Број ВОЈНОСАНИТЕТСКИ ПРЕГЛЕД Страна Č · pdf filepleomorfni...

Број 12 ВОЈНОСАНИТЕТСКИ ПРЕГЛЕД Страна 915

Rafajlovski S, et al. Vojnosanit Pregl 2005; 62(12): 915−920.

UDC: 616−006:6−033.2:616.2−006.6O R I G I N A L N I Č L A N A K

Učestalost pojavljivanja metastaza u srcu

Sašo Rafajlovski*, Vujadin Tatić†, Srbislav Ilić†, Vladimir Kanjuh‡

Vojnomedicinska akademija, *Klinika za urgentnu internu medicinu, †Zavod zapatologiju i sudsku medicinu, Beograd; ‡Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd

Uvod/Cilj. Sekundarni ili metastatski tumori srca javljaju se mnogo češće od primarnih injihova učestalost na autopsijskom materijalu kreće se od 1,6% do 20,6% prema objavlje-nim serijama. Metastatski tumori srca retko daju kliničke simptome i zbog toga se teškodijagnostikuju za života i uglavnom se otkrivaju na autopsiji. Cilj ovog rada je analiza uče-stalosti pojave metastatskih tumora srca, njihove primarne lokalizacije i lokalizacije meta-staza dijagnostikovanih na autopsijskom materijalu u periodu od 1972. do 2004. godine.Metode. Tokom autopsije umrlih od malignih tumora makroskopskim i mikroskopskim pre-gledom analizirani su svi organi i tkiva da bi se otkrile metastaze primarnog tumora u dru-gim organima, a posebno u srcu i perikadu. Rezultati. U periodu od 1972. do 2004. godineurađeno je 11 403 autopsije. Kod 2 928 (25,6%) obdukovanih nađeno je prisustvo malig-nog tumora, a od toga u 79 slučajeva (2,7%) otkrivene su metastaze u srcu. Samo u petslučajeva za života bolesnika dijagnostikovano je prisustvo metastaza lokalizovanih u srcu.Najčešće su metastazirali u srce: karcinomi pluća (18 slučajeva), leukemije i maligni lim-fomi (po osam slučajeva), zatim slede karcinomi pankreasa, karcinomi dojke, dok su meta-staze drugih tumora bile ređe. U 40 (60,76%) slučajeva metastaze su bile lokalizovane umiokardu, i to češće u levoj komori, u 24 (30,38%) u perikardu, u četiri slučaja u epikardui u tri u mitralnoj i trikuspidnoj valvuli. Samo u jednom slučaju karcinoma bubrega nađenaje metastaza u desnom atrijumu, koja je nastala širenjem kroz lumen donje šuplje vene.Zaključak. Metastatski tumori srca su retki i zbog odsustva kliničkih simptoma retko se ot-krivaju za života. Metode izbora u dijagnostici metastaza u srcu su ehokardiografija, kom-pjuterizovana tomografija, magnentna rezonancija, citološki pregled perikardnog izliva ibiopsija. Lečenje je hirurško, hemioterapijsko i radioterapijsko.

K lj u č n e r e č i : srce, neoplazme; neoplazme, metastaze; dijagnoza;obdukcija; epidemiološki metodi.

Uvod

Primarni tumori srca su retki i njihova učestalost naautopsijskom materijalu je oko 0,02%. Histopatološkomanalizom je potvrđeno da su tri četvrtine primarnih tumorasrca benigni, a polovina od njih su miksomi. Bilo da se radio benignim ili malignim primarnim tumorima, najčešće sulokalizovani intrakavitarno i to u levoj pretkomori, što do-vodi do opstrukcije leve komore (1−3).

