ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΟΥΔΑΣΤΑΞΗ : Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΜΗΜΑ: Β2

Θέμα : «Το παιχνίδι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».

Συμμετέχοντες Μαθητές:

Κοκκότης ΆγγελοςΚοκολάκης Μανώλης

Κοντομανώλη ΣταυριάνναΚουτσοποδιώτη Όλγα

Λαμπρόπουλος ΠαναγιώτηςΛελεδάκη Ελένη

Λενταράκης ΛευτέρηςΜαλακάσης Ιωσήφ

Μανιουδάκη ΔήμητραΜαυράκη Ισμήνη

Μελιδονιώτης Αλέξανδρος Μουμούρη Παναγιώτα

Μπαντουράκης ΛευτέρηςΜπέμπης Γιώργος

Νικηφόρος Μανώλης Πανανάκης Μιχάλης Πανανουδάκη ΕλπίδαΜπουρδάκη Βιργινία

Επιβλέπων καθηγητής : Χασουράκης Ευάγγελος ΠΕ 01 Θεολόγος

Σούδα, Ιανουάριος 2013

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος …………………………………………………………….…3Κεφάλαιο 1 ο ………………………………………………..………..…4 Ορισμός, ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του παιχνιδιού.Α. Αρχαιότητα – Βυζάντιο- Τουρκοκρατία- Νεώτερη Ελλάδα.

Β. Το παιχνίδι σήμερα.

Γ. Τα παραδοσιακά παιχνίδια στην Ελλάδα.

Δ. Παραδοσιακά παιχνίδια εξωτερικού.

Κεφάλαιο 2 ο …………………………………………………….…….30Περιγραφικά στοιχεία παιχνιδιού. Α. Θεωρίες για το παιχνίδι.Β. Κανόνες παιχνιδιών.Γ. Είδη παιχνιδιών.Δ. Τύποι παιχνιδιών.Ε. Κατηγορίες παιχνιδιών.

Κεφάλαιο 3 ο ……………………………………………………….….35Το παιχνίδι στην παιδαγωγική επιστήμη -Κοινωνιολογικές προεκτάσεις.Α .Η παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού.

Β. Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη του παιδιού.

Γ. Κοινωνικές και συναισθηματικές αξίες του παιχνιδιού.

Δ. Το παιχνίδι ανάλογα με το φύλο, την ηλικία.

Κεφάλαιο 4 ο …………………………………………………….…….42Παιχνίδι και τεχνολογία

Α. Τι είναι τα διαδικτυακά παιχνίδια.

Β .Ποιες είναι οι διαφορές τους με τα μη διαδικτυακά παιχνίδια και για ποιο λόγο είναι τόσο δημοφιλή.

Γ. Τι τύπους παικτών συναντά κανείς και πως διαμορφώνονται τα κίνητρα τους.

Δ. Εθισμός στα σύγχρονα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Επίλογος …………………………………………………………….….47Παράρτημα ………………………………………...…………………..49Βιβλιογραφία ……………………………………………………...…...58

2

Πρόλογος

Το παιχνίδι είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Είναι τρόπος λειτουργίας του ανθρώπινου όντος που του επιτρέπει να μάθει, να λειτουργήσει, να δημιουργήσει, να ζήσει με άλλους, να συνεχίσει να είναι περίεργος για τον κόσμο, να έχει επιθυμία να ανακαλύψει και ταυτόχρονα να προχωρήσει. Η Ερευνητική Εργασία θα μας βοηθήσει να γνωρίσουμε πως είναι να συνεργαζόμαστε σε ομάδες, έχοντας ένα θέμα και στη συγκεκριμένη περίπτωση «το παιχνίδι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα». Ο στόχος της εργασίας μας ήταν να διερευνήσουμε το παιχνίδι σε διάφορες χρονικές περιόδους και τοποθεσίες. Προσπαθήσαμε να δώσουμε, μέσα από την έρευνά μας, απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα: τι είναι το παιχνίδι, ποια είναι η ιστορία του παιχνιδιού, πως έχουν αλλάξει τα παιχνίδια στη διάρκεια των ετών, ποια είναι η σχέση των παιχνιδιών με τις διάφορες κοινωνίες και πολιτισμούς, ποιοι είναι οι κανόνες – κατηγορίες - μορφές παιχνιδιού, ποιες είναι οι θεωρίες σχετικά με το παιχνίδι, αν υπάρχουν διαφορές στα παιχνίδια - ανάλογα με το φύλο, γιατί παίζουμε παιχνίδια, τι ρόλο παίζει το παιχνίδι στη ζωή μας, ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι ενήλικες στο παιχνίδι των παιδιών, ποια είναι η σχέση του παιχνιδιού με τον υπολογιστή.

Κεφάλαιο 1ο : Ορισμός, ιστορική αναδρομή και εξέλιξη του παιχνιδιού.

3

Παιχνίδι, παιγνίδιο ή παίγνιο αποκαλείται μια δομημένη δραστηριότητα που έχει ως σκοπό την ψυχαγωγία ή ασκείται σαν εκπαιδευτικό εργαλείο. Το παιχνίδι διαφέρει από την εργασιακή απασχόληση και την τέχνη, για τους παρακάτω λόγους. Η εργασία έχει σαν κύριο σκοπό την ανταμοιβή, ενώ μέσα από την τέχνη, εκφράζονται στοιχεία αισθητικής και ιδεολογίας. Ωστόσο, ο διαχωρισμός δεν είναι απόλυτος, αφού πολλά παιχνίδια εμπεριέχουν το στοιχείο της εργασίας και της τέχνης.

Κύριοι παράγοντες του παιχνιδιού είναι οι κανόνες, τα επιτεύγματα, η πρόκληση και η αλληλεπίδραση. Τα παιχνίδια, γενικά, υποβάλλουν τον παίκτη σε μια ψυχική ή σωματική διέγερση, ή πολλές φορές και τα δύο. Πολλά παιχνίδια βοηθάνε στην ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων, μπορεί να έχουν τη μορφή άσκησης ή να έχουν εκπαιδευτικό, προσομοιωτικό ή ψυχολογικό χαρακτήρα.

Τα παιχνίδια μαρτυρούνται από το 2600 π .Χ. Είναι παγκόσμιο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας και παρατηρούνται σε όλους τους πολιτισμούς.

Α. Στην αρχαιότητα

Το παιχνίδι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη ελληνική κοινωνία. Από την αρχαιότητα ως και στις μέρες μας έχει βοηθήσει τα παιδιά του λαού μας, να ξεπεράσουν πολλές δύσκολες καταστάσεις και να υπάρχουμε ως σήμερα.

4

Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στο ρόλο του παιγνιδιού. Το είχαν σαν μέσο αυτοαγωγής. Αυτοί πρώτοι κατάλαβαν την αξία των ομαδικών παιχνιδιών και πίστευαν ότι με αυτά πραγματοποιείται η τελειοποίηση του ανθρώπου. Γι’ αυτό τα εντάξανε στο πρόγραμμα αγωγής των παιδιών. Θεωρούσαν όμως ότι ήταν σημαντικά και για τους μεγάλους. Έτσι και οι μεγάλοι αφιέρωναν μεγάλο μέρος από τον ελεύθερο χρόνο τους σε ομαδικά παιγνίδια και σε αγώνες. Στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν πολλά ομαδικά παιγνίδια . Τα έπαιζαν στο δρόμο και στις αυλές, και πάντα υπήρχαν κανόνες ,που όλοι έπρεπε να τηρούν πιστά. Γι’ αυτό, επίσης, έλεγαν πως το παιγνίδι είναι ένα μεγάλο αγαθό. Αναπτύσσει την συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα, μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνες-νόμους του παιγνιδιού και έτσι, όταν μεγαλώσουν, να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους.

5

Ο Πλάτωνας τόνιζε την ανάγκη να αφήνουν τα παιδιά να παίζουν ως τα έξι τους χρόνια, με όποια παιγνίδια ήθελαν και όπως ήθελαν. Τόνιζε όμως πως θα έπρεπε να έχουν κάποια κατεύθυνση , έτσι ώστε μέσα από αυτά να προσανατολίζονται προς την εκμάθηση κάποιου επαγγέλματος.

Ο Αριστοτέλης συμβούλευε τους γονείς να δίνουν όσο γίνεται πιο πρωτότυπα παιγνίδια, για να αφοσιώνονται σ’ αυτά και να ενοχλούν λιγότερο και ταυτόχρονα να αναπτύσσουν δημιουργική φαντασία.

Ο Ιπποκράτης συμβούλευε τους μεγάλους να τρέχουν με τον κρίκο, (το σημερινό στεφάνι, το τσέρκι), για να διατηρήσουν τη φόρμα τους και τους μικρούς για να παίξουν.

Ο Πολυδεύκης στο «Ονομαστικό» του περιγράφει πενήντα ομαδικά παιγνίδια και αναφέρεται σε παιγνίδια που έπαιζαν τα αγόρια και αυτά που έπαιζαν κορίτσια. Στα υπαίθρια ομαδικά παιγνίδια, όπως κυνηγητό, κρυφτό, τόπι, στεφάνι, κότσια, σβούρα, έπαιζαν αγόρια. Τα κορίτσια παίζανε μέσα στο σπίτι με πήλινες ή κέρινες «πλαγγόνες» (κούκλες),που τις έντυναν με ρούχα. Ακόμα έπαιζαν με τόπια, στεφάνια, μικροσκοπικά είδη νοικοκυριού. Στην Αρχαία Ελλάδα, πίστευαν ότι το παιχνίδι καλλιεργεί το σώμα αλλά και το πνεύμα. Θεωρούνταν βασικό στοιχείο της ζωής όλων των παιδιών και αναγκαίο για την σωστή ανατροφή τους. Πίστευαν ότι όταν ο άνθρωπος σταματούσε να παίζει, άρχιζε να γερνά.

Εξέλιξη κάποιων παιχνιδιών από τα αρχαία χρόνια ως σήμερα.

ΑΡΧΑΙΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Χάλκη Μύια Τυφλόμυγα Πολλές φορές τα παιδιά χτυπούσαν με τις ζώνες τους αυτόν που τους κυνηγούσε .

Ακινητίνδα Αγαλματάκια Στην Αρχαία Ελλάδα απλά δεν υπήρχε ένα

6

παιδί μπροστά από τα άλλα ( παίζονταν ομαδικά).

Πεντέλιθα Πεντόβολα Δεν υπάρχουνΑσκωλιασμός Ασκί Ισορροπία σε ασκί

αλειμμένο με λάδι. Παίζεται ακόμα στην Ήπειρο.

Η σκαπέρδα Διελκυστίνδα Παιχνίδι δύναμης που παίζεται και σήμερα σε ομάδες

Χρήση υλικών στην Αρχαία Ελλάδα Χρησιμοποιούνταν τα εξής υλικά :Ξύλο, πηλός, κερί, γύψος, ελεφαντόδοντο, κοράλλια, σίδερο, χαλκός, πέτρα.

7

Πώς και γιατί έχουν αλλάξει τα παιχνίδια. Μετά από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας, το παιχνίδι

παράκμασε σαν κοινωνικός θεσμός. Οι πόλεμοι και οι έριδες μεταξύ των λαών οδήγησαν σε αυτό. Μέσα στους αιώνες που πέρασαν άλλαξε και η αντιμετώπιση των παιχνιδιών από τους ανθρώπους. Μόνο έπειτα από πολλά χρόνια, στην εποχή του Βυζαντίου το παιχνίδι γνώρισε ξανά δόξα σε όλο της το μεγαλείο. Ακολούθησε η κατάκτηση της Ελλάδας από τους Τούρκους και το παιχνίδι διαγράφεται από την ιστορία για άλλους τέσσερις αιώνες. Αλλά αφού απελευθερώνεται η Ελλάδα οι γνώμες για το παιχνίδι ποικίλουν και το ίδιο παραμένει μετέωρο. Μόνο στις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα αρχίζει να εκτιμάται ξανά η πραγματική αξία του παιχνιδιού στην Ελλάδα, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μερικά Επιπλέον στοιχεία για το παιχνίδι στην Αρχαία Ελλάδα.Την επιθυμία των πιτσιρικάδων να δείξουν πως έχουν μεγαλώσει

και μιμούνται τους μεγάλους ικανοποιούσε ένα μικρό αμαξάκι με ρόδες (αντίγραφα εκείνων που χρησιμοποιούσαν οι νέοι στους αγώνες), που έσερναν άλλοτε σκύλοι και μικροκαμωμένα άλογα και άλλοτε τα ίδια τα παιδιά, όπως φαίνεται από παραστάσεις αγγείων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Και όταν δεν υπήρχε αμαξάκι, ένα καλάμι μεταμορφωνόταν μέσα από τα παιδικά μάτια σε άλογο, παιχνίδι γνωστό ως «κάλαμον περιβήναι», που έως και ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αγησίλαος έπαιζε με τα εγγόνια του.

Τα κορίτσια αντίστοιχα έπρεπε να εκπαιδευτούν στον ρόλο της μητέρας από μικρή ηλικία και γι' αυτό δεν αποχωρίζονταν τις κούκλες τους, τις πλαγγόνες, που εμφανίστηκαν κατ’ άλλους ερευνητές τον 10ο και σύμφωνα με άλλους τον 6ο αι. π. Χ. και αρχικά ήταν ακίνητες. Έφεραν δε, διαφορετικά ονόματα, ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους. Ονομάζονταν νύμφες και κόρες όταν ήταν φτιαγμένες από κερί ή πηλό και είχαν συμβολικό χαρακτήρα. Κοροκόσμια ή κοράλλια οι καμωμένες από κερί, πηλό ή γύψο και γλυνές οι φιλοτεχνημένες σε ελεφαντόδοντο ή ξύλο. Εκείνες, ωστόσο, που είχαν τη δυνατότητα να κινούνται με τη βοήθεια συρμάτων - σαν τις σημερινές μαριονέτες - τις ονόμαζαν «νευρόσπαστα».

Συχνά αναφέρονται και ως «δαίδαλα», αφού οι κούκλες με κινητά μέλη αποδίδονταν στον σπουδαίο τεχνίτη της Κνωσού, Δαίδαλο. Τέτοιες κούκλες μπορεί να δει κανείς στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στο Βρετανικό Μουσείο και το Μουσείο του Λούβρου, όπως και σε επιτύμβιες στήλες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά.

8

Τα κορίτσια πριν από τον γάμο τους έπρεπε να θυσιάσουν στη θεά Αρτέμιδα τα παιχνίδια τους, ως σύμβολα της αγνότητάς τους που σε λίγο θα αποτελούσε παρελθόν, ενώ αν πέθαιναν πριν παντρευτούν, τα παιχνίδια συνόδευαν τις μικρές ιδιοκτήτριές τους στον τάφο.

Στο Βυζάντιο

Στα χρόνια του Βυζαντίου και μέχρι το 9ο μ.Χ. αιώνα δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για τη θέση του παιγνιδιού και της άσκησης μέσα στη τότε κοινωνία. Αν και γνωρίζουμε ότι δεν είχαν την θέση που κατείχαν στην αρχαιότητα, στο Βυζάντιο από συνήθεια, και για λόγους ψυχαγωγικούς και παραδοσιακούς ασκούνταν και έπαιζαν παιδικά και πνευματικά παιγνίδια. Μελέτες που έγιναν για τη θέση του παιγνιδιού στη ζωή των Βυζαντινών δείχνει ότι, μετά τον 11ο μ.Χ. αιώνα, το χρησιμοποιούσαν για δημιουργία ανθρώπινων χαρακτήρων.

Στην εκπαίδευση, η Φυσική Αγωγή δεν υπήρχε, γεγονός που οφείλονταν στο ότι η εκπαίδευση ήταν καθαρά εκκλησιαστική, και πολλοί νέοι πήγαιναν στα μοναστήρια. Από τα άλλα όμως παιδιά το παιγνίδι δεν έλειπε . Τα αγόρια συνήθως έπαιζαν στις αυλές και στις αλάνες της γειτονίας παιγνίδια όπως η 16άρα, κρυφτό, κυνηγητό, τσιλίκι, γουρούνα, τυφλόμυγα, αλώνι, μήλο και άλλα, και τα κορίτσια με τις κούκλες στο σπίτι.

Στην τουρκοκρατία

Οι πληροφορίες που έχουμε για την εποχή αυτή είναι, ότι επρόκειτο για παιχνίδια που άλλα είχαν αρχαιοελληνικές ρίζες, άλλα βυζαντινές και άλλα από άλλες εθνικότητες. Ο χώρος που έπαιζαν ήταν το αλώνι. Μερικά από τα παιγνίδια ήταν το κλέφτικο (το κρυφτό ), ο πετροπόλεμος, η ξιφομαχία, το κυνηγητό. Υπήρχαν υπαίθρια παιγνίδια και για τα κορίτσια όπως η μέλισσα, το κουτσό το μήλο, η πινακωτή, η τυφλόμυγα, το τσιλίκι.

Νεώτερη Ελλάδα

Στους νεώτερους χρόνους τα παιγνίδια έπαιξαν σπουδαίο ρόλο για τα παιδιά του λαού μας. Τα χρόνια της Κατοχής (1940 – 44), οι ελλείψεις σε ρούχα και τρόφιμα, η εξαθλίωση και η φτώχια κυριαρχούσαν σ’ όλη τη χώρα. Τα παιδιά ήταν αδύνατα, καχεκτικά, ρακένδυτα, και ψειριασμένα, και ζούσαν με το φόβο του θανάτου. Κατάφεραν να επιβιώσουν χάρη στη λιγοστή τροφή, που τους εξασφάλιζαν όπως μπορούσαν οι γονείς τους, και με το παιγνίδι. Το παιγνίδι τα έκανε να ζουν και να νιώθουν, για όσο διαρκούσε αυτό,

9

ελεύθερα και ανέμελα από τα προβλήματα, τα γέμιζε με θάρρος, αυτοπεποίθηση, και χαρά. Από την άλλη, μέσα από την κίνηση διασφάλιζαν, όσο αυτό ήταν δυνατό, την καλή τους υγεία και την ομαλή ανάπτυξη του σώματός τους.

