عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

126
١ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﺸﻖ***** Theosophy of Love اﮐﺒﺮﺧﺎﻧﺠﺎﻧﯽ ﻋﻠﯽ اﺳﺘﺎد

Upload: alireza-behbahani

Post on 15-Apr-2017

165 views

Category:

Spiritual


111 download

TRANSCRIPT

Page 1: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١

عشق شناسی

*****

Theosophy of Love

استاد علی اکبرخانجانی

Page 2: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢

بسم اهللا الرحمن الرحیم

عشق شناسیعنوان کتاب :

مؤلف : استاد علی اکبر خانجانی

ه .ش 1388-1384تاریخ تألیف :

126تعداد صفحه:

Page 3: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣

فهرست مطالب

4..................................................................................راز مگوي عشق-1 73....................................................................................عشق عرفانی-2 98.....................................................................................عشق شناسی-3

Page 4: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤

راز مگوي عشق

Page 5: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥

مقدمه

و زم��������������ان زم��������������ین خ��������������داي بن��������������ام آفری�����������د ج�����������ان ك�����������ھ ھم�����������وئي بن�����������ام

را جھان��������د از ع��������دم جھ��������ان یك��������دم ب��������ھ خ��������ویش چ��������و خ��������ود را برافكن��������د از ذات

ب������ود و آم������د دو ت������ا بھ������ر دوس������ت یك������ي دوئ����������ي نباش����������د بج����������ز ای����������ن گن����������اھي عی�����������ان بگف�����������تم س�����������ر ع�����������الم ھم�����������ھ دو نباش����������د بج����������ز ب����������ین ھ����������م بی����������ان

و ھم�������������ان ھم�������������ین س�������������از زم یك�������������ي آفری�����������������د از آن و جھ�����������������نم بھش�����������������ت

قل�����������م ش�����������د سراس�����������ر بس�����������اط ع�����������دم ب������یش گش������ت دم������ي آم������د و ن������ي ك������م ن������ھ

نكوس��������ت گن��������اھش تم��������ام س��������ان ب��������دین ھ�������م نباش�������د ت�������وئي دوئ�������ي بج�������ز ای�������ن

بی�����������ان ك�����������رده ك�����������ھ ھم�����������وئي بن�����������امیک����������ی ھ����������م نی����������ابی بج����������ز ع����������ین دو

Page 6: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
Page 7: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧

ھا دروغگوین�د. س�ایھھ . ھم�اس�ت وجود بر عدمھ سای ھمان گوید. دروغمي وجود رسد دروغ ھ آستان بھ چون عدم ـ١

در انتخ��ابتردی��د انس��ان حاص��ل دروغ! خ��دایي از وج��ود، دع��وي نی��ازيبي ، دع��ويوجودنیس��ت ج��ز دع��وي و دروغ��يج�ود وو در اس�ت نیازمن�د وج�ود ی�افتن خواھ�د بگوی�د ك�ھنمي. ھركھاز وجود ی�افتن انسان وحشت ، حاصلوجود است

موج��ودي .انس��اناست گون��ھاین وج��ود ی��افتن مراح��ل آخ��رین ت��ا ب��ھ كن��د. و انس��انو ری��ا مي ،دروغم��ردد اس��ت ی��افتن دان�د ك�ھو ھن�وز نمي خ�ود م�ردد اس�ت وجود نداردو در وجود داش�تن كند كھمي احساس چون و و ریاكار استدروغگ

.یا نھ است وجود یافتھن��دارد زی��را وج��ود خ��ود را ب��اور دیگ��ري ،مش��كلج��ز این . انس��انتردی��د اس��ت ای��ن حاص��ل ايو فس��اد و فتن��ھ ھ��ر دروغ

و دارد باط�لو واقعی�ت اس�ت ح�ق ك�ھ می�زان ھم�ان ب�ھ و تردی�د و دروغ مشكل خود را. اینیتخدائ تواند كرد یعنينميوج�ود ن�دارد و ج�ز ای�ن و رازي راز اس�ت ! ای�ندروغینواقعی�ت ، ی�كاس�ت واقع�ي دروغ ی�ك . انس�اناست واقع خالف

ش�ود یعن�يتر ميتر ونھ�انش�ود مجھ�ولتر ميویاتر و عی�انبیشتر گ كھ ھرچھ . و ھر رازياسرار بشراست ھمنشأ ھم شود.رازتر مي

اند. سیاس�ي ھا ھ�معش�ق ھ اند و ھم�ھا عاشقانھسیاستھ . و ھممادر ھر سیاستي و بلكھ است سیاست ھمان عشق ـ٢

اھ�ل ش�وند یعن�يمي حكوم�ت د واھ�لآورنمي روي اجتماعي كالن ھايسیاست بھ جنسي ھا در عشقانسانترینو ناكامایث��ار دعوي اند یعن��يادعاھ��ا عاش��قانھ ھ ھم�� ح��ال و در ع��ین ادعاھاس��ت نتری،دروغعش��ق . ادع��ايجماع��ت ب��ھ عش��ق

عن�وان ب�ھ كنن�د. و عش�قمي خ�ود را ایث�ار ع�دمكنن�د یعنيرا ایث�ار مي وج�ود خ�ویش ه خ�ود درب�ار تردید كنند یعنيمي را تص�رف ت�اوجودش س�ازيرا ب�دھكار مي مقاب�ل و ط�رف كن�يخ�ود را ایث�ار مي عدم .یعنيھمین یعني سیاست ھ فنط

؟ھست ممكن تر از اینتر و رندانھمكارانھ ؟و آیا سیاستيھست غیر از این . آیا عشقيوجود شوي و صاحب كني ك�ھ است طبیعي . پساست وارونھ واقعیتي . وانسانھاست واقعیت سازينھوارو مذھب كھ كفر است مذھب ھمان این منجر ش��ود و دروغ��شو انتق��ام و جنای��ت و تھم��ت خیان��ت ب��ھ ھا جملگ��يسیاس��ت ھا یعن��يعش��قھاو غایتعش��ق ھ ھم��

و جھ�ان اجتم�اعي رن�دي عين�و یعن�ي اس�ت عش�ق نھ�ایي ، فرزند ومحص�ولسیاست كھ است واضح آشكار شود. پس .شمول

ان�د، نموده و بش�ریت م�ردم خ�ود را ف�داي ھس�تيكھ ش�ود؟ آنھ�ایيآشكار نمي سیاسي سیما از رھبران ترینآیا عاشقانھ و ب�ھ اس�ت ش�دهفاحشھ این�ك ك�ھ رود، عش�قيمطلق�ا از رو نم�ي ك�ھ ھاس�تدروغ رسواترینخود را! و این نیستي یعني

ترینمض��حك !؟ ای��نایث��ار اس��ت كم��ال كن��د. ای��نمي جنایتعش��ق از ف��رط و ب��ا افتخ��ار تم��ام خ��ود مفتخ��ر اس��ت فاحش��گي ھا.دروغ ترینھا و واقعيواقعیت ترین: دروغھاستمضحكھ ترینھا وتراژیكتراژدي