Sekundarni ili metastatski tumori srca javljaju se mno-go češće i njihova učestalost na autopsijskom materijalukreće se od 1,6% do 20,6% prema objavljenim serijama(1−8). Intrakavitarni rast sekundarnih tumora srca je neobi-čan (9, 10). Metastatski tumori srca retko daju kliničke sim-ptome i često mogu imitirati oboljenja valvula srca ili uzro-kovati srčanu slabost, poremećaj u sprovodnom sistemu,ventrikularnu ili supraventrikularnu srčanu aritmiju, sinko-

pe, embolije ili, često, perikardni izliv (4, 5, 7, 11−13).Zbog toga se metastaze u srcu retko dijagnostikuju za vremeživota (1, 14). Uvođenje savremenih metoda u dijagnostikusekundarnih tumora srca omogućilo je i ranu primenu hirur-ških, hemioterapijskih i radioterapijskih metoda u lečenjuovih neoplazmi (1, 15−17).

Cilj rada je analiza učestalosti pojavljivanja metastazau srcu, njihove primarne lokalizacije i lokalizacije metasta-za dijagnostikovanih na autopsijskom materijalu.

Metode

Tokom autopsije umrlih od malignih tumora detalj-nim makroskopskim i mikroskopskim pregledom analizi-rani su svi organi i tkiva da bi se otkrile metastaze pri-marnog tumora u drugim organima, a posebno u srcu i pe-rikadu.

Страна 916 ВОЈНОСАНИТЕТСКИ ПРЕГЛЕД Број 12

Rezultati

U periodu od 1972. do 2004. godine urađene su 11 403autopsije. Kod 2 928 obdukovanih (25,68%) dijagnostiko-vano je prisustvo malignog tumora. Od 2 928 sa dijagnosti-kovanim malignim tumorima kod 79 (2,70%) su dijagnosti-kovane metastaze u srcu. Samo u pet slučajeva (6,33%) zaživota bolesnika kliničkim ispitivanjem dokazano je prisu-stvo metastaza u srcu, dok je u 74 slučaja prisustvo metasta-za u srcu dijagnostikovano tokom autopsije.

Od 79 obdukovanih sa metastazama u srcu 55 bilo jemuškaraca i 24 žene. Životna dob kretala se od 20 do 80godina, ali najveći broj analiziranih bio je u šestoj i sedmojdeceniji života (tablela 1). Najčešće su metastazirali u srcebronhogeni karcinomi (18 slučajeva), leukemije i limfomi(po osam slučajeva), zatim slede karcinom pankreasa, kar-cinom dojke, dok su metastaze drugih tumora bile ređe (ta-bela 2). Od 79 analiziranih sa metastazama u srcu, kod 48(60,76%) metastaze su nađene u miokardu, i to češće u mi-okardu leve komore (slika 1), kod 24 (30,38%) u perikardu,a kod ostalih sedam slučajeva kod četiri su metastaze nađe-ne u epikardu, a kod tri u mitralnim i trikuspidnim valvula-ma (tabela 3) (slika 2).

Sl. 1 – Presečeni metastatski čvor u prednjem zidu leve komore

Kod svih 79 slučajeva sa metastazama u srcu metasta-ze su nađene i u najmanje 3−4 druga organa. Samo u tri slu-čaja nađene su metastaze sarkoma u srcu, i to u jednom slu-čaju pleomorfnog rabdomiosarkoma, u drugom angiosar-koma medijastinuma i u trećem leomiosarkoma debelogcreva. U jednom slučaju maligni timom dao je metastaze umiokard i kuspise mitralne (slika 3) i trikuspidne valvule, au drugom slučaju karcinom štitaste žlezde dao je metastaze

Tabela 1Broj obdukovanih sa metastazama u srcu prema životnom dobu i polu

Životnadob

20–25god.

26–30god.

31–35god.

36–40god.

41–45god.

46–50god.

51–55god.

56–60god.

61–65god.

66–70god.

71–75god.

