 29

2.2.3. Merkezi (Konik) Perspektif ................................................................... 292.2.3.1. Bir Noktal� Konik Perspektif .......................................................... 312.2.3.2 �ki Noktal� Konik Perspektif ............................................................ 312.2.3.3. Üç Noktal� Konik Perspektif........................................................... 32

UYGULAMA FAAL�YET� ................................................................................ 34ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME ...................................................................... 36PERFORMANS DE�ERLEND�RME................................................................ 38

Ö�RENME FAAL�YET�-3..................................................................................... 403. YAPIM RESM� Ç�ZMEK................................................................................... 403.1. Yap�m Resminin Tan�m� ve Önemi .............................................................. 403.2. Yap�m Resminde Olmas� Gereken Özellikler............................................... 403.2.1. Görünü�ler.............................................................................................. 413.2.2. Kesitler................................................................................................... 423.2.3. Ölçüler ve Toleranslar............................................................................ 423.2.4. Yüzey Kaliteleri ..................................................................................... 423.2.5. Ek Aç�klamalar ...................................................................................... 43

3.3.Yap�m Resmi Antedinin Haz�rlanmas� ve Doldurulmas� .............................. 43UYGULAMA FAAL�YET� ................................................................................ 49ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME ...................................................................... 51PERFORMANS DE�ERLEND�RME................................................................ 53

CEVAP ANAHTARLARI....................................................................................... 56MODÜL DE�ERLEND�RME................................................................................ 57MODÜL DE�ERLEND�RME................................................................................ 60KAYNAKLAR ........................................................................................................ 61

iii

iii

AÇIKLAMALARKOD 520TC0007

ALAN Makine Teknolojisi

DAL/MESLEKBilgisayar Destekli Makine Ressaml��,Makine �malatç�l��, Endüstriyel Kal�pç�l�k veBilgisayar Destekli Endüstriyel Modelleme

DERS Temel Teknik ResimMODÜLÜN ADI Kroki, Perspektif ve Yap�m Resmi

MODÜLÜN TANIMIMakine Teknolojisi alan�nda kroki, perspektif ve yap�mresmi çizmek konular�n� uygulamal� olarak ö�retene�itim arac�d�r.

SÜRE 40/32

ÖN KO�ULTemel Teknik Resim dersinin 3 numaral�“Ölçülendirme ve Yüzey ��lemleri” modülünü alm��olmak.

YETERL�K Kroki, perspektif ve yap�m resmi çizmek.

MODÜLÜN AMACI

GENEL AMAÇGerekli ortam sa�lad��nda bu modül ile kroki,perspektif çizimler ve imalat parça yap�m resimlerinitekni�ine uygun çizebileceksiniz.AMAÇLAR1- Tekni�ine uygun olarak kroki çizebileceksiniz.2- Tekni�ine uygun perspektif resim çizebileceksiniz.3- Teknik resim kural ve standartlar�na uygun olarakimalat parça yap�m resmi çizebileceksiniz.

E��T�MÖ�RET�MORTAMLARI VEDONANIMLARI

Teknik resim çizim ortam�, resim masas�, örnek modelparçalar, çizim araç ve gereçleri, kroki çizimi için karelika��tlar, ölçme ve kontrol araç-gereçleri, bilgisayardonan�m�, projeksiyon veya tepegöz

ÖLÇME VEDE�ERLEND�RME

Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilenölçme araçlar�yla kazand��n�z bilgi ve becerileriölçerek kendi kendinizi de�erlendireceksiniz.Ö�retmen; modül sonunda sizin üzerinizde ölçme arac�uygulayacak, modül ile kazand��n�z bilgi ve becerileriölçerek, de�erlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

iv

iv

1

1

G�R��

Sevgili Ö�renci,

Günümüzde yap�lan i�ler için canl�lara ait kas gücü yerine insanlar�n üretti�imakineler kullan�lmaktad�r. Makineler insan hayat�n� kolayla�t�rarak zaman veekonomiden tasarruf edilmesini sa�lamaktad�r. Böylece yeni ara�t�rma-geli�tirmefaaliyetleri için daha çok kaynak ayr�lmaktad�r.

Makinelerin insan hayat�na sunulabilmesi için çe�itli a�amalardan geçmesi gerekir.Tasarlama, üretim ve kalite kontrol bu a�amalardan en önemlileridir. Tasarlamaa�amas�nda ilk olarak kroki çizme yöntemine ba�vurulur. Modülün birinci bölümündedü�ünülen makinenin, sistemin veya i� parças�n�n ölçeksiz ve çizim araç gerecikullanmadan krokisini çizebilecek, ölçülendirebilecek, yüzey kalitelerini ve toleranslar�n�gösterebilecek, antede ait bilgileri yazabileceksiniz.

Modülün ikinci bölümünde makine parçalar�n�n görünü�lerinden ve ölçülerindenyararlanarak üç boyutlu (perspektif) resimlerini, do�ru bir teknikle çizim araç-gereçlerikullanarak çizebileceksiniz.

Üçüncü ve son bölümde, makine parçalar�n�n üretilmesi için görünü�lerinin,ölçülerinin, yüzey kalite i�aretlerinin, toleranslar�n�n ve antetlerinin eksiksiz oldu�uhaz�rland�� resimleri uygun araç-gereçlerle çizebileceksiniz.

Bu modülü ba�ar�yla tamamlad��n�zda Makine Teknolojisi alan�na ait üretim yapani�letmelerde makine parçalar�n� iki ve üç boyutlu dü�ünüp yorumlayarak, serbest elle veyaçizim araç-gereçleri kullanarak çizebileceksiniz.

G�R��

3

3

Ö�RENME FAAL�YET�-1

Bu faaliyet sonunda kurallar�na uygun olarak kroki çizebileceksiniz.

Kroki konusunda kütüphanelerden, internetten ve makine üretimi yapani�letmelerden bilgi al�n�z. Toplad��n�z bilgileri teknik resim çizim ortam�ndaarkada�lar�n�zla tart��n�z. Ayr�ca evinizdeki e�yalar�n (bardak, sandalye, tencere,televizyon, masa, buzdolab� vb.) krokilerini çizmeye çal��n�z.

1. KROK� Ç�ZMEK1.1. Krokinin Tan�m� ve Önemi

Türk Dil Kurumu taraf�ndan yay�nlanan Okul Sözlü�ünde krokinin genel tan�m�:“Bir konu veya nesnenin ba�l�ca özelliklerini yans�tacak biçimde haz�rlanm�� tasla��”olarak verilmi�tir.

Teknik anlam� ise, dü�ünülen veya mevcut bir cismin (e�ya, makine vb.) teknikçizim aletleri kullanmadan, elle veya serbestçe çizilen resmidir.

Makine parças�n�n eksi�i olmadan üretilebilmesi için öncelikle çizilen krokinin tamve içerdi�i bilgilerin yeterli olmas� gerekir. Bunun için krokide görünü�lerin,ölçülendirmenin, yüzey kalitelerinin, toleranslar�n ve antet bilgilerinin eksiksiz olmas�gerekir. Teknik büroda çal��an makine ressam�, krokiden yararlanarak çizdi�i ölçekli yap�mresmini makine imalatç�s�na verir. Böylece i� parças�n�n üretimini yapt�rabilir.

Ayr�ca Teknik Resim derslerindeki resim okuma, problem çözme gibi çal��malardakroki resim çok kullan�l�r.

1.2. Kroki Çe�itleri�zdü�üm kurallar�na göre dört çe�it kroki çizilebilir:� Dik izdü�üm krokisi,

� Aksonometrik izdü�üm krokisi,

� E�ik izdü�üm krokisi

� Merkezi (konik) izdü�üm krokisi.


AMAÇ

ARA�TIRMA

4

4

�ekil 1.1’de kroki çe�itlerine ait örnek resimler verilmi�tir.

�ekil 1.1: Kroki Çe�itleri

1.3. Kroki Çiziminde Kullan�lan GereçlerKroki çizmek için gereç olarak ka��t, kalem, silgi, ölçme ve kontrol aletlerinin

bulundurulmas� yeterlidir.

Beyaz çizgisiz ka��t kroki çiziminde kullan�labilece�i gibi kareli ka��t da kolayl�ksa�layacakt�r (�ekil 1.2).

�ekil 1.2: Kareli Ka��t�zometrik perspektif resimlerinin kroki olarak çizimini kolayla�t�rmak için izometrik

kareli ka��tlar da bulunmaktad�r.

Kur�un kalemin yumu�ak uçlu olan� tercih edilmelidir.

Beyaz ve yumu�ak silgi, yap�lan hatalar�n iz b�rak�lmadan yok edilmesine yard�mc�olacakt�r.

Makine parças�n�n krokisini ölçülendirmek için ölçme ve kontrol aletleriyleboyutlar�n� tespit etmek gerekir. Çelik cetvel, kumpas (�ekil 1.3), mikrometre, kavismastarlar�, mihengir, pleyt gibi ölçü aletleri ölçme i�leminde kullan�l�r.

5

5

�ekil 1.3: Kumpas

1.4. Krokide ÖlçekKroki serbest elle çizildi�inden herhangi bir ölçek kullan�lmaz.

Yap�m resimlerini çizebilmek için ölçülendirmeyle ilgili bilgilerin krokilerdeeksiksiz olmas� gerekir.

Kroki çizen ki�i ka��d�n büyüklü�ünü ve makine parças�n�n boyutlar�n� dikkatealarak orant� kurmal�d�r. Milimetrik bölüntülü veya kareli ka��t kullan�lmas� orant� kurmave çizim kolayl�� sa�layacakt�r.

1.5. Kroki Çal��mas�nda Kullan�lan Çizginin Özellikleri�ekil 1.4’de kroki çal��mas� yap�l�rken kullan�lan çizgilerin çe�itleri ve özellikleri

verilmi�tir.

�ekil 1.4: Krokide Kullan�lan Çizgi Çe�itleri

a) Teknik Resim dersi “Geometrikçizimler” modülünde aç�klanan ve TS 88’de belirtilen çizgi çe�itleri kroki çizimindede kullan�lmaktad�r (�ekil 1.4).b) Kroki çizilirken �eklin ana hatlar�n�olu�turmak için konstrüksiyon çizgisidenilen çizgi tipi kullan�lmaktad�r.c) Krokide çizilen çizgiler çizim araçgereçleriyle çizilmi� çizgiler kadar düzgünolmayabilir.

6

6

1.6. Kroki Çizim YöntemleriBu konu içerisinde, krokide kullan�lan çizgilerin ve geometrik �ekillerin çizim

yöntemleri anlat�lacakt�r.

1.6.1. Düz Çizgi Çizim YöntemiKalem, uç k�sm�ndan itibaren yakla��k 40 mm yukar�dan tutulmal�d�r. Çizilecek

çizgi yönüne göre dikey konumdaki kalemle önce yatay sonra dü�ey çizgiler çizilmelidir.

Yatay çizgiler soldan sa�a do�ru, bilek ve kol hareketiyle çizilmelidir (�ekil 1.5.a).Dü�ey çizgiler yukar�dan a�a��ya do�ru, bilek ve parmak hareketiyle çizilmelidir (�ekil1.5.b). E�ik çizgileri çizerken ka��d�n döndürülerek yatay konuma getirilmesi önerilir.Uzun çizgiler de ise ba�lang�ç ve biti� noktalar�n�n belirlenerek birle�tirilmesi istenilensonucun elde edilmesini sa�layacakt�r.

a) b)�ekil 1.5: Krokide Düz Çizgi Çizim Yöntemleri

1.6.2. Daire Çizim YöntemleriDairelerin çizimi için kare, eksen ve ka��ttan yararlan�labilinir.

1.6.2.1. Kare Yöntemiyle Daire Çizimi

Bir kenar�, krokisi çizilecek dairenin çap�na tahmini e�it uzunlukta olacak �ekildekare çizilir. Karenin kö�egenleri kar��l�kl� olarak birle�tirilir. Kare kenarlar�n�n ortanoktalar� ile kö�egenler üzerinde yar�çap mesafeleri tahmini olarak i�aretlenir. ��aretlinoktalardan geçecek �ekilde yaylar çizilerek daire tamamlan�r (�ekil 1.6).

�ekil 1.6: Kare Yöntemiyle Daire Çizimi �ekil 1.7: Eksen Çizgileri YöntemiyleDaire Çizimi

7

7

1.6.2.2. Eksen Çizgileri Yöntemiyle Daire ÇizimiBirbirine dik olacak �ekilde yatay ve dü�ey eksenler ile 45° lik aç� ortaylar� çizilir.

Tahmini yar�çap uzunlu�u çizilen eksen çizgileri üzerine i�aretlenir. ��aretli noktalardangeçecek �ekilde yaylar çizilerek daire tamamlan�r (�ekil 1.7).

1.6.2.3. Ka��t Yöntemiyle Daire ÇizimiBüyük çapl� daire çizmek için �erit halindeki ka��t üzerinde, yar�çap uzunlu�unun

ba�lang�ç ve biti� noktalar� tahmini olarak i�aretlenir. Kroki çizilecek ka��da önce eksençizgileri çizilerek merkez i�aretlenir (�ekil 1.8.a). Merkez noktas� üzerine yar�çap ba�lang�çnoktas� çak��t�r�l�r. Yar�çap biti� noktas� i�aretli �erit halindeki ka��t 360° döndürülürkennoktalar i�aretlenir (�ekil 1.8.b). Bu noktalar birle�tirilerek daire çizimi tamamlan�r (�ekil1.8.c).

a) b) c)�ekil 1.8: Ka��t Yöntemiyle Daire Çizimi

1.6.3. Yay Çizim Yöntemleri (Radüslerin Çizilmesi)Yaylar�n çizimi için kare, dik do�rular ve aç�lardan yararlan�labilinir.

