บทท 6

นนทนาการในโรงเรยน โรงเรยนเปนสวนหนงของสงคมทมหนาทจดการศกษาใหเดกและเยาวชนอยางเปนระบบเพอให

เดกและเยาวชนไดมโอกาสศกษาเลาเรยนตามอตภาพของบคคลทพงจะกระท าได นอกจากความรทาง

วชาการแลว ทางโรงเรยนควรจะมการจดกจกรรมนนทนาการเพอพฒนาจตใจนกเรยนใหมคณธรรม

จรยธรรม สามารถปรบตวใหเขากบสงคมไดเปนอยางด และเพอใหเยาวชนเขาใจการเจรญเตบโตทงดาน

รางกาย อารมณ สงคมศกษาและเพอใหเขามโอกาสสามารถประกอบอาชพและเปนพลเมองทดของ

ประเทศชาตตอไป

การจดนนทนาการในโรงเรยน

การจดโปรแกรมนนทนาการในโรงเรยน จงเปนสงจ าเปนและส าคญทจะชวยสงเสรมพฒนา

ลกษณะนสยพงประสงคของเดกและเยาวชนชวยใหเขาเหลานนไดมโอกาสเขาใจ มความรกและซาบซงกบ

กจกรรมยามวาง รจกใชเวลาใหเกดประโยชนโดยการเขารวมกจกรรมนนทนาการอยางมจดมงหมาย

สงเสรมการสรางลกษณะนสยและความเปนพลเมองทดในอนาคตในปจจบนวชานนทนาการไมไดบรรจใน

หลกสตรการเรยนการสอนในระดบประถมและมธยมศกษา แตไดมวชาตางๆทเรยกวากจกรรมลกษณะ

สรางนสยซงเปนกจกรรมนนทนาการทงสนโดยอยในรปวชาดนตรศกษา ศลปศกษา หตถศกษา และพล

ศกษา กจกรรมนนทนาการสามารถจดไดโดยคณะกรรมการบรหารของโรงเรยนในรปแบบลกษณะตางๆท

โรงเรยนสามารถสรางเสรมประสบการณตรง เพอใหเกดอารมณสข ทงสนกสนานและความสข สงบแด

ผ เขารวม

ตวอยางกจกรรมทโรงเรยนจดโครงการนนทนาการส าหรบนกเรยน

1.กฬาส หรอวนกฬาโอลมปกเกมส สงเสรมความรก และเขาใจกฬา

2. มหกรรมสงเสรมกฬาเพอสขภาพ และสมรรถภาพ

3. เทศกาลครสมาสต ปใหม ตรษจน สงกรานต สงเสรมความเขาใจอนด วถชวต วฒนธรรม

ประเพณของชมชนและสงคม

4. เทศกาลแหงความรก วนคร วนเดก วนแม สงเสรมคณธรรม

5. วนอาสาพฒนาชมชน เชน วด โรงเรยน ศาลา สงเสรมคณคา การใหและการรบ การบรการ

เพอตอบสนองเพอนมนษย

6. นทรรศการ เทศกาลดนตรประเภทตางๆท าใหเกดการเรยนรและซาบซง

7. การประกวดศลปะ การฝมอและงานหตถกรรมของนกเรยน สงเสรมความคดสรางสรรคทด

8.นนทนาการทางสงคม เชน งานแสดงของโรงเรยนงานปกนก การแสดงละคร การเตนร า

สงเสรมมนษยสมพนธและการเรยนร

9. กจกรรมนนทนาการกลางแจง/นอกเมอง เชน การอยคายพกแรม กจกรรมลกเสอ เนตรนาร

ยวกาชาด ซงผสมผสานกจกรรมอน เชน เดนทางไกล แคมปไฟ ไตเขา ศกษาธรรมชาต

อนรกษธรรมชาต การศลปหตถกรรม ดนตร ละคร เตนร า การสงคมในกลมตางๆ

10. กจกรรมทศนศกษาและทองเทยว ชวยสงเสรมประสบการณใหม การเรยนรในชวตความ

เปนอยของชมชน ชนบท ธรรมชาตหรอหนวยงาน สถานททศกษาได

11. กจกรรมพฒนาคณธรรมและจรยธรรม เชน ฟงเทศน ฟงธรรม ไหวพระสวดมนตร

12. กจกรรมเสรมในหองเรยน เชน วชาภาษาไทย – แตงกลอน เขยนเรยงความ วชา

