: กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแก่น...

82

การประชุมวิชาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประจำาปี 2554“การพัฒนาอนาคตชนบทไทย : ฐานรากที่มั่นคงเพื่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน” 27-29 มกราคม 2554

พฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้างผู้ประกันตนในโรงงานอุตสาหกรรม

: กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแก่น

The Behavior for Health Promotion of Labors in Industry: A Case Study of Industry Khon Kaen Province

ขนิษฐา เจริญพันธ์1 จีระศักดิ์ เจริญพันธ์2

1วิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม

ตำาบลตลาด อำาเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม 44000 โทรศัพท์ 081 – 262 1801 E-mail: [email protected]คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ตำาบลขามเรียง อำาเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม 44150 โทร 081 – 871 8335 E-mail: [email protected]

บทคัดย่อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส่ง

เสริมสุขภาพของลูกจ้างผู้ประกันตนในโรงงานอุตสาหกรรมกับกลุ่ม

ตัวอย่างที่เป็นลูกจ้างผู้ประกันตน จำานวน 400 คน ใช้แบบสอบถาม

มีค่าความเชื่อมั่น 0.90 นำาเอาข้อมูลเชิงปริมาณมาวิเคราะห์ด้วย

โปรแกรมคอมพวิเตอร ์สว่นขอ้มลูเชงิคณุภาพนำามาสรปุประเดน็ตาม

ตัวแปรที่กำาหนดไว้ สถิติที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ การแจกแจงความถี่

ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการศึกษาพบ

ว่า ข้อมูลด้านการส่งเสริมสุขภาพ พบว่า ลูกจ้าง เคยตรวจสุขภาพ

ประจำาปี ร้อยละ 71 สถานพยาบาลที่ไปตรวจสุขภาพประจำาปี ได้แก่

โรงพยาบาลชุมชน / โรงพยาบาลทั่วไป ร้อยละ 34.8 การเจ็บป่วยใน

รอบปีที่ผ่านมา ลูกจ้าง เคยเจ็บป่วย ร้อยละ 59.2 การเจ็บป่วยที่พบ

เป็นไข้หวัด ร้อยละ 23.8 โรคกระเพาะอาหาร ร้อยละ 8.5 ไม่เคยเข้า

พกัรกัษาตวัในโรงพยาบาล รอ้ยละ 70.8 สถานพยาบาลทีล่กูจา้งไปใช้

บริการมากที่สุดคือ โรงพยาบาลบ้านฝาง โรงพยาบาลศูนย์ขอนแก่น

ใช้บัตรประกันสังคมในการตรวจสุขภาพหรือรักษาพยาบาลเมื่อเกิด

การเจ็บป่วยในรอบปีที่ผ่านมา เคยใช้ ร้อยละ 65.5 ใช้รักษาพยาบาล

การเจ็บป่วยที่ไม่มากนัก เช่น ไข้หวัด โรคกระเพาะอาหาร ปวด

ศรีษะ เมือ่พจิารณาเปน็รายดา้นพบวา่ ลกูจา้งผูป้ระกนัตนสว่นใหญม่ี

พฤตกิรรมสขุภาพเกีย่วกบัการสง่เสรมิสขุภาพของลกูจา้งผูป้ระกนัตน

ทุกด้านอยู่ในระดับปานกลางเรียงตามลำาดับคือ ด้านสุขภาพอนามัย

ส่วนบุคคล (Mean = 3.99 , S.D. = 0.88) ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม

(Mean = 3.97 , S.D. = 1.42) ด้านความปลอดภัยในชีวิต (Mean =

3.91 , S.D. = 0.97) ด้านการป้องกันโรค (Mean = 3.63 , S.D. =

0.93) ด้านอารมณ์ (Mean = 3.56 , S.D. = 0.82) ด้านโภชนาการ

(Mean = 3.30 , S.D. = 0.95) ด้านการออกกำาลังกาย (Mean = 3.13

, S.D. = 1.12) ด้านการหลีกเลี่ยงพึ่งพาสารเสพติด (Mean = 3.12 ,

S.D. = 1.08) ควรนำาผลการศึกษาไปวางแผนส่งเสริมและพัฒนาให้

ผูป้ระกอบการไดใ้หค้วามสำาคญัของการสง่เสรมิสขุภาพลกูจา้ง จดัให้

มีนโยบาย กิจกรรม สถานที่ และเวลาที่เหมาะสมในโรงงาน

คำาสำาคัญ: พฤติกรรม การส่งเสริมสุขภาพ โรงงานอุตสาหกรรม

ลูกจ้างผู้ประกันตน

Abstract The objective of this research was to study health

promotion behavior of labors at industrial factory in Khon Kaen

province. The samples are 400 employees which are self benefi-

ciary by using the questionnaires which reliability = 0.90. Then,

quantitative data is analyzed by SPSS. for window. Qualitative

data is concluded the point referred assigned variable. The

statistics including Frequency distribution, Percentage, Mean,

Standard Deviation. This study found data of promoting health

found that self beneficiary employees used to check (71%). The

hospital which they used to check health yearly 75.7%. Besides,

checking up places are including community hospitals/hospitals

34.8. For illness in last year, employees are used to sick 59.2%

which are flu 23.8%, Peptic Ulcer 8.5%. For inpatient case, em-

ployees never have gone to stay in hospitals 70.8%. Moreover,

the favorable hospitals for employees are including Fang hospital,

Soon Khonkaen hospital, Chonnabot hospital. Also, employees

use social security card to either check health or treat at hospitals

65.5% ?(for general sickness) while considering each aspect, it

found that most self beneficiary employees have every behavior

about health promoting of employees in industry, Khonkaen in

moderate level respectively are including aspect of personal

health (Mean = 3.99 , S.D. = 0.88), aspect of environmental

sanitation(Mean = 3.97 , S.D. = 1.42), aspect of safety of life

(Mean = 3.91 , S.D. = 0.97), aspect of disease protecting (Mean

= 3.63 , S.D. = 0.93), aspect of emotion(Mean = 3.56 , S.D. =

0.82), aspect of nutrition(Mean = 3.30 , S.D. = 0.95), aspect of

exercise (Mean = 3.13 , S.D. = 1.12), aspect of drug avoiding

(Mean = 3.12 , S.D. = 1.08). In conclusion, it should bring this

research to plan to promote and develop entrepreneur give impor-

tant to labor health supporting. Also, it should have the suitable

policy, activity, place and time in factory. The research was a

cross-sectional study a model of building for labors motivation

in joint developing the health promotion industry: A case study

of industry Khon Kaen province.

83


Keyword : behavior , health promotion , industrial factory , labor ,

employees beneficiary

1.บทนำา “สุขภาพดีถ้วนหน้า” เป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์

พฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสมของบุคคลจะนำาไปสู่การมีสุขภาพดี

พฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสมจะนำาไปสู่สุขภาพไม่ดีหรือความ

เจ็บป่วย[1] กระทรวงสาธารณสุขรายงานสาเหตุการตายคนไทย

3 อันดับได้แก่ โรคมะเร็ง ร้อยละ 78.9 อุบัติเหตุและการเป็นพิษ

ร้อยละ 56.9 โรคหัวใจและหลอดเลือด ร้อยละ 27.7 การเปลี่ยนแปลง

ของระบบการผลิตจากภาคเกษตรกรรมไปสู่ภาคอุตสาหกรรมมีการ

อพยพแรงงานจากภาคชนบทสูภ่าคอตุสาหกรรมและชมุชนเมอืงมาก

ขึ้น จึงมีความเร่งรีบกับชีวิตประจำาวันก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพต่างๆ

อาทิ พฤติกรรมการบริโภคอาหาร สุรา และสารเสพติด ทำาให้เกิดโรค

มะเรง็ โรคอว้น โรคหวัใจและหลอดเลอืด และอบุตัเิหต ุพฤตกิรรมทาง

เพศที่ไม่เหมาะสม เกิดปัญหาโรคเอดส์ พฤติกรรมสุขภาพจิตนำาไป

สู่ภาวะเครียดและโรคจิตประสาท พฤติกรรมความปลอดภัย เกิดโรค

อบุตัเิหตแุละพกิาร และพฤตกิรรมการขาดการออกกำาลงักาย เกดิโรค

หัวใจและหลอดเลือด โรคอ้วนร่างกายไม่สมส่วน ลูกจ้างในโรงงานมี

เวลาทำางานตลอดเวลาทั้งในเวลางานและการทำางานนอกเวลา ขาด

การดูแลสุขภาพร่างกายนำาไปสู่ผลเสียทำาให้สมรรถนะทางกายลดลง

นำาไปสู่ความเจ็บป่วยหรือความไม่สบายได้ แรงงาน การจัดหางาน

ความปลอดภัยในการทำางาน และการประกันสังคมมีความสำาคัญต่อ

ประชาชน สังคม และประเทศชาติ[2] การพัฒนาศักยภาพแรงงานมี

ความสำาคัญกับประเทศชาติถ้าแรงงานหรือคนที่มีคุณภาพก็สามารถ

แข่งขันกับประเทศต่างๆ ได้ จึงมีการคุ้มครองแรงงานโดยที่แรงงาน

ควรได้รับการคุ้มครองในระดับต่างๆ จะต้องมีเกณฑ์มาตรฐานเพื่อ

ให้แรงงานได้รับการคุ้มครองให้ดำารงชีวิตอยู่ได้อย่างมีศักดิ์ศรี[3]