76–80god. Ukupno

Muškarci 7 2 1 4 3 4 8 3 6 6 6 5 55Žene 2 4 4 1 3 8 1 1 24Ukupno 79

Tabela 2Broj slučajeva i lokalizacija metastaza prema vrsti malignog tumora

Vrsta malignog tumora Broj slu-čajeva Lokalizacija metastaze

Leukemija 08 subendokard, perikard, miokardAdenokarcinoma želuca 01 miokardBronhogeni karcinom 18 perikard, miokard, epikardAdenokarcinom pankreasa 05 perikard, miokardAdenokarcinom pluća 06 epikard, perikard, miokardLimfom 08 perikard, epikard, miokardMezoteliom pleure 01 epikardMezoteliom peritoneuma 01 epikardPleomorfni rabdomiosarkom 04 miokardKarcinom bubrega 03 miokardKarcinom štitaste žlezde 03 trikuspidna valvula, perikard, miokardAdenokarcinom prostate 01 perikardAdenokarcinom jajnika 01 perikardLeomiosarkom debelog creva 01 perikardTeratokarcinom medijastinuma 01 epikard, miokardAngiosarkom medijastinuma 01 perikard, miokardAdenokarcinom dojke 05 perikard, miokard, epikardMaligni melanom 05 miokardKarcinom mokraćne bešike 01 miokardAdenokarcinom debelog creva 01 miokardKarcinom ezofagusa 01 miokardNeuroblastom nadbubrežne žlezde 01 miokardMaligni timom 01 mitralni i trikuspidni zalisci, miokardMijelom 01 miokardUkupno 79


Tabela 3Lokalizacija i učestalost pojavljivanja metastaza u

strukturama srca

Lokalizacija BrojDesna i leva pretkomora i komora 01Desna i leva komora 02Leva pretkomora 02Desna komora 01Leva komora 13Miokard 20Perikard, epikard, miokard 02Desna pretkomora i međukomorna pregrada 01Međukomorna pregrada 01Epikard i miokard 03Mitralni i trikuspidni zalistak, leva komora, septum 01Subendokard 01Perikard 14Epikard 04Perikard, miokard 11Trikuspidna valvula 01Mitralna valvula i leva komora 01Ukupno 79

Sl. 2 – Metastatski tumorski čvor u desnoj komori srca itrikuspidnim zaliscima sa perforacijom

Sl. 3 – Metastaza u kuspisu mitralne valvule i horde tendinee(HE, 40×).

u perikard (slika 4), miokard i kuspise trikuspidne valvule.Kod jednog bolesnika klinički je postavljena dijagnoza

akutnog infarkta miokarda prednjeg i zadnjeg zida leve ko-more srca, a na autopsiji je nađena metastaza bronhogenogkarcinoma u miokardu i perikardu. U drugom slučaju klini-čki je postavljena dijagnoza eksudativnog perikarditisa i de-kompenzovana kardiomiopatija, a na autopsiji je nađenametastaza bronhogenog karcinoma u miokardu i perikardu.U jednom slučaju klinički je postavljena dijagnoza pleurop-neumonije, empijema pleure i miokardiopatije, a na autop-siji je nađena metastaza bronhogenog karcinoma u perikar-du. Kod jednog bolesnika klinički je postavljena dijagnozadekompenzovane ciroze jetre i hronična kardiomiopatija, ana autopsiji je nađena metastaza malignog mezotelioma pe-ritoneuma u perikardu. Samo u jednom slučaju karcinomabubrega nađena je metastaza u desnom atrijumu nastala ši-renjem karcinoma kroz donju šuplju venu. Klinički su kodjednog bolesnika sa limfomom koji je dao metastaze i u pe-rikard postojali znaci sindroma v. cave superior i v. caveinferior.