1.6.3.1. Kare Yöntemiyle Yay ÇizimiBir kenar�, krokisi çizilecek yay�n yar�çap�na tahmini e�it uzunlukta olacak �ekilde

kare çizilir. Merkez belirlenen nokta dikkate al�narak karenin iki kö�egeni aras� yay ilebirle�tirilir (�ekil 1.9).

�ekil 1.9: Kare Yöntemiyle Yay Çizimi �ekil 1.10: Dik Do�rular �le Yay Çizimi

8

8

1.6.3.2. Dik Do�rular Yöntemiyle Yay ÇizimiBirbirine dik olacak �ekilde yatay ve dü�ey do�rular çizilip kesi�tirilir. Tahmini

yar�çap uzunlu�u çizilen do�rular üzerinde i�aretlenir. ��aretlenen bu noktalardan geçecek�ekilde yay çizilir (�ekil 1.10).

1.6.3.3. Aç� Yöntemiyle Yay ÇizimiKrokisi çizilecek i� parças�n�n �ekline göre dar veya geni� aç� çizilir. Tahmini

yar�çap uzunlu�u dikkate al�narak aç� kollar�na dikler çizilir. Dik çizilen çizgilerin aç�kollar�n� kesti�i yerler yay�n te�et noktalard�r. Bu noktalar� yay ile birle�tirerek i�lemimizitamamlar�z (�ekil 1.11.a ve b).

a) b)�ekil 1.11: Aç� Yöntemiyle Yay Çizimi

1.6.4. Elips Çizim YöntemleriAksonometrik ve e�ik izdü�üm krokilerinde daireler genellikle elips olarak çizilir.

Elipsi çizebilmek için eksen çizgileri, dikdörtgen veya paralel kenar yöntemlerindenyararlan�l�r.

1.6.4.1. Eksen Çizgileri Yöntemiyle Elips ÇizimiBirbirine dik olacak �ekilde yatay ve dü�ey eksenler çizilir. Eksenler üzerinde elipse

ait büyük ve küçük yay uzunluklar� i�aretlenir. ��aretlenen bu noktalardan geçecek �ekildeelipse ait yaylar çizilerek birle�tirilir (�ekil 1.12).

�ekil 1.12: Eksen Çizgileri Yöntemiyle �ekil 1.13: Dikdörtgen YöntemiyleElips Çizimi Elips Çizimi

1.6.4.2. Dikdörtgen Yöntemiyle Elips ÇizimiElipsin büyük ve küçük eksen ölçülerine göre dikdörtgen çizilir. Dikdörtgenin

kenarlar�na ait orta noktalar i�aretlenerek birbirine dik yatay ve dü�ey eksenler çizilir.Eksenlerin dikdörtgeni kesti�i yerler te�et noktalar�d�r. Bu noktalardan geçecek �ekildeuygun yaylar çizilerek elips tamamlanm�� olur (�ekil 1.13).

9

9

1.6.4.3. Paralel Kenar Yöntemiyle Elips ÇizimiBir kenar�, krokisi çizilecek dairenin çap�na tahmini e�it uzunlukta olacak �ekilde

paralel kenar çizilir. Paralel kenar�n ayr�tlar�n�n orta noktalar�ndan geçecek �ekildebirbirine dik eksenler çizilir (�ekil 1.14.a). Eksenlerin kenarlar� kesti�i yerler te�etnoktalard�r. Paralel kenar�n kö�egenleri kar��l�kl� olarak birle�tirilir (�ekil 1.14.b). Te�etnoktalardan geçecek �ekilde uygun yaylar çizilerek elips tamamlan�r (�ekil 1.14.c).

�ekil 1.14: Paralel Kenar Yöntemiyle Elips Çizimi A�amalar�

1.7. Kroki Çiziminde ��lem S�ras�Makine parçalar�n�n yap�m resminin çizilmesinden önce yap�lan kroki çal��mas�nda

en çok dik izdü�üm krokisi tercih edilir. Kroki çiziminde i�lem s�ras� izdü�üm çe�idine görebelirlenir. A�a��da dik izdü�üm ve perspektif görünü� krokileri için i�lem s�ralar�verilmi�tir.

1.7.1. Dik �zdü�üm Krokisi �çin ��lem S�ras�

� Krokisi çizilecek makine parças�n�n �ekli, nerede kullan�laca�� ve ne i� yapt��ara�t�r�l�r.

� Krokinin hangi çe�itte çizilece�ine karar verilir. (�ekil 1.15)� Ka��t ölçüsü ve makine parças�n�n boyutu dikkate al�narak yerle�im plan�

yap�l�r.� �� parças�n� en iyi anlatabilecek ön görünü� için bak�� yönü seçilir (�ekil

1.15.a). Perspektife bak�� yönüne göre görünü�lerin ana boyutlar� dörtgenbloklar halinde ince çizgilerle çizilir (�ekil 1.15.b).

� �� parças� üzerinde bulunan delik, kavis ve simetri �ekiller için eksen çizgileriçizilir. Girinti ve ç�k�nt�lar�n yeri dörtgen bloklar içerisinde i�aretlenerekbelirlenir (�ekil 1.15.c).

� Fazla çizgiler silinerek krokiye ait görünü�ler taslak olarak elde edilir. Görünenkenarlar koyula�t�r�l�r. Eksenler ve görünmeyen kenarlar ince çizgi olarakb�rak�l�r (�ekil 1.15.d). Krokide görünmeyen ayr�tlar ve yüzeyler içingerekti�inde çe�itli kesitler al�nabilir.

� Makine parças�na ait ölçüler, yüzey kaliteleri, toleranslar ve di�er bilgiler (parçaad�, gereci, say�s�, çizen, tarih, firma vb.) kroki üzerine aktar�l�r. Böylece i�parças�n�n yap�m resminin çizimi için gerekli bilgiler krokide belirtilmi� olur(�ekil 1.15.e).

10

10

a) b)

c) d)

e)�ekil 1.15: Dik �zdü�üm Krokisi Çizim A�amalar�

11

11

1.7.2. Perspektif (Üç Boyutlu) Görünü� Krokisi �çin ��lem S�ras�

� Krokisi çizilecek makine parças�n�n �ekli, nerede kullan�laca�� ve ne i� yapt��

ara�t�r�l�r.

� Krokinin hangi çe�itte çizilece�ine karar verilir. (�ekil 1.16)

� Ka��t ölçüsü ve makine parças�n�n boyutu dikkate al�narak yerle�im plan�

yap�l�r.

� Görünü�leri verilen i� parças�n�n (�ekil 1.16.a), seçilen perspektif çe�idine göre,

üç ana boyutunu kapsayan prizma çizilir. Parçada bulunan girinti ve ç�k�nt�lar

prizma üzerinde i�aretlenir (�ekil1.16.b).

� Makine parças�na ait daire ve yaylar�n çiziminde paralel kenar yönteminden

yararlan�l�r (�ekil 1.16.c).

� Fazla çizgiler silinir. Kontrol edildikten sonra çizgiler koyula�t�r�l�r (�ekil

1.16.d).

� Makine parças�na ait ölçüler, yüzey kaliteleri, toleranslar ve di�er bilgiler (parça

ad�, gereci, say�s�, çizen, tarih, firma vb.) perspektif krokisi üzerine aktar�l�r.

Böylece i� parças�na ait gerekli bilgiler perspektif krokisinde belirtilerek

tamamlanm�� olur.

12

12

�ekil 1.16: Perspektif (Üç Boyutlu) Görünü� Krokisi Çizim A�amalar�

Krokilerin perspektif olarak çizimi hakk�nda daha geni� bilgi edinmek için bumodülün 2. ö�renme faaliyeti olan “Perspektif Resim Çizmek” konusuna bak�n�z.

13

13

UYGULAMA FAAL�YET�A�a��daki i�lem basamaklar� ve önerileri dikkate alarak kroki konusuna ait

uygulama faaliyetini yap�n�z.��lem Basamaklar� Öneriler

� Uygun ka��t seçiniz. � �� önlü�ü giyiniz.� �� güvenli�i kurallar�na uyunuz.� Krokilerin çiziminde kolayl�k olmas� içinkareli ka��t kullan�n�z (�ekil 1.2)

� Çizim araç ve gereçleri (kalem, silgi,ka��t) kullan�n�z.

� Bu modülün “Kroki Çiziminde Kullan�lanGereçler” konusuna bak�n�z.� �ekil 1.5 ve 1.8’i inceleyiniz.

� Makine parças�n�n yeterligörünü�ünü veya görünü�lerini serbestelle çiziniz.

� Temel Teknik Resim dersi “Görünü� Ç�karma”modülüne bak�n�z.� Bu modülün “Kroki Çe�itleri” konusunabak�n�z.� �ekil 1.15 ve 1.16’y� inceleyiniz� �ekil 1.2’yi ve bu modülün “KrokiÇal��mas�nda Kullan�lan Çizginin Özellikleri”konusunu inceleyiniz.�Çizece�iniz i� parças�n�n �ekline ve çal��makonumuna uygun bak�� yönü ve kroki çe�idibelirleyiniz (�ekil 1.1).� Seçti�iniz bak�� yönü ve kroki çe�idine göregörünü� say�s�n� tespit ediniz.� Seçti�iniz bak�� yönü ve kroki çe�idine göregörünü�ü veya görünü�leri serbest elle çiziniz.

� Kesit görü�lere gerek varsa serbestelle çiziniz.

� Temel Teknik Resim dersi “Görünü� Ç�karma”modülü -Kesit Görünü� Çizmek- ö�renmefaaliyetine bak�n�z.�Görünü�lerde aç�klama ve ölçülendirmegereken k�s�mlar için kesit düzlemi belirleyiniz.� Belirledi�iniz kesit düzlemine göre TS 88’deverilen kurallara uygun olarak serbest elle kesitgörünü� çiziniz.� Çizdi�iniz kesit görünü�ü standartlara uygunolarak serbest elle taray�n�z.

� Çizilmi� resimleri ölçülendiriniz. � Temel Teknik Resim dersi “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Çizilen ResmiÖlçülendirmek- ö�renme faaliyetine bak�n�z.� Temel �malat ��lemleri dersi “Temel El��lemleri” modülü -Ölçme Yapmak- ö�renmefaaliyetine bak�n�z.

UYGULAMA FAAL�YET�

14

14

� �ekil 1.15.a ve e’ yi inceleyiniz.� Çizdi�iniz kroki görünü�leri TS 11397 ve TS11398 standartlar�na uygun olarakölçülendiriniz..

� Yüzey i�leme i�aretlerini serbest elleçiziniz.

� Temel Teknik Resim dersi “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Yüzey Kalite��aretlerini Çizmek- ö�renme faaliyetine bak�n�z.� Yüzey kalite de�erlerini TS 2040 ISO 1302standard�ndan seçiniz.� Kroki görünü�ler üzerine yüzey kalitesembollerini TS 11397 ve TS 11398 standard�nauygun olarak çiziniz.� �ekil 1.15.e’ yi inceleyiniz.� Bu modülün “Yap�m Resmi Çizmek” ö�renmefaaliyetine bak�n�z.

� Kroki resim üzerine tolerans sembolve de�erlerini yaz�n�z.

� �� parças�n�n tak�ld�� yerdeki al��t�rmaçe�idine, boyutuna, �ekline ve konumuna uyguntoleranslar� belirleyiniz.� TS 1845’e göre belirledi�iniz al��t�rma veboyut toleranslar�n� çizdi�iniz krokinin ilgiliyerlerinde gösteriniz.� Belirledi�iniz �ekil ve konum toleranslar�n�,çizdi�iniz krokinin ilgili yerlerinde TS 1304’egöre çizerek gösteriniz.� Temel Teknik Resim dersi “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Toleranslar�Belirlemek ve Yazmak- ö�renme faaliyetinebak�n�z.� Bu modülün “Yap�m Resmi Çizmek” ö�renmefaaliyetine bak�n�z

� Yap�m resmi antedi çiziniz. � Bu modülün “Yap�m Resmi AntedininHaz�rlanmas� ve Doldurulmas�” konusunabak�n�z.� Çizdi�iniz krokiye uygun tek parça yap�mresmi antedini �ekil 3.3’den seçiniz.� Seçti�iniz antedi krokinin çerçevesinin altçizgisine biti�ik olacak �ekilde çiziniz.� Serbest elle çizdi�iniz antedi �ekil 3.4 veya3.5’i inceleyerek doldurunuz.� Gereç seçimini çizelge 1’e veya devam�ndakiilgili aç�klamalara göre yap�n�z.

15

15

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME

A�a��daki testte çoktan seçmeli 9 soru bulunmaktad�r. Do�ru ��kk� yuvarlakiçerisine alarak cevapland�r�n�z. Süreniz 10 dakikad�r.

ÖLÇME SORULARI

S-1) Makine üretimi yapan bir fabrikada freze tezgah�na ait tabla hareket kolu k�r�lm��t�r.Bu parçan�n üretilebilmesi için ilk olarak ne çizilmelidir?