สำานักงานประกันสังคมมีพันธกิจได้แก่ ให้บริการด้านประกันสังคมที่

มคีณุภาพสงูแกส่มาชกิและครอบครวั จะกอ่ประโยชนต์อ่ประเทศและ

สังคมโดยรวม ปี 2549 นายจ้างขึ้นทะเบียนจำานวน 317,532 ราย มี

ลกูจา้งอยูใ่นขา่ยไดร้บัการคุม้ครองสว่นใหญจ่า่ยเปน็เงนิทดแทน 946

ล้านบาท ค่ารักษาพยาบาล 719.89 ล้านบาท ค่าทำาศพ 14.84 ล้าน

บาท และค่าฟื้นฟูสมรรถภาพ3.50 ล้านบาท กรณีหยุดงานเกิน 3 วัน

51,901 ราย ร้อยละ 25.4 สูญเสียอวัยวะบางส่วน 3,413 ราย ร้อยละ

1.7 ตาย 808 ราย ร้อยละ 0.4 และทุพพลภาพ 21 ราย ร้อยละ 0.1

โรคทีเ่กดิตามลกัษณะหรอืสภาพของงานหรอืจากการทำางานมากทีส่ดุ

คอื อาการบาดเจบ็จากการยกของหนกั ประเภทกจิการกอ่สรา้งมกีาร

ประสบอันตรายสูงที่สุด ส่วนอวัยวะที่ได้รับอันตรายคือ นิ้วมือ รองลง

มาคือ ตา มือ ง่ามนิ้วมือ ตามลำาดับ จากข้อมูลกองทุนเงินทดแทนใน

ป ี2550 พบแรงงานประสบอนัตรายหรอืเจบ็ปว่ยจากการทำางานทัง้สิน้

198,652 ราย เสียชีวิต 741 ราย ทุพพลภาพ 16 ราย สูญเสียอวัยวะ

3,259 ราย สำานักงานประกันสังคมรายงานการประสบอันตรายหรือ

เจ็บป่วยเนื่องจากการทำางานระหว่างเดือนมกราคมถึงพฤษภาคม

2551 มีแรงงานประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยจากการทำางานจำานวน

52,860 ราย ดังนี้ ตาย จำานวน 251 ราย ทุพพลภาพ จำานวน 3 ราย

สูญเสียอวัยวะ 250 ราย หยุดงานเกิน 3 วัน 18,747 ราย หยุดงาน

ไม่เกิน 3 วัน 33,555 ราย[4] โดยแรงงานประสบอันตรายหรือเจ็บป่วย

จากการทำางานในอัตราที่สูง จึงต้องให้ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับแรงงาน

ทั้งฝ่ายนายจ้าง ฝ่ายลูกจ้าง และฝ่ายเจ้าหน้าที่รัฐให้ความสำาคัญ นาง

อุไรวรรณ เทียนทอง[5] รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงานจึงตั้งเป้า

หมายลดอัตราอันตรายจากการทำางานลงร้อยละ 2 ต่อปี พร้อมผลัก

ดนันโยบาย “แรงงานปลอดภยัและสขุภาพด”ี เปน็วาระแหง่ชาต ิพบวา่

ในปี 2550 อัตราการประสบอันตรายจากการทำางานต่อลูกจ้าง 1,000

ราย อยู่ที่ 24.26 ลดลงจากปี 2549 ถึง ร้อยละ 5.36 ประเทศไทยได้

มีนโยบายการส่งเสริมสุขภาพให้กับประชาชนทุกกลุ่มอายุเพื่อมุ่งสู่

เมืองไทยสุขภาพดี ในโรงงานยังไม่พบว่ามีโรงงานสร้างเสริมสุขภาพ

ที่เห็นเป็นรูปธรรมชัดเจนและลูกจ้างผู้ประกันตนมีพฤติกรรมการส่ง

เสริมสุขภาพในโรงงานเป็นอย่างไร จึงจำาเป็นต้องให้ความสำาคัญโดย

เฉพาะลกูจา้งในภาคเอกชนทีป่ฏบิตังิานในโรงงานหรอืสถานประกอบ

การทั่วประเทศประมาณ 1 ล้าน 5 แสนคนถือบัตรประกันสังคม[6] จึง

จดักจิกรรมสง่เสรมิสขุภาพกาย สขุภาพจติใหอ้ยูใ่นสงัคมอยา่งมคีวาม

สุข ถ้ามีทักษะชีวิตที่ไม่ถูกต้องจะนำาไปสู่ความเจ็บป่วยและปัญหา

สุขภาพดังกล่าวได้ ดังนั้น คณะผู้วิจัยจึงสนใจศึกษาวิจัยพฤติกรรม

การส่งเสริมสุขภาพลูกจ้างผู้ประกันตนในโรงงานอุตสาหกรรมเพื่อ

หากิจกรรมที่เหมาะสมมาส่งเสริมการป้องกันโรคและการส่งเสริม

สุขภาพให้กับลูกจ้างผู้ประกันตน

2.วัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพในด้านการ

ออกกำาลังกาย ด้านการหลีกเลี่ยงสารเสพติด ด้านสุขอนามัยส่วน

บุคคล ด้านการป้องกันโรค ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม ด้านการจัดการ

ความเครียดของลูกจ้างผู้ประกันตน

3.วิธีการศึกษา การวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา (Descript ive

research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษา

พฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้างผู้ประกันตนในโรงงาน

อุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแก่น

ประชากรทีใ่ชใ้นการวจิยัไดแ้ก ่ผูป้ระกอบการและลกูจา้งผู้

ประกนัตนในจงัหวดัขอนแกน่ทีข่ึน้ทะเบยีนเปน็ผูป้ระกนัตนภาคบงัคบั

(มาตรา 33) จำานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สำานักงานประกัน

สังคม. 2552)[6] คำานวณขนาดของกลุ่มตัวอย่าง จากสูตรของเวนน์

ดับบลิว แดเนียล ได้กลุ่มตัวอย่าง 400 คน เป็นลูกจ้าง 393 คน ผู้

ประกอบการ 7 คน เลือกกลุ่มตัวอย่างใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบ

หลายขั้นตอน แบ่งโรงงานอุตสาหกรรมออกเป็น 5 กลุ่ม เลือกมากลุ่ม

โรงงาน แล้วทำาการเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุมอย่างง่าย (Simple

random sampling)

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้ เป็นแบบสอบถาม

(Questionnaires) ที่สร้างขึ้นเองจากการศึกษาค้นคว้าและทบทวน

วรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย 2 ชุดได้แก่

ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับ

การส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้างผู้ประกันตน ประกอบด้วย 2 ส่วน

ได้แก่ ข้อมูลทั่วไปประกอบด้วย ข้อมูลส่วนบุคคล ข้อมูลเกี่ยวกับ

84


การทำางาน และข้อมูลด้านการส่งเสริมสุขภาพจำานวน 17 ข้อ และ

แบบสอบถามพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้างผู้ประกันตน

จำานวน 47 ข้อ เกณฑ์การให้คะแนนดังนี้ ลักษณะคำาถามมีมาตรา

วัดประมาณค่า 5 ระดับ มีเกณฑ์การให้คะแนนคือ ระดับการปฏิบัติ

มากที่สุด ให้ 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให้ 4 คะแนน การปฏิบัติปาน

กลาง ให้ 3 คะแนน การปฏิบัติน้อย ให้ 2 คะแนน การปฏิบัติน้อย

สุด ให้ 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรม

สุขภาพเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ ใช้แบบอิงเกณฑ์ ทั้งที่เป็นราย

ด้านและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติพิจารณาจากคะแนนที่ได้

จากแบบสอบถามโดยแบ่งช่วงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก ค่าเฉลี่ย

เท่ากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 2.34 – 3.65

ระดับน้อย ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณ์ผู้

ประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้าง จำานวน

7 ขอ้ การตรวจสอบคณุภาพเครือ่งมอืโดยการหาความตรงเชงิเนือ้หา

ให้ผู้เชี่ยวชาญจำานวน 3 ท่าน ตรวจความถูกต้องของเนื้อหา ความ

ครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค์ แล้วนำามาปรับปรุงแก้ไขให้

เหมาะสม จึงนำาไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใช้กับลูกจ้างผู้

ประกันตนในโรงงานแห่งหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จำานวน 30 คน

และนำาขอ้มลูมาวเิคราะหห์าคา่ความเชือ่มัน่ของแบบสอบถาม โดยใช้

วธิกีารหาคา่สมัประสทิธิแ์อลฟา่ของครอนบราซ[7] Cronbach,s alpha

coefficient)ได้ค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.905

วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้คอมพิวเตอร์ใช้โปรแกรมวิเคราะห์