Αργότερα, μεταπολεμικά, οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες και τα παιδιά από πολύ μικρά αναγκάζονταν να εργαστούν, για να συνεισφέρουν στην οικογένεια. Όμως παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν κατάφερναν συχνά, με την πρώτη ευκαιρία , να ξεκόψουν από τη δουλεία και να παίξουν με τους συνομήλικους τους, στο δρόμο. Με το παιγνίδι ξεχνούσαν για λίγο τα προβλήματα και τις δυσκολίες, χαλάρωναν, διασκέδαζαν και έτσι κατάφερναν να μην χάσουν το κουράγιο τους και την αισιοδοξία τους για την ζωή και ένα καλύτερο αύριο.

Β. Το παιχνίδι σήμερα

Σήμερα αν και οι αλάνες, κυρίως στις πόλεις, έχουν μειωθεί ως εξαφανιστεί, τα παιδιά χαίρονται όταν βρίσκουν χώρο για να παίξουν, να τρέξουν, να κινηθούν. Δυστυχώς η εύρεση χώρου δεν είναι εφικτή στις σύγχρονες πόλεις. Τα κτίσματα και οι δρόμοι δεν βοηθάνε το παιδί και το παιγνίδι. Τα πάρκα και τα αθλητικά κέντρα, όπου υπάρχουν, είναι οι μόνοι χώροι όπου μπορούν να παίξουν. Το πρόβλημα της μη ύπαρξης χώρων για παιγνίδι, έχει σαν αποτέλεσμα τα παιδιά να ασχολούνται με ηλεκτρονικά παιγνίδια και να καθηλώνονται στο σπίτι, να μην κινούνται όσο θα ήθελαν και θα έπρεπε, να γίνονται οκνηρά, μοναχικά, με προβλήματα βάρους, κατά μεγάλο ποσοστό, και κοινωνικότητας. Αιχμάλωτα πια στις ηλεκτρονικές αλάνες τα παιδιά πιστεύουν ότι ο υπολογιστής τους προσφέρει γνώση και ψυχαγωγία. Το φορτωμένο πρόγραμμά τους από τα σχολικά μαθήματα και από άλλες επιμορφωτικές δραστηριότητες, τα έχουν κάνει να στερούνται και να απολαμβάνουν λιγότερο το παιχνίδι.

Η τηλεόραση αντικαθιστά το παιχνίδι, με παιδικά προγράμματα, κινούμενα σχέδια, βιντεοπαιχνίδια, DVD, που συρρικνώνουν την κρίση και ακρωτηριάζουν τη φαντασία των παιδιών. Βομβαρδισμένα από τις διαφημίσεις της, κολλημένα στο σπίτι με παιχνίδια περιττά τις περισσότερες φορές απομονώνονται, αποξενώνονται, γίνονται παχύσαρκα, υπερκαταναλωτικά.

Το μεγάλο ερώτημα είναι τι μπορούν οι γονείς να κάνουν γι' αυτό; Συμπαράσταση, παρακίνηση, προώθηση της αυτενέργειας και της πρωτοβουλίας του παιδιού, περισσότερη διαλεκτική και συναισθηματική επικοινωνία μαζί τους, είναι παράγοντες που θα βοηθήσουν τα παιδιά να βγουν από το αδιέξοδο. Επιτραπέζια παιχνίδια με τη συμμετοχή των

10

γονιών ή κάθε είδους ομαδικό παιχνίδι, θα τους δώσει ευχαρίστηση, υπευθυνότητα, και τόνωση της αυτοπεποίθησης.

Μια πρόσφατη παγκόσμια μελέτη σε ερωτήματα που έθεσαν σε παιδιά και σε γονείς έδειξε ότι το 73% των παιδιών θα προτιμούσαν να παίζουν με τους γονείς τους, το 45% των γονέων πιστεύουν ότι δεν έχουν αρκετό χρόνο για να ασχοληθούν με τα παιδιά τους, το 46% των γονιών νιώθει αισθήματα ενοχής, επειδή δεν ξοδεύουν αρκετό χρόνο μαζί τους.

Γ. Τα παραδοσιακά παιχνίδια στην Ελλάδα1) Αμπάριζα

Το παιχνίδι παίζεται όπως τα "σκλαβάκια", μόνο που εδώ, αντί για γραμμές, ορίζουμε δύο αφετηρίες, τις "αμπάριζες". Όταν ο παίκτης βγαίνει από την αφετηρία, φωνάζει "παίρνω αμπάριζα και βγαίνω!" δηλώνοντας το πλεονέκτημά του απέναντι στους αντιπάλους του, που έχουν βγει πρώτοι. Όσους "σκλαβώνουμε", τους βάζουμε πίσω από την "αμπάριζα" και μπορούν να ελευθερωθούν μόνο αν κάποιος συμπαίκτης τους καταφέρει να τους αγγίξει. Σκοπός μας είναι να "σκλαβώσουμε" όλους τους αντιπάλους ή να ακουμπήσουμε την αντίπαλη "αμπάριζα" χωρίς να μας πιάσουν, οπότε τελειώνει και το παιχνίδι.

2) Η Καττόμουγια ή Τυφλόμυγα Η τυφλόμυγα παίζεται από δύο παιδιά και πάνω. Στην αρχή όλοι

τραβάνε έναν κλήρο για να δούνε ποιος θα τα φυλάει. Αυτός κλείνει τα μάτια του με ένα μαντήλι ώστε να μη βλέπει και οι υπόλοιποι τον περιφέρουν σε διάφορες κατευθύνσεις ώστε να χάσει τον προσανατολισμό του. Εν τω μεταξύ τα παιδιά την ώρα που τον περιφέρουν αλλάζουν τη θέση που είχαν στην αρχή δηλαδή πριν κλείσει τα μάτια του. Μετά τον αφήνουν στο μέσο περίπου του χώρου που παίζουν και αρχίζουν να τον χτυπούν με το μαντηλάκι τους το οποίο από προηγουμένως έχουν δέσει κόμπο .Όποιο παιδί πιάσει πρέπει να βρει πως το λένε δηλαδή ποιο είναι. Αν το αναγνωρίσει τότε αυτό το παιδί κάνει τη τυφλόμυγα. Και έτσι αυτό συνεχίζεται, μέχρι να παίξουν όλα τα παιδιά.

3) Αβκά - αβκά πουλώ ταΤα παιδιά κάθονται στο πάτωμα και φτιάχνουν ένα κύκλο. Ένα

παιδί μένει εκτός του κύκλου και κρατά στο χέρι του ένα μαντήλι, δεμένο κόμπο. Αρχίζει να γυρίζει γύρω - γύρω από τα παιδιά, τα οποία του τραγουδούν «Αυκά - αυκά πουλώ τα, του θκειου μου του Κολόκα που κάμνει κολοκούθκια τζαι τρων τα κοπελλούδκια ούδκια, ούδκια κοπελλούδκια». Το παιδί που κρατά το μαντήλι συγχρόνως γυρίζει και

11

περίπου με το τέλος του τραγουδιού αφήνει το μαντήλι πίσω από κάποιο παιδί. Μόλις το παιδί που κάθεται αντιληφθεί ότι το μαντήλι είναι πίσω του , σηκώνεται και αρχίζει να κυνηγά το άλλο παιδί. Αν το πιάσει , πριν το παιδί προλάβει να καθίσει στη θέση που είναι κενή , τότε αυτό το παιδί κάθεται στο κέντρο του κύκλου και είναι το «κολοκούι». Αν δεν το πιάσει και προλάβει να κάτσει στην κενή θέση, τότε το άλλο παιδί θα γυρίσει γύρω - γύρω και η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να παίξουν όλα τα παιδιά.

4) Το κοκκαλίν Τα παιδιά έπαιζαν με ένα μικρό κόκαλο το οποίο έπαιρναν από το

κάτω μέρος του ποδιού του κατσικιού ή του προβάτου που σφαζόταν για τις ανάγκες τις οικογένειας. Κάθε μέρος του κόκαλου αυτού είχε και μια ονομασία. Βασιλιάς, βεζίρης, ψωμάς, κλέφτης, γάιδαρος. Τα παιδιά κάθονταν καταγής γύρω - γύρω και έριχναν το κοκκαλίν με τη σειρά. Ανάλογα με την πλευρά που έφερνε κάθε παιδί, έπρεπε να κάνει κάτι. Γεια παράδειγμα αν ερχόταν η πλευρά του βεζίρη έπαιρνε μια βέργα και εκτελούσε τις διαταγές του βασιλιά αυτού δηλαδή που έφερνε ρίχνοντας το κόκαλο την πλευρά που είχε την ονομασία βασιλιάς. Αν ένα παιδί έφερνε την πλευρά του ψωμά τότε δεν έκανε τίποτα. Αν έφερνε την πλευρά του κλέφτη, τότε τιμωρείτο με ραβδισμούς από το βεζίρη, κατόπιν σχετικής διαταγής του βασιλιά. Αν ένα παιδί έριχνε το κοκκαλίν από την πλευρά του γάιδαρου, έπρεπε να γκαρίσει. Το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρι να βαρεθούν τα παιδιά.

5) Το λιγκρίνΠαίρνουμε δυο πέτρες στο ίδιο μέγεθος και ύψος και τις βάζουμε τη

μια απέναντι από την άλλη με λίγη απόσταση μεταξύ τους. Από πάνω τους βάζουμε ένα μικρό κομμάτι ξύλο που ονομάζεται «Λιγκρίν». Ο παίχτης κρατά στο χέρι του ένα πιο μεγάλο ξύλο που ονομάζεται «Λίγκρα». Με τη «Λίγκρα» ο παίχτης πιάνει το «Λιγκρίν», από κάτω το πετά στον αέρα και το χτυπά με όλη του τη δύναμη για να πάει όσο πιο μακριά γίνεται. Αυτός που θα στείλει το «Λιγκρίν» πιο μακριά είναι και ο νικητής.

6) Τα Σκατέλια ή ΣκατούλικαΤα παιδιά έπαιζαν αυτό το παιχνίδι αν και δεν ήταν ζωηρό.

Στοίβαζαν μερικές μεγάλες πέτρες, τη μια πάνω στην άλλη. Αυτές οι πέτρες λέγονταν «Σκατέλια». Μετά το Σχετικό λάχνισμα ένα παιδί έμενε κοντά στα σκατέλια, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά πήγαιναν σε κάποια απόσταση. Κάθε παιδί κρατούσε τη δική του πέτρα την οποία έριχνε πάνω στα σκατέλια, με σκοπό να ρίξει όσες περισσότερες πέτρες μπορούσε. Αμέσως μετά έπρεπε να τρέξει και πιάσει την πέτρα που

12

έριξε, ενώ το παιδί που ήταν κοντά στα σκατέλια βιαζόταν να ξαναστοιβάξει τις πέτρες και να αγγίξει αν μπορούσε το παιδί . Αν τα κατάφερνε, τότε ο ηττημένος έμενε κοντά στα σκατέλια και συνεχιζόταν το παιχνίδι. Αν δεν τα κατάφερνε, έμενε εκεί στα σκατέλια το παιδί που ορίστηκε από την αρχή. Το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρι να βαρεθούν τα παιδιά.

7) Ο Ζίζιρος Μαζεύονται τα παιδιά και αποφασίζουν ποιος θα τα "φυλάει".

Αυτός λοιπόν κάθεται σ' ένα σκαμνί ή στέκει σκυφτός και βάζει το δεξί του χέρι κάτω από την αριστερή του μασχάλη, κρατώντας την παλάμη ανοιχτή προς τα επάνω, ενώ με το αριστερό του χέρι κρατάει κλειστά τα μάτια του.Οι άλλοι παίκτες στέκονται προς τ' αριστερά του και ένας απ' αυτούς τον πλησιάζει, του χτυπάει την ανοιχτή παλάμη και ύστερα απομακρύνεται μαζί με τους άλλους. Όλοι χοροπηδούν γύρω του και στρυφογυρίζουν το δάχτυλο τους φωνάζοντας "Μπιζζ!" όπως κάνει η μέλισσα. Αυτός που τα φυλάει πρέπει να μαντέψει ποιος τον χτύπησε. Αν τον ανακαλύψει, τότε αυτός παίρνει τη θέση του αλλιώς το παιχνίδι συνεχίζεται κατά τον ίδιο τρόπο.

8) Μακριά ΓαϊδούραΟι παίχτες χωρίζονται σε δύο ομάδες. Ο αρχηγός της πρώτης

ομάδας στέκεται με την πλάτη στον τοίχο και κρατάει από τους ώμους έναν παίχτη της ομάδας του, ο οποίος είναι σκυμμένος με το πρόσωπο προς τον αρχηγό. Οι υπόλοιποι παίχτες της ομάδας κάθονται σκυμμένοι ο ένας πίσω από τον άλλο, πίσω από τον πρώτο παίχτη, και κρατιούνται γερά από τη μέση. Ο αρχηγός της άλλης ομάδας παίρνει φόρα και πηδάει καβαλικευτά όλη την ομάδα, προσπαθώντας να κάτσει όσο το δυνατόν πιο κοντά στον αρχηγό, έτσι ώστε να υπάρχει χώρος για όλους τους παίχτες της ομάδας του. Οι υπόλοιποι παίχτες κάνουν το ίδιο. Αν χωρέσουν όλοι και κανένας δεν ακουμπήσει το πόδι του κάτω, όσο είναι καθισμένοι στην πλάτη της άλλης ομάδας, τότε κερδίζουν. Μετά το παιχνίδι επαναλαμβάνεται με την άλλη ομάδα να κάνει τη "γαϊδούρα".

9) ΠεντόβολαMαζεύουμε πέντε πέτρες (κατά προτίμηση στρογγυλές λείες και

άσπρες ) και ξεκινάμε το παιχνίδι: παίρνουμε μία από τις πέντε και την πετάμε στον αέρα προσπαθώντας με γρήγορη κίνηση να πιάσουμε άλλη μία (όσο η άλλη είναι στον αέρα ) από κάτω και να μείνουμε με δύο πέτρες στο ένα χέρι στο πρώτο στάδιο. Αν καταφέρουμε αυτό συνεχίζουμε πετώντας μία πέτρα στον αέρα προσπαθώντας να πιάσουμε άλλες δύο από κάτω και εν τέλει να έχουμε τρεις στο χέρι. Αν καταφέρουμε και αυτό επαναλαμβάνουμε την ίδια κίνηση προσπαθώντας

13

να πιάσουμε τρεις και στη συνέχεια και τις τέσσερις πέτρες μαζί με αυτή που πετάμε στον αέρα. Αν δεν καταφέρουμε να το κάνουμε αυτό συνεχίζει ο επόμενος παίχτης. Στο επόμενο στάδιο του παιχνιδιού εργαζόμαστε ως εξής: σχηματίζουμε μία γέφυρα με το αριστερό μας χέρι ώστε ο αντίχειρας να βρίσκεται απέναντι των άλλων δακτύλων και συνεχίζουμε να πετάμε μία πέτρα στον αέρα προσπαθώντας (με το δεξί πάντα) να περάσουμε κάτω από τη γέφυρα μία πέτρα από τις υπόλοιπες. Αυτό συνεχίζεται μέχρι να περάσουμε και τις τέσσερις πέτρες κάτω από τη γέφυρα και να μείνουμε με τη μια{αυτή που πετάμε στον αέρα}στο χέρι. Νικητής είναι αυτός που θα τελειώσει τα παραπάνω πρώτος!

10) Πουν' το δαχτυλίδιΣτήνονται τα παιδιά σε σειρά. Κάποιο από τα παιδιά κρύβει στα

χέρια του ένα δαχτυλίδι, ψεύτικο ή αληθινό. Έπειτα προσπαθεί να αφήσει στα χέρια κάποιου από τα παιδιά που είναι στη σειρά το δαχτυλίδι, λέγοντας το τραγουδάκι:

Πουν' το, πουν' τοτο δαχτυλίδι,ψάξε, ψάξεδεν θα το βρεις!Δεν θα το βρεις,δεν θα το βρεις,το δαχτυλίδι που ζητείς.

Το καθένα από τα παιδιά έχει μια ευκαιρία να μαντέψει ποιος έχει το δαχτυλίδι. Όποιος μαντέψει σωστά παίρνει το δαχτυλίδι και το ρίχνει στο επόμενο παιδί. Το παιχνίδι συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο.

11) Αντρές ή ΑντρίνΠαιζόταν από δυο παιδιά. Σχημάτιζαν στο έδαφος ένα τετράγωνο.

Ένωναν με ευθείες τα μέσα των πλευρών και τις γωνιές. Το κάθε παιδί είχε τα δικά του πετραδάκια διαφορετικού χρώματος από του άλλου παιδιού. Το ένα παιδί τοποθετούσε μια πέτρα σε όποιο σημείο της τομής ήθελε. Το ίδιο έκανε και το άλλο. Εξακολουθούσαν έτσι ώσπου να βάλουν και τις τρεις πέτρες τους. Ύστερα άρχιζαν με πολλή παρατηρητικότητα και σκέψη να μετακινούν μια το ένα και μια το άλλο τις πέτρες τους. Όποιο τα κατάφερνε πρώτο να φέρει τις πέτρες στην ίδια ευθεία κέρδιζε.

12) Η Δακκαννούρα ή Αυκοτήρα.υτό το παιχνίδι παίζεται συνήθως τη νύχτα των Απόκρεων. Ο

μεγαλύτερος, συνήθως ο παππούς πιάνει ένα ψημένο αυγό το περνά σε μια κλωστή και το κρεμάζει με ναι μακριά ράβδο από το ταβάνι. Αφού βάλει τα παιδιά να καθίσουν σε κύκλο πλησιάζει το αυγό στο στόμα του

14

καθενός από τα παιδιά, τα οποία προσπαθούν να το δαγκώσουν χωρίς να το αγγίξουν με τα χέρια τους. Παλιότερα άλειφαν το αυγό και με ξινόγαλα. Οι αποτυχίες των παιδιών και το αλείψιμο με γάλα ήταν συνεχές και έτσι όλοι γελούσαν με την καρδιά τους.

13) ΕφτάπετροΜία μπάλα, μια στοίβα από εφτά πέτρες τοποθετημένες η μία πάνω

στην άλλη και δυο ομάδες παιχτών (3-6 άτομα ανα ομάδα).Η μια ομάδα έριχνε την μπάλα προς την πλευρά που ήταν στημένες οι εφτά πέτρες με σκοπό να τις ρίξει. Άν τις έριχνε , προσπαθούσε να τις ξαναστήσει χωρίς οι παίκτες της άλλης ομάδας να μπορέσουν να τους κάψουν (δηλ. να τους πετύχουν με την μπάλα ) . Αν το κατάφερναν , πέρναν ένα πόντο και ξαναπαίζαν . Αν όχι , οι ομάδες άλλαζαν ρόλους.