ب�اورش زودي و ب�ھ آوردم�ي روي و تواض�عو گذش�ت مھرباني چون فضائلي بھ از رسوایي ترس میزان بھ انسان ـ٣ ناگ�اه ب�ھ والتماسش بزدلي . یعنياست و عفو و كرامت و محبت و رحمت فضل صاحبانساني براستي شود كھمي ھم

ع�داوت ب�ھ جن�ون ش�ود و در ای�نمي ناكام قرار گیرد ولي وستایش مورد حرمت دارد كھ كند و توقعمي برتري دعوي ق�رار داده اورا م�ورد رحم�ت ك�ھ از كس�اني س�تاند یعن�يمي انتق�ام خ�ود ق�رار داده مورد رحمت كھ رسد و ازآنھایيمي

از ھ�ر كس�ي ذات�ا و ناخودآگ�اه . انسانبشر است ھعام گرایي اخالق جریان كل گیرد. اینمي بودند تا رسوا نشود انتقام موج��ودي ب��اال ب��ھ ازس��وي ام��ري ی��ك زی��را رح��م اس��ت را تحقی��ر ك��رده گی��رد زی��را ويمي كن��د انتق��ام رح��موي ب��ھ ك��ھ

Page 8: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨

و علن�ا او نم�وده س�تم وي بھ عمري كھ ھرگز از اربابي . انساناسترحمت حاصل و نفرتي . ھر كینھاست دستپاییناز خداون�د ھ�م ب�ھ نس�بت گی�رد. كف�ر و انكارانس�اننمي دل ب�ھ ايكین�ھ اس�ت ش�تھروا ندا رحمي وي و بھ را تحقیركرده

در ھ��ر ك��س . ب��ھب��اش نداش��تھ از وي ج��ز ع��داوت انتظ��اري ايك��ردهرحم ك��ھ كس��ي آن ، ب��ھ. پ��ساس��ت باب��ت ھم��ینھمان�ا . ض�داخالقخواھد گرف�ت از توانتقام تھایبدبختي حتما در اوج و او را رھانیدي نمودي رحمي اشبدبختيغایتب�رد. مي پناه اخالقبھ آن و تقویت حفظ و براي اشضداخالقي طبع داشتن بخاطر پنھان. انساناست اخالق ذاتي غایت ب�ار نش�اند و ب�ر تخ�ت نم�ود و نھایت�ا ب�ھ و حراس�ت را حف�ظ نفسش�رارت ت�وانمي ك�ھ اس�ت گرایياخالق ھبواسط فقط

و نھایت�ا ض�داخالق اس�ت ض�داخالقذات�ا در خدمت وانمود كرد. اخالق و اخالق حق را عین و آن مفتخر ساختسلطنت كفررا. سازد یعنيو مفتخر مي را محقق

آورد و رس�وایينم�ي يو ش�عر و ش�عور روم�آبي و عش�ق و م�ذھب اخالقی�ات نترسد ھرگز بھ از رسوایي كھ كسي ـ٤

، گشتھ واضحاشو نابودي نابود است ھمگان چشم در مقابل كھ است ، انسانيرسواشده . انسانعدم رسوا شدن یعني ھدر مرحل� گرای�ي معنویت كند. پسنمي روي معنویت نترسد ھرگزبھ دیگران نگاه خود در مقابل از عدم كھ كسي پس

ج�ز از انس�ان ب�راي وج�وديبگوییم ك�ھ. مگ�ر ایناس�ت وجودنم�ایي براي تالش بلكھ وجود یافتن برايتالش نھ نخست ب���ھ ھم���واره موج���ود مش���روطي چن���ین ھرحالب���ھ . ول���ياس���ت رابطھمحص���ول "وج���ود" نیس���ت ممك���ن دیگ���ران نگ���اه

.است عدم بھ ،محكومنگاھي ايلحظ�ھ انس�اني ! و چن�ینن�ابود ش�دن ،ھراساس�ت در ھ�راس اس�ت دیگ�ران وج�ود ف�رد مول�ود نگ�اه ك�ھ تا زماني ـ٥

نگردانن�د و او ران�ابود روي از وي ت�ا دیگ�ران و تظ�اھر اس�ت ، ری�ا، چاپلوس�يدروغ ندارد و مستمرا مجبوربھ ایمني يت�ا زم�ان . یعن�ياس�ت و ری�ا مص�ون ترس ) ازایننفس معرفت اھلباشد ( خودش مولود نگاه كھ انساني نسازند. فقط

اس�ت گ�و ون�اامنكن�د، ترس�و و دروغوجود مي احساس جامعھ و زیر چشم است اجتماعدر گرو موجودیتش انسان كھ .است اندر گرو آن داردزیرا وجودش نفرت از آنان است دیگران هدر یوز كھ میزان ھمان و بھ

وج�ود هدربار یقین : عدماست ناداني حاصل ناتواني. و ایناست ناتواني است نموده را اخالقي انسان كھ آنچھ پس ـ٦

مث��ل نیس�ت اجتم�اعي یعن�يدارد دیگ�ر اخالقي وج�ود خ�ود یق�ین هو درب�ار اس�ت یقین�ي وج�ودي ص�احبكھ! آنخویش�تن .كامل از عارفان رخيو ب و علي مسیح

و و... ب�ودن ، مھرب�انب�ودن ، معن�ويب�ودن دوس�ت، مردمب�ودن : اخالق�ينیس�ت كن�د ك�ھتظاھر مي چیزي بھ انسان ـ٧

.است بودنمائي براي ھاتالشاین ھ. ھم"بودن"نھایتا ای�ن ب�دون ب�ر خ�ود نمای�د ت�ا ببین�د ك�ھ نظريك�ھ د یاف�تتوان�مي مج�الي انس�ان رس�ید ت�ازه پای�ان ب�ھ نم�ایش كھ گاهو آن

. ھرچن�د ك�ھاس�ت دیگ�ران در چش�م وج�ود نم�ایي ب�راي ناكام تالش وجود حاصل واین است وجود داشتھ ھا ھمنمایش یابند.مي مجالي چنین ندرتھ بسیار ب

وج�ود چن�ین حاص�ل دارد و اصال عشق عشقدعوي (وجود در غیر) ھمواره است دیگران نگاه حاصل كھ وجوديـ ٨

ھم�واره عش�ق دلی�لھمین و تردید در وجود.ب�ھ است ھمانا تفسیر برزخ . عشقاست ، مردد وبرزخي، مذبذبايعاریھ

Page 9: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩

) از جن�وننفس�ھ باش�د (وج�ود ف�ي خ�ودش ب�ھ انس�ان نگ�اه حاص�لكھ وج�ودي .وليو غی�ر پرس�تي است "غیر"تفسیر در زی�ر اس�ت ش�ده خل�ق یعنياس�ت واقع�ا اخالق�ي انس�اني بیند. چنینو جز خدا نمي رسیده یقین و بھ استرستھ عشق .خودش نگاه

و وج�ود : وج�ود خ�وديوجود اس�ت دو نوع حاصل. كھخودي بي و اخالق خودي : اخالقداریم اخالق دو نوع پس ـ٩زج�ر و ھ�م بایس�تيو اخالق ھمانا مھر است ھستي ! اخالقو بایستي ھستي :نمایشي واخالق واقعي : اخالقخوديبي