ทางสถิติสำาเร็จรูป และสถิติที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ สถิติเชิงพรรณนา

(Statistics descriptive) ได้แก่ การแจกแจงความถี่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย

และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และข้อมูลเชิงคุณภาพนำามาวิเคราะห์

และสรุปประเด็นตามเนื้อหาและตัวแปรที่กำาหนดไว้ ชุดที่ 2 ผู้วิจัย

วิเคราะห์ประเด็นจากการสัมภาษณ์ตามกรอบตัวแปรที่ใช้วิเคราะห์

ผลในภาพรวม

4.ผลการศึกษา พบว่าส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป ลูกจ้างที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง

ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 57.3 และเพศชาย ร้อยละ 42.7 อายุ

ระหว่าง 20 – 29 ปี ร้อยละ 36.5 และ อายุ 30 – 39 ปี ร้อยละ 26.7

การศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ร้อยละ 26.8 สถานภาพ

สมรส ร้อยละ 64.3 เป็นภรรยา ร้อยละ 36.8 เป็นบุตร ร้อยละ 34

ภูมิลำาเนาอยู่ในจังหวัดขอนแก่น ร้อยละ 79.3 ข้อมูลเกี่ยวกับการ

ทำางาน ส่วนใหญ่ทำางานอยู่ที่โรงงานอุตสาหกรรมสิ่งทอ ร้อยละ 24.8

และอุตสาหกรรมเกษตรและสินค้าเกษตรแปรรูป ร้อยละ 22.2 ฝ่าย

หรือแผนกที่ทำางานอยู่ที่ฝ่ายผลิตและบรรจุ ร้อยละ 67.5 ระยะเวลา

การทำางาน 1 – 3 ปี ร้อยละ 58.9 ปฏิบัติหน้าที่พนักงานปฏิบัติการ

ร้อยละ 64.8 รายได้ระหว่าง 4,001 – 7,000 บาท ร้อยละ 56.2 และ

ข้อมูลประสบการณ์ด้านการส่งเสริมสุขภาพพบว่า ลูกจ้างส่วนใหญ่

เคยตรวจสขุภาพประจำาป ีรอ้ยละ71 สถานพยาบาลทีไ่ปตรวจสขุภาพ

มากที่สุดได้แก่ โรงพยาบาลชุมชน/โรงพยาบาลทั่วไป ร้อยละ 34.8

การเจ็บป่วยในรอบปีที่ผ่านมาเคยเจ็บป่วย ร้อยละ 59.2 ไม่เคยเจ็บ

ป่วย ร้อยละ 40.8 การเจ็บป่วยที่พบเป็นไข้หวัด ร้อยละ 23.8 การเข้า

พักรักษาตัวในสถานพยาบาลไม่เคยเข้าพักรักษาตัวในโรงพยาบาล

ร้อยละ 70.8 และเคย ร้อยละ 29.2 และสถานพยาบาลที่ลูกจ้างไปใช้

บริการมากคือ โรงพยาบาลบ้านฝาง โรงพยาบาลศูนย์ขอนแก่น ส่วน

การใช้บัตรประกันสังคมในการตรวจสุขภาพหรือรักษาพยาบาลเมื่อ

เกดิการเจบ็ปว่ยเคยใช ้รอ้ยละ 65.5 ใชร้กัษาพยาบาลการเจบ็ปว่ยทีไ่ม่

มากเชน่ ไขห้วดั รอ้ยละ 21 โรคกระเพาะอาหาร รอ้ยละ 8.3 ปวดศรีษะ

ร้อยละ 4 ปวดเอว และปวดขา ร้อยละ 3.8

ส่วนที่ 2 พฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ

ของลกูจา้งพบวา่ ลกูจา้งทีเ่ปน็กลุม่ตวัอยา่งสว่นใหญม่พีฤตกิรรมการ

ปฏิบัติเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ ในระดับปานกลาง (

การวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส ง เสริ มสุขภาพของลู กจ า งผู ประ กันตนในโรงงานอุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแกน ประชากรที่ใชในการวิจัยไดแก ผูประกอบการและลูกจางผูประกันตนในจังหวัดขอนแกนที่ขึ้นทะเบียนเปนผูประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33) จํานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สํานักงานประกันสังคม. 2552) [6] คํานวณขนาดของกลุมตัวอยาง จากสูตรของเวนน ดับบลิว แดเนียล ไดกลุมตัวอยาง 400 คน เปนลูกจาง 393 คน ผูประกอบการ 7 คน เลือกกลุมตัวอยางใชวิธีการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน แบงโรงงานอุตสาหกรรมออกเปน 5 กลุม เลือกมากลุมโรงงาน แลวทําการเลือกกลุมตัวอยางโดยการสุมอยางงาย (Simple random sampling) เครื่องมือที่ ใช ในการวิจัยในครั้ งนี้ เปนแบบสอบถาม (Questionnaires) ที่สรางขึ้นเองจากการศึกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ชุดไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางผูประกันตน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ขอมูลทั่วไปประกอบดวย ขอมูลสวนบุคคล ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน และขอมูลดานการสงเสริมสุขภาพจํานวน 17 ขอ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการส ง เสริมสุขภาพของลูกจ างผูประกันตน จํานวน 47 ขอ เกณฑการใหคะแนนดังนี้ ลักษณะคําถามมีมาตราวัดประมาณคา 5 ระดับ มีเกณฑการใหคะแนนคือ ระดับการปฏิบัติมากที่สุด ให 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให 4 คะแนน การปฏิบัติปานกลาง ให 3 คะแนน การปฏิบัตินอย ให 2 คะแนน การปฏิบัตินอยสุด ให 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ใชแบบอิงเกณฑ ทั้งที่เปนรายดานและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติ พิจารณาจากคะแนนที่ไดจากแบบสอบถามโดยแบงชวงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก คาเฉลี่ยเทากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง คาเฉลี่ยเทากับ 2.34 – 3.65 ระดับนอย คาเฉลี่ยเทากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณผูประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจาง จํานวน 7 ขอ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยการหาความตรงเชิงเนื้อหาใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน ตรวจความถูกตองของเนื้อหา ความครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค แลวนํามาปรับปรุงแกไขใหเหมาะสม จึงนําไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใชกับลูกจางผูประกันตนในโรงงานแหงหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จํานวน 30 คน และนําขอมูลมาวิเคราะหหาคาความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม โดยใชวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบราซ [7] Cronbach,s alpha coefficient)ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.905 วิเคราะหขอมูลโดยใชคอมพิวเตอรใชโปรแกรมวิเคราะหทางสถิติสําเร็จรูป และสถิติที่ใชในการวิจัยไดแก สถิติเชิงพรรณนา

(Statistics descriptive) ไดแก การแจกแจงความถี่ รอยละ คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และขอมูลเชิงคุณภาพนํามาวิเคราะหและสรุปประเด็นตามเนื้อหาและตัวแปรที่กําหนดไว ชุดที่ 2 ผูวิจัยวิ เคราะหประเด็นจากการสัมภาษณตามกรอบตัวแปรที่ใช วิเคราะหผลในภาพรวม 4.ผลการศึกษา พบวา สวนที่ 1 ขอมูลทั่วไป ลูกจางที่เปนกลุมตัวอยางสวนใหญเปนเพศหญิง รอยละ 57.3 และเพศชาย รอยละ 42.7 อายุระหวาง 20 – 29 ป รอยละ 36.5 และ อายุ 30 – 39 ป รอยละ 26.7 การศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย รอยละ 26.8 สถานภาพสมรส รอยละ 64.3 เปนภรรยา รอยละ 36.8 เปนบุตร รอยละ 34 ภูมิลําเนาอยูในจังหวัดขอนแกน รอยละ 79.3 ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน สวนใหญทํางานอยูที่โรงงานอุตสาหกรรมสิ่งทอ รอยละ 24.8 และอุตสาหกรรมเกษตรและสินคาเกษตรแปรรูป รอยละ 22.2 ฝายหรือแผนกที่ทํางานอยูที่ฝายผลิตและบรรจุ รอยละ 67.5 ระยะเวลาการทํางาน 1 – 3 ป รอยละ 58.9 ปฏิบัติหนาที่พนักงานปฏิบัติการรอยละ 64.8 รายไดระหวาง 4,001 – 7,000 บาท รอยละ 56.2 และขอมูลประสบการณดานการสงเสริมสุขภาพพบวา ลู ก จ า งส วน ใหญ เ ค ยตรวจสุ ขภ าพประจํ า ป ร อ ยละ 7 1 สถานพยาบาลที่ไปตรวจสุขภาพมากที่สุดไดแก โรงพยาบาลชุมชน/โรงพยาบาลทั่วไป รอยละ 34.8 การเจ็บปวยในรอบปที่ผานมาเคยเจ็บปวย รอยละ 59.2 ไมเคยเจ็บปวย รอยละ 40.8 การเจ็บปวยที่พบเปนไขหวัด รอยละ 23.8 การเขาพักรักษาตัวในสถานพยาบาลไมเคยเขาพักรักษาตัวในโรงพยาบาล รอยละ 70.8 และเคย รอยละ 29.2 และสถานพยาบาลที่ลูกจางไปใชบริการมากคือ โรงพยาบาลบานฝาง โรงพยาบาลศูนยขอนแกน สวนการใชบัตรประกันสังคมในการตรวจสุขภาพหรือรักษาพยาบาลเมื่อเกิดการเจ็บปวยเคยใช รอยละ 65.5 ใชรักษาพยาบาลการเจ็บปวยที่ไมมากเชน ไขหวัด รอยละ 21 โรคกระเพาะอาหาร รอยละ 8.3 ปวดศีรษะ รอยละ 4 ปวดเอว และปวดขา รอยละ 3.8 สวนที่ 2 พฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางพบวา ลูกจางที่เปนกลุมตัวอยางสวนใหญมีพฤติกรรมการปฏิบัติเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ในระดับปานกลาง ( X = 3.57 , S.D. = 1.02) เมื่อพิจารณาเปนรายขอมีขอที่ปฏิบัติมากที่สุดคือ มีการรับประทานผักผลไมเปนประจํา ( X = 4.36 , S.D. = 1.04) รองลงมาตามลําดับคือ การลางมือกอนรับประทานอาหาร ( X = 4.21 , S.D. = 0.80) สามารถปองกันตนเองจากโรคติดตอรายแรงเชน โรคอุจจาระรวง โรคติดตอทางเพศสัมพันธ โรคไขเลือดออก ( X = 4.12 , S.D. = 0.86) ชวยลดมลพิษสิ่งแวดลอมดวยตนเอง เชน ปดไฟเมื่อเลิกใชงาน แยกขยะกอนทิ้ง เปนตน ( X = 4.09 , S.D. = 0.74) หลีกเลี่ยงการไปคนเดียวในที่สาธารณะที่เปลี่ยวมืด