A) Geometrik �ekillerB) Yüzey i�leme i�aretleriC) KrokiD) Tolerans sembolleri

S-2) Yap�m resmi çizilecek bir parçan�n hangi izdü�üm krokisini çizilmelidir?

A) AksonometrikB) E�ikC) KonikD) Dik

S-3) Kroki çizmek için neden kareli ka��t kullan�lmal�d�r?

A) Ozalit Ka��d� bulunmad�� içinB) Çizimde kolayl�k sa�lamas� içinC) Ayd�nger Ka��d� pahal� oldu�u içinD) Çizgisiz ka��ttan tasarruf etmek için

S-4) Kroki çizerken a�a��daki seçeneklerden hangisini uygulan�r?

A) 5/1 Ölçek kullan�rB) 2/1 Ölçek kullan�rC) 1/2 Ölçek kullan�rD) Ölçek kullanmaz

S-5) Silindirik bir parçan�n dik izdü�üm krokisini çizecektir. Parçadaki dairesel �ekillerinçiziminde a�a��daki yöntemlerden hangisini kullanmal�d�r?

A) Aç� yöntemiB) Dikdörtgen yöntemiC) Kare yöntemiD) Paralel kenar yöntemi


16

16

S-6) Krokisi çizilecek i� parças� üzerinde kavisli yüzeyler bulunmaktad�r.Bu yüzeylerinölçüsünü almak için a�a��daki ölçme aletlerinden hangisini kullanmal�d�r?

A) Kavis mastar�B) MikrometreC) Çelik cetvelD) Kumpas

S-7) Kroki çiziminde önce ……………sonra ……….…..çizgiler çizilir.” Bu tümcedenoktal� yerlere a�a��daki seçeneklerden hangisi gelmelidir?

A) E�ik-ÇaprazB) Yatay-Dü�eyC) Yatay-E�ikD) Yatay-Çapraz

S-8) “Yatak Gövdesi” parças�n�n krokisinin çizilmesi gerekmektedir. Bu i�i yapabilmekiçin en uygun seçenek a�a��dakilerden hangisinde verilmi�tir?

A) TS 88’ de belirtilen çizgi çe�itleri kullan�lmal�d�r.B) Dar (�nce) noktal� kesik çizgi kullan�lmal�d�r.C) Dar (�nce) iki noktal� kesik çizgi kullan�lmal�d�r.D) Dar (�nce) kesik çizgi kullan�lmal�d�r.

S-9) Aksonometrik izdü�üm krokisi çizilecektir. Bu resimdeki elipsleri çizmek içina�a��daki yöntemlerden hangisini kullan�lmal�d�r?

A) Aç� yöntemiB) Be�gen yöntemiC) Kare yöntemiD) Paralel kenar yöntemi

17

17

PERFORMANS DE�ERLEND�RME

A�a��da perspektif resmi verilen “Flan�l� Yatak” parças�n�n imalat öncesi krokiyap�m resmini çiziniz. Bunun için:

� Uygun çizim araç ve gereçleri kullan�n�z.

� Parçaya ait yeterli görünü�leri –gerekiyorsa kesit alarak- çiziniz.

� Ölçülendiriniz. (Eksik ölçülendirme yapmay�n�z. Ölçü tekrar�ndan kaç�n�n�z.)

� Yüzey kalite i�aretlerini resimde gösteriniz. (Çap� 30 olan delik raybalanm��, çap�

15 olan delikler matkapla delinmi�tir. Geriye kalan yüzeyler ise dökümden ç�kt��

gibi kalacakt�r.)

� Tolerans de�erlerini resmi ölçülendirirken gösteriniz. (Çap� 30 olan delik H8

toleransl�d�r.)

� Antet bilgilerini yaz�n�z. (Parçan�n gereci DDL 20’ dir.)

� Süreniz 15 dakikad�r.


18

18

PERFORMANS KONTROL L�STES�Faaliyet Ad�:Amaç:Ad� ve Soyad�:

Kroki ÇizmekTekni�ine uygun olarak kroki çizebileceksiniz………………………………………………..

AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekle�tirirken a�a��daki kontrol listesini bir arkada��n�z�ndoldurmas�n� isteyiniz.

A�a��da listelenen davran��lar�n her birinin arkada��n�z taraf�ndan yap�l�pyap�lmad��n� gözlemleyiniz. E�er yap�ld�ysa evet kutucu�unun hizas�na (X) i�aretikoyunuz. Yap�lmad�ysa hay�r kutucu�unun hizas�na (X) i�areti koyunuz.

DE�ERLEND�RME KR�TERLER� EVET HAYIR1 �� önlü�ünü giydin m.?

2 Kroki çizmek için gerekli çizim araç ve gereçlerini (kalem,silgi, kareli ka��t) kulland�m�?

3 �� parças�n�n �ekline göre bak�� yönünü ve yeterli görünü�say�s�n� belirledi mi?

4 Seçilen bak�� yönüne göre yeterli görünü�ü veya görünü�leriserbest elle çizdi mi?

5 Krokiyi çizerken TS 88’ de belirtilen çizgi çe�itlerini kulland�m�?

6 Belirlenen kesit düzlemine ve TS 88’ de verilen kurallara görekesit görünü�ü veya görünü�leri serbest elle çizdi mi?

7 Çizilen kesit görünü�ü veya görünü�leri standartlara uygunolarak serbest elle tarad� m�?

8 Krokisi çizilen i� parças�n� ölçülendirdi mi?

9 Ölçme araçlar�yla i� parças� üzerinden ölçüleri al�p krokiüzerine yazd� m�?

10 TS 2040 ISO 1302 standard�na uygun olarak yüzey kalitede�erlerini seçti mi?

11 Yüzey i�leme i�aretlerini TS 11397 ve TS 11398 standard�nauygun olarak kroki üzerine çizdi mi?

12 �� parças�n�n boyutuna uygun toleranslar� belirleyip TS 1845’egöre krokinin ilgili yerlerinde gösterdi mi?

13 �� parças�n�n �ekline ve konumuna uygun toleranslar� belirleyipTS 1304’e göre krokinin ilgili yerlerinde gösterdi mi?

14 Krokiye uygun olan tek parça yap�m resmi antedini çizipeksiksiz doldurdu mu?

15 ��i istenilen sürede bitirdi mi?16 ��leri tek ba��na yapabildi mi?TOPLAM:DE�ERLEND�RME

Arkada��n�z kontrol listesindeki davran��lar� s�ras�yla uygulayabilmelidir.Uygulayamad�� davran��tan di�er davran��a geçmek eksik ö�renmeye neden olaca��ndanfaaliyeti tekrar etmesini isteyiniz.

19

19


Bu faaliyet sonunda tekni�ine uygun olarak perspektif resim çizebileceksiniz.

Perspektif resim konusunda kütüphanelerden, internetten, makine üretimi yapani�letmelerden, reklam ve grafik tasar�m� yapan firmalardan bilgi al�n�z. Toplad��n�zbilgileri teknik resim çizim ortam�nda arkada�lar�n�zla tart��n�z. Ayr�ca evinizdekie�yalar�n (bardak, sandalye, tencere, televizyon, masa, buzdolab� vb.) perspektif resimleriniçizmeye çal��n�z.

2. PERSPEKT�F RES�MÇ�ZMEK2.1. Perspektif Resmin Tan�m� ve Önemi

Türk Dil Kurumu taraf�ndan yay�nlanan Okul Sözlü�ünde perspektifin genel tan�m�,“Nesneleri bir yüzey üzerine görüldükleri gibi çizme sanat�” olarak verilmi�tir.

Teknik anlam� ise, cisimlerin gözümüzün gördü�ü �ekle benzer özelliklerdeki üçboyutlu (hacimsel) anlat�m�n� bir görünü�le (izdü�ümle) ifade eden resimdir.

Perspektif resimler, genellikle teknik resim bilgisine sahip olmayanlar için tan�t�mamaçl� kataloglarda (özellikle mobilya ve mimari ürün için) çizilir. Ayr�ca teknik resimderslerinde, makine parçalar�n� canland�rma ve resim okuma becerilerinin kazan�lmas�ndada kullan�l�r.

2.2. Perspektif Resmin Çe�itleri

Perspektif çe�itleri, izdü�üm düzlemleri, bak�� noktalar�, cismin uzaydaki konumu veçizilen ��nlar�n bu düzlemlere dik veya e�ik gelmesine göre olu�ur. Perspektif çe�itlerinins�n�fland�r�lmas� TS ISO 3456-1, 3 ve 4 standard�na göre yap�lm��t�r (�ekil 2.1).


AMAÇ

ARA�TIRMA

20

20

�ekil 2.1: Perspektifin S�n�fland�r�lmas�

2.2.1 Aksonometrik Perspektif

Paralel perspektif çe�itlerinden biridir. Cismin, izdü�üm düzlemine göre dönmemiktar�na ba�l� olarak, kenar uzunluklar�nda k�salmalar ve perspektif ekseninde de�i�ikaç�lar ortaya ç�kar. Böylece aksonometrik perspektif çe�itleri olan izometrik ve dimetrikperspektifler elde edilmi� olur.

2.2.1.1. �zometrik Perspektif

�zometrik perspektif, bütün kenarlardaki k�salma oranlar�n�n ve perspektif ekseniaç�lar�n�n e�it oldu�u paralel perspektif çe�ididir. �zometrik perspektifte, taban kenarlar�yatayla 30º aç� yapt��ndan % 82 oran�nda k�salma meydana gelir. Çizimlerde kolayl�kolmas� amac�yla bu k�salma dikkate al�nmadan 1:1 ölçe�i kullan�l�r.

21

21

�ekil 2.2: �zometrik Perspektif Çizim A�amalar�

2.2.1.2. �zometrik Perspektif Resim Çizim Kurallar�

�zometrik perspektif resimler çizilirken a�a��daki kurallara uyulmas� i�imizikolayla�t�racakt�r:

1- �zometrik perspektif resmi istenen i� parças�n�n dik izdü�ümleri

(görünü�leri) incelenerek boyutlar� ve �ekli hakk�nda fikir edinilmelidir

(�ekil 2.2.a).

2- T cetveli ve 30º lik gönye yard�m�yla �zometrik perspektif eksenleri çizilir.

Bu eksenler üzerine i� parças�na ait geni�lik (A), yükseklik (B) ve derinlik

(C) ölçüleri i�aretlenir. Bu noktalardan eksenlere paralel do�rular (30º lik

aç�l� do�rular) çizilerek prizma elde edilir (�ekil 2.2.b).

3- Görünü�lerdeki bo�luklar s�rayla prizma üzerine ta��narak perspektife ait

resim ortaya ç�kar�l�r (�ekil 2.2.c ve d).

22

22

4- Fazla çizgiler silindikten sonra koyula�t�rma i�lemi yap�larak perspektif resim

tamamlan�r (�ekil 2.2.e).

5- �zometrik perspektifi çizilecek i� parças�nda aç�l� veya e�ik yüzey varsa; aç�y�

veya e�ik yüzeyi meydana getiren kö�e noktalar�n�n yerle�tirme ölçüleri (X

ölçüsü) görünü� üzerinden perspektif resme ta��n�r (�ekil 2.3.a, c ve d).

�ekil 2.3: �zometrik Perspektifte Aç�lar�n ve E�ik Yüzeylerin Çizimi

6- Çizilen izometrik perspektifin ölçülendirilmesi gerekiyorsa Temel Teknik Resim

dersinin “Ölçülendirme ve Yüzey ��lemleri” modülünde verilen ölçülendirme

kurallar� dikkate al�nmal�d�r.

� Ölçülendirme i�lemi perspektifin d��na gelecek biçimde yap�lmal�d�r.

� Ölçü çizgisi, ölçülendirilen yüzeyin uzant�s� üzerine gelecek �ekilde

çizilmelidir (�ekil 2.3.b,c,d).

7- �zometrik perspektifi çizilecek i� parças�nda dairesel k�s�m varsa dört merkezli

elips yöntemi kullan�l�r.

� �� parças� üzerindeki dairenin merkezlerini belirten eksen çizgileri çizilir.

23

23

� Dairenin çap�na e�it olan karenin izometrik perspektifi (e�kenar dörtgen)

çizilir (�ekil 2.4.a).

� E�kenar dörtgenin geni� aç� kö�elerinden kar�� kenarlara dik çizgiler çizilir

(�ekil 2.4.b).

� Dik çizgilerin kesi�ti�i noktalar (2 adet) ile geni� aç� kö�eleri (2 adet)

çizilecek elipsin merkezleridir (�ekil 2.4.c).

� Bu merkezler kullan�larak pergel yard�m�yla te�et yaylar çizilip birle�tirilir

(�ekil 2.4.d).

� Çizilen perspektifte deliklerin çap� parçan�n et kal�nl��ndan fazlaysa deli�in

bitti�ini gösteren yay k�sm�n�n çizilmesi gerekir (�ekil 2.6.a ve 2.7.a).

8- �zometrik perspektifi çizilecek i� parças�nda ki kavislerin (Radüslerin) çizimi için

6. madde de anlatt��m�z dört merkezli elips yönteminden yararlan�l�r (�ekil 2.4.

ve 2.5).