.بر عشق ھم بایستيو اخالق استوار است بر معرفت ھستي . اخالقزور است در آت�ش ان�د و م�ابقي بھش�ت اھ�ل بر.عارف�ان ریاك�ار، زورگ�و، س�تمگرو س�تم اش�قند یعن�يع م�ردم ، مابقيجز عارفان

. ول�ياس�توج�ود یافتن ب�ھ ع�دم ھمان�ا عش�ق عش�ق . یعن�ياس�ت آت�ش در این مردمھاينعره ، صداياند و عشقدوزخ باشد.مي خودشناسي غایت كھ است خویشتن خدا درھمانا یافتن و وجود یافتگي است وجود یافتگي حاصل معرفت

نی�ز و جاھ�ل ع�ارف . تف�اوتدوزخ اس�یر آت�شیعني اس�ت آخ�ر اس�یر عش�ق تا بھ نیست خودشناسي اھل كھ كسي ـ١٠

وج�ود دیدنچش�م . یعن�يوج�ود خویش�تن وج�ود، ب�ھ ب�ھ : بخی�لتوز و بخی�ل عاشقند و كینھدوزخ اھل ھ. ھماست ھمین(كف�ر) معن�ا و . چ�وناس�ت عشق كافر. كفر ھمان عاشقانھ عاشقند و ھم كافران ھ كفر، ھم یعني را ندارد و این خود! گوین��د: م��ا عاش��قیممي"م��ا كافریم"بگوین��د ك��ھاین ج��اي ھا ب��ھباش��د ل��ذا انس��انو رس��وا مي مط��رود وزش��ت ايواژه

.كفر است ھ مستعار و ھنرمندان نام "شقع"

ت��ا بش��ر اس��ت در دس��ت ابل��یس ك��االي باش��د وقدرتمن��دتریننی��ز مي "دروغ" ھ مس��تعار و ھنرمندان�� ن��ام "عش��ق" ـ��١١ نیاز گردد.وجود بیاید و از غیر بي خدا و صاحب ھ خود راخلیف انسان نگذارد كھ

غی�ر نس�بت وج�ود خ�ود را ب�ھ كن�د یعن�يمي عش�قوج�ود بكن�د دعوي ع�دم ب�ھ خ�ود را م�تھم كھاین جاي بھ انسان ـ١٢ ت�رینبزرگ محص�ول"عشق" شود. پسغیر مي بھ عشق با ادعاو احساس مترادف تنانكار وجودخویش دھد. یعنيمي

.است وجود خویشتن تكذیب و آن ھاستدروغ

اس�ت در انس�ان عش�ق احس�اس القاي دارد و آنانسان ه در بار رسالت یك و فقط فقط ابلیس كھ است حواض پس ـ١٣و است ابلیس ھادشمنتن نفس معرفت دلیل ھمین و بھ است با وجود انسان ھمانا دشمنيبا انسان ابلیس و لذا دشمني

.است عشق نامش كھ و كفر و عذابي ازدروغ نجات ھا راه. و تنابلیس علیھ انسان ھ تنھا حرب

ك�ھ مان�د. آنچ�ھنمي در دوزخ اينگ�ذاردھرگز لحظ�ھ "عش�ق"و انكار خود را كفر و خودفریبي این نام اگر انسان ـ١٤ ه . واژس�تا "عش�ق"ه كن�د واژافتخ�ار مي قاب�ل و حت�يس�ازد مي تحم�ل پذیر و قاب�لامكانانس�ان را ب�راي دوزخ عذاب .است با شیاطینو ھمنشیني استقرار و افتخار در دوزخ ه ھمانا واژ عشق

Page 10: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠

خواھد با خدا باشد عاشقنمي شود. ھركھمي را بپذیردعاشق آن خواھد بار وجود را بكشد و مسئولیتنمي كھآن ـ١٥ سرنوش�ت كند ت�ا دیگ�رانميعش�ق زند دعوي قلم خودش دست خود را بھ خواھد باشد و سرنوشتنميشود. ھركھمي

!نبودم : منكھ است مسئولیتيدیگر بي نام "عشق"آنھا بیندازد. ه دعھ بھ را ھم آن و مسئولیت او را بنویسند

دگ�ر جب��ر ن�ام "عش�ق". جب�ر پرس�تي یعنيوج�ود خ�ویش . نف��يو اختی�ار اس�ت انتخ�اب ع�ین لح�اظي ب�ھ "وج�ود" ـ�١٦ ن��ام "عش�ق"دھند.را مي ميھ�ر تج�اوز و س��ت ه خ�ود اج��از ب��ھ عش�ق كنن�دگاندعوي ھھم��دلیل ھم�ین . ب��ھاس�ت پرس�تي

.و خیانتي باشد و ھر دروغمي ھر ظلمي ھو مفتخران ھنرمندانھ

ب�وده بش�ري وجنای�ات جن�ون و... مھ�د ھم�ھو بش�ریت و ن�ژاد و جامع�ھ ھمس�ر و فرزن�د و فامی�ل بھ عشق دعوي ـ١٧ . است آسمان بام بر پشت كھ خیالي رھبر و خداي بھ عشقتر دعويھولناك . و از ھمھاست

بش�ر، تح�ت خ�دا ب�ھ و انك�ار عش�ق و خداناپ�ذیريناپ�ذیري ، مسئولیتناپذیري خدا، خلقت از جانب وجود ناپذیري ـ١٨

خواھد خود را بشناسد و خدا را در خود بیابد و وجود پیداكن�د و او را در نمي كھ . كسياستیافتھ تقدس عشق عنوانو كف��ر و انك��ار خ��دا در جھ��ل از ای��ن حاص��ل وحرك��ات و اندیش��ھ كن��د. و اص��ال احس��اسمي عش��ق د بپرس��تد دع��ويخ��و

.است شده نامیدهعشق كھ است خویشتن

الی�ق فقط ھم و لذا معشوقیت وجود وایثارگر وجود است صاحب كھ اوست فقط ھم و عاشق خداست از آن عشق ـ١٩خ�دا م�ن"بگوی�د كھاین ج�اي ب�ھ . انس�اناس�ت خ�دایي بش�ر دقیق�ا دع�وي از جان�ب و عاش�قيعش�ق دع�وي . پستاوس

و منافقان�ھ ب�س و جنگ�ي ب�ا خداس�ت ت�ن ب�ھ ت�ن جن�گ وای�ن ھس�تم عاش�ق گوید: م�نزند و ميمي وارونھ نعل "ھستمخ�دا م�ن علنا بگوید ك�ھ كند. اگرانسانمي التماس درگاھش بھ گد و ھمزمانجنروز با خدا مي شبانھ. از طرفيبزدالنھ. فراعن�ھ مث�ل و از روبروس�ت تر اس�تو ص�ادقانھ جس�ورانھ جنگ�ي والاق�ل تر اس�تخ�دا بس�یار مقب�ول درگ�اه بھ ھستم ترند.تر، پلیدتر و منافقتر، بزدلدارند بسیار موذي عشق شدیدتر دعوي كھآنان

ھا ھس�تند.. این�انانس�ان و ك�افرترین وجودترینبي ھا ھستند زیراانسان اعتمادترین غیرقابل عشق كنندگاندعوي ـ٢٠