= 3.57 ,

S.D. = 1.02) เมื่อพิจารณาเป็นรายข้อมีข้อที่ปฏิบัติมากที่สุดคือ มี

การรับประทานผักผลไม้เป็นประจำา (



= 4.36 , S.D. = 1.04) รอง

ลงมาตามลำาดับคือ การล้างมือก่อนรับประทานอาหาร (



= 4.21 ,

S.D. = 0.80) สามารถป้องกันตนเองจากโรคติดต่อร้ายแรงเช่น โรค

อุจจาระร่วง โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โรคไข้เลือดออก (



= 4.12

, S.D. = 0.86) ช่วยลดมลพิษสิ่งแวดล้อมด้วยตนเอง เช่น ปิดไฟเมื่อ

เลิกใช้งาน แยกขยะก่อนทิ้ง เป็นต้น (



= 4.09 , S.D. = 0.74) หลีก

เลี่ยงการไปคนเดียวในที่สาธารณะที่เปลี่ยวมืด (



= 4.09 , S.D. =

0.75) ดูแลความสะอาดเรียบร้อยของสถานที่ทำางานและบ้านพักของ

ตนเอง (

การวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส ง เสริ มสุขภาพของลู กจ า ง ผู ประกันตนในโรงงานอุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแกน ประชากรที่ใชในการวิจัยไดแก ผูประกอบการและลูกจางผูประกันตนในจังหวัดขอนแกนที่ขึ้นทะเบียนเปนผูประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33) จํานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สํานักงานประกันสังคม. 2552) [6] คํานวณขนาดของกลุมตัวอยาง จากสูตรของเวนน ดับบลิว แดเนียล ไดกลุมตัวอยาง 400 คน เปนลูกจาง 393 คน ผูประกอบการ 7 คน เลือกกลุมตัวอยางใชวิธีการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน แบงโรงงานอุตสาหกรรมออกเปน 5 กลุม เลือกมากลุมโรงงาน แลวทําการเลือกกลุมตัวอยางโดยการสุมอยางงาย (Simple random sampling) เครื่องมือที่ ใช ในการวิจัยในครั้ งนี้ เปนแบบสอบถาม (Questionnaires) ที่สรางขึ้นเองจากการศึกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ชุดไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางผูประกันตน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ขอมูลทั่วไปประกอบดวย ขอมูลสวนบุคคล ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน และขอมูลดานการสงเสริมสุขภาพจํานวน 17 ขอ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการส ง เสริมสุขภาพของลูกจ างผูประกันตน จํานวน 47 ขอ เกณฑการใหคะแนนดังนี้ ลักษณะคําถามมีมาตราวัดประมาณคา 5 ระดับ มีเกณฑการใหคะแนนคือ ระดับการปฏิบัติมากที่สุด ให 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให 4 คะแนน การปฏิบัติปานกลาง ให 3 คะแนน การปฏิบัตินอย ให 2 คะแนน การปฏิบัตินอยสุด ให 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ใชแบบอิงเกณฑ ทั้งที่เปนรายดานและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติ พิจารณาจากคะแนนที่ไดจากแบบสอบถามโดยแบงชวงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก คาเฉลี่ยเทากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง คาเฉลี่ยเทากับ 2.34 – 3.65 ระดับนอย คาเฉลี่ยเทากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณผูประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจาง จํานวน 7 ขอ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยการหาความตรงเชิงเนื้อหาใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน ตรวจความถูกตองของเนื้อหา ความครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค แลวนํามาปรับปรุงแกไขใหเหมาะสม จึงนําไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใชกับลูกจางผูประกันตนในโรงงานแหงหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จํานวน 30 คน และนําขอมูลมาวิเคราะหหาคาความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม โดยใชวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบราซ [7] Cronbach,s alpha coefficient)ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.905 วิเคราะหขอมูลโดยใชคอมพิวเตอรใชโปรแกรมวิเคราะหทางสถิติสําเร็จรูป และสถิติที่ใชในการวิจัยไดแก สถิติเชิงพรรณนา


= 3.99 , S.D. = 0.90) และ สามารถควบคุมอารมณ์ของ

ตนเองได้โดยไม่ต้องพึ่งแอลกอฮอล์ บุหรี่ หรือยาใดๆ (



= 3.97 ,

S.D. = 0.91) โดยมีระดับการปฏิบัติในส่วนที่น้อยเรียงตามลำาดับ คือ

การสบูบหุรีใ่นสถานทีท่ีส่ถานประกอบการหรอืโรงงานจดัไวใ้หเ้ฉพาะ

(



= 2.30 , S.D. = 1.54) การรวมกลุ่มหรือชมรมในการลด ละ เลิก

อบายมขุในสถานประกอบการหรอืโรงงานของทา่น (



= 2.44 , S.D.

= 1.31) การชอบรับประทานอาหารเนื้อสุกๆ ดิบๆ และ ส้มเนื้อดิบ

(



= 2.59 , S.D. = 1.77) การออกกำาลังกายในสถานที่ที่โรงงานจัด

เตรียมให้ (Mean = 2.62 , S.D. = 1.33) การเคยไปพบทันตแพทย์

เพื่อตรวจสุขภาพฟันอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง (



= 2.86 , S.D. =

1.11) จะใช้เวลาว่างไปทำาบุญที่วัดหรือนั่งสมาธิตามที่ท่านมีโอกาส

(



= 2.88 , S.D. = 1.09) และ ออกกำาลังกายอย่างน้อยสัปดาห์

ละ3วันๆ ละ 30 นาทีอย่างต่อเนื่อง (



= 3.02 , S.D. = 1.11) จาก

ขอ้มลูดงักลา่วเนือ่งจากลกูจา้งมสีขุภาพสมบรูณแ์ขง็แรง สว่นใหญไ่ม่

เคยเจ็บป่วย จึงมีพฤติกรรมเกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพ ในระดับ

ปานกลางทุกด้าน มีความเข้าใจเกี่ยวกับหลักการโภชนาการ

เมื่อพิจารณาเป็นรายด้านพบว่า ลูกจ้างผู้ประกันตน

ที่เป็นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีพฤติกรรมสุขภาพส่งเสริมสุขภาพ

ทุกด้านอยู่ในระดับปานกลางเรียงตามลำาดับคือ ด้านสุขภาพอนามัย

ส่วนบุคคล (



= 3.99 , S.D. = 0.88) ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม

(



= 3.97 , S.D. = 1.42) ด้านความปลอดภัยในชีวิต (



= 3.91

, S.D. = 0.97) ด้านการป้องกันโรค (



= 3.63 , S.D. = 0.93) ด้าน

อารมณ์ (



= 3.56 , S.D. = 0.82) ด้านโภชนาการ (= 3.30 , S.D.

= 0.95) ด้านการออกกำาลังกาย (



= 3.13 , S.D. = 1.12) ด้านการ

หลีกเลี่ยงพึ่งพาสารเสพติด (



= 3.12 , S.D. = 1.08)

จากการสัมภาษณ์ผู้ประกอบการหรือผู้แทนเกี่ยวกับการ

ส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้าง ใน 7 ประเด็นพบว่า ประเด็นที่ 1 การเกิด

อุบัติเหตุในระหว่างการปฏิบัติงานพบว่า ส่วนใหญ่ไม่เกิดอุบัติเหตุใน

ระหว่างการทำางาน มีบางโรงงานที่พบการเกิดอุบัติเหตุแต่น้อยมาก

85


ประมาณ 1 – 2 ราย จะเห็นได้ว่าโรงงานให้ความสำาคัญเกี่ยวกับเรื่อง

สวัสดิภาพในการทำางานของลูกจ้างเป็นอย่างดี ประเด็นที่ 2 การมี

นโยบายหรือแนวทางการสร้างเสริมสุขภาพพบว่า ส่วนใหญ่ไม่มี

นโยบายที่ชัดเจน มีโรงงานขนาดใหญ่ที่ได้มาตรฐานเท่านั้นที่จะมี

นโยบายใหล้กูจา้งปฏบิตัใินระหวา่งการทำางานทีช่ดัเจน นโยบายสว่น

ใหญ่จะเป็นนโยบายด้านความปลอดภัย ส่วนนโยบายการส่งเสริมสุข

ภาพในโรงงานส่วนใหญ่จะไม่มี ประเด็นที่ 3 การมีแผนงานหรือ

โครงการสร้างเสริมสุขภาพพบว่า มีบางโรงงานเท่านั้นที่มีโครงการ

การสรา้งเสรมิสขุภาพใหก้บัลกูจา้ง แตแ่ผนงาน/โครงการสว่นใหญข่อง

โรงงานจะเน้นหนักด้านความปลอดภัยในการปฏิบัติงานเป็นสำาคัญ

ประเด็นที่ 4 การจัดเตรียมสถานที่ในการให้ลูกจ้างได้สร้างเสริมสุข

ภาพพบวา่ โรงงานสว่นใหญไ่มไ่ดจ้ดัเตรยีมสถานทีใ่นการใหล้กูจา้งได้

สร้างเสริมสุขภาพในโรงงานเป็นอาณาเขตที่ชัดเจน แต่ก็จะมีช่วงพัก

ให้ลูกจ้างได้มีการผ่อนคลายจากการทำางานบ้าง ประเด็นที่ 5 การจัด

เวลาให้ลูกจ้างได้มีเวลาสร้างเสริมสุขภาพพบว่า ผู้ประกอบการหรือ

ผู้แทนของโรงงานส่วนใหญ่ไม่ได้มีการจัดเวลาให้กับลูกจ้างได้มีการ

สร้างเสริมสุขภาพในระหว่างการทำางาน ส่วนใหญ่โรงงานจะเน้นให้

ลูกจ้างได้ใช้เวลาในการทำางานให้มากที่สุด จะได้เกิดความคุ้มค่าจ้าง

ที่ได้รับให้เกิดผลงานมากที่สุด จึงไม่มีเวลาในการสร้างเสริมสุขภาพ

ใหก้บัลกูจา้ง ประเดน็ที ่6 การรบัทราบนโยบายแรงงานปลอดภยัและ

สุขภาพดีพบว่า ผู้ประกอบการหรือผู้แทนส่วนใหญ่รับทราบนโยบาย

แรงงานปลอดภัยและสุขภาพดีของกระทรวงแรงงานทุกโรงงาน และ

ได้นำามาประกาศทางหนังสือเชิญชวน ทางป้ายประชาสัมพันธ์และใน

การประชุมหัวหน้าฝ่ายหรือหัวหน้าแผนกเพื่อนำาไปแจ้งให้ลูกจ้างใน

แผนกหรอืฝา่ยของตนเองไดร้บัทราบและเปน็แนวปฏบิตัใินการทำางาน

ประเด็นที่ 7 ข้อคิดเห็นหรือข้อเสนอแนะพบว่า ผู้ประกอบการหรือผู้

แทนของโรงงานเห็นว่าการศึกษาวิจัยครั้งนี้เป็นเรื่องที่ดีจึงให้ความ

ร่วมมือและให้ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูล แต่ถ้าจะเข้าไปจัดกิจกรรม

โดยให้ลูกจ้างผู้ประกันตนมาเข้าร่วมกิจกรรมครั้งละจำานวนหลายๆ

คนผู้ประกอบการส่วนใหญ่จะไม่ให้การสนับสนุน

5.การอภิปรายผล จากผลการศึกษาอภิปรายผลการดังนี้

ลูกจ้างที่เป็นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีพฤติกรรมสุขภาพ

เกีย่วกบัการสง่เสรมิสขุภาพของลกูจา้ง ทกุดา้นอยูใ่นระดบัปานกลาง

(

การวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส ง เสริ มสุขภาพของลู กจ า งผู ประ กันตนในโรงงานอุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแกน ประชากรที่ใชในการวิจัยไดแก ผูประกอบการและลูกจางผูประกันตนในจังหวัดขอนแกนที่ขึ้นทะเบียนเปนผูประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33) จํานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สํานักงานประกันสังคม. 2552) [6] คํานวณขนาดของกลุมตัวอยาง จากสูตรของเวนน ดับบลิว แดเนียล ไดกลุมตัวอยาง 400 คน เปนลูกจาง 393 คน ผูประกอบการ 7 คน เลือกกลุมตัวอยางใชวิธีการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน แบงโรงงานอุตสาหกรรมออกเปน 5 กลุม เลือกมากลุมโรงงาน แลวทําการเลือกกลุมตัวอยางโดยการสุมอยางงาย (Simple random sampling) เครื่องมือที่ ใช ในการวิจัยในคร้ังนี้ เปนแบบสอบถาม (Questionnaires) ที่สรางขึ้นเองจากการศึกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ชุดไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางผูประกันตน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ขอมูลทั่วไปประกอบดวย ขอมูลสวนบุคคล ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน และขอมูลดานการสงเสริมสุขภาพจํานวน 17 ขอ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการส ง เสริมสุขภาพของลูกจ างผูประกันตน จํานวน 47 ขอ เกณฑการใหคะแนนดังนี้ ลักษณะคําถามมีมาตราวัดประมาณคา 5 ระดับ มีเกณฑการใหคะแนนคือ ระดับการปฏิบัติมากที่สุด ให 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให 4 คะแนน การปฏิบัติปานกลาง ให 3 คะแนน การปฏิบัตินอย ให 2 คะแนน การปฏิบัตินอยสุด ให 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ใชแบบอิงเกณฑ ทั้งที่เปนรายดานและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติ พิจารณาจากคะแนนที่ไดจากแบบสอบถามโดยแบงชวงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก คาเฉลี่ยเทากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง คาเฉลี่ยเทากับ 2.34 – 3.65 ระดับนอย คาเฉลี่ยเทากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณผูประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจาง จํานวน 7 ขอ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยการหาความตรงเชิงเนื้อหาใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน ตรวจความถูกตองของเนื้อหา ความครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค แลวนํามาปรับปรุงแกไขใหเหมาะสม จึงนําไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใชกับลูกจางผูประกันตนในโรงงานแหงหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จํานวน 30 คน และนําขอมูลมาวิเคราะหหาคาความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม โดยใชวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบราซ [7] Cronbach,s alpha coefficient)ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.905 วิเคราะหขอมูลโดยใชคอมพิวเตอรใชโปรแกรมวิเคราะหทางสถิติสําเร็จรูป และสถิติที่ใชในการวิจัยไดแก สถิติเชิงพรรณนา


= 3.57 , S.D. = 1.02) เรียงตามลำาดับคือ ด้านสุขภาพอนามัย

ส่วนบุคคล (

การวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส ง เสริ มสุขภาพของลู กจ า งผู ประกันตนในโรงงานอุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแกน ประชากรที่ใชในการวิจัยไดแก ผูประกอบการและลูกจางผูประกันตนในจังหวัดขอนแกนที่ขึ้นทะเบียนเปนผูประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33) จํานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สํานักงานประกันสังคม. 2552) [6] คํานวณขนาดของกลุมตัวอยาง จากสูตรของเวนน ดับบลิว แดเนียล ไดกลุมตัวอยาง 400 คน เปนลูกจาง 393 คน ผูประกอบการ 7 คน เลือกกลุมตัวอยางใชวิธีการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน แบงโรงงานอุตสาหกรรมออกเปน 5 กลุม เลือกมากลุมโรงงาน แลวทําการเลือกกลุมตัวอยางโดยการสุมอยางงาย (Simple random sampling) เครื่องมือที่ ใช ในการวิจัยในครั้ งนี้ เปนแบบสอบถาม (Questionnaires) ที่สรางขึ้นเองจากการศึกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ชุดไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางผูประกันตน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ขอมูลทั่วไปประกอบดวย ขอมูลสวนบุคคล ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน และขอมูลดานการสงเสริมสุขภาพจํานวน 17 ขอ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการส ง เสริมสุขภาพของลูกจ างผูประกันตน จํานวน 47 ขอ เกณฑการใหคะแนนดังนี้ ลักษณะคําถามมีมาตราวัดประมาณคา 5 ระดับ มีเกณฑการใหคะแนนคือ ระดับการปฏิบัติมากที่สุด ให 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให 4 คะแนน การปฏิบัติปานกลาง ให 3 คะแนน การปฏิบัตินอย ให 2 คะแนน การปฏิบัตินอยสุด ให 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ใชแบบอิงเกณฑ ทั้งที่เปนรายดานและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติ พิจารณาจากคะแนนที่ไดจากแบบสอบถามโดยแบงชวงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก คาเฉลี่ยเทากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง คาเฉลี่ยเทากับ 2.34 – 3.65 ระดับนอย คาเฉลี่ยเทากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณผูประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจาง จํานวน 7 ขอ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยการหาความตรงเชิงเนื้อหาใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน ตรวจความถูกตองของเนื้อหา ความครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค แลวนํามาปรับปรุงแกไขใหเหมาะสม จึงนําไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใชกับลูกจางผูประกันตนในโรงงานแหงหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จํานวน 30 คน และนําขอมูลมาวิเคราะหหาคาความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม โดยใชวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบราซ [7] Cronbach,s alpha coefficient)ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.905 วิเคราะหขอมูลโดยใชคอมพิวเตอรใชโปรแกรมวิเคราะหทางสถิติสําเร็จรูป และสถิติที่ใชในการวิจัยไดแก สถิติเชิงพรรณนา