�ekil 2.4: �zometrik Perspektifte Dört �ekil 2.5: �zometrik Perspektifte DörtMerkezli Elips Çizimi Merkezli Elips Yöntemiyle Silindirik

Parçan�n Çizimi

24

24

9- Çizilecek i� parças�n�n iç k�s�mlar�n�n da gösterilmesi gerekiyorsa izometrik

perspektif kesitleri çizilir. �zometrik perspektifte kenarlar 30º aç� ile çizildi�inden

tarama çizgileri 45º yerine 60º aç�yla yap�l�r (�ekil 2.6.b). D�� k�s�mlar�n büyük

bölümünü göstermek için yar�m kesit tercih edilir. Yar�m kesitlerde kesilen

yüzeyler birbirlerine dik olduklar�ndan tarama çizgileri 60º aç�yla ve ters yönde

çizilir (�ekil 2.7.b).

�ekil 2.6: �zometrik Perspektifte Tam Kesit �ekil 2.7: �zometrik Perspektifte Yar�m Kesit

2.2.1.3. Dimetrik PerspektifBir cisme ait kenarlar�n iki farkl� aç� ve ölçek kullan�larak çizildi�i perspektif

resimlerdir. Dimetrik perspektifte,

� Yükseklik boyutu yataya dik ve 1/1 ölçe�inde,

� Geni�lik boyutu yatayla 7º aç� yaparak ve 1/1 ölçe�inde,

� Derinlik boyutu yatayla 42º aç� yaparak ve 1/2 ölçe�inde çizilir (�ekil

2.8.a).

� Çizim kolayl�� olmas� amac�yla 7º yerine 7º 30’ ve 42º yerine 45º aç�lar�

tercih edilebilir (�ekil 2.8.b).

2.2.1.4. Dimetrik Perspektif Resim Çizim Kurallar�Dimetrik perspektif resimler çizilirken a�a��daki kurallara uyulmas� i�imizi

kolayla�t�racakt�r.

25

25

�ekil 2.8: Dimetrik Perspektifte Aç�lar �ekil 2.9: Dimetrik Perspektifte Çizim A�amalar�

1- Dimetrik perspektif resmi istenen i� parças�n�n dik izdü�ümleri (görünü�leri)

incelenerek boyutlar� ve �ekli hakk�nda fikir edinilmelidir (�ekil 2.9.a).

2- T cetveli, 45º lik gönye, aç� ölçer veya pergel yard�m�yla dimetrik perspektif

eksenleri çizilir (�ekil 2.9.b).

� Bu eksenler üzerine i� parças�na ait geni�lik (50 mm), yükseklik (60 mm) ve

derinlik (70 mm) ölçüleri i�aretlenir. (Derinlik ölçüsü 1/2 ölçek ile

çizildi�inden 35 mm al�n�r.)

� Bu noktalardan eksenlere paralel do�rular (7º30’ ve 45º lik aç�l� do�rular)

çizilerek prizma elde edilir (�ekil 2.9.b).

3- Görünü�lerdeki bo�luklar s�rayla prizma üzerine ta��narak perspektife ait resim

ortaya ç�kar�l�r (�ekil 2.9.c). Koyula�t�rma i�lemi yap�ld�ktan sonra fazla çizgiler silinerek

perspektif resim tamamlan�r.

4- Dimetrik perspektifi çizilecek i� parças�nda aç�l� veya e�ik yüzey varsa, aç�y� veya

e�ik yüzeyi meydana getiren kö�e noktalar�n�n yerle�tirme ölçüleri (60 mm, 20 mm, 15

mm ve 30 mm ölçüleri) görünü� üzerinden perspektif resme ta��n�r (�ekil 2.9.a, b ve c).

5- Çizilen dimetrik perspektifin ölçülendirilmesi gerekiyorsa Temel Teknik Resim

dersinin “Ölçülendirme ve Yüzey ��lemleri” modülünde verilen ölçülendirme kurallar�

dikkate al�nmal�d�r.

� Ölçülendirme i�lemi perspektifin d��na gelecek biçimde yap�lmal�d�r.

� Ölçü çizgisi, ölçülendirilen yüzeyin uzant�s� üzerine gelecek �ekilde

çizilmelidir (�ekil 2.9.b).

26

26

6- Dimetrik perspektifi çizilecek i� parças�nda delik veya silindirik ç�k�nt� varsa

yerle�tirme ölçüleri yöntemi kullan�l�r.

� �� parças�n�n daire �eklindeki görünü�ü kare içerisine al�narak 30º aç�yla e�it

say�da parçalara bölünür (�ekil 2.10.a).

� Dimetrik perspektif aç�lar�na göre (7º30’ ve 45º) eksen çizgileri çizilir (�ekil

2.10.b).

� Eksen çizgilerinin merkez noktalar� dikkate al�narak dairenin çap�na uygun

dimetrik kareler (Yükseklik 1/1, derinlik 1/2 ölçekli) çizilir (�ekil 2.10.c).

� Görünü�te kare içerisine al�nm�� ve e�it parçalara bölünmü� olan daireye ait

noktalar dimetrik kareler içerisine ta��n�r (�ekil 2.10.d).

� Dimetrik kare içerisinde i�aretlenen daireye ait noktalar birle�tirilerek

elipsler (dimetrik daireler) elde edilir.

� Dimetrik perspektifteki elipsler te�et birle�tirilip fazlal�klar� silinerek i�lem

tamamlanm�� olur (�ekil 2.10.e).

�ekil 2.10: Dimetrik Perspektifte Dairelerin Yerle�tirme Ölçüleriyle Çizimi

7- Dimetrik perspektifi çizilecek i� parças�ndaki yaylar�n (radüslerin) çizimi için 6.

madde de anlatt��m�z yerle�tirme ölçüleri yönteminden yararlan�l�r.

8- �� parças�na ait dimetrik perspektifin iç k�s�mlar�n�n gösterilmesi gerekiyorsa

izometrik perspektif kesit resimleri (�ekil 2.6 ve 2.7) incelenmelidir.

27

27

2.2.2. E�ik PerspektifKavaliyer, kabinet ve ku� bak�� (planometrik) olmak üzere üç çe�ittir.

2.2.2.1. Kavaliyer PerspektifGeri eksen aç�s�n�n 45º ve bütün boyutlar�n�n 1/1 al�nd�� perspektife kavaliyer

perspektif denir. Kavaliyer perspektifi çizilecek i� parças�n�n görünü�lerinden herhangibirinde daire veya yay varsa bu görünü�ün ön yüzeye al�nmas� gerçek ölçülerde çizilmesinisa�lar Bu ise çizimde büyük kolayl�k sa�layacakt�r. Ön yüzeye gelmeyen dairesel yüzeylerielips olarak çizmek gerekir.

�ekil 2.11’de kavaliyer perspektife ait geri eksen aç�s� ve boyutu görülmektedir.

�ekil 2.11: Kavaliyer Perspektife �ekil 2.12: Kabinet Perspektife Ait Geri Eksen Aç�s�Ait Geri Eksen Aç�s� ve Boyutu ve Boyutlar�

2.2.2.2. Kabinet PerspektifGeri eksen aç�s�n�n 45º ve derinlik boyutunun 1/2 veya 3/4 ölçekle çizildi�i

perspektife kabinet perspektif denir. Kavaliyer perspektiften fark�, sadece derinlikboyutunun 1/2 veya 3/4 ölçekle çizilmesidir. Kavaliyer ve kabinet perspektifin di�erözellikleri ise ayn�d�r. Kabinet perspektifte derinlik boyutunun 1/2 ölçekle çizilmesikavaliyer perspektife göre biraz daha zarif görünmektedir (�ekil 2.12).

2.2.2.3. Kavaliyer ve Kabinet Perspektif Resim Çizim Kurallar�Kavaliyer ve kabinet perspektifler sadece derinlik boyutunda farkl�l�k gösterdi�inden

bunlara ait çizim kurallar� ortak anlat�lacakt�r.

1- Kavaliyer veya kabinet perspektif resmi istenen i� parças�n�n dik izdü�ümleri

(görünü�leri) incelenerek boyutlar� ve �ekli hakk�nda fikir edinilmelidir (�ekil 2.13.a).

2- Dairesel veya yayl� k�s�mlar ön cepheye gelecek �ekilde perspektif çizimine

ba�lan�r (�ekil 2.13.b).

3- Daire veya yay�n derinlik boyutuna ait merkez noktalar� (B, C, D, E, F) 45º lik

geri eksen aç�s� üzerinde kavaliyer perspektif için 1/1, kabinet için 1/2 ya da 3/4 ölçek

dikkate al�narak i�aretlenir (�ekil 2.13.c).

4- ��aretlenen merkez noktalara göre (B, C, D, E, F) daireler veya yaylar çizilir

(�ekil 2.13.d).

28

28

5- Çizilen daireler veya yaylar te�et do�rularla birle�tirilir (�ekil 2.13.e). Parça

içerisinde delik varsa ve bunun çap� parçan�n et kal�nl��ndan fazlaysa deli�e ait biti�

yay�n�n çizilmesi gerekir (�ekil 2.11 ve 2.12).

6- Koyula�t�rma i�lemi yap�larak kavaliyer veya kabinet perspektif tamamlanm��

olur (�ekil 2.13.e).

�ekil 2.13: Kavaliyer ve Kabinet Perspektif Çizim A�amalar�

7- Kavaliyer veya kabinet perspektifi çizilecek i� parças�nda aç�l� ya da e�ik yüzey

varsa, aç�y� veya e�ik yüzeyi meydana getiren kö�e noktalar�n�n yerle�tirme ölçüleri

görünü� üzerinden perspektif resme ta��n�r (�ekil 2.13.d, e ve f).

8- Çizilen kavaliyer ya da kabinet perspektifin ölçülendirilmesi gerekiyorsa Temel

Teknik Resim dersinin “Ölçülendirme ve Yüzey ��lemleri” modülünde verilen

ölçülendirme kurallar� dikkate al�nmal�d�r. Ek olarak, izometrik perspektifte örnek verilen

�ekiller 2.2.b, c ve d incelenmelidir.

9- �� parças�na ait kavaliyer veya kabinet perspektifin iç k�s�mlar�n�n gösterilmesi

gerekiyorsa izometrik perspektif kesit resimleri (�ekil 2.6 ve 2.7) incelenmelidir.

29

29

2.2.2.4. Ku� Bak�� (Planometrik) PerspektifBütün boyutlar� 1/1 ölçekle, yataya göre 30º ve 60º aç�lar� kullan�larak çizilen

perspektiflere ku� bak�� (planometrik) perspektif denir (�ekil 2.14). E�ik perspektifin buçe�idi kavaliyer ve kabinet perspektif kadar tercih edilmez.

Ku� bak�� perspektifi çizilen parçalar�n üst yüzeyindeki dairenin görüntüsü yinedaire biçimindedir (�ekil 2.15). Di�er yüzeylerdeki dairelerse izometrik perspektifteanlat�lan dört merkezli elips yöntemiyle çizilir.

�ekil 2.14: Ku� Bak�� Perspektiflerde �ekil 2.15: Ku� Bak�� PerspektiflerdeAç�lar ve Ölçekler Dairesel Görüntülü Parçalar

2.2.3. Merkezi (Konik) PerspektifCisimleri gördü�ümüz �ekle yak�n görünü� veren perspektiflere merkezi (konik)

perspektif denir.Cisimlerin konik perspektif resimleri paralel perspektiflere göre estetik görünür,

fakat çizimleri daha zordur. Konik perspektif makine parçalar�n�n resimlerinin çizimindetercih edilmemekle beraber, mimarlar ve yap� ressamlar� taraf�ndan daha çokkullan�lmaktad�r.

�ekil 2.16 ve 2.17’de elektrik direklerine bak�ld��nda meydana gelen görüntününkonik perspektif olarak aç�klamas� verilmektedir.

�ekil 2.16: Elektrik Direklerine Bakan Bir �ekil 2.17: Kar��dan Bak�ld��nda ElektrikKi�inin Yandan Görünü�ü Direklerinin Kaç�� Noktas�nda Birle�mesi

30

30

Konik perspektif çiziminde a�a��daki terimler kullan�lmaktad�r:

Bak�� noktas� (BN): Perspektifi çizilecek cisme göre 30º veya daha küçük aç�daal�nmal�d�r. Bak�� noktas�n�n cisme olan mesafesi, yükseklik veya geni�lik ölçüsünün ikikat�ndan az olmamal�d�r. Cismin yan yüzeylerini perspektifte göstermek için bak�� noktas�,cismin ön yüzeyine göre sa� veya sol taraf�nda al�nmal�d�r.

Resim düzlemi (RD): Perspektif çizimlerinde ölçü almay� kolayla�t�rmak için,cismin ön yüzeyi veya dü�ey ayr�t� resim düzlemine çak��k al�n�r.

Ufuk çizgisi (UÇ): Perspektifi çizilecek parçan�n, gösterilmek istenen yüzeylerinegöre yerle�tirilir. Makine parçalar�n�n çiziminde cismin üst taraf�nda al�narak üst yüzeyinde görülmesi sa�lanm�� olur.

Kaç�� noktas� (KN): Cisimlerin ufuk çizgisi üzerinde bir noktaya do�ru küçülerekbirle�iyormu� gibi göründü�ü yere kaç�� noktas� denir. Konik perspektif s�n�fland�r�l�rkenkaç�� noktalar�n�n say�s� dikkate al�n�r.