Diskusija

Sekundarni tumori srca su 20 do 40 puta češći negoprimarni tumori. Pored skeletne muskulature i slezine, srceje organ u kome se najređe nalaze metastaze (3). Učestalostpojave metastaza u srcu kreće se od 1,6% do 20,6% premaobjavljenim serijama (1, 4−7). U našoj seriji učestalost je2,7%. Povećanje broja metastaza, u najnovijim objavljenimradovima, Hanfling objašnjava boljim tretmanom bolesnikasa malignim tumorima i njihovog dužeg preživljavanja, štodovodi do mogućnosti pojava mestaza i u srcu (4). Niskuučestalost pojave metastaza malignih tumora u srcu, nekiautori objašnjavaju teorijom da srce nije prijemčivo za tu-morske ćelije (4). Prichard to objašnjava specifičnim radommišića srca, metaboličkim osobenostima kardiomiocita i br-zim protokom krvi kroz šupljine srca, kao faktorima kojidovode do manje učestalosti metastaza tumora u miokard(18). Uzrok može biti i to što se srce kao pumpa neprekidnosnažno kontrahuje, zatim u endokardu nema krvnih sudova,

Sl. 4 – Metastaza karcinoma štitaste žlezde u perikardu(HE, 40×).


a postoji i oskudnost limfnih veza srca sa okolnim struktu-rama, kao i činjenica da izlazak koronarnih arterija iz aorteide pod pravim uglom (3).

Metastaze u srcu mogu zahvatiti pojedine ili sve delo-ve srca. U velikom broju slučajeva nađeno je difuzno, bila-teralno širenje, a mogu biti zahvaćeni perikard, miokard iendokard. Metastaze mogu da se šire limfnim ili hematoge-nim putem, zatim direktno ili preko vena. Najčešće embolij-ske ćelije tumora dospevaju u srce hematogenim putem,preko koronarnih arterija. Hematogenim putem ćelije tumo-ra najčešće metastaziraju u epikard i miokard, a iz miokardatumor se može širiti u epikard i perikard (4, 19−22). Limfo-geno širenje je najčešće u perikardu (19, 23). Tumori, kaošto su bronhogeni karcinom i karcinom jednjaka, mogu seširiti direktno u srce (1, 4, 24). Karcinom dojke se širi lifo-geno preko limfnih nodusa medijastinuma i prvo zahvataepikard, a onda limfnim sistemom u miokard (1). Malignimelanomi, limfomi, leukemije, tumori mekih tkiva i sarko-mi kosti, obično se šire hematogeno (4, 22, 25, 26). Sekun-darni tumori srca, koji imaju delimični ili potpuni intraka-vitarni rast, vrlo su retki i kada su prisutni često su prekri-veni trombotičnim materijalom (27). Ponekad, sekundarnitumori mogu zahvatiti valvule i dovesti do valvularne ste-noze ili regurgitacije (28−30). U jednom slučaju nađena jemetastaza karcinoma štitaste žlezde u trikuspidnu valvulu,što je izazvalo stenozu (opstrukciju) otvora plućne arterije,a u drugom je metastaza malignog timoma u mitralnoj val-vuli, dovela do njene stenoze. Ekstrakardijalni tumori semogu širiti u šupljine srca, preko vena, kao što je rast karci-noma bubrega kroz v. renalis i v. cavu inferior u desnupretkomoru (31−33). Bronhogeni karcinom može se širitikroz plućne vene u leve šupljine srca. Utvrđen je samo je-dan slučaj karcinoma bubrega koji se širio kroz lumen donješuplje vene i dao metastaze u desnoj pretkomori.

Neoplastička implantacija na endokard je uobičajena(4). Tumorski embolusi koji dospevaju u srčanu komorumogu se implantirati direktno na endokard, najčešće izmeđumišićnih trabekula (4). Da bi se ćelije tumora implantiralena valvule, potrebno je da su one oštećene. Nekada se ćelijetumora mogu javiti i intrakavitarno, ali vrlo retko, a to sedešava kod širenja tumora duž lumena velikih vena, kao kodtumora bubrega i testisa kada se tumorska tromboza širiputem donje šuplje vene u desnu pretkomoru ili putem gor-nje šuplje vene kod tumora pluća, limfoma i karcinoma šti-taste žlezde. Tada se mogu javiti znaci sindroma gornje idonje šuplje vene. U našoj seriji je bio klinički samo jedanslučaj sa sindromom gornje i donje šuplje vene u slučajumetastaza malignog melanoma. Metastaziranje malignihtumora u srce može dovesti do valvulne insuficijencije ilistenoze i, često, do iznenadne smrti. Naše ispitivanje je topotvrdilo u jednom slučaju kada se radilo o metastaziranjukarcinoma štitaste žlezde u trikuspidnu valvulu, ispod otvo-ra plućne arterije (34).