= 3.99 , S.D. = 0.88) ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม

(



= 3.97 , S.D. = 1.42) ด้านความปลอดภัยในชีวิต (



= 3.91

, S.D. = 0.97) ซึ่งสอดคล้องกับงานวิจัยของกาญจนา สุรงวาจากุล

และคณะ[9] ที่ศึกษาการพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพจิตบุคคล

ในสถานประกอบการโดยนำาคำาสอนทางพระพุทธศาสนามาเป็นฐาน

พบว่า มีการส่งเสริมสุขภาพจิต 3 ด้านได้แก่ ด้านสิ่งแวดล้อม ด้าน

การปฏิบัติกิจทางศาสนา ด้านด้านการจัดกิจกรรมสามารถนำามา

ป้องกันปัญหาสุขภาพจิตได้ จากเห็นว่าข้อมูลที่ได้มีความสอดคล้อง

กับด้านการป้องกันโรค (



= 3.63 , S.D. = 0.93) ด้านอารมณ์

(



= 3.56 , S.D. = 0.82) จะต้องให้ความสำาคัญเป็นพิเศษคือ

ด้านโภชนาการ (

การวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส ง เสริ มสุขภาพของลู กจ า ง ผู ประกันตนในโรงงานอุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแกน ประชากรที่ใชในการวิจัยไดแก ผูประกอบการและลูกจางผูประกันตนในจังหวัดขอนแกนที่ขึ้นทะเบียนเปนผูประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33) จํานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สํานักงานประกันสังคม. 2552) [6] คํานวณขนาดของกลุมตัวอยาง จากสูตรของเวนน ดับบลิว แดเนียล ไดกลุมตัวอยาง 400 คน เปนลูกจาง 393 คน ผูประกอบการ 7 คน เลือกกลุมตัวอยางใชวิธีการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน แบงโรงงานอุตสาหกรรมออกเปน 5 กลุม เลือกมากลุมโรงงาน แลวทําการเลือกกลุมตัวอยางโดยการสุมอยางงาย (Simple random sampling) เครื่องมือที่ ใช ในการวิจัยในครั้ งนี้ เปนแบบสอบถาม (Questionnaires) ที่สรางขึ้นเองจากการศึกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ชุดไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางผูประกันตน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ขอมูลทั่วไปประกอบดวย ขอมูลสวนบุคคล ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน และขอมูลดานการสงเสริมสุขภาพจํานวน 17 ขอ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการส ง เสริมสุขภาพของลูกจ างผูประกันตน จํานวน 47 ขอ เกณฑการใหคะแนนดังนี้ ลักษณะคําถามมีมาตราวัดประมาณคา 5 ระดับ มีเกณฑการใหคะแนนคือ ระดับการปฏิบัติมากที่สุด ให 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให 4 คะแนน การปฏิบัติปานกลาง ให 3 คะแนน การปฏิบัตินอย ให 2 คะแนน การปฏิบัตินอยสุด ให 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ใชแบบอิงเกณฑ ทั้งที่เปนรายดานและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติ พิจารณาจากคะแนนที่ไดจากแบบสอบถามโดยแบงชวงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก คาเฉลี่ยเทากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง คาเฉลี่ยเทากับ 2.34 – 3.65 ระดับนอย คาเฉลี่ยเทากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณผูประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจาง จํานวน 7 ขอ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยการหาความตรงเชิงเนื้อหาใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน ตรวจความถูกตองของเนื้อหา ความครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค แลวนํามาปรับปรุงแกไขใหเหมาะสม จึงนําไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใชกับลูกจางผูประกันตนในโรงงานแหงหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จํานวน 30 คน และนําขอมูลมาวิเคราะหหาคาความเชื่อม่ันของแบบสอบถาม โดยใชวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบราซ [7] Cronbach,s alpha coefficient)ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.905 วิเคราะหขอมูลโดยใชคอมพิวเตอรใชโปรแกรมวิเคราะหทางสถิติสําเร็จรูป และสถิติที่ใชในการวิจัยไดแก สถิติเชิงพรรณนา


= 3.30 , S.D. = 0.95) ด้านการออกกำาลังกาย

(



= 3.13 , S.D. = 1.12) ด้านการหลีกเลี่ยงพึ่งพาสารเสพติด

(



= 3.12 , S.D. = 1.08) มีค่าเฉลี่ยที่ตำ่ำาอยู่ โรงงานจะต้องให้

ความสำาคัญและจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมสุขภาพให้ลูกจ้างเกี่ยวกับ

หลักการทางโภชนาการ การส่งเสริมกิจกรรมการออกกำาลังกาย และ

การส่งเสริมกิจกรรมเพื่อลด ละ เลิกอบายมุข โดยเฉพาะสิ่งเสพย์

ติดต่างๆ เพราะว่าลูกจ้างส่วนใหญ่อยู่ในวัยทำางานจะต้องมั่นดูแล

สุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรงจะได้มีกำาลังแรงงาน กำาลังสติปัญญาใน

การสร้างงาน สร้างรายได้ และสร้างคุณค่าให้กับประเทศชาติ ซึ่ง

สอดคล้องกับค่าเฉลี่ยรายข้อที่ลูกจ้างผู้ประกันตนที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง

สว่นใหญม่พีฤตกิรรมการปฏบิตัเิกีย่วกบัการสง่เสรมิสขุภาพในโรงงาน

อุตสาหกรรม

มีข้อที่ปฏิบัติมากที่สุดดังนี้ มีการรับประทานผักผลไม้

เป็นประจำา (



= 4.36 , S.D. = 1.04) รองลงมาตามลำาดับคือ การ

ล้างมือก่อนรับประทานอาหาร (



= 4.21 , S.D. = 0.80) สามารถ

ป้องกันตนเองจากโรคติดต่อร้ายแรง เช่น โรคอุจจาระร่วง โรคติดต่อ

ทางเพศสัมพันธ์ โรคไข้เลือดออก (



= 4.12 , S.D. = 0.86) ช่วย

ลดมลพิษสิ่งแวดล้อมด้วยตนเอง เช่น ปิดไฟเมื่อเลิกใช้งาน แยกขยะ

ก่อนทิ้ง เป็นต้น (

การวิจัยนี้เปนการวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive research) ชนิดภาคตัดขวาง (Cross – sectional study) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส ง เสริ มสุขภาพของลู กจ า ง ผู ประ กันตนในโรงงานอุตสาหกรรม : กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแกน ประชากรที่ใชในการวิจัยไดแก ผูประกอบการและลูกจางผูประกันตนในจังหวัดขอนแกนที่ขึ้นทะเบียนเปนผูประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33) จํานวน 104,939 คน (กองเงินสมทบ. สํานักงานประกันสังคม. 2552) [6] คํานวณขนาดของกลุมตัวอยาง จากสูตรของเวนน ดับบลิว แดเนียล ไดกลุมตัวอยาง 400 คน เปนลูกจาง 393 คน ผูประกอบการ 7 คน เลือกกลุมตัวอยางใชวิธีการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน แบงโรงงานอุตสาหกรรมออกเปน 5 กลุม เลือกมากลุมโรงงาน แลวทําการเลือกกลุมตัวอยางโดยการสุมอยางงาย (Simple random sampling) เครื่องมือที่ ใช ในการวิจัยในครั้ งนี้ เปนแบบสอบถาม (Questionnaires) ที่สรางขึ้นเองจากการศึกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวของ ประกอบดวย 2 ชุดไดแก ชุดที่ 1 แบบสอบถามเกี่ยวพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจางผูประกันตน ประกอบดวย 2 สวน ไดแก ขอมูลทั่วไปประกอบดวย ขอมูลสวนบุคคล ขอมูลเกี่ยวกับการทํางาน และขอมูลดานการสงเสริมสุขภาพจํานวน 17 ขอ และ แบบสอบถามพฤติกรรมการส ง เสริมสุขภาพของลูกจ างผูประกันตน จํานวน 47 ขอ เกณฑการใหคะแนนดังนี้ ลักษณะคําถามมีมาตราวัดประมาณคา 5 ระดับ มีเกณฑการใหคะแนนคือ ระดับการปฏิบัติมากที่สุด ให 5 คะแนน การปฏิบัติมาก ให 4 คะแนน การปฏิบัติปานกลาง ให 3 คะแนน การปฏิบัตินอย ให 2 คะแนน การปฏิบัตินอยสุด ให 1 คะแนน การแปลผลคะแนนการปฏิบัติเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ใชแบบอิงเกณฑ ทั้งที่เปนรายดานและภาพรวมทั้งหมด ระดับการปฏิบัติ พิจารณาจากคะแนนที่ไดจากแบบสอบถามโดยแบงชวงคะแนนเฉลี่ยดังนี้ ระดับมาก คาเฉลี่ยเทากับ 3.66 – 5.00 ระดับปานกลาง คาเฉลี่ยเทากับ 2.34 – 3.65 ระดับนอย คาเฉลี่ยเทากับ 1.00 – 2.33 ชุดที่ 2 แบบสัมภาษณผูประกอบการเกี่ยวกับเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพของลูกจาง จํานวน 7 ขอ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือโดยการหาความตรงเชิงเนื้อหาใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน ตรวจความถูกตองของเนื้อหา ความครอบคลุมของเนื้อหาตามวัตถุประสงค แลวนํามาปรับปรุงแกไขใหเหมาะสม จึงนําไปตรวจสอบความเชื่อมั่น ไปทดลองใชกับลูกจางผูประกันตนในโรงงานแหงหนึ่งในจังหวัดมหาสารคาม จํานวน 30 คน และนําขอมูลมาวิเคราะหหาคาความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม โดยใชวิธีการหาคาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบราซ [7] Cronbach,s alpha coefficient)ไดคาความเชื่อมั่นเทากับ 0.905 วิเคราะหขอมูลโดยใชคอมพิวเตอรใชโปรแกรมวิเคราะหทางสถิติสําเร็จรูป และสถิติที่ใชในการวิจัยไดแก สถิติเชิงพรรณนา


= 4.09 , S.D. = 0.74) หลีกเลี่ยงการไปคน

เดียวในที่สาธารณะที่เปลี่ยวมืด (



= 4.09 , S.D. = 0.75) และดูแล

ความสะอาดเรียบร้อยของสถานที่ทำางานและบ้านพักของตนเอง

(



= 3.99 , S.D. = 0.90) มีระดับการปฏิบัติในส่วนที่น้อยเรียงตาม

ลำาดบัคอื การสบูบหุรีใ่นสถานทีท่ีส่ถานประกอบการหรอืโรงงานจดัไว้

ให้เฉพาะ (



= 2.30 , S.D. = 1.54) การรวมกลุ่มหรือชมรมในการ

ลด ละ เลิก อบายมุขในสถานประกอบการหรือโรงงานของท่าน (



= 2.44 , S.D. = 1.31) การชอบรบัประทานอาหารเนือ้สกุๆ ดบิๆ และ

ส้มเนื้อดิบ (



= 2.59 , S.D. = 1.77) การออกกำาลังกายในสถาน

ที่ที่โรงงานจัดเตรียมให้ (



= 2.62 , S.D. = 1.33) ใช้เวลาว่างไป

ทำาบญุทีว่ดัหรอืนัง่สมาธติามทีท่า่นมโีอกาส (



= 2.88 , S.D. = 1.09)

และ ออกกำาลังกายอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วันๆละ 30 นาทีอย่างต่อ

เนื่อง (



= 3.02 , S.D. = 1.11) ข้อที่เป็นปัญหาจะเป็นพฤติกรรม

ด้านโภชนาการ ด้านการออกกำาลังกาย ด้านการหลีกเลี่ยงพึ่งพาสาร

เสพติด ทั้งนี้เพราะว่าลูกจ้างให้ความสำาคัญเกี่ยวกับการส่งเสริมสุข

ภาพตนเองในด้านนี้น้อยมาก เนื่องจากสภาพร่างกายของลูกจ้าง

ผูป้ระกนัตนยงัมคีวามสมบรูณแ์ขง็แรงทำาใหร้า่งกายสามารถรบัภาระ

จากปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพเหล่านี้ได้ จะเห็นว่าแนวทางการดำาเนิน

งานสร้างเสริมสุขภาพตามกฎบัตรออตตาวาขององค์การอนามัยโลก

จะยังใช้ไม่ได้ดีกับโรงงานอุตสาหกรรมไม่ว่าจะเป็นการสร้างนโยบาย

สาธารณะเพื่อสุขภาพ การสร้างสภาพแวดล้อมของโรงงานให้เอื้อต่อ

การสร้างเสริมสุขภาพ การเพิ่มขีดความสามารถในการสร้างเสริมสุข

ภาพ การสร้างทักษะส่วนบุคคลในการสร้างเสริมสุขภาพ โดยเน้น

หลกักจิกรรมการหลกีเหลีย่งการดืม่สรุาและการสบูบหุรี ่และพยายาม

ส่งเสริมให้ลูกจ้างได้มีการออกกำาลังกายตามเกณฑ์ที่กำาหนดไว้

ส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการควบคุมด้านอาหาร และสร้างจิตสำานึก

การดูแลสุขภาพของตนเอง นอกจากนี้ผู้วิจัยได้ไปพบเห็นโรงงาน

แห่งหนึ่งย่านท่าพระที่นำาเอาแนวคิดการสร้างเสริมสุขภาพไปใช้ใน

โรงงานอย่างเคร่งครัดกำาหนดนโยบายโรงงานสร้างเสริมสุขภาพที่

86


ชัดเจน จัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการสร้างเสริมสุขภาพโดยจัดเป็น

เขตปลอดบหุรี ่เขตปลอดแอลกอฮอล ์เขตความปลอดภยั มมีาตรการ

บังคับใช้อย่างชัดเจนจะทำาให้เกิดแรงจูงใจกับลูกจ้างผู้ประกันตน

ในการร่วมพัฒนาโรงงานสร้างเสริมสุขภาพ และมีการปฏิบัติที่เป็น

รปูธรรม ถา้โรงงานอืน่ๆ นำาไปเปน็แนวทางจะทำาใหเ้กดิผลดตีอ่ลกูจา้ง

ผูป้ระกนัตน เกดิผลดตีอ่โรงงาน สอดรบักบันโยบายแรงงานปลอดภยั

และสขุภาพดขีองกระทรวงแรงงานไดเ้ปน็อยา่งด ี จะตอ้งมกีารตดิตาม

และให้คำาแนะนำาตามนโยบายแรงงานปลอดภัยและสุขภาพดีอย่าง

ต่อเนื่องและอย่างจริงจังต่อไป สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลที่

ต้องการพัฒนาคนและสังคมที่มีคุณภาพ โดยเน้นความมั่นคงของ

ชีวิต และทรัพย์สินให้แรงงานทำางานในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย

และมีสุขภาพอนามัยที่ดี เป็นสังคมแห่งการพัฒนาองค์ความรู้ด้าน

ความปลอดภยั อาชวีอนามยัและสภาพแวดลอ้มในการทำางาน ดงันัน้

ควรใหโ้รงงานและคนงานรวมกลุม่กนัเปน็เครอืขา่ยเพือ่สรา้งจติสำานกึ

และสร้างองค์ความรู้ มีวัฒนธรรมความปลอดภัยในการทำางาน มีการ

ส่งเสริมกิจกรรมการพัฒนาสุขภาพกาย จิต และสังคมให้เอื้อต่อการ

มีสุขภาพที่ดี สภาพการทำางานไม่เอื้อต่อการรวมกลุ่มกันในการทำา

กิจกรรมการสร้างเสริมสุขภาพในโรงงานอุตสาหกรรม ทั้งนี้เพราะว่า

ผูป้ระกอบการมรีะบบการสง่เสรมิสภาพการทำางานทีป่ลอดภยั จะเหน็

ได้จากการเกิดอุบัติเหตุจากการทำางานอยู่ในระดับน้อยมาก มีเพียง

ร้อยละ 1.5 จึงให้ความสำาคัญในเรื่องนี้น้อยมาก

และลูกจ้างส่วนใหญ่สุขภาพสมบูรณ์แข็งแรง ไม่เคยเจ็บ

ป่วยเข้ารับการรักษาพยาบาล ร้อยละ 70.8 ไม่เคยเจ็บป่วย ร้อยละ

40.8 และ เคยเจ็บป่วย ร้อยละ 59.2 ส่วนใหญ่จะเจ็บป่วยด้วยอาการ

ที่ไม่รุนแรงเช่น ไข้หวัด ร้อยละ 23.8 และโรคกระเพาะ ร้อยละ 8.5

เมือ่รกัษาพยาบาลตามอาการจะหายจากการเจบ็ปว่ย ซึง่การเจบ็ปว่ย

เหลา่นีจ้ะเปน็การเจบ็ปว่ยตามฤดกูาลและการมพีฤตกิรรมการบรโิภค

ที่ไม่เหมาะสมอาจจะเกิดจาก การรับประทานอาหารไม่เป็นเวลา รับ

ประทานอาหารทีม่รีสจดัหรอืเกดิจากการดืม่เครือ่งดืม่ทีม่แีอลกอฮอล ์

การพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ เนื่องจากบางครั้งลูกจ้างผู้ประกันตนจะ