ب�ھ دس�ت دیگ�ران حس�ابھا. بھمعش�وق گ�ردن بیندازند بھ دیگران گردن خود را بھ اعمال خواھندمسئولیتمي ھمواره و من�ت ب�ا افتخ�ار و طلبك�اري ھ�م ؟ آناس�ت ممك�ن ب�دتر از ای�ن ؟ آیاخی�انتيھس�ت جز این پلیدي زنند. آیامي ھر كاري !عشق است، اینزدن ھر خیانتي بھ ایثار دست و ادعاي . با احساسبیچاره برمعشوق

انسان ابلیسیت و عین است در انسان ابلیس القايكمال . عشقو مكر و فساد بشر است پلیدي ، اشد كفر وعشق ـ٢١ .است ب�ھ . انس�اننف�س معرف�ت محص�ول اس�ت معرفتمحص�ول و فق�ط كامال دگر اس�ت اي، واقعھو محبت و اما دوستي ـ٢٢

دردیگ�راندارد زی�را خ�دا را م�ي خ�دا را دوس�ت یابد و لذا خود را یعنيخود مي شناسدخدا را درخود را مي كھ میزانيرا دیگ�ران باشد و كسي و دوستي در صلح تواند با آنانكندميمي را درك دیگران كھ میزاني بھ شناسد. انسانمي ھم خودرا بفھمد. فھمد كھمي

Page 11: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١

از خود انھخدا را بیگ خواند یعنيھا ميدرآسمان در خود كھ و خدا را نھ است جاھل خودش بھ نسبت كھ انساني ـ٢٣ ك�ھ اس�ت ش�ده نامیدهعشق كھ است ايواقعھ ھمان و این كندجستجو مي و بیگانگان دردیگران داند لذا خود را ھممي

توان�د مي كس�ي باش�د و چن�ین خدا را درخود یافتھ كھ است كسي. عارفبشر است و از خود بیگانگي راز جنون ھمانوج�ود كن�د و احس�اس ايرا دارد ت�ا ش�ایدلحظھ دیگران قصد بلعیدن فقط صورت ارد و در غیر اینبد رادوست سایرین

واقع��ي ن��ام خ��واريباش��د. آدم پ��ذیر ش��ود و ش��كار تس��لیمت��ا امكان اس��تشده نامی��ده غی��ر، عش��ق بلعی��دن ب��ھ ه اراد ای��ن. م��ردم بلعی��دن اند، عاش��قعاش��ق ان��دیعنيگونھھمین لگ��يھ��ا نی��ز جمكن��د. حكومتمي حكوم��ت در م��ردم ك��ھ اس��تعشق

و اس�ت عش�قدیكتاتوري ھ�م و ھ�ر دیكت�اتوري اس�ت عش�ق حكوم�ت ھم�ان ھرحك�ومتي یعني ايدر ھر جامعھ بنابراین شوند.مي محسوب عشق پرولتاریاي ھم مردمان

.معرفت ھرچھ و دشمن است و عدالت ارد وضددوستيقرار د معرفت مخالف ھدر نقط ، درستعشق پس ـ٢٤

را اج�ازه ای�ن ابل�یس س�ازد و ب�ھتر ميھا رابس�یار س�ختحقیقت ترینو تلخ تلخ غایتبھ حقیقت باور این كھ آنچھ ـ٢٥و ب�ر فرھن�گ ك�ھ اس�تھعاشقان از ادبی�ات كند دری�ایي بشر حكومت بر نفوس چنانھم "عشق"عنوان تحت دھد كھمي

فرھن�گ ای�ن ك�ھ بخص�وص اس�ت داده ھا را تشكیلتوده و آدابو رسوم و عادات عرف و روح است مسلط ملل ادبیات حض�ور دارد و ازآن عرف�انيدر ادبیات ك�ھ عش�قي ك�ھاز این باش�د. غاف�ل كرده تن بھ ھم عرفان بسا لباسچھ و ادبیات

بش�ري نف�وس و ن�ھ اس�ت آن و خ�الق و عام�ل و فاع�ل عشق یناو خداوندمظھر خداوند است ازآن رود فقطمي سخن بشر. و نھ اوست ھم ومعشوق

از ج�نس آن دھ�د و عم�لمي رخ معرف�ت عاش�قدو انسان ب�ین ك�ھ اس�ت معرف�ت ب�ھ عش�ق حاص�ل عرف�اني عش�ق ـ٢٦

ارادت ھ . و اص�الواقعمحم�د و عل�ي عش�ق ، مث�لتبری�زي موالنا و ش�مس عشق یاایثار. مثل تصرف و نھ است ارادتس�ازد و متح�د مي را ب�ا ھ�م معرف�ت عاش�ق دو انس�ان دلك�ھ اس�ت معرف�ت بھ عشق . فقطاست معرفت بھ عشق حاصلو و عالق�ھ عش�ق آورد وھ�یچپدی�د م�ي قلب�ي ھ رابط� دو انس�ان ب�ین ك�ھ اس�ت تمعرف� ب�ھ عشق كند.فقطبرپا مي قیامت

اد پدید آورد.و اتح و انس سازد ودوستي مربوط ھم را بھ تواند قلوبنمي پیوند دیگري

ھم�ان ندارد. درد فھمیدن دشمن بدارد و یا الاقلرا دوست تواند دیگرانباشد مي داشتھ درد فھمیدن كھ كسي فقط ـ٢٧ سازد و ال غیر.مي دو پارا صالح حیوان ترینوحشي كھ درد است وھمین است بودن درد آدم

ھ واسط بھ كند كھباور مي تدریج . زیرا بھمحبتشود و لذا اھلمي دل باشد اھل ھداشت درد فھمیدن كھ كسي فقط ـ٢٨ ش�ود. پ�سميدل اھ�لكن�د و مي خ�ویش دل ب�ھ نمای�د و ل�ذا رج�وع از وجود خ�ود را فھ�م رازيتواند ھیچخود نمي ذھن

.و ھوس حرص نھ است معرفت ه میو محبت

نن�د و از ن�و بازگردا آن را ب�ھ عش�ق ھ رفت� ن�د ت�اآبروياكرده مخصوص�ا در عص�ر جدی�د ت�الش ك�ھ ھایيفلسفھ آن ـ٢٩و نم�وده رالع�ن اول و ن�وع ك�رده تقس�یم و ایث�اري تصرفي دو نوع را بھ دھند، عشق رانجات نمایند و ابلیس احیایش

اند ش�ده ایثار رھنمون دعوي یعني مغز ابلیسیت بشررا بھ ھا در حقیقتفلسفھ اند. اینكرده دعوت دوم نوع بشر را بھ

Page 12: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢

یادش�ان كھ گویي اند.ایناننموده و ایدئولوژي فلسفھ را صاحب عشق اند و در واقعرا ھزار بارمكارتر ساختھ و عشق ش�ود. در حقیق�ترس�وا مي گ�ردد و م�اھیتشمي بلعن�ده ت�دریج شود وبھایثار وارد مي در لباس ھمواره عشق كھ رفتھ نماید. را جبران ابلیس شود تا رسوایيایثار وارد مي ھفلسف ھمراه بھ بارعشق این