14) ΚρυφτόΜετά από κλήρο , ένας παίκτης τα "φυλούσε" (δηλ. μετρούσε μέχρι

ένα αριθμό με κλειστά μάτια) . Σ' αυτό το χρονικό διάστημα , οι άλλοι παίκτες κρυβόντουσαν . Αυτός που τα φύλαγε είχε σκοπό να βρεί έναν παίκτη . Μόλις τον έβρισκε , τα φύλαγε αυτός.

15) ΚρυφτοτενεκέςΠαιζόταν σαν το κρυφτό. Στη θέση του παιδιού που φυλάει, ένα

παιδί κλωτσά έναν τενεκέ δυνατά και ύστερα τρέχει να τον πιάσει. Μέχρι να γίνει αυτό οι άλλοι κρύβονται και μετά ψάχνει να τους βρει!

16) Τόπα πάνινη - κλοτσοσκούφιΣαν αντικείμενο ήταν κάτι μεταξύ σκούφιας κλοτσοσκουφιού και

μπάλας ποδόσφαιρου .Το κλοτσοσκούφι παιζόταν ως εξής: οι παίχτες σχημάτιζαν κύκλο, στο κέντρο υπήρχε ένας παλιός σκούφος και ένας παίχτης τιμωρημένος, ο οποίος προσπαθούσε, κλωτσώντας το σκούφο ή να τον βγάλει έξω από τον κύκλο ή να χτυπήσει με αυτόν κάποιον στο κεφάλι ή στο κορμί .Οι άλλοι παίχτες, μόνο με τα χέρια και τα πόδια , εμπόδιζαν το σκούφο να βγει έξω από τον κύκλο. Όταν άρχισε να διαδίδεται το ποδόσφαιρο, το κλοτσοσκούφι υποχώρησε και τέλος εξαφανίστηκε. Οι μαθητές της δεκαετίας του ’60, μη έχοντας κανονική μπάλα, έφτιαχναν μια με διάφορα κουρέλια και έπαιζαν ποδόσφαιρο, με κανόνες περισσότερο ποδοσφαιρικούς και λιγότερο… κλωτσοσκουφικούς.

17) ΜπίλιεςΓενικά ήταν ένα παιχνίδι, που απαιτούσε ευστοχία, η οποία

επιβραβευόταν κερδίζοντας τις μπίλιες του αντιπάλου. Υπήρχαν πολλά παιχνίδια με μπίλιες όπως: κυνηγητό, μπιλιάρδο, τρίγωνο και μπάζ.

15

Εκτός από τις ακριβές φαντασμαγορικές μπίλιες του εμπορίου, τα ίδια παιχνίδια παίζονταν με κουκουμπέλες (τα κακατσίδια του δέντρου).

18) Στεφάνι και Αγκλιδέρα - ΚύλαΠαιχνίδι με 2 παίκτες και άνω. Ο κάθε παίκτης είχε ένα στεφάνι

μεταλλικό (στεφάνι βαρελιού ή κάτι παρόμοιο) και ένα ραβδί . Το ένα άκρο του ραβδιού ήταν κατάλληλα διαμορφωμένο ώστε να μπορεί να στηρίζεται εκεί το στεφάνι. Στόχος των παικτών ήταν να μεταφέρουν το στεφάνι κυλώντας το με την βοήθεια του ραβδιού. Ποιο δύσκολος γινόταν ο χειρισμός όταν ο δρόμος ήταν ανώμαλος.

19) ΣαραρίμΕίναι ένα ομαδικό παιχνίδι, αποτελούμενο από δύο ομάδες με ίσο

αριθμό μελών. Η κάθε ομάδα έχει έναν αρχηγό, ο οποίος σε συνεργασία με τους συμπαίκτες του βρίσκει ένα ψευδώνυμο για τον καθένα, το οποίο συνήθως είναι κωμικό και αρκετές φορές σχετίζεται με νεράιδες, ξωτικά ή ζώα(π.χ. η ξυπόλητη νεράιδα, το ποντικοφαγωμένο παντελόνι κ.ά.). Οι παίκτες της κάθε ομάδας στέκονται στη γραμμή, αντικριστά, με απόσταση μεταξύ τους. Ορίζουν ποια ομάδα θα ξεκινήσει πρώτη και ο αρχηγός της περπατά ανάμεσα από τους αντιπάλους τραγουδώντας σαραριμ, σαραριμ, βουτου βουτου, σαραριμ. Κλείνει τα μάτια κάποιου από αυτούς και φωνάζει το ψευδώνυμο ενός από τους συμπαίκτες του. Αυτός πλησιάζει και με διάφορες κινήσεις πειράζει το πρόσωπο του παίκτη με τα κλεισμένα μάτια. Αυτός με τη σειρά του,πρέπει να μαντέψει ποιος από τους αντιπάλους του τον πείραξε.Αν η απάντηση του είναι σωστή η ομάδα, του κερδίζει έναν πόντο και ο αρχηγός της κάνει την ίδια διαδικασία στην αντίπαλη ομάδα, ενώ αν είναι λανθασμένη, το παιχνίδι συνεχίζεται έως ότου δοθεί σωστή απάντηση.

20) ΤσουβαλοδρομίεςΉταν αγώνας δρόμου με τους παίκτες να βρίσκονται μέσα σε

τσουβάλια (από την μέση και κάτω). Στόχος του παιχνιδιού ήταν να φτάσει κανείς πρώτος στο τέρμα , ουσιαστικά χοροπηδώντας.

21) ΤραμπάλαΗ τραμπάλα παιζόταν με ένα στρογγυλό ξύλο. Μετά βάζουμε σε ένα

σημείο που έχουμε ορίσει ως κέντρο ένα μακρύ ξύλο και δεξιά και αριστερά υπήρχαν δυο θέσεις να κάτσουν οι παίκτες. Οι παίκτες με τη δύναμη που έβαζαν στα πόδια τους , το ένα παιδί ήταν ψηλά και το άλλο χαμηλά. Αυτή η εναλλαγή γινόταν με γρήγορο ρυθμό.

21) ΓουρούναΠαιχνίδι που εκτός από ευστοχία απαιτούσε και αντανακλαστικά.

16

Παιζόταν με ματσούκια, που κρατούσαν οι παίχτες και ένα τενεκάκι, που βαρούσε ο τιμωρημένος ( γρουνάς ). Οι παίκτες βρίσκονταν στην περίμετρο ενός κύκλου και ο καθένας ακουμπούσε το ματσούκι του σε μια γούρνα (μπουρσί). Ο τιμωρημένος προσπαθούσε να φέρει το τενεκάκι κοντά στους παίκτες και να τους πετύχει . Όποιον πετύχαινε , έπερνε τη θέση του. Οι παίχτες με τη σειρά τους προσπαθούσαν να αποφύγουν το χτύπημα του τιμωρημένου και να διώξουν το τενεκάκι μακρια χωρίς να προλάβει ο τιμωρημένος να βάλει το ματσούκι του στη γούρνα του παίκτη.

22) ΜπερλίναΠαιχνίδι από 4 παίκτες και πάνωΈνα παιδί κάνει την Μπερλίνα. Σ' ένα άλλο παιδί λένε μυστικά (στ'

αυτί) τα υπόλοιπα παιδιά κάτι καλό ή κακό για το παιδί που κάνει την Μπερλίνα. Η Μπερλίνα κάθεται στην μέση και τα άλλα παιδιά γύρω. Αυτό το παιδί ακούει τα μυστικά των άλλων παιδιών τα λέει δυνατά στην Μπερλίνα χωρίς να αποκαλύπτει ποιος του το είπε. Η Μπερλίνα πρέπει να βρει ποιος έκανε το κάθε χαρακτηρισμό για αυτήν για να κερδίσει. Μετά Μπερλίνα θα γίνει ο πρώτος που θα βρει. 'Αμα δεν βρει κανένα συνεχίζει την Μπερλίνα. Αυτό το παιχνίδι είναι ενδιαφέρον γιατί μπορείς να πεις την γνώμη σου χωρίς να πειράξεις τον άλλον.

23) ΌπλαΧρειάζεται: Ξύλα που είναι βολικά να τα κρατήσεις και να μπορείς

να τρέξεις. ΄Ενα μέρος, ας πούμε δάσος ή ένα μεγάλο σπίτι με πολλές γωνίες.Παίζεται με 4 ή και περισσότερα παιδιά

Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο έως τέσσερις ομάδες (με διαφορετικά χρώματα μπλούζας για κάθε ομάδα).Στην αρχή μια ομάδα μετράει μέχρι το 10 και οι άλλες φεύγουν στο στρατόπεδο τους. Το στρατόπεδο η κάθε ομάδα το έχει ορίσει κρυφά από τις άλλες ομάδες. Σκοπός είναι να σκοτώσεις κάποιον από την αντίπαλη ομάδα ή να πάρεις κάποιον όμηρο. Πώς γίνεται αυτό: Για να σκοτώσεις κάποιον στοχεύεις με το ξύλο και κάνεις τον ήχο του πυροβόλου. Κανονικά ο άλλος πρέπει να πέσει κάτω και να κλείσει τα μάτια του για 10 δευτερόλεπτα. Βέβαια, αν ο άλλος δεν το ακούσει πρέπει να του πεις ότι τον "σκότωσες". Για να πιάσεις όμηρο πρέπει να πας από πίσω του και να του πεις "ακίνητος". Αυτός δεν έχει το δικαίωμα να φύγει εκτός εάν κάποιος από την δικιά του ομάδα σκοτώσει αυτόν που τον πήρε όμηρο. Το παιχνίδι αυτό μπορεί να μην τελειώσει ποτέ!!!

24) Η ουρά του ΓαϊδάρουΠαίζουν παιδιά από 6 χρονών και πάνω. Χρειάζονται τουλάχιστον 2

17

παίκτες, ένα χαρτί, ένα μαντήλι και ένα μολύβι.Σχεδιάζω πρώτα σε ένα χαρτί έναν γάιδαρο χωρίς ουρά. Ένα παιδί

κλείνει τα μάτια του με ένα μαντίλι. Παίρνει το μολύβι και προσπαθεί να φτιάξει την ουρά. Ανοίγει τα μάτια και βλέπει πού έφτιαξε την ουρά. Μετά ένα άλλο παιδί αρχίζει την ίδια διαδικασία. Το παιχνίδι τελειώνει όταν προσπαθήσουν όλα τα παιδιά και νικητής είναι αυτός που έχει φτιάξει την ουρά στον κοντινότερο σημείο.

25) Περνά, περνά η μέλισσαΑυτό το παιχνίδι είναι ένα παλιό και παραδοσιακό παιχνίδι.

Συγκεντρώνονται τουλάχιστον έξι παιδιά και δύο χτυπούν παλαμάκια και τραγουδούν. Τα υπόλοιπα περνούν κάτω απ' τα χέρια τους και όποιον πιάσουν το βάζουν και επιλέγει με ποιανού το μέρος θα πάει. Τελικά όταν μαζευτούν όλα τα παιδιά τραβάνε τους άλλους και όποιοι δεν πέσουν κάτω είναι οι νικητές. Αυτό το παιχνίδι το παίζουν πολλά παιδιά (6-7 χρονών), από όλο τον κόσμο. Εμένα αυτό το παιχνίδι μου άρεσε και το θεωρούσα διασκεδαστικό όταν ήμουν μικρή. Τώρα έχω μαθήματα και δεν έχω χρόνο να παίζω παραδοσιακά παιχνίδια. Όμως αυτά τα παιχνίδια είναι πολύ ωραία!!!

26) Πετάει-ΠετάειΠαίζουν δύο παίχτες. Ο ένας λέει κουνώντας τα δάκτυλά του πάνω

κάτω: πετάει - πετάει και προσθέτει μετά από αυτό το όνομα ενός πράγματος. Αν αυτό το πράγμα πετάει τότε πρέπει να έχουν και οι δύο το δάκτυλό τους πάνω. Αν αυτός που κούναγε απλώς το δάκτυλό του, το έχει κάτω, τότε χάνει και λέει αυτός το πετάει - πετάει.

27) Πήδημα προς τα πίσωΤα παιδιά στήνονται πίσω από ένα ρυάκι ή ένα ποτάμι. Μετά

πηδάνε προς τα πίσω και όποιος δεν πέσει στο νερό είναι ο νικητής και οι άλλοι έχουν χάσει.

28) ΣβούραΚανόνες: Σχεδιάζουμε έναν μεγάλο κύκλο και γύρω απ' το κέντρο

του, βάζουμε όσες σβούρες χωράει. Ύστερα καθόμαστε έξω απ' τον κύκλο και κρατώντας μια σβούρα στο χέρι μας, προσπαθούμε να την χτυπήσουμε στο κέντρο του κύκλου και να διώξουμε όλες τις υπόλοιπες μακριά. Απ’ έξω απ’ τον κύκλο. Προσοχή! Η σβούρα που θα κρατάμε στο χέρι μας πρέπει να είναι δεμένη μ' ένα σκοινί απ’ την μύτη (κάτω-κάτω) έως την λαβή (πάνω-πάνω), ώστε να γυρνάει γύρω-γύρω πιο εύκολα. Οι σβούρες που βγάζουμε έξω απ' τον κύκλο γίνονται δικές μας. Για διευκόλυνση του παιχνιδιού, οι παίχτες πρέπει να παίζουν με σειρά ένας-ένας ξεχωριστά ώστε να φαίνονται οι σβούρες που το κάθε παιδί

18

βγάζει έξω απ' τον κύκλο.

29) Στραβός καλόγεροςΤο παιχνίδι αυτό παίζεται με πολλά παιδιά. Βγάζουνε με έναν κλήρο

ποιό παιδί θα κάνει το στραβό καλόγερο. Του κρύβουν τα μάτια με ένα σκούρο μαντήλι και του δίνουν ένα καλάμι. Αυτός γυρνάει γύρω - γύρω και σχηματίζει ένα κύκλο με το καλάμι και λέει:

Στραβός καλόγεροςστέκει ολομόναχοςκαι όποιον βαρέσεικρίμα δεν έχει

Τότε τα παιδιά τρέχουν κοντά του και τον πειράζουν. Αν πετύχει κανέναν με το μπαστούνι γίνεται αυτός ο στραβός καλόγερος.

30) Το τσιλίκιΤο τσιλίκι παίζεται με δύο ή περισσότερα παιδιά. Για να παιχτεί το

παιχνίδι χρειάζονται δύο ξύλινες βέργες, μια μακριά 60-70 εκ. περίπου (τσιλίκα) και μια μικρή 10-20 εκ. περίπου (τσιλίκι), που είναι ξυσμένο όπως το μολύβι μας στις δυο άκρες του.

Τα παιδιά βάζουν σημάδι ρίχνοντας πέτρες και όποιος το πλησιάσει περισσότερο αρχίζει πρώτος. Αυτός λοιπόν βάζει πάνω από μια μικρή σκαμμένη εσοχή στο έδαφος το τσιλίκι, παράλληλα προς το έδαφος, κι έχοντας τα άλλα παιδιά απέναντι του, ρίχνει με την τσιλίκα το τσιλίκι, όσο πιο μακριά μπορεί, προσέχοντας όμως να μην το πιάσουν τα άλλα παιδιά. Αν το πιάσει ένα απ' τα παιδιά, τότε πηγαίνει αυτό το παιδί να ρίξει το τσιλίκι και εκείνος που το έριξε πριν, αλλάζει θέση και πηγαίνει απέναντι με τα άλλα παιδιά. Αν δεν το πιάσει κανείς, τότε κάποιος απ' τους απέναντι ρίχνει το τσιλίκι για να χτυπήσει την τσιλίκα, που την τοποθετεί εκείνος που έριξε το τσιλίκι οριζόντια στο έδαφος και αν τη χτυπήσει αυτός παίρνει τη θέση αυτού που έριχνε και αλλάζουν θέσεις. Αν δε χτυπήσουν τη τσιλίκα, τότε ο κύριος παίχτης βάζοντας το τσιλίκι σε ένα σημείο κοντά στην εσοχή, χτυπάει το τσιλίκι με τη τσιλίκα του σε μία άκρη του και αυτό ανασηκώνεται ψηλά. Κατόπιν ο παίχτης αν το χτυπήσει μία φορά δυνατά τότε μετράει την απόσταση από το μέρος που το 'ριξε μέχρι το σημείο που έπεσε με τη τσιλίκα του και όποιο νούμερο βρει, αυτό είναι οι πόντοι που κέρδισε. Επίσης αν πριν χτυπήσει το τσιλίκι του για να το στείλει μακριά, το χτυπήσει άλλη μια φορά (συνολικά 2) τότε τους πόντους, τους μετράει με το τσιλίκι και όχι με την τσιλίκα. Και αν το χτυπήσει 2 φορές (συνολικά 3), τότε οι πόντοι μετράνε με το διπλάσιο νούμερο που βρίσκεται μετρώντας την απόσταση με το τσιλίκι κ.ο.κ.

19

31) Χαλασμένο τηλέφωνοΤο χαλασμένο τηλέφωνο αποτελείται από μια ομάδα παιδιών που

πρέπει να είναι πάνω από δύο. Τότε ο πρώτος από τη σειρά λέει γρήγορα μια δύσκολη λέξη στον διπλανό του. Μετά αυτός τη λέει στο αυτί του άλλου παιδιού κ.λ.π. Ο τελευταίος θα πει τη λέξη δυνατά και αν τη πει σωστά το πρώτο παιδί έχει κερδίσει.

32) Αλάτι χονδρό-Αλάτι ψιλόΤο παιχνίδι αυτό παίζεται από πολλά παιδιά που συγκεντρώνονται

και βγάζουν με κλήρο τη "μάνα". Ύστερα κάνουν όλα μαζί ένα κύκλο και κάθονται κάτω σταυροπόδι με τα χέρια πίσω, με τις παλάμες ανοιχτές. Η μάνα στέκεται έξω από τον κύκλο και βαστάει ένα μαντήλι. Κάνει μια βόλτα γύρω από τον κύκλο τραγουδώντας:

Αλάτι ψιλό, αλάτι χονδρό,έχασα τη μάνα μου και πάω να τη βρωπαπούτσια δεν μου πήρε να πάω στο χορό

Την ώρα που τραγουδάει γύρω από τον κύκλο, πετάει το μαντίλι πίσω από ένα παιδί και συνεχίζει μέχρι να καταλάβουν ότι δεν κρατάει πια το μαντήλι. Το παιδί που πήρε το μαντήλι σηκώνεται και αρχίζει να κυνηγάει τη μάνα. Όταν την πιάσει η μάνα κάθεται στη θέση του μαζί με τα άλλα παιδιά. Το παιδί που πήρε το μαντήλι γίνεται μάνα και αρχίζει να κυνηγάει. Το παιχνίδι συνεχίζεται έτσι μέχρι να το βαρεθούν.