ทุ่มเทการทำางานเป็นระยะเวลานาน ในแต่ละวันเพราะมีแรงจูงใจคือ

รายได้จากการทำางาน ทำาให้ไม่สนใจสุขภาพของตนเอง เมื่อเสร็จจาก

การทำางานแล้วจะเร่งรีบกลับบ้านเพื่อดูแลครอบครัว จึงข้อเสนอแนะ

ใหโ้รงงานใหค้วามสำาคญัของการสรา้งเสรมิสขุภาพโดยเฉพาะสง่เสรมิ

ให้ลูกจ้างมีพฤติกรรมที่เหมาะสมเกี่ยวกับแบบแผนการดำาเนินชีวิต

การทำางานและการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับสังคม ควรมีการสร้าง

และพฒันาเครอืขา่ยการสรา้งเสรมิสขุภาพในโรงงานขึน้เพือ่สรา้งแรง

จูงใจให้กับลูกจ้างและสร้างการมีส่วนร่วมในการสร้างเสริมสุขภาพใน

โรงงานอตุสาหกรรม โดยเริม่จากการมสีว่นรว่มแบบเปน็ไปเอง การมี

ส่วนร่วมแบบบังคับ และการมีส่วนร่วมแบบชักนำาโดยส่งเสริมให้เกิด

การมสีว่นรว่มของลกูจา้ง บนพืน้ฐานความสามารถทีจ่ะพฒันาตนเอง

สรา้งโอกาสและพฒันายดึหลกัการรวมกลุม่ โดยยดึปรชัญาพืน้ฐานใน

การพฒันาทีส่ง่เสรมิการมสีว่นรว่มของลกูจา้ง จะตอ้งสรา้งอยูบ่นฐาน

อันมั่นคงแห่งศรัทธาในตัวของลูกจ้าง มีความเชื่อมั่นในคุณค่าและ

ศักยภาพของมนุษย์ บุคคลแต่ละคนมีความสำาคัญ มีความสามารถ มี

โอกาส มีพลังที่จะสรรค์สร้างความคิดริเริ่ม ความคิดใหม่ๆ พลังความ

สามารถเหล่านี้สามารถเจริญเติบโตและนำาออกมาใช้ได้ถ้าได้รับการ

พัฒนา[10] จึงเสนอแนะให้ลูกจ้างรวมกันสร้างเครือข่ายการสร้างเสริม

สขุภาพในโรงงานผลกัดนันโยบายแรงงานปลอดภยัและสขุภาพดโีดย

การรบัรูม้มุมองรว่มกนั การมวีสิยัทศันร์ว่ม สรา้งความสนใจรว่ม สรา้ง

การมสีว่นรว่ม และเชือ่มโยงกนัโดยสรา้งกระบวนการเรยีนรูร้ว่มกนั[11]

6.ข้อเสนอแนะ ข้อเสนอแนะที่ได้จากการวิจัย

1. ผู้ประกอบการนำาเอาผลการวิจัยไปใช้ในการกำาหนด

แนวทางการสร้างเสริมสุขภาพให้กับลูกจ้างโดยการสร้างนโยบาย

สาธารณะเพื่อสุขภาพ การสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการสร้าง

เสริมสุขภาพ การเพิ่มขีดความสามารถและทักษะส่วนบุคคลในการ

สร้างเสริมสุขภาพที่เหมาะสม และนำาเอาผลการวิจัยไปส่งเสริมให้

ลกูจา้งมกีารสรา้งเสรมิสขุภาพใน ดา้นการหลกีเลีย่งพึง่พาสารเสพตดิ

ด้านโภชนาการ ด้านการออกกำาลังกาย และด้านอารมณ์ โดยการจัด

มุมความรู้ด้านสุขภาพ ลานออกกำาลังกาย กลุ่ม/ชมรมปลอดยาเสพ

ติด หรือกลุ่มฝึกสมาธิขึ้น

2. ลูกจ้างผู้จะต้องให้ความสำาคัญและเห็นคุณค่าของ

สุขภาพให้มากโดยส่งเสริมให้ตรวจสุขภาพประจำาปี การส่งเสริมให้มี

เวลาผอ่นคลายในการทำางาน และการจดัอาหารทีม่คีณุคา่ รวมทัง้การ

ลด ละ เลิกสิ่งเสพติดต่างๆ ให้หมดไปจากชีวิตจะนำาไปสู่ครอบครัวที่

อบอุ่นต่อไป

3. สำานักงานประกันสังคม นำาผลการวิจัยไปเร่งรัดให้

โรงงานมีกิจกรรม แผนงาน/โครงการสร้างเสริมสุขภาพในโรงงาน

โดยให้โรงงานได้จัดเตรียมสถานที่ จัดเตรียมอุปกรณ์สนับสนุน ควร

จัดเวลาให้ลูกจ้างได้มีการผ่อนคลายในการทำางานเป็นระยะ และมี

มาตรการที่ชัดเจนให้กับโรงงานในการผลักดันนโยบายสร้างเสริมสุข

ภาพเพื่อให้ลูกจ้างปลอดภัยและมีสุขภาพดี

4. โรงพยาบาลที่มีโรงงานตั้งอยู่ใกล้เคียงจะต้องเตรียม

ความพร้อมด้านต่างๆ เช่น สถานที่ บุคลากร และอื่นๆ เพื่อรองรับ

การไปใช้บริการของลูกจ้าง

ข้อเสนอแนะในการวิจัยครั้งต่อไป

1. ควรศึกษาผลกระทบด้านสุขภาพหรือการประเมิน

สภาวะสุขภาพของลูกจ้างในโรงงานประเภทต่างๆ ตลอดจนสาเหตุ

ที่ทำาให้เกิดการเจ็บป่วย

2. ควรศึกษาเวลาที่เหมาะสมในการทำางานและเวลาที่

ใช้ในการผ่อนคลายในการส่งเสริมสุขภาพของลูกจ้างผู้ประกันตนที่

เหมาะสม

7.กิตติกรรมประกาศ ขอขอบคุณกองทุนเงินทดแทน สำานักงานประกันสังคม

กระทรวงแรงงาน ที่ให้การสนับสนุนทุนการวิจัยนี้

87


8.เอกสารอ้างอิง[1] กระทรวงสาธารณสุข. (2547). สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2546.

กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์องค์การขนส่งสินค้าและพัสดุภัณฑ์.

[2] กระทรวงแรงงาน. (2546). รายงานผลการสัมมนาเรื่อง

เหลียวหลังแลหน้านโยบายการบริหารแรงงาน, กรุงเทพฯ :

บริษัท บพิธการพิมพ์ จำากัด.

[3] บุญยงค์ เวชมณีศรี. รายงานผลการสัมมนาเรื่อง เหลียวหลัง

แลหน้านโยบายการบริหารแรงงาน, กรุงเทพฯ : บริษัท บพิธ

การพิมพ์ จำากัด, 2546.

[4] กระทรวงแรงงาน. (2551). รายงานจำานวนการประสบอันตราย

หรือการเจ็บป่วยเ ปี 2551, นนทบุรี : สำานักงานประกันสังคม.

[5] อุไรวรรณ เทียนทอง. (2551). ข่าวหน้า 1 ตั้งเป้าลดอัตรา

อันตรายจากการทำางาน ร้อยละ 2. หนังสือพิมพ์เสียงใต้รายวัน.

ฉบับ วันที่ 10 พฤษภาคม 2551 htpp://www.siangtai.com

วันที่ 28 กรกฎาคม 2551

[6] กองทุนเงินทดแทน. (2552). ผู้ประกันตนที่ขึ้นทะเบียนเป็น

ผู้ประกันตนภาคบังคับ (มาตรา 33), กรุงเทพฯ : กองเงินสมทบ

สำานักงานประกันสังคม.

[7] ล้วน สายยศ และ อังคณา สายยศ.(2539). เทคนิคการวัดผล

การเรียนรู้, กรุงเทพฯ : วิริยาสาส์น.

[8] กระทรวงแรงงาน. (2551). นโยบายแรงงานปลอดภัยและ

สุขภาพดี. กรุงเทพฯ : กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน.

[9] กาญจนา สุรวรางกุล. (2549). การพัฒนารูปแบบการส่งเสริม

สุขภาพจิตบุคคลในสถานประกอบการฯ, กรุงเทพฯ :

คณะพยาบาลศาสตร์.

[10] WHO. (1986). Ottawa Charter for Health Promotion an

International Conference on Health Promotion. Ontario.

Canada.

[11] เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์. (2543). การจัดการเครือข่าย :

กลยทุธส์ำาคญัสูค่วามสำาเรจ็ของการปฏริปูการศกึษา. กรงุเทพฯ

: ซัสเซสมีเดีย.

: กรณีศึกษาโรงงานในจังหวัดขอนแก่น...

Documents