SPIS TREŚCIstr.

I. Sprawozdanie z realizacji programu badawczego INP PAN 2

II. Działalność wspomagająca badania 351. Zespół polskiej bibliografii prawniczej 352. Biblioteka 353. Działalność wydawnicza 36

III. Projekty badawcze „granty” realizowane w Instytucie 37

IV. Inne formy działalności Instytutu 47

V. Inne umowy i zlecenia 55

VI. Informacja o współpracy naukowej z zagranicą 55

VII. Roczna informacja o efektach działalności Instytutu 68

- Wykaz ekspertyz i opinii naukowych 69

- Konferencje organizowane w Instytucie 76

VIII. Informacja o działalności Rady Naukowej INP PAN 79

IX. Informacja o rozwoju kadr naukowych Instytutu 78

Załącznik nr 1

- Prace opublikowane w 2010 roku 1

1. Autorstwo monografii lub podręcznika akademickiego w języku

angielskim 1

2. Autorstwo monografii lub podręcznika akademickiego 2

2. Redakcja naukowa monografii lub podręcznika akademickiego 3

3. Autorstwo rozdziału monografii lub podręcznika akademickiego

w języku angielskim 5

4. Autorstwo rozdziału monografii lub podręcznika akademickiego

w języku polskim lub innym nie angielskim 7

5. Publikacje w innym recenzowanym czasopismach zagranicznych

lub czasopiśmie polskim 24

6. Publikacja w pozostałych czasopismach krajowych 30

1

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROGRAMU BADAWCZEGO

INSTYTUTU NAUK PRAWNYCH PAN

Rok 2010 był piątym i ostatnim rokiem realizacji pięcioletniego programu

badawczego INP PAN „Prawo w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej –

tworzenie, stosowanie, racjonalizacja”.

Instytut Nauk Prawnych PAN uzyskał (tak jak w poprzednich latach) kat. 1 –

wszą w kategoryzacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

I. Tematy badawcze w planie INP PAN w roku 2010:

1. Przemiany prawa międzynarodowego w XXI wieku.2. Sądowa ochrona europejskich praw i wolności.3. Polskie i wspólnotowe prawo konkurencji w okresie rozszerzenia Unii

Europejskiej.4. Organy władzy państwa członkowskiego Unii Europejskiej.5. Zagadnienia współczesnego i europejskiego prawa administracyjnego.6. Prawo prywatne wobec jednolitego europejskiego rynku i nowych technologii.7. Reforma prawa pracy a instytucje europejskiego prawa8. Wpływ prawa europejskiego i organizacji międzynarodowych na ewolucję

polskiego prawa rodzinnego (analiza rozwiązań normatywnych w zakresie prawa materialnego i wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących rodziny).

9. Międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka – mechanizmy ochrony i prawo materialne w aspekcie porównawczym.

10. Polskie ustawodawstwo rolne w dobie implementacji acquis communautaire.11. Prawo ochrony środowiska w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej.12. Polityka kryminalna w Polsce na tle tendencji europejskich.13. Przestępczość i jej kontrola – wyzwania dla kryminologii. Współczesność i

historia.14. Prace nad systemami: prawo prywatne

II. Działalność wspomagająca badania:

1. Zespół polskiej bibliografii prawniczej.

2. Biblioteka

3. Działalność wydawnicza

III. Projekty badawcze

IV. Inne formy działalności Instytutu:

- uczestnictwo w sieciach naukowych i działalność edukacyjna

V. Inne umowy i zlecenia

VI. Informacja o współpracy naukowej INP PAN z zagranicą w 2010 r.

VII. Roczna informacja o efektach działalności Instytutu

VIII. Informacja o działalności Rady Naukowej INP PAN

2

IX. Informacja o rozwoju kadr naukowych

W roku 2010 zorganizowano w INP PAN 13 konferencji krajowych oraz 3

międzynarodowe. Pracownicy INP przygotowali i wygłosili 103 referaty na konferencjach w

kraju oraz 22 referaty na konferencjach za granicą.

Zadania określone w planie 2010 roku zostały wykonane. Wyrazem tego wykonania są

publikacje: 325 prac naukowych, w tym: 33 książki, 172 rozdziały w pracach zbiorowych,

24 artykuły i rozprawy i 96 artykulóww recenzowanych czasopismach o zasięgu

światowym. Ponadto opracowano 52 ekspertyzy i opinie naukowe, m.in. dla Sejmu i

Senatu RP, Kancelarii Prezydenta RP i organów administracji rządowej. Szczegółowy opis

publikacji znajduje się dalej na stronie: od 1 do 31 w Załączniku nr 1 do sprawozdania. W

Instytucie systematycznie odbywają się zebrania naukowe gdzie prezentowane i

dyskutowane są ważne współczesne zagadnienia prawne.

1. Przemiany prawa międzynarodowego w XXI wieku – Zakład Prawa

Międzynarodowego Publicznego

Prowadzone badania tyczyły trzech podstawowych zagadnień: zawieszenia

postępowania cywilnego w wypadku wystąpienia przez sąd polski, procedujący w oparciu o

k.p.c., z pytaniem prejudycjalnym do TSUE, stosowania przez sąd prawa europejskiego z

urzędu i wznowienia postępowania cywilnego na skutek wydania przez TSUE rozstrzygnięcia

tyczącego wykładni/ważności przepisu prawa unijnego na którym oparte było rozstrzygnięcie

sądu krajowego.

Należy wskazać, iż kodeks postępowania cywilnego nie zawiera de lege lata

rozwiązania problemu dalszego toku postępowania w wypadku wystąpienia z pytaniem

prejudycjalnym do TSUE.

Nie może być tu pomocny, stosowany w drodze analogii, przepis przewidujący

zawieszenie postępowania na wypadek wystąpienia przez sąd z pytaniem prawnym do

Trybunału Konstytucyjnego - § 106 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych. Nie jest

także rozwiązaniem adekwatnym zastosowanie instytucji odroczenia rozprawy. Brak

odpowiedniego rozwiązania normatywnego tyczy, de lege ferenda, zasadnym, rozszerzenie

katalogu podstaw zawieszenia postępowania zawartych w art. 177 § 1 k.p.c. o wypadek

wystąpienia przez sąd krajowy do TSUE o wydanie orzeczenia prejudycjalnego. Podstawa do

fakultatywnego zawieszenia postępowania przez sąd tyczyć powinna także wypadku

3

toczącego się przed TSUE postępowania w innej sprawie, gdy rozstrzygnięcie to może mieć

wpływ na postępowanie przed sądem krajowym.

Zagadnienie stosowania prawa europejskiego z urzędu ma szczególne znaczenie na

etapie postępowania przed Sądem Najwyższym. Wydaje się, iż de lege lata celowym jest, aby

Sąd Najwyższy pomijał przy badaniu spraw z elementem wspólnotowym ograniczenia art.

39813 § 1 k.p.c. i art. 42410 zd. 1 k.p.c. w tych sytuacjach, w których na skutek wyroku

TSUE (wydanego w procedurze z art. 263 TfUE lub art. 267 TfUE) nastąpiła zmiana stanu

prawnego polegająca na utracie mocy przez określony akt prawa wspólnotowego (np.

rozporządzenie).

Takiego efektu nie wywoła natomiast wyrok TSUE w przedmiocie wykładni prawa

wspólnotowego, podobnie, jak skutku takiego w postępowaniu kasacyjnym, nie spowoduje,

mająca moc zasady prawnej, uchwała Sądu Najwyższego odnośnie wykładni określonego

przepisu, jeżeli w skardze kasacyjnej nie został podniesiony zarzut naruszenia tego przepisu.

Zaproponowane rozwiązanie odpowiada zarówno zasadzie ekwiwalentności, jak i zasadzie

pewności prawa. Przyjęcie takiego rozwiązania wyklucza także (w przypadkach, w których

stronie przysługuje skarga kasacyjna) potrzebę badania kwestii wznowienia postępowania

cywilnego, w którym orzekano na podstawie np. nieobowiązującego rozporządzenia

wspólnotowego.

Na aprobatę zasługuje stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z

dnia 22 października 2009 r., sygn. akt I UZ 64/09, zgodnie z którym:

„analiza przesłanek wznowienia postępowania ujętych w Kodeksie postępowania cywilnego

prowadzi do wniosku, że niezgodność prawomocnego orzeczenia z prawem wspólnotowym,

w tym niezgodność wynikająca z wykładni dokonanej w wyroku ETS, nie może stanowić

podstawy takiego wznowienia”. Zasada pewności prawa przemawia za korzystaniem w takim

wypadku z innych instrumentów, takich jak np. instytucji skargi o stwierdzenie niezgodności

z prawem prawomocnego orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009 r.,

sygn. akt I BU 6/09). Stanowisko to nie ma jednak zastosowania w sytuacji, w której TSUE

orzekł nieważność określonego aktu prawa wspólnotowego, np. rozporządzenia. W takim

przypadku z zasady ekwiwalencji płynie obowiązek odpowiedniego zastosowania przez sąd

polski art. 4011 k.p.c.

Wejście w życie Traktatu z Lizbony niejako wymusiło na członkach zespołu analizę

zasadniczo zmienionego prawa UE. W 2010 r. analizom tym poddano między innymi katalog

kompetencji wyłącznych UE. Stwierdzono z zadowoleniem, że liczbowo jest on wąski.

4

Zarazem jednak i w ramach wąskiego katalogu, kwalifikacja pewnych kompetencji jako

wyłącznych, okazała się ryzykownym zabiegiem. Dotyczy to szczególnie zasadniczo

poszerzonej co do zakresu wspólnej polityki handlowej i wyłącznej kompetencji UE do

zawierania umów międzynarodowych.

W opracowaniu nt. skuteczności orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim

porządku prawnym dokonano m.in. opisu oraz analizy wykonania przez Polskę wyroków

wydanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawach dotyczących prawa do

prywatności (art. 8), swobody wypowiedzi (art. 10) i wolności zrzeszania się i stowarzyszania

(art. 11). Szczególną uwagę zwrócono na środki generalne, a więc zmianę polskiego

ustawodawstwa i praktyki sądowej.

Kolejna analiza prowadzona przez Zakład doprowadziła do wniosku, że sądownictwo

polubowne cieszy się w Unii Europejskiej dużym stopniem autonomii, jednakże sądy krajowe

są zobowiązane, m.in. w ramach klauzuli porządku publicznego, do badania, czy nie zostały

naruszone podstawowe normy wynikające ze źródeł prawa Unii Europejskiej.

W pracach nad analizą opinii doradczej Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

w sprawie jednostronnej deklaracji niepodległości Kosowa ustalono, iż traktuje ona

przedmiotowe zdarzenie jako sui generis. Wobec potwierdzenia braku zakazu deklarowania

niepodległości w prawie międzynarodowym, znaczenia nabiera teoria konstytutywna, która

uzależnia podmiotowość państwa w prawie międzynarodowym od uznania ze strony innych

pierwotnych podmiotów prawa.

2. Sądowa ochrona europejskich praw i wolności – Zakład Prawa Europejskiego

1. Pojmowanie implementacji dyrektyw unijnych wyłącznie przez pryzmat ustanawiania

środków ustawodawczych i wykonawczych przez ustawodawcę krajowego, jest zbyt ogólnym

założeniem aby wyłącznie na tej podstawie stwierdzić, czy państwo członkowskie prawidłowo

(lub nie) wykonało obowiązek wynikający z art. 288 akapit 3 TFUE. Obowiązek

implementacji dyrektywy wykracza daleko poza etap jej transpozycji i obejmuje proces

stosowania prawa krajowego transponującego postanowienia dyrektywy oraz w pewnych

okolicznościach stosowania postanowień samych dyrektyw. Z bogatego orzecznictwa TSUE

wypływa wniosek, że sądowe stosowanie prawa jest dalszym ciągiem procesu implementacji

dyrektywy, a sądy krajowe występują w tym przypadku jako tzw. „asystenci” procesu

implementacji. Z uwagi na powyższe, w procesie tradycyjnie pojmowanego sądowego

stosowania prawa, już na etapie ustaleń walidacyjnych pojawiają się nowe obowiązki sądów

5

państw członkowskich, których wykonywanie nie wiązało sądów krajowych przed

przystąpieniem Polski do UE. Charakterystyka tych obowiązków oraz ich umiejscowienie w

procesie sądowego stosowania przepisów implementujących dyrektywę unijną jest niezbędna

z uwagi na konieczność osiągnięcia rezultatu założonego w dyrektywie (art. 288 akapit 3

TFUE) oraz poprawnego wykonywania innych obowiązków traktatowych przez państwa

członkowskie. Należy podkreślić ponadto, że brak poprawnego wywiązania się państwa

członkowskiego z obowiązku implementacyjnego może pociągnąć za sobą odpowiedzialność

odszkodowawczą tego państwa względem podmiotów, których interesy zostały w ten sposób

naruszone.

2. Różny poziom ochrony osób ze względu na przynależność państwową, płeć,

pochodzenie rasowe czy etniczne, wiek, niepełnosprawność, orientację seksualną i religię czy

światopogląd stworzył tzw. "hierarchię równości" w ramach wspólnotowego porządku

prawnego. Hierarchia ta wynika z różnego zakresu zakazu dyskryminacji w obowiązujących

przepisach wspólnotowych – obecnie jest on najszerszy w przypadku kryterium

przynależności państwowej (art. 18 TFUE) i płci (art. 19 i 157 TFUE). W przypadku

kryterium rasy i pochodzenia etnicznego dotyczy obszaru zatrudnienia, stosunków pracy oraz

kształcenia zawodowego, a także ochrony socjalnej, zabezpieczeń społecznych, opieki

zdrowotnej, przywilejów socjalnych, edukacji i dostępu do towarów i usług, natomiast w

przypadku kryterium wieku, niepełnosprawności, religii lub światopoglądu i orientacji

seksualnej dotyczy tylko rynku pracy. Jest to niewątpliwie zjawisko, które podważa

funkcjonowanie samej zasady równości we wspólnotowych porządku prawnym.

3. Charakterystyka okresowych kar pieniężnych, ryczałtów i korekt finansowych

nakładanych na państwa członkowskie UE prowadzi do wniosku, że łączą je podobieństwa.

Podobieństwa te dotyczą zarówno przesłanek ich nakładania, wypełnianych przez nie funkcji,

procedur stosowanych przy ich nakładaniu oraz charakteru odpowiedzialności państw

członkowskich. Zarówno okresowa kara pieniężna, ryczałt jak i korekta finansowa stosowane

są z inicjatywy Komisji, w celu zapewnienia przestrzegania prawa Unii przez państwa

członkowskie w toku wdrażania przez nie polityk unijnych (art. 17 ust. 1 TUE), w tym

również poszanowania zasad ich finansowania ze środków budżetu Unii (art. 317 TFUE).

Wspólną przesłanką nakładania omawianych środków prawnych jest zatem naruszenie prawa

Unii przez państwo członkowskie. W przypadku okresowych kar pieniężnych i ryczałtów

naruszenie to polega na niewykonaniu wyroku TS wydanego w trybie art. 258 TFUE,

potwierdzającego wcześniejsze naruszenie prawa Unii przez to państwo. W odniesieniu do

korekt finansowych naruszenie to dotyczy natomiast przepisów rozporządzeń unijnych

6

określających wymogi związane z wydatkowaniem środków finansowych budżetu Unii

przeznaczonych na wdrażanie wspólnej polityki rolnej i polityki spójności. Z przesłanką tą

wiąże się przyjęta metoda regulacji nakładania omawianych środków prawnych: rodzaje

naruszeń prawa określają przepisy Unii, natomiast Komisja w formie komunikatów i

wytycznych ustala reguły stosowane przy określaniu ich wysokości, a praktykę tę akceptuje

TS. Odnosząc się do funkcji wypełnianych przez okresowe kary pieniężne, ryczałty i korekty

finansowe, można stwierdzić, że wszystkie te środki prawne spełniają funkcje restytucyjno –

prewencyjne, natomiast ryczałty i ryczałtowe korekty finansowe mogą również wypełniać

funkcje represyjne. Podobieństwa między omawianymi środkami prawnymi występują

również w sferze proceduralnej. W inicjowanych przez Komisję postępowaniach

prowadzących do nałożenia analizowanych środków prawnych można wyróżnić etap

postępowania administracyjnego, obejmujący negocjacje między Komisją i państwem

członkowskim oraz możliwość mediacji, a także etap postępowania sądowego, w którym o

zasadności zarzutu naruszenia prawa przez państwo członkowskie rozstrzyga TS. W toku

postępowań TS stosuje szczególną regułę dowodową, rozkładając ciężar dowodu między

Komisję i państwo członkowskie, przy czym w odniesieniu do postępowań o naruszenie

prawa prowadzonych w trybie art. 258 TFUE reguła ta stosowana jest wtedy, gdy Komisja

stawia państwu członkowskiemu zarzut generalnego i ciągłego naruszania prawa. Wskazać

można również na podobieństwo w charakterze odpowiedzialności ponoszonej przez państwa

członkowskie za naruszenia prawa prowadzące do nałożenia okresowych kar pieniężnych,

ryczałtów i korekt finansowych. Odpowiedzialność ta oparta jest na kryteriach obiektywnych

związanych z samym faktem naruszenia prawa przez państwo członkowskie, przy

uwzględnieniu wystąpienia siły wyższej, jako okoliczności egzoneracyjnej. Oznacza to, że

subiektywne kryteria związane np. ze stopniem staranności państwa członkowskiego czy jego

pobudkami nie decydują o jego odpowiedzialności, mogą mieć jednak wpływ na wysokość

nakładanych okresowych kar pieniężnych, ryczałtów i korekt finansowych.

Dla dopełnienia obrazu można wskazać na różnice występujące między charakteryzowanymi

środkami prawnymi związane z procedurą ich nakładania: okresowe kary pieniężne i ryczałty

nakładane są na państwa członkowskie przez Trybunał w formie wyroku (art. 260 TFUE),

natomiast korekty finansowe przez Komisję w formie decyzji podlegającej sądowej kontroli

Trybunału sprawowanej w ramach skargi na nieważność (art. 263 TFUE). A zatem kognicja

Trybunału jest szersza w toku nakładania okresowych kar pieniężnych i ryczałtów, gdy

decyduje on o rodzaju i wysokości kar, i węższa w ramach kontroli decyzji Komisji

nakładającej korekty finansowe, gdyż jej zakres wyznaczają zarzuty skargi na nieważność z

7

art. 263 TFUE, a kompetencje Trybunału względem skarżonej decyzji mają charakter

kasacyjny (art. 261 TFUE). Na uwagę zasługują również rozwiązania dotyczące terminów, w

jakich mogą być nakładane analizowane środki prawne. W odniesieniu do korekt finansowych

nakładanych w ramach polityki spójności, okresowych kar pieniężnych i ryczałtów nie

ustanowiono terminu uniemożliwiającego ich nakładanie, natomiast w przypadku korekt

finansowych nakładanych w ramach wspólnej polityki rolnej mogą one obejmować wyłącznie

te naruszenia prawa, które wystąpiły w okresie 24 miesięcy poprzedzających dostarczenie

państwu członkowskiemu pisemnej informacji o ich wykryciu przez Komisję.

4. Problematyka badawcza obejmująca podstawy i zakres możliwych działań państw

członkowskich UE podejmowanych w odniesieniu do osób przebywających nielegalnie na ich

terytorium, pokrywa się z konkluzją TS, iż państwa członkowskie nie są zobowiązane do

wydania decyzji o wydaleniu takich osób.

5. „Kompetencje UE w dziedzinie harmonizacji prawa karnego materialnego państw

członkowskich” jako temat badawczy, wymagał przeprowadzenia analizy przepisów TUE,

orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i doktryny prawa UE w celu ustalenia zakresu

kompetencji UE do wymagania od państw członkowskich wprowadzenia znamion

przestępstw i wymiaru sankcji karnych do krajowego prawa karnego. W ścisłym związku z

powyższym badaniem przeprowadzona została również wstępna analiza aktów prawa

pochodnego przyjmowanego w ramach współpracy sądowej w sprawach karnych, w celu

oceny praktyki wykonywania kompetencji UE w przedmiotowej dziedzinie. Ustalono, że

Traktat o Unii Europejskiej w brzmieniu przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony zawierał

nieprecyzyjnie sformułowane podstawy prawne do harmonizacji sankcji karnych, co

pozwalało kwestionować zgodność praktyki prawodawczej UE w tej dziedzinie z prawem

pierwotnym i budziło poważne wątpliwości co do rzeczywistego zakresu materialnego

uprawnień UE w tej dziedzinie. Traktat z Lizbony wprowadził w tym zakresie istotne zmiany,

precyzując podstawy prawne harmonizacji prawa karnego materialnego w celu zapobiegania i

zwalczania poważnej przestępczości o charakterze trans granicznym. Dodatkowo poddanie

wykonywania tej kompetencji zasadom kompetencji powierzonych, pomocniczości i

proporcjonalności stanowi istotną wartość dodaną Traktatu z Lizbony.

6. Analiza wpływu prawa unijnego na status definitywnych rozstrzygnięć krajowych,

w szczególności w razie naruszenia przez sąd krajowy praw podstawowych chronionych w

unijnym porządku prawnym, wymagała odniesienia do orzeczeń TSUE. Z wyroku Trybunału

wydanym w sprawie Skoma-Lux (C-161/06) wynika w tym względzie, że państwa

członkowskie mają, na podstawie prawa unijnego, obowiązek wzruszenia definitywnych

8

decyzji administracyjnych lub orzeczeń sądowych wydanych wobec jednostek na podstawie

przepisów unijnego rozporządzenia, które nie zostało opublikowane w języku urzędowym

danego państwa członkowskiego, jeżeli decyzje lub wyroki stały się definitywne na mocy

obowiązujących przepisów krajowych i gdy na mocy tych przepisów przyjęte zostały środki

administracyjne lub zostały wydane orzeczenia sądowe, w szczególności o charakterze

represyjnym, które naruszałyby prawa podstawowe, czego stwierdzenie należy w tych

granicach do właściwych władz krajowych. Inaczej niż w dotychczasowych orzeczeniach

TSUE nie uzależnił obowiązku wzruszenia decyzji administracyjnych i wyroków sądowych

od możliwości, jakie daje w tym względzie prawo krajowe. Obowiązek wzruszenia

rozstrzygnięć organów krajowych naruszających prawa podstawowe jednostek powstaje więc

niezależnie od reguł obowiązujących w ramach autonomii proceduralnej państw

członkowskich UE. To wskazuje na wprowadzenie przez TSUE autonomicznej przesłanki

uzasadniającej wzruszenie definitywnych rozstrzygnięć krajowych w razie naruszenia praw

podstawowych. Przesłanka ta powinna zostać uwzględniona w porządkach prawnych

wszystkich państw członkowskich UE, w tym także w polskim porządku prawnym, w ramach

postępowań wszelkiego rodzaju. Inaczej, niż w przypadku naruszania praw

zagwarantowanych Europejską Konwencją Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gdzie

trybunał strasburski jedynie zaleca w niektórych sytuacjach wznowienia postępowania

sądowego jako najbardziej efektywny środek wykonania wyroku ETPCz, wynikający z

wyroku Skoma-Lux obowiązek, wprowadza wobec państw członkowskich dalej idące

wymagania.

7. W komentarzach do przepisów EKPCZ i Protokołów dodatkowych przedstawiono

krytyczną analizę stanowisk doktryny i orzecznictwa Trybunału w sprawach dotyczących

wolności zrzeszania się, zakazu dyskryminacji, prawa do sądu, prawa własności oraz praw

cudzoziemców, a także wykonywania orzeczeń ETPCz w polskim porządku prawnym.

Problematyka stosowania prawa unijnego w polskim porządku prawnym została ukazana w

kontekście prawa unijnego i prawa polskiego. Identyfikuje podstawowe struktury sądowego

stosowania prawa Unii Europejskiej przez sądy polskie na tle podstawowych instytucji

prawnych Unii Europejskiej, sytuacje konfliktowe i sposoby ich racjonalnego rozstrzygania.

9

3. Polskie i wspólnotowe prawo konkurencji w okresie rozszerzenia Unii

Europejskiej – Zakład Prawa Konkurencji

W 2010 r. pracownicy Zakładu prowadzili badania dotyczące kilku zakresów

tematycznych mieszczących się w zbiorczym temacie „Główne kierunki rozwoju polskiego

prawa antymonopolowego w okresie dwudziestolecia. Perspektywy przyszłego rozwoju”.

W ramach realizacji tego planu badawczego w 2010 r. wszyscy pracownicy Zakładu

Prawa Konkurencji INP PAN brali udział w pracach badawczych dotyczących ewolucji

polskiego prawa antymonopolowego, poprzez które włączyli się w kompleksowe

przedsięwzięcia podejmowane w 2010 r. w związku z XX-leciem działalności polskiego

organu antymonopolowego. Wyniki tych prac badawczych zostały opublikowane w

specjalnym wydaniu Europejskiego Przeglądu Sądowego (nr 5/2010) poświęconego tematyce

tego jubileuszu i ewolucji polskiego prawa antymonopolowego w okresie 20 lat jego rozwoju,

w szczególności związkom tego prawa ze wspólnotowym prawem konkurencji. Ponadto

dr Grzegorz Materna przygotował artykuł na potrzeby jubileuszowej publikacji zbiorowej pt.