ภาษาองกฤษ – เลนเกมCrossword วชาคณตศาสตร – คณตคดเรว เปนตน

การจดนนทนาการในโรงเรยนคอ การจดกจกรรมเสรมสรางประสบการณและลกษณะนสยทพง

ประสงคในรปแบบตางๆเพอสนองความตองการของเดกนกเรยนหรอเพอชดเชยใหแกเดกนกเรยนทงใน

ดานการออกก าลงกาย และเพอความสนกสนานราเรงนอกเวลาเรยน หรอเปนกจกรรมพเศษ

นกเรยนแตละคนจะประสบความส าเรจ หรอมความเจรญเตบโต พฒนาทางกายและจตใจไดมาก

นอย หรอรวดเรวตางกนขนอยกบนกเรยนไดมโอกาสเขารวมกจกรรมในเวลาวางใหเปนประโยชน เพราะ

นกเรยนทเขารวมกจกรรมเวลาวาง สามารถทจะคนพบสงทเขาตองการ และความถนดตามธรรมชาตของ

ตวเขาเองไดเปนอยางด ท าใหเขาสามารถพฒนาตวเองไปในแนวทางทเหมาะสมและ เปนการสงเสรม

สขภาพทางดานรางกายและจตใจ

วตถประสงคในการจดนนทนาการในโรงเรยน

1.ความร ใหนกเรยนมความรดานนนทนาการเพอใหน าความรนไปใชเวลาวางใหเกดประโยชนและ

พฒนาลกษณะนสยทพงประสงค

2.ทกษะ ใหนกเรยนมทกษะในกจกรรมเสรมสรางลกษณะนสย เพอจะไดน าไปใชใหเกดประโยชน

ในยามวาง

3.ทศนคต สงเสรมใหนกเรยนมทศนคตทดในการใชเวลาวางใหเกดประโยชน

4.พฤตกรรม ใหนกเรยนไดเปลยนพฤตกรรมทไมดงามใหเปนพฤตกรรมตางๆไปในทางทดงาม

คณคาและประโยชนนนทนาการส าหรบนกเรยน

นนทนาการในโรงเรยนมบทบาทส าคญตอการพฒนาเดกและเยาวชนกอใหเกดการพฒนา

ทางดานการเจรญเตบโตซงเมอนกเรยนเขารวมกจกรรมแลวจะกอใหเกดคณคาและประโยชนดงน

1. เพอสงเสรมความเปนประชาธปไตยและฝกความเปนพลเมองดของชาต

2.เพอใหเดกรจกระเบยบวนยและหนาทรบผดชอบ

3.เพอใหมความรวมมอประสานงานในกลมทมความสนใจรวมกน

4.เพอใหนกเรยนไดพบความสามารถพเศษ ความถนดและความสนใจของตนเองไดฝกฝนและ

พฒนาความสามารถใหดยงขนไป

5.เพอกอใหเกดวนยทด สงเสรมใหนกเรยนเคารพกฎขอบงคบตางๆในสงคมทตนอยและวางตนได

ดในสงคม

6.เพอใหนกเรยนมความสามคคในหมคณะ รกโรงเรยน หยงในเกยรตของโรงเรยนและมขวญด

7.เปนการสงเสรมทกษะตางๆเชน ทกษะในการเปนผน า การท างานรวมกน มความคดรเรม

สรางสรรคและเกดความสนกสนานในงานทตนเองสนใจ

8.เพอสรางความสมพนธอนดระหวางคร กบนกเรยนและนกเรยนกบนกเรยนเอง

9.สงเสรมพฒนาการดานบคลกภาพ มความรบผดชอบและรจกเคารพผ อน

10.เพอชวยใหหลกสตรสมบรณยงขน ชวยใหบรรลวตถประสงคทางการศกษาอยางแทจรง

11.เพอชวยสงเสรมการเรยนวชาตางๆในหลกสตรของนกเรยนใหดขน

12.ชวยใหนกเรยนไดใชเวลาวางอยางมประโยชนและมประสทธภาพ

คณลกษณะของกจกรรม

1.นกเรยนเขารวมกจกรรมตามความสมครใจ มเสรภาพในการรวมกจกรรมทตนจะรวม

2. ไดรบความเหนชอบตามอ านาจหนาทของโรงเรยน (ขอนเปนปญหาส าคญในโรงเรยนไทย

สาเหต จากผบรหารและนกเรยนไมเขาใจในเรองน)