33) Ο ΒασιλιάςΤα παιδιά "τα βγάζουν" κι ένας τους γίνεται βασιλιάς. Ο βασιλιάς

κάθεται κάπου, ενώ οι άλλοι απομακρύνονται για να διαλέξουν ποιο επάγγελμα θα παραστήσουν και με ποιες κινήσεις. Όταν τελειώσουν επισκέπτονται τον βασιλιά και ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος:

- Βασιλιά, βασιλιά με τα 12 σπαθιά, τι δουλειά;- Τεμπελιά!- Και τα ρέστα;- Παγωτά.- Είπε η γιαγιά να μας κάνεις μια δουλειά.- Τι δουλειά;

Τότε τα παιδιά κάνουν τις κινήσεις του επαγγέλματος που διαλέξανε. Αν ο βασιλιάς το καταλάβει, το φωνάζει και κυνηγάει να πιάσει ένα παιδί που γίνεται βασιλιάς. Αν δεν το καταλάβει, ξανακάθεται και τα παιδιά μιμούνται κάτι άλλο.

34) ΒαρελάκιαΤο παιχνίδι είναι απλό. Χρειάζεται όμως το πολύ 5 παίχτες. Οι 4

20

παίχτες σκύβουν στη σειρά αλλά ο ένας αραιά από τον άλλον. Ο 5ος πηδάει από πάνω τους βάζοντας τα χέρια του στην πλάτη του μπροστινού του, μετά ανοίγει τα πόδια του και περνάει από πάνω. Όταν πηδήξει πάνω από όλους τον έναν μετά τον άλλον, ο τελευταίος πηδάει πάνω απ' τους άλλους. Χάνει αυτός που θα χάσει την ισορροπία του.

35) Βόλοι Ένα παιχνίδι που χάθηκε, είναι και οι βόλοι. Ήταν φτιαγμένοι από

πηλό και βαμμένοι σε ζωηρά χρώματα. Ας δούμε δυο πολύ δημοφιλή παιχνίδια με βόλους:

ΤΡΙΓΩΝΑΚΙ: Χαράζουμε στο χώμα ένα τρίγωνο και μέσα σ' αυτό ο κάθε παίχτης βάζει δυο-τρεις από τους βόλους του. Σε μια απόσταση 4-5 μέτρων στήνεται μια πέτρα, ο μπάστακας. Τα παιδιά ρίχνουν τους βόλους τους προς τον μπάστακα και όποιος φτάσει πιο κοντά παίζει πρώτος. Ο παίχτης ρίχνει με τον αντίχειρα το βόλο του στο τριγωνάκι με σκοπό να χτυπήσει έναν από αυτούς που ήταν μέσα και να τον βγάλει έξω, οπότε και τον κερδίζει. Εάν κάποια στιγμή χάσει και ο βόλος του μείνει μέσα στο τρίγωνο, ο αμέσως επόμενος παίχτης χτυπώντας το βόλο κερδίζει όλους όσους είχε μαζέψει ο προηγούμενος ως τώρα.

ΜΠΑΖ: Η διαδικασία με τον μπάστακα είναι η ίδια, αυτή τη φορά όμως οι βόλοι στήνονται σε ευθεία γραμμή ο ένας δίπλα στον άλλο. Ο πρώτος στη σειρά λέγεται μάνα και ο δεύτερος παραμάνα. Αν χτυπήσεις κάποιον από τους δύο αυτούς βόλους, παίρνεις όλους όσους είναι στη σειρά μετά από αυτούς.

36) Κάθομαι δεν κάθομαιΑυτό το παιχνίδι παίζεται από κορίτσια που είναι από 8 έως 10

ετών. Με λαχνό βρίσκεται το κορίτσι που θα τα φυλάει. Τα υπόλοιπα κορίτσια γυρίζουν από γύρω της και λένε τους παρακάτω στίχους:

Κάθομαι δεν κάθομαιστη φωλιά μου κάθομαι

Όταν τα παιδιά δούνε το κορίτσι που φύλαγε να πλησιάζει, κάνουν ότι κάθονται. Αν το κορίτσι που τα φυλάει καταφέρει να πιάσει ένα από τα υπόλοιπα παιδιά πριν καθίσει τα φυλάει εκείνο το κορίτσι που έπιασε. Κανένα όμως κορίτσι δεν πρέπει να καθίσει τόσο βαθιά ώστε να ακουμπήσει το έδαφος γιατί βγαίνει από το παιχνίδι και τα κορίτσια τα υπόλοιπα της λένε:

έσπασες τα αβγά σου.

37) Κλέφτες και αστυνόμοιΕίναι ένα πολύ συναρπαστικό παραδοσιακό παιχνίδι. Παίζεται με

21

πολλούς παίχτες σε ένα πλάτωμα. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία, η μικρότερη, είναι οι αστυνόμοι. Τα υπόλοιπα παιδιά αποτελούν τους κλέφτες. Το παιχνίδι εξελίσσεται σαν ένα κοινό κυνηγητό ανάμεσα στις δύο ομάδες. οι κλέφτες, όταν θέλουν να ξεκουραστούν, πάνε σ' ένα συγκεκριμένο σημείο το οποίο ονομάζεται σπίτι ή λημέρι. Εκεί οι αστυνόμοι δεν μπορούν να τους πιάσουν. 'Οταν όμως ο αστυνόμος πιάσει τον κλέφτη τον οδηγεί στη φυλακή, η οποία βρίσκεται συνήθως όσο πιο μακριά γίνεται από το σπίτι. Ένας φυλακισμένος παίχτης ελευθερώνεται όταν ένας σύντροφός του ακουμπήσει το χέρι του και φωνάξει "ξελέ". Σε περίπτωση που οι φυλακισμένοι κλέφτες είναι πολλοί, κάνουν το εξής κόλπο: πιάνουν τα χέρια τους στη σειρά και απλώνονται όσο πιο έξω μπορούν (ένας βρίσκεται "μέσα" στη φυλακή και οι άλλοι, κρατώντας χέρι - χέρι, προχωρούν προς το σπίτι). Ο ελεύθερος παίχτης, αγγίζοντας το χέρι ενός φυλακισμένου, ελευθερώνει όλους όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα. Φυσικά, απαγορεύεται αυστηρά στους αστυνομικούς να φρουρούν τους φυλακισμένους παίχτες, κανόνας που όποιος παραβεί αποβάλλεται αυτομάτως από το παιχνίδι. Το παιχνίδι τελειώνει όταν όλοι οι κλέφτες φυλακιστούν, και πολλές φορές αυτό δε συμβαίνει ποτέ!

38) Η κολοκυθιάΗ κολοκυθιά είναι ένα παραδοσιακό παιχνίδι. Παίζεται και σήμερα

με τρεις, αλλά και περισσότερους παίχτες. Το κάθε παιδί παίρνει ένα νούμερο. Μετά το παιδί που έχει το νούμερο (ένα), αρχίζει λέγοντας : " Στου παππού το περιβόλι, που το αγαπούμε όλοι, είναι μια κολοκυθιά, πλάι-πλάι στη ροδιά. Κάνει πέντε κολοκύθια στρογγυλά, μα την αλήθεια θα τα δώσει ο παππούς μποναμά της αλεπούς. Δυο θα δέσει στην ουρά της κι όλα τα άλλα στα παιδιά της". 'Έπειτα ρωτάει : " Ποιος θα πάει στην αλεπού ; " " Ποιός θα της πάει τα κολοκύθια ; " Αργότερα το ίδιο παιδί λέει " να πάει το ..." και το παιδί που έχει αυτό το νούμερο λέει " γιατί να πάει το ...; Να πάει το ..." κ.λ.π. 'Όποιο παιδί απαντήσει χωρίς να είναι το νούμερό του, χάνει και παίρνει παρατσούκλι ή κάνει κάτι που του έχει ορίσει η παρέα. Συχνά ακούμε τη φράση : Μα καλά, την κολοκυθιά θα παίξουμε ; Αυτό το λέμε όταν κάποιοι διαφωνούν και ρίχνει ο ένας στον άλλο την ευθύνη.

39) Η κρεμάλαΠαίζεται με 2 ή 4 παίχτες. Παρακολουθείται όμως ευχάριστα από

πολλούς.Παίρνετε μια κόλλα χαρτί και στη μέση γράφεται την άλφα βήτα.

Στο πάνω διάστημα ζωγραφίζουμε μια κρεμάλα. Στο κάτω μέρος γράφουμε την λέξη που θα κρύψουμε από τον αντίπαλό μας. Την λέξη την γράφουμε στον αντίπαλο με παύλες δηλαδή μετράμε τα γράμματά της και το νούμερο που θα βρούμε τόσες παύλες θα βάλουμε. Όταν

22

αρχίσει το παιχνίδι ο αντίπαλος μας λέει ένα γράμμα από την άλφα βήτα. Αν το γράμμα που είπε ανήκει στην κρυμμένη λέξη τότε το σημειώνουμε πάνω στις παύλες. Αν το γράμμα που είπε ο αντίπαλος είναι λάθος τότε κρεμάμε το κεφάλι του και διαγράφουμε το γράμμα από την άλφα βήτα. Έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι και γίνεται το ίδιο ώσπου να βρει ο αντίπαλος τη λέξη. Αν όμως ο αντίπαλος δεν βρει τη λέξη μέχρι να τελειώσουν τα σημεία του σώματος, χάνει.

40) Κρυφτό Σε αυτό το παιχνίδι μπορούν να παίξουν από 3 άτομα και πάνω. Ένα

παιδί φυλάει (μετράει έως το 200- 5, 10, 15, 20...). Μόλις τελειώσει αρχίζει να ψάχνει για τα παιδιά. Όταν βρει ένα παιδί λέει "φτου" και το όνομα του παιδιού. Το παιδί μπορεί, όταν αυτός που φυλάει είναι μακριά να πει "φτου" και το όνομα του παιδιού που φυλάει. Το τελευταίο παιδί πρέπει να πει "φτου ξελευθερία" για να ξαναφυλάξει το ίδιο παιδί. Άμα αυτό δεν γίνει, τότε φυλάει το παιδί που "έφτυσε" πρώτο.

41) Ο μαέστροςΈνα παιδί κρύβεται όσο τα υπόλοιπα παιδιά ορίζουν ποιος από την

ομάδα θα είναι ο "μαέστρος" και ποιο "όργανο" θα παίζουν. Αφού σχηματίσουν ένα κύκλο, έρχεται το παιδί που είχε κρυφτεί και τους παρατηρεί για να βρει το μαέστρο. Όλα τα παιδιά παίζουν το ίδιο όργανο με τον μαέστρο και τραγουδούν: - Ποιός είναι ο μαέστρος να το μάθεις δεν μπορείς.- Ποιος είναι ο μαέστρος δεν μπορείς να βρεις!- Τι κουτός που είσαι, τι κουτός που είσαι.- Νάτος ο μαέστρος, νάτος ο μαέστρος!Το παιδί καταλαβαίνει ποιος είναι ο μαέστρος όταν αυτός αλλάξει όργανο. Τότε κρύβεται εκείνος και το παιχνίδι συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο. Αν κάνει λάθος και δε βρει το μαέστρο το παιχνίδι επαναλαμβάνεται αλλάζοντας το μαέστρο και το όργανο.

42) Το μαντιλάκιΤο μαντιλάκι είναι ένα παιχνίδι που παίζεται με έξι ή παραπάνω

παιδιά. Για να παίξεις αυτό το παιχνίδι χρειάζεσαι ένα μαντίλι και μία κιμωλία.Με την κιμωλία σχεδιάζεις έναν κύκλο στη μέση και δύο γραμμές, μία δεξιά και μία αριστερά. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να καταφέρεις να πάρεις το μαντίλι από το κέντρο. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε παιδί από την κάθε ομάδα έχει έναν αριθμό. Ο κάθε παίκτης προσπαθεί να πάρει το μαντίλι από το κέντρο χωρίς να τον πιάσει ο αντίπαλός του. Αν τον πιάσει, ο πόντος είναι του αντιπάλου. Αν όμως ο αντίπαλος περάσει τη γραμμή του ο πόντος είναι δικός του. Το παιχνίδι

23

κερδίζει η ομάδα που έχει τους περισσότερους πόντους.

43) Μάχη με στρατιωτάκιαΚάθε αντίπαλος συγκεντρώνει μια στρατιά από μικρά

στρατιωτάκια. Κάθε παίκτης ρίχνει ένα βόλο στην αντίπαλη στρατιά. Όσοι στρατιώτες δεν στηρίζονται σε άλλον είναι νεκροί και βγαίνουν έξω. Όσοι έχουν πέσει πάνω σε άλλον είναι απλώς πληγωμένοι και ξανασηκώνονται. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να εξαντληθεί η αντίπαλη στρατιά.

44) Τα μήλα - ApplesΠαίζεται σε εξωτερικό χώρο. Δύο παιδιά χωρίζονται και αποτελούν

τα "τέρματα". Χαράζονται δύο γραμμές σε απόσταση δέκα περίπου βήματα η μια από την άλλη. Οι δυο αυτές γραμμές είναι τα τέρματα και πίσω από αυτές τις γραμμές στέκονται οι δυο παίκτες. Αριστερά από τις γραμμές χαράζεται μια άλλη που από πίσω της πηγαίνουν και στέκονται τα υπόλοιπα παιδιά. Με κλήρο ορίζουν ποιός από τα τέρματα θα ρίξει πρώτος την μπάλα για να χτυπήσει ένα από τα παιδιά που βρίσκονται στο κέντρο. Αυτά τα παιδιά πρέπει όλη την ώρα να τρέχουν από την μια άκρη στην άλλη για να μην χτυπηθούν. Αν αυτός που θα ρίξει την μπάλα δεν πετύχει κανένα, τότε βγαίνει και στέκεται πίσω από την αριστερή γραμμή. Με τη σειρά του ρίχνει την μπάλα ο άλλος. Όταν μείνει μονάχα ένα παιδί στο κέντρο τότε παίζονται τα μήλα, δηλαδή θα χτυπηθούν δώδεκα μπαλιές, έξι από κάθε τέρμα. Πρώτα ρίχνει ο ένας λέγοντας "Ένα μήλο", έπειτα ο άλλος "Δύο μήλα!" κ.λ.π. Το παιδί που είναι στη μέση τρέχει και κάνει κάθε είδους κινήσεις ώστε να αποφύγει την μπάλα. Αν χτυπηθεί τότε χάνει και το παιχνίδι ξαναρχίζει με νέα τέρματα, αν τα καταφέρει να μην χτυπηθεί έχει το δικαίωμα να ξανακαλέσει όλους του παίκτες και να αρχίσει το παιχνίδι με τα ίδια τέρματα.

45) Το ΤζαμίΜαζεύονται πολλά παιδιά και χωρίζονται σε δυο ομάδες με ίσα

άτομα η κάθε μια.Κάνουν ένα μεγάλο κύκλο και ένα μικρό στη μέση. Μέσα στο μικρό

κύκλο βάζουν πέντε κεραμίδια. Στην περιφέρεια του 1ου κύκλου καθορίζουν ένα σημείο, στο οποίο τραβούν μια γραμμή. Κατά μήκος αυτής της γραμμής στέκονται τα παιδιά της ομάδας που ρίχνουν, δηλαδή σημαδεύουν τα κεραμίδια μ’ ένα τόπι. Όποια ομάδα ρίξει κάτω όλα τα κεραμίδια φεύγει, ενώ όλη η άλλη ομάδα στρώνει μέσα στο μικρό κύκλο τα κεραμίδια. Αν, στη διάρκεια που η δεύτερη ομάδα φτιάχνει τα κεραμίδια, προλάβει η πρώτη και επιστρέψει στη γραμμή, και πάρει θέση βολής και χτυπήσει με το τόπι έστω και ένα παιδί της άλλης ομάδας, η ομάδα αυτή καίγεται και χάνει. Αντίθετα, αν η πρώτη ομάδα προλάβει να

24

στήσει τα κεραμίδια, όπως ήταν, τότε νικάει.

Δ. Παραδοσιακά παιχνίδια εξωτερικού

1) Ο τρίτος περισσεύει :Χώρα προέλευσης : ΡωσίαΠαίρνουν μέρος : 12 ως 20 παίκτεςΗλικία : από 7 χρονώνΤα παιδιά ανά ζευγάρια (είναι πίσω από τον άλλον με μέτωπο στον

κύκλο, στέκονται γύρω από τον κύκλο. Δύο παιδιά είναι εκτός κύκλου και το ένα κυνηγάει το άλλο. Ο κυνηγός μπορεί να κόψει τον κύκλο και να μπει μέσα για να περάσει από την άλλη μεριά. Το θήραμα τρέχει πάντα κυκλικά, πίσω από τα ζευγάρια. Για να προστατευτεί πρέπει να μπει μπροστά από κάποιο ζευγάρι , οπότε ο πίσω του ζευγαριού πρέπει να τρέξει για να μην τον πιάσει ο κυνηγός και κάνει και αυτός το ίδιο. Αν ο κυνηγός πιάσει κάποιο παιδί, τότε εκείνος γίνεται κυνηγός και συνεχίζεται το παιχνίδι.