„Zmiany w polityce konkurencji na przestrzeni ostatnich dwóch dekad. Publikacja

jubileuszowa z okazji dwudziestolecia Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów” pod red.

M. Krasnodębskiej-Tomkiel.

Wskazane wyżej prace badawcze, jak również inne prace badawcze podjęte przez

pracowników Zakładu Prawa Konkurencji w 2010 r. realizowane były w kilku nurtach:

Jeden z nurtów prowadzonych badań dotyczył szeroko rozumianych standardów

w postępowaniach dotyczących ochrony konkurencji, w tym praw stron tych postępowań.

Mieszczące się w tym nurcie badania dotyczące ochrony praw podstawowych w unijnych

postępowaniach w sprawie ochrony konkurencji wykazały, że prawa podstawowe mają

zastosowanie do przedsiębiorstw i że mogą one korzystać z uprawnień określanych zwykle

jako „prawa człowieka”, zwłaszcza w zakresie prawa do dobrej administracji i praw

gwarantujących prawidłowy przebieg postępowania sądowego.

Również mieszczące się w tym nurcie badania nad odpowiedzialnością

odszkodowawczą Komisji Europejskiej za błędy w postępowaniu dot. kontroli koncentracji

wykazały, że naruszenie podstawowych gwarancji proceduralnych przez Komisję może

prowadzić do jej odpowiedzialności odszkodowawczej, lecz rażące błędy merytoryczne

Komisji nie są uznawane przez sądy za naruszenie mogące prowadzić do uzyskania

odszkodowania.

Do tego nurtu należą też badania dotyczące standardów prawnych kontroli

działalności gospodarczej przedsiębiorcy, które wykazały ograniczony zasięg stosowania

10

standardów kontroli przyjętych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie

kontroli w postępowaniu przed organem antymonopolowym.

Badania prowadzone w osobnym nurcie poświęconym ewolucji kar pieniężnych w

okresie dwudziestu lat funkcjonowania polskiego prawa konkurencji wykazały ewolucję zasad

nakładania kar pieniężnych, w szczególności poprzez rezygnację ze stosowania kar

pieniężnych wobec przedsiębiorców z tytułu niezgłoszenia zamiaru koncentracji przy

pozostawieniu możliwości nakładania na przedsiębiorców kar z tytułu dokonania koncentracji

bez zgody organu antymonopolowego, Badania te wykazały również wyraźne dążenie

ustawodawcy do zharmonizowania zasad nakładania kar pieniężnych na podstawie polskiego

prawa z zasadami nakładania kar pieniężnych w unijnym prawie konkurencji, mi. in poprzez

znaczne poszerzenie rodzajów naruszeń oraz podwyższenie górnych progów kar pieniężnych.

Badania wykazały pozostawienie jednak pewnych zasadniczych różnic w tych uregulowaniach

w stosunku do prawa unijnego: np. pozostawienie możliwości nakładania kar z tytułu

niezgłoszenia zamiaru koncentracji na wskazane w ustawie osoby fizyczne czy znacznie

szerszy w polskim prawie zakres stosowania polityki łagodzenia kar (także w odniesieniu do

przedsiębiorców zawierających porozumienia wertykalne).

Z kolei inne należące do ww. nurtu badania, dotyczące pozycji prawnej Prezesa

UOKiK jako krajowego organu antymonopolowego, wykazały ewolucję pozycji prawnej

(ustrojowej) tego organu i poszerzenie katalogu jego kompetencji, szczególnie o kompetencje

w zakresie stosowania unijnego prawa konkurencji.

Kolejny nurt badań poświęcony był stosunkowi prawa ochrony konkurencji do

prawa własności intelektualnej wykazały, że prawa własności intelektualnej są ze swej istoty

źródłem siły rynkowej. Jednakże jedynie wyjątkowo poziom siły rynkowej wynikający

z prawa własności intelektualnej jest na tyle wysoki, że materializuje się ryzyko naruszenia

przez uprawnionego reguł konkurencji. Badania ujawniły spektrum różnych teorii opisujących

relacje między prawem ochrony konkurencji a prawem własności intelektualnej oraz brak

konsekwencji w stosowaniu reguł konkurencji w sprawach dotyczących praw własności

intelektualnej.

W tym nurcie mieszczą się również badania dotyczące stosowania reguł prawa

konkurencji do organizacji zarządzających prawami autorskimi lub pokrewnymi.

Wykazały one istnienie podstaw do uznania kompetencji Prezesa UOKiK do oceny działań

podejmowanych przez OZZ w aspekcie zakazu praktyk ograniczających konkurencję, zarazem

wskazując na ograniczenie tych kompetencji mogące wynikać z ustanowionych w przepisach

prawa instytucji prawnych oraz organów władzy.

11

Kolejny nurt badań prowadzonych w Zakładzie obejmował zagadnienia związane ze

stosowaniem unijnego prawa ochrony konkurencji przez sądy i organy krajowe.

W tym nurcie należy umieścić badania poświęcone stosowaniu prawa Unii Europejskiej

przez polskie sądy, które wykazały utrzymanie stwierdzonej we wcześniejszych okresach

tendencji do respektowania zasad stosowania prawa unijnego w krajowych porządkach

prawnych. Ujawniły również praktykę odwoływania się do dorobku unijnego prawa w

sprawach nie mających unijnego charakteru w poszukiwaniu argumentów przemawiających za

przyjętą przez sąd wykładnią przepisów prawa polskiego.

Inne pozostające w tym nurcie badania, dotyczące zagadnienia interpretacji

przesłanki „wpływu na handel” w decyzjach Prezes UOKiK, wykazały, że co do zasady

stosowanie przepisów unijnych równolegle do prawa polskiego, właściwe będzie zawsze

w okolicznościach wyodrębniania rynku polskiego z rynku wewnętrznego, wprowadzania

barier wejścia na rynek krajowy i utrudniania zaistnienia konkurencji ze strony podmiotów

spoza terytorium RP.

Z kolei badania nad problematyką unifikacji europejskiego prawa konkurencji a

krajowe wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję wykazały

wpływ prawa europejskiego na kształt wyłączeń grupowych spod zakazu porozumień

ograniczających konkurencję w prawie polskim, co nie oznacza pełnej zgodności regulacji

polskiej i unijnej.

W ramach jubileuszowych przedsięwzięć, związanych z XX-leciem działalności

polskiego organu antymonopolowego w których Instytut Nauk Prawnych uczestniczył w

charakterze Partnera, pracownicy Zakładu Prawa Konkurencji INP PAN uczestniczyli również

w wielu konferencjach jubileuszowych organizowanych przez Urząd Ochrony Konkurencji

i Konsumentów z okazji jego XX-lecia, w szczególności w konferencji pt. Liberalizacja,

deregulacja, konkurencja na rynkach (w Gdańsku 29 marca 2010 r.), pt. Aktualne problemy

polityki konkurencji (w Warszawie 27 maja 2010 r.), pt. Ochrona konkurencji na rynkach

nowych technologii (w Krakowie 13 września 2010 r.) oraz pt. Prawo konkurencji – dla czy

przeciw przedsiębiorcy (w Poznaniu 5 listopada 2010 r.). Podczas tej ostatniej konferencji dr

Grzegorz Materna był moderatorem jednego z paneli (poświęconego odpowiedzialności za

naruszenia prawa konkurencji).

12

4. Organy władzy państwa członkowskiego Unii Europejskiej – Zakład Prawa

Konstytucyjnego i Badań Europejskich

Pracownicy Zakładu Prawa Konstytucyjnego i Badań Europejskich realizowali przede

wszystkim zadania wynikające z tematu: „Organy władzy państwa członkowskiego Unii

Europejskiej”, w szczególności kwestie związane z Integracją Europejską i jej oddziaływaniem

na organy władzy w Polsce.

Zauważono, iż w świetle tzw. megazmian (np. globalizacja, rewolucja informatyczna,

integracja ponadnarodowa, terroryzm) tradycyjne pojęcia prawa w ogóle, a prawa

konstytucyjnego w szczególności, wymagają redefinicji oraz tworzenia nowych bardziej

odpowiadających współczesności kategorii pojęciowych (np. w odniesieniu do takich pojęć

jak: państwo, suwerenność, konstytucja, władza publiczna)

Przedmiotem badań była analiza dostosowania polskiej Konstytucji do procesu integracji. W

związku z kilkuletnią już obecnością RP w UE ujawniają się braki regulacji konstytucyjnej w

odniesieniu do funkcjonowania wybranych instytucji RP oraz zasad konstytucyjnych w

zakresie m.in. praw obywatelskich, w tym praw obywateli EU w RP, procedur stanowienia

prawa na szczeblu europejskim (udział organów polskich), relacji prawa polskiego i prawa

europejskiego.

Zakład przeprowadził także badania dotyczące sądownictwa konstytucyjnego.

Sprawna implementacja rozstrzygnięć sądu konstytucyjnego jest jednym z warunków

funkcjonowania systemu kontroli konstytucyjności prawa, gwarantuje realne oddziaływanie

Konstytucji na procesy społeczno-gospodarcze oraz prawa i wolności jednostki. Świadczy

także o jakości i stopniu rozwoju instytucji demokratycznego państwa prawnego. Jest ona

obowiązkiem organów posiadających inicjatywę ustawodawczą. Bieżące wykonywanie

wyroków TK ujawnia dysfunkcje i niedoskonałości. Poważnym ograniczeniem systemowym

jest brak wyraźnego określenia podmiotu odpowiedzialnego za efekt, jakim jest wejście w

życie ustawy wykonującej orzeczenie sądu konstytucyjnego. Analiza postępowań

legislacyjnych dowodzi, że w praktyce nie zawsze właściwie funkcjonuje współpraca Rady

Ministrów, Senatu i innych podmiotów dysponujących inicjatywą ustawodawczą, i to zarówno

na etapie przygotowywania projektów ustaw, jak też w toku prac parlamentarnych. Poprawę

stanu realizacji wyroków TK mogłoby przynieść również nadawanie przez Radę Ministrów

projektom rządowym klauzuli pilności (kiedy jest to dopuszczalne prawnie).

Sformułowany w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21 lipca 2009 r. (sygn. akt K

7/09) pogląd, zgodnie z którym „wymóg ukształtowania procedury sądowej zgodnie ze

standardami sprawiedliwości proceduralnej obejmuje nakaz ustanowienia rozwiązań, które

13

zapewnią jednostce adekwatną ochronę przed prawomocnymi orzeczeniami, obarczonymi

szczególnie poważnymi wadami i naruszającymi wartości konstytucyjne”, oraz wskazanie, że

„wymóg ten dotyczy prawomocnych orzeczeń sądowych opartych na błędnych ustaleniach

faktycznych w sytuacji, w której pojawiają się nowe dowody, niebrane pod uwagę przez sąd

rozpoznający sprawę” stanowi wyłom w dotychczasowej linii orzeczniczej TK dotyczącej

zawartości normatywnej konstytucyjnego prawa do sądu, a w szczególności w odniesieniu do

prawa do wznowienia prawomocnego postępowania sądowego (art. 45 Konstytucji).

Przytoczoną tezę Trybunału, tak z uwagi na jej istotę, jak i argumenty przywołane celem jej

uzasadnienia w uzasadnieniu ww orzeczenia, należy zanegować.

Analiza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w sprawach w których skarżącymi

były podmioty nie będące osobami fizycznymi powiązane z władzą publiczną, wykazała brak

jednolitego wzorca kwalifikacji takich podmiotów. Zagadnienie to jest o tyle istotne, iż

podmiotom tym zgodnie z ukształtowaną linią orzeczniczą odmawia się prawa do wniesienia

skargi konstytucyjnej.

Przedmiotem badania były także inne kraje członkowskie Unii Europejskiej, w

szczególności Francja i Słowacja. Zauważono, iż we Francji prawa kobiet należy rozpatrywać

w kilku aspektach: politycznym, społecznym i kulturowym, mając świadomość, że są one

ściśle ze sobą powiązane. Regulacja prawna pozycji kobiet jest z jednej strony efektem

postrzegania ich roli i pozycji w społeczeństwie, z drugiej – kształtuje stan świadomości w tym

zakresie zgodnie z założeniami sił politycznych decydujących o treści ustawodawstwa, m.in.

także pod wpływem inspiracji płynących z innych państw i od organizacji międzynarodowych.

Można sformułować tezę, iż dbałość ustawodawcy francuskiego o feminizację polityki na

szczeblu centralnym i lokalnym, a ostatnio także o feminizację zarządzania wielkimi

przedsiębiorstwami jest próbą nadrobienia opóźnienia w podmiotowym traktowaniu kobiet w

życiu społecznym, a zatem także w mentalności przeciętnych Francuzów.

Orzeczenie francuskiej Rady Konstytucyjnej w sprawie Traktatu z Lizbony z 20

grudnia 2007 (nr 2007-560 DC) wpisuje się w ciąg wcześniejszych orzeczeń francuskiego sądu

konstytucyjnego dotyczących traktatów międzynarodowych związanych z integracja

europejską (członkostwem Francji we Wspólnotach/Unii Europejskiej), a bezpośrednio

nawiązuje do orzeczenia w sprawie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy (nr

2004-505 DC). Jednak to właśnie w decyzji poświęconej Traktatowi z Lizbony Rada

Konstytucyjna po raz pierwszy bardzo wyraźnie podkreśliła, że jakkolwiek konstytucja

znajduje się na szczycie wewnętrznego porządku prawnego, nie stoi to na przeszkodzie dla

14

uczestnictwa Francji w tworzeniu oraz rozwoju organizacji europejskiej, na której rzecz

państwa członkowskie przekazały część swoich kompetencji.

Francja jest jedynym państwem laickim UE z wpisaną w prawo zasadą rozdziału

Kościoła i państwa (ustawa z 09.12.1905 r.). W ciągu 105 lat obowiązywania tej regulacji,

nastąpiła ewolucja jej rozumienia i przejście od klasycznie pojmowanego modelu państwa

„integralnie świeckiego” do modelu „indyferentnego wobec religii”. Znamiona przemian są

obecne zarówno w rozwiązaniach prawa pozytywnego jak i orzecznictwie (zwłaszcza zaś w

praktyce politycznej, szczególnie w obliczu zagrożeń zewnętrznych (islam)).

Następnym tematem poddanym analizie był samorząd terytorialny na Słowacji.

Podstawą funkcjonowania samorządu terytorialnego na Słowacji stanowią przepisy ujęte w

rozdziale II konstytucji Słowacji z 1992 r., ustawie o ustroju gmin z 1990 r., ustawie o

samorządzie jednostek terytorialnych wyższego rzędu (krajów). Podstawową jednostką

terytorialną na Słowacji jest od 1990 r. gmina. Posiada ona bardzo szeroki zakres uprawnień i

faktycznie sama decyduje o sprawach lokalnych. Zarząd gminy ma charakter kolegialny.

Obserwuje się tendencje do przekazywania większej ilości spraw będących w gestii rządu

samorządowi terytorialnemu.

Niezależnie od powyższego Zakład przeprowadził analizę zmian w konstytucjach

wybranych państw członkowskich Unii Europejskiej pod kątem wpływu na nie procesu

integracji europejskiej. Zauważono, iż co do zasady zdecydowania większość zmian nie jest

zdeterminowana wpływem Unii Europejskiej, co jest widoczne szczególnie na przykładzie

krajów uczestniczących w procesie integracji od samego początku.

Obok powyższego tematu dwóch pracowników Zakładu podjęło tematy znajdujące się

poza planem Zakładu, ale mieszczące się w planie Instytutu Nauk Prawnych. Konsekwentnie

ich syntezy merytoryczne umieszczono w ramach oddzielnych tematów:

1. „Międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka – mechanizmy ochrony i prawo

materialne w aspekcje porównawczym”

Sytuacja prawna mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce po 1989 r. uzyskała

stabilny fundament prawny w postaci ustawy z 06.01.2005 r. W ocenie krajowych i

międzynarodowych instytucji ochrony prawnej i monitoringu Polska spełnia standardy w tym

zakresie. Ewentualne odstępstwa (epizody ksenofobiczne) maja charakter incydentalny. Bez

wątpienia takiej sytuacji sprzyja niska populacja mniejszości. Problem stanowić może

pobłażliwości organów ścigania wobec domniemanych aktów agresji (dyskryminacji).

Monitorowania wymaga sytuacja na Śląsku (zorganizowane dążenia separatystyczne).

15

5. Zagadnienia współczesnego i europejskiego prawa administracyjnego –

Zakład Prawa Administracyjnego

Jednym z zagadnień, którym zajmował się Zespół Prawa Administracyjnego były problemy

służby cywilnej.

Przedmiotem badań były powojenne przeobrażenia prawa urzędniczego w Polsce.

Analiza kolejnych rozwiązań prawnych pozwala na przedstawienie zmian, często dość

chaotycznych, zazwyczaj związanych ze zmianami ustrojowymi i innymi okolicznościami o

charakterze politycznym. To one spowodowały, że polskie prawo urzędnicze nie mogło

rozwijać się w miarę harmonijnie. Droga od prawa urzędniczego jako prawa publicznego do

prawa pracy jako prawa prywatnego, w okresie powojennym, poprzez czasowe przywracanie

elementów publicznoprawnych, następnie ich eliminowanie na korzyść konwencjonalizacji, a

zarazem publicyzacji prawa pracy, powodowała odbieranie instytucjom prawa urzędniczego

ich właściwości. Także po przekształceniach 1989 r. nie stworzono dobrych warunków jego

powrotu i rozwoju. Polityczne działania kolejnych rządów, chęć zagarnięcia służby cywilnej

dla celów politycznych i partyjnych nie sprzyjały znalezieniu jej koncepcji jako

ustabilizowanej instytucji życia publicznego, nie sprzyjały racjonalnemu uregulowaniu status

pracowników administracji publicznej. Uchwalenie w czasie od 1989 r. czterech ustaw o

służbie cywilnej nie świadczy o względnej stabilności prawa, jest zaprzeczeniem jego dobrej

jakości. Trzy pierwsze zmieniały model służby cywilnej, od którego zależy uregulowanie

pozycji prawnej pracowników.

Kolejnym tematem badań była ocena kształtu postępowania dowodowego w

postępowaniu antymonopolowym w sprawach kontroli łączenia przedsiębiorców. W tym

zakresie ustalono, że w obecnym kształcie struktura postępowania dowodowego jest

dysfunkcjonalna. Brak dwuetapowości procedury dowodowej prowadzi do ograniczenia

partycypacji strony w postępowaniu i wydatnego faktycznego zmniejszenia jej prawa do

prezentacji swojego stanowiska i inicjatywy dowodowej. Dwuetapowość postępowania

pozwala na efektywne i szybkie kończenie spraw prostych, a jednocześnie zapewnia

optymalne warunki rozpatrywania spraw skomplikowanych. W rezultacie prowadzi to do

zwiększenia przejrzystości procedury antymonopolowej i umożliwienia wyjaśniania

rozbieżnych stanowisk organu antymonopolowego i strony już na etapie postępowania

głównego, bez konieczności korzystania z środków prawnych przez stronę. Wzmocnienie

pozycji strony winno się także dokonać poprzez umiejętne ukształtowanie rozkładu ciężaru

16

dowodu w postępowaniu antymonopolowym oraz wypracowaniu jasnych reguł określających

standard dowodu.

Innym tematem badań były kwestie nadzoru nad rynkiem finansowym w aspekcie

kompetencji inspekcyjnych organu nadzoru. W wyniku prowadzonych badań zwrócono

uwagę na rozbieżność pomiędzy regulacjami ustaw kształtujących kompetencje inspekcyjne

Komisji Nadzoru Finansowego wobec podmiotów rynku kapitałowego, ubezpieczeniowego,

emerytalnego i bankowego. Jednakże, jak wynika z badań, mimo różnych regulacji możliwe

jest ukształtowanie względnie jednolitych metod inspekcyjnych w praktyce organu.

Zwrócono także uwagę na rozdźwięk jaki zachodzi pomiędzy regulacjami inspekcyjnymi

(kontrolnymi) ukształtowanymi ustawami sektorowymi rynku finansowego, a regulacją

kontrolną ustawy o swobodzie działalności gospodaczej. De lege ferenda postawiono wniosek

o zasadności stworzenia jednej regulacji inspekcyjnej dla wszystkich sektorów tego rynku,

zawartej w jednej ustawie.

Przedmiotem badań pozostawały również administracyjnoprawne aspekty dostępu do

informacji i jej ochrony. Badania koncentrowały się wokół problematyki udostępniania

informacji przez podmioty wykonujące zadania publiczne. W ich trakcie ustalono znaczące

różnice w sposobie konstruowania przesłanek ograniczających dostępność informacji w

polskim prawodawstwie oraz w innych systemach prawnych (międzynarodowych i

krajowych). Występowanie w naszym prawodawstwie jedynie bezwzględnych przesłanek

odmowy udostępnienia i brak przesłanek względnych negatywnie wpływa na zakres prawa do

informacji. Aktualnie wspomniany zakres nie jest przede wszystkim związany z samą

jawnością, ponieważ pozostaje ona zasadą we wszystkich państwach demokratycznych, ale

charakterem ograniczeń tej zasady.

6. Prawo prywatne wobec jednolitego europejskiego rynku i nowych technologii

– Zakład Polskiego i Europejskiego Prawa Prywatnego

W roku sprawozdawczym 2010 Zakład Prawa Prywatnego prowadził badania w

ramach tematu Prawo prywatne wobec jednolitego europejskiego rynku i nowych technologii.

Uzyskane wyniki badań były podstawą dla publikacji lub opracowań znajdujących się w

przygotowaniu do druku.

Badania koncentrowały się wokół następujących zagadnień: 1) prawa nowych

technologii, a zwłaszcza problematyki prawnej instytucji płatniczych oraz pieniądza

elektronicznego; 2) zagadnień fundamentalnych i instytucji ogólnych prawa cywilnego, w

tym zwłaszcza problematyki unifikacji prawa prywatnego w Unii Europejskiej,

17

odpowiedzialności kontraktowej, istoty prawnej sukcesji uniwersalnej, reprezentacji Skarbu

Państwa jako osoby prawnej przez Prokuratorię Generalną; 3) problematyki prawa własności

intelektualnej, a zwłaszcza etycznych i prawnych aspektów prowadzenia badań genetycznych

dla celów medycznych oraz etycznych uwarunkowań dopuszczalności udzielenia patentu w

ujęciu historycznym i prawnoporównawczym; 4) prawa spółek, w tym zwłaszcza

problematyki dotyczącej swobody umów spółek handlowych, prawnej problematyki

koncernów, konstrukcji prawnej spółki handlowej w organizacji oraz powstania spółki

jawnej.

Przeprowadzone badania pozwalają na sformułowanie następujących wniosków.

Ad 1

W zakresie prawa nowych technologii szczegółowe badania poświęcone były m.in.

problematyce statusu prawnego instytucji płatniczych w świetle prawa UE i prawa polskiego.

Konieczność wdrożenia do polskiego sytemu prawnego postanowień dyrektywy 2007/64/WE

z 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego,

doprowadziło do przygotowania projektu ustawy o usługach płatniczych. Dyrektywa i

odpowiednio wspomniany projekt ustawy, zawierają postanowienia, których celem jest

doprowadzenie do stworzenia jednolitych ram prawnych dla usług płatniczych niezależnie od

statusu podmiotu świadczącego te usługi. Rozszerzony zostaje jednak krąg podmiotów, które

mogą świadczyć usługi płatnicze, w tym elektroniczne usługi płatnicze, które świadczone w

sposób transgraniczny, w szczególności pozwalają na realizację idei jednolitego rynku usług

finansowych. Obok więc banków, instytucji kredytowych, instytucji pieniądza

elektronicznego, dyrektywa ustanawia nową kategorię dostawców usług płatniczych -

instytucje płatnicze, które po uzyskaniu zezwolenia odpowiednich władz krajowych uzyskają

paszport europejski. W świetle przyjętych rozwiązań instytucje te, upoważnione jedynie do

świadczenia usług płatniczych, przejmą cześć rynku usług finansowych, przełamując

dotychczasowy monopol banków.

Badania dotyczące problematyki pieniądza elektronicznego miały w szczególności na

celu ustalenie charakteru prawnego zapłaty pieniądzem elektronicznym. Przeprowadzona

analiza wymagała zbadania i znalezienia podobieństw i różnic pomiędzy pieniądzem

gotówkowym, bezgotówkowym oraz elektronicznym. Pieniądz elektroniczny wykazuje cechy

upodabniające go zarówno do pieniądza gotówkowego, jak i bezgotówkowego. W celu

znalezienia najlepszego sposobu regulacji prawnej pieniądza elektronicznego dokonano

analizy prawa wspólnotowego, amerykańskiego oraz krajowego, jak również próby

zdefiniowania pieniądza elektronicznego przez międzynarodowe instytucje finansowe.

18

Wykorzystanie pieniądza elektronicznego do rozliczania transakcji międzynarodowych

wymaga ujednolicenia systemów płatniczych pieniądza elektronicznego. Spełnienie przez

niego funkcji pieniądza światowego zwiększy moc umarzania zobowiązań i tym samym

przybliży pieniądz elektroniczny do pieniądza gotówkowego. Spośród różnych sposobów

spełnienia świadczenia pieniężnego zapłata pieniądzem elektronicznym może znacznie

usprawnić obrót gospodarczy, także ze względu na bezpieczeństwo i zasadę pewności obrotu.