Buna göre konik perspektif çe�itleri:1- Bir noktal� konik perspektif,

2- �ki noktal� konik perspektif,

3- Üç noktal� konik perspektif

�ekil 2.18’ de konik perspektif çe�itleri görülmektedir.

�ekil 2.18: Konik Perspektif Çe�itleri

31

31

2.2.3.1. Bir Noktal� Konik PerspektifEn kolay çizilebilen konik perspektif çe�ididir. Bir tane kaç�� noktas� (KN) al�narak

perspektif resim çizilir.

Bir Noktal� Konik Perspektif Resim Çizim Kurallar�1- Geni�lik ve yükseklik boyutlar�n�n resim düzlemine paralel olmas� için cismin ön

yüzü resim düzlemine (RD) paralel al�n�r.

2- Kaç�� noktas� (KN), cismin görünmesi istenen yüzeylerine göre ufuk çizgisi (UÇ)

üzerinde al�n�r.

3- Derinlik boyutu kaç�� noktas�na (KN) ba�l� olarak konik çizilir (�ekil 2.19).

�ekil 2.19: Bir Noktal� Konik Perspektif Örne�i

2.2.3.2 �ki Noktal� Konik Perspektif�ki tane kaç�� noktas� (KN) al�narak çizilen konik perspektif resim çe�ididir. Bir

noktal� konik perspektife göre daha ho� görünür.

�ki Noktal� Konik Perspektif Resim Çizim Kurallar�1- �ki noktal� konik perspektifte cismin üst görünü�ü (Ön ve yan yüzeyleri resim

düzlemine 30º ve 60º e�ik olacak �ekilde) aç�l� çizilir.2- Çizimde kolayl�k olmas� için cismin dü�ey kenar� resim düzlemine (RD) çak��k

al�n�r. Böylece dü�ey kenar�n yüksekli�i perspektifte gerçek ölçüsünde olur.3- Kaç�� noktalar� (KN1 ve KN2), cismin görünmesi istenen yüzeylerine göre RD

üzerinde al�n�r.

32

32

4- Ufuk çizgisi (UÇ), çizilecek perspektif için yeterli bo�luk b�rak�larak RD’ yeparalel olarak çizilir.

5- Cismin ön görünü�ü ufuk çizgisi üzerinde ve perspektif için yeterli bo�lukb�rak�larak çizilir.

6- Bak�� noktas� (BN) RD’ ye çak��k kenar�n hizas�nda ve ufuk çizgisinin arkataraf�nda al�n�r.

7- RD’ ye çak��k üst görünü�ün dü�ey kenar�yla BN birle�tirilir. Ön görünü�tenyükseklik ta��n�r. KN1 ve KN2’den yüksekli�e ��nlar gönderilir. Derinlik ve geni�likboyutlar� KN1 ve KN2’lere göre ba�l� olarak konik çizilir (�ekil 2.20).

2.2.3.3. Üç Noktal� Konik PerspektifÜç noktal� konik perspektif, çok büyük cisimlerin çizimleri için kullan�l�r. Yüksek

bir binaya yerden yukar� do�ru bakt��m�zda gördü�ümüz �ekil üç noktal� konikperspektife örnektir.

�ekil 2.20: �ki Noktal� Konik Perspektif Örne�i

33

33

�ekil 2.21: Üç Noktal� Konik Perspektif

Üç Noktal� Konik Perspektif Resim Çizim Kurallar�1- �ki görünü�ü verilen bir i� parças�n�n üç noktal� konik perspektifini çizmek için

önce ufuk çizgisinin (UÇ) i�aretlenmesi gerekir. (�ekil 2.21’de “X”, “Y” olarakverilmi�tir.)

2- UÇ üzerindeki “O” noktas�ndan çizilen dü�ey çizgi üzerinde “KN3” noktas� al�n�r.“KN3”ün sa� ve sol taraf�nda “KN1” ile “KN2” al�n�r.

3- Görünü�ler üzerinde i�aretlenen 0, 1, 2, 3 ve 0, 4 noktalar� orant�l� olarak “UÇ”üzerine ta��n�r. Bu noktalar “KN1” ve “KN2”yi birle�tiren do�ru üzerinde belirli orandaal�nan “Öx” – “Öy” ile birle�tirilir.

4- “KN2” ile “KN3”ü birle�tiren do�ruya paralel “Oz” do�rusu al�n�r. Görünü�lerüzerinde i�aretlenen 0, 5, 6 noktalar� “Oz” üzerine orant�l� olarak ta��n�r. Bu noktalar“KN2”-“KN3” üzerindeki “Öz” ile birle�tirilerek üç noktal� konik perspektif tamamlanm��olur (�ekil 2.21).

34

34

UYGULAMA FAAL�YET�A�a��daki i�lem basamaklar� ve önerileri dikkate alarak perspektif konusuna

ait uygulama faaliyetlerini yap�n�z.

��lem Basamaklar� Öneriler� Yer ekseni çizgilerini (X, Y, Z) çiziniz. � �� önlü�ü giyiniz.

� Çizim araç ve gereçlerinizi eksiksizhaz�rlay�n�z.� Çizim araç - gereçlerinizin veortam�n�z�n temizli�ine özen gösteriniz.� Çizece�iniz perspektif çe�idinibelirleyiniz (�ekil 2.1).� Çizece�iniz perspektif çe�idine göre aç�ölçer, gönye ve gerekli çizim araç – gerecikullan�n�z.

� Yer ekseni üzerinde “X” ölçüleriniçiziniz.

� Çizece�iniz perspektif resminkaplayaca�� alan� dikkate alarak ka��tboyutunu seçiniz ve yerle�im plan� yap�n�z.� “X” ölçülerini görünü�ler üzerindebelirleyiniz ve yer ekseni çizgilerininüzerinde çiziniz.� �ekil 2.2.b, 2.2.c, 2.9.b, 2.11, 2.12, 2.14ve 2.19’a bak�n�z.

� Yer ekseni üzerinde “Y” ölçüleriniÇiziniz.

� “Y” ölçülerini görünü�ler üzerindebelirleyiniz ve yer ekseni çizgilerininüzerinde çiziniz.� �ekil 2.2.b, 2.2.d, 2.9.b, 2.13.f, 2.14,2.19’a bak�n�z.

� Yer ekseni üzerinde “Z” ölçüleriniçiziniz.

� “Z” ölçülerini görünü�ler üzerindebelirleyiniz ve yer ekseni çizgilerininüzerinde çiziniz.� �ekil 2.2.b, 2.9.b, 2.14, 2.19’a bak�n�z.

� Kenarlar� geometrik olarak çiziniz. � Perspektife ait “X”, “Y”, “Z” ölçülerigörünü�lerden ta��n�rken parça üzerindebulunan çe�itli girinti ve ç�k�nt�lara dikkatedilmelidir.� Aç�l�, delik veya kavisli yüzeylerinçizimi için uygun yöntemler kullan�lmal�d�r.� Deliklerin çap� parçan�n et kal�nl��ndanfazlaysa deli�in biti� yay�n� çiziniz.� �ekil 2.2.e, 2.5.d, 2.6.b, 2.7.b, 2.10.e,


35

35

2.11, 2.12, 2.13.f, 2.15, 2.19’a bak�n�z.

� Perspektif yap�m resmi antedi çiziniz. � Bu modülün “Yap�m Resmi AntedininHaz�rlanmas� ve Doldurulmas�” konusunabak�n�z.� �ekil 3.3’ü inceleyiniz.

� Perspektif yap�m resmi antedinidoldurunuz.

� Bu modülün “Yap�m Resmi AntedininHaz�rlanmas� ve Doldurulmas�” konusunabak�n�z.� �ekil 3.4 veya 3.5’i inceleyiniz.

36

36


A�a��daki testte çoktan seçmeli 9 soru bulunmaktad�r. Do�ru ��kk� yuvarlakiçerisine alarak cevapland�r�n�z. Süreniz 10 dakikad�r.

ÖLÇME SORULARI

S-1) Çizim araç gereçleriyle Döner Puntan�n üç boyutlu resmini çizilmi�tir. Bu resminantedinde parça ismi olarak ne yaz�lmas� gerekir?

A) Döner Puntan�n Kroki ResmiB) Döner Puntan�n Perspektif ResmiC) Döner Puntan�n Yap�m ResmiD) Döner Puntan�n Görünü�leri

S-2) Aksonometrik Perspektif çe�idi olarak a�a��dakilerden hangisini çizilmelidir?

A) Bir noktal�B) �ki noktal�C) Üç noktal�D) �zometrik

S-3) Dairesel yüzeyleri ön tarafta olan bir parçan�n perspektif resmi çizilecektir. A�a��dakiperspektif çe�itlerinden hangisinin kullan�lmas� uygundur?

A) KavaliyerB) DimetrikC) AksonometrikD) �zometrik

S-4) Mutfak tasar�m� yap�lmaktad�r.tasarlanan mutfa�� çizerek göstermek için hangiperspektif çe�idi kullan�lmal�d�r?

A) E�ikB) DimetrikC) Konik (Merkezi)B) �zometrik


37

37

S-5) Dimetrik perspektif çizerken kullan�lan geri eksen aç�lar� kaçar derece olmal�d�r?

A) 42º ve 30ºB) 30º ve 7º 30’C) 30º ve 45ºD) 7º ve 42º

S-6) Derinlik boyutu çok fazla olan bir parçan�n perspektif resmi çizilecektir. A�a��dakiperspektif çe�itlerinden hangisi kullan�ld��nda bu parça göze ho� görünür?

A) �zometrikB) Ku� bak�� (Planometrik)c) KabinetD) Kavaliyer

S-7) �zometrik perspektifte çizilen küpün yüzeylerine daire �ekilleri yapmak isteniyor.Bunun için a�a��daki yöntemlerden hangisi kullan�lmal�d�r?

A) Kare yöntemiB) Dört merkezli elips yöntemiC) Ka��t yöntemiD) Aç� yöntemi

S-8) Perspektifte iki farkl� geri eksen aç�s� kullanm��t�r. Bu perspektif çe�idia�a��dakilerden hangisidir?

A) Ku� bak�� (Planometrik)B) �zometrikC) KavaliyerD) Kabinet

S-9) Konik perspektif çe�itleri belirlenirken a�a��daki terimlerden hangisi dikkateal�nm��t�r?

A) Resim düzlemi (RD)B) Bak�� noktas� (BN)C) Ufuk çizgisi (UÇ)D) Kaç�� noktas� (KN)

38

38


A�a��da önden ve yandan görünü�leri verilen “Yatak” parças�n�n perspektifini çiziniz.Bunun için:

� Teknik resim çizim ortam�n�z�n ve araç-gereçlerinizin temiz olmas�n� sa�lay�n�z.� Uygun ka��t ve çizim araç-gereçleri kullan�n�z.

� Kulland��n�z ka��da çerçeve ve antet çiziniz.

� Çizece�iniz perspektife uygun geri eksen aç�s� ve ölçe�i kullan�n�z.

� Daire ve yaylar�n çiziminde uygun yöntemler kullan�n�z.

� Delik çap�n�n parçan�n et kal�nl��ndan fazla oldu�u yerlerde biti� yaylar�n� çiziniz.

� Perspektif resmi çizilen parçan�n antet bilgilerini yaz�n�z.

Süreniz 80 dakikad�r.


39

39

PERFORMANS TEST� KONTROL L�STES�

Faaliyet Ad�:Amaç:Ad� ve Soyad�:

Perspektif Resim ÇizmekTekni�ine uygun perspektif resim çizebileceksiniz…………………………………………………….



DE�ERLEND�RME KR�TERLER� EVET HAYIR

1 �� önlü�ünü giyip çizim araç-gereçlerini eksiksiz haz�rlad�m�?

2 Çizim araç-gereçlerinin ve ortam�n temiz olmas�n� sa�lad�m�?

3 Uygun perspektif çe�idini belirledi mi?

4 Çizilecek perspektif resmin kaplayaca�� alan� dikkate alarakka��t boyutunu seçip yerle�im plan� yapt� m�?

5 Seçilen perspektif çe�idine göre aç� ölçer, gönye ve gerekliçizim araç–gereci kulland� m�?

6 Yer ekseni çizgilerini (X, Y, Z) çizdi mi?

7 Görünü�ler üzerinde “X” ölçülerini belirleyip yer ekseniçizgileri üzerinde çizdi mi?

8 Görünü�ler üzerinde “Y” ölçülerini belirleyip yer ekseniçizgileri üzerinde çizdi mi?

9 Görünü�ler üzerinde “Z” ölçülerini belirleyip yer ekseniçizgileri üzerinde çizdi mi?

10 Görünü�ler üzerinde bulunan çe�itli girinti ve ç�k�nt�lar� yerekseni çizgileri üzerinde eksiksiz çizdi mi?

11 Aç�l�, delik veya kavisli yüzeylerin çizimi için uygunyöntemler kulland� m�?

12 Delik çap�n�n parçan�n et kal�nl��ndan fazla oldu�u yerlerdedeli�in biti� yay�n� çizdi mi?

13 Bütün ayr�tlar� eksiksiz çizerek perspektif resim çiziminitamamlad� m�?

14 Perspektif resme ait antedi çizip bilgilerini yazd� m�?15 ��i istenilen sürede ve tek ba��na yapabildi mi?TOPLAM:

DE�ERLEND�RMEArkada��n�z kontrol listesindeki davran��lar� s�ras�yla uygulayabilmelidir.