2) Μπαμπέτα – Νίκη :(Ένα παραδοσιακό παιχνίδι από την πρώην ΕΣΣΔ )Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Ορίζουν μια απόσταση 15

μέτρων περίπου. Παίρνουν μια μπάλα ποδοσφαίρου κα την κόβουν σε 15 κύκλους (κομμάτια). Γράφουν από τη μια μεριά τους αριθμούς από το 1 έως το 15 κα το βάζουν στο χώρο που όρισαν από την ανάποδη μεριά, έτσι ώστε να μην φαίνονται οι αριθμοί .Η πρώτη ομάδα χωρίζεται σε δύο υποομάδες , που παίρνουν θέση, η μία στην αρχή των 15 μέτρων και η άλλη στο τέλος, όπως και στα μηλάκια . Ρίχνουν τη μπάλα καιπροσπαθούν να κάψουν το παιδί που είναι μέσα. Ο παίκτης προσπαθεί να αποφύγει τη μπάλα και ταυτόχρονα να αναποδογυρίσει τα 15 κομμάτια με τους αριθμούς. Αν καεί, βγαίνει και τότε συνεχίζει το επόμενο παιδί. Όταν αποκαλυφθούν όλοι οι αριθμοί, τότε ο παίκτης προσπαθεί να βάλει τα αριθμημένα κομμάτια το ένα πάνω στο άλλο σε σωστή αριθμητική σειρά. Εφόσον τα καταφέρει, μετράει ως το 15, προσπαθώντας να μην το κάψει η μπάλα και τελειώνοντας το μέτρημα φωνάζει «ΜΠΑΜΠΕΤΑ», που σημαίνει ΝΙΚΗ.

3) H λιμνούλα του βατράχουΧώρα προέλευσης : Γερμανίααριθμός παιδιών : 8-12

Χαράζουμε έναν κύκλο με διάμετρο τουλάχιστον 8 μέτρα. Αυτό θα

25

είναι και το «λιβάδι».Έξω απ’ αυτόν τον κύκλο βρίσκεται το "ποτάμι" και στη μέση του "λιβαδιού" ορίζουμε μ’ ένα μικρό κύκλο τη "λιμνούλα". Μετά χαρακτηρίζουμε τρία παιδιά "πελαργούς". Τα υπόλοιπα παιδιά είμαστε "βάτραχοι" και πηγαίνουμε μέσα στη λιμνούλα. Από εδώ προσπαθούμε περνώντας το λιβάδι να φτάσουμε για ασφάλεια στο ποτάμι. Αλλά όμως οι πεινασμένοι πελαργοί προσπαθούν να πιάσουν τους βάτραχους κα να τους καταβροχθίσουν. Το παιχνίδι τελειώνει, όταν οι πελαργοί "φάνε" όλους τους βατράχους. Τότε ορίζουμε τρείς νέους βατράχους και ξαναρχίζουμε. Αυξάνοντας τη δυσκολία του παιχνιδιού, συμφωνούμε οι βάτραχοι να μετακινούνται με πηδηματάκια και οι πελαργοί μόνο με κουτσό.

4) Πούλα με βέζετ δε δέλπρα ( Η κότα με τα κοτόπουλα και η αλεπού)Χώρα προέλευσης : ΑλβανίαΑριθμός παιδιών : 7-8

Ένα παιδί κάνει την "κότα" και κάποιο άλλο την "αλεπού". Τα υπόλοιπα παιδιά τα "κοτόπουλα", το ένα πίσω από το άλλο και πιασμένα από τη μέση πάνε πίσω από τη μαμά "κότα". Ο πρώτος από τα "κοτόπουλα" πιάνει και τη μαμά από τη μέση και τώρα η "κότα" πρέπει να τους προστατέψει από την "αλεπού". Η "αλεπού" με τη σειρά της προσπαθεί με διάφορους ελιγμούς να πιάσει τα "κοτόπουλα", που κρυμμένα πίσω από την "κότα προσπαθούν να γλυτώσουν. Η "κότα" μπαίνοντας μπροστά από την "αλεπού", προσπαθεί να της κλείσει το δρόμο και έτσι να σώσει τα "κοτόπουλα". Το "κοτόπουλο" που θα πιάσει η "αλεπού", βγαίνει από το παιχνίδι. Αν κάποιο "κοτόπουλο", στην προσπάθειά του να γλιτώσει από την "αλεπού", αφήσει τον μπροστινό του, χάνει και βγαίνει έξω. Το παιχνίδι τελειώνει όταν η "αλεπού" καταφέρει να πιάσει όλα τα "κοτόπουλα". Ίδιο ακριβώς παιχνίδι στην Ελλάδα είναι "η κλώσα, τα κλωσόπουλα και το γεράκι".

5) Άλτι Μπι ΛάλτιΧώρα προέλευσης : ΑλβανίαΥλικά - Χώρος : Αυλή, γειτονιάΑριθμός παιδιών : 3-6

Ένας από τους παίκτες στηρίζεται με την πλάτη του στον τοίχο, ένας άλλος σκύβοντας τον πιάνει από τη μέση δυνατά και σταθερά, έχοντας την πλάτη του οριζόντια. Οι υπόλοιποι παίκτες σε απόσταση μερικών μέτρων στέκονται στη σειρά, ο ένας πίσω από τον άλλον. Ο πρώτος, παίρνοντας φόρα, πηδά και στέκεται στην πλάτη αυτού που είναι σκυμμένος. Ξεδιπλώνοντας μερικά δάχτυλα από τη γροθιά του ενός χεριού, ρωτά το σκυμμένο : "Μονά ή ζυγά;". Αν αυτός το βρει, αλλάζουν αμέσως θέσεις. Αν δεν το βρει, ο παίκτης επιστρέφει στο τέλος της σειράς και συνεχίζει ο επόμενος. Επίσης, αν κάποιος παίκτης κάνοντας

26

το άλμα δεν καταφέρει να στηριχθεί και ακουμπήσει στο έδαφος, χάνει. Παρόμοιο παιχνίδι που παίζεται στη Ελλάδα είναι η "μακριά γαϊδούρα".

6) ΜπέδαΧώρα προέλευσης : ΙράκΥλικά : 1 μπάλα, 4 επίπεδες πέτρεςΧώρος : ΑυλήΗλικία : 8 ετών και άνωΑριθμός παιδιών : 8-12

Το παιχνίδι παίζεται από δύο ομάδες. Σχηματίζουμε στο έδαφος ένα τετράγωνο περίπου ένα μέτρο η κάθε πλευρά. Με δύο κάθετες γραμμές το χωρίζουμε σε τέσσερα μικρότερα τετράγωνα. Στο κέντρο φτιάχνουμε ένα μικρό κύκλο και τοποθετούμε τις πέτρες τη μία πάνω στην άλλη. Σε απόσταση περίπου 5-10 μέτρων χαράζουμε μία γραμμή. Από εκεί διαδοχικά οι παίκτες κάθε ομάδας πετούν τη μπάλα προσπαθώντας να ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει μία βολή. Ο σκοπός της ομάδας που θα ρίξει τις πέτρες είναι να τοποθετήσει μία πέτρα σε κάθε μικρό τετραγωνάκι. Αυτό θα το καταφέρουν οι παίκτες κάνοντας αιφνιδιαστικές και γρήγορες προσπάθειες. Οι αντίπαλοι προσπαθούν να τους πετύχουν με την μπάλα και να τους βγάλουν έξω από το παιχνίδι. Αν καταφέρουν να τοποθετήσουν τις πέτρες σωστά, τότε φωνάζουν "μπέδα" και έχουν κερδίσει ένα βαθμό και το δικαίωμα να πετάξουν πρώτοι την μπάλα στο επόμενο παιχνίδι. Αν θελήσουμε να δυσκολέψουμε το παιχνίδι, αριθμούμε τα τετραγωνάκια από το 1 έως το 4, το ίδιο και τις πέτρες. Τώρα πρέπει να τοποθετήσουμε την καθεμία στον αριθμό της.

7) Μπάλα και πύργοςΧώρα προέλευσης : ΚένυαΑριθμός παιδιών : 3-12

Όταν αυτό το παιχνίδι παίζεται από 3 παίχτες, τότε οι δύο στέκονται σε απόσταση 8-10 μέτρων ο ένας από τον άλλον και ο τρίτος παίκτης στέκεται ανάμεσά τους. Στη θέση που βρίσκεται ο μεσαίος παίκτης, σκορπάμε τις 7 πέτρες και μόλις ξεκινήσει το παιχνίδι αυτός πρέπει να φτιάξει τον πύργο. Όμως οι ακριανοί παίκτες προσπαθούν να τον πετύχουν με την μπάλα. Όποιος κατορθώσει να τον πετύχει, μπαίνει αυτός στη μέση και συνεχίζει την κατασκευή. Αυτός που θα καταφέρει να τελειώσει την κατασκευή είναι και ο νικητής. Αν η μπάλα ρίξει τον πύργο, κατά την διάρκεια της κατασκευής, το παιχνίδι συνεχίζεται κανονικά χτίζοντας ξανά ότι έχει γκρεμιστεί. Σε περίπτωση που έχουμε παραπάνω παίκτες, ένας είναι στη μέση και οι υπόλοιποι μοιράζονται στις άκρες. Παρόμοιο παιχνίδι στην Ελλάδα είναι τα κεραμιδάκια ή ζολί ή τζαμί. Το παιχνίδι αυτό το συναντάμε με διάφορες παραλλαγές και σε

27

άλλες χώρες, όπως το "μπέδα" που παίζεται στο Ιράκ.

8) Παράδεισος και κόλασηΧώρα προέλευσης : Αίγυπτος

Αυτό το κλασικό παιχνίδι "κουτσό" υπάρχει με αναρίθμητες παραλλαγές σε όλες τις χώρες του κόσμου. Κατασκευάζουμε το χώρο του παιχνιδιού, που αποτελείται τουλάχιστον από 5 αριθμημένα τετράγωνα. Ρίχνουμε την πέτρα μας στο πρώτο τετράγωνο, πηγαίνουμε κάνοντας κουτσό σε όλα τα τετράγωνα με τη σειρά και κατόπιν επιστρέφουμε. Φτάνοντας στο τετράγωνο που βρίσκεται η πέτρα μας, την πιάνουμε με το χέρι μας και με κουτσό πάλι επιστρέφουμε στην αφετηρία μας. Δεν πρέπει να πατήσουμε τις γραμμές ούτε ν’ ακουμπήσουμε κάτω το άλλο πόδι. Αν τα καταφέρουμε, ξαναπαίζουμε ρίχνοντας την πέτρα στο επόμενο τετράγωνο. Αν όχι, παίζει ο επόμενος. Μπορούμε, δυσκολεύοντας το παιχνίδι, αντί να πιάνουμε την πέτρα και να επιστρέφουμε, να πρέπει να τη σπρώχνουμε με το πόδι από τετράγωνο σε τετράγωνο με διαδοχικά χτυπήματα, χωρίς όμως να επιτρέπεται να σταματήσει πάνω σε γραμμή.

9) Παπουτσωμένες Καρέκλες Xώρα προέλευσης: Παναμάς

Τοποθετούμε στο χώρο μας δύο καρέκλες σε απόσταση μεταξύ τους και κατόπιν σκορπίζουμε 6-8 παπούτσια. Δένουμε τα μάτια δύον παικτών με τα μαντίλια, ενώ οι υπόλοιποι καθόμαστε σε κύκλο στο πάτωμα να παρακολουθήσουμε. Με το πρόσταγμα τα δύο παιδιά, πηγαίνοντας πέρα δώθε μέσα στον κύκλο, προσπαθούν να βρουν τα παπούτσια. Μόλις κάποιος βρει ένα παπούτσι, πρέπει να το "φορέσει" σε ένα πόδι καρέκλας. Νικητής είναι εκείνος που κατορθώνει να καθίσει πρώτος σε μια καρέκλα που έχει "παπουτσωμένα" και τα τέσσερα πόδια της. Μπορούμε επίσης, σαν παραλλαγή, να ορίσουμε σε κάθε παίκτη ποιά καρέκλα να "παπουτσώσει".

10) Η μπάλα στο τούνελΧώρα προέλευσης : Σιέρα ΛεόνεΑριθμός παιδιών : 18-20

Χωρίζουμε δύο ισάριθμες ομάδες και οι παίκτες κάθονται ο ένας πίσω από τον άλλον σχηματίζοντας δύο παράλληλες σειρές. Οι παίκτες ανοίγουν λίγο τα πόδια τους και λυγίζουν ελαφριά τα γόνατά τους. Στον πρώτο κάθε δειράς δίνουμε από μία μπάλα και με το σύνθημα αυτός σκύβει και δίνει την μπάλα μέσα από τα πόδια του στον δεύτερο παίκτη της σειράς του. Αυτός με τη σειρά του δίνει στον τρίτο με τον ίδιο τρόπο. Και έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι μέχρι η μπάλα να φτάσει στον τελευταίο παίκτη. Μόλις αυτός πιάσει την μπάλα, τρέχει στην αρχή της ομάδας του

28

και με τη σειρά του τη δίνει και αυτός κάτω από τα λυγισμένα του πόδια στον παίκτη που είναι πίσω του. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι που το παιδί που ήταν πρώτο στην αρχή του παιχνιδιού ξαναγυρίσει στην αρχική του θέση. Νικήτρια είναι η ομάδα που τελειώνει πρώτη. Στο παιχνίδι δεν πρέπει η μπάλα να ακουμπάει στο έδαφος. Αν σε κάποιο παίκτη πέσει κάτω η μπάλα, πρέπει ο ίδιος να τη μαζέψει και να τη δώσει, έχοντας τη σωστή θέση, χέρι - χέρι στο παιδί που είναι από πίσω.

29

Κεφάλαιο 2 ο Περιγραφικά στοιχεία παιχνιδιού. Α. Θεωρίες για το παιχνίδι.

Αναμφίβολα σήμερα είναι ευρέως αποδεκτό ότι το παιχνίδι είναι αναγκαίο κομμάτι της ζωής του παιδιού. Μέχρι όμως να διαμορφωθεί αυτή η άποψη εμφανίστηκαν πολλές θεωρίες που αφορούσαν αυτό το θέμα.Η θεωρία της πλεονάζουσας ενέργειας: αποβλέπει στην αποφόρτιση της ενέργειας που είναι υπερβολική και πλεονάζει.Η θεωρία της ανάπαυλας : το παιδί καταφεύγει στο παιχνίδι για να βρει ηρεμία, γαλήνη, ευχαρίστηση και ξεκούραση. Η θεωρία της ανακεφαλαίωσης: χαρακτηρίζει το παιχνίδι ως αντανάκλαση και επέκταση προηγουμένων μορφών συμπεριφοράς. Η θεωρία της εξάσκησης ή της αυτοδιαμόρφωσης : προσπαθεί να καταδείξει πως τα διάφορα παιχνίδια προετοιμάζουν κατάλληλα το παιδί για στην αντιμετώπιση των αναγκών της ζωής. Η θεωρία της κάθαρσης : ικανοποίηση επιθυμιών που απαγορεύει και απωθεί η συνείδηση. Έτσι επέρχεται μια κάθαρση η οποία ανακουφίζει από το ψυχικό άγχος. Η θεωρία της επιτυχίας του P. Janet: Το παιδί παίζει για να απολαύσει το συναίσθημα της χαράς που συνοδεύει η επιτυχία.

Β. Κανόνες παιχνιδιούΑν και τα παιχνίδια συχνά χαρακτηρίζονται από τα εργαλεία τους,

επίσης ορίζονται και από τους κανόνες τους. Ενώ οι κανόνες υπόκεινται σε αλλαγές και τροποποιήσεις, η μεγάλη αλλαγή έχει ως αποτέλεσμα ένα "νέο" παιχνίδι. Υπάρχουν, όμως, και εξαιρέσεις όπως σε κάποιες περιπτώσεις παιχνιδιών που περιλαμβάνουν εσκεμμένη τροποποίηση των κανόνων, αλλά ακόμα κι εκεί, υπάρχουν κάποιοι σταθεροί κανόνες.

Οι κανόνες, γενικά, καθορίζουν τη σειρά, τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις και τα επιτεύγματα του κάθε παίκτη. Τα δικαιώματα των παικτών μπορεί να περιλαμβάνουν το πότε θα μετακινήσουν το πιόνι τους ή πότε θα κάνουν κάποια ενέργεια. Ο πιο συνηθισμένος σκοπός είναι να συγκεντρώσει ο παίκτης τη μεγαλύτερη ποσότητα βαθμών, χρημάτων ή αντικειμένων στο τέλος του παιχνιδιού, όπως στη Monopoly, ή να φέρει το πιόνι του σε μια σχέση απειλής προς το πιόνι του αντιπάλου, όπως στο σκάκι.

Γ. Είδη παιχνιδιών

30

Η διάκριση των παιχνιδιών γίνεται με βάση τον αριθμό των παικτών (ομαδικά και ατομικά), το χαρακτήρα (τυχερά, εκπαιδευτικά, κ.ά.), το χώρο διεξαγωγής (υπαίθρια, επιτραπέζια, κ.ά.) και το μέσο (ηλεκτρονικά, τράπουλας, κ.ά.) Τα σημαντικότερα από αυτά είναι:

ΑθλήματαΑθλήματα χαρακτηρίζονται παιχνίδια που έχουν αθλητικό

χαρακτήρα και απαιτούν σωματική άσκηση. Στην κατηγορία συμπεριλαμβάνονται ατομικά και ομαδικά αγωνίσματα, όπως το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση, το βόλεϊ κ.ά. Πολλά αθλήματα απαιτούν ειδικό εξοπλισμό και δεδομένο χώρο παιχνιδιού, ενώ απευθύνονται σε μεγάλες μερίδες θεατών.

Παιχνίδια επιδεξιότηταςΑυτή η κατηγορία εμπερικλείει κάθε παιχνίδι που απαιτεί

επιδεξιότητα και συντονισμό ματιών και χεριών, με εξαίρεση τα βιντεοπαιχνίδια, τα οποία αποτελούν κατηγορία από μόνα τους. Παραδείγματα όπως, το Jenga χρειάζονται μόνο ένα φορητό εξοπλισμό και μια οποιαδήποτε επιφάνεια, ενώ παιχνίδια σαν το φλίπερ, το μπιλιάρδο, το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι και το air hockey απαιτούν ειδικά τραπέζια ή άλλες αυτόνομες μονάδες για την διεξαγωγή τους. Η έλευση των οικιακών συστημάτων βιντεοπαιχνιδιών αντικατέστησε ορισμένα από αυτά, όπως το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι, ωστόσο το μπιλιάρδο, το φλίπερ κ.ά. παραμένουν ακόμα δημοφιλή σε δημόσιους χώρους.

Επιτραπέζια παιχνίδια Τα επιτραπέζια παιχνίδια έχουν ως κύριο εργαλείο ένα ταμπλό, πάνω στο οποίο ακολουθείται η πορεία, η πρόοδος και τα κεκτημένα των παικτών, τα οποία δηλώνονται με πιόνια. Τα περισσότερα περιλαμβάνουν ζάρια και κάρτες. Πολλά επιτραπέζια, περιέχουν προσομοίωση πολέμου, με το ταμπλό να αποτελεί στρατηγικό χάρτη.