Ad 2

W ramach badań dotyczących problematyki unifikacji prawa prywatnego w Unii

Europejskiej opracowano studium poświęcone dylematom unifikacji prawa prywatnego w

skali europejskiej. Przeprowadzone badania wskazują, że w sferze ujednolicania prawa

prywatnego, w tym zwłaszcza prawa umów, coraz większego znaczenia nabierają projekty

kodyfikacyjne, lecz nie są to akty kodyfikacyjne w rozumieniu tradycji kontynentalnej, a

raczej akty konsolidacyjne właściwe common law, zawierające normy prawne o charakterze

soft law. W szczególności Projekt Wspólnego Systemu Odniesienia (DCFR), który wyraża

dotychczasowy dorobek unifikacyjny UE w zakresie prawa prywatnego, nawiązuje do

elastycznych technik kodyfikacyjnych, stosowanych w prawie anglosaskim. W zakresie

unifikacji europejskiego prawa prywatnego zaznacza się też zasługująca na aprobatę

tendencja do wspierania elastycznych technik kodyfikacyjnych nowym stylem edukacji

prawniczej, według ujednoliconych w skali europejskiej metod i zbliżonych programów

nauczania.

Prace badawcze prowadzone były także nad problematyką niewykonania zobowiązań i

skutków niewykonania zobowiązań ze szczególnym uwzględnieniem systemu środków

prawnych na wypadek niewykonania zobowiązań w europejskich regulacjach modelowych.

Uwzględniono w szczególności Draft Common Frame of References analizując ten projekt

łącznie z Principles of European Contact Law oraz z Zasadami Międzynarodowych

Kontraktów Handlowych UNIDROIT. Rozwiązania prawne konfrontowane były też z

ustaleniami Acquis Group dokonanymi po analizie acquis commuinataire ujętymi w ramach

Acquis Principles of Existing EC Private Law. Wyniki badań skłaniają do stwierdzenia, iż

zauważalna jest tendencja do obiektywizacji odpowiedzialności kontraktowej na gruncie

systemu środków prawnych na wypadek niewykonania zobowiązania zaproponowanego w

ww. regulacjach modelowych, w tym tendencja do obiektywizacji odpowiedzialności

odszkodowawczej poprzez odejście od zasady winy na rzecz zasady ryzyka.

19

W ramach badań nad problematyką sukcesji uniwersalnej w zakresie dziedziczenia,

będącej – podobnie jak w wielu systemach prawnych – jednym z nielicznych przypadków

następstwa pod tytułem ogólnym, wykazano, że sukcesja uniwersalna pozwala w sposób

najbardziej harmonijny doprowadzić do przejścia praw i obowiązków majątkowych zmarłego

na jego spadkobierców. W szczególności konstrukcja sukcesji uniwersalnej pozwala na

jednolite przejście na spadkobierców wszystkich składników spadku, zapewnia wszystkim

spadkobiercom jednakową pozycję, a także pozwala na właściwy balans pomiędzy interesami

spadkobierców oraz wierzycieli spadkodawcy. Wykazano ponadto, że polskie prawo

spadkowe od szeregu lat cechuje się swoistą niekonsekwencją. Teoretycznie ustawodawca

kodeksowy podjął zadanie konsekwentnego wprowadzenia zasady sukcesji uniwersalnej,

czemu dano wyraz w całym szeregu konstrukcji jurydycznych (zapisu, uprawnień małżonka

do przedmiotów urządzenia domowego, zasadach odpowiedzialności za długi spadkowe).

Jednocześnie jednak w systemie prawnym zaczynają mnożyć się rozwiązania wprowadzające

następstwo pod tytułem szczególnym w odniesieniu do poszczególnych składników majątku

spadkodawcy (prawa związane z najmem; uregulowania przewidziane w prawie bankowym,

ubezpieczeniowym, co do środków zgromadzonych na rachunkach OFE, co do

odszkodowania za niesłuszne skazanie lub tym czasowe aresztowanie). Do tego, bez żadnej

widocznej potrzeby ustawodawca zamierza wprowadzić dwie dodatkowe instytucje prawne:

zapis windykacyjny oraz darowiznę na wypadek śmierci. Jak wykazano w opracowaniu

zmiany te, o bardzo wątpliwej przydatności, grożą wprowadzeniem poważnego zamętu

konstrukcyjnego w polskie prawo spadkowe.

Szczegółowe badania poświęcono również konstrukcji Prokuratorii Generalnej jako

przedstawiciela procesowego ustawowego Skarbu Państwa. Specyfika Skarbu Państwa jako

osoby prawnej polega na tym, że nie może on składać oświadczeń woli materialnoprawnych,

ani dokonywać czynności procesowych. Posiada on zdolność prawną i sądową, ale jest osobą

pozbawioną zdolności do czynności, a taka osoba wymaga – ze względu na konieczność

składania oświadczeń woli - przedstawiciela materialnego i procesowego. Przywrócenie w

2005 r. polskiemu prawu instytucji Prokuratorii Generalnej – jednostki konstytucyjnej,

zmieniło sytuację prawną Skarbu Państwa, który uzyskał z mocy ustawy przedstawiciela

procesowego – Prokuratorię Generalną, powołaną do dokonywania wszelkich czynności

procesowych. Prokuratoria Generalna jest na mocy ustawy przedstawicielem procesowym

Skarbu Państwa (jest umocowana wyłącznie do reprezentacji procesowej). Specyfika

przedstawiciela ustawowego procesowego (Prokuratorii Generalnej) polega na tym, że ma on

zdolność do czynności prawnych (procesowych), nie posiadając osobowości prawnej.

20

Przedstawiciel ustawowy będzie dokonywał czynności procesowych za osobę zastępowaną.

W przypadku Skarbu Państwa przedstawicielem procesowym jest Prokuratoria Generalna.

Ad 3

Badania w obszarze prawa własności intelektualnej koncentrowały się zwłaszcza na

etycznych i prawnych aspektach prowadzenia badań genetycznych dla celów medycznych.

Celem badań była identyfikacja problemów etycznych i prawnych powstających w związku z

badaniami genetycznymi przeprowadzanymi w celu pozyskania informacji o stanie zdrowia

osoby badanej lub wybranych populacji, a także ocena polskiego prawa dotyczącego tej

materii. Skoncentrowano się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy polskie prawo w

dostatecznym stopniu zapewnia ochronę praw i wolności podstawowych, które mogą być

zagrożone w procesie podejmowania i prowadzenia takich badań oraz korzystania z

uzyskanych wyników, a także czy zgodne jest ono ze standardami globalnymi i europejskimi.

Przeprowadzone badania uzasadniają wniosek, iż w polskim prawie specyfika badań

genetycznych nie znajduje dostatecznego odzwierciedlenia. Jakkolwiek podlega ona prawu

regulującemu różnego rodzaju badania i procedury medyczne, to wiele kwestii powstających

tylko na tle badań genetycznych pozostaje poza zakresem regulacji albo też niejasne jest,

jakie normy mają do nich zastosowanie. Wynika to m.in. ze szczególnego charakteru tych

badań oraz uzyskiwanych dzięki nim informacji, różnorodności podmiotów prowadzących

badania genetyczne. Analiza dokumentów międzynarodowych dotyczących badań

genetycznych, a także sposobu uregulowania tej materii na gruncie wybranych systemów

krajowych, uzasadnia wniosek, iż wysoce pożądane jest podjęcie inicjatyw prawodawczych w

tym zakresie, nakierowanych z jednej strony na zapewnienie ochrony praw i wolności

podstawowych osób poddawanych badaniom genetycznym, a z drugiej zapewniania równego

dostępu do tego rodzaju badań, jako istotnego instrumentu ochrony życia i zdrowia.

Analizy dotyczące etycznych uwarunkowań dopuszczalności udzielenia patentu (w

ujęciu historycznym i prawnoporównawczym) prowadzą do wniosku, że w jakiejś formie

etyczne przesłanki zdolności patentowej obecne były w prawie stanowionym już na dosyć

wczesnym etapie jego rozwoju (w XVII w.). W okresie dynamicznego rozwoju prawa

patentowego w XIX w. i na początku XX, takie przesłanki również się pojawiły, zarówno w

Europie jak i w USA. Jednak należy zwrócić uwagę na fakt, że inne były podstawy ich

obowiązywania – o ile w USA przesłanki te wywodzono z kryterium użyteczności wynalazku

o tyle w Europie przeważała raczej argumentacja odwołująca się do autorytetu państwa bądź

władcy. Zgodnie z tą argumentacją państwo nie może swoim autorytetem chronić

wynalazków, których eksploatacja byłaby sprzeczna z moralnością. Należy jednocześnie

21

zwrócić uwagę na to, że przepisy uzależniające zdolność patentową wynalazku od etycznych

aspektów jego eksploatacji pozostawały praktycznie martwe do czasu pojawienia się

wynalazków biotechnologicznych (lata 80 XX w.).

Ad 4

W dziedzinie prawa spółek prowadzone były badania dotyczące problematyki zakresu

swobody umów spółek handlowych. Ze względu na cywilno-prawny charakter umowy spółki

handlowej, znajdują do niej zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące czynności

prawnych, a zwłaszcza umów. Zasada swobody umów znajduje w prawie spółek handlowych

zastosowanie przede wszystkim do sfery stosunków wewnętrznych spółki. Wyraźnie

potwierdzają to przepisy dotyczące spółki jawnej (zob. art. 37 § 1 Kodeksu spółek

handlowych – dalej: KSH), a także w dużym stopniu – pozostałych spółek osobowych.

Podobnie, ze względu na silne elementy osobowe występujące w konstrukcji prawnej spółki z

o.o., stosunkowo dużym zakresem swobody przy kształtowaniu postanowień umowy spółki

dysponują wspólnicy spółki z o.o., niezależnie od braku odnośnej regulacji w tym zakresie.

Natomiast odmienna reguła została przyjęta w spółce akcyjnej. Z uwagi na wybitnie

kapitałowy charakter tej spółki, wyrażający się wyraźnym rozdziałem sfery „zarządzania” od

„kapitału”, zasadę rządów większości mierzonej według proporcji do zainwestowanego

kapitału, swobodną zbywalność akcji oraz wyłączenie odpowiedzialności uczestników spółki

za jej zobowiązania – w odniesieniu do statutu spółki akcyjnej obowiązuje tzw. zasada

ścisłości statutu. Przepisy art. 304 § 3 i 4 KSH zezwalają na przyjęcie w statucie odmiennych

od ustawowych rozwiązań, o ile ustawa na to zezwala, zaś dodatkowe postanowienia są

dopuszczalne, chyba że z ustawy wynika, iż przewiduje ona wyczerpujące uregulowanie albo

dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z naturą spółki akcyjnej lub dobrymi

obyczajami.

Jednym z obszarów badań w zakresie prawa spółek była również konstrukcja spółki

handlowej w organizacji. Według Kodeksu handlowego oraz pierwotnej regulacji Kodeksu

spółek handlowych podstawowa i w praktyce najczęściej występująca forma prawna

osobowej spółki handlowej – spółka jawna, powstawała (jako spółka i jako podmiot prawa) z

chwilą zawarcia umowy spółki. Nowelizacja z 2003 r. wprowadziła zasadę, że spółka jawna

powstaje dopiero z chwilą wpisu do rejestru sądowego, nie regulując jednakże stosunków

prawnych dotyczących spółki w okresie między jej zawiązaniem (zawarciem umowy spółki)

a wpisem do rejestru, w tym przejścia praw majątkowych (i zobowiązań) spółki w organizacji

na spółkę zarejestrowaną jako na nowopowstały podmiot prawny. Spowodowało to

22

powstawanie wielu istotnych problemów prawnych, poczynając od niepewności w zakresie

stosunków majątkowych spółki jawnej „w organizacji” i spółki zarejestrowanej, niejasności w

zakresie charakteru prawnego spółki jawnej „w organizacji”, oraz treści regulacji prawnej

dotyczącej osobowej spółki handlowej w okresie przed jej wpisem do rejestru (częściowo

podobne problemy powstają w odniesieniu do spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz

spółki komandytowo-akcyjnej). Konieczne wydaje się zatem bądź to „dokończenie”

rozpoczętej w 2003 r. nowelizacji przepisów KSH bądź też przywrócenie stanu prawnego

obowiązującego w tym zakresie przed zmianami wprowadzonymi w 2003 r. Nie ma natomiast

potrzeby dokonywania jakichkolwiek zmian w zakresie regulacji prawnej dotyczącej spółek

kapitałowych w organizacji, tzn. spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej.

W ramach badań nad problematyką koncernów (grup spółek) skoncentrowano się na

analizie stosunku dominacji pomiędzy spółkami handlowymi. Relacja dominacji powstaje w

sytuacjach normatywnie określonych, przy czym została unormowana pośrednio – poprzez

zdefiniowanie spółki dominującej i zależnej (art. 4 § 1 pkt 4 KSH). Kryteria powstania

stosunku dominacji pomiędzy spółkami handlowymi zostały ustalone w sposób kazuistyczny,

przy czym niektóre nich określono w sposób niewystarczająco jednoznaczny. Wątpliwości, co

do prawidłowości regulacji w tym zakresie, powstają zwłaszcza przy ich rozważaniu na tle

unormowań zawartych w innych systemach prawnych. Zasadniczo (poza przypadkiem

określonym w art. 4 § 1 pkt 4, lit. f KSH) przesłanką powstania stosunku dominacji nie jest

faktyczne wywieranie decydującego wpływu na spółkę zależną, a tylko zaistnienie pewnych

stanów ocenianych przez ustawodawcę jako źródła potencjalnej możliwości wywierania

takiego wpływu. Również skutkiem prawnym powstania stosunku dominacji (pomijając

niezmiernie rzadki w praktyce przypadek zawarcia tzw. umowy koncernowej) nie jest

uzyskanie prawnej kompetencji do wywierania decydującego wpływu na spółkę zależną ani

też powstanie względem niej jakichś dodatkowych uprawnień. Ustawodawca łączy natomiast

z powstaniem stosunku dominacji skutki prawne, które polegają na powstaniu po stronie

spółki dominującej szczegółowo unormowanych obowiązków informacyjnych oraz objęciu

stron szeregiem restrykcji prawnych, mających zwłaszcza na celu uniemożliwienie

obchodzenia określonych zakazów adresowanych do spółki dominującej oraz zapobieganie

instrumentalnemu wykorzystywaniu spółki zależnej.

Przedmiotem badań była również problematyka powstania spółki jawnej. W

szczególności poddano analizie cztery systemy prawne w zakresie utworzenia spółki jawnej,

tj. Niemcy, Francję, Austrię i Szwajcarię. Badania prowadzą, m.in. do wniosku, iż obce

rozwiązania prawne dotyczące cech składających się na istotę spółki jawnej, a także treść

23

wniosku o wpis spółki jawnej w regulacji państw obcych są odmienne. Warto rozważyć

zmianę regulacji prawnej w polskim systemie prawnym w tym zakresie. Z prowadzonych

badań prawno - porównawczych wynika również, iż przed wpisem do rejestru nie została

unormowana prawnie postać (forma ustrojowa) spółki jawnej w organizacji.

7. Reforma prawa pracy a instytucje europejskiego prawa - Zakład Prawa Pracy

Badania nad problematyką partycypacji pracowniczej (7.9 i 7.10. w planie INP PAN)

dowodzą spadku roli i znaczenia związków zawodowych przy jednoczesnym umacnianiu się

pozazwiązkowych przedstawicielstw pracowniczych. W Polsce proces ten następuje przede

wszystkim w wyniku implementacji odpowiednich dyrektyw Unii Europejskiej

wymuszających na ustawodawcy powoływanie coraz to nowych przedstawicielstw także w

nieuzwiązkowionych zakładach pracy. Częściowo są to przedstawicielstwa pracowników

zatrudnionych w zakładach pracy położonych na terenie Polski należących do

międzynarodowych korporacji. Badania wykazały niewykorzystane możliwości uczestnictwa

polskich pracowników w tych instytucjach. Nową instytucją są rady pracowników działające

w krajowych zakładach pracy prowadzących działalność gospodarczą. Badania wykazały

niski stopień wdrożenia tej instytucji, co jest efektem wadliwości przyjętych rozwiązań

prawnych oraz niechętnym stosunkiem do rad partnerów społecznych. Zgłoszono propozycje

zmian legislacyjnych, których celem jest umocnienie statusu prawnego rad zwłaszcza w

nieuzwiązkowionych zakładach pracy. Przedmiotem badań byli również przedstawiciele

prawników w radach nadzorczych spółek powstałych na bazie dawnych przedsiębiorstw

państwowych. Uzasadniono celowość utrzymania tej instytucji.

8. Wpływ prawa europejskiego i organizacji międzynarodowych na ewolucję

polskiego prawa rodzinnego (analiza rozwiązań normatywnych w zakresie

prawa materialnego i wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących

rodziny) – Centrum Prawa Rodzinnego i Praw Dziecka

W mijającym roku, w ramach programu prac badawczych Instytutu, Zespół VII

realizował zadania badawcze w ramach tematu: „Wpływ prawa europejskiego i organizacji

międzynarodowych na ewolucję polskiego prawa rodzinnego (analiza rozwiązań

normatywnych w zakresie prawa materialnego i wymiaru sprawiedliwości w sprawach

dotyczących rodziny)”.

Prace poszczególnych członków zespołu układały się w cztery nurty:

24

Pierwszym z nich była kontynuacja badań nad normatywnymi rozwiązaniami

znowelizowanego kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie prawa filiacyjnego i

alimentacyjnego (prof. T. Smyczyński).

Analiza dotyczyła między innymi problematyki prawnych skutków medycznego

wspomagania prokreacji. Wskazano na szereg zagadnień prawnych związanych z kwestią

tzw. macierzyństwa zastępczego, zarówno w zakresie ustalenia pochodzenia od kobiety, jak i

potencjalnego ustalenia i zaprzeczenia ojcostwa męża kobiety, która podjęła się urodzenia

dziecka poczętego z komórek rozrodczych pary „zamawiającej dziecko”. Stwierdzono, że w

obecnym stanie prawnym sytuacja prawna matki rodzącej obce jej genetycznie dziecko w

świetle prawa wydaje się niezachwiana - tzn. jest ona w świetle prawa matką tego dziecka.

Możliwe jest natomiast podważenie ojcostwa jej męża, poprzez wykazanie, że nie jest on

genetycznym ojcem dziecka i nie wyraził zgody na implantację obcego zarodka swojej żonie.

W zakresie ustalenia pochodzenia dziecka od mężczyzny sformułowano postulaty

usunięcia z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego art. 85 § 2 jako przepisu niepotrzebnego w

świetle istniejących biologicznych metod ustalania pokrewieństwa oraz wprowadzenia

możliwości przekształcenia powództwa jeśli w trakcie procesu okaże się, że w okresie

koncepcyjnym z powódką współżył nie tylko pozwany, ale i inny mężczyzna (art. 194 k.p.c.).

Odnośnie do prawa alimentacyjnego stwierdzono, że nowelizacja k.r.o. ułatwiła

wykonanie obowiązku alimentacyjnego w postaci osobistych starań o utrzymanie

uprawionego. Ponadto, złagodzony został obowiązek alimentacyjny rodziców względem

pełnoletniego dziecka. Możliwe stało się także oddalenie powództwa o alimenty ze względu

na sprzeczność ich żądania z zasadami współżycia społecznego. Za słuszne uznano

zasądzanie na poczet pokrycia kosztów zaspokojenia potrzeb uprawnionego w przeszłości

jednorazowej sumy a nie rat alimentacyjnych za czas miniony (prof. T. Smyczyński).

Kolejny nurt badawczy związany był z przekształceniami instytucji hipoteki w

związku z zarządem majątku wspólnego małżonków (dr L. Kociucki). Dotychczasowe

badania związane były z porównaniem rozwiązań niemieckich i nowowprowadzonych do

kodeksu cywilnego rozwiązań polskich dotyczących hipotecznego tzw. „nadmiernego

zabezpieczenia lub nad-zabezpieczenia” wierzytelności. Doprowadziły one do postawienia

wniosku, by w doktrynie używać terminu „(nie)adekwatność zabezpieczenia” obejmującego

nie tylko nadmierne zabezpieczenie, lecz i zabezpieczenie niewystarczające.

Do dalszej analizy tej problematyki skłaniają wątpliwości związane z kryteriami oceny

adekwatności zabezpieczenia wierzytelności hipoteką, szczególnie w świetle istniejących

metod oceny ryzyka kredytowego stosowanych przez banki w Polsce.

25

Na pograniczu analizy rozwiązań normatywnych i systemowych plasowały się badania

dotyczące współzależności ochrony praw członków rodziny w prawie europejskim oraz w

dokumentach przyjmowanych pod auspicjami Haskiej Konferencji Międzynarodowego Prawa

Prywatnego (dr A. N. Schulz). Ustawodawca europejski stara się stopniowo harmonizować

trans-graniczne rozwiązania prawne poszczególnych państw członkowskich w celu ułatwienia

przepływu osób na terenie Unii, korzystając z dorobku i doświadczeń Konferencji Haskiej

(potwierdza to fakt przystąpienia Wspólnoty do Konferencji oraz bogate nawiązania do

aktów prawnych Konferencji w dokumentach unijnych).

Dla poprawienia efektywności Konwencji haskiej o cywilnych aspektach

uprowadzenia dziecka za granicę z 1980 r. legislator unijny przyjął w Rozporządzeniu nr

2201/2003 zunifikowany (jednakowy dla wszystkich państw członkowskich biorących udział

w tym procesie) mechanizm normatywny korygujący i wzmacniający działanie wskazanej

Konwencji haskiej. Analiza wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dotyczących

pytań prejudycjalnych związanych ze stosowaniem Rozporządzenia 2201/2003 wskazuje, że

dla Trybunału najistotniejsze jest zapewnienie efektywności nakazu powrotu dziecka, ale nie

samodzielne modyfikowanie przez Trybunał procedur wewnętrznych.

Innym zagadnieniem badawczym była analiza podstaw prawnych i zakresu

instytucjonalnej ochrony praw dziecka w Polsce (dr M. Łączkowska). Rola organów państwa

jako gwarantów realizacji praw dziecka przedstawiona została w świetle zasady

pierwszeństwa rodziców w wychowaniu dziecka, zapewnieniu ochrony jego praw,

kierowaniu nim przy korzystaniu z przysługujących mu praw oraz zasady pomocniczości

państwa i subsydiarnego charakteru pomocy udzielanej rodzinie. Szczególną uwagę

poświęcono działalności Rzecznika Praw Dziecka. Analiza znowelizowanej w ostatnim czasie

ustawy regulującej zakres kompetencji Rzecznika wskazuje na zdecydowane wzmocnienie

instytucji Rzecznika Praw Dziecka i zbliżenie jego kompetencji do kompetencji

przysługujących Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Rzecznik stojący na straży praw dzieci z

organu o charakterze jedynie sygnalizującym, ostrzegawczym, przekształcony został w organ

wyposażony w konkretne narzędzia prawne umożliwiające mu podejmowanie bardziej

zdecydowanych działań.

Odrębnym nurtem badawczym była analiza przepisów regulujących rozwiązywanie

rodzinnych sporów prawnych (prof. M. Andrzejewski). Sformułowano postulat

ukształtowania trybów postępowania przy rozpatrywaniu rodzinnych sporów prawnych w

sposób możliwie najbardziej odpowiadający specyfice tych sporów. Ową specyfikę wyznacza

w szczególności wysoki poziom nieuniknionej emocji udzielającej się zainteresowanym

26

członkom rodziny, konieczność ochrony rodziny także po rozwiązaniu rodzinnego sporu

prawnego, wieloaspektowość rodzinnych sporów prawnych (prawo, pedagogika, psychologia,

praca socjalna, medycyna, filozofia i inne) i konieczność współdziałania sądu z instytucjami

wspierającymi rodzinę.

Jako nieadekwatną w stosunku do specyfiki sporu uznano kontradyktoryjną procedurę

rozwodową. Pozytywnie oceniono zmiany w KPC wprowadzone w 2005 r. dotyczące

mediacji w sprawach rozwodowych, a także zmianę treści art. 58 KRO wprowadzoną w 2008

r., która dotyczyła m.in. instytucji planu wychowawczego względem dziecka rozwodzących

się rodziców. Doceniając doniosłość tych zmian sformułowano postulat dalszej ewolucji

procedury rozwodowej w kierunku umniejszenia w niej rangi zasady kontradyktoryjności na

rzecz instrumentów pomagających nie zaostrzać konfliktu.

9. Międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka – mechanizmy ochrony i

prawo materialne w aspekcie porównawczym – Centrum Praw Człowieka

Prace wykonywane w roku 2010 z jednej strony stanowiły kontynuację badań

prowadzonych w latach poprzednich, z drugiej zaś zawierały też kilka nowych wątków

badawczych.

Punkt ciężkości prowadzonych prac badawczych w roku sprawozdawczym, podobnie

jak w latach poprzednich, koncentrował się na analizie różnych aspektów międzynarodowego

systemu ochrony praw człowieka. Kontynuowano badania funkcjonowania Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka oraz analizowano relacje zachodzące pomiędzy tym systemem a

ochroną jednostki w ramach Unii Europejskiej. Zwłaszcza ten drugi problem jest ważną

kwestią w świetle reformy funkcjonowania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka –

wejście w życie Dodatkowego Protokołu 14, z drugiej zaś z przygotowaniami do

przystąpienia UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W tym kontekście

kontynuowano badania orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz

Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W ramach szczegółowej analizy poszczególnych

praw i wolności prowadzono dalsze badania nad sposobami realizacji takich praw jak: prawo

do sądu, wolność prasy, wolność wypowiedzi i jej ograniczenia, w tym problematyka „mowy

nienawiści“, zasada niedyskryminacji, prawa kobiet – problematyka zgodności z konstytucją

tzw. środków wyrównawczych, w tym preferencji wyborczych (system kwot na listach

wyborczych).