Uygulayamad�� davran��tan di�er davran��a geçmek eksik ö�renmeye neden olaca��ndanfaaliyeti tekrar etmesini isteyiniz.

40

40


Bu faaliyet sonunda teknik resim kurallar�na ve standartlar�na uygun olarak imalatparça yap�m resmi çizebileceksiniz.

Yap�m resmi konusunda kütüphanelerden, internetten, makine üretimi yapani�letmelerden bilgi al�n�z. Toplad��n�z bilgileri teknik resim çizim ortam�ndaarkada�lar�n�zla tart��n�z.

3. YAPIM RESM� Ç�ZMEK

3.1. Yap�m Resminin Tan�m� ve ÖnemiBir parçan�n üretilmesi (imal edilmesi) için gerekli bilgileri kapsayan teknik resme

yap�m resmi denir.

Makineler, birden fazla parçan�n bir araya getirilmesiyle meydana gelir. Buparçalar�n her birinin �ekli, ölçüleri, gereci ve görevi farkl�d�r. Dolay�s�yla her parçan�nüretilebilmesi için yap�m resminin çizilmesi gerekir. Parçan�n bu resmi, bir bütünolu�turdu�u makineye ait di�er parçalarla olan ili�kisi dikkate al�nmadan çizilmelidir.

Makineler, standart olan ve standart olmayan parçalardan meydana gelmi�tir.Standart olan makine parçalar� çe�itli çizelgelerden (TS, DIN vb.) seçilerek haz�r olarakal�n�rlar. Bundan dolay� standart parçalar�n yap�m resimlerini çizmeye gerek yoktur.Standart olmayan makine parçalar�n�n üretilebilmesi için mutlaka yap�m resimlerininçizilmesi gerekir.

3.2. Yap�m Resminde Olmas� Gereken ÖzelliklerYap�m resminde; görünü�lerin, kesitlerin, ölçülerin, yüzey kalitelerinin,

toleranslar�n, ek aç�klamalar�n, yaz� alan�n�n (antedin) ve bilgilerin eksiksiz olarakbelirtilmesi gerekir.


AMAÇ

ARA�TIRMA

41

41

�ekil 3.1: Yap�m Resminde Olmas� Gereken Özellikler

3.2.1. Görünü�lerÖncelikle parçay� en iyi ifade edebilecek bak�� do�rultusunu ve yeterli görünü�

say�s�n� seçmeliyiz. Bunun için parçan�n geometrik yap�s� (kal�nl��, dairesel yüzeyleri,girinti ve ç�k�nt�lar� gibi) dikkate al�nmal�d�r (�ekil 3.1)

Yap�m resmi çizilecek makine parças�n�n boyutlar�na göre ölçek belirlenerek ka��tebad� seçilmelidir. Görünü�lerin ka��da en uygun �ekilde yerle�imi tasarlanmal�d�r.

42

42

Görünü�ler; TS 88-30 ISO 128-30 ve TS 88-34 ISO 128-34 standartlar� esas al�narakdüzenlenmelidir. Görünü�lerle ilgili bilgileri hat�rlaman�z için ayr�ca Teknik Resimdersinin “Görünü� Ç�karma” modülüne bak�n�z.

�ekil 3.1’e bakt��m�zda parçay� en iyi anlatan “T” �eklinin ön görünü� içinseçildi�ini görmekteyiz.

3.2.2. Kesitler

Parçada bulunan delik, kanal, bo�luk vb. k�s�mlar�n daha iyi anla��lmas� veölçülendirilmesi için tam kesit, yar�m kesit veya kopar�lm�� (k�smi) kesitleri al�nabilir.

Kesit görünü�ler, TS 88-40 ISO 128-40, TS 88-44 ISO 128-44 ve TS 88-50 ISO128-50 standartlar�nda verilen kesit kurallar�na göre çizilip isimlendirilmelidir. Kesitgörünü�lerle ilgili bilgileri hat�rlaman�z için Teknik Resim dersinin “Görünü� Ç�karma”modülüne bak�n�z.

�ekil 3.1’i inceledi�imizde parça üzerindeki dört delik için yandan görünü� A-A tamkesiti al�narak çizilmi�tir. Alt k�s�mdaki yuvarlakl�k için B-B, üst-arkadaki pahlar�aç�klamak için C-C profil kesit görünü�leri çizilmi�tir.

3.2.3. Ölçüler ve Toleranslar

Parçan�n yeterli görünü�leri çizildikten sonra, parçan�n boyutlar�n� gösteren ölçülerverilmelidir. Yap�m resimlerini ölçülendirirken parçadaki geometrik elemanlar�n görevleri,girinti ve ç�k�nt�lar�n durumu, markalama ile imalat �ekli dikkate al�nmal�d�r.

Ölçülendirme yap�l�rken TS 11397 ve TS 11398 standartlar�na uyulmal�d�r.

Teknik olarak hiçbir ölçünün ve �eklin tam olarak üretilemeyece�i kabul edilir.Hassas üretilmesi istenen i� parças�n�n boyut ölçülerine “Boyut Tolerans�”; geometrik�ekillerine “�ekil ve Konum Toleranslar�” verilmelidir. Montaj� yap�lacak makineparçalar�n�n birbirleriyle çal��an yüzeyleri için de “Al��t�rma Tolerans�” verilmelidir.Tolerans verilirken TS 1980-1 EN ISO 22768-1 standard�na uyulmal�d�r. Ölçüler vetoleranslarla ilgili bilgileri hat�rlaman�z için Teknik Resim dersinin “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Toleranslar� Belirlemek ve Yazmak- faaliyetine bak�n�z.

�ekil 3.1’i inceledi�imizde parçada yeteri kadar büyüklük ve konum ölçüleriverilmi�tir. Ölçü tekrar� yap�lmam�� ve uygun görünü�lere ölçüler verilmi�tir. Yap�mresminde verilen al��t�rma toleranslar�yla ilgili antedin sa� üst taraf�nda tolerans çizelgesiyap�lm��t�r. Ayr�ca parçan�n durumuna göre standarda uygun olarak boyut ile �ekil vekonum toleranslar� verilmi�tir.

3.2.4. Yüzey KaliteleriMakine parçalar� çe�itli imalat yöntemleriyle (döküm, dövme, kesme, tala� kald�rma

vb.) üretilirler. Dolay�s�yla parçaya ait yüzeylerin hangi kalitede oldu�u ve hangi

43

43

yöntemlerle üretildi�i yap�m resminde belirtilmelidir. Yüzey i�leme sembolleri TS 2040ISO 1302 standard� kullan�larak gösterilmelidir. Yüzey kaliteleriyle ilgili bilgilerihat�rlaman�z için Teknik Resim dersinin “Ölçülendirme ve Yüzey ��lemleri” modülü -Yüzey Kalite ��aretlerini Çizmek- faaliyetine bak�n�z.

�ekil 3.1’e bakt��m�zda parçan�n özel olarak i�lenmesi istenen yüzeylerine Ra 0,8ve Ra 3,2 de�erleri verilmi�tir. Di�er yüzeylerinse Ra 12,5 kalitesinde üretilmesiistenmi�tir.

3.2.5. Ek Aç�klamalarMakine parças�n�n resmi çizildikten sonra, üretim öncesinde veya sonras�nda

yap�lacak baz� i�lemler ya da aç�klamalar (sertle�tirme, kaplama vb.), �eklin veya ka��d�nuygun bir yerinde gösterilmelidir.

�ekil 3.1’i inceledi�imizde yan görünü�teki bir deli�in 1 numaral� parçayla birliktedelinece�i, parçadaki keskin kö�elerin yuvarlat�laca�� ek aç�klama olarak belirtilmi�tir.

3.3.Yap�m Resmi Antedinin Haz�rlanmas� ve Doldurulmas�

Teknik resimde görünü�lerle birlikte tamamlay�c� bilgilerin de bulunmas� gerekir.Tamamlay�c� bilgiler, resimlerin incelenmesini kolayla�t�rmak için antet denilen yaz�alan�nda toplan�r.

Antet, en az 170 mm uzunlu�unda ve en az 15 mm yüksekli�inde olan, dikdörtgen�eklinde bir çizelgedir. Bu çizelge içerisindeki yatay ve dü�ey bölüntülere kurumun ad�,resim numaras�, parçan�n ad�, ölçek, parçadan kaç adet üretilece�i, hangi gereçtenyap�laca��, resimden sorumlu ki�ilerin isimleri, imzalar� ve i�lemleri yapt�klar� tarihleribelirten tamamlay�c� bilgiler yaz�l�r.

Antet, ka��t formlar�n�n sa� alt kö�elerine ve çerçeve çizgisine biti�ik çizilir.

Antetler, TS 6709 ve TS 7015 numaral� standartlarda verilmi� olup firmalar�nihtiyaçlar�na veya parçan�n durumuna göre de�i�ik �ekillerde düzenlenebilir.

Antetlerdeki çerçeve ve dü�ey çizgiler, 0,5 mm kal�n, ara yatay çizgiler, 0,25 mmince çizgilerle çizilmelidir.

Antetlerdeki yaz�lar, TS 10841 EN ISO 3098-2 standard�nda belirtilen B tipi normyaz� olmal�d�r. Antetteki; ölçek, parça ad� ve resim numaras� bilgileri h = 5 mm veya h = 7mm yaz� yüksekli�i ile yaz�lmal�d�r. Di�er yaz�lar ise h = 3,5 mm’ lik yaz�yla yaz�lmal�d�r.

Antetlerin ölçek k�sm�n�n alt�nda bulunan �ekil 3.2’ deki i�aret izdü�üm yöntemininsembolüdür. Görünü� ç�kar�l�rken ülkemizde ve Avrupa’da izdü�üm düzlemlerinin I.Bölgesi kullan�lmaktad�r. I. Bölgede çizilen resimlere ISO E yöntemiyle çizilmi� resimlerdenir. Yukar�da belirtilen sembol ISO E yönteminin sembolüdür. (Teknik Resim dersi“Görünü� Ç�karma” modülüne bak�n�z.). Ö�renim amaçl� çizilen teknik resimlerde sürekliISO E yöntemi kullan�ld��ndan bu sembol antetlerde çok fazla belirtilmez (�ekil 3.3).

44

44

�ekil 3.2: ISO E yönteminin Sembolü

�ekil 3.3: Örnek Antet Çe�itleri

�ekil 3.3’de verilen antet örneklerinde, “Ödev antedi” ö�retim amaçl� çizilen antettir.“Ba�l�k” ve “Parça listesi” bir bütün olarak montaj resimlerinde kullan�lan antet çe�ididir.“Montaj Resmi Olmayan Tek Parça Yap�m Resmi Antedi” ve “Montaj Resmi Çizilmi� TekParça Yap�m Resmi Antedi” yap�m resminde kullan�l�r. Yap�m resminde verilmi� al��t�rmatoleranslar� varsa bununla ilgili bilgiler yap�m resmi antedinin sa� üst biti�i�ine çizilen“Tolerans” antedine yaz�lmal�d�r (�ekil 3.3).

45

45

�ekil 3.4’de montaj resmi olmayan tek parça yap�m resmi antedinin doldurulmu�örne�i verilmi�tir. Kenarlardaki daireler içerisinde yazan rakamlar antedin o k�sm�na aitölçüsüdür. Resmi çizen ki�i ad�n�, soyad�n�, tarihi yazd�ktan sonra imzas�n� atmal�d�r.Resmin hangi ölçekle çizildi�i, parçan�n ad�, resim numaras� ve kurumun ad� mutlakabelirtilmelidir. Çizilen parçan�n kullan�m yerine göre kaç adet yap�lmas� gerekti�i say�bölümüne, hangi gereçten üretilmesi gerekti�i ise antetteki ilgili yere yaz�lmal�d�r. Resimçizildikten sonra yetkili ki�i taraf�ndan kontrol edilmelidir. Kontrol eden ki�i ad�n�,soyad�n�, tarihi yaz�p imzas�n� atmal�d�r.

�ekil 3.4: Montaj Resmi Olmayan Tek Parça Yap�m Resmi Antedinin Doldurulmu� Örne�i

�ekil 3.5’de montaj resmi çizilmi� tek parça yap�m resmi antedi ile toleransantedinin doldurulmu� örne�i verilmi�tir. �ekil 3.4 için yukar�da yap�lan aç�klamalar �ekil3.5 için de geçerli olup montaj resmi çizilmi� olan tek parça yap�m resimlerinin antetlerimontaj antedinden yararlan�larak kolayca doldurulur.

Tolerans antedi, yap�m resmi antedinin sa� üst taraf�na biti�ik çizilmelidir. Yap�mresmi üzerinde hangi ölçüye tolerans verilmi�se tolerans antedine o ölçü ve i�aretiyaz�lmal�d�r. Tolerans çizelgesinden yararlanarak (TS 1845-DIN 7154 T1) ölçü ve i�aretegöre üst ve alt sapma de�erleri tespit edilmelidir. Bu de�erler milimetre biriminedönü�türülerek yaz�lmal�d�r. Toleranslarla ilgili bilgileri hat�rlaman�z için Teknik Resimdersi “Ölçülendirme ve Yüzey ��lemleri” modülü –Toleranslar� Belirlemek ve Yazmak-faaliyetine bak�n�z.