U principu svaki maligni tumor može metastazirati usrce, ali najčešće se u literaturi navode karcinomi pluća,limfomi, leukemije, karcinom dojke, karcinom jednjaka i

maligni melanom. Našim ispitivanjima utvrđeno je da sunajčešće metastaze u srcu davali karcinomi pluća, zatim le-ukemije, limfomi, karcinomi pankreasa, karcinom dojke,dok su ostali ređe metastazirali u srce (tabela 2). Prema po-dacima iz literature najčešće su metastaze nađene u perikar-du, zatim miokardu, epikardu i najređe endokardu (1, 4−6),a naša ispitivanja ukazuju na najčešće metastaze u miokar-du, zatim perikardu, potom epikardu i endokardu (tabela 3).U radu Hanflinga (4) obe strane srca bile su podjednako za-hvaćene metastazama, a prema objavljenim rezultatima Quai sar. (5) metastaze su češće u desnom srcu, dok je kod nasutvrđeno da su metastaze bile češće u levom nego u desnomsrcu. Patohistološki se metastaze u srcu prezentuju u viduvećih ili manjih čvorova, a po mikroskopskoj građi odgova-raju primarnoj leziji. Leukemija obično daje difuzne fokalneinfiltrate pretežno oko krvnih sudova. Leukemički infiltratse nikada ne nalazi u lumenu krvnih sudova, za razliku oddrugih tumora, gde se tumorske embolije nalaze u lumenimakoronarnih arterija (1, 4, 35). Metastaze su obično male,multiple, ali mogu biti zapažene i veće tumorske lezije. Ta-kve slučajeve smo i mi imali. Češće se javljaju kao disemi-novane, a ređe kao solitarne (1).

Metastaze u srcu se obično ne dijagnostikuju za vremeživota, zato što nepostoje specifični znaci, tako da se najve-ći broj metastaza otkrije na autopsijama (5). Od 79 obduko-vanih sa metastazama malignih tumora u srcu, samo je u petslučajeva postavljena klinička dijagnoza. Klinički znaci sunespecifični i obično se ispoljavaju bolovima u grudima, di-spnejom, zamorom, slabošću, perikardnim izlivom, zatimmože da se javi sindrom gornje i donje šuplje vene, slabostsrca, aritmija i promene u elektrokardiogramu. Promene uST segmentu i T-talasu nisu specifičan znak za prisustvometastaza u srcu (7). Ako su zahvaćene pretkomore i komo-re, može doći do poremećaja u sprovodnom sistemu u viduaritmija ili kompletnog atrioventrikulnog bloka. Takođe,može doći i do sinkope i iznenadne smrti (34). Kliničkisimptomi više zavise od mesta lokalizacije nego od veličinemetastaza (5). Ako je metastaza lokalizovana u perikardu,najčešće se javljaju znaci perikarditisa sa perikardnim izli-vom, koji može biti serozan ili hemoragičan, a dijagnoza semože lako postaviti citološkim pregledom perikardnog izli-va (36). Uopšte, može se reći da su metastaze lokalizovaneu miokardu asimptomatske. Tumorski embolusi mogu dove-sti i do infarkta ako su u lumenu koronarnih arterija. Meta-staziranje malignih tumora u srce takođe može imitirati in-farkt miokarda i udaljiti kliničara od dijagnoze (37). Takavslučaj smo i mi uočili: postavljena je klinička dijagnozaakutnog infarkta miokarda, a na autopsiji je dijagnostikova-na metastaza tumora u miokardu, endokardu i perikardu.Metastaze malignih tumora u srcu se najčešće otkrivaju postmortem. Ne postoje fizikalna ili laboratorijska ispitivanjakoja su specifična za otkrivanje metastaza lokalizovanih usrcu (1, 4, 5, 7). Kod intrakavitarnih metastaza sistolni i di-jastolni šum može ukazati na njihovu lokalizaciju. Elektro-kardiografski nalaz nije specifičan, ali može otkriti ventri-kulnu ili supraventrikulnu aritmiju ili poremećaj u sprovod-