27

Prowadzono również nadal badania nad systemem uniwersalnym ochrony praw

człowieka w szczególności w kontekście reform systemu traktatowego. Prowadzone w tym

kontekście badania włączyły się w nurt prac zainicjowanych przez Biuro Wysokiego

Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka a mających na celu zdiagnozowanie sytuacji w zakresie

funkcjonowania organów traktatowych i zaproponowanie reform, które usprawniłyby ów

system. Poddano szczegółowej analizie projekt powołania Światowego Trybunału Praw

Człowieka. W ramach tych prac badawczych ukończona została praca doktorska mgr

Katarzyny Sękowskiej – Kozłowskiej poświęcona Komitetowi ONZ ds. Dyskryminacji

Kobiet. Praca uzyskała pozytywne recenzje.

W roku 2010 r. kontynuowano badania problematyki związanej z tzw. mową

nienawiści oraz problematyką prawnych instrumentów przeciwdziałania antysemityzmowi.

Opublikowana została na ten temat książka zawierająca materiały z konferencji

zorganizowanej w 2009 r.

Nowym wątkiem w pracach Centrum były badania nad prawem do wolności sumienia

i wyznania. Zorganizowano seminarium naukowe poświęcone analizie wyroku Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka w sprawie Lautsi p. Włochom. W ramach tych badań

zorganizowano również ogólnopolską konferencję naukową pt. „Prawne granice wolności

sumienia i wyznania”.

W związku z uzyskaniem w 2008 r. grantu finansowanego ze środków Komitetu Badań

Naukowych, dotyczącego przygotowania komentarza do Międzynarodowego Paktu Praw

Osobistych i Politycznych ONZ, członkowie Zespołu kontynuowali prace nad realizacją tego

zadania badawczego.

Wyniki badań prowadzonych przez członków Zespołu prezentowane były na wielu

konferencjach i seminariach naukowych, zarówno w kraju, jak i zagranicą. Pracownicy

Zespołu uczestniczyli w opracowywaniu ekspertyz naukowych, m. in. na potrzeby prac

legislacyjnych. Dowodem uznania dla jakości i poziomu prowadzonych prac badawczych są

nagrody indywidualne oraz stypendia zagraniczne uzyskane przez członków Centrum.

W dniach 30 sierpnia - 8 września 2010 odbyła się 19 edycja kursu letniego „International

Protection of Human Rights”, którego Poznańskie Centrum Praw Człowieka jest głównym

organizatorem.

Prowadzone w roku 2011 prace będą kontynuowane i pogłębiane z wykorzystaniem

uzyskanych dotychczas wyników i z uwzględnieniem pojawiających się w tym zakresie

potrzeb. Oprócz prac nad grantem, indywidualnych prac nad pracami doktorskimi i pracami

28

habilitacyjnymi Zespół zamierza też poświecić więcej uwagi problematyce bioetycznej w

kontekście trwających prac legislacyjnych.

10. Polskie ustawodawstwo rolne w dobie implementacji acquis communautaire –

Zakład Polskiego i Europejskiego Prawa Rolnego

Badania naukowe Zakładu w 2010 roku obejmowały całokształt zagadnień wspólnej

polityki rolnej UE w ujęciu wieloaspektowym z uwzględnieniem perspektyw: historycznej i

rozwojowej do 2020 roku. Tak szerokie ujęcie wielu zróżnicowanych zagadnień

prawnorolnych możliwe było poprzez włączenie wszystkich pracowników Zakładu w

realizację tego zagadnienia. Wychodząc od podstaw prawnych dotychczasowych rozwiązań

tej polityki nakreślono ukształtowany historycznie w drodze kolejnych reform model prawny

europejskiego rolnictwa i perspektyw jego rozwoju w kontekście dostosowywania się do

nowych warunków konkurencji na rynku globalnym.

Realizacja koncepcji europejskiego modelu rolnictwa - opartej na założeniu, że sektor

rolny poza produkcją rolną spełnia również doniosłe funkcje pozarolnicze - istotnie

poszerzyła dotychczasowy zakres wspólnej polityki rolnej. Mianowicie włączyła w jej ramy

zagadnienia dotyczące rozwoju obszarów wiejskich, ochrony środowiska, poprawy

bezpieczeństwa i jakości żywności. Stopniowy wzrost znaczenia polityki strukturalnej

prowadził do zmian preferencji w zakresie doboru instrumentów służących realizacji celów

WPR. Obok instrumentów rynkowo-dochodowych, określanych w nomenklaturze unijnej,

jako I filar WPR, coraz większe znaczenie przypisuje się instrumentom służącym realizacji

strukturalnego rozwoju obszarów wiejskich (II filar).

Kontynuowanie badań nad problematyką zastosowania reguł konkurencji w rolnictwie

uzasadnione jest odmiennym, specyficznym ich ujęciem w TFUE w stosunku do ogólnych

reguł konkurencji w ustawodawstwie unijnym. Szczególny status tychże reguł wynika ze

specjalnego, uprzywilejowanego traktowania sektora rolnego w UE poddanego daleko

idącym mechanizmom interwencyjnym. Społeczno-ekonomiczne cechy rolnictwa, a w

szczególności stały dysparytet w dochodach producentów rolnych w porównaniu z innymi

sektorami gospodarki uzasadnia dokonywanie na ich rzecz transferów pieniężnych w postaci

dopłat bezpośrednich.

Jednym z zagadnień podlegających badaniom naukowym była problematyka relacji

między oznaczeniem geograficznym i nazwa rodzajową, a także między oznaczeniem

geograficznym i znakiem towarowym. Z uwagi na pojawiające się często w praktyce

29

problemy z ich właściwym stosowaniem, dochodzi do sporów między producentami

produktów (także rolnych), które swój finał znajdują w sądzie. Sfera tej materii nie jest – jak

dotychczas – w sposób dostatecznie jasny unormowana. Pojawiły się już jednak zapowiedzi

zmian w ustawodawstwie unijnym w tym zakresie (mianowicie chodzi tutaj o komunikat

Komisji WE z 28 maja 2009 oraz o Zieloną Księgę z 15 października 2008 r.). Ocena

zaproponowanych we wskazanych dokumentach zmian prowadzi do wniosku, że są one

niezbędne i przyczynią się do uproszczenia oraz ułatwienia funkcjonowania systemu

oznaczeń geograficznych i nazw rodzajowych w praktyce.

11. Prawo ochrony środowiska w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej –

Zakład Zagadnień Prawnych Kształtowania i Ochrony Środowiska

W badaniach prowadzonych w roku 2010 dominowała problematyka

prawnoporównawcza oraz wdrażania prawa europejskiego. Pierwszy nurt objął prawo

łowieckie w Polsce, Czechach i Słowacji. W. Radecki ustalił podstawowe akty prawne z tego

zakresu i na ich podstawie doszedł do wniosku, że w tych trzech państwach łowiectwo jest

uznawane za element ochrony środowiska przyrodniczego. Podobieństwa i różnice wykazał,

analizując cztery podstawowe instytucje prawa łowieckiego: (1) uprawnienia do łowiectwa,

złączone w Czechach i Słowacji z własnością gruntu, oddzielone od takiej własności w

Polsce, (2) ochronę zwierzyny i łowiectwa, w której podstawowe znaczenie mają okresy

polowań i wskazanie na zabronione sposoby polowań, w zasadzie zbliżone w trzech

państwach, m.in. ze względu na związanie przepisami międzynarodowymi i unijnymi, (3)

organizację łowiectwa, w tym organy administracji łowieckiej, straże łowieckie i organizacje

łowieckie; tylko w Polsce istnieje Państwowa Straż Łowiecka i tylko w Polsce przynależność

do Polskiego Związku Łowieckiego jest warunkiem wykonywania polowania, (4)

odpowiedzialność prawną w łowiectwie; zasadniczą zbieżność wykazują regulacje dotyczące

odpowiedzialności za szkody wyrządzone przy wykonywaniu polowania oraz przez zwierzęta

łowne, istotne natomiast różnice wykazują regulacje odpowiedzialności o charakterze

penalnym, w szczególności odpowiedzialność za przestępstwa kłusownicze. Badania

zakończył propozycjami de lege ferenda

Drugi nurt badań to kwestie transpozycji do prawa krajowego wybranych regulacji

europejskich, wokół których ogniskują się konflikty różnych interesów publicznych. W nurcie

tym mieści się problematyka konfliktu interesów na obszarach Natura 2000 (A. Habuda),

funkcji gruntów rolnych (P. Bojarski) oraz kolizji interesów wywołanych potrzebą ochrony

przeciwpowodziowej (J. Rotko). Wspólny jest dla nich kontekst rozwiązywania konfliktów

30

jako jednej z podstawowych funkcji prawa, choć nie sposób nie zauważyć, że konflikt tkwi w

samej idei prawa (Gustaw Radbruch). Konflikty, które mogą się pojawić w związku z

tworzeniem i funkcjonowaniem obszarów Natura 2000, wynikają z: (1) ograniczeń, których

doznaje właściciel nieruchomości w związku z objęciem jego własności formą ochrony

przyrody (obszarem Natura 2000), (2) spadku wartości nieruchomości w związku z objęciem

jej Naturą, co może ale nie musi wynikać z ograniczeń w korzystaniu, (3) ograniczeń działań,

które niekoniecznie muszą być podejmowane na obszarze Natura 2000 ale mogą oddziaływać

na obszar Natura i cele jego ochrony, (4) ograniczeń działań podejmowanych na obszarze

Natura 2000, w tym konieczności dostosowania dotychczas prowadzonej działalności

(gospodarczej, leśnej, łowieckiej, rybackiej, rolnej) do wymogów ochrony Natury 2000.

Ostatni problem to opracowywanie dokumentów planistycznych (planów, strategii,

programów), które nie mają bezpośredniego związku z ochroną Natura 2000, ale których

realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na Naturę 2000.

Prace związane ze środkami prawnymi ochrony przed powodzią, wiążą się z kolei z

dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w

sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, która formułuje jednolitą koncepcję

zarządzania ryzykiem powodziowym na poziomie Wspólnoty. Wymaga uwagi to, że Polska

nie dokonała jej transpozycji, choć termin upłynął z dniem 26 listopada 2009 r.

12. Polityka kryminalna w Polsce na tle tendencji europejskich – Zakład Prawa

Karnego

W działalności badawczej Zakładu Prawa Karnego w roku sprawozdawczym należy

wyróżnić następujące nurty. Pierwszy to instrumenty prawnomaterialne i procesowe związane

z obrotem finansowym. Ukończono w tym okresie dwie monografie: „Kryminalizacja

zjawiska manipulacji finansowej” oraz „Przestępstwo dezinformacji finansowej i ukrycie

niebezpieczeństwa finansowego (tzw. oszustwa kredytowe)”. Były to rozprawy doktorskie

zakończone w 2010 r. obroną. Przygotowano też opracowanie nt. blokady rachunku i

wstrzymania transakcji jako środków przymusu stosowanych w postępowaniu karnym. Dwie

monografie dotyczą nowych typów przestępstw gospodarczych, a finansowe środki przymusu

odgrywają istotną rolę wśród instrumentów mających przeciwdziałać wykorzystaniu systemu

finansowego w celu prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

Drugi nurt obejmuje problematykę środków karnych. Ukończono w tym zakresie

obszerne opracowanie dotyczące warunkowego zawieszenia wykonania kary, wykazując, że

ten najczęściej stosowany środek penalny spełnia rozmaite funkcje nie przystające do jego

31

kształtu prawnego i powinien być zastąpiony przez kilka nowych środków penalnych.

Dokonano też krytycznej analizy obowiązku naprawienia szkody w prawie wykroczeń.

Nurt trzeci, to badania nad instytucjami międzynarodowego i europejskiego prawa

karnego. Odnośnie pierwszych rozpoczęto badania nad postępowaniami przed

międzynarodowymi trybunałami karnymi i ukończono pracę o roli prokuratora w tych

postępowaniach. W zakresie europejskiego prawa karnego przygotowano cztery prace

dotyczące praktyki współpracy sądowej między państwami członkowskimi Unii Europejskiej,

dotyczące uznawania nakazów wykonawczych, przekazania – przejęcia ścigania oraz

uznawania kar pieniężnych.

Odrębną grupę opracowań stanowią prace poświęcone aktualnie obowiązującemu

ustawodawstwu polskiemu zawierające dogmatyczną analizę wielu podstawowych instytucji,

takich jak: zasady humanizmu, zasady ustawy względniejszej, zasady odpowiedzialności pod

względem czasu i miejsca, obrony koniecznej, pojęcia mienia znacznej i wielkiej wartości, a

w zakresie części szczególnej przestępstw przeciwko wolności oraz przeciwko prawom osób

wykonujących pracę zarobkową.

Wśród osiągnięć naukowych Zakładu szczególną uwagę należy zwrócić na

rozwijające się badania nad prawnokarnymi aspektami zjawisk ekonomicznych, nad

internacjonalizacją prawa karnego w wymiarze europejskim i uniwersalnym, a także nad

zakładanymi i rzeczywistymi funkcjami środków penalnych. Wszystkie te nurty mają istotne

znaczenie dla roli instrumentów prawnokarnych, jaką mają one odgrywać w warunkach XXI

wieku.

Wyróżniającymi się publikacjami są opracowania B. Kunickiej – Michalskej:

Warunkowe umorzenie postępowania karnego, oraz J. Skupińskiego: Warunkowe

zawieszenie wykonania kary, w: System Prawa Karnego, tom 6, Kary i środki karne.

Poddanie sprawcy próbie, pod red. M. Melezini, wyd. C. H. Beck, Instytut Nauk Prawnych

PAN, Warszawa 2010.

13. Przestępczość i jej kontrola – wyzwania dla kryminologii. Współczesność i

historia – Zakład Kryminologii

Zespół pracowników Zakładu Kryminologii pod kierownictwem doc. dr hab. Anny

Kossowskiej w ramach planowej na rok 2010 pracy naukowej zajmował się analizą

teoretyczną i badaniami empirycznymi poruszającymi problemy współczesnej kryminologii.

Jednym z badanych zagadnień była dalsza karalność (kariera kryminalna) dawnych

nieletnich, obecnie już dorosłych, którzy w 2000 roku zostali skazani za najpoważniejsze

32

przestępstwa, to znaczy odpowiadali tak jak dorośli i takie kary wobec nich zastosowały sądy.

Sprawdzenie karalności nastąpiło w maju 2010 r. Wstępne wyniki badań mają swój wyraźny

efekt polityczno – kryminalny: nieletni, którzy po ukończeniu 15 roku życia dopuszczają się i

są skazywani za najpoważniejsze przestępstwa to bardzo wąska grupa w zbiorowości

nieletnich sprawców czynów karalnych, a jeszcze węższa jest grupa tych, którzy kontynuują

karierę kryminalną już jako dorośli. Nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia dla obniżania

wieku odpowiedzialności karnej nieletnich, ani poszerzania katalogu przestępstw, za które

nieletni mogą odpowiadać jak dorośli ani specjalnego zaostrzania wymiaru kary wobec tej

kategorii nieletnich sprawców.

Kolejnym badanym zagadnieniem były przestępstwa motywowane nienawiścią – zakres

ich kryminalizacji i skala występowania w Polsce. W polskim systemie prawnym nie

występuje pojęcie „przestępstwa motywowane nienawiścią” (hate crimes). Wyodrębnić je

można jedynie na podstawie zakresu kryminalizacji poszczególnych czynów karalnych. Poza

zakresem kryminalizacji pozostają czyny motywowane uprzedzeniami na tle seksualności,

niepełnosprawności, zamożności czy jakiejkolwiek innej cechy. Choć pojawiają się projekty

zmian w kodeksie karnym, zmierzające do rozszerzenia katalogu przyczyn nienawiści o inne

przesłanki (ostatnio przygotowany w 2008 roku przez grupę organizacji LGBT), to brak jest

woli politycznej do ich wprowadzenia.

Dokonano również analizy ustawowych kompetencji i obowiązków sądów

penitencjarnych w Polsce na podstawie Kodeksu Karnego Wykonawczego z 1997 r. Do

podstawowych obowiązków sądu penitencjarnego należą; rozpatrywanie skarg, umorzenie i

zawieszenie postępowania wykonawczego, orzekanie o warunkowym zwolnieniu, orzekanie o

zmianie typu i rodzaju zakładu karnego, orzekanie o zabiegach, leczeniu i rehabilitacji

skazanego, nadzór nad legalnością i prawidłowością wykonywania kar i środków karnych

związanych z pozbawieniem wolności. W konkluzji stwierdzono, że na podstawie przepisów

prawnych należy ocenić możliwości pracy sądu penitencjarnego jako wystarczające, aby

gwarantować skazanym prawidłowe odbywanie kar izolacyjnych.

Zajmowano się także analizą jakościową orzeczeń sądowych w sprawach o oszustwo

asekuracyjne, wydanych w roku 2008. Wnioski z badań wykorzystane zostaną w szerszym

opracowaniu dotyczącym oszustwa asekuracyjnego, jako jednego z przejawów przestępczości

ubezpieczeniowej, której rozwój daje się zaobserwować na przestrzeni ostatnich lat.

Analizowano również aktywność przestępczą na różnych etapach życia. W konkluzji

ustalono, że wzajemne relacje przestępczości oraz wieku zarówno sprawców jak i ofiar, są od

siebie zależne.

33

Zajmowano się również problematyką racjonalnej kryminalizacji stalkingu ale także

skonfrontowaniem go z takimi zjawiskami jak mobbing, bullying i molestowanie. Wszystkie

te zjawiska łączą się z nękaniem i dokuczaniem innym osobom. Mogą pociągać za sobą także

inne skutki dla ofiary, nie tylko związane z pogorszeniem się stanu zdrowia fizycznego, ale

także takie jak zmiana zwyczajów, zmiana miejsca pracy czy szkoły. Różni je natomiast

osoba prześladowcy, kontekst nękania, jego cel, a także formy działania sprawcy lub

sprawców.

Analizowano również wyniki badań ewaluacyjnego programu mediacji w sprawach

nieletnich z perspektywy dziesięciolecia, włączając się aktywnie w opiniowanie projektów

nowelizacji zarówno prawa nieletnich jak i uregulowań dotyczących mediacji.

14. Prace nad systemami: prawo prywatne.

System Prawa Prywatnego jest dziełem o charakterze fundamentalnym, najbardziej

ambitnym przedsięwzięciem w historii polskiej myśli prawniczej. Jego celem jest dokonanie

kompleksowej prezentacji dorobku i aktualnego stanu polskiej doktryny i orzecznictwa w

zakresie całego prawa prywatnego, włącznie z międzynarodowym prawem prywatnym.

Planowana edycja, pod red. prof. dr. Zbigniewa Radwańskiego obejmie ogółem 20 tomów o

orientacyjnej objętości 35 - 50 a.a. każdy. Ukazało się już siedemnaście z ogólnej liczby

dwudziestu zaplanowanych tomów. Edycja cieszy się wielką renomą na rynku, czego

najlepszym dowodem jest fakt podjęcia publikacji drugich wydań kolejnych tomów.

W roku 2010 na rynku ukazały się: tom 9 poświęcony części szczegółowej prawa

zobowiązań (umów nienazwanych) tom 17 a i 17 b obejmujące całokształt problematyki

spółek kapitałowych; a także suplement do tomu 6, w którym dokonano analizy zagadnienia

odpowiedzialności za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania. Z punktu

widzenia ogólnego postępu nad edycją, rok 2010 należy zatem zaliczyć do bardzo udanych.

Ukazanie się wspomnianych publikacji ma istotne znaczenie dla rozwoju polskiej myśli

prawniczej. Odnotować należy fakt, że ukazanie się tomu dziewiątego (oraz suplementu do

tomu szóstego) zamyka prowadzone w ramach Systemu badania nad prawem zobowiązań. Za

szczególnie cenną należy uznać publikację teoretycznoprawnoprawnej analizy umów

nienazwanych. Przede wszystkim w polskiej literaturze brak było dotąd pogłębionej analizy

tego rodzaju umów. Tymczasem mają one fundamentalne znaczenie we współczesnej

gospodarce wolnorynkowej, w której to coraz częściej dochodzi do zawierania kontraktów

zindywidualizowanych, odbiegających swą postacią od umów typowych.

34

Ważnym wydarzeniem jest także ukazanie się tomów 17a i 17b w których dokonano

całościowej, pogłębionej analizy problematyki spółek kapitałowych. Tomy te, obok walorów

teoretycznych mają poważne walory utylitarne, jako że współcześnie wszystkie w gruncie

rzeczy poważniejsze przedsięwzięcia gospodarcze realizowane są poprzez spółki kapitałowe.

II. Dziełalność wpomagająca badania

1. Zespół bibliografii prawniczej.

W roku sprawozdawczym Zespół opracował i opublikował kolejny XLV tom za rok 2009

Polskiej Bibliografii Prawniczej (ss. 810). autorzy.: Marta Jaszczukowa, Małgorzata

Rysińska-Śródka, Grażyna Włosek, Jolanta Żołądkiewicz, redaktor prof. dr hab. Ewa

Łętowska.

Zostały zebrane dane bibliograficzne do kolejnego XLVI tomu za rok 2010 Polskiej

Bibliografii Prawniczej i oddane do recenzji. Tom ukaże się drukiem w kwietniu 2011 r.

Opracowano 4 kwartalne zestawienia bibliograficzne za rok 2010, które zostały przekazane

Wydawnictwom Wolters Kluwer, C.H. Beck oraz innym klientom (sądom, uczelniom,

kancelariom prawniczym). Elektroniczna baza danych PBP jest dostępna na bieżąco, co

umożliwia dokonywanie kwerend zarówno pracownikom Instytutu jak i osobom

zainteresowanym. W 2010 roku opracowano 120 kwerend o różnej tematyce. Trwają prace

nad wprowadzeniem do elektronicznej wersji PBP ILSOFT BP danych bibliograficznych za

lata 1960-1969. Została przeprowadzona prezentacja systemu Polska Bibliografia Prawnicza

ILSOFT BP w Bibliotece Narodowej w dniu 18.03.2010 r. Dokonano zgłoszenia do Urzędu

Patentowego tytułu Polska Bibliografia Prawnicza w celu objęcia go ochroną prawną.

2. Biblioteka.

W 2010 r. ze zbiorów Biblioteki INP PAN skorzystało ponad 1460 czytelników, z

których znaczną część stanowili pracownicy naukowi, studenci uczelni warszawskich oraz

słuchacze studiów doktoranckich. Księgozbiór podstawowy powiększono o 1270, w tym 257

zagranicznych, pozycji wpisanych do inwentarza, opracowanych i udostępnionych

czytelnikom. Zamówienia na polską i zagraniczną literaturę prawniczą zostały w pełni

zrealizowane. Liczba prenumerowanych czasopism zagranicznych wynosiła - 130 tyt.,

czasopism polskich - 60 tyt. Kontynuujemy wymianę z zaprzyjaźnionymi bibliotekami

35

zagranicznymi – cenne wydawnictwa otrzymujemy z bibliotek szwajcarskich, niemieckich,

holenderskich, francuskich, kanadyjskich i ukraińskich. Biblioteka INP PAN pod względem

zakresu zbiorów tworzy najlepszą bibliotekę prawniczą w Polsce. W zbiorach czasopism

zagranicznych są pozycje, których Biblioteka INP PAN jest jedynym, w Polsce, posiadaczem.

Od lutego 2010 r. Biblioteka jest członkiem Warszawskiego Porozumienia Bibliotek

Naukowych PAN działających w systemie katalogowania automatycznego HORIZON. Na

początku marca 2010 Biblioteka rozpoczęła wprowadzanie opisów książek do katalogu

komputerowego. Na dzień 13.01.2011 r. do bazy wprowadzono 1110 rekordów

bibliograficznych. Informacje o zbiorach Biblioteki można znaleźć w katalogu online

dostępnym w Internecie.

W marcu 2010 r. Biblioteka INP PAN podpisała porozumienie o współpracy w

zakresie katalogowania w Narodowym Uniwersalnym Katalogu Centralnym NUKAT i

uzyskała prawo do bezpłatnego, nielimitowanego pobierania danych z bazy NUKAT,

zobowiązując się do uczestniczenia we współkatalogowaniu, co wymagało zdobycia

odpowiednich uprawnień.

Wymiana rekordów bibliograficznych w sposób znaczący usprawnia i przyspiesza

proces katalogowania. W efekcie tej współpracy jesteśmy widoczni w światowych bazach

danych, takich jak: World Cat (Word Catalog - największy serwis biblioteczny na świecie

łączący ponad 10 tys. Bibliotek).

3. Działalność wydawnicza

W 2009 roku Instytut wydał:

„Studia Prawnicze” – 3/2009, 4/2009, 1/2010, 2/2010 pod redakcją prof. dr hab.

Andrzeja Biercia; “ Archiwum Kryminologii” – t. XXXI 2010 r. pod redakcją prof. dr hab.