Παιχνίδια τράπουλας Τα παιχνίδια αυτά παίζονται μέσω της τράπουλας, μιας δεσμίδας καρτών, οι οποίες έχουν διαφορετική αξία. Υπάρχουν διάφορες μορφές τράπουλας ανά τον κόσμο: η αγγλοαμερικανική 52φυλλη που περιέχει αριθμούς, σύμβολα και φιγούρες, η τράπουλα Ταρώ με 78 φύλλα και άλλες τράπουλες διαμορφωμένες για επιτραπέζια παιχνίδια, όπως το Uno. Τα γνωστότερα παιχνίδια αγγλοαμερικανικής τράπουλας είναι το πόκερ, το μπριτζ, η πρέφα, η 31, η πασιέντζα κ.ά.

Βιντεοπαιχνίδια

31

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ή αλλιώς βιντεοπαιχνίδια είναι προγράμματα υπολογιστικών συστημάτων τα οποία χειρίζεται ο παίκτης μέσα από τον προσωπικό υπολογιστή του ή από κάποιο ειδικό σύστημα φτιαγμένο για αυτόν τον λόγο (για οικιακή χρήση αυτά τα συστήματα ονομάζονται κονσόλες). Τα προγράμματα αυτά δημιουργούν εικονικά εργαλεία, που επιτρέπουν στον παίκτη να παίξει με έναν άλλο παίκτη ή με έναν προσομοιωμένο παίκτη, παιχνίδια όπως τράπουλα και ζάρια, ή δημιουργούν προσομοιωμένους κόσμους, στους οποίους μπορούν να συμβούν φανταστικά γεγονότα μέσα στην πορεία του παιχνιδιού.

Δ. Τύποι παιχνιδιών.Ενεργητικό παιχνίδι: έλεγχος του κεφαλιού, του κορμού, των άκρων. Ικανότητα να σκαρφαλώνει, να τρέχει, να πηδάει, να σκαρφαλώνει, να πιάνει αντικείμενα κα. Έτσι εξελίσσεται και σωματικά. Σημαντικό σημείο είναι να αναπτυχθεί η κινητική δραστηριότητα του παιδιού που θέλει ένα χώρο με φυσικά εμπόδια, αν είναι αυτό δυνατόν. Βέβαια, πρέπει να προσέχουμε τόσο την ασφάλεια του χώρου όσο και του υλικού που χρησιμοποιείται. Τέτοιοι χώροι είναι οι παιδότοποι.

Διερευνητικό παιχνίδι: ξεκινά γύρω στους 3 μήνες με παιχνίδι των δαχτύλων για αυτό και θέλουμε ανάλογη ωρίμανση στο νευρικό σύστημα για συντονισμό των κινήσεων και του ματιού με τις κινήσεις του χεριού. Προϋποθέτει ανάλογη ωρίμανση των αισθητήριων οργάνων ώστε το παιδί να είναι σε θέση να ακούει και να διακρίνει ήχους, να διακρίνει την υφή των αντικειμένων, να μαθαίνει τις διαστάσεις του χώρου, να αντιλαμβάνεται τον χρόνο.

Υλικά: τα απλά καθημερινά υλικά που χρησιμοποιούμε, τα παραδοσιακά παιχνίδια, δηλαδή οι κουδουνίστρες, οι μαλακές μπάλες, παιχνίδια που μπορεί να τα πιάσει, μπορεί να ακούσει ήχους από αυτά. Το στόμα, η αφή, η ψηλάφηση, το να κομματιάσει ένα παιχνίδι, να ανακατώνει, να ανακαλύπτει, είναι όλα αυτά που βοηθούν το βρέφος να πάει παρακάτω.

Μιμητικό παιχνίδι: ξεκινάει στου 7-10 μήνες, περίπου. Και μπορεί να συνεχιστεί για μια ζωή. Το παιδί προϋποτίθεται πως έχει έλεγχο του σώματός του, μπορεί να χειρίζεται αντικείμενα, να οργανώνει και να ερμηνεύει αισθητηριακές εμπειρίες. Σε αυτήν την ηλικία, μπορεί να αντιλαμβάνεται ήχους, κυρίως των γονέων και να ανταποκρίνεται στα λεκτικά ερεθίσματα. Η μίμηση είναι στιγμιαία στην αρχή, όμως με την πάροδο του χρόνου το παιδί πειραματίζεται και διασκεδάζει. Έτσι το εξελίσσει. Ρόλοι, μάθηση, ταυτίσεις, λαμβάνουν χώρα χάρη στη μίμηση.

32

Δημιουργικό παιχνίδι: ξεκινά στου 18-20 μήνες, με το χτίσιμο και τα κυβάκια.Έχουμε κινητική και αισθητική ωρίμανση μαζί με τη νοητική ικανότητα να χρησιμοποιεί εμπειρίες και να συνδυάζει τη μίμηση μα τη γνώση και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Εδώ μπορούμε να χρησιμοποιούμε και εκπαιδευτικά παιχνίδια.Φανταστικό παιχνίδι: ξεκινάει γύρω στα 2 χρόνια του νηπίου. Αναπτύσσεται σιγά-σιγά. Προϋποθέτει την απόκτηση των προηγούμενων τύπων παιχνιδιών, κυρίως του μιμητικού.Εδώ το παιδί παίζει τα γεγονότα της ζωής του. Το ελευθερώνει από πιέσεις, καταστάσεις δυσάρεστες, εμπειρίες. Το βοηθά να ανταποκριθεί στον κόσμο των ενηλίκων. Ψυχική ισορροπία και εξωτερίκευση συμπεριφοράς για τις τάσεις του για προστασία, επιθετικότητα, τρυφερότητα, καταστροφή. Εξαρτάται από την ικανότητα του παιδιού να εκφράσει ιδέες με συμβολικό τρόπο. Το χρησιμοποιούμε οι ειδικοί.Παιχνίδι με κανόνες: εδώ πια θέλουμε σημαντική ανάπτυξη του παιδιού από όλες τις έννοιες.Κανόνες: να δεχτεί το μοίρασμα, να περιμένει τη σειρά του, να αναβάλλει την ικανοποίηση των επιθυμιών του, να μαθαίνει να χάνει. Ξεκινά στα 4 έτη όπου και τα παιδιά ξεκινούν να μπαίνουν σε ομάδες. Στην ομάδα έρχεται για πρώτη φορά το θέμα της ανταγωνιστικότητας, βέβαια αυτό γίνεται κατανοητό κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες και τους ενήλικες.

Ε. Κατηγορίες παιχνιδιώνΗ αγορά παιχνιδιών πρέπει να γίνεται με κριτήρια την ηλικία του

παιδιού, την προσωπικότητά του, τον ατομικό του ρυθμό ανάπτυξης κ.α.Είναι λάθος να χωρίζουμε τα παιχνίδια σε αγορίστικα και κοριτσίστικα. Τα παιδιά παίζουν με όλα τα παιχνίδια. Αν τ’ αφήσουμε να εκφραστούν αυθόρμητα, θα δούμε ότι τα αγόρια θα παίξουν και με κατσαρολικά και τα κορίτσια θα παίξουν με αυτοκίνητα και με τρένα. Δεν είναι σωστό να επιβάλλουμε, με το παιχνίδι, μοντέλα ζωής που έτσι και αλλιώς είναι ξεπερασμένα (για παράδειγμα, γυναίκα γλυκιά και νοικοκυρά, άνδρας σκληρός και κυνηγός). Οι κατηγορίες παιχνιδιών που μπορούμε να επιλέξουμε είναι:Παιχνίδια που βοηθούν τη σωματική ανάπτυξη και τη μυϊκή άσκηση, όπως τα παιχνίδια που απαιτούν έλξη ή ώθηση (π.χ. ποδήλατα, πατίνια, σκέιτμπορντ).Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη της αντίληψης, καθώς και του συντονισμού χεριού και ματιού, όπως παζλ, κύβοι και κατασκευές.Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη των αισθήσεων (αφή, όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση), όπως μουσικά όργανα, πλαστελίνη,

33

κασετόφωνο, τηλεσκόπιο, καθώς και παιχνίδια που παράγουν ήχο ή εικόνες.Παιχνίδια για την ανάπτυξη των κοινωνικών ικανοτήτων και της φαντασίας, όπως κούκλες, κουκλόσπιτα, ζωάκια, τρένα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, επιτραπέζια παιχνίδια και βιβλία.Παιχνίδια για την ανάπτυξη των καλλιτεχνικών και δημιουργικών τάσεων, καθώς και παιχνίδια παρατήρησης και λογικής, όπως σετ ζωγραφικής, σετ κατασκευής διαφόρων αντικειμένων, σετ χημείας, σετ για πειράματα.Παιχνίδια για την ανάπτυξη των ικανοτήτων που βοηθούν στην ανάγνωση και την αριθμητική, όπως κύβοι και μαγνητικοί πίνακες με γράμματα και αριθμούς, βιβλία, κασέτες και CD με τραγούδια και παραμύθια.

ΚΕΦ. 3 Το παιχνίδι στην παιδαγωγική επιστήμη - Κοινωνιολογικές

34

προεκτάσεις

Α. Η παιδαγωγική αξία του παιχνιδιούΗ ανάλυση του παιχνιδιού αφηνόταν κατά μείζονα λόγο στη

δικαιοδοσία της βιολογίας, εφόσον το «παίζειν» ερμηνευόταν ως η ικανοποίηση μιας «φυσικής» ορμής του ανθρώπου. Παράλληλα, το παιχνίδι χρησιμοποιήθηκε από την παιδαγωγική επιστήμη από τον περασμένο αιώνα για την αγωγή των παιδιών, κυρίως της προσχολικής ηλικίας, ενταγμένο μέσα στα προγράμματα διδασκαλίας. Το παιχνίδι μπορεί να οριστεί ως μια πολύ ενδιαφέρουσα ενασχόληση, η οποία περικλείει μια φυσική ή πνευματική προσπάθεια που έχει ως στόχο τη συναισθηματική και σωματική ευχαρίστηση. Σύμφωνα με τον Χαραλαμπόπουλο (1973), με τον όρο παιχνίδι νοούνται όχι μόνον τα διάφορα ομαδικά και ατομικά παιχνίδια αλλά και οι σωματικές και πνευματικές παιγνιώδεις ασκήσεις όπως γρίφοι, λεκτικές ασκήσεις, συλλογές. Η διττή αυτή αναφορά στον κινητικό και πνευματικό τομέα του παιχνιδιού, φαίνεται να αποτελεί το μέσο για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού, ένα στάδιο προπαρασκευαστικό για τη μετέπειτα ζωή του. Η προσπάθεια να εξηγηθεί η καθολικότητα του παιχνιδιού οδήγησε τους επιστήμονες σε μια σειρά ερευνών και στη διατύπωση θεωριών όπως της ψυχανάλυσης του συμπεριφορισμού και της γνωστικής θεωρίας (Δογάνης, 1990). Οποιαδήποτε θεωρία και αν γίνει αποδεκτή, γεγονός παραμένει η σπουδαιότητα του παιχνιδιού και η επίδραση που ασκεί στην διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών. Κίνηση, ανάπτυξη φαντασίας και δημιουργικότητας, κοινωνικοποίηση, εκτόνωση ενστίκτων είναι ορισμένα στοιχεία στα οποία αναγνωρίζεται η σημαντικότητα των παιχνιδιών και τονίζεται ως ζωτικότατη ανάγκη. Νεότεροι συγγραφείς αναφέρονται στα στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει η γνωριμία με ένα παιχνίδι. Η Barbarash (1997), παραθέτει τα χαρακτηριστικά σημεία του κάθε παιχνιδιού όπως η προέλευσή του, ο αριθμός των συμμετεχόντων. Στη συνέχεια αναφέρει τα στοιχεία εξοπλισμού και τοποθεσίας και κλείνει το κάθε παιχνίδι με ερωτήσεις που το αφορούν. Άλλοι παράμετροι που μπορούν να μελετηθούν είναι ο χώρος διεξαγωγής, ο σκοπός του παιχνιδιού αλλά και η δεξιότητα που απαιτείται για το συγκεκριμένο παιχνίδι. Ο Belka (1994), στο βιβλίο του για τη διδασκαλία των παιχνιδιών στα παιδιά, ταξινομεί τα παιχνίδια σε παιχνίδια κυνηγητού, στόχου, φιλέ και τοίχου, όπως επίσης και σε παιχνίδια ανοιχτού χώρου και παιχνίδια παραβίασης. Ο Μουστακίδης (1997) διέκρινε τα παιχνίδια σε παιχνίδια κινήσεων, φαντασίας, κατασκευών, δυνάμεως, ταχύτητας, επιδεξιότητας. Οι Morris και Stiehl (1989), επιχειρώντας μία διαφορετική προσέγγιση στη διδασκαλία των παιχνιδιών, μεταξύ άλλων, αναγνωρίζουν διαφορετικές κατηγορίες παιχνιδιών όπως, παιχνίδια περιπέτειας, γνωστικά παιχνίδια, καθώς και

35

παραδοσιακά παιχνίδια. Ως θέμα της παιδικής λαογραφίας o Μερακλής (1986), ορίζει το παραδοσιακό παιχνίδι και χαρακτηριστικά αναφέρει πως «το παραδοσιακό παιχνίδι ήταν το προϊόν του δρόμου, της γειτονιάς και της πλατείας». Μελετώντας τα ήθη και τα έθιμα της ελληνικής κοινωνίας, παρουσιάζει τις εκφάνσεις τους στην καθημερινότητα των ανθρώπων, όπως αυτές αποτυπώνονται μέσα από μια σειρά διαδικασιών – φαινόμενων, των ηθών και εθίμων όπως η γέννηση, η βάπτιση, ο θάνατος. Αναφέρει λοιπόν ότι «ήθη είναι τα αισθήματα, οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες, οι κλίσεις που επικράτησαν σε μια δεδομένη στιγμή» και «τα έθιμα είναι τα ήθη, όταν παίρνουν μια τελεστική μορφή, η επανάληψη της οποίας σχηματίζει και την παράδοση».Τα ήθη και τα έθιμα αποτελούν την πρακτική μορφή και εφαρμογή των κοινωνικών κανόνων. Με χαρακτήρα υποχρεωτικό ή μη, τα ήθη και τα έθιμα μπορούν να μεταφραστούν ως κανάλια που ενώνουν το παρελθόν με το παρόν. Η ισχύς μιας δραστηριότητας, η παρουσία ενός παιχνιδιού μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μπορεί να πάψει να υπάρχει χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το παιχνίδι θα ξεχαστεί. Μένει στις συνειδήσεις των ανθρώπων, περνά από την κάθε γενιά και καθώς έρχεται σε επαφή με άλλα στοιχεία όσα είναι σε θέση να αφομοιώσει, τα δέχεται, διαφορετικά τα απορρίπτει (Αυγερινός,1989). Ανεξάρτητα από θεωρητικές προσεγγίσεις, οι άνθρωποι κάθε ηλικίας και τα παιδιά κατ' εξοχήν παίζουν, με ή χωρίς κανόνες, ατομικά ή ομαδικά, αλλά πάντως με τρόπους ιστορικά προσδιορισμένους. Παρά τη γενική εντύπωση για τον οικουμενικό χαρακτήρα του παιχνιδιού το παιχνίδι ανευρίσκεται σε κοινωνίες παραδοσιακές και σύγχρονες και σε όλες τις ιστορικές περιόδους, οι μορφές, το περιεχόμενο, οι σημασίες του παιχνιδιού διαφοροποιούνται μέσα στον χρόνο και από τη μία κοινωνία στην άλλη. Η ερευνητική προσέγγιση του παιχνιδιού δεν μπορεί συνεπώς παρά να είναι ιστορική, να τοποθετεί δηλαδή το παιχνίδι μέσα στα εκάστοτε κοινωνικά και πολιτισμικά του συμφραζόμενα. Πρόκειται λοιπόν για μια διεπιστημονική προσέγγιση που μας επιτρέπει να ανακαλύψουμε τις διαφορετικές θεωρητικές αφετηρίες και τα ποικίλα ερευνητικά ερωτήματα της κάθε επιστήμης.

Η απουσία του παιχνιδιού ως τα τέλη του 19ου αιώνα απηχεί συνεπώς τις κυρίαρχες αντιλήψεις της νεωτερικής κοινωνίας για το παιδικό ιδεώδες που διέπεται από τις αστικές αξίες της πειθαρχίας, της τάξης και της εργατικότητας. Την ίδια εποχή στα έργα παιδικής λογοτεχνίας και στα παιδικά περιοδικά το παιχνίδι θεωρείται άσκοπο χάσιμο χρόνου και συνώνυμο της αταξίας. Οι στάσεις αυτές απέναντι στο παιδί και στο παιχνίδι εγγράφονται στο κυρίαρχο ως τα μέσα του 20ού αιώνα σύστημα αξιών στην Ευρώπη που πρόβαλλε την «ορθολογική» χρήση του χρόνου και την ηθικά αποδεκτή, ελεγχόμενη ψυχαγωγία. Όταν λοιπόν το παιχνίδι αρχίζει, στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, να

36

εμφανίζεται σε σχολικά προγράμματα και παιδικά έντυπα υπακούει σε κανόνες και έχει στόχους: το «παιδαγωγικό» παιχνίδι γίνεται το νέο μέσο αγωγής.

Υπάρχουν αναλύσεις για το παιχνίδι στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία που το εντάσσουν στα ευρύτερα ζητήματα που θέτουν η μαζική κουλτούρα και ο καταναλωτισμός.  Η εμπορευματοποίηση των παιχνιδιών και η εισβολή της διαφήμισης, κυρίως μέσω της τηλεόρασης, φαίνεται να αλλάζουν τη σχέση του παιδιού με το παιχνίδι, τους όρους κοινωνικοποίησης των παιδιών αλλά και τον ρόλο των ενηλίκων σε αυτή τη διαδικασία. Είναι γνωστό εξάλλου ότι οι διαφημίσεις παιχνιδιών, τα παιχνίδια μαζικής κατανάλωσης που αναπαράγουν έκφυλα στερεότυπα, η εμπορευματοποίηση της παιδικής κουλτούρας, ο καταναλωτισμός και η υπερπροσφορά παιχνιδιών αντίστοιχη με τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών έχουν αποτελέσει αντικείμενα ηθικής καταδίκης και έναυσμα για τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου «προστασίας» των παιδιών.