باش�د داش�تھ دارد ویا قرار است كھ دارد یاندارد؟ آنچھ كھ تواندایثار كند؟ از چیزيچیز مي از چھ آیا اصال انسان ـ٣٠باید ایثار ش�ود؟ كھاست چیزي ھمان . آیا ایننانسا در ذات تخداس و ھمان است جاودانگيعین كھ ھمانا وجود است

بای�د باش�د. چن�ین تواند باشد و نھمي چنین و نھ است چنین كند؟ مسلمانھایثار مي انسان كھ است چیزي ھمان آیا این چیزھ�ایش از ای�ن ك�ھ مجبور اس�ت! و انس�انھ�ایش ! از رس�وایيخ�ویش كند؟ مسلما از عدمایثار مي يچیزاز چھ پس

و ك��اري و وارون��ھ و رن��دي و طلبك��اري من��ت ! ب��ا ھ��زارانعش��ق حس��اب؟ بھحس��ابي چ��ھ ب��ھ گ��ذرد ول��يبگ��ذرد و مي اس�ت ازوج�ود خ�ود بگ�ذرد، ایث�ار نك�رده ھ�م كس�ي محال ر فرضاگر ب حتي . تازهایثار از وجود خویش معكوسادعاي ع��ادل آدم و ت��ازه اس��ت ش��ده راض��ي خ��ویش ازل��ي ح��ق و ب��ھ اس��ت خودبازگش��تھ ع��دم و ب��ھ داده را پ��س ايھدی��ھ بلك��ھ

كنند و وجود خود را فقطمي آن بھ ارادهكامل عارفان كھ است كاري آن و ایثارگر. این عاشق نھ است گشتھ ومنصفيس��ازد واز خ��ود مي ھ را خلیف�� آن��ان ك��ھ اس�ت ای��ن نبخش��د وآبرت��ر مي وج��ودي آنانخداون��د ب�ھ دانن��د ول��يخ��دا مي الی�ق

دھد.ارتقاء مي خالقیت مقام بھ مخلوقیت

دھ�د مي از دس�تش عنقری�ب دان�د ك�ھمي یقین بھھك حداكثر از چیزي ایثارگر باشد خیلي خودش گمان بھ كھ انسان ـ٣١آورد و دس�ترا بھ گ�ذرد ت�ا بیش�تر و برت�رشمي . ازآنو ایث�ارش عش�ق و ن�ھ اوست ازرندي گذرد و اینمي پیشاپیش

!عشق نھ رباست . اینایثارگري نھ است حسابگري این

س�ازد. و مي رھنم�ون اشذات�ي هاراد را برخالفوي بشري صفات . پسشد و پشیمان ھمان خواست ھرچھ ھركھ ـ٣٢ رس�د. و ای�نميضدیت ب�ھ خ�ود و ب�ا ذات�ش كن�د نھایت�ا ب�ا تمامی�تمي خود را پی�روي طبیعيوخويو خلق صفات كھ آن

ش�وند. و مي تغذی�ھ ص�فات ھ واس�ط ب�ھ ك�ھ اس�ت خویشتنامیال بھ ھمانا عشق زیرا عشق است عشقي ھر نوع عاقبتدر ایث�اري چن�ین كن�دوليميو ایث�ار را قرب�اني و نی�ز ذات�ا انس�ان اس�ت انس�اني ذات�ا ض�د ذات عشقكھ است گونھبدین رويخ�ود را پی� و امی�ال خ�ود و ص�فات ھايعش�ق . انس�اناستضد آن حضور ندارد و بلكھ انسان آگاه ه اراد ھ عرص جب�ري اس�ت نھفت�ھ عش�ق ه درج�وھر كھ ایثاري . بنابراینباشدمي كامال برعكس منظورش شود بلكھ كند تاقربانينمي

ش��ود ت��ا مي ایث��ار نامی��ده ك��ھ اس��ت عش��ق فری��ب ھم��ان باش��د. و ای��نميعاشق انس��ان و ض��داختیار و آگ��اھي اس��ت دھد.مي ایثارارائھ نام را بھ خودش جھل انسان گونھ. بدیننخواند خورده را فریب خودشانسان

دیگ�ري ن�ام وجود ندارد. عشق انسان براي جزاین جبري . پساست و اختیار انسان و آگاھي اراده گاهقتل عشق ـ٣٣

.است"سرنوشت"یا "جبر" براي

توان��د بخش��د و ميمي را قداس��ت ھایشب��دبختيھ ھم�� عن��وانش تح��ت انس��ان ك��ھ اس��ت و معن��ایي واژه آن "عش��ق" ـ��٣٤ .است عشق ه واژ از جادوي نماید. این ختيخوشب بھ را مبدل آن كند و حتيرا تحمل ھایشبدبختي

Page 13: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٣

و ھ�یچ است داشتھچیز . زیرا ھمھاست نخواستھچرا چیزي كھ دانست گاهشد و آن عارف نخواست ھیچ كھو آن ـ٣٥ ب�وده وج�ودش ھماناس�ت خ�دا ب�وده ھم�ان پنداش�تھمي "ھ�یچ" را ك�ھ آنچ�ھ دانست گاه. آناستیا زیاد نبوده كم چیزي .است

ش�ود وپی�دا مي "ال" از غای�ت . ا� آید و بالعكسدرمي چیزھا از آب ترینخواستني چیزھا عاقبت ترینناخواستني ـ٣٦

را از نمای�د و انس�انميرخ بش�ر ب�ا عش�ق ھ�ايدر بازي ك�ھ وج�ود اس�ت ع�الم رن�دي . ای�ن"ھستي"در عین "بایستي" سازد.مي و مات سو كیشھمھ

ھا ك�افر عشق نوع این خیزد. پس) برمي(واقعیتھستن از نفي كھ است "بایستن بھ ه اراد"بشر ھمانا ھايعشق ـ٣٧ خ�اك جب�را ب�ھ در االا� باش�د ك�ھمي "ال ال�ھ" ھ ص�عر كف�ر ھم�ان ای�ن ھ�ر چن�د ك�ھ است وخلقت زیرا ضدواقعیت است شود.مي افتد و تسلیممي

دارد و ی�ا ھ�م و خ�اكي ظ�اھري الگو و ص�ورتھ�ر چن�د ك�ھ اس�ت و ناكجاآب�ادي خیالي ه سوژ یك ھمواره معشوق ـ٣٨كش�اند ت�ا ميخاك س�وي را ب�ھ گردد و عاش�قمي ترسیم خاك بر اساس پیشاپیش وسخن و كتاب در اندیشھ صورت این باب�ت نی�ز از ھم�ین حقیق�ت . و تلخ�ياس�ت ھس�تي و آغ�ازحق عش�ق پایان بنمایاند و این وي را بھ ھست كھ آنچھ حق سازد.مي را باطل عاشقانھ حساسو ا و ایده استواقعیت عین كھ است

اعل�ي را از ع�رش ت�ا انس�ان اس�ت واقعی�ت واديب�ھ خی�ال از ع�الم انس�ان موتور حركت آن بشري ھايعشق پس ـ٣٩د ت�ا ش�كن درھ�م خ�اك بھ را آشكار كند و كبر و انكار بشر رانسبت خاك بكشاند و حق السافلینياسفلقھقراي بھ ینيیالعل