Zofii Ostrihanskiej; „Polish Yearbook of International Law” – 2009, vol. XXIX, pod

redakcją prof. dr hab. Renaty Szafarz;

„Orzecznictwo Sądów Polskich” pod redakcją prof. dr hab. Zbigniewa Radwańskiego

12 zeszytów miesięcznika – wydawcą jest Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.

Streszczenia artykułów, w języku angielskim, zamieszczonych w „Studiach

Prawniczych” i w „Archiwum Kryminologii” są publikowane czwarty rok w formie

elektronicznej w „The Central European Journal of Social Sciences and Humanities –

36

wspólnym czasopiśmie nauk humanistycznych Akademii, Polskiej, Czeskiej Słowackiej i

Węgierskiej.

Instytut dofinansowuje, systematycznie publikacje rozpraw doktorskich i

habilitacyjnych pracowników, a także inne, istotne, publikacje, np. księgi jubileuszowe.

Opublikowano: rozprawę doktorską pt. „Pojecie ludobójstwa w kontekście orzecznictwa

międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc.” – dr Karolina Wierczyńska, Wydawnictwo

Naukowe Scholar; rozprawę habilitacyjną pt. „Ograniczenia swobody wypowiedzi

dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Analiza krytyczna” dr Ireneusz C.

Kamiński, Wydawnictwo Oficyna a Wolters Kluwer business; instytut współfinansował wraz

z IFiS i INE PAN monografię pt. „Po 20 latach Polska transformacja z perspektywy

ekonomicznej socjologicznej i prawnej” – Wydawnictwo Instytutu Nauk Ekonomicznych

PAN.

III. PROJEKTY BADAWCZE „GRANTY” REALIZOWANE W INSTYTUCIE

W roku sprawozdawczym realizowano 8 projektów badawczych.

1. Alternatywy pozbawienia wolności w polskim systemie sprawiedliwości karnej

– dr hab. Jolanta Jakubowska-Hara (2007-2010)

Sprawozdanie z zakończenia projektu badawczego nr N N1 10 041833: Alternatywy

pozbawienia wolności w polskim systemie sprawiedliwości karnej

W pierwszym kwartale 2010 r. zakończono realizację dwuipółrocznego projektu

badawczego: Alternatywy pozbawienia wolności w polskim systemie sprawiedliwości karnej.

Kierownikiem projektu była prof. dr hab. Jolanta Jakubowska-Hara, a w skład zespołu

badawczego wchodzili ponadto prof. dr hab. B. Kunicka-Michalska, prof. dr hab. J.

Skupiński, dr C. Nowak (sekretarz projektu), dr A. Błachnio-Parzych, dr J. Kosonoga i dr H.

Kuczyńska.

Celem projektu była analiza teoretyczna i praktyczna problematyki alternatyw

krótkoterminowego pozbawienia wolności w szerokim tego słowa znaczeniu, a więc zarówno

kary pozbawienia wolności, jak i tymczasowego aresztowania. Tendencja do odchodzenia od

pozbawienia wolności występująca od kilkudziesięciu lat w dokumentach międzynarodowych

dot. polityki karnej, znalazła wyraz także w polskiej kodyfikacji karnej z 1997 r. Wbrew

założeniom tej kodyfikacji, realizowana w Polsce polityka karna przyjęła zgoła odmienny

kierunek, który doprowadził do skokowego wzrostu populacji więziennej oraz bardzo

37

wysokiego współczynnika prizonizacji. Część empiryczna projektu obejmowała badania

oparte na statystykach sądowych, a założeniem tych badań było określenie przyczyn tak

wysokiego poziomu prizonizacji w Polsce oraz odpowiedź na pytanie, czy ustawowe środki

uznawane za alternatywne dla bezwzględnego pozbawienia wolności, w istocie karę tę

zastępują.

Realizując projekt, zespół badawczy zidentyfikował czynniki wpływające na rozmiary

populacji więziennej, obejmujące m.in. dużą intensywność stosowania i długość

tymczasowego aresztowania, dużą ilość skazań na karę bezwzględnego pozbawienia

wolności, coraz rzadsze stosowanie warunkowego przedterminowego zwolnienia, zwiększony

rygoryzm w udzielaniu przerw w wykonaniu kary pozbawienia wolności. Środki penalne,

które powinny funkcjonować jako alternatywy uwięzienia, w tym kara grzywny i kara

ograniczenia wolności, w Polsce są alternatywami pozornymi. W tej sytuacji zespół postuluje

m.in. uczynienie z tych środków realnych alternatyw kary pozbawienia wolności, zasadnicze

zmiany w systemie probacji, zastąpienie warunkowego zawieszenia wykonania kary

pozbawienia wolności całą gamą środków o zróżnicowanej intensywności i dolegliwości.

Rezultaty badań opublikowano w dwóch książkach:

a) A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, H. Kuczyńska, B. Kunicka-

Michalska, C. Nowak, J. Skupiński, Alternatywy pozbawienia wolności w polskiej

polityce karnej, red. J. Jakubowska-Hara, J. Skupiński, Warszawa 2009

b) Problemy aktualnej polityki karnej w Polsce na tle przeludnienia zakładów karnych,

red. J. Jakubowska-Hara, C. Nowak, Warszawa 2010

Na zakończenie projektu zorganizowano ogólnopolską konferencję naukową poświęconą

problematyce alternatyw pozbawienia wolności, ze szczególnym uwzględnieniem

przeludnienia zakładów karnych w Polsce. W konferencji udział wzięli wybitni

przedstawiciele nauki oraz praktycy, w tym przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości i

biura RPO.

2. Motywacje i charakter zmian w konstytucjach państw członkowskich Unii

Europejskiej, jako wyraz europeizacji prawa konstytucyjnego – prof. dr hab. Jan

Wawrzyniak (2007-2010).

W listopadzie 2010 r. zakończono realizację grantu. Celem naukowym realizowanego

projektu badawczego była analiza czynników warunkujących zmiany we współczesnych

ustawach zasadniczych, ze szczególnym uwzględnieniem czynników występujących w

państwach Unii Europejskiej. Podjęto zatem szereg prac badawczych koncentrujących się

38

wokół zagadnień tak istotnych i kluczowych - nie tylko z teoretycznego, lecz także

praktycznego punktu widzenia - jak: ewolucja i znaczenie konstytucji we współczesnych

państwach; wzajemne relacje pomiędzy konstytucją a aktami prawa międzynarodowego i

unijnego, rola stabilności konstytucji a potrzeby jej zmiany, stabilność i zmienność

konstytucji w kontekście wymogów stawianych „dobrej ustawie zasadniczej” itp.

W ramach projektu przeprowadzono szereg badań cząstkowych polegających na: 1)

ustaleniu stanu dotychczasowej wiedzy w zakresie zmian ustaw zasadniczych w państwach

stanowiących przedmiot projektu, 2) analizie proceduralnych determinantów zmian

konstytucji w ujęciu prawno-porównawczym, 3) określeniu zakresu, rodzajów i przyczyn

zmian konstytucji w wybranych państwach, 4) ustaleniu projektowanych lecz nie

przeprowadzonych zmian w konstytucjach wybranych państw oraz przyczyn ich

niedokonania.

Realizując projekt według przedstawionego powyżej zakresu zagadnień zespół

badawczy dokonał identyfikacji czynników wpływających na zmiany konstytucji

poszczególnych państw członkowskich stanowiących przedmiot badań oraz dokonał próby

zakreślenia tendencji zmian konstytucji wspólnych państwom członkowskim UE. Prace te

doprowadziły do potwierdzenia postawionej na wstępie prac badawczych tezy, iż kształtujące

się od wielu lat w Europie w państwach wchodzących w skład Unii Europejskiej zagadnienie

„europeizacji” prawa konstytucyjnego znajduje solidne podstawy również na gruncie zmian

przeprowadzanych w ustawach zasadniczych w związku z członkostwem w Unii

Europejskiej.

Rezultaty badań o charakterze cząstkowym stanowiły przedmiot seminariów naukowych

przeprowadzonych w Instytucie Nauk Prawnych PAN z udziałem zaproszonych gości,

poświęconych zmianom konstytucji w wybranych państwach członkowskich (Rumunii, RFN,

Austrii) oraz nieco bardziej szczegółowym, lecz aktualnym zagadnieniom, jak kwestia

orzecznictwa sądów konstytucyjnych w sprawie Traktatu z Lizbony.

Rezultaty pierwszej części badań przedstawiono na konferencji naukowej na temat trybu

zmian konstytucji w wybranych państwach Unii Europejskiej, a następnie opublikowano w

książce pt. „Tryb zmiany konstytucji w wybranych państwach członkowskich Unii

Europejskiej” pod red. K. Kubuj, J. Wawrzyniaka, Wyd. Trybunału Konstytucyjnego 2010.

Opracowanie podsumowujące całość prac badawczych, ustalające podstawowe

prawidłowości i uwarunkowania dotyczące zmian konstytucji w wybranych państwach

europejskich przybrało formę raportu końcowego, stanowiącego podstawę dla publikacji

książkowej, której wydanie planowane jest wiosną br. nakładem Wydawnictwa Scholar.

39

3. Podstawy teoretyczne zintegrowanej ochrony prawnej środowiska – prof. dr

hab. Wojciech Radecki ( 2007-2010).

W 2010 roku zakończono prace związane z realizacją grantu z Ministerstwa Nauki i

Szkolnictwa Wyższego „Podstawy teoretyczne zintegrowanej prawnej ochrony środowiska” –

Nr N N1 10 1537 33. Kierownikiem projektu jest W. Radecki. Efektem pracy jest

opracowanie Podstawy teoretyczne zintegrowanej ochrony prawnej środowiska, pod red. W.

Radeckiego, wykonane przez zespół autorski w składzie: Paweł Bojarski, Adam Habuda, Jan

Jerzmański, Wojciech Radecki, Jerzy Rotko, Jerzy Sommer, Sabina Moczko-Wdowczyk.

Zostało ono opublikowane w wydawnictwie Towarzystwa Naukowego Prawa Ochrony

Środowiska, w serii „Monografie” jako tom 56, Wrocław 2010, s. 437. Prowadzone badania

dowiodły, że grupa instytucji prawnych, która zmierza do zintegrowanej prawnej ochrony

środowiska nie tworzy systemu. Instytucje, które ja tworzą, nie wykazują zależności

funkcjonalnej. Zintegrowana prawna ochrona środowiska jawi się w efekcie jako piękna idea,

którą jednak trudno jest w pełni zrealizować, zarówno ze względu na właściwości systemu

prawnego, jak i posiadaną wiedzę oraz umiejętności praktyczne w zakresie ochrony

środowiska.

4. Międzynarodowy Pakt Praw Osobistych i Politycznych – komentarz – prof. dr

hab. Roman Wieruszewski (2008-2011)

W 2010 r. pozytywnie rozpatrzono wniosek o przedłużenie okresu realizacji grantu do

dn. 20 października 2011 r. W ramach przeprowadzonych dotychczas prac nad projektem

sporządzono szczegółowy plan realizacji jego poszczególnych etapów, wykonawcy projektu

kontynuowali merytoryczne opracowywanie powierzonych im części komentarza: prof. dr

hab. Roman Wieruszewski – art. 2, art. 14 MPPOiP; prof. dr hab. Leszek Wiśniewski – art. 1,

art. 21, art. 22 MPPOiP; dr Witold Sobczak – art. 7, art. 10 MPPOiP; mgr Katarzyna

Sękowska – Kozłowska – art. 3, art. 11, art. 17, art. 26 MPPOiP; mgr Aleksandra

Gliszczyńska – Grabias – art. 17, art. 19, art. 20, art. 21, art. 22 MPPOiP

Przeprowadzono również dalszą pogłębioną kwerendę biblioteczną oraz zrealizowano

planowane na 2010 r. pobyty badawcze. Dr Witold Sobczak uczestniczył w

międzynarodowym seminarium dotyczącym problematyki związanej z Międzynarodowym

Trybunałem Karnym, zorganizowanym przez Irlandzkie Centrum Praw Człowieka przy

Narodowym Uniwersytecie Irlandii w Galway (Irish Centre for Human Rights National

University of Ireland w Galway). Seminarium miało miejsce w dn. 20 - 24 czerwca 2010 r. I

40

pozwoliło na zgromadzenie szeregu materiałów i informacji przydatnych w pracach nad

realizacją projektu badawczego. Mgr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias dn. 23 kwietnia 2010

r. uczestniczyła w międzynarodowej konferencji „The UN and Freedom of Expression and

Information: Critical Perspectives”, zorganizowanej przez Amsterdam Center for

International Law, the Institute for Information Law (IViR), Faculty of Law, University of

Amsterdam, przy współpracy Human Rights Centre, University of Essex. Uczestnictwo w

konferencji w sposób ścisły było związane z realizacją projektu badawczego, w zakresie

przygotowania komentarza do art. 19 Paktu (wolność wypowiedzi). Ponadto, mgr

Gliszczyńska-Grabias w dn. 7-17 czerwca 2010 r. przebywała w Instytucie Praw Człowieka i

Prawa Humanitarnego im. R. Wallenberga w Lund (Szwecja). Pobyt służył przede wszystkim

zebraniu jak największej ilości materiałów potrzebnych w pracach nad projektem

badawczym. Podczas pobytu w ośrodku w Lund udało się zgromadzić ponad 50 materiałów

kopiowanych (artykuły naukowe niedostępne w wersji elektronicznej, rozdziały publikacji

książkowych) oraz ponad 100 artykułów naukowych w wersji elektronicznej). Przygotowany

został katalog wszystkich pozyskanych materiałów.

Ponadto, na bieżąco aktualizowana jest rozbudowana baza materiałów naukowych

(publikacji, artykułów naukowych, ekspertyz i innych opracowań zarówno krajowych, jak i

zagranicznych, materiałów w formie elektronicznej), dotyczących badanej tematyki i

niezbędnych dla dalszych prac nad realizacją projektu. W ramach realizacji grantu zakupiono

również szereg zagranicznych publikacji, niedostępnych w krajowych bibliotekach.

5. Zapewnienie skuteczności orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim

porządku prawnym – prof. dr hab. Andrzej Wróbel (2008-2010)

Realizacja projektu badawczego Nr N N110 194334 „Zapewnienie skuteczności

orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim porządku prawnym”, odbywała się zgodnie z

założonym harmonogramem, zaś osoby uczestniczące w projekcie przeprowadzili analizę

orzeczeń wybranych sądów międzynarodowych skonfrontowali je z polskim prawem, w tym

z Konstytucją RP i ustawami procesowymi, praktyką orzeczniczą sądów krajowych oraz

praktyką organów administracyjnych. Przeprowadzona analiza, uwzględniająca najważniejsze

instrumenty pozwalające zapewnić efektywność orzeczeń sądów międzynarodowych w

polskim porządku prawnym, wskazała kierunek i charakter zmian związanych z ciągłą

adaptacja do wymogów wynikających z orzeczeń międzynarodowych. Nadto, dokonano

analizy przyjętych już zmian legislacyjnych lub sformułowano w powyższym zakresie

wnioski de lege ferenda, które umożliwią ustanowienie przewidywalności co do obowiązków

41

ciążących na kompetentnych organach krajowych. Badania prowadzone nad zagadnieniem

zapewnienia skuteczności orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim porządku prawnym

przypadły na okres wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Poszczególne opracowania zawierają

więc analizę nowego stanu prawnego, oraz rozważania koncentrujące się na już

zauważalnych problemach związanych z wykonywaniem przyszłych orzeczeń sądów

międzynarodowych w Polsce.

Na tle wypracowanych wniosków przyjęto ogólną konkluzję, że na krajowych

organach władzy sądowniczej spoczywa największa odpowiedzialność za podejmowane

rozstrzygnięcia w świetle obowiązku przestrzegania postanowień nie tylko prawa krajowego,

ale także unijnego i konwencyjnego oraz konieczności zapewnienia efektywnej ochrony praw

jednostek. Zresztą, zwiększanie wymagań wobec sądów krajowych przez sądy

międzynarodowe można też odczytać jako dążenie w istocie do zwiększania ich kompetencji i

uprawnień w zakresie prawidłowego stosowania prawa międzynarodowego i unijnego.

Wyniki przeprowadzonych badań zostały zebrane i poddane wymaganej redakcji w celu

zaprezentowania ich w pracy zbiorowej pt. „Zapewnienie skuteczności orzeczeń sądów

międzynarodowych w polskim porządku prawnym” (w druku), pod redakcją naukową prof. dr

hab. A. Wróbla.

W ramach projektu badawczego zorganizowano również ogólnopolską konferencję

naukową pod tym samym tytułem w dniu 8 marca 2010r.

6. Przestępczość i jej kontrolowanie w rzeczywistości społecznej i politycznej –

dr hab. Anna Kossowka (2009-2012)

Praca w ramach grantu badawczego pt. „Przestępczość i jej kontrolowanie w

rzeczywistości społecznej i politycznej”, który otrzymał Zakład Kryminologii INP PAN ze

środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Umowa nr 0581/B/H03/2009/36 do

wniosku nr N N110 058136) realizowana jest zgodnie z harmonogramem. W roku 2010

dopracowany został szczegółowy plan przygotowywanej w ramach grantu książki, oraz

wstępny zarys poszczególnych rozdziałów, trwa zapoznawanie się realizatorów grantu z

literaturą zebraną do opracowywanej publikacji. Członkowie zespołu pracują w grupach

tematycznych dotyczących; stałości i zmienności struktury przestępczości, zmiany społecznej

i jej oddziaływania na zachowania kryminalne oraz upolitycznienia przestępczości i wpływu

mediów na przestępczość.

42

7. Kompetencje Unii Europejskiej w dziedzinie harmonizacji prawa karnego

materialnego – dr Monika Szwarc-Kuczer (2009-2011)

Dr Monika Szwarc-Kuczer kontynuowała badania na temat „Kompetencje UE w

dziedzinie harmonizacji prawa karnego materialnego państw członkowskich”, który jest

przedmiotem projektu badawczego własnego nr  NN 110 057836. W ramach realizowania

projektu przeprowadziła analizę przepisów TUE, orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości i

doktryny prawa UE w celu ustalenia zakresu kompetencji UE do wymagania od państw

członkowskich wprowadzenia znamion przestępstw i wymiaru sankcji karnych do krajowego

prawa karnego. Przeprowadziła również wstępną analizę aktów prawa pochodnego

przyjmowanego w ramach współpracy sądowej w sprawach karnych, w celu oceny praktyki

wykonywania kompetencji UE w przedmiotowej dziedzinie. Ustalono, że Traktat o Unii

Europejskiej w brzmieniu przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony zawierał

nieprecyzyjnie sformułowane podstawy prawne do harmonizacji sankcji karnych, co

pozwalało kwestionować zgodność praktyki prawodawczej UE w tej dziedzinie z prawem

pierwotnym i budziło poważne wątpliwości co do rzeczywistego zakresu materialnego

uprawnień UE w tej dziedzinie. Traktat z Lizbony wprowadził w tym zakresie istotne zmiany,

precyzując podstawy prawne harmonizacji prawa karnego materialnego w celu zapobiegania i

zwalczania poważnej przestępczości o charakterze trans granicznym. Dodatkowo poddanie

wykonywania tej kompetencji zasadom kompetencji powierzonych, pomocniczości i

proporcjonalności stanowi istotną wartość dodaną Traktatu z Lizbony. 

8. Współczesne tendencje w zakresie kryminalizacji a polskie prawo karne -

dr Celina Nowak (2010-2012)

Grant „Współczesne tendencje w zakresie kryminalizacji a polskie prawo karne”,

którego realizacja została rozpoczęta w dniu 14 kwietnia 2010 r. W okresie sprawozdawczym

dokonano określenia zakresu pracy badawczej i szczegółowych tematów badawczych, a

następnie rozpoczęto analizę przepisów prawa międzynarodowego i poglądów doktryny w

celu zidentyfikowania trendów w zakresie kryminalizacji w prawie międzynarodowym

(OECD, Rada Europy, ONZ).

9. Stosunek prawa ochrony konkurencji do prawa własności intelektualnej –

dr Dawid Piotr Miąsik (2010-2012)

W ramach grantu na badania własne „Stosunek prawa konkurencji do prawa własności

intelektualnej” (N N110 088739) w 2010 r. przeprowadzono badania nad siatką pojęciową

43

znajdującą zastosowanie do opisania analizowanej problematyki. Zidentyfikowano również, a

następnie omówiono i poddano krytycznej analizie sformułowane do tej pory teorie opisujące

sposób ukształtowania relacji między prawem ochrony konkurencji a prawem własności

intelektualnej. Przeprowadzono również badania w zakresie normatywnych podstaw

prawnych regulacji stosunku prawa ochrony konkurencji do prawa własności intelektualnej i

ich ewolucji w kontekście historycznym. Badano także problematykę znaczenia prawa

międzynarodowego dla kształtowania się omawianego zagadnienia w krajowych i

ponadnarodowych porządkach prawnych.

10. Kariery kryminalne nieletnich sprawców przestępstw – dr hab. Irena

Rzeplińska (2010-2012)

Praca w ramach grantu badawczego pt. „Kariery kryminalne nieletnich sprawców

przestępstw” , który Zakład Kryminologii otrzymał od Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa

Wyższego, w roku 2010, przebiegała zgodnie z harmonogramem. Zostały wysłane zapytania

do Krajowego Rejestru Karnego w sprawie późniejszej karalności nieletnich sprawców

czynów karalnych, których sprawy trafiły do sądu rodzinnego w 2000 r. Dane zostały

poddane wstępnej analizie, która stanie się podstawą do szerszego opracowania.

11. Powroty (Homing) nr HOM/2009/4B – dr Łukasz Gruszczyński (2009-2011)

Przedmiotem badań realizowanych w ramach grantu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

Homing/Poworty były następujące zagadnienia: (i) zasady oceny dowodów naukowych

stosowane przez panele arbitrażowe WTO (tzw. standard of review), (ii) ocena

istnienia/nieistnienia dowodów naukowych w zakresie pozwalających na przeprowadzenie

formalnej oceny ryzyka (tzw. insufficiency of scientific evidence), (iii) udział ekspertów w

samym postępowaniu oraz (iv) definiowaniu procesu oceny ryzyka (tzw. risk assessment) w

praktyce WTO.

W ramach realizacji grantu dr Łukasz Gruszczyński uczestniczył w następujących

konferencjach:

UCD Postgraduate Legal Research Workshop 2009, Transnational Regulation of Food

Safety and Quality, Dublin, grudzień 2009 (referat „Science and the World Trade

Organization – Changing Paradigm of International Trade Dispute Adjudication”)

44

Trade Agreements: Where Do We Go from Here?, Wellington, październik 2009

(referat „Science and the SPS Agreement. A Changing Standard in WTO Dispute

Settlement?”)

19th Society for Risk Analysis Europe Conference Londyn, czerwiec 2010 (referat

„Standard of Review in SPS Trade Disputes, Some New Developments”)

Third Biennial Conference of the ECPR Standing Group on Regulatory Governance,

Dublin, czerwiec 2010 (referat „A Standard of Review in Food Safety Related

International Trade Dispute”)

Second Biennial Global Conference of the Society of International Economic Law

(SIEL), Barcelona, lipiec 2010

Society For Risk Analysis Annual Meeting 2010, Salt Lake City, grudzień 2010

(referat „Scientific expertise and adjudication in the WTO practice – mapping

complex relationship”)

W ramach realizacji grantu odbyto szereg podróży do zagranicznych ośrodków badawczych:

Berlin, od 27.11.2009 do 29.12.2009 (wyjazd na spotkanie grupy roboczej European

Journal of Risk Regulation)

Wiedeń, od 07.01.2010 do 10.01.2010 (wyjazd do biblioteki Uniwersytetu

Wiedeńskiego)

Budapeszt, od 06.05.2010 do 09.05.2010 oraz od 28.07.2010 do 30.07.2010 (wyjazd

na Central European University)

Florencja, od 23.05.2010 do 14.06.2010 oraz 30.09.2010 do 5.10.2010 (wyjazd do

European University Institute)

Cambridge oraz Londyn, od 24.06.2010 do 25.06.2010 (wyjazd do Lauterpacht Center

for International Law oraz University College of London)

Lista publikacji wydanych w ramach realizacji grantu obejmuje następujące pozycje:

Regulating Health and Environmental Risks under WTO Law: A Critical Analysis of

the SPS Agreement, Oxford University Press (London: marzec 2010)

(współautor razem z dr Alexia Herwig oraz dr Alessandra Arcuri), Independence of

Experts and Standard for Evaluation of Scientific Evidence under the SPS Agreement

45

- New Directions in the SPS Case Law, 1(2) European Journal of Risk Regulation 183

(2010)

(współautor razem z dr Alexia Herwig oraz dr Alessandra Arcuri), Global Governance

of Risks: WTO, Codex Alimentarius and Private Standards – a report on the 19th

SRA-Europe Annual Conference, 1(3) European Journal of Risk Regulation 285

(2010)

(współautor razem z dr Alexia Herwig oraz dr Alessandra Arcuri), Risky Apples

Again? Australia – Measures Affecting the Importation of Apples from New Zealand,

1(4) European Journal of Risk Regulation 437 (2010)

Swoboda przepływu towarów a bariery o charakterze pozataryfowym w prawie

Światowej Organizacji Handlu, [w:] Patrycja Dąbrowska, Ewa Gromnicka, Łukasz

Gruszczyński, Barłomiej Nowak, Anna Pudło (red.), Swoboda przepływu towarów,

Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa: 2010

Provisional Measures under the SPS Agreement after US/Canada – Continued

Suspension: Evolving Standards on Insufficiency of Scientific Evidence, [w:] Maria

Chiara Malaguti, Claudio Dordi, Saverio Di Benedetto & Alberto Alemanno (red.),

Scientific Evidence in International and European Law, , Argo Editrice, Lecce: 2010

W realizacją grantu Homing/Powroty jest również związany udział w następujących

projektach wydawniczo-badawczych:

2011 - 2013 artykuł „Regulating chemicals under the TBT Agreement -

case study of REACH”

projekt wydawniczy Handbook on TBT Agreement, publikacja

ukaże się w 2013 w wydawnictwie Edward Elgar Publishing

(red.: Tracey Epps, Michael Trebilcock)

12. Pomost Powrotny /2010-1/1 – dr Krystyna Kowalik-Bańczyk (2010-2012)

Od 1 grudnia 2010 r. dr Krystyna Kowalik-Bańczyk realizuje indywidualny grant badawczy w ramach programu Pomost Powroty/2010-1/1.

46

IV. INNE FORMY DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU

Uczestnictwo w sieciach naukowych.

INP PAN uczestniczy w badaniach wspólnych sieci naukowej: „Rozpad i Nowy Porządek.

Społeczeństwo – Naród – Kultura w okresie wielkiej zmiany”. Koordynatorem sieci

naukowej jest Instytut Filozofii i Socjologii PAN. Zgodnie z planem w 2009-2010 r.

opracowany został temat dr Marzeny Laskowskiej: „Referendum konstytucyjne jako

instrument legitymizacji zmiany ustroju (na przykładzie wybranych państw współczesnych

Europy Środkowo-Wschodniej)”, (w:) Legitymizacja w Polsce. Nieustający kryzys w

zmieniających się warunkach? (red.) A.Rychard, H.Domański, Warszawa 2010 r.,

wydawnictwo IFIS PAN.

Działalność edukacyjna.

Instytut prowadzi działalność dydaktyczną w formie Studiów Doktoranckich oraz

Studiów Podyplomowych: Trzysemestralne Podyplomowe Studium Prawno-Samorządowe,

oraz na podstawie porozumienia z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury prowadzi: 1.

Podyplomowe Studium Prawa Europejskiego dla Sędziów i Prokuratorów, 2. Podyplomowe

Studium Prawa Cywilnego dla Sędziów Sądów Powszechnych, 3. Podyplomowe Studium z

Prawa Europejskiego dla Sędziów Orzekających w Sprawach z Zakresu Prawa Pracy, oraz

Podyplomowe Studium z Zakresu Psychologii dla Sędziów Orzekających w Sprawach

Rodzinnych .

1. Studia Doktoranckie

Studia Doktoranckie w INP PAN powołane zostały w październiku 2001r. Studia są

płatne, trwają cztery lata; żaden z doktorantów nie otrzymuje stypendium opłacanego z

funduszy placówki. Jak co roku w toku Studiów organizowane były wykłady, obejmujące

wszystkie dziedziny prawa, a których zadaniem jest orientowanie doktorantów w zmianach

jakie współcześnie dokonują się w każdej z dziedzin. Łącznie w Studiach Doktoranckich w

INP PAN uczestniczyło 273 doktorantów. W roku sprawozdawczym odbył się dziesiąty

nabór na Studia Doktoranckie - 109 osób podjęło studia. W roku sprawozdawczym 7

doktorantów uzyskało stopień doktora:

Monika Rosłan-Karasińska - temat pracy: Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, stopień doktora nadany: 22.01.2010, promotor: prof. B. Wagner

47

Piotr Brzeziński - temat pracy: Wspólnotowy obowiązek odmowy zastosowania przez sąd ustawy niezgodnej z dyrektywą Wspólnoty Europejskiej, stopień doktora nadany: 19.03.2010, promotor: prof. A. Wróbel

Paulina Pilch - temat pracy: Sytuacja prawna konkubentów oraz osób pozostających w związkach partnerskich w prawie polskim w świetle prawa wybranych państw europejskich, stopień doktora nadany: 23.04.2010, promotor: prof. T. Smyczyński

Anna Surynt-Skorupa - temat pracy: Przedawnienie roszczeń w prawie stosunku pracy, stopień doktora nadany : 18.06.2010, promotor: prof. B. Wagner

Agata Wujastyk - temat pracy: Przestępstwa dezinformacji finansowej i ukrycia niebezpieczeństwa finansowego (tzw. oszustwa kredytowe) w ustawie oraz praktyce prokuratorskiej i sądowej, stopień doktora nadany: 29.10.2010, promotor: prof. J. Skupiński

Bartosz Merczyński - temat pracy: Jurysdykcja krajowa w transgranicznym postępowaniu upadłościowym w Unii Europejskiej, stopień doktora nadany: 19.11.2010, p romotor : prof. T. Wiśniewski

Katarzyna Feldo - temat pracy: Organy władzy publicznej jako podatnicy podatku od towarów i usług w związku z realizacją projektów w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, s topień doktora nadany : 19.11.2010 promotor: prof. E. Kornberger-Sokołowska

Trzynastu osobom (spośród doktorantów Studiów Doktoranckich w INP PAN) Rada

Naukowa otworzyła przewód doktorski:

Artur Sobolewski: Komitet Regionów w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej, otwarcie przewodu: 22.01.2010, promotor: prof. J, Barcz

Jakub Szczepański: Nadzwyczajne obostrzenia kary jako szczególny środek polityki karnej w prawie karnym skarbowym, otwarcie przewodu: 22.01.2010, promotor: prof. J. Skupiński

Mateusz Bieczyński: Prawne granice wolności twórczości artystycznej w zakresie sztuk wizualnych , otwarcie przewodu: 19.02.2010, promotor: prof. L. Wiśniewski

Patryk Szafrański: Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami, otwarcie przewodu: 19.02.2010, promotor: prof. T. Wiśniewski

Joanna Łukaszyk: Ochrona prawa dziedziczenia osób bliskich spadkodawcy, otwarcie przewodu: 21.05.2010, promotor: prof. T.Smyczyński

Sebastian Mróz: Akty prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej jako źródło prawa powszechnie obowiązującego - charakterystyka i zasady tworzenia, otwarcie przewodu:21.05.2010, promotor: prof. J. Lang

Anna Tomczyk: Ochrona wynagrodzenia za pracę, otwarcie przewodu: 2.07.2010, promotor:prof. H. Lewandowski

Katarzyna Dobkowska: Transfer przedsiębiorstwa i jego skutki w zakresie indywidualnych praw pracowniczych w prawie wspólnotowym w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Ocena zgodności prawa polskiego z dyrektywą 2001/23WE, otwarcie przewodu: 2.07.2010, promotor: prof. H. Lewandowski

48

Małgorzata Sekuła: Wpływ elementów prawa pracy na stosunki służbowe, otwarcie przewodu:2.07.2010, promotor: prof. H. Lewandowski

Piotr Kunicki: Charakter prawny umowy deweloperskiej, otwarcie przewodu: 2.07.2010, promotor: prof. A. Bierć

Tomasz Budzyński: Instytucja odroczenia utraty mocy obowiązującej przez niekonstytucyjną normę prawną na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego – cele, przesłanki i skutki prawne, otwarcie przewodu: 8.10.2010, promotor: prof. Jan Wawrzyniak

Wśród tych trzynastu osób, są dwie: Katarzyna Feldo i Bartosz Marczyński, którym Rada

Naukowa INP PAN w roku sprawozdawczym otworzyła przewód doktorski i którzy uzyskali

stopień doktora. W roku sprawozdawczym doktoranci mieli możliwość uczestniczenia w

jednym z 21 seminariów doktorskich prowadzonych przez samodzielnych pracowników

naukowych zatrudnionych w Instytucie, jak również przez profesorów nie będących

pracownikami Instytutu.

2. Podyplomowe Studium Prawa Europejskiego dla Sędziów i Prokuratorów.

W czerwcu 2010 r. zakończyła się czwarta edycja dwusemestralnego Podyplomowego

Studium Prawa Europejskiego dla Sędziów. Studium jest wspólnym przedsięwzięciem

Instytutu Nauk Prawnych PAN i Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. KSSiP

zakwalifikowała do uczestnictwa w szkoleniu 100 sędziów z całej Polski.

Celem Studium jest zapoznanie sędziów z problematyką prawa Unii Europejskiej, ze

szczególnym uwzględnieniem europejskiego procesu cywilnego oraz projektowanych zmian

w prawie cywilnym. Zajęcia obejmowały problematykę taką jak: źródła prawa europejskiego;

zasady prawa wspólnotowego i ich wpływ na stosowanie prawa przez polski wymiar

sprawiedliwości; odpowiedzialność odszkodowawcza Państwa z tytułu naruszenia prawa

wspólnotowego; podstawowe swobody traktatowe, tj, swoboda przepływu towarów,

przedsiębiorczości i usług; europejskie prawo pracy; zasady europejskiego prawa

upadłościowego, europejskie prawo własności przemysłowej, europejskie prawo konkurencji;

europejskie prawo konsumenckie.

Wykłady były prowadzone zarówno przez pracowników INP PAN (m.in. prof. dr hab.

W. Czapliński, prof. dr hab. A. Wróbel, dr Monika Szwarc-Kuczer, dr D. Miąsik, dr G. Nita-

Jagielski), jak również przez specjalistów z innych ośrodków naukowych (m.in. prof. dr hab.

T. Bińczycka-Majewska, prof. dr hab. L. Florek, prof. dr hab. J. Barcz, prof. dr hab. R.

Skubisz, prof. dr hab. S. Wronkowska, prof. dr hab. A. Wyrozumska, prof. dr hab. F. Zoll).

49

Zajęcia zorganizowane były w formie zjazdów w piątki i soboty. Uroczyste

zakończenie Studium wraz z wręczeniem świadectw odbyło się 18 czerwca 2010 r.

Kierownikiem Studium jest prof. dr hab. Andrzej Bierć, sekretarzem - mgr Małgorzata

Rybiałek.

3. Podyplomowe Studium Prawa Cywilnego dla Sędziów Sądów Powszechnych.

W okresie od 16 grudnia 2009 roku do 2 grudnia 2010 roku Instytut Nauk Prawnych

PAN we współpracy z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury zorganizował VII edycję

Podyplomowego Studium Prawa Cywilnego dla Sędziów Sądów Powszechnych.

Uczestniczyło w niej 100 sędziów sądów powszechnych wszystkich instancji,

zakwalifikowanych do uczestnictwa w/w Studium przez Krajową Szkołę Sądownictwa i

Prokuratury.

Studium rozpoczęło się w dniu 16 grudnia 2009 roku wykładem inauguracyjnym

wygłoszonym przez przewodniczącego Rady Naukowej INP PAN prof. dr hab. Andrzeja

Wróbla na temat Stosowania prawa unijnego przez sądy krajowe.

W ramach Studium wykłady prowadzone były przez wybitnych specjalistów, w tym

przede wszystkim przez Sędziów Sądu Najwyższego (prezes Izby Cywilnej SN, SSN prof. T.

Ereciński; SSN J. Gudowski, SSN G. Bieniek, SSN prof. K. Zawada, SSN prof. J.

Frąckowiak, SSN prof. Z. Kwaśniewski, SSN prof. K. Pietrzykowski, SSN H. Pietrzkowski,

SSN K. Gonera, SSN J. Górowski, SSN A. Górski, SSN M. Wysocka, SSN prof. T.

Wiśniewski, SSN H. Ciepła, SSN K. Piasecki), członków Biura Studiów i Analiz SN (prof. K.

Weitz, dr P. Grzegorczyk, dr R. Trzaskowski) , a także pracowników naukowo-

dydaktycznych szkół wyższych w osobie prof. W. Kocota (UW), prof. A. Herbeta (KUL),

prof. F. Zolla (UJ), dr K. Osajdę (UW).

Zgodnie z programem Studium w jego ramach przeprowadzono 160 godzin wykładów

dotyczących zarówno zagadnień z zakresu prawa cywilnego procesowego, obejmujących

m.in. problematykę prawa do sądu i drogi sądowe, dowodu z opinii biegłego, pełnomocnictwa

procesowego, postępowania nakazowego (ze szczególnym uwzględnieniem nakazu zapłaty z

weksla) i postępowania upominawczego, współuczestnictwa procesowego, reprezentacji

Skarbu Państwa w procesie cywilnym, postępowania apelacyjnego i gospodarczego,

wznowienia postępowania, mediacji w sprawach cywilnych, sądownictwa polubownego i

arbitrażu, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,

europejskiego postępowania cywilnego, egzekucji i postępowania egzekucyjnego, jak

również zagadnień materialnoprawnych, w tym m.in. związanych z zawieraniem umów przez

50

Internet, klasyfikacją podmiotów prawa cywilnego, pojęciem przedsiębiorcy i jego

oznaczeniem, ochroną własności i roszczeniami uzupełniającymi, problematyką dotyczącą

spółki cywilnej, handlowych spółek osobowych, przekształceń własnościowych,

zastosowania konwencji o międzynarodowej sprzedaży towarów, hipoteki, ochrony dóbr

osobistych i praw autorskich, materialnoprawnej reprezentacji Skarbu Państwa, prawa

wekslowego, europejskiego prawa prywatnego.

Zajęcia prowadzone w ramach Studium miały charakter wykładów i organizowane

były w systemie zjazdowym – raz w miesiącu (środa – czwartek).

Studium zakończyło się egzaminem przeprowadzonym przez Sędziów Sądu

Najwyższego do którego przystąpiło 40 uczestników Studium. Wszystkie osoby

przystępujące do egzaminu zdały go, uzyskując ocenę bardzo dobrą.

Podczas ostatniego zjazdu (1-2 grudnia 2010 roku) obyło się uroczyste zakończenie

Studium w którym wzięła udział jego kierownik prof. Alina Jurcewicz. W czasie

uroczystości osobom, które uzyskały pozytywny wynik z egzaminu wręczone zostały

świadectwa ukończenia Studium, zaś pozostałym uczestnikom zaświadczenia o uczestnictwie

w Studium.

Program zajęć Studium został uzgodniony w ramach współpracy pomiędzy

Kierownikiem Studium a Prezesem Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Od 20.12.2010 r. Instytut Nauk Prawnych PAN we współpracy z Krajową Szkołą

Sądownictwa i Prokuratury rozpoczął VIII edycję dwusemestralnego Podyplomowego

Studium Prawa Cywilnego dla Sędziów Sądów Powszechnych. Krajowa Szkoła Sądownictwa

i Prokuratury zarówno w VI jak i w VIII edycji zakwalifikowała do uczestnictwa w

powyższym Studium 100 sędziów różnych szczebli sądów powszechnych, tzn. sądów

rejonowych, sądów okręgowych, jak również sądów apelacyjnych.

W ramach Studium zarówno w VI, jak i w VIII edycji prowadzone są wykłady przez Sędziów

Sądu Najwyższego, w szczególności Pana SSN Prof. dr hab. T. Erecińskiego, SSN Prof. dr

hab. J. Frąckowiaka, SSN J. Górowskiego, SSN J. Gudowskiego, SSN H. Pietrzkowskiego,

SSN Prof. dr hab. K. Pietrzykowskiego, SSN Prof. dr hab. T. Wiśniewskiego, Panią SSN dr

H. Ciepłą, SSN K. Gonerę, SSN M. Wysocką oraz przez specjalistów z innych ośrodków

naukowych, w szczególności, Pana Prof. dr hab. Wł. Czaplińskiego, Prof. dr hab. A. Herbeta,

SSN Prof. K. Piaseckiego, Prof. dr hab. W. Kocota, Prof. dr hab. M. Michalskiego, Prof. dr

hab. K. Weitza, Prof. dr hab. F. Zolla, Pana dr P. Grzegorczyka, dr K. Markiewicza, dr R.

Trzaskowskiego. Powyższe zajęcia obejmują zarówno w VI, jak i w VIII edycji łącznie 160

godzin.

51

Program Studium zarówno w VI, jak i w VIII edycji obejmuje, w szczególności

następujące zagadnienia prawa cywilnego procesowego: prawo do sądu i drogi sądowej,

dowód z opinii biegłego, pełnomocnictwo procesowe, postępowanie nakazowe (ze

szczególnym uwzględnieniem nakazu wekslowego) i upominawcze, współuczestnictwo

procesowe, reprezentacja Skarbu Państwa w procesie, wybrane zagadnienia apelacji i

postępowania apelacyjnego, wznowienie postępowania, mediacja w sprawach cywilnych,

zapis na sąd polubowny oraz relacje między postępowaniem sądowym i arbitrażowym, jak

również skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego, wybrane zagadnienia egzekucji i

postępowania egzekucyjnego, wybrane zagadnienia orzeczeń sądowych ze szczególnym

uwzględnieniem uzasadnień orzeczeń, wybrane zagadnienia z zakresu opłat i kosztów

sądowych, postępowanie zabezpieczające, postępowanie w sprawach gospodarczych,

wybrane zagadnienia z zakresu międzynarodowego obrotu prawnego w sprawach cywilnych,

europejskie prawo procesowe.

Natomiast w zakresie prawa cywilnego materialnego program zarówno w VI, jak i w

VIII obejmuje, w szczególności następujące zagadnienia: określanie statutu kontraktowego i

jurysdykcyjnego dla umów z elementem obcym zawieranych przez internet, sposoby

zawierania umów drogą elektroniczną, klasyfikacja podmiotów prawa cywilnego, pojęcie

przedsiębiorcy, oznaczanie osób prawnych (nazwa, firma), spółka cywilna – wybrane

zagadnienia, handlowe spółki osobowe – wybrane zagadnienia, ochrona własności i

roszczenia uzupełniające, wybrane zagadnienia z europejskiego prawa spółek, prawo

mieszkaniowe, prawo wekslowe, ustawa o gospodarce nieruchomościami, przekształcenia

własnościowe (uwłaszczenie, reprywatyzacja), materialnoprawne reprezentowanie Skarbu

Państwa, hipoteka, prawo autorskie i prawa pokrewne, europejskie prawo prywatne –

wybrane zagadnienia.

Zajęcia zorganizowane są w formie zjazdów w poniedziałki i wtorki zarówno w VI jak

i w VIII edycji. Wykład inauguracyjny dla VI edycji wygłosił Prezes Izby Cywilnej SN Prof.

dr hab. T. Ereciński w dniu 22 czerwca 2009 roku, natomiast dla VIII edycji wygłosił SSN H.

Pietrzkowski. VI edycja Podyplomowego Studium została zakończona 08.06.2010 r. (a

rozpoczęła się od 22.06.2009 roku). Tymczasem planowany termin zakończenia VIII edycji

Podyplomowego Studium to 28.02.2012 roku. Na zakończenie Sędziowie otrzymają

świadectwa ukończenia Podyplomowego Studium Prawa Cywilnego po uprzednim

pozytywnym kolokwium ustnym przed Komisją składającą się z Sędziów Sądu Najwyższego

i specjalistów z ośrodków naukowych.

52

Kierownikiem Podyplomowego Studium Prawa Cywilnego jest doc. dr hab. Alina

Jurcewicz, a sekretarzami – mgr Magdalena Wróbel (VI i VIII edycja) i mgr Paweł

Popardowski (VII edycja).

4. Podyplomowe Studium z Zakresu Psychologii dla Sędziów Orzekających w

Sprawach Rodzinnych.

W roku 2010 kontynuowano Studium z zakresu psychologii dla sędziów orzekających w

sprawach rodzinnych I edycji. W Studium uczestniczyło 97 sędziów. Wszyscy sędziowie

otrzymali świadectwa ukończenia Studium lub zaświadczenia o wzięciu w nim udziału.

W dniu 17 grudnia 2010 r. odbyła się uroczysta inauguracja Studiów z zakresu psychologii

dla sędziów orzekających w sprawach rodzinnych II Edycji. Kierownikiem Studium jest prof.

dr hab. Dobrochna Wójcik, sekretarzem – mgr Katarzyna Strąk. W studiach uczestniczy 98

sędziów. Zajęcia odbywają się w dwudniowych zjazdach (piątek – sobota). Egzamin

przewidziany jest na 3 grudnia 2011 r., uroczyste zakończenie – na 17 grudnia 2011 r.

Program studiów obejmuje wybrane zagadnienia z psychologii rozwojowej dziecka,

psychologii klinicznej, problematykę uzależnień, wybrane elementy psychiatrii i podstawowe

zagadnienia prawa medycznego. Zajęcia odbywają się w siedzibie Instytutu Nauk Prawnych

PAN (Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, Warszawa).

5. Studium Prawno-Samorządowe.

Studium Prawno-Samorządowe dla pracowników administracji samorządowej i

działaczy samorządu terytorialnego działa od 1995 roku. Absolwentami Studium jest już

ponad tysiąc działaczy samorządowych. Organizowane są dwusemestralne studia dla osób

posiadających wykształcenie średnie oraz Trzysemestralne Podyplomowe Studia Prawno-

Samorządowe „Zarządzanie w polskiej administracji publicznej a wspólna europejska

przestrzeń administracyjna” dla osób posiadających wykształcenie wyższe. W roku 2010

uczestniczyło w nich łącznie 40 słuchaczy.

W ciągu szesnastu lat istnienia, Studium osiągnęło wysoką pozycję w zakresie

kształcenia pracowników i działaczy samorządowych. Prowadzone wykłady i zajęcia

praktyczne pozwalają na przekazanie uczestnikom Studium nie tylko wiedzy prawniczej,

niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania samorządów, ale też umożliwiają zapoznanie z

nowymi kierunkami lokalnej aktywności oraz pomagają w rozwiązywaniu trudnych

problemów praktycznych, w tym zwłaszcza związanych z budową strategii rozwoju

53

lokalnego, przeciwdziałaniem bezrobociu, aktywizacją rynku pracy, rozwiązaniem

problemów społecznych, finansowaniem realizacji zadań samorządowych oraz nowych form

działania związanych z przystąpieniem do UE oraz przestrzegania zasad demokratycznych w

zakresie stosunków publiczno-prawnych ze społeczeństwem.

Szeroki zakres działalności Studium spowodował konieczność pozyskania

wykładowców będących nie tylko przedstawicielami określonych dziedzin prawniczych

(prawa administracyjnego, finansowego) ale i pozaprawnych (socjologii, ekonomii),

dodatkowo specjalizujących się w problematyce samorządu terytorialnego.

Obecnie stałymi wykładowcami Studium są m.in. prof. dr hab. H.Izdebski, prof. dr hab.

S.Sawicki z UW, sędzia NSA A.Plucińska–Filipowicz, dr Jacek Sierak – SGH oraz wielu

specjalistów z administracji rządowej.

6. Podyplomowe Studium z Prawa Europejskiego dla Sędziów Orzekających w

Sprawach z Zakresu Prawa Pracy

W 2010 r. Zespół Prawa Pracy we współpracy z Krajową Szkołą Sądownictwa i

Prokuratury przeprowadził studia podyplomowe w zakresie prawa europejskiego dla sędziów

orzekających w sprawach z zakresu prawa pracy. Uczestniczyły w nim 73 osoby.

Wykładowcami byli Profesorowie z krajowych wyższych uczelni, Sędziowie Sądu

Najwyższego oraz pracownicy zespołu. Ponadto pracownicy zespołu pełnili funkcje

administracyjne – prof. dr hab. Jerzy Wratny jako kierownik studium, a mgr Ewa

Suknarowska-Drzewiecka – sekretarz. Studia zostały wysoko ocenione zarówno przez

Krajową Szkołę, jak i uczestników.

Studia Doktoranckie – płatne, niestacjonarne, Studia Prawno-Samorządowe oraz

Studia Podyplomowe dla Sędziów i Prokuratorów – finansowane przez Krajową Szkołę

Sądownictwa i Prokuratury – stanowią źródło istotnych dochodów INP PAN,

uzupełniających budżet Instytutu w części, której nie pokrywa dotacja statutowa

Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dotacja pokrywa 75% kosztów

funkcjonowania Instytutu; brakujące 25% - Instytut uzyskuje z działalności

edukacyjnej.

54

V. INNE UMOWY I ZLECENIA

1. Program ILSOFT.

W 2010 roku opracowywano na podstawie programu ILSOFT (umowa licencyjna z

firmą ILSOFT) zbiory Polskiej Bibliografii Prawniczej, wsteczne dla prenumeratorów i

Polskiego Wydawnictwa Profesjonalnego. Baza danych jest dostępna na bieżąco, co

umożliwia dokonywanie kwerend zarówno pracownikom Instytutu, jak i osobom

zainteresowanym spoza Instytutu. W roku 2010 opracowano 100 kwerend o różnej tematyce.

W 2010 r. zostały wprowadzone do elektronicznej wersji Polskiej Bibliografii Prawniczej

tomy PBP z lat 1972. 1973, 1974, 1975.

VI. INFORMACJA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ INP PAN Z ZAGRANICĄ W

2010

1. Udział w międzynarodowych programach badawczych:

Dr hab. Małgorzata Król – Bogomilska, prof. INP PAN uczestniczyła w badaniach

organizowanych przez University of the Basque Country w ramach projektu Komisji:

Directorate-General Justice; pt. „Study on the relationship between criminal and

administrative sanction systems in the Member States” (opracowanie ekspertyzy krajowej).

Pracownicy Zakładu Prawa Konstytucyjnego i Badań Europejskich uczestniczyli w

międzynarodowym projekcie badawczym pt. The Integration of Migrants to the Political

Communities of the Visegrad Countries - grant Fundacji Wyszehradzkiej, kierowany przez

dra Ivána Halásza z The Faculty of International and European Law, Corvinus University,

Budapest (Węgry) (2009-2011).

Pracownicy Zakładu Prawa Administracyjnego uczestniczyli w programie badawczym

“Balancing transparency and confidentiality in administrative organization and decision-

making” (kierownik projektu prof. Mario Savino), organizator: OECD, Paryż. Przygotowanie

raportu dotyczącego sytuacji w Polsce w zakresie realizacji prawa do informacji i jego

ograniczeń.

Dr Anna Schulz brała udział w realizacji ogólnoeuropejskiego projektu zamówionego przez

Komisję Europejską: „The evaluation of the impact of the EU instruments affecting children’s

rights with a view to assessing the level of protection and promotion of children’s rights in the

EU”. Raport dotyczący sytuacji w Polsce.

55

Dr Jelena Kondratiewa-Bryzik uczestniczy w projekcie pt. „Access to Justice in Gender and

Equality and Anti-Discrimination” (pol. Dostęp do sądu: płeć, równość i niedyskryminacja)

realizowanym wspólnie z Milieu Ltd. (Bruksela, Belgia) i finansowanym przez Komisję

Europejską. Celem badań jest przegląd ustawodawstwa państw członkowskich UE (jak

również Liechtensteinu, Islandii i Norwegii), regulującego dostęp do sądu i ocena tego

ustawodawstwa z punktu widzenia zapewnienia równości płci i niedyskryminacji. Udział w

projekcie w charakterze eksperta krajowego (ang. country expert). Stan zaawansowania

projektu: zakończona polska część raportu, skonsolidowana wersja robocza raportu

końcowego obecnie jest sprawdzana przez Komisję Europejską, trwa okres oczekiwania na

ewentualne uwagi. Oficjalna prezentacja raportu i wyników badań jest przewidziana w

styczniu 2011 roku w Brukseli podczas konferencji międzynarodowej organizowanej przez

Milieu Ltd. Raport jest przygotowywany dla Komisji Europejskiej.

Dr Jelena Kondratiewa – Bryzik uczestniczyła na zaproszenie Uniwersytetu Prawa w

Kijowie, działającego przy Instytucie Państwa i Prawa Narodowej Akademii Nauk Ukrainy,

w cyklu wykładów dla studentów ww. Uniwersytetu. Wykłady dotyczyły problematyki

ochrony praw człowieka w Europie.

Mgr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, mgr Katarzyna Sękowska-Kozłowska

uczestniczą w projekcie badawczym - raport dla Agencji Praw Podstawowych UE na temat

homofobii oraz dyskryminacji na tle orientacji seksualnej i tożsamości płciowej w Polsce oraz

sposobów przeciwdziałania temu zjawisku. Raport stanowi kolejną część programu Agencji

poświęconemu temu zagadnieniu oraz aktualizację opublikowanego w 2008 r. raportu

„Homophobia and Discrimination on Grounds of Sexual Orientation in the EU Member States

Part I – Legal Analysis”. Raport został przygotowany na zlecenie Helsińskiej Fundacji Praw

Człowieka, która pełni funkcję Krajowego Punktu Kontaktowego Agencji Praw

Podstawowych UE. Stan zaawansowania projektu: zakończony, publikacja raportu przez

Agencję Praw Podstawowych UE.

W 2010 r. członkowie Centrum Praw Człowieka złożyli ponadto aplikacje do udziału w

następujących międzynarodowych projektach badawczych:

Prof. dr hab. Roman Wieruszewski, dr Jelena Kondratiewa-Bryzik, mgr Katarzyna

Sękowska-Kozłowska: zgłosili gotowość do udziału w międzynarodowym projekcie

badawczym Agencji Praw Podstawowych poświęconym realizacji praw podstawowych przez

56

kraje członkowskie UE (Data collection and research services on fundamental rights issues)

w ramach wniosku przygotowywanego przez Milieu Ltd. (Bruksela, Belgia).

Dr Jelena Kondratiewa-Bryzik: projekt indywidualny poświęcony zagadnieniu klonowania

istot ludzkich. Wniosek o finansowanie tego projektu został złożony do Fundacji na rzecz

Nauki Polskiej w październiku 2010 w ramach Programu START dla młodych naukowców.

Wyniki poszczególnych konkursów nie są jeszcze znane, trwa proces ewaluacyjny aplikacji.

Dr Monika Domańska w okresie od 1 marca do 30 kwietnia przebywała na stypendium

naukowym w Szwajcarskim Instytucie Prawa Porównawczego w Lozannie.

Zakład Kryminologii przystąpił do realizacji międzynarodowego projektu badawczego

"Countries in Transition  and Crime" koordynowanego przez Institute of Criminology

Uniwersytetu w Ljubljanie. Realizacją polskiej części projektu kieruje doc. dr hab. Anna

Kossowska.

Członkowie Zakładu Prawa Międzynarodowego Publicznego uczestniczą w

międzynarodowym projekcie akademickim WaCoPaS 2009/2010: INP PAN, Uniwersytet w

Kolonii, Sciences Po (Paryż).

2. Informacje o zakresie bezpośredniej współpracy PAN z zagranicznymi partnerami

oraz o uzyskanych wynikach naukowych.

W roku sprawozdawczym 2010 współpraca naukowa odbywała się w ramach realizacji umów

o współpracy bezpośredniej zawartych przez INP PAN z instytucjami zagranicznymi, jak

również bez tego rodzaju umów.

2.1.1. Zakład Prawa Konstytucyjnego i Badań Europejskich realizuje wspólny projekt

badawczy zawarty z Instytutem Państwa i Prawa Czeskiej Akademii Nauk. Projekt jest

kontynuacją dwóch poprzednich tematów, a ma na celu zgłębienie zagadnień nt. „Reformy

Unii Europejskiej po rozszerzeniu. Czeski i polski punkt widzenia”. Umowa została

przedłużona na lata 2009 – 2011. Projekt ma na celu zbadanie, przeanalizowanie i porównanie

koncepcji dotyczących potrzeby oraz formy reform UE po rozszerzeniu, z uwzględnieniem

następujących kwestii:

1/ Czy reforma Unii dokonana Traktatem lizbońskim jest wystarczająca ?

57

2/ Czy należy doskonalić traktaty istniejące, czy zmierzać ku Konstytucji Europejskiej ?

3/ Jaki jest zakres niezbędnych reform ?

W ramach projektu została zorganizowana wspólna konferencja z udziałem czeskiej i polskiej

Akademii Nauk pt. Metamorfozy prawa w środkowej Europie II. Dwadzieścia lat później,

Znojmo 05.2010, na której prof. dr hab. Maria Kruk – Jarosz wygłosiła referat

Charakterystyka UE w konstytucjach państw członkowskich (problemy polskie)), dr Ewa

Popławska Funkcjonalny aspekt konstytucyjnej zasady pomocniczości w prawie polskim.

Została też wydana wspólna publikacja pt Partnerstvi veřejného a soukromého sektoru.

Pràvni a ekonomice aspekty, (red) T. Louda, J. Grospič, Plzen – Praha, 2010 – dr Jerzy

Rychlik, Partnerstvi veřejného a soukromého sektoru v Polsku.

2.1.2. Zakład Prawa Konstytucyjnego i Badań Europejskich realizuje wspólny projekt

badawczy zawarty z Słowacką Akademią Nauk: „Prawo na Słowacji i w Polsce po

przystąpieniu do Unii Europejskiej. Unia Europejska po rozszerzeniu”. Umowa została

przedłużona na lata 2010-2012. Koordynatorem ze strony polskiej jest prof. dr hab. Jan

Wawrzyniak a ze strony Słowackiej prof. Peter Colotka. W projekt obejmuje następujące

zagadnienia;

1. Organy władzy państwa członkowskiego w Unii Europejskiej,

2. Prawo prywatne wobec jednolitego europejskiego rynku i nowych technologii,

3. Przystąpienie do Unii Europejskiej i jego implikacje w prawie prywatnym,

4. Reformy Unii Europejskiej po rozszerzeniu,

5. Referendum i demokratyczne środowisko,

6. Przeciwdziałanie dyskryminacji i jego odzwierciedlenie w prawie niektórych państw

Unii Europejskiej.

Prace te mają na celu poszerzenie wiedzy naukowej w dziedzinie prawa konstytucyjnego i prawa europejskiego oraz zakresu badań prowadzonych przez obie ekipy narodowe.

3. Konferencje międzynarodowe.

3.1 W 2010 r. pracownicy INP PAN aktywnie uczestniczyli w konferencjach, seminariach i

zjazdach naukowych organizowanych w kraju i zagranicą.

Zaprezentowano następujące referaty:

Prof. dr hab. Władysław Czapliński

- Die Grenzen Polen - Bewusstes Erinnern und Bewusstes Vergessen, RFN

- Le Kosovo et le droit de la reconnaissance d’Etats - Kosovo en droit international, Francja

58

- An Obligation not to recognize Illegal Situations - Biannual Conference of the ILA,

Holandia

Dr Łukasz Gruszczyński

- A Standard of Review in SPS Trade Disputes, Some New Developments - 19th Society for Risk Analysis Europe Conference” - konferencja zorganizowana przez Society of Risk Analysis – Europe, Londyn

- A Standard of Review in Food Safety Related International Trade Dispute - „Third Biennial Conference of the ECPR Standing Group on Regulatory Governance” - konferencja przygotowana przez University College of Dublin oraz European Consortium for Political Research, Dublin

- Scientific expertise and adjudication in the WTO practice – mapping complex relationship „Society For Risk Analysis Annual Meeting 2010” - konferencja zorganizowana przez Society of Risk Analysis, Salt Lake City, USA

Dr Rafał Kownacki

- Concordats between the Holy See and EU member states. A case of Poland - Religion and politics – friends or foes?, Londyn: Wyndham Charlemagne Trust, Ambasada RP,

- The EU’s New Visa Code - Migration and Visa issues at the EU’s Eastern Borders, Warszawa: Centre for Security Studies,

Mgr Michał Ziółkowski - 8th World Congress of the International Association of Constitutional Law – VIII Światowy Kongres Międzynarodowego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego, Mexico City

Prof. dr hab. Andrzej Wróbel

- Wiedergutmachung durch Restitution im deutsch-polnischen Verhaltnis - Eigentumsrecht und Enteignungsunrecht. Analysen und Beitrage zur Vegangenheitsbewaltigung, Bad Pyrmont Dr Krystyna Kowalik-Bańczyk- Polish judges and supranational laws. Report on Poland - National judges and supranational

laws. On the effective application of the EC law and the ECHR, Piza, Włochy,

- Les défis d’européanisation du droit polonais de la concurrence pour la protection juridique

des entreprises - Dni Polsko-Francuskie, Kraków

Dr Ewa Popławska

- Funkcjonalny aspekt konstytucyjnej zasady pomocniczości w prawie polskim - Metamorfozy

prawa w środkowej Europie II. Dwadzieścia lat później, Znojmo, Czechy

- Preamble to the Constitution as an expression of the new axiology of the Republic of Poland

- The Significance of Constitutional Preambles: Domestic and International Aspects,

Budapeszt, Węgry

Prof. dr hab. Maria Kruk – Jarosz

- Charakterystyka UE w konstytucjach państw członkowskich (problemy polskie) -

Metamorfozy prawa w środkowej Europie II. Dwadzieścia lat później, Znojmo, Czechy

59

- Le mandat parlamentaire en Pologne aprés 20 ans de transition democratique - VIII

Światowy Kongres Międzynarodowego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego IACL,

Konstytucje i zasady konstytucyjne, Mexico City/Meksyk

Dr hab. Teresa Górzyńska, prof. INP PAN

- Prawo do informacji w świetle standardów Rady Europy - Perspektywy niemieckiego,

polskiego i europejskiego prawa informacyjnego, zorganizowana w Uniwersytecie Kardynała

S. Wyszyńskiego w Warszawie, w ramach programu Fundacji A.v. Humboldta,

Dr Mateusz Błachucki

- Regulation of final merger decisions in the context of financial crisis - 7th Annual Regional

Competition Conference, Parnawa, Estonia,

Dr Anna Schulz

- The “Europeanisation” of Family Law: - where are we now and where do we go -

„Europeizacja prawa prywatnego. Teoria i praktyka”, zorganizowana przez Uniwersytety w

Leicester oraz Durham, Leicester, Wielka Brytania

Prof. dr hab. Roman Wieruszewski

-Role of education of human rights in a process of transition - Polish experience -

International Human Rights Education: Educating for Human Rights Peace and Intercultural

Dialogue, zorganizowana przez University of Western Sydney, Australia

Mgr Aleksandra Gliszczyńska - Grabias

- Penalizing Holocaust Denial – a View form Europe - Global Antisemitism: A Crisis of

Modernity” zorganizowana przez Ośrodek Interdyscyplinarnych Badań nad Antysemityzmem

Uniwersytetu Yale, New Haven (USA)

Prof. dr hab. Wojciech Radecki

- Ekonomicke nastroje ochrany životniho prostředi podle polskeho prava - Środki

ekonomiczne ochrony środowiska, zorganizowana przez Wydział Prawa Uniwersytetu

Masaryka, Brno

– Nastroje ochrany zvěře podle polskeho mysliveckeho prava - Instrumenty prawne ochrony

środowiska/ Horna Voda, zorganizowana przez Wydział Prawa Uniwersytetu Palackiego w

Ołomuńcu

Dr hab. Jerzy Rotko, prof. INP PAN

- Standardy emisyjne jako prawny instrument ochrony środowiska – Instrumenty

zintegrowanej ochrony środowiska, Horna Voda, Czechy,

60

Dr Adam Habuda

- Roszczenia finansowe właściciela nieruchomości o pokrycie strat związanych z utworzeniem

obszaru Natura 2000 - Economickie nastroje v pravu zivotniho prostredi” (Economical

Instruments of Environmental Law) zorganizowanej przez Wydział Prawa Uniwersytetu im.

Masaryka w Brnie, Republika Czeska,

- Instrumenty prawne rozwiązywania konfliktów na obszarach Natura 2000 - Nastroje

ochrany životniho prostředi – role prava” (Instrumenty ochrony środowiska – rola prawa),

zorganizowanej przez Wydział Prawa Uniwersytetu w Ołomuńcu, Horna Voda, Republika

Czeska

Dr Paweł Bojarski

- Instrumenty finansowe ochrony gruntów - Nastroje ochrany životniho prostředi – role prava”

(Instrumenty ochrony środowiska – rola prawa), zorganizowanej przez Wydział Prawa

Uniwersytetu w Ołomuńcu, Horna Voda, Republika Czeska

Dr Witold Klaus

- Wykorzystanie narzędzi prawnych w walce z ubóstwem - Skrajne ubóstwo a prawa

człowieka – wyzwanie dla Polski, wyzwanie dla Europy, organizowana przez Ruch ATD

Czwarty Świat, Laboratorium Więzi oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

- Potrzeby imigrantów z perspektywy organizacji pozarządowych - Wielojęzyczna,

wielokulturowa szkoła. Szanse i zagrożenia” organizowanej przez Biuro Edukacji Urzędu

m.st. Warszawy, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz

Ambasadę Amerykańską w Warszawie

- Współpraca NGO z instytucjami publicznymi - Laboratoria Integracji. Integracja obywateli

państw trzecich w wybranych krajach Unii Europejskiej w kontekście instytucjonalnym”,

organizowana przez Caritas Polska

Dr hab. Irena Rzepińska, prof. INP PAN

- Policitisation of the „fight against crime” in Poland”- From the Totalitarianism towards

Democracy in Central-Eastern Europe , Organizator: Instytut Psychologii PAN, w kooperacji

z: IFiS PAN, INE PAN, INP PAN

Dr Dagmara Woźniakowska-Fajst

- A Stalking in Poland - Konferencja Europejskiego Towarzystwa Kryminologicznego, Belgia

61

3.2. Udział w konferencjach i zjazdach międzynarodowych bez wygłaszania referatów.

Dr Łukasz Gruszczyński- Second Biennial Global Conference of the Society of International Economic Law (SIEL)” -

konferencja zorganizowana przez Society of International Economic Law oraz University of

Barcelona (Barcelona),

Dr Wojciech Sadowski

- The Fifteenth Investment Treaty Forum Public Conference - konferencja zorganizowana

przez British Institute of International and Comparative Law, Londyn.

Mgr Rafał Kownacki

-International law on Kashmir dispute; TBSMUN Conference, British School, Warsaw,

- Concordats between the Holy See and EU member states. A case of Poland; Religion and

politics – friends or foes?- PISM/Wyndham Charlemagne Trust, London

- The EU’s New Visa Code; Migration and Visa issues at the EU’s Eastern Borders ; Centre

for Security Studies, Warsaw

Dr Monika Domańska

- 22e Journée de droit international privé. Successions internationales, Institut suisse de droit

comparé, Lozanna, Szwajcaria.

Dr Krystyna Kowalik-Bańczyk

- Liberalizacja, deregulacja, konkurencja na rynkach”, UOKiK, Gdańsk

- Aksjologia współczesnego prawa międzynarodowego”, Książ

- Aktualne problemy polityki konkurencji”, UOKiK, Warszawa

Dr hab. Małgorzata Król – Bogomilska

- Aktualne problemy polityki konkurencji”, UOKiK, Warszawa

- Ochrona konkurencji na rynkach nowych technologii”, UOKiK i Uniwersytet Jagielloński,

Kraków

- Aktualne trendy w polskim i niemieckim prawie przedsiębiorstw – Od odpowiedzialności

osobistej po Compliance”, Uniwersytet Warszawski, Europa-Universität Viadrina, Warszawa,

Dr Grzegorz Materna

- Aktualne problemy polityki konkurencji”, UOKiK, Warszawa- Ochrona konkurencji na rynkach nowych technologii”, UOKiK i Uniwersytet Jagielloński, KrakówDr Mariusz Maciejewski- Global Forum on Private Pensions, OECD/IOPS, Sydney

Dr Mateusz Błachucki

- Merger Workshop, ICN, Rzym, Włochy

62

Prof. dr hab. Jerzy Wratny- Rola związków zawodowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, GdańskDr Małgorzata Łączkowska- Przyszłość Rodzinnego Prawa Majątkowego w Europie - Uniwersytet w Cambridge oraz

Commission on European Family Law, Wielka Brytania

Dr Anna Schulz

- Przyszłość Rodzinnego Prawa Majątkowego w Europie - Uniwersytet w Cambridge oraz

Commission on European Family Law, Wielka Brytania

Mgr Anna Urbańska- Przyszłość Rodzinnego Prawa Majątkowego w Europie - Uniwersytet w Cambridge oraz Commission on European Family Law, Wielka BrytaniaProf. dr hab. Roman Wieruszewski

- 11th AHRI Annual Conference “Reforming Human Rights Institutions: Progress and

Status” - Association for Human Rights Institutes, Reykjavík, Islandia

- Expert seminar on strenghtening treaty bodies” - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza oraz

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Poznań

Dr Jelena Kondratiewa – Bryzik

- Międzynarodowy zakaz dyskryminacji rasowej – Międzynarodowy Instytut Praw Człowieka

w Strasbourgu

Dr Witold Sobczak

- Z zachodu na wschód - Instytut Kultury Europejskiej UAM i Wydział I Filologiczno –

Filozoficzny Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Gniezno

Mgr Aleksandra Gliszczyńska – Grabias

- The UN and Freedom of Expression and Information: Critical Perspectives - Amsterdam

Center for International Law, the Institute for Information Law (IViR), Faculty of Law,

University of Amsterdam, przy współpracy Human Rights Centre, University of Essex,

Amsterdam, Holandia

- Facing the past. International conference on the effectiveness of remedies for grave

historical injustice- Wydział Prawa Uniwersytetu w Utrechcie, Holandia

- 11th AHRI Annual Conference “Reforming Human Rights Institutions: Progress and Status

- Association for Human Rights Institutes, Reykjavík, Islandia

Dr hab. Alina Jurcewicz, prof. INP PAN

- Futuro di diritto agrario” (Przyszłość prawa rolnego)- Katedrę Prawa Rolnego WPIA

UAM, Poznań – Obrzycko

63

Dr Paweł Bojarski

- Problematyka transgranicznego postępowania upadłościowego - Saksońska Izba

Adwokacka

Dr Anna Błachnio – Parzych

- Fight against fraud and corruption. Strengthening cooperation between Turkish authorities

and EU institutions - OLAF, Academy of European Law w Trewirze (ERA) oraz Kultur

University Istanbul w Stambule,

- 1st Polish Law & Economics Conference - Polskie Stowarzyszenie Ekonomicznej Analizy

Prawa, SGH, Wydział Nauk Ekonomicznych UW

Prof. dr hab. Barbara Kunicka - Michalska

- Posiedzenie przedstawicieli Grup Krajowych AIDP, Paryż

Mgr Ariadna Ochnio

- Palestinian Political Prisoners and the Middle East Peace Process. Meeting with Sahar

Francis - General Director of Ramallah–based Addameer Prisoner Support and Human Rights

Association, commentary – Roman Frister, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych,

- 60 Ans de la Convention Europeene des Droits de l’Homme, Le jeu des influences croisees

du droit français, du droit europeen et du droit des autres pays europeens - Uniwersytet

Jagielloński oraz Université d’Orléans, Kraków;

Pracownicy Zakladu Kryminologii

- Incitement to Hatred vs. Freedom of Expression: Challenges of combating hate crimes

motivated by hate on the Internet, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

(OBWE),

- Cultural Criminology: Crime beyond the borders / borders of crime, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego,- Skrajne ubóstwo a prawa człowieka – wyzwanie dla Polski, wyzwanie dla Europy - Ruch

ATD Czwarty Świat, Laboratorium Więzi oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,

- System Karny i Zapobieganie Przestępczości - Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie (UNIC/Warsaw) oraz Międzynarodową Organizację do Spraw Migracji (IOM),- Doing Restorative Justice in Europe – Established Practices and innovative Programs -

Europejskie Forum Sprawiedliwości Naprawczej, Bilbao,

- Wielojęzyczna, wielokulturowa szkoła. Szanse i zagrożenia - Biuro Edukacji Urzędu m.st.

Warszawy, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz

Ambasada Amerykańska w Warszawie,

- Laboratoria Integracji. Integracja obywateli państw trzecich w wybranych krajach Unii

Europejskiej w kontekście instytucjonalnym - Caritas Polska

64

- X Conference of the European Society of Criminology, Liege, Belgia,

- Politiques publiques et action des institutions publiques en matiere de lutte contre les

discriminations. experiences et pratiques - Université de Grenoble, Francja,

- From the Totalitarianism towards Democracy in Central-Eastern Europe - Instytut

Psychologii PAN, w kooperacji z: IFiS PAN, INE PAN, INP PAN, Warszawa,

3.3. Konferencje międzynarodowe zorganizowane przez INP PAN.

1. From the Totalitarianism towards Democracy in Central-Eastern Europe , Organizator:

Instytut Psychologii PAN, w kooperacji z: IFiS PAN, INE PAN, INP PAN,Warszawa,

2. Course on International Protection of Human Rights – Rights of National Minorities/ Kurs

Międzynarodowa Ochrona Praw Człowieka – Prawa mniejszości narodowych – Wydział

Prawa i Administracji UAM

3. Formowanie i kształt instytucji samorządu terytorialnego na Ukrainie w świetle doktryny

konstytucyjnej

4. Wyjazdy pracowników INP PAN na kwerendy biblioteczne.

- dr Monika Szwarc-Kuczer – 30.08.-24.09. – European University Institute we Florencji

- mgr Michał Ziółkowski – 21-27.10. – Uniwersytet Amsterdamski

5. Wyjazdy pracowników INP PAN w ramach grantów.

- mgr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias – 21-25.04 – Wydział Prawa Uniwersytetu w

Amsterdamie

- dr Łukasz Gruszczyński – 6-9.05. – Central European University w Budapeszcie

- dr Łukasz Gruszczyński – 23.05. – 14.06. – European University Institute we Florencji

- mgr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias – 7 – 17.06. – The Raoul Wallenberg Institute of

Human Rights and Humanitarian Law Lund, Szwecja

- dr Witold Sobczak – 20 – 24.06. – Centrum Praw Człowieka przy Narodowym

Uniwersytecie Irlandii

- dr Katarzyna Kubuj - 20 – 25.06. – Centrum Badań Historycznych i Prawnych Uniwersytetu

Paris 1-Pantheon-Sorbonne

- dr Łukasz Gruszczyński – 28 – 30.07. – Central European University w Budapeszcie

65

6. Zagraniczne instytucje naukowe, z którymi współpracuje Instytut Nauk Prawnych

PAN.

- Faculty of International and European Law, Corvinus University, Budapest (Węgry)

- Public Policy and Management Institute, Wilno, Litwa - Institute of Human Rights in ABO/Turku, Finlandia

- Netherlands Institute of Human Rights – Uniwersytet w Utrechcie, Holandia

- European Master’s Programme in Human Rights&Democratisation

- European Inter-University Centre for Human Rights&Democratisation

- Association of Human Rights Institutes

- EU-China Human Rights Network

- Europejski Komitet Prawa Rolnego CEDR z siedzibą w Paryżu

- Wydział Prawa – Uniwersytet Karola w Pradze, Republika Czeska

- Wydział Prawa Uniwersytetu Komenskiego w Bratysławie, Słowacja

- Facultade Estadual de Direito do Norte Pioneiro, Jacarezinho, Brazylia

- Encuentros Interanacionales Ciencias Penales, Fiscalia General de la Republica de Cuba,

Hawana, Kuba

- European Criminal Law Association (Europejskie Towarzystwo Prawa Karnego),

- AIDP – posiedzenie przedstawicieli Grup Krajowych AIDP, Paryż,

- Opracowania w Revista Penal, Sistemas penales comparadas (Hiszpania);

- Institute of Criminology Uniwersytet w Ljubljanie,

- Institut de droit de la paix et du developpement, Uniw. w Nicei,

- Institit fuer Ostrecht, Uniw. Koeln (RFN)

7.Udział pracowników naukowych w nowych członkowstwach w organizacjach,

towarzystwach naukowych :

Aleksandra Gliszczyńska-Grabias

Międzynarodowego Stowarzyszenia Badań nad Antysemityzmem (International Association

for the Study of Antisemitism - IASA)

Data wyboru: kwiecień 2010 r.

Władysław Czapliński

Académie international du droit compare (member associé)

Data wyboru: kwiecień 2010

66

Łukasz Gruszczyński

Society of Risk Analysis

Data wyboru: 01.09.2010

Barbara Kunicka-Michalska

– członek Międzynarodowego Komitetu Naukowego czasopisma Rewista Penal Colombiana

Data wyboru: 2010 r

8. Umowy w współpracy bezpośredniej z instytucjami zagranicznymi realizowane przez

INP PAN.

1. Instytut Państwa i Prawa Czeskiej Akademii Nauk. Projekt obejmuje lata 2009 – 2011

Temat: „Reformy Unii Europejskiej po rozszerzeniu. Czeski i polski punkt widzenia”.

2. Słowacka Akademia Nauk. Projekt obejmuje lata 2010 – 2012.

Temat: „Prawo na Słowacji i w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Unia

Europejska po rozszerzeniu”

67

VII. ROCZNA INFORMACJA O EFEKTACH DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU.

- Prace opublikowane w 2010 roku

a) zestawienie liczbowe (załącznik nr 1 do sprawozdania)

Łącznie: 217 punktowane

(325 punktowane i niepunktowane)z tego:

książki (monografie, książki, redakcja) 25 punktowane

(32 punktowane i niepunktowane )

rozdziały w książkach 96 punktowane

(173 punktowane i niepunktowane) artykuły i rozprawy w czasopismach naukowych

120 (punktowane i niepunktowane)

- w tym publikacje w recenzowanych czasopismach

o zasięgu światowym 96 punktowane

- Prace złożone do druku w 2010 roku

a) zestawienie liczboweŁącznie: 63

z tego:

książki (monografie, książki, redakcja) 4

rozdziały w książkach 47

artykuły i rozprawy w czasopismach naukowych 12

- w tym publikacje w recenzowanych czasopismach

o zasięgu światowym 11

- Ekspertyzy i opinie 52

- Konferencje organizowane przez Instytut

• krajowe – 13

• międzynarodowe - 3

68

- Wykaz ekspertyz i opinii naukowych

Zagadnienie/temat Wykonawca Odbiorca Sposóbwykorzystania/przeznaczenie

Projekt przepisów konstytucji RP w ramach zespołu doradców przy Marszałku Sejmu ds. opracowania rozdziału konstytucji RP dot. Unii Europejskiej

prof. dr hab. Maria Kruk – Jarosz, dr hab. Jerzy Ciemniewski, dr Ewa Popławska, dr Piotr Radziewicz

Prezydent RP/ Marszałek Sejmu

projekt poprawki do Konstytucji RP wniesiony do Sejmu z inicjatywy Prezydenta RP

Opinia prawna o niezgodności z zasadą pomocniczości (art. 5 TUE) projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (KOM(2010) 537 wersja ostateczna) http://parl.sejm.gov.pl/SUE6.nsf/GlownyWWW?OpenFrameSet

dr Justyna Łacny

Kancelaria Sejmu opinia opracowana na potrzeby sejmowej Komisji ds. UE

Opinia prawna o niezgodności rządowego projektu ustawy o rybołówstwie z prawem Unii (druk sejmowy 2714) http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/Opdodr?OpenPage&nr=2714

dr Justyna Łacny

Kancelaria Sejmu opinia opracowana na potrzeby sejmowej Komisji ds. UE

Dwie opinie na zlecenie BAS dotyczące projektów: ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczej oraz ustawy o dowodach osobistych.

dr Grzegorz Sibiga

Kancelaria Sejmu RP (Biuro Studiów i Analiz)

w pracach legislacyjnych

69

Prace wykonywane jako ekspert dwóch podkomisji sejmowych ds. projektu ustawy o dowodach osobistych oraz projektu ustawy o ewidencji ludności

dr Grzegorz Sibiga

Kancelaria Sejmu RP (Biuro Studiów i Analiz)

w pracach legislacyjnych

Opinia w sprawie poprawek zgłoszonych przez posła Marka Borowskiego i posłankę Agnieszkę Kozłowską-Rajewicz do druku nr 2317 (projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, w związku z wprowadzeniem parytetu płci na listach kandydatów)

prof. dr hab. Roman Wieruszewski,mgr Katarzyna Sękowska-Kozłowska

Biuro Analiz Sejmowych

na użytek prac nad projektem ustawy

Opinia prawna na temat zgodności art. 42 § 2 Kodeksu karnego z art. 10 ust. 1 i 2, art. 175 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 47 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP oraz zgodności art. 43 § 1 pkt 1 w zw. z art. 39 pkt 3 Kodeksu karnego z art. 47 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego – P 24/09.

Opinia prawna na temat zgodności art. 325e § 1 Kodeksu postępowania karnego z art. 2 w zw. z art. 7, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego – P 2/10.

Opinia prawna na temat zgodności art. 75 § 1 Kodeksu karnego z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego – P

70

Kancelarii Sejmu 6/10.Opinia prawna na temat zgodności art. 91a ust. 1 i art. 91b ustawy – Prawo o adwokaturze, art. 622 ust. 1 i art. 623 ustawy o radcach prawnych, art. 63a § 1 i art. 63b ustawy – Prawo o notariacie, art. 83 ust. 2 i 3 ustawy o prokuraturze z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z wnioskiem Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego – K 9/10.

Opinia prawna na temat zgodności art. 607s § 4 zd. 2 w zw. z art. 607t § 2 Kodeksu postępowania karnego z art. 32 ust. 1 i art. 42 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 9, 10 i 11 Konwencji o przekazywaniu osób skazanych

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego – SK 3/10.

Opinia prawna na temat zgodności art. 56 ust. 3 i art. 62 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego – P 20/10.

Opinia prawna na temat zgodności art. 86a § 4 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego – P 13/10

Opinia prawna na temat zgodności art. 25 § 1 i 2 Kodeksu wykroczeń z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego – P 16/10

Opinia prawna na temat zgodności art. 75 § 1 Kodeksu karnego z: 1) art. 2 w zw. z art. 40 oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP; 2) art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP; 3) art. 45 ust. 1 w zw. z art. 178 ust. 1 w zw. z art. 2 i art.

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego – SK 9/10.

71

31 ust. 3 Konstytucji RP; 4) art. 45 ust. 1 w zw. z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP; a także zgodności art. 178 § 2 Kodeksu karnego wykonawczego z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RPOpinia prawna na temat zgodności art. 49 zd. 3 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP,

dr Paweł Daniluk

Wydział Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu

opinia sporządzona w ramach umowy o pracę z Kancelarią Sejmu w związku ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego – SK 5/10.

Procedura kontrasygnaty prof. dr hab. Maria Kruk – Jarosz

Kancelaria Prezesa RM

w pracach legislacyjnych

Uwagi do projektu ustawy – prawo nieletnich – w ramach prac zespołu ekspertów powołanego do opracowania ustawy - prawo nieletnich przy Ministrze Sprawiedliwości

dr Beata Czarnecka-Dzialuk

Ministerstwo Sprawiedliwości

prace legislacyjne

Opiniowanie publikacji i materiałów dotyczących mediacji przygotowywanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości w związku z Międzynarodowym Dniem Mediacji

dr Beata Czarnecka- Dzialuk

Ministerstwo Sprawiedliwości

materiały informacyjne

Ekspertyza dotycząca założeń do projektu ustawy wykonującej dyrektywę 2003/98/WE

dr Grzegorz Sibiga

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

w pracach legislacyjnych

Ocena prac Komisji Prawa Międzynarodowego – Status of aliens

prof. dr hab. Władysław Czapliński

DPT MSZ w pracach legislacyjnych

Ocena prac KPM – Effect of War on Treaties

prof. dr hab. Władysław Czapliński

DPT MSZ w pracach legislacyjnych

Procedura ratyfikacyjna tzw. Protokołu Hiszpańskiego w Polsce

prof. dr hab. Władysław Czapliński

DPT MSZ w pracach legislacyjnych

International Criminal Court and the Crime of Aggression

prof. dr hab. Władysław

DPT MSZ w pracach legislacyjnych

72

CzaplińskiPrzepływ usług medycznych pomiędzy państwami członkowskimi UE

dr Przemysław Saganek

MSZ wypracowanie stanowiska Polski w sprawie przepływu usług.

Opracowanie projektu ustawy wraz z uzasadnieniem dotycząca Krajowego Mechanizmu Prewencji

dr Grzegorz Sibiga

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

w pracach legislacyjnych

Przegląd opracowań dotyczących nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zestawienie najważniejszych źródeł finansowania

mgr Michał Ziółkowski

Instytut Prawa i Społeczeństwa

dla potrzeb Instytutu Prawa i Społeczeństwa

Skuteczność odzyskiwania korzyści majątkowych uzyskiwanych przez sprawców przestępstwa – analiza przepadków orzeczonych na podstawie art. 45 kodeksu karnego

mgr Konrad Buczkowski

Instytut Wymiaru Sprawiedliwości

na użytek działalności IWS

Prace eksperckie w ramach “Expert seminar on strenghtening treaty bodies”

prof. dr hab. Roman Wieruszewski

Biuro Wysokiego Komisarza Praw Człowieka ONZ

na użytek prac nad reformą systemu traktatowego ONZ

Raport z prac panelu ekspertów dotyczący przestrzegania praw człowieka na Sri Lance

prof. dr hab. Roman Wieruszewski

Komisja Europejska na użytek prac Komisji Europejskiej

Raport „Update legal study on homophobia and disrcimination on grounds of sexual orientation”

mgr Katarzyna Sękowska-Kozłowska,mgr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias

Helsińska Fundacja Praw Człowieka

na zlecenie Agencji Praw Podstawowych UE

Status prawny więźniów przetrzymywanych w więzieniach Zachodniej Ukrainy i Białorusi i zamordowanych w roku 1940

dr Ireneusz C. Kamiński

Ośrodek Karta i Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

w pracach legislacyjnych

Opinia w sprawie odwołania do Centralnej Komisji dotycząca odmowy nadania stopnia

prof. dr hab. Jerzy Wratny

Centralna Komisja częściowe powtórzenie kolokwium

Układ zbiorowy dla pracowników SPEC

prof. dr hab. Jerzy Wratny

Związki zawodowe w SPEC

spór zbiorowy

Pomoc ekspercka dla rad pracowników

prof. dr hab. Jerzy Wratny

SGH monitorowanie stosowania ustawy o

73

radach pracownikówPakiet socjalny w Elektrociepłowni Vattenfall

prof. dr hab. Jerzy Wratny

Zarząd przedsiębiorstwa

ustalenie możliwości wypowiedzenia paktu

Stosowanie godzin nadliczbowych w firmie „Koleje mazowieckie”

prof. dr hab. Jerzy Wratny

kancelaria adwokacka

wykładania Kodeksu pracy i układu zbiorowego

Uwagi do projektu zmian w prawie wyborczym w związku z wprowadzeniem parytetu płci na listach kandydatów (druk sejmowy nr 2713)

prof. dr hab. Roman Wieruszewski, mgr Katarzyna Sękowska-Kozłowska

Na zlecenie Kongresu Kobiet Polskich

na użytek prac nad projektem ustawy

Stały Ekspert Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka – pro bono

doc. dr hab. Irena Rzeplińska

Helsińska Fundacja Praw Człowieka

w ramach działalności statutowej Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

Raport "Przeciwdziałanie dyskryminacji cudzoziemców - orzecznictwo sądów polskich oraz organów międzynarodowych 2010"

mgr Katarzyna Sękowska-Kozłowska (współautorka)

Stowarzyszenie Interwencji Prawnej

dla potrzeb realizacji projektu ze środków UE

Prace eksperckie nad sformułowaniem dokumentu “Barcelona Declaration on the human right to peace”

prof. dr hab. Roman Wieruszewski

The Spanish Society for International Human Rights Law, UNESCO Centre for the Basque Country and the International Catalan Institute for Peace

na użytek prac nad przyjęciem dokumentu “Barcelona Declaration on the human right to peace”

Raport na temat implementacji w polskim prawie Decyzji Ramowej Rady 2008/913/WSiSW w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych – na zlecenie Agencji Praw Podstawowych UE (wspólnie z Agnieszką Mikulską i Dorotą Hall).

dr Witold Klaus

Agencja Praw Podstawowych UE

Opinia prawna

Immigration Index, nt. uregulowań prawnych dotyczących migrantów zarobkowych w Polsce, dla Migration Policy Group (wspólnie z Agnieszką Gutkowską)

dr Witold Klaus

Migration Policy Group

materiały w ramach prac Migration Policy Group

74

Migrant Integration Policy Index III – nt. dyskryminacji na tle rasowym i narodowościowym migrantów dla Migration Policy Group

dr Witold Klaus

Migration Policy Group

materiały w ramach prac Migration Policy Group

Uwagi do propozycji nowelizacji przepisów dotyczących mediacji zawartych w k.p.k., k.k.w. i ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz nowe projekty ich zmiany – w ramach Rady ds. Alternatywnych Metod i Sposobów Rozwiązywania Konfliktów i Sporów przy Ministrze Sprawiedliwości

dr Beata Czarnecka Dzialuk

Rada ds. Alternatywnego Rozwiązywania Konfliktów i Sporów

prace legislacyjne

Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; zespoły interdyscyplinarne, nowe procedury realizacji Niebieskich Kart.

dr Paulina Wiktorska

Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia

opinia prawna, materiały szkoleniowe

Opinia dla Urzędu Miejskiego w Legnicy w przedmiocie umorzenia kary pieniężnej za usuwanie drzew.

prof. dr hab. Wojciech Radecki

Urząd Miejski w Legnicy

na użytek postępowania administracyjnego

Opinia dla Związku Producentów Ryb w Poznaniu w przedmiocie stawów na obszarach Natura 2000

prof. dr hab. Wojciech Radecki

Związek Producentów Ryb w Poznaniu

na użytek postępowania administracyjnego

Opinia dla Kopalni Węgla Brunatnego „Turów” w Bogatyni w przedmiocie nabywania gruntów na cele wydobywcze.

prof. dr hab. Wojciech Radecki

Kopalnia Węgla Brunatnego „Turów” w Bogatyni

na użytek postępowania administracyjnego

Opinia dla Polskiego Związku Łowieckiego w przedmiocie konstytucyjności art. 33 ust. 6 ustawy – Prawo łowieckie.

prof. dr hab. Wojciech Radecki

Polski Związek Łowiecki

na użytek postępowania administracyjnego

Opinia dla Zakładów Azotowych w Tarnowie w przedmiocie interpretacji pojęcia poważnej awarii

prof. dr hab. Wojciech Radecki

Zakłady Azotowe w Tarnowie

na użytek postępowania administracyjnego

75

przemysłowejOpinia prawna dotycząca prawnej kwalifikacji działań polegających na odprowadzaniu zanieczyszczonych wód podziemnych do wód powierzchniowych

dr hab. Jerzy Rotko

Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Gryfinie

na użytek postępowania administracyjnego

- Konferencje organizowane przez InstytutNazwa/tytuł konferencji Współorganizatorzy rodzaj liczba uczestników

Między-naro-dowa

krajowa z zagrani

cy

z kraju

Wykonywanie wyroków sądów międzynarodowych w polskim porządku prawnym

WoltersKluwer Polska X 120

Motywacja i charakter zmian w konstytucjach państw członkowskich Unii Europejskiej, jako wyraz europeizacji prawa konstytucyjnego – podsumowanie badań

X 25

Formowanie i kształt instytucji samorządu terytorialnego na Ukrainie w świetle doktryny konstytucyjnej

X 1 30

Aktualne problemy rozgraniczenia właściwości sądów administracyjnych i sądów powszechnych

Naczelny Sąd Administracyjny

X 84

Course on International Protection of Human Rights – Rights of National Minorities/ Kurs Międzynarodowa Ochrona Praw Człowieka – Prawa mniejszości narodowych

Wydział Prawa i Administracji UAM

X 20 10

Prawne granice wolności sumienia i wyznania

Zakład Praw Człowieka WPiA UW, Fundacja „Promocja Praw Człowieka – Badania i Nauczanie”

X 70

76

Prawo pierwokupu dzierżawcy nieruchomości rolnej – uwagi de lege lata i de lege ferenda

Polskie Stowarzyszenie Prawników Agrarystów

X 30

Postanowienia Trybunału Konstytucyjnego o umorzeniu postępowania”

Polskie Stowarzyszenie Prawników Agrarystów

X 30

Teoretyczne podstawy zintegrowanej ochrony prawnej środowiska

Towarzystwo Naukowe Prawa Ochrony Środowiska

X 26

Wykluczenie społeczne w średnim mieście, Polskie Towarzystwo Kryminologiczne im. S. Batawii, Zakład Kryminologii, Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

X 40

Prostytutki i ich otoczenie społeczne

Polskie Towarzystwo Kryminologiczne im. S. Batawii

X 45

Problemy związane z nowelizacją statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (w związku z konferencją przeglądową Kampali)

X 58

Reforma prawa cywilnego a myślenie sędziowskie

X 82

From the Totalitarianism Towards Democracy in Central – Eastern Europe

Instytut Filozofii I Socjologii PAN, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN Instytut Psychologii PAN

X 6 120

Odpowiedzialność odszkodowawcza Wspólnoty (Unii) Europejskiej za błędy Komisji Europejskiej popełnione w toku postępowania w sprawie kontroli koncentracji (na tle orzeczeń T-351/03 i C-440/07 P Schneider Electric)

X 48

Czy krzyże mają zniknąć z miejsc publicznych? (Wokół orzeczenia

X 52

77

Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: Lautsi przeciwko Włochom z dn. 3.11.2009 r.)

VIII. Informacja o działalności Rady Naukowej INP PANRada Naukowa INP PAN odbyła w 2010 roku 12 posiedzeń, w trakcie których

zajmowała się m.in. 41-mi przewodami doktorskimi, 2-ma habilitacyjnymi i 2-ma

przewodami o nadanie tytułu naukowego profesora. Sprawując bieżący nadzór naukowy nad

działalnością Instytutu, opiniowała i przyjmowała plany badań i sprawozdania z ich

wykonania, oceniała współpracę z zagranicznymi instytucjami naukowymi oraz na tle

ogólnej oceny pracowników naukowych – opiniowała rozwój młodej kadry. Ponadto, Rada

opiniowała sprawy zatrudnienia i awansowania pracowników na wyższe stanowiska.

IX. Informacja o rozwoju kadr naukowych Instytutu.tytuł profesora nauk prawnych uzyskał w 2010 r.:

dr hab. Roman Wieruszewski

stopień doktora nauk prawnych uzyskali w 2010 r.:

1). Anna Błachnio-Parzych – „Kryminalizacja zjawiska manipulacji instrumentami finansowymi”2). Ewa Suknarowska-Drzewiecka – „Umowa o pracę na czas określony jako nietypowa forma prawna zatrudnienia”

W 2010 roku powiększono zespoły o trzech zakładów pracowników naukowych: mgr

Michała Ziółkowskiego i mgr Marcina Olszówkę – Zakład Prawa Konstytucyjnego i Badań

Europejskich, mgr Joannę Ziębę – Zakład Polskiego i Europejskiego Prawa Rolnego.

W INP PAN pracują łącznie 103 osoby, w tym: profesorowie i docenci - 22 osóby,

doktorzy – 40 osób; asystenci - 21 osób.

Instytut prowadzi od kilku lat politykę poszerzania kadry naukowej, przyjmując nowe

osoby przede wszystkim na stanowiska adiunktów i asystentów, ale także, w mniejszej

liczbie profesorów i doktorów habilitowanych.

Młodzi pracownicy osiągają w dobrym tempie stopnie naukowe. Angażowanie

nowych naukowców jest podyktowane rozwojem Instytutu: podejmowaniem nowych

tematów badawczych i eksploracją nowych dziedzin prawa.

Pracownicy naukowi INP PAN uczestniczą w projektach badawczych

koordynowanych przez inne placówki np.:

78

dr Łukasz Gruszczyński - zakończenie prac w ramach projektu Unity or

Fragmentation of International Law: The Role of International and National Tribunals

(University of Oslo, Faculty of Law oraz Amsterdam Center for International Law, University

of Amsterdam Faculty of Law), rezultaty badań zostaną opublikowane przez wydawnictwo

Hart Publishing w grudniu 2010/styczniu 2011 r., rozpoczęcie prac nad projektem „Research

Handbook on Environment, Health and the WTO” – tom przygotowywany pod redakcją prof.

Geert Van Calster (University Leuven) oraz prof. Denise Prévost (University Maastricht),

książka ukaże się w wydawnictwie Edward Elgar Publishing w grudniu 2011 r., rozpoczęcie

prac nad projektem „Irrelevant, Advisors or Decision-Makers? The Role of ‘Experts’ in

International Decision-Making”, prowadzonym przez Wydział Prawa, Ersamus University of

Rotterdam; wyniki badań zostaną opublikowane przez Cambridge University Press na

przełomie 2011/2012 r.;

dr Adam Habuda – uczestniczył w grancie realizowanym przez Instytut Wsi i

Rolnictwa PAN „Rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich na obszarach objętych

Programem: „Natura 2000”. Kierownikiem projektu jest prof. Marek Kłodziński. W ramach

projektu A. Habuda przygotował opracowanie cząstkowe, zatytułowane: Status obszarów

„Natura 2000” w prawie polskim i unijnym.;

dr Ewa Popławska – w projekcie badawczym nr NN110 1864 36 nt. Zasada solidaryzmu w

polskich rozwiązaniach ustrojowych. W poszukiwaniu nowych form solidaryzmu społecznego

kierowanym przez prof. Annę Łabno, Uniwersytet Śląski (2009-2011). W ramach projektu

przeprowadzono prace koncepcyjne, w międzynarodowym projekcie badawczym nt. The

Integration of Migrants to the Political Communities of the Visegrad Countries - grant

Fundacji Wyszehradzkiej, kierowany przez dra Ivána Halásza z The Faculty of International

and European Law, Corvinus University, Budapest (Węgry) (2009-2011). W ramach projektu

zostały poprowadzone wykłady na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Europejskich

Uniwersytetu Macieja Korwina w Budapeszcie (Węgry) nt. Prawa wyborcze cudzoziemców w

Polsce (październik 2010).;

prof. dr hab. Maria Kruk – Jarosz, dr Katarzyna Kubuj, dr Marzena Laskowska,

mgr Marcin Olszówka - w grancie pt. Konstytucyjna koncepcja mandatu

przedstawicielskiego i jej współczesne uwarunkowania – między teorią, prawem i praktyką.

W ramach projektu dokonano konceptualizacji ankiety, a następnie przeprowadzono badania

79

empiryczne, przy udziale wyspecjalizowanego ośrodka badań społecznych, wśród posłów VI

kadencji Sejmu RP.

Pracownicy naukowi INP PAN prowadzą wykłady i seminaria magisterskie w

szkołach wyższych – publicznych i niepublicznych. Łącznie wykłady, seminaria i zajęcia

ćwiczeniowe ze studentami prowadzi 55 profesorów, adiunktów i asystentów Instytutu Nauk

Prawnych PAN.

W ramach Studiów Doktoranckich w INP PAN 18 profesorów i docentów prowadzi

własne seminarium doktorskie.

Wyszczególnienie Zajęcia ze studentami (wykłady, ćwiczenia,

seminaria, itp.)

Wykłady (inne, poza zajęciami ze studentami)

liczba osób prowadzących

liczba godzin

liczba osób prowadzących

liczba godzin

1. W kraju 55 10216 19 603a) uczelnie wyższe- indywidualna 55 10216 9 349- na podstawie umowy z INP PAN- pozostałeb) inne 10 2542. Za granicą 1* 10

1* Wykłady w języku rosyjskim dla studentów Kijowskiego Uniwersytetu Prawa w Kijowie.

............................................ Dyrektor Instytutu

80

INSTYTUT NAUKINSTYTUT NAUK PRAWNYCHPRAWNYCH

POLSKIEJ AKADEMIIPOLSKIEJ AKADEMII NAUKNAUK

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCISPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCINAUKOWO – BADAWCZEJ

INSTYTUTU NAUK PRAWNYCH PANINSTYTUTU NAUK PRAWNYCH PANZA 2010 ROK

81

WARSZAWA 2011

82