Τα παιδιά δεν είναι παθητικοί αλλά ενεργητικοί δέκτες των μηνυμάτων των βιομηχανικών παιχνιδιών, παράγουν νοήματα και δημιουργούν όταν παίζουν. Το παιχνίδι ως δράση και πράξη είναι πάντα απρόοπτο και πολύπλοκο. Εν τούτοις, παρά τους φόβους των ενηλίκων, το παιχνίδι δεν είναι πραγματικά αλλά μόνο συμβολικά ανατρεπτικό. Μελετώντας παιχνίδια ενηλίκων, το παιχνίδι δίνει δυνατότητα για ανατροπές της κοινωνικής τάξης, που όμως δεν μεταφέρονται έξω απ' αυτό, δεν αγγίζουν την ίδια την κοινωνική πραγματικότητα. Αντίθετα, το παιχνίδι είναι ένας από τους πολλούς καθρέφτες μιας κοινωνίας.

Β. Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη του παιδιού. Το παιχνίδι στις μέρες μας, όπως και παλαιότερα, είναι βασικός

παράγοντας κοινωνικοποίησης, μέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Το παιδί μέσα από το παιχνίδι βιώνει διάφορες καταστάσεις. Νιώθει χαρά, αγάπη, πόνο, μαθαίνει να αντιμετωπίζει δυσκολίες και να τις ξεπερνά, κατανοώντας τη ζωή. Το παιχνίδι είναι μια αυθόρμητη συμπεριφορά που δεν έχει σαφή στόχο, ούτε ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο. Το παιχνίδι γίνεται για το ίδιο το παιχνίδι και για την ευχαρίστηση που προκαλεί. Τα οφέλη του είναι πάρα πολλά και σημαντικά. Βοηθά τα νεαρά άτομα να αναπτυχθούν σωστά, σωματικά και νοητικά, και ευεργετεί όσα εξακολουθούν να παίζουν και στον ενήλικο βίο τους. Για τα παιδιά, το παιχνίδι είναι μια αυθόρμητη ενέργεια που συνοδεύεται από ευχάριστα γι’ αυτά συναισθήματα, αποτελεί μέσο αναψυχής και προέρχεται από την ορμή προς κίνηση για ζωή ή για μίμηση που, με τη συνεργασία της φαντασίας, του δίνει ουσιαστικό περιεχόμενο. Αντίθετα, αν τα μικρά παιδιά στερηθούν για κάποιο λόγο το παιχνίδι, η ανάπτυξή

37

τους μπορεί κι αυτή να μην ολοκληρωθεί φυσιολογικά. Είναι απαραίτητο για μια υγιή και ευτυχισμένη παιδική ηλικία, ασκεί θετική επίδραση στο παιδί, ενώ οι μεγάλοι που εξακολουθούν να παίζουν, διακρίνονται συνήθως για την εξυπνάδα τους και τη δημιουργικότητά τους.

Στη βρεφική ηλικία, το παιχνίδι βοηθάει το παιδί να αποκτήσει τον έλεγχο του σώματος του. Αρχικά κινεί μόνο τα άκρα του, ενώ μεγαλώνοντας υποβάλλει τον εαυτό του σε προοδευτικά πιο δύσκολες δραστηριότητες. Αργότερα τα παιδιά παίζουν με τους ήχους, τις λέξεις και τα αντικείμενα με σκοπό την ανάπτυξη καινούριων ικανοτήτων και την απόκτηση γνώσεων. Το παιχνίδι βοηθά το παιδί να αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ένα οργανωμένο σύνολο.

Το παιχνίδι είναι ενδεικτικό της ικανότητας του παιδιού να επικοινωνεί και να ανακαλύπτει τη σχέση του με τους ενήλικες, οι οποίοι πρέπει να φροντίζουν να βρίσκεται το παιδί σε ένα περιβάλλον που να καλλιεργεί, να ενισχύει και να ενθαρρύνει την ενασχόληση του με το παιδί. Παράλληλα, ο ενήλικας πρέπει να αποτελεί υπόδειγμα για το παιδί καθώς παρέχει στο παιδί κανόνες συμπεριφοράς..

Μέσω του παιχνιδιού το παιδί ωριμάζει και γίνεται υπεύθυνο. Επιπλέον, το παιχνίδι αποτελεί ένα συμβολικό μέσο με το οποίο οι ενήλικες μεταδίδουν στο παιδί βασικές αλήθειες που αφορούν τόσο αυτό, όσο και τις εμπειρίες του. Το παιχνίδι θεωρείται ότι είναι μια συγκεκριμένη και ιδιαίτερη γλώσσα συνιστώντας τη μόνη ίσως γλώσσα που κατέχει από πολύ μικρή ηλικία που το βοηθά να εκφράζει τι πραγματικά εννοεί και αισθάνεται..

Πολλοί διεθνείς οργανισμοί αναφέρουν το παιχνίδι όχι μόνο σαν μια αναγκαιότητα αλλά και σαν ένα δικαίωμα του παιδιού γιατί σχετίζεται άμεσα με την ομαλή του κατάσταση.

Επίσης, είναι απαραίτητο για τη σωματική, νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Ακόμα, παιδιά τα οποία έχουν πιο ελεύθερη πρόσβαση στο ύπαιθρο αποκτούν ικανότητες να κινούνται στον ευρύτερο κόσμο. Θα αποκτήσουν ικανότητες να μετακινούνται στο άμεσο περιβάλλον τους με ασφάλεια, και να θέσουν τις βάσεις για το θάρρος που θα τους επιτρέψει να οδηγήσουν αργότερα την ίδια τους την ζωή.Το παιχνίδι και η κίνηση αποτελεί ζωτική ανάγκη για κάθε νεαρή ζωή μέσα στη φύση. Αυτή η φυσική ανάγκη δεν μπορεί να λείπει από τα παιδιά. Μέσα από το παιχνίδι εδώ και χιλιάδες χρόνια τα παιδιά σε όλο τον κόσμο ψυχαγωγούνται, αυτοδιαπαιδαγωγούνται δοκιμάζουν και ασκούν τις δυνάμεις τους, μαθαίνουν να πειθαρχούν στους κανόνες, φτιάχνουν χαρακτήρα, κοινωνικοποιούνται, ασκούν το σώμα και το πνεύμα τους κρατώντας τα σε καλή φυσική κατάσταση.

Γ. Κοινωνικές και συναισθηματικές αξίες του παιχνιδιού.1. Όταν επαναλαμβάνεται ένα παιχνίδι το παιδί ξεσπάει την ενέργειά του

38

και μειώνει τη συγκίνησή του. Συγκεκριμένα, το άγχος, η αγωνία, η ένταση του παιδιού.2. Απωθημένες επιθυμίες. Αναπαριστά περιστατικά και τα ξεπερνά βάσει του φανταστικού παιχνιδιού.3. Ελέγχουν τις καταστρεπτικές και επιθετικές τους διαθέσεις.4. Συμπεριφορές που στην καθημερινότητα τους έχουν απαγορευτεί.5. Μιμείται τους μεγάλους και διευκολύνεται στην ταύτιση.6. Παίζει έντονες σκηνές της ζωής τους, φωνάζει και γελάει δυνατά, διατάζει, απαγορεύει.7. Μπορεί ΜΕΤΑ το παιχνίδι να αναπολεί, να ονειρεύεται8. Εκφράζει άμεσα τις επιθυμίες του9. Τάσεις που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτές έρχονται στην επιφάνεια10. Ανταλλαγή καθημερινών ρόλων ζωής11. Εκδήλωση της ανάπτυξής του12. Λύνει προβλήματα13. Πειραματίζεται14. Αισθάνεται επιτυχημένο

Γενικότερα το παιχνίδι είναι μια διαδικασία που βοηθά στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού. Τόσο στην πνευματική όσο και στην κινητική. Η προσπάθεια που καταβάλλεται με το παιχνίδι έχει ως στόχο την ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ του παιδιού (ή και του ενηλίκου) που παίζει. Το παιχνίδι λοιπόν είναι μια δραστηριότητα με σκοπό την ευχαρίστηση αλλά και την ικανοποίηση κάποιων κινήτρων. Βιολογικά χρήσιμο θεωρείται καθώς, να παρατηρήσουμε για παράδειγμα κάποια μικρά ζώα, μέσω παιχνιδιού προετοιμάζονται για την μετέπειτα ζωή τους. Τα περίπλοκα ζώα μαθαίνουν να παίζουν, και συγκεκριμένα οι πίθηκοι που είναι και τα πιο κοντινά μας διατηρούν όπως και εμείς την ικανότητα και την επιθυμία να παίζουν ακόμα και όταν έχουν ωριμάσει. Το παιχνίδι είναι για το παιδί όπως η εργασία για τον ενήλικα. Βοηθά στην εξέλιξη και την ανάπτυξή του. Η παρουσία του ενεργητικού παιχνιδιού μπορεί να θεωρηθεί ΕΝΔΕΙΞΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. Ενεργητικό παιχνίδι σημαίνει παιχνίδι με σωματική κόπωση και πνευματική εγρήγορση. Η απουσία του, είναι ΕΝΔΕΙΞΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ Ή ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Για αυτό και μέσω του παιχνιδιού πολλοί ειδικοί εντοπίζουν παθολογίες οικογένειας και διαταραχές.Λειτουργίες του παιχνιδιού:1. Το παιδί δρα ελεύθερα και αβίαστα2. Δημιουργεί και μαθαίνει3. Αναπτύσσει τη σκέψη του4. Μαθαίνει να αντιμετωπίζει προβλήματα5. Οξύνει την κρίση του6. Εξερευνά τον υλικό κόσμο

39

7. Αναπτύσσει τη γλωσσική του ικανότητα8. Ζει σε έναν κόσμο φανταστικό που μπορεί να εξουσιάσει9. Αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις10. Εκφράζει τα συναισθήματα του11. Κάνει σχέσεις και ανακουφίζει μια στεναχώρια ή δυσφορία..12. Να αισθάνεται ευχαρίστηση

Το παιχνίδι συνδέεται με το άμεσο παρόν και την ανάγκη να μάθει το παιδί τον περιβάλλοντα χώρο του και να προσαρμόζεται σε αυτόν. Η ενθάρρυνση που δίνει ο ενήλικας στο παιδί είναι σημαντική για να αρχίσει η ενασχόληση του με το περιβάλλον.

Η παραστατική περιγραφή ενός παρατηρητή δίνει γλαφυρά ίσως το πόσο εύκολα μπορούσε κανείς να καταγράψει πτυχές της προσωπικότητας. «Πονηρός, έξυπνος, γρήγορος, ευκίνητος, δειλός, δραστήριος» θα ‘ταν ορισμένα από τα επίθετα που θα κατέγραφε. Πολλοί ανέφεραν: «… μέσα στα παιχνίδια πραγματικά δείχναμε όλοι τον χαρακτήρα μας και τον εσωτερικό μας κόσμο».

Δ. Ο ρόλος και η σημασία του παιχνιδιού ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.

Η ηλικία κάτω των 2 ½ ετώνΟ ενήλικας καλείται να προσαρμοστεί διαφορετικά στο παιχνίδι και αυτό γίνεται γιατί είναι η περίοδος που το παιδί κοινωνικοποιείται και για αυτό η ανάγκη για ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ στο παιχνίδι είναι πραγματικά πολύ μεγάλη. Συστηματικό λάθος των γονέων είναι να αφήνουν μόνο του ένα παιδί αυτής της ηλικίας να παίζει. Επιπλέον, να τονίσουμε ότι στα 4-6 χρόνια, η ανάγκη για συντροφικό παιχνίδι αυξάνεται.7-12 ετώνΚανόνες και ομαδικά παιχνίδια. Δίνουν μεγάλη ευχαρίστηση στα παιδιά. Οι δραστηριότητες καθορίζονται και από το φύλο των παιδιών. Αυτό σταματά στην εφηβεία.

40

Παιχνίδι και φύλο Διαφορές Αγοριών-ΚοριτσιώνΑγόρια - Κορίτσια Πιο δραστήρια στην κίνηση -ΦλύαραΦωνάζουν παραπάνω- ΧασκογελάνεΑλληλοχτυπιούνται -Μιλάνε με πολλές εκφράσεις και αισθήματαΕξασκούν τους μεγάλους μυς -Αναπτύσσουν γρηγορότερα τις λεπτές κινήσεις. Άρα παίζουν πιο ήρεμα παιχνίδια, όπως κέντημα, ζωγραφική, κούκλες και άλλαΤα αγόρια, γύρω στα 4 τους γίνονται πιο ήρεμα στο παιχνίδι.Τα κορίτσια την ηλικία αυτή γίνονται πιο δραστήριαΟι διαφορές είναι εξαιτίας κοινωνικών συνθηκών αλλά και σωματικής διάπλασης.Η κοινή συμμετοχή αγοριών και κοριτσιών σε ένα παιχνίδι εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του παιχνιδιού. Τα παιχνίδια στα οποία τα κορίτσια συμμετέχουν είναι τόσο χαμηλής έντασης όπως κουτσό, κρυφτό, όσο και δυναμικά ομαδικά παιχνίδια όπως «τζαμί», «σκλαβάκια» και κυνηγητό. Τα κορίτσια δε συμμετέχουν στον ίδιο βαθμό σε παιχνίδια όπως το ποδόσφαιρο είτε επειδή δεν ήθελαν ή επειδή η συμμετοχή τους θεωρούνταν από τα αγόρια ότι αλλοίωνε το ύφος του παιχνιδιού. Αυτό δεν απέκλειε σε πολλά παιχνίδια την κοινή συμμετοχή αγοριών και κοριτσιών. Τα παιχνίδια πολλές φορές είναι αφορμή γνωριμίας μεταξύ αγοριών και κοριτσιών.

Για να γίνει το παιχνίδι ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ:1. Να είναι ανάλογο της ηλικίας του παιδιού και το στάδιο εξέλιξής του2. Ο χώρος που θα παίξει το παιδί να είναι κατάλληλος, να είναι ένας χώρος που μπορεί να παίξει και με τους άλλους. Να έχει ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΣ τον δικό του προσωπικό χώρο3. Χρόνος για παιχνίδι : αυτός ο οποίος επιτρέπει στο παιδί να ολοκληρώνει το παιχνίδι του χωρίς να γίνεται πρόωρη διακοπή, γιατί αυτό δημιουργεί θυμό και απογοήτευση.4. Βαρεμάρα, μοναξιά ή αίσθημα παραμέλησης, υπάρχει όταν το παιχνίδι παρατείνεται για πολύ ώρα, οπότε και χάνει το παιδί τη διάθεση και το ενδιαφέρον του για την συγκεκριμένη δραστηριότητα.5. Καλό είναι να υπάρχουν σύντροφοι στο παιχνίδι, γιατί είναι απαραίτητοι σε όλα τα στάδια εξέλιξης. Οι ενήλικοι είναι απαραίτητοι για τα βρέφη.6. Το παιχνίδι προσφέρει συναισθηματική επικοινωνία και κοινωνικοποίηση.

ΚΕΦ. 4 Παιχνίδι και τεχνολογία

41

Α. Τι είναι τα διαδικτυακά παιχνίδια;

Τα διαδικτυακά παιχνίδια είναι δισδιάστατα ή τρισδιάστατα παιχνίδια που παίζονται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή στις παιχνιδομηχανές (π.χ. Playstation) και, μέσω του διαδικτύου, ο χρήστης μπορεί να παίζει και να αλληλεπιδρά με χρήστες από διάφορες χώρες, πολύ συχνά, σε έναν ενιαίο, εικονικό κόσμο. Η θεματολογία τους ποικίλει, όμως τα περισσότερα και πιο διαδεδομένα διαδικτυακά παιχνίδια είναι παιχνίδια ρόλων και παρουσιάζουν ένα πλαίσιο Ηρωικής Φαντασίας (Massively Multiplayer Online Role Play Games- MMORPG). Κάποια αρκετά διαδεδομένα παιχνίδια μπορεί να παίζονται διαδικτυακά, αλλά δεν είναι αμιγώς διαδικτυακά, μπορούν να παιχτούν και σε ατομικό υπολογιστή ή τοπικό δίκτυο (LAN). Παραδείγματα πολύ γνωστών MMORPGs είναι το World of Warcraft (WοW), Lineage, Warhammer Online, Guild Wars, Lord of the Rings Online κ.α. Παιχνίδια που παίζονται όχι αποκλειστικά διαδικτυακά, αλλά είναι ιδιαίτερα δημοφιλή είναι τα Warcraft, Counter Strike, DoTA κ.α. Φυσικά υπάρχουν διαδικτυακά παιχνίδια που δεν ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, όπως το Second Life. Τα στοιχεία που θα ακολουθήσουν αναφέρονται σε έρευνες πάνω σε MMORPGs, όμως αφορούν κάθε είδος διαδικτυακού παιχνιδιού.

Β. Ποιες είναι οι διαφορές τους με τα μη διαδικτυακά παιχνίδια και για ποιο λόγο είναι τόσο δημοφιλή;

Τα διαδικτυακά παιχνίδια έχουν κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τα οποία τα διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα παιχνίδια. Πρώτον, ο κόσμος που περιγράφουν δεν σταματά ποτέ και υφίσταται ακόμα και όταν ο παίκτης δεν είναι συνδεδεμένος. Ως εκ τούτου, ο παίκτης παύει να είναι ο πρωταγωνιστής και γίνεται απλά ένα μέρος του κόσμου. Δεύτερον, οι διαδικτυακές δυνατότητες επιτρέπουν την ταυτόχρονη επικοινωνία χιλιάδων παικτών, από διαφορετικές χώρες και πολιτισμικό υπόβαθρο, και την αλληλεπίδραση τους. Αν στα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά προσθέσει κανείς ένα ισχυρότατο σύστημα συνεχών ανταμοιβών/ενισχύσεων (ολοκληρώνω μια αποστολή, παίρνω ένα βραβείο και πηγαίνω για την επόμενη αποστολή και το επόμενο βραβείο), μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς εξελίσσεται και εμπλουτίζεται για να κρατάει τους παίκτες σε εγρήγορση ή και ανταγωνισμό, είναι ξεκάθαρο ότι τα διαδικτυακά παιχνίδια είναι

42

σχεδιασμένα για να προσελκύουν μεγάλους αριθμούς παικτών και ότι τα τελευταία χρόνια αποτελούν μια ξεχωριστή μόδα για τους νέους (και όχι μόνο) ανθρώπους. Άλλωστε, δεν θα πρέπει να παραβλέπει κανείς την κατεξοχήν κοινωνική φύση του διαδικτύου, η οποία παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στην εξάπλωση των περισσότερων διαδικτυακών δραστηριοτήτων.

Γ. Τι τύπους παικτών συναντά κανείς και πως διαμορφώνονται τα κίνητρα τους;

Ο εικονικός κόσμος του παιχνιδιού αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας, επομένως μπορεί κανείς να συναντήσει όλων των ειδών τις προσωπικότητες μέσα σε αυτόν. Φυσικά, δεν θα πρέπει να παραβλέπεται ότι όλες οι προσωπικότητες και συμπεριφορές υπόκεινται σε κάποιες ειδικές συνθήκες του διαδικτύου (π.χ. ανωνυμία, άρση των αναστολών, φυσική απόσταση), οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά του ατόμου. Σημαντικότατο ρόλο στη συμπεριφορά και τον τρόπο παιχνιδιού παίζουν τα κίνητρα των παικτών, δηλαδή οι λόγοι για τους οποίους παίζει κανείς ένα διαδικτυακό παιχνίδι, ακόμη περισσότερο αν σκεφτεί κανείς ότι για πολλούς χρήστες το παιχνίδι παίζει καταλυτικό ρόλο στη ζωή τους, είτε σαν βασική ασχολία, είτε σαν αυτοσκοπός. Αυτός είναι και ο λόγος που η έρευνα έχει εστιάσει αρκετά πάνω σε αυτό το κομμάτι. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα κίνητρα των παικτών είναι όμοια με αυτά της πραγματικής ζωής: υπάρχουν κίνητρα καθαρά ατομικά, καθαρά κοινωνικά ή συνδυασμένα. Κίνητρα θετικά, αρνητικά και διφορούμενα. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρατηρείται μια εξέλιξη των κινήτρων μέσα στο παιχνίδι (από το ατομικό στο κοινωνικό) και ότι, τις περισσότερες φορές, το αρχικό κίνητρο είναι η περιέργεια ή η ψυχαγωγία, η οποία θα εξελιχθεί σε κάποια πολυπλοκότερη συμπεριφορά. Άλλες πάλι φορές, το παιχνίδι χρησιμεύει στην ικανοποίηση συγκεκριμένων κινήτρων, τα οποία προϋπάρχουν της ενασχόλησης με τους ψηφιακούς κόσμους.

Δ. Εθισμός στα σύγχρονα ηλεκτρονικά παιχνίδιαΗ συστηματική και παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών

μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί στον εθισμό. Η ακρότητα θεματολογίας των ηλεκτρονικών παιχνιδιών τρομάζει: αιματηρές μάχες, μαζικές καταστροφές και σκοτωμοί, ωμή και αλόγιστη χρήση βίας, η οποία επιβραβεύεται με πόντους όσο περισσότερο το παιδί τη χρησιμοποιεί!  Εκατομμύρια είναι τα παιδιά που παρουσιάζουν εθισμό στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ιδιαίτερα τα αγόρια, ηλικίας 8 έως 18 ετών, φαίνονται πιο ευάλωτα στη νοσηρή χρήση, κυρίως σε παιχνίδια όπου κυριαρχεί η βία ως μέσο αλλά και ως απώτερος στόχος του παιχνιδιού.

43

Μάλιστα, κλινικές απεξάρτησης έχουν αρχίσει να λειτουργούν παγκοσμίως, υποσχόμενες ίαση από αυτό τον ακατανίκητο «παιδικό» εθισμό. Ποια συμπτώματα θα μπορούσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, να σηματοδοτούν την εξάρτηση του παιδιού από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια; 

 Κατανάλωση σταδιακά περισσότερου χρόνου στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. 

Εμμονές ή φαντασιώσεις με θέματα και ρόλους που διαδραματίζονται στην πλοκή ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού, τρέμουλο, άγχος, ανησυχία, αϋπνία, εφιάλτες (παρουσιάζονται με τη μείωση - διακοπή της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών). 

Σταδιακή μείωση του κινήτρου για το σχολικό διάβασμα και τη συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες, όπως και περιορισμός της κοινωνικοποίησης με συνομηλίκους, με αποτέλεσμα το παιδί να απομονώνεται και να παρουσιάζεται σοβαρή πτώση στη σχολική επίδοση. 

Πολλά ερωτήματα εγείρονται ως προς το αν και σε ποιο βαθμό η προσωπικότητα ενός παιδιού μπορεί να διαμορφωθεί μέσω της επαφής με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως πράγματι μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά ενός παιδιού, στον βαθμό όμως που συνυπάρχει μία σειρά άλλων αρνητικών παραγόντων, οι οποίοι αφορούν τόσο την προσωπικότητα του παιδιού (π.χ. εσωστρέφεια, καταπιεσμένη επιθετικότητα) όσο και στοιχεία του οικογενειακού περιβάλλοντος, όπως π.χ. η χρήση ψυχολογικής ή σωματικής βίας στην οικογένεια, η απουσία ορίων ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, η ελλειμματική κοινωνικοποίηση του παιδιού, η απουσία θετικών γονεϊκών προτύπων συμπεριφοράς. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου σειρά επιβαρυντικών παραγόντων επιδρά στον ψυχισμό του παιδιού και παράλληλα εκείνο εκτίθεται στην αλόγιστη χρήση βίας μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τότε το παιδί ενδέχεται να παρουσιάσει επιθετικότητα απέναντι στον εαυτό του ή σε άλλα παιδιά όπως και ανοχή στη βία.

Τα χαρακτηριστικά των παιχνιδιών και των κινήτρων για τα οποία παίζει κανείς, έχουν ταυτιστεί με τον εθισμό στο διαδίκτυο, αφού στα παιχνίδια συγκεντρώνονται τόσο διαδικτυακές, όσο διαδραστικές-κοινωνικές συνθήκες, που αυξάνουν πολύ τις πιθανότητες για ανάπτυξη εθισμού. Στη διαδικασία αυτή συμβάλλουν και τα παιχνίδια, καθώς αν θέλει κανείς να διακριθεί σε αυτά, χρειάζεται να δαπανήσει αρκετές ώρες

44

την εβδομάδα. Συγκεκριμένα, προτείνεται ότι αν κάποιος παίζει 40 ώρες την εβδομάδα, είναι σίγουρο ότι θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα του και θεωρείται εθισμένος. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ ενασχόλησης, εντατικής ενασχόλησης και εξάρτησης.

Τα άτομα που παρουσιάζουν εθισμό στα παιχνίδια έχουν πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα τους και τη ψυχική τους διάθεση. Επηρεάζεται η εργασία τους (για τους ενήλικες), η ακαδημαϊκή πορεία ή επίδοση στο σχολείο, οι σχέσεις τους με γονείς και συνομηλίκους, αφού το παιχνίδι γίνεται, όχι απλά η κύρια ασχολία, αλλά το μοναδικό πράγμα που απασχολεί τη σκέψη τους και τη συμπεριφορά τους. Σε επίπεδο ψυχικής υγείας και λειτουργίας, ο εθισμός στα παιχνίδια συσχετίζεται με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής, με αισθήματα μοναξιάς και κενού, Κατάθλιψη, νευρωτισμό, αποφευκτική συμπεριφορά και άλλα προβλήματα που δεν αργούν να γίνουν εμφανή στο άτομο. Σε επίπεδο συμπεριφοράς, πολύ συχνά είναι τα ξεσπάσματα θυμού, τα οποία μπορούν να λάβουν και ακραίες μορφές (σωματική επίθεση στους γονείς, αυτοτραυματισμοί), συνήθως, σε περίπτωση βίαιης διακοπής του διαδικτύου. Τα παραπάνω φαινόμενα, να σημειωθεί, αποτελούν αρκετά σπάνια περιστατικά.

Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως τα  διαδικτυακά παιχνίδια δεν υπόκεινται σε κάποιον έλεγχο. Πέρα από το περιεχόμενο του παιχνιδιού, το οποίο ελέγχεται από τους κατασκευαστές και αρμόδιες επιτροπές, υπάρχει έλεγχος και σε αυτά που διαδραματίζονται μέσα στο παιχνίδι (π.χ. cyber bulling, φυλετικές διακρίσεις). Η σημαντικότατη λεπτομέρεια που πρέπει να γνωρίζουν γονείς και εκπαιδευτικοί είναι, πως τα επώνυμα παιχνίδια, τα οποία απαιτούν μηνιαία συνδρομή ή κάποιου άλλου είδους καταβολή χρημάτων, είναι πολύ πιο ασφαλή σε σχέση με τα ανεπίσημα, «πειρατικά» και αυτό διότι, οι εταιρείες εγγυώνται την προστασία του χρήστη από οποιαδήποτε επικίνδυνη ή προσβλητική συμπεριφορά. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να επαφίεται η ασφάλεια του παιδιού ή εφήβου στις διαθέσεις οποιασδήποτε εταιρείας, παρά στις ενέργειες των γονέων και εκπαιδευτικών. Σε θεσμικό επίπεδο, η Πανευρωπαϊκή Πληροφόρηση για Παιχνίδια (Pan European Gaming Information- PEGI) είναι υπεύθυνη για τη βαθμολόγηση των παιχνιδιών, ανάλογα με την καταλληλότητα τους, και την αντίστοιχη κατηγοριοποίηση. Η κατηγοριοποίηση αυτή γίνεται σε πέντε ηλικιακές ομάδες (3,7, 12,16,18) με κάθε αριθμό να δηλώνει την ελάχιστη ηλικία καταλληλότητας. Όπως προαναφέρθηκε, από τη στιγμή που κάθε παιχνίδι αναγράφει επάνω την ελάχιστη ηλικία που πρέπει να έχει ο παίκτης, πρέπει οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να ελέγχουν κατά πόσο τα όρια τηρούνται. Η PEGI,

45

επίσης, στην ιστοσελίδα της προσφέρει συμβουλές και στοιχεία για όλα τα παιχνίδια, διαδικτυακά και μη.

Οι κίνδυνοι του διαδικτύου και των διαδικτυακών παιχνιδιών δεν θα πρέπει να αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα για τη χρήση τους. Άλλωστε, η μεγάλη πλειοψηφία των παικτών δεν παρουσιάζουν εθισμό. Η χρήση διαδικτυακών παιχνιδιών έχει συσχετιστεί με πολλά οφέλη για τους χρήστες, πέραν της ψυχαγωγίας. Οι κύριες κατηγορίες που εντοπίζονται τα οφέλη είναι η κοινωνικοποίηση, αφού τα άτομα αλληλεπιδρούν με εκατοντάδες χρήστες, η βελτίωση αισθητηριακών χαρακτηριστικών (π.χ. όραση, χρόνος αντίδρασης) και το πεδίο της μάθησης, καθώς τα παιχνίδια είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο εκμάθησης γνώσεων και δεξιοτήτων και για το λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια, σχεδιάζονται ειδικά παιχνίδια. Σχετικά με την κοινωνικοποίηση, στα διαδικτυακά παιχνίδια βρίσκουν «καταφύγιο» πολλοί παίκτες με κάποια σωματική ή ψυχική αναπηρία  και με διάφορες κοινωνικές δυσκολίες (π.χ. κοινωνική φοβία). Τέλος, να σημειωθεί, ότι τα διαδικτυακά παιχνίδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για θεραπευτικούς σκοπούς από τους ειδικούς ψυχικής υγείας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

46

Το project είναι μια ευκαιρία για έρευνα και αναζήτηση. Όλα αυτά γίνονται σε ένα ομαδικό κλίμα που ενισχύει την αίσθηση συνεργασίας και ομαδικότητας σε κάθε μαθητή ξεχωριστά.

Τα παιχνίδια από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα αν και έχουν υποστεί πολλαπλές διαμορφώσεις, αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι διατηρούν τον κύριο σκοπό τους, την ψυχαγωγία. Από την απλή κουδουνίστρα μέχρι το πολυπλοκότερο παιχνίδι, όλα με τη σειρά τους καταφέρνουν να τραβούν την προσοχή των παιδιών. Επιπρόσθετα, βλέπουμε ότι το παιχνίδι ανά τους αιώνες μεταλλάσσεται ξεκινώντας από τα αρχαία, προ Χριστού χρόνια μέχρι και την σημερινή εποχή, όπου μπορούμε να αντιληφθούμε το βαθμό με τον οποίο έχει αλλάξει η έννοια του παιχνιδιού. Ο άνθρωπος από πάντα έπαιζε για να επικοινωνήσει – να γνωρίσει τον κόσμο και το σύμπαν. Άλλωστε η σχέση παιδί και παιχνίδι είναι μία διαχρονική σχέση αγάπης, μία σχέση τόσο παλιά από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.

Αν η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες στηριζόταν στην βιωμένη μάθηση και το παιχνίδι, ίσως ο κόσμος μας να ήταν καλύτερος, με περισσότερη χαρά και δημιουργικότητα, λιγότερο θυμό και επιθετικότητα. Ίσως οι ενήλικες να έπαιζαν λιγότερο επικίνδυνα παιχνίδια.

Κάποιοι είπαν για το παιχνίδι:

47

Ο PIAGET: «Τα παιγνίδια είναι μέσο ανάπτυξης της νοημοσύνης, και των άλλων γνωστικών δεξιοτήτων.»

Ο KARL GROOS : «Τα παιγνίδια είναι μέσο φυσικής και ηθικής ανάπτυξης.»

«Η ζωή είναι πολύ σύντομη για σκάκι» .Λόρδος Βύρων,   1788- 1824,   Βρετανός ποιητής .

«Στη ζωή, το θέμα δεν είναι να κρατάς καλά χαρτιά, αλλά να παίζεις καλά ένα άσχημο φύλλο».Robert Louis Stevenson,   1850- 1894,   Σκωτσέζος συγγραφέας .

«Η ζωή είναι ένα παιχνίδι που οι κανόνες του αλλάζουν συνεχώς. Τίποτε δεν χαλάει ένα παιχνίδι περισσότερο από αυτούς που το παίρνουν στα σοβαρά».Quentin Crisp,   1908-1999,   Βρετανός συγγραφέας.Πολλοί Ευρωπαίοι νομίζουν πως η ζωή είναι παιχνίδι. Οι Άγγλοι νομίζουν πως το κρίκετ είναι παιχνίδι.George Mikes,   1912-1987,   Βρετανός χιουμορίστας

Παράρτημα

48

Το παράρτημα περιλαμβάνει το ερωτηματολόγιο και τα

γραφήματα που δημιουργήθηκαν με βάση τις απαντήσεις στις ερωτήσεις

των ερωτηματολογίων. Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν, συνολικά, 112

μαθητές του ΓΕΛ Σούδας (58 αγόρια, 54 κορίτσια) της Α΄ και Β΄

Λυκείου.

ΕρωτηματολόγιοProject: Το παιχνίδι από την αρχαιότητα έως σήμερα.

ΦΥΛΟ: Αγόρι Κορίτσι

1. Τι παιχνίδια σας αρέσει να παίζετε; Ομαδικά Ατομικά

2. Διαθέτετε ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι; ΝΑΙ ΟΧΙ

3. Πιστεύετε ότι τα παιχνίδια έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα; ΝΑΙ ΟΧΙ

4. Παίζετε παιχνίδια σε αλάνες; ΝΑΙ ΟΧΙ

5. Παίζετε διαδικτυακά παιχνίδια ; ΝΑΙ ΟΧΙ

6. Πόσες ώρες ασχολείστε με παιχνίδια στον Η/Υ; 1 έως 2 2 έως 3 3 έως 4 4 και άνω

7. Ποια είδη παιχνιδιών σας αρέσουν περισσότερο ; δεξιοτεχνίας ηλεκτρονικά αθλήματα τυχερά επιτραπέζια

8. Ποια παιχνίδια στο ίντερνετ σας αρέσουν; Δράσης τυχερά πολεμικά

9. Παίζετε παιχνίδια στο κινητό ; ΝΑΙ ΟΧΙ

10. Ποιο είναι το αγαπημένο σας παιχνίδι; (Ονομαστικά)………………………………………………………………………………………………………………11. Πιστεύετε ότι το περιεχόμενο των παιχνιδιών είναι βίαιο; ΝΑΙ ΟΧΙ

12. Ασχολούνται οι ενήλικες με παιχνίδια των μικρότερων ; ΝΑΙ ΟΧΙ

13. Παίζουν οι ενήλικες ηλεκτρονικά παιχνίδια ; ΝΑΙ ΟΧΙ

14. Τι παιχνίδια παίζατε στην παιδική σας ηλικία; (Ονομαστικά)……………………………………………………………………..……………………………………………………………………..15. Πιστεύετε ότι προκαλούν εθισμό τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ; ΝΑΙ ΟΧΙ Με βάση τις απαντήσεις που δόθηκαν, δημιουργήθηκαν τα ακόλουθα γραφήματα:

49

50

51

52

53

54

9η ΕρώτησηO Παίζετε παιχνίδια στο κινητο;

55

56

57

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http://blogs.sch.gr Μακρής Ευάγγελος, M.Sc, Κλινικός Ψυχολόγος, Υπ. Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, Μέλος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο.

http :// el . wikipedia . org / Παιχνίδια στην αρχαία Ελλάδα.

http :// blogs . sch . gr / Το παιχνίδι στην αρχαία Ελλάδα.

http :// www . myrtis . gr / Τα παιχνίδια της Μύρτιδος και των άλλων παιδιών της εποχής της.

wwk. kathimerini .gr /kath/7days/1997/12/21121997. «Έλληνες αεί παίδες εστέ….»

http://www.acrobase.gr/showthread.php?t=134938. Τα παιγνίδια στην Αρχαία Ελλάδα.

http:// adraxethnhmera.pblogs.gr/ 2010 /.../to-paih Το παιχνίδι ,...η ζωή μας.

http://3lykpolichn.thess.sch.gr/Olympiaki_paideia/paixnidia/paixnidia.htm. Το Παιχνίδι στη Ελληνική κοινωνία και η σημασία του.

www.pe.uth.gr/hape/images/stories/emag/vol4_3/hape149.pdf: Τα παιχνίδια και οι προεκτάσεις τους.

58