.است آسمان جمال ھ یینآ ھ مثاب بھ نجاخاكنماید. در ای هرا سجد خاك بشر باالخره

بھ كھ است عشق حق . و اینرئالیست یعني كند را خاكي دارد تا بشر بشر رسالت و آگاھي اراده رغمعلي عشق ـ٤٠ سازد.مي و پوچ بشر را باطل گاهآ ه اراد كند زیرا كلميرا تصدیق آن كسي ندرت

.: جبر اختیار! و یا اختیار جبرياست ضداراده هاراد ھمان عشق ـ٤١

كس�ي ب�ھ نس�بت . انس�اناس�ت آغ�از چن�ین ازھم�ان شود بلكھمي نفرت منجر بھ كھ كار نیست در پایان فقط عشق ـ٤٢ احس�اس نی�از وجب�ران كتم�ان دقیقا ب�راي ابراز عشق یدتر نیازمند باشد و اینشد وي بھ كندكھمي شدیدتر ابراز عشق

.و حسد است حقارت نھاده "نف�رت"ب�ر ك�ھ اس�ت مستعار دیگري نام "عشق" كن�د بی�زار او را نیازمن�د مي ك�ھ از كس�ي انس�ان ان�د زی�را ذات�ا

ادا واط�وار ب�ھ گ�ردد و دیگ�ر نی�ازيب�ارز مي نش�د نف�رت ا ب�رآوردهش�د و ی� نی�از منتف�يدیگ�ر آن ك�ھ ھرگ�اه . ولياست .نیازھاست شدیدترین كھ است دلیل این آورد بھھا را پدیدميابراز عشق شدیدترین . اگر نیاز جنسينیست عاشقانھ

Page 14: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٤

را نیازھ�ایش ك�ھاین كن�د و ن�ھ ھ�دایت نیازيبيس�وي را ب�ھ وي بدارد كھ تواند قلبا دوسترا مي كسي فقط انسان ـ٤٣س�ازد. ترميدریوزه شود و ف�رد را ھ�متر ميشود حریص بیشتر برآورده ھرچھ در انسانسازد زیرا ھر نیازي برآورده

ش�وند. ای�نمي گوین�د بیش�تر منف�ور واق�عمي ھستند و نیازھا رابیشتر پاسخ شتر تسلیمبی كھ ھایيمعشوق كھ است اینو و ی��ا وال��دین مخ��الفجنس و رھب��ر و چ��ھ ارب��اب باش��د چ��ھ حكوم�ت چ��ھ معش��وق . ای��ندربش��ر اس��ت ذات��ي ق��انون ی�ك

خ��دا ق���رار دارن��د و از ع���یش رد رحم��تبیش��تر م���و ك��ھ ھایيانس���اندلیل ھم��ین خ���ود خ��دا باش��د. ب���ھ و چ��ھ فرزن��دان .مطیع و یا ھمسران عزیزدردانھ فرزندان ترند مثلبرخوردارند كافربیشتري

و جھانی�ان جھ�ان و ك�ل اس�ت و ایث�ار جب�ريعش�ق ھم�ان . و ای�ناس�ت ضدخویش�تن ناخواهذاتا و خواه ھر چیزي ـ٤٤

ورزد.ميفنا عشق بھ انساني بندرت . وليراز بقا است روند و اینفنا ميو تباھيسوي اند زیرا بھجبرا عاشق

، اس�ت ش�ده عش�ق ح�ق و تس�لیم اس�ت رفش�ودعا راض�ي خویش�تن ب�ر علی�ھ خویش�تن ذات�ي ض�دیت با ای�ن ھركھ ـ٤٥ با اراده ضدیتبھ : عشقاست عشق ھب عشق . و اینبشر است ھو آگاھان ارادي ھايباعشق در تضاد كامل كھ عشقي وس�ازد مي بق�ا را آس�ان باش�د ك�ھفن�ا مي ب�ھ عش�ق ھ مثاب�و بھ اس�ت و دین�ي عارفان�ھ عش�ق ! و ای�نخویشتن و امیال

كشاند.و اتحاد مي صلح بھ كند و با واقعیتمي را یگانھ دارد و انسانبرميتضادھا را از میان

خویش�تن و آگ�اھي ایث�ار از اراده فقط است نسبيآنھم باشد كھ داشتھ در بشر معنایي اگر ھم ایثارگرانھ ملع پس ـ٤٦ .ھا و معبودھا و آرمانھاستایثار از خود معشوق نھایيدر معناي باشد كھمي

. ا غی�ر گذش�تنب خود در رابطھ ه از اراد . و با زجرخوشيدیگري ه اراد بھ بخشو لذت بتالء جبريا یعني عشق ـ٤٧در عش�ق . پ�ساس�تجب�ر اختیاري و یك اختیار جبري یك . ھر عشقيجبر است اختیار بھتبدیل ھ تجرب ھر عشقي پس

.سازد و بالعكساختیار مي جبررا عین باشد كھجبر و اختیار مي فراسوي ايواقعھ ذاتش

مجب��ور ب��ھ ناخواس��تھ ط��رزي كند و ب��ھمياز خودگذش��تگي دع��وي ك��ھ اس��ت خودپرس��تي ی��تغا ھ تجرب�� عش��ق ـ��٤٨ غایتافت��د ك��ھمي جن��وني قلم��روي ب��ھ عش��ق ھ در تجرب�� ھ��ر بش��ري ش��ود. خودی��تميو افك��ار خود از امی��ال ایث��ارگري

كند.مي خودبراندازي بھ را مبدل خودپرستي

ش�دیدا خ�ودش ك�ھ ح�ال در ع�ین نیس�ت خودشبین�د ك�ھمي وض�وح ب�ھ ھ�ر انس�اني ك�ھ است قعش ھ در تجرب فقط ـ٤٩. اس�ت حیوانی�تيبش�ر از قلمرو آغ�از خ�روج ش�ود و ای�نمي و ش�قھ ماھیتا دوگانھ انسانكھ است در عشق . فقطاست .دو تا است شاھد بر آن سومي این شود كھتا مي سھدریجت ! و بھو خودم : مناست خودآمدن بھ عھ واق ھمان این

خ�دا باش�د ك�ھ ب�ھ عش�ق تواند مترادفمعنا مي لحاظبھ كھ فنا است بھ عشق حاصل فقط اشواقعي ایثار در معناي ـ٥٠بش�ر ایث�ارگري ندارد و پاس�خنیز با بش�ر مادي حساب ندارد، ھیچ و معین محسوس حضوري ھستيجھان در قلمروي

دھد كھمعنا مي بھ را ھم از خود بخ�اطر خ�دا، گذشتن . پساست از مرگ پس ه دور شود كھميمحول آخرت بھ نھایتا و روح�اني اج�ر معن�وي ب�االخره چراك�ھ نیس�ت ن�اب نی�ز ایث�اري ای�ن تواند باشد ھ�ر چن�د ك�ھایثار مي واقعي تنھامعناي