nom sistemu (1, 21). Metoda izbora u otkrivanju metastaza usrcu i njihovih komplikacija je dvodimenziona ehokardiogra-fija (7, 15, 16). Od velike koristi može biti i citološki pregledperikardnog izliva i biopsija perikarda. Takođe, u dijagnosticimože pomoći kompjuterizovana tomografija i magnetna rezo-nanca. Eksplorativna torakotomija i otvorena biopsija mogumnogo pomoći u dijagnostici metastaza lokalizovanih u srcu(1). Posle postavljene dijagnoze terapijske metode uključujuhirurgiju, hemioterapiju i radioterapiju.

Zaključak

Metastatski tumori srca su dosta retki i zbog odsustvakliničkih simptoma retko se otkrivaju za života. Metode iz-bora u dijagnostici ovih tumora su ehokardiografija, kom-pjuterizovana tomografija, magnetna rezonancija, patološkipregled patohistološkog izliva i biopsija. Lečenje je hirur-ško, hemioterapijsko i radioterapijsko.

L I T E R A R U R A

1. Reynen K, Kockeritz U, Strasser RH. Metastases to theheart. Ann Oncol 2004; 15(3): 375–81.

2. Burke A, Virmani R. Tumors of the heart and great ves-sels. Atlas of tumor pathology. 3rd series. Fascicle 16.Washington, DC: Armed Forces Institute of Pathology;1995.

3. Kanjuh V, Vučković-Krčmar M. Metastases and other mo-dalities of the secondary malignant invasion of the heartand pericardium. Pathologic morphology and morphol-ogic-clinical correlation. In: Nedeljković SI, Kanjuh VI,Vukotić MR, editors. Cardiology. Beograd: Beograd;1994. p. 761−72. (Serbian)

4. Hanfling SM. Metastatic cancer to the heart. Review ofthe literature and report of 127 cases. Circulation 1960;22: 474–83.

5. Qu G, Kaur JS, Seward JB. Metastatic melanoma pre-senting as cardiac mass and hemobilia. Am J Med Sci2003; 325(3): 157–9.

6. Klatt EC, Heitz DR. Cardiac metastases. Cancer 1990;65(6): 1456–9.

7. Vallot F, Berghmans T, Delhaye F, Dagnelie J, SculierJP. Electrocardiographic manifestations of heart metasta-sis from a primary lung cancer. Support Care Cancer2001; 9(4): 275–7.

8. Konishi S, Kojima T, Ichiyanagi K, Kinihiko S, YokoyamaK, Taki J, et al. A case of double cancers with myocardialmetastasis mimicking acute myocardial infarction both onan electrocardiogram and on Tc-99m-MIBI myocardialSPECT. Ann Nucl Med 2001; 15(4): 381–5.

9. Labib SB, Schick EC Jr, Isner JM. Obstruction of rightventricular outflow tract caused by intracavitary meta-static disease: analysis of 14 cases. J Am Coll Cardiol1992; 19(7): 1664–8.

10. Hanley PC, Shub C, Seward JB, Wold LE. Intracavitarycardiac melanoma diagnosed by endomyocardial leftventricular biopsy. Chest 1983; 84(2): 195–8.

11. Malaret GE, Aliaga P. Metastatic disease to the heart.Cancer 1968; 22(2): 457–66.

12. Lam KY, Dickens P, Chan AC. Tumors of the heart. A 20-year experience with a review of 12,485 consecutiveautopsies. Arch Pathol Lab Med 1993; 117(10): 1027–31.