�ekil 3.5: Montaj Resmi Çizilmi� Tek Parça Yap�m Resmi veTolerans Antedinin Doldurulmu� Örne�i

46

46

�ekil 3.6: Cam Tencere Kal�b�Mastörünün Yap�m Resmi

�ekil 3.6’ da “Cam Tencere Kal�b� Mastörü” yap�m resmi örnek olarak verilmi�tir.Bu i� parças�n�n yap�m resmi montaj resmi olan bir sistemden al�narak çizilmi�tir. Bundandolay� montaj resmi çizilmi� tek parça yap�m resmi antedi kullan�lm��t�r. Ayr�ca buresimde yap�m resminde bulunmas� gereken tüm bilgiler de eksiksiz olarak verilmi�tir.

Yap�m resimlerinin antetlerinde doldurulmas� gereken bölümlerden biri de “Gereç”k�sm�d�r. Makine Teknolojisi alan�nda üretim yap�l�rken en çok kullan�lan gereç türüdemir-karbon ala��m� olan metallerdir. Çizelge 3.1, Türk Standartlar�na göre çelikler vesembollerini dikkate al�narak haz�rlanm��t�r.

Çizelge 3.1: TS 1111- Çelikler ve Demir-Karbon Döküm Malzemesi S�n�f ve ��aretleri

TS NU. ADI KULLANILDI�I YERLER ÖRNEKGÖSTER�L��

TS 1909 Perçin çelikleri S�cak ve so�uk perçinlerinyap�m�nda Fe34, Fe38, Fe44

TS 2162 Genel yap� çelikleri Dayan�m�n fazla olmas� istenenyerlerde

Fe33, sFe37-2,Fe44-3, Fe 50-2

TS 2288 Yay çelikleri Yay ve segman gibi esneyebilenmakine elemanlar�n�n yap�m�nda

38Si6, 50CrV4,60SiCr7,60SiMn5

TS 2348 Filma�inler (Tellik)Burulma, k�r�lma ve çatlamaistenmeyen yerlerde (so�uk çekmeiçin)

C5-1, C8-2, C15-2C20-2, C45-2

47

47

TS 2525 Islah çelikleri Çekme dayan�m�n fazla olmas�istenen yerlerde

C22, Ck45, C60,28Mn6, 50CrMo4

TS 2535 Biçimlendirilebilenpaslanmaz çeliklerPaslanmaya ve kimyasal etkilerekar�� dayan�m istenen yerlerde

X7Cr13,X10Cr13X5Cr18Ni12Mo

TS 2556 Nitrürlenebilençelikler Nitrürlemeye elveri�li yerlerde 34CrAlNi7,39CrMoV139

TS 2835 Zincir çelikleri Kaynakl� zincir halkalar�n�nyap�m�nda

KFe35-2, Fe35-3,23MnNiCrMo64

TS 2837 C�vata ve somungereçleri C�vata ve somun yap�m�nda

Fe36, Fe38, Fe44(Standartc�vatalarda özelsembollerkullan�l�r.)

TS 2850 SementasyonçelikleriDayan�m�n fazla olmas� istenenyerlerde

Ck10, 15Cr3,20MnCr4

TS 3051 Otomat çelikleri H�zl� ve kolay tala� kald�r�lmas�istenen yerlerde

9S20, 9SMn36,9SMnPb28

TS 3149Yüksek s�cakl��adayan�kl� c�vataçelikleri

Yüksek s�cakl��a dayan�kl� c�vatave somunlar�n yap�m�nda

Ck35, 24CrMo5,21CrMoV57,X22CrMoV121

TS 3186 Ala��ms�z parlakçelikler Parlak çelik çubuk yap�m�nda Fe34.2, C10, C15

Ck26, Fe37.2

TS 3364 Ya�lanmayan çeliklerÇeli�in mekanik özelliklerini uzunsüre korumas� gerekti�i yerlerde yFe35, yFe41,

yFe45, yFe52

TS 3650 Kazanlar için çeliksac ve levhalar

Buhar kazan�, bas�nçl� kap ve boruyap�m�nda 17Mn4, 15;Mo3,

19Mn5,13CrMo44

TS 3703 Yüksek h�z çelikleri Torna ve freze kalemlerininyap�m�nda

H6-5-3, H7-4-2-5,HC6-5-2

TS 3812 Yap� çeli�i Sac yap�m�nda Fe37, Fe42, Fe50

TS 3813 Ala��ms�z yumu�akçelikler

So�uk haddelenmi� çelik �erit vesaclar�n yap�m�nda Fe12, Fe13, Fe14

TS 3920 S�cak i� tak�mçelikleri

Demir d�� metalleri i�lemek içinbas�nç ve püskürtme dökümkal�plar�n�n yap�m�nda

32Cr3Mo3V,40Cr5Mo1V,55NiCrMoV6

TS 3921 Ala��ml� so�uk i�tak�m çelikleri

Çal��ma s�ras�nda s�cakl�� 200ºC yigeçmeyen tak�mlar�n yap�m�nda

X210Cr12W,155CrV3

TS 3941 Ala��ms�z tak�mçelikleri

Yüzeylerin sert ve a��nmaya kar��dirençli olmas� istenen yerlerde

C60T, C70T,C80T, C105T

48

48

Makine elemanlar�n�n yap�m�nda döküm gereçler de kullan�lmaktad�r. Bunlar�nsembollerle gösterilmesi örnek olarak �öyledir:

� DÇ C35 D60 sembolünde ki DÇ: Dökme çelik, C35: %0,35 karbonlu, D60: Gereçdayan�m�n 60 kgf/mm² oldu�unu anlatmaktad�r.

� DDL 20 sembolünde ki DDL: Lamel grafitli dökme demir, 20: Gereç dayan�m�n�n20 kgf/mm² oldu�unu anlatmaktad�r.

� Ülkemizde Makine Kimya Endüstrisi (MKE) taraf�ndan üretilen çelikler Amerikanstandartlar�na (SAE ve AISI) göre numaraland�r�lm��t�r. Örnek: Ç1020

� Ç: Çelik, 10: Sade karbonlu çelik, 20: %0,20 karbon bulundu�unu anlatmaktad�r.

49

49

UYGULAMA FAAL�YET�A�a��daki i�lem basamaklar� ve önerileri dikkate alarak yap�m resmi konusuna

ait uygulama faaliyetini yap�n�z.��lem Basamaklar� Öneriler

� Yeterli ve kesit görünü�ler çiziniz. � �� önlü�ü giyiniz.� Çizim araç ve gereçlerinizi eksiksizhaz�rlay�n�z.� Çizim araç - gereçlerinizin ve ortam�n�z�ntemizli�ine özen gösteriniz.� Temel Teknik Resim dersi “Görünü�Ç�karma” modülüne bak�n�z.� Çizece�iniz i� parças�n�n �ekline ve çal��makonumuna göre bak�� yönü belirleyiniz.� Seçti�iniz bak�� yönüne göre görünü� say�s�n�tespit ediniz (�ekil 3.1).� Çizilecek yap�m resminin boyutuna görestandart ölçek ve ka��t seçiniz.� Seçti�iniz ölçe�e göre ka��t üzerine yap�mresminin yerle�im plan�n� yap�n�z.� Görünü�lerde, aç�klama ve ölçülendirmegereken k�s�mlar için kesit düzlemi belirleyiniz(�ekil 3.1).� Belirledi�iniz kesit düzlemine göre ve TS10849 numaral� standard� dikkate alarak kesitgörünü� çiziniz (�ekil 3.1).� Çizdi�iniz kesit görünü�ü standartlara uygunolarak taray�n�z (�ekil 3.6).

� Ölçülendirme yap�n�z. � Temel Teknik Resim dersi “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Çizilen ResmiÖlçülendirmek- faaliyetine bak�n�z.� Çizdi�iniz görünü�leri TS 11398’e göreölçülendiriniz.� �ekil 3.1 ve 3.6’ya bak�n�z.

� Yüzey i�leme i�aretleriniçiziniz.

� Gerekli yerde yüzey i�leme i�aretininkonulmamas� kaliteyi dü�ürür. Gereksiz yerdekonulmas� ise maliyeti art�r�r. (�ekil 3.1 ve 3.6’ya bak�n�z.)� Temel Teknik Resim dersi “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Yüzey Kalite��aretlerini Çizmek- faaliyetine bak�n�z.� Üretim yöntemine göre i� parças�n�nyüzeyinde olu�an yüzey kalitelerini belirleyiniz.


50

50

� Belirlenen yüzey kalitelerini TS 2040 ISO1302 standard�ndan seçiniz.� TS 2040 ISO 1302 standard�ndan seçilenyüzey kalite de�erlerini çizdi�iniz resimdekiilgili yerlerde TS 11397 ve TS11398’e göregösteriniz (�ekil 3.6).

� Tolerans de�erlerini yaz�n�z. � Hiçbir makine parças�n�n ideal �ekil ve tamölçüsünde yap�lamayaca��n� unutmay�n�z.� Temel Teknik Resim dersi “Ölçülendirme veYüzey ��lemleri” modülü -Toleranslar�Belirlemek ve Yazmak- faaliyetine bak�n�z.� �� parças�n�n boyut, al��t�rma, �ekil vekonumuna uygun tolerans� belirleyiniz.� TS 1845’e göre belirledi�iniz boyut veal��t�rma toleranslar�n� çizdi�iniz resmin ilgiliyerlerinde gösteriniz.� Belirledi�iniz �ekil ve konum toleranslar�n�çizdi�iniz resmin ilgili yerlerinde TS 1304’egöre gösteriniz.� �ekil 3.1 ve 3.6’ya bak�n�z

� Yap�m resmi antedi çiziniz vedoldurunuz.

� Antet bilgilerinin eksik veya yanl�� olmas�üretim hatalar�na neden olur.� Çizdi�iniz yap�m resmine uygun tek parçayap�m resmi antedini �ekil 3.3’den seçiniz.� Seçti�iniz antedi yap�m resminin çerçevesininalt çizgisine biti�ik olacak �ekilde çiziniz.� Çizdi�iniz antedi �ekil 3.4 veya 3.5’ iinceleyerek doldurunuz.� Gereç seçimini Çizelge 1’e veya ilgiliaç�klamalara göre yap�n�z.� Yap�m resmini ölçülendirirken gösterdi�inizal��t�rma toleranslar�na ait sapmalar� TS1845’ten bulunuz.� Buldu�unuz sapmalar� yap�m resmi antedininsa� üst biti�i�ine çizdi�iniz tolerans antedineyaz�n�z (�ekil 3.1, 3.5 ve 3.6).� Bu modülün “Yap�m Resmi AntedininHaz�rlanmas� ve Doldurulmas�” konusunabak�n�z.

51

51

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RMEA�a��daki testte çoktan seçmeli 8 soru bulunmaktad�r. Do�ru ��kk� yuvarlak

içerisine alarak cevapland�r�n�z. Süreniz 10 dakikad�r.

ÖLÇME SORULARI

S-1) “Mil Yata��”n�n üretilmesi için gerekli bilgileri kapsayan teknik resmi çizilmi�tir. Buresme a�a��daki seçeneklerden hangisi isim olarak verilmelidir?

A) Mil Yata��’n�n Yap�m ResmiB) Mil Yata��’n�n Perspektif ResmiC) Mil Yata��’n�n Geometrik ResmiD) Mil Yata��’n�n Tolerans Resmi

S-2) “Mil’in Yap�m Resmi”nde a�a��daki seçeneklerden hangisi bulunmal�d�r?

A) DivizörB) KesiciC) Görünü�D) Rayba

S-3) “Makara’n�n Yap�m Resmi”nde a�a��daki seçeneklerden hangisi bulunmamal�d�r?

A) KesitB) KesiciC) Görünü�D) Ölçülendirme

S-4) “Gövde” parças�n�n yap�m resmini ölçülendirirken a�a��daki seçeneklerden hangisineuygun davran�lmal�d�r?

A) Rasgele yap�lmal�d�r.B) Standartlara uyulmamal�d�r.C) Her yere tolerans verilmelidir.D) Ölçü tekrar�ndan kaç�n�lmal�d�r.

S-5) “Kasnak” parças�n�n yap�m resminde delikler bulunmaktad�r. Bunlar�n daha iyianla��lmas� ve ölçülendirilmesi için, ne yap�lmas� gerekir?

A) Kesit al�nmal�d�r.B) Tolerans verilmelidir.C) Yüzey kaliteleri belirtilmelidir.D) Yaz�lar yaz�lmal�d�r.


52

52

S-6) “Düz Di�li Çark” parças�n�n yap�m resmi antedi en az kaç milimetre uzunlu�undaolmal�d�r?

A) 160B) 170C) 200D) 210

S-7) “Mil”in “Yatak” parças�na s�k� tak�lmas� gerekti�ini belirtmesi için; yap�m resminde,ne yap�lmal�d�r?

A) Yaln�z kesit al�nmal�d�r.B) Görünü�leri yeterlidir.C) Tolerans verilmelidir.D) Sadece ölçülendirme yap�lmal�d�r.

S-8) “Gövde”nin yap�m resmi antedine gereç olarak DDL yaz�lm��t�r. Bu k�saltman�naç�n�m� a�a��daki seçeneklerden hangisidir?

A) Demir Döküm ListesiB) Lehimli Dökme DemirC) Dökme Demirli L parçaD) Lamel grafitli Dökme Demir

53

53


A�a��da perspektif resmi verilen “Mil” parças�n�n imalat öncesi parça yap�m resminiçiziniz.

� Uygun ölçek ve ka��t seçiniz.� Parçaya ait görünü�leri –gerekiyorsa kesit alarak- çiziniz.� Ölçülendiriniz. (Eksik ölçülendirme yapmay�n�z. Ölçü tekrar�ndan kaç�n�n�z.)� Yüzey kalite i�aretlerini resimde gösteriniz:

� Çap� 12 olan k�s�m ince tornalam��t�r.� Çap� 17 olan sa�daki bölüm ise orta kalitede

tornalanm��t�r.� Geriye kalan yüzeyler ise kaba tornalanm��t�r.

� Tolerans de�erlerini resmi ölçülendirirken gösteriniz.� Çap� 12 olan k�s�m h6, çap� 17 olan sa�daki k�s�msa h9

toleransl�d�r.� Çap 27 olan k�sm�n silindiriklik tolerans� 0,01’ dir.� Parçan�n gereci C 10’ dur.

� Antet bilgilerini yaz�n�z.� Süreniz 60 dakikad�r.


54

54

PERFORMANS TEST� KONTROL L�STES�

Faaliyet Ad�:Amaç:

Ad� ve Soyad�:

Yap�m Resmi ÇizmekTeknik kural ve standartlar�na uygun olarak imalat parça yap�m resmiçizebileceksiniz………………………………………………………



DE�ERLEND�RME KR�TERLER� EVET HAYIR1 �� önlü�ünü giydi mi?2 Çizim araç-gereçlerini eksiksiz haz�rlad� m�?3 Çizim araç-gereçlerinin ve ortam�n temiz olmas�n� sa�lad� m�?

4 �� parças�n�n �ekline ve çal��ma konumuna göre bak�� yönübelirledi mi?

5 Seçilen bak�� yönüne göre görünü� say�s�n� tespit etti mi?

6 Çizilecek yap�m resminin boyutuna göre standart ölçek veka��t seçti mi?

7 Seçilen ölçe�e göre ka��t üzerine yap�m resminin yerle�implan�n� yapt� m�?

8 Görünü�lerde aç�klama ve ölçülendirme gereken k�s�mlar içinkesit düzlemi belirledi mi?

9 Kesit düzlemine göre ve TS 10849 numaral� standard� dikkatealarak kesit görünü�ü veya görünü�leri çizdi mi?

10 Çizilen kesit görünü�ü veya görünü�leri standartlara uygunolarak tarad� m�?

11 Görünü�leri TS 11398 standard�na göre ölçülendirdi mi?

12 Üretim yöntemine göre i� parças�n�n yüzeyinde olu�an yüzeykalitelerini TS 2040 ISO 1302 standard�ndan seçti mi?

13 Seçilen yüzey kalite de�erlerini çizilen resimdeki ilgiliyerlerde TS 11397 ve TS 11398’ e göre gösterdi mi?

14�� parças�n�n çal��ma durumuna uygun al��t�rma tolerans�n� vetoleranslar�n� belirleyip çizilen resmin ilgili yerlerinde TS1845’e göre gösterdi mi?

15�� parças�n�n �ekline ve konumuna uygun tolerans� veyatoleranslar� belirleyip çizilen resmin ilgili yerlerinde TS1304’e göre gösterdi mi?

16 �� parças�na uygun olan tek parça yap�m resmi antedini çizdimi?

17 Çizilen tek parça yap�m resmi antedini i� parças�na uygunolarak eksiksiz doldurdu mu?

55

55

18 Tek parça yap�m resmi antedinin sa� üst biti�i�ine al��t�rmatolerans� antedi çizdi mi?

19 Yap�m resminde verilen al��t�rma toleranslar�na ait sapmade�erlerini TS 1845’e göre buldu mu?

20 Bulunan sapma de�erlerini tolerans antedine yazd� m�?21 ��leri tek ba��na yapabildi mi?22 ��i istenen sürede bitirebildi mi?TOPLAM:DÜ�ÜNCELER:………………………………………………………………..

DE�ERLEND�RME

Arkada��n�z kontrol listesindeki davran��lar� s�ras�yla uygulayabilmelidir.Uygulayamad�� davran��tan di�er davran��a geçmek eksik ö�renmeye neden olaca��ndanfaaliyeti tekrar etmesini isteyiniz.

56

56

CEVAP ANAHTARLARIÖ�RENME FAAL�YET� 1 CEVAP ANAHTARI

Ö�RENME FAAL�YET� 2 CEVAP ANAHTARI

Ö�RENME FAAL�YET� 3 CEVAP ANAHTARI

DE�ERLEND�RMECevaplar�n�z� cevap anahtar�yla kar��la�t�r�n�z ve do�ru cevap say�n�z� belirleyerek

kendinizi de�erlendiriniz. Yanl�� cevaplad��n�z konularla ilgili ö�renme faaliyetlerinitekrarlay�n�z.

1 C2 D3 B4 D5 D6 A7 B8 A9 D

1 B2 D3 A4 D5 D6 C7 B8 A9 D

1 A2 D3 B4 D5 A6 B7 C8 D

CEVAP ANAHTARLARI

57

57

MODÜL DE�ERLEND�RME

YETERL�K ÖLÇME

A�a��da perspektif resmi verilen “Mafsal” parças�n�n

� �malat öncesi kroki yap�m resmini uygun ka��da çiziniz.

-Yüzey kalite i�aretleri:

Çap� 30 olan delik raybalanm��,

Çap� 15 olan delikler matkapla delinmi�,

Geriye kalan yüzeyler ise dökümden ç�kt�� gibi kalacakt�r.

-Tolerans de�erleri:

Çap� 30 olan delik H7 toleransl�d�r.

Çap 30 olan deli�in dairesellik tolerans� 0,02’ dir.

-Parçan�n gereci DDL 18’ dir.

� �malat öncesi parça yap�m resmini çiziniz.

-Üstte kroki için verilen bilgileri ve i�lemleri dikkate al�n�z.

Süreniz 90 dakikad�r.


58

58

DE�ERLEND�RME ÖLÇE��

Modülün Ad�:Amaç:

Ad� ve Soyad�:

Kroki, Perspektif ve Yap�m ResmiGerekli ortam sa�land��nda bu modül ile kroki, perspektif çizimler veimalat parça yap�m resimlerini tekni�ine uygun çizebileceksiniz.…………………………………………………………………...

AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekle�tirirken a�a��daki dereceleme ölçe�ini ö�retmeninizdolduracakt�r. Sadece ilgili alan� doldurunuz.

A�a��da listelenen davran��lar� ö�rencide gözleyemediyseniz (0), zay�f niteliktegözledinizse (1), orta düzeyde gözlediyseniz (2) ve iyi nitelikte gözledinizse (3) rakam�n�nalt�ndaki ilgili kutucu�a X i�areti koyunuz.

DE�ER ÖLÇE��DE�ERLEND�RME KR�TERLER�0 1 2 3

1 �� önlü�ünü giyme ve gerekli güvenlik önlemlerini alma

2 Kroki çizmek için gerekli çizim araç ve gereçleri (kalem, silgi,kareli ka��t) kullanma

3 �� parças�n�n �ekline göre bak�� yönünü ve yeterli görünü�say�s�n� belirleme

4 Seçilen bak�� yönüne göre yeterli görünü�ü veya görünü�leriserbest elle çizme

5 Krokiyi çizerken TS 88’ de belirtilen çizgi çe�itlerini kullanma

6 Belirlenen kesit düzlemine ve TS 88’ de verilen kurallara görekesit görünü�ü veya görünü�leri serbest elle çizme

7 Çizilen kesit görünü�ü veya görünü�leri standartlara uygunolarak serbest elle tarama

8 Krokisi çizilen i� parças�n� ölçülendirme

9 Ölçme araçlar�yla i� parças� üzerinden ölçüleri do�ru alma vekroki üzerine eksiksiz yazma

10 TS 2040 ISO 1302 standard�na uygun olarak yüzey kalitede�erlerini seçme

11 Kroki üzerine yüzey i�leme i�aretlerini TS 11397 ve TS 11398standard�na uygun olarak çizme

12�� parças�n�n boyutuna ve al��t�rmas�na uygun toleranslar�belirleme ve çizilen krokinin ilgili yerlerinde TS 1845’e göregösterme

13�� parças�n�n �ekline ve konumuna uygun toleranslar�belirleme ve çizilen krokinin ilgili yerlerinde TS 1304’e göregösterme

14 Krokiye uygun olan tek parça yap�m resmi antedi çizme veeksiksiz doldurma

15 Teknik resim çizim ortam�n� ve çizim araç gereçlerinihaz�rlama

59

59

16 Krokisi çizilen parçan�n �ekline ve boyutuna uygun ölçek veka��t seçme

17 Ka��d� masaya ba�lama ve çizim araç-gereçleriyle çerçeveçizme

18 Krokiden yaralanarak çizim araç-gereçleriyle parçan�ngörünü�lerini ka��da yerle�tirme ve çizme

19 Krokiden yaralanarak çizim araç-gereçleriyle parçan�ngörünü�lerini ölçülendirme

20 Krokiden yaralanarak çizim araç-gereçleriyle yüzey kalitede�erlerini parçan�n görünü�leri üzerinde gösterme

21 Krokiden yaralanarak al��t�rma ve boyut toleranslar�n�parçan�n ölçüleri üzerinde gösterme

22 Krokiden yaralanarak �ekil ve konum toleranslar�n� parçan�ngörünü�leri üzerinde gösterme

23Krokiden yaralanarak i� parças�na uygun tek parça yap�mresmi antedi çizim araç-gereçleriyle çizme ve eksiksizdoldurma

24 Yap�m resminde verilen al��t�rma toleranslar�na ait sapmade�erlerini çizelgelerden bulma ve tolerans antedine yazma

25 ��leri tek ba��na yapabilme

26 ��i istenen sürede bitirebilme

TOPLAM:

DÜ�ÜNCELER:………………………………………………………………..

DE�ERLEND�RME

Ö�renci derecelendirme ölçe�i listesindeki davran��lar� s�ras�yla uygulayabilmelidir.Hangi davran��tan 0 ve 1 de�er ölçe�ini i�aretlediyseniz o konuyla ilgili faaliyeti tekraretmesini isteyiniz.

60

60


� Alm�� oldu�unuz e�itimle kroki, perspektif ve yap�m resmi çizimi yöntemlerini

ö�renmi� oldunuz. Edindi�iniz bu bilgi ve tecrübeleri “Makine Teknolojisi”

alan�nda üretim yapan bir i�letmede çal��arak peki�tirebilirsiniz.

� Size verilen i� parças�n�n krokisini ve yap�m resmini çizebilmelisiniz. Ayr�ca i�

parçalar�na ait iki boyutlu verilen resimlerden (görünü�ler) üç boyutlu (perspektif)

resimleri dü�ünebilmeli ve çizebilmelisiniz. Anlayamad��n�z bir nokta olursa

konuyla ilgili faaliyeti tekrar ediniz.

� Performans testindeki i�lemleri yapabilirseniz bu modülü ba�ar�yla tamamlars�n�z.

Böylece bu modülle ilgili tam ö�renmeyi sa�layarak di�er modüle geçebilirsiniz.

� Farkl� i� parçalar� üzerinde modüle ait konular� i�lemeniz bilgilerinizin peki�mesini

ve ba�ar�n�z�n artmas�n� sa�layacakt�r.

� Ölçme sorular� ve performans testinden ba�ar�l� olamazsan�z bu modülü tekrar

etmeniz sizin için daha yararl� olacakt�r.

61

61

KAYNAKLAR� BORA Halil ve �en, �. Zeki, Bilgisayar Destekli Çizim Uygulama

Örnekleri. �stanbul: Ege Bas�m, 2004.

� DEDE Tar�k, F�r�n �çerisinde ve Mutfakta Çok Amaçl� Kullan�labilenCam Kaplar�n (Borcam) Kal�plar�n�n Üretim A�amalar� ve BilgisayarDestekli Tasar�m�. �stanbul: Yüksek Lisans Tezi, 1997.

� EFEO�LU Mustafa, Yüksel Karata� ve Mehmet Konar,MakineRessaml�� Atölye ve Teknoloji I Temel Ders Kitab�. �stanbul: MEB,Birinci Bask�, Serler Bas�m, 2003.

� GÖZAYDIN, Prof. Dr. Nevzat, Prof. Dr. �smail Parlat�r ve Prof. Dr. HamzaZülfikar. Okul Sözlü�ü. Ankara: Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu TürkDil Kurumu yay�nlar�: 603, 1997

� ÖZÇ�L�NG�R Nail ve �en, �. Zeki Teknik Resim Temel Bilgiler. �stanbul:Ege Reklam Bas�m Sanatlar� Tesisleri, 2002.

� ÖZÇ�L�NG�R Nail ve �en, �. Zeki. Temel Teknik Resim. �stanbul: Derskitaplar� Anonim �irketi, 1994.

� ÖZÇ�L�NG�R Nail ve �en, �. Zeki.Makine Resmi. �stanbul: Ege ReklamBas�m Sanatlar� Tesisleri, 2004.

� Türk Standartlar� Enstitüsü’nün konularla ilgili standartlar�.

KAYNAKLAR

Ç ndek ler - ikiteknik.com · teknik resim çizim ortam ,resimmasas ,örnekmodel parçalar, çizim...

Documents