3.ไมมหนวยกจหรอคะแนนวชา

4.ใหความเสมอภาคและยตธรรมตอนกเรยนอยางเหมาะสมตามความสามารถความถนดความ

สนใจ และก าลงทางดานเศรษฐกจของนกเรยน

ความจ าเปนทตองจดกจกรรมนนทนาการของนกเรยน

สรปความจ าเปนและจดมงหมายของนนทนาการ พฒนาการนกเรยน โดยแบงออกเปน 5 ดานดงน

1. ความตองการทางดานจตวทยา

- ตองการการยอมรบของเพอนรวมรน

- ตองการเปนสมาชกของกลม

- ปลดเปลอง ความเหงาและเดยวดาย

-ตองการเพอนทมจดสนใจอนเดยวกน

-ตองการใหตนเองเกดความส าคญในหมเพอน

-ตองการการทดแทนในสงทตนเองขาด เชน การเรยนไมเกงโดยหนมาเอาดทางดานกฬา

-การรจกท างานเปนทม ชวยสอนความเปนประชาธปไตยและสรางความรวมมอ

-ตองการความรก โดยเฉพาะเดกทพอและแมไมมเวลาให

-ตองการความส าเรจ ซงอาจเกดขนในบางประเภทของกจกรรม

-ตองการการยกยองชมเชย

-ตองการความปลอดภย

- ตองการฝกทกษะและการไดรบความรในสภาวะแวดลอมทมความเปนมตรและกนเองการ

ชวยเหลอกนทางวชาการบรรยากาศไมเหมอนการสอบหรอรบค าดวาในหองความคดจะ

ออกมาอยางอสระ

2. ดงเอาความสนใจความกระตอรอรนของเดกใหปรากฏออกมา

กจกรรมของนกเรยนถาหากวางแผนและด าเนนการใหดแลวจะน านกเรยนไปสเปาหมายหลาย

อยาง ถงแมบางอยางจะเหนผลส าเรจงายหรอบางอยางจะเหนผลไดชา แตจะตองมเปาหมายทแทจรงท

เดกสามารถจะบรรลได เชน การมสภานกเรยน จะท าใหเดกเรยนธรรมนญปกครองกนเอง มการหาเสยง

เลอกตง มการแตงตงผด ารงต าแหนงตางๆในส านกงานและการเขาพบกบผบรหารเพอปรกษา อภปราย

ปญหาของโรงเรยน

ตวอยางอกประการหนงทพอจะมองเหนเดนชด เดกคนหนงรสกวาตวเองเรยนไมเกงจงคดอยากจะ

ออกจากโรงเรยนแตเขาไดรบเลอกใหเปนนกกฬาและกรฑา เดกคนนไมทราบมากอนวาเขามความสามารถ

ในทจะเปนแชมปในการวงแขง แตรตนเองวาตนเองสามารถวงไดเรวเขาประสบความส าเรจในการวงแขง

และเปนวรบรษส าหรบเพอนๆเขาจงไมลาออก และเปนทนาสงเกตวาเมอเขาเปนทยอมรบของเพอนเขาก

ปรบปรงตวทางดานการเรยนดขนและไมลาออก เดกบางคนถกเพอนชวนไปสนกสนานทางอนซงไมเปน

ประโยชนแตเขารสกวาจะตองไปเขารวมกจกรรมทางชมนมทเขารบผดชอบ จงปฏเสธเพอนเพราะเหน

ความส าคญของชมนมมากกวา เปนตน

กจกรรมของนกเรยนหลายประเภททจะดงเอาความสนใจ ความสามารถพเศษและความ

กระตอรอรนออกมาใหเหนชด เชน กจกรรมทางหนงสอพมพ วารสาร จดนทรรศการ ศลปะ วาดเขยน

กจกรรมทมกรประกวดแขงขนตางๆถงแมบางครงความเฉยบแหลมจะไมปรากฏออกมาแตความตงใจและ

กระตอรอรนจะเหนไดอยางเดนชด

กจกรรมพเศษตางๆจะมคณสมบตพอทจะท าใหเดกแสดงความกระตอรอรนออกมา ดงน

1. ตองมอสระในการเลอกทจะท า ไมควรมการบงคบใหท าเพราะกจกรรมเหลานไมใชการศกษาใน

ชนเรยน เดกจะท าโดยความสมครใจ

2. ในการท ากจกรรม เดกทไมตอบสนองตอกจกรรม ควรไดรบการชวยเหลอเพอใหเดกตระหนกถง

ความส าคญของความรบผดชอบตอกจกรรมเชนกจกรรมในมหาวทยาลยทท าใหนสตเขาถงกจกรรมและ

เปนผจดท ากจกรรมขนเพอนสรางจตส านกใหกบนสตและปลกฝงความรบผดชอบ

3.ใชเวลาวางใหมคณคาและเกดประโยชน

กจกรรมของนกเรยนจะท าใหนกเรยนรถงการใชเวลาอยางมคณคาและเกดประโยชนตอตนเอง

และสวนรวม ดงจะเหนจากเปาหมายทเกดขน คอ

1.ไมตงตนเปนผตอตานสงคมหรอประพฤตผดตอสงคม เมอเดกมกจกรรมทเขาสนใจอยในหม

เพอนและการมผแนะน าทด นกเรยนจะเหนความส าคญและเหนประโยชน สรางความเขาใจและกอใหเกด

ประโยชน

2.นกเรยนจะไดพบกบผ ทมความสนใจในเรองเดยวกน เกดการสรางความสมพนธแลกเปลยน

ความคดเหนทดสรางกลมขนมาเพอตอบสนองความรและความตองการ

3.กจกรรมนกเรยนบางประเภท อาจท าใหเดกไดพบสงทมคาตอชวตในภายหลง เชน ความรกใน

ดนตร ท าใหเลนดนตร การสะสมแสตมป เหรยญสมยตางๆ การท าสวนครว เลยงกลวยไมเหลานจะท าให

ชวตในภายหลงสมบรณยงขน

4.กอใหเกดมตรภาพระหวางเดกดวยกน และระหวางเดกกบครใหแนนแฟนยงขน เดกทสนใจในสง

เดยวกนมกจะหาเวลาคยแลกเปลยนความคดเหนกน ซงเปนจดเรมตนของการพฒนามตรภาพ การทเดก

ไดรวมกนรบผดชอบชวยเหลอในกจกรรมทท าดวยกน จะท าใหเดกรกกนมากขน ถงแมจะออกจากโรงเรยน

ไปแลวกตาม กบครกเชนเดยวกน ความสมพนธในหองเรยนจะเกดขนยาก เพราะมความเครยดและเปน

ทางการ แตถาครเขารวมในกจกรรมบางอยางกบเดก ท าใหเดกมโอกาสคยสงสรรคกนแบบไมเปนทางการ

จะชวยท าใหเกดมตรภาพและความเขาใจซงกนและกนดขน ทงนกตองพงระวงบางประการทเกยวกบ

จรรยาบรรณ และวฒนธรรมบางอยางของไทยทเปนอปสรรคอยบาง

5.พฒนาความเปนผน ากจกรรมของนกเรยนซงอยนอกหลกสตรจะชวยพฒนาความเปนผน าของ

นกเรยนไดดกวาในชนเรยน ขอพงระวงมอยวาอาจารยหรอครทปรกษาทกคนจะตองระลกวาขณะทเขาไป

เกยวของกบกจกรรมนน ตนเองไมไดท าหนาทสอน ตองใหโอกาสเดกแสดงไมใชครแสดงเองเสยหมด เดก

ตองไดโอกาสน ากนเอง เดกมโอกาสเลอก และประกอบกจกรรมเพอฝกฝนตนเอง (ขอนสวนมากครซงเปนผ

มประสบการณสงกวามกไมคอยปลอยใหเดกท าเอง เพราะกลวความผดพลาด) ถาครเขาไปเกยวของมาก

เกนไป สภาพของกจกรรมกคงไมแตกตางจากการเรยนในชน ถาเดกไดท ากนเอง เดกจะรสกวาตนได

ท างานกบเพอนมากกวาการท าใหกบคร ซงครไมจ าเปนตองพฒนาอกแลวในดานน นอกจากเดกตองการ

ความชวยเหลอบางประการ ซงครกควรใหแตระวงอยาใหกระทบกระเทอนถงความเปนผน าของเดก

กจกรรมนนทนาการของกลมบคคลในแตละวย

-ระดบอนบาล (อาย 4-6 ป) กจกรรมนนทนาการทสามารถชวยพฒนาการทางดานรางกายไดเปน

อยางด คอ การฝกใหเดกไดใชสายตา และมอใหมความสมพนธกน โดยไมตองค านงถงความละเอยดออน

มากเกนไป

-ระดบประถมศกษาตอนตน (อาย 7-9 ป) การจดกจกรรมในชวงวยน ควรจะค านงถงการปรบ

ทกษะทางรางกาย ใหมความสอดคลองและความสมพนธกบการประกอบกจกรรมตางๆ

-ระดบประถมศกษาตอนปลาย (อาย 10-12 ป) กจกรรมทเหมาะสมในชวงน ควรจะเปนกจกรรม

เกยวกบการใชมอ และงานประเภทสรางสรรค เชน ศลปกรรม หตถกรรม ดนตร การวาดรป ระบายส และ

การสรางแบบจะลอง เปนตน เนองจากเดกวยนสามารถท างานไดประณตมากขน

-ระดบมธยมศกษาตอนตน (อาย 13-15 ป) กจกรรมนนทนาการทควรจะสงเสรมใหวยนคอ

กจกรรมการตอบสนองความอยากร อยากเหน และทาทายความสามารถ เพอเปนการกระตนใหเขาสนใจ

ตอการเขารวมกจกรรมไดงายขน ซงจะเปนการปลกฝงทศนคตทดตอกจกรรมนนทนาการ ทจะชวย

พฒนาการใหแกพวกเขาตอไป

-ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (อาย 16-18 ป) เนองจากชวงวยนจะมเวลาวางมาก ดงนน จงควร

เปนในเรองของการใชเวลาวางใหเกดประโยชน โดยจดกจกรรมนนทนาการใหมความหลากหลายรปแบบ

และสภาพแวดลอมโดยเฉพาะกจกรรมภายในครอบครว จะมความจ าเปนอยางยงในชวงวยน

สถานทและเครองอ านวยความสะดวกในการจดนนทนาการในโรงเรยน

1. สถานทกลางแจง

1.1 สนามเดกเลน 1.4 สวนหยอม

1.2 สนามกฬา 1.5 ปาของโรงเรยน

1.3สวนครว สวนดอกไม 1.6 สถานทแสดงกลางแจง

2. สถานทในรม

2.1 หองฝกกฬา และพลศกษา 2.6 หองดนตร

2.2 หองนนทนาการ 2.7 หองสมด

2.3 หองประชม และเวทแสดง 2.8 พพธภณฑในโรงเรยน

2.4 หองฝกฝมอ และหตถกรรม 2.9 โรงยมเนเซยม

2.5 หองศลปศกษา 2.10 หองออกก าลงกายและแอโรบค

3. อปกรณนนทนาการ

3.1 อปกรณกฬา 3.5 อปกรณศลปะ และหตถกรรม

3.2 อปกรณดนตร 3.6 อปกรณสนามเดกเลน

3.3 อปกรณละคร 3.7 อปกรณการเกษตร

3.4 อปกรณนนทนาการนอกเมอง

เวลาในการจดกจกรรมนนทนาการ

เวลาในการจดกจกรรมนนทนาการจะตองอยในชวงเวลาวางหรอชวงเวลาทเปนหยด ซงเวลาใน

การจดกจกรรมนนทนาการมดงตอไปน

1. ตอนเชากอนเขาเรยน

2. ตอนพกกลางวน

3. ตอนเยนหลงเลกเรยน

4. วนเสาร อาทตย

5. วนกฬา

6. วนหยดพเศษ เชน วนปใหม สงกรานต ลอยกระทง วนปดเทอม ฯลฯ

การจดนนทนาการในรปแบบ และชนดตางๆของชมนม

1. กจกรรมสงเสรม และพฒนาทกษะ

1. ชมนมกฬาและกรฑา 5. ชมนมศลปศกษา

2. ชมนมดนตร 6. ชมนมเกษตร

3. ชมนมละคร 7. ชมนมคอมพวเตอร

4. ชมนมสนทรพจน 8. ชมนมนกอาน และโตวาท

2. กจกรรมทสมพนธกบเนอหาวชาการ

1. ชมนมวทยาศาสตร 5. ชมนมกฬาเพอสขภาพ

2. ชมนมภาษาองกฤษ 6. ชมนมธรรมชาตศกษา

3. ชมนมสงคมศกษา 7. ชมนมอนรกษสงแวดลอม

4. ชมนมภาษาไทย 8. ชมนมนนทนาการ

3. ชมนมเพอการบรการ

1. ชมนมทศนาจร 6. ชมนมแอโรบคเพอสขภาพ

2. ชมนมหองสมด วรรณกรรม 7. ชมนมทศนศกษา

3. ชมนมอาสาพฒนา 8. ชมนมนนทนาการ

4. ชมนมรานคาของโรงเรยน

5. ชมนมการเชยร

คณะกรรมการด าเนนการกจกรรม และชมนม

1. ประธาน

2. รองประธาน

3. เลขานการ

4. เหรญญก

5. ปฏคม

6. กรรมการอนทเหนสมควร

7. อาจารยทปรกษ

บทบาทหนาทของผจดกจกรรมนนทนาการ

บทสรป

นนทนาการในโรงเรยนเปนกจกรรม หรอกระบวนการทสราง และพฒนาลกษณะนสยของเดก และ

เยาวชนในระบบการศกษา ใหเกดความเจรญเตบโตทางกาย อารมณ สงคม สตปญญา และจตใจ ผจด

กจกรรมนนทนาการ ไดแก คณะกรรมการบรหารของโรงเรยน นกเรยน กลม ชมนม ทมความสนใจรวมกน

ครผสอนประจ าวชา หรอการมอบอ านาจใหกลมอาชพผจด นนทนาการสงเสรมจดมงหมาย คณคา และ

ประโยชนแกนกเรยนนานาประการ สถานท และเครองอ านวยความสะดวกในโรงเรยนไดแก สถานท

กลางแจง ในรม และอปกรณทเกยวของ นกเรยนททความสนใจในรปแบบชมนม แบงออกได 3 ชนด ไดแก

ชมนมกจกรรมสงเสรมพฒนาทกษะ เนอหาวชาการ และเพอบรการ ซงการท างาน และการด าเนนการ

กจกรรม และชมนม สามารถกระท าไดเปนคณะกรรมการ ซงมหนาทบรหาร และด าเนนการใหบรรล

เปาหมายทวางไว นนทนาการชวยสงเสรมในคณคาในเรองของกจกรรม การมสวนรวม คณธรรมและ

ลกษณะสนยของเยาวชน ตลอดจนเปนการสรางคณคาในเรองของความสมดลและใชเวลาวางใหม

คณภาพและสมดลกบงาน นนทนาการชวยใหเยาวชนรจกการจดการเวลาพฒนาคณคาทางสงคมระบอบ

ประชาธปไตยและเปนประชากรของประเทศทมคณภาพในอนาคต

ตวอยางกจกรรม ผจดกจกรรม

การจดกฬาส กลมสาระการเรยนรพละศกษา

การประกวดแตงกลอน กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

การประกวดวาดภาพระบายส กลมสาระการเรยนรศลปะ

การแขงขนคณตคดเรว กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร

การแขงขนจรวดขวดน า กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ตวอยางภาพการจดกจกรรมนนทนาการในโรงเรยน

ตวอยางภาพการจดกจกรรมนนทนาการในโรงเรยน