13. Anand KT, Manohar SR, Harikrishnan S, NeelakandhanKS. Right ventricular mass: a histopathological surprise.Ann Thorac Surg 2003; 75(6): 1969–71.

14. MacGee W. Metastatic and invasive tumours involvingthe heart in a geriatric population: a necropsy study. Vir-chows Arch A Pathol Anat Histopathol 1991; 419(3):: 183–9.

15. Steffens TG, Mayer HS, Das SK. Echocardiographic diag-nosis of a right ventricular metastatic tumor. Arch InternMed 1980; 140(1): 122–3.

16. Bar-Sela G, Arush MW, Reisner S, Lorber A, Haim N.Atrial metastasis detected by two-dimensional echocardi-ography. Acta Oncol 2004; 43(1): 87–90.

17. Meinardi MT, Gietema JA, van der Graaf WT, van Veld-huisen DJ, Runne MA, Sluiter WJ, et al. Cardiovascularmorbidity in long-term survivors of metastatic testicularcancer. J Clin Oncol 2000; 18(8): 1725–32.

18. Prichard RW. Tumors of the heart; review of the subjectand report of 150 cases. AMA Arch Pathol 1951; 51(1):: 98–128.

19. Kline IK. Cardiac lymphatic involvement by metastatictumor. Cancer 1972; 29(3): 799–808.

20. McDonnell PJ, Mann RB, Bulkley BH. Involvement of theheart by malignant lymphoma: a clinicopathologic study.Cancer 1982; 49(5): 944–51.

21. Berge T, Sievers J. Myocardial metastases. A pathologicaland electrocardiographic study. Br Heart J 1968; 30(3):: 383–90.

22. Gibbs P, Cebon JS, Calafiore P, Robinson WA. Cardiacmetastases from malignant melanoma. Cancer 1999;85(1): 78–84.

23. Vaitkus PT, Herrmann HC, LeWinter MM. Treatment ofmalignant pericardial effusion. JAMA 1994; 272(1): 59–64.

24. Moriya J, Daimon Y, Itoh Y, Nakano M, Yamada Z.Vegetative cardiac metastases of oral cavity cancer: anautopsy case report. J Cardiol 2004; 44(1): 33–8. (Japa-nese)

25. Magagnoli M, Masci G, Castagna L, Rimassa L, Bra-manti S, Santoro A. Intermediate-dose melphalan withstem-cell support in platinum-refractory ovarian cancer.Bone Marrow Transplant 2004; 33(12): 1261–2.


26. Stefanović E, Jovović Lj, Begić-Janeva A, Nastasić S,Taswić N, Kanjuh V. Metastasis of malignant skin mela-noma in heart and pericardioum. Arch Oncol 2001; 9Suppl 1: 150−1. (Serbian)

27. Kojiro M, Nakahara H, Sugihara S, Murakami T, NakashimaT, Kawasaki H. Hepatocellular carcinoma with intra-atrialtumor growth. A clinicopathologic study of 18 autopsy cases.Arch Pathol Lab Med 1984; 108(12): 989–92.

28. Bussani R, Silvestri F. Neoplastic thrombotic endocarditis ofthe tricuspid valve in a patient with carcinoma of the thyroid.Report of a case. Pathol Res Pract 1999; 195(2): 121–4.

29. Wee JO, Sepić JD, Mihaljević T, Cohn LH. Metastaticcarcinoid tumor of the heart. Ann Thorac Surg 2003;76(5): 1721–2.

30. McElhinney DB, Carpentieri DF, Bridges ND, Clark BJ,Gaynor JW, Spray TL. Sarcoma of the mitral valve caus-ing coronary arterial occlusion in children. Cardiol Young2001; 11(5): 539–42.

31. Sobue T, Iwase M, Iwase M, Aoki T, Noda A, Tanaka M,et al. Solitary left ventricular metastasis of renal cell car-cinoma. Am Heart J 1993; 125(6): 1801–2.