Page 15: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٥

را ب�ا ایث�ار، ك�اري انس�ان ایث�ار. پ�س ن�ھ اس�ت حس�اب دور باش�د و ب�االخرهايآین�ده ب�ھ مح�ول ھر چند ك�ھ مدنظر است فرا رود. بكشد و از آن خود دست ه معنا دربار از این و بھتر استنیست

س�خن و ناب از ایثار حقیقي نامید و در آن راعشق آن توانمي كھ است ايمعنا تنھا واقعھ فنا در وادي بھ عشق ـ٥١ تج�ارت یكدوطرف�ھ ھ . ھ�ر رابط�دو طرف�ھ ن�ھ اس�ت رف�ھط ی�ك ايش�ود واقع�ھمي زده اگر ب�ا ایثارمح�ك زیرا عشق گفت .است

ان�د ك�ھمردمان . ای�ناس�ت مردم�ان ب�ھ عش�قحاصل "حس�ابگر و اجردھن�ده خ�داي ب�ھ عش�ق ن�ھو "فن�ا ب�ھ عش�ق ـ٥٢

كسآب�رو وب�يفقی�ر، حقی�ر، بي م�ا ھس�تي ن�ابود ش�و! اگ�ر عاش�ق ما ھستي رانند:اگر عاشقفنا مي سوي را بھ عاشق و ھ�یچ بكش�یم لج�ن بیا تا تو را ب�ھ پس ما ھستيعاشق كھ گویيمي شو! اگر راست برو گم ما ھستي شو! اگر عاشق

ت�و را ب�اور اتبعد ازن�ابودي و ما ھم گویيمي راست پس ماندي عاشق ! و اگر ھمچنانو تو رابكشیم سازیم و پوچت پ�س و قدیس�ین انپی�امبر وجود ندارد. پرستش عشق براي كمتر ازاین . امتحانيداشت خواھیم كرد و دوستت خواھیم .است واقعھ ھمین حاصلاز مرگ

او را ف�داي خواھ�د. آی�ا بای�د خ�ودشمي خود چھداند از معشوقنمي كھ است این عاشق و تنھا مشكل ترینبزرگ ـ٥٣

او شود. ھايخواستھ باید فداي معشوق با او بگذرد و یا بالعكسدر رابطھ چیزش كند و از ھمھ ھم�ان حض�ور دارد. ای�ن ط�ور واض�ح ب�ھ و ك�ردار و گفتارعاش�ق و احساس�ات امی�ال ھ در ھم� و دیالكتی�ك تن�اقض نای

سازد. تا آنجا ك�ھبرپامي كند و آتشمي فزاینده عذابي بھ را مبدل ايعاشقانھ ھ ھر رابطكھ است و فرسایشي الكاستھاز یك�ي كن�د ك�ھمي را احس�اس ھم�ین را، فق�ط دیگر معش�وقشايرا بكش�د و لحظ�ھ خواھ�د خ�ودشمي ايلحظ�ھ عاشق شود. مقابلش طرف و باید فنا و فداي است اضافيطرفین

كند.مي ھم نماید و چنینرا فنا و باطل رابطھ ھر دو طرف كھ است این عشق ذاتي حق ـ٥٤

شود. پسنمي و دریافت درك ضدش ھ واسطجز بھ يكشاند زیرا ھر چیزمي عدم ھ تجرب ، وجود فرد را بھعشق ـ٥٥وج�ود او ھمان�ا ظ�رفھر كس و تنھایي زیرا تن است تنھایي و پذیرش وجود خویش بھ ھمانارجعت عشق ذاتي ھدفكنن�د و را درك ح�ق ای�ن ان�د ك�ھبس�یار اندك یاب�د. ول�ي را نم�ينكن�د ق�در وج�ود و تنھ�ایي را تجربھ تا عدم . انساناست

وگ�ور ش�دنگم یعني شود. عشقميعاشق است تنھایي ھمان كھ فرار از وجود خویش اصال براي تماما بپذیرند.انسان در غیر.

داد و ھ�ر ك�س رخ و ف�راق خیان�ت ك�ھ گ�اهآن ھمانا وجوداست اشذاتي ھدف ولي ضد وجود است ايواقعھ عشق پس .است ھر عشقي جبري غایت یا خیانت فراق شد. پس داده خودرجعت و تنھایي فردیت بھ

كن�د، و عاش�قمي دوس�تي فق�ط ش�ود و بلك�ھنميو ل�ذا دیگ�ر عاشق رستھ نماید از جنونش را فھم عشق كھ كسي ـ٥٦ب�ا ق�رار گی�رد زیراعاش�ق خ�ودش ش�ود ت�ا بتوان�د س�ر پ�اي ك�امال وارون�ھ نمای�د بای�د را در خ�ودفھم اگر بخواھد عش�ق

ارزش�ھا و م�ھ كن�د ھ درك وابع�اد و اج�زایش انارك� ھ را در ھم� عش�ق ك�ھ ، و كس�ياس�ت رود و معل�قم�ي راه سرش

Page 16: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٦

را ب�ھ ادراكترینو انتخ�ابي بش�ر اس�ت ھ�ايفھم ترینو عمی�ق ترینكام�ل عش�ق ش�ود.فھممي كامال معك�وس باورھایش جری�ان و ك�ل اس�ت ك�رده درك ج�وانبش ھ رادر ھم� وج�ود خ�ویش ھ كن�د ھم� را فھ�م عش�ق ك�ھ د. كس�يآورمي ارمغان كم��ال شناس��يرا.عشق اشرا و نی��ز ن��احقي دیالكتی��ك ح��ق ، ھمچن��یناس��ت ك��رده را دركو راز تن��اقض و ابط��ال جن��ون

ھم��راه را ب��ھ شناس��يو شناخت شناس��ي، روانشناس��ي،جامعھشناسيانسان و كم��ال اس��ت و خداشناس��ي خودشناس��ي را. كفرشناسي كمال را ھمچنین دیني معرفتآورد و كمالمي

!عشق : تظاھر بھو اما تعشیق ـ٥٧و ت��و را ت��و س��ازم خ��ود را فن��اي ك��ھ امم��دهآن��دارد: من ج��ز ای��ن و روش��ي راه ھ��م و فس��ق اس��ت فس��ق ھم��ان تعش��یق

.خود سازم و فداي نموده را تصاحب مقابل طرف خواھممي كھترفند است ! و بدینسازم خوشبخت

.است "عشق" ه واژ جادوي محصول فسق ـ٥٨

م�را تو ھس�تم خداي ، منكنم تا اجابت بخواه پسمرید تو ھستم من": یعني "تو ھستم عاشق من"گوید مي كھآنـ ٥٩را امی�المھ ، ھم�ش�و ت�ا مری�د ت�و ش�وم مری�د م�ن: ت�و س�ازم را از آن و بھشت سازم رابرآورده امیالت ھ تا ھم بپرستباش�د، و مي مح�ال ايو ل�ذا واقع�ھ اس�ت انوعری� ذات�ي تض�ادي و این ".سازم را برآورده امیالت ھ ساز تا ھم برآورده

باشد. تواند داشتھنمي عاقبتي و جنون و لذاجز بطالت است تعشیق منطق این

دروغ�ي و... مبتال ب�ھ و ھنري و اجتماعي یاسیاسي عقیدتي باشد چھ جنسي كند چھرا علنا ادعا مي عشق كھآن ـ٦٠ عن�وان ب�ھ اس�تھمین از عش�ق بش�ري ع�امي ھ! و تجرب�نمایي: عش�قاس�ت تعشیق ھمانو این دگر است اندر دروغي