32. Safi AM, Rachko M, Sadeghinia S, Zineldin A, Dong J,Stein RA. Left ventricular intracavitary mass and pericar-ditis secondary to metastatic renal cell carcinoma – a casereport. Angiology 2003; 54(4): 495–8.

33. Cheng AS. Cardiac metastasis from a renal cell carcinoma.Int J Clin Pract 2003; 57(5): 437–8.

34. Dickens P, Poon CS, Wat MS. Sudden death associatedwith solitary intracavitary right atrial metastatic tumourdeposit. Forensic Sci Int 1992; 57(2): 169–73.

35. Valentin A, Karnik R, Bonner G, Slany J. Coil emboliza-tion of coronary supply to a cardiac metastasis. Am J Car-diol 1999; 83(5): 809–10, A11.

36. Martinoni A, Cipolla CM, Civelli M, Cardinale D, La-mantia G, Colleoni M, et al. Intrapericardial treatmentof neoplastic pericardial effusions. Herz 2000; 25(8):: 787–93.

37. Rodrigues AC, Abreu E, Demarchi LM, Mathias W Jr,Leal SM, Andrade JL. Lung neoplasm mimicking an acutelateral myocardial infarction. J Am Soc Echocardiogr2003; 16(11): 1198–200.

Rad je primljen 27. V 2005.

A b s t r a c t

Rafajlovski S, Tatić V, Ilić S, Kanjuh V. Vojnosanit Pregl 2005; 62(12): 915−920.

FREQUENCY OF METASTATIC TUMORS IN THE HEART

Introduction. Secondary or metastatic tumors in the heart occur more frequentlythan primary ones, and, according to the published series, their frequency found inautopsic material ranges from 1.6% to 20.6%. Metastatic tumors in the heart arerarely clinically symptomatic, and, therefore, they are rarely diagnosed within the life-time. They are mostly diagnosed at autopsy. The aim of this study was to analyze thefrequency of metastatic tumors of the heart, their primary localization, as well as thelocalization of the metastases found in the autopsic material within the period1972−2004. Metods. During the autopsy of the patients died of metastatic tumors, wemicroscopically and macroscopically analyzed all the organs and tissues to deter-mine the metastases of primary tumors in other organs, especially in the heart andpericardium. Results. Within the period from 1972−2004, 11 403 autopsies wereperformed. In 2 928 (25.6%) out of 11 403 autopsies, the presence of malignant tu-mor was diagnosed, and in 79 (2.7%) of these cases, metastasis of the heart wasfound out. Only in 5 of the cases, the presence of metastasis in the heart was diag-nosed during the lifetime. The most frequent metastases in the heart were caused bypulmonary carcinoma (18 cases), leukemia and malignant lymphoma (8 cases, each),then pancreatic and brest carcinoma, while the metastases of other carcinomas wererather rare. In 40 (60.76%) cases, the metastasis was localized in the myocardium,but more often in the left ventricle, in 24 (30.38%) cases in the pericardium, in 4cases in the epicardium and in the 3 of them in the mitral and tricuspid valve. Only inone case of renal carcionoma, metastasis was found in the right atrium and it oc-curred by spreading (dissemination) through the lumen of the inferior vena cava.Conclusion. Metastatic tumors of the heart are rather rare, and rarely clinicallysymptomatic, and, thus, rarely diagnosed during life. The methods of choice for thediagnosis of the metastasis in the heart are echocardiography, computerized tomog-raphy, magnetic resonance imaging, cytological analysis of the pericardial effusionand biopsy. The treatment includes surgery, chemotherapy and radiotherapy.

K e y w o r d s : heart neoplasms; neoplasm metastasis; diagnosis;autopsy; epidemiologic methods.

Correspondence to: Sašo Rafajlovski, Vojnomedicinska akademija, Klinika za urgentnu internu medicinu, Crnotravska 17,11 040 Beograd, Srbija i Crna Gora. Tel: +381 11 36 089 20.

Број ВОЈНОСАНИТЕТСКИ ПРЕГЛЕД Страна Č · pdf filepleomorfni...

Documents