كن�د و س�وداھا در س�ر مي فعالی�ت "عش�ق" ه برم�دار واژ ب�ار ك�ھو ھالكت ایيو مافی مرموز و موذي غایت بھ تجارتي در ذھ�ن ك�ھ گ�ردد. وآنچ�ھب�ارز مي و انتق�ام و جن�ون فرتگردد و نآشكار مي و اسرارش منفجرشده ناگاه بھ دارد ولي

را نی��ز الھ��ي م��ذاھب حت��ي ك��ھ بش��ر اس��ت ھ و جاھالن�� غریزيم��ذھب . ای��ناس��ت ج��ادویي فری��ب گ��ذارد ی��كمي ب��اقي عقی�دتي تعش�یق محصول بار درواقعتعصب نماید. مذاھبمي و نفاق ضد مذھب مذھب بھ و مبدل قرارداده الشعاعتحت باشد.مي نفاق ھمان دارد و در حقیقت مذھبي ورھبران خدا و پیامبران بھ عشق و ادعاي است

باشد.وتودرتو مي مضاعف دروغ یك تعشیق ولي است دروغ ھ ، تجربعشق ـ٦١

و و علم�ي و عقی�دتي ع�اطفي ھايعرص�ھ ھ درھم� باش�د ك�ھمي ابل�یس و ای�دئولوژي اس�ت ایدئولوژي یك تعشیق ـ٦٢ باشد چ�ھ فرزندانبھ عشق باشد چھمي ايشده ھر مكر حساب مركزي ھ شود و ھستميكار گرفتھ بھ نريو ھ سیاسي . تعش�یقیا ق�ومي مذھبي و نمادي و رسم رھبر و فلسفھبھ كارگر و یا عشق ھ و طبق و خلق و وطن ناموس بھ عشق ك�ھ اس�ت و رس�وایي بزرگھ�ايعص�ر دروغ ھا ھم�انباش�د. عص�ر ای�دئولوژيمي ش�ده ایدئولوژي بھمبدل دروغ ھمانو و تكنول�وژي علم بھ و... و عشق ریتو بش و وطن و برابري آزاديبھ : عشقاست شده پنھان عشق در لباس فقط

ك�ردن تبرئ�ھ . و نیز تنھا دلی�لھردروغي براي توجیھ و اولین است و جنایتي ھر جرم براي توجیھ ، آخرینھنر.عشق

Page 17: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٧

و اس���ت و مس���ئولیتي از ھ���ر وظیف���ھ رھ���ایي ب���راي توجی���ھ ، آخ���رین!عش���قنبودم : م���نك���ھ خ��ود از وج���ود خویش���تن .و تجاوز است ومرجو ھرج اخالقيو بي ناشناسي وظیفھ ھمانا ایدئولوژيتعشیق

. از ھستم دیگران مسئول بلكھ نیستم خودم مسئول: منكھ است بشر علنا مدعي از زبان خودش در منطق عشقـ ٦٣

ت�ا ام�ر اس�ت ای�ن مس�ئولعاشق آدم گردد. یعن�ي مسلم ھر عشقي دروغین تا ذات است بس ادعاھمین این بودن دروغادع�ا ذات�ا ای�ن ح�دي ت�ا چ�ھ ك�ھ اس�ت روش�ن خ�وبي ب�ھ دیني معرفت لحاظ را. بھ خودش نماید نھ را خوشبخت دیگري كن�د ن�ھمي س�ئوال خ�ودش سرنوش�ته درب�ار د زی�را خداون�د از ھ�ر بش�ريباشمي و كذاب و علنا كافرانھ استضددیني

در تم�دنتوطئ�ھ . ای�ناس�ت باش�د و ذات�ا ابلیس�يمي دی�ن عی�ار ب�ر علی�ھ تمام ايتوطئھ"عشق" . پسدیگران سرنوشت .است امپریالیزمو تخم است گردیده ایدئولوژي بھ مبدل در غرب جدید جھان

م�أمور باش�د ك�ھمي الھ�ي انبی�اي رس�الت و آناس�ت بشر واقع�ا عش�ق ر میاند كھ است عشق نوع یك و فقط فقط ـ٦٤

را از آن عش�قمب�ادا این اند ك�ھش�ده خ�دا من�ع از ط�رف ش�دت خود آنھا بھ باشند و تازهميمردمان خدا بھ عشق ابالغ ب�ھ خط�اب مك�ررا در ق�رآن ك�ھ و رس�الت ایتاص�رار در ھ�دنماین�د. منع م�ردم ب�ھ عشق دعوي خود پندارند و خودشان

و ح��امالن فق��ط .پیامبراناس��ت م��ردم ب��ھ پی��امبران از جان��ب عش��ق دع��وي ممنوعی��ت ب��ر ای��ن دالاس��ت آم��ده پی��امبراندر عش�ق ای�ن در اب�الغ . اص�رار پی�امبرانو اص�راري اك�راه ھیچب�ي ھمباشند آنمي مخلوق بھ خالق عشق رسانندگان

دچ�ار ع�ذاب باب�ت از ای�ن بس�اپیامبراني و چ�ھ م�ذكور اس�ت در ق�رآن ك�ھ اس�ت قلم�داد ش�ده آن�ان خطاھا و گناھانرأسدچ�ارامر اگ�ر پی�امبران ك�ھ اس�ت آم�ده . در ق�رآنم�ردم ب�ھ نس�بت خودش�ان ازجان�ب عشق دعوي از بابت اند یعنيشده

ك�افر ش�وند. یعن�ي بدھن�د و حت�ي خ�ود رااز دس�ت نب�وت اس�ت خ�ود اص�رار ورزن�د ممك�ن ر رس�التش�وند و د مشتبھي ینچن� رس�د ب�ھت�ا چھ كف�ر اس�ت ع�ین م�ردم و رس�تگاري نج�ات در جھ�ت پی�امبران ازجانب نمایيو عشق عشق ادعاي . یعن�يخواھ�انآزادي از جان�ب جامع�ھ و نج�ات و آزادي ع�دالتبھ عشق دعوي دیگر، مثل ھايانسان از طرف ادعایي معل�وم س�ایرین ندارن�د تكلی�ف عش�ق ادعاي باش�ند ح�قمي م�ردم خ�دا ب�راي نور عش�ق واقعا حامل كھ پیامبرانكھ وقتي زی�راچنین كفر است زد خدا ھمانادعا در ن را دارند و این دیگري نجات ادعايدر واقع عشق مدعیان ھ. زیرا ھماست

محص�ول باش�د و ایث�ار كن�د زی�را خ�ودش تواندعاش�قبش�ر ذات�ا نمي . یعن�ياس�ت و دروغ بشر ناممكن در نفس ادعایي .ایثار است

ب�ھ ك�ھ نی�ا دیگ�را دیگ�ري نج�ات ب�ھ عش�قاحساس تر از آنت�ر و ص�ادقانھو طبیعي تر از آنو اساس�ي و اما ای�ده ـ٦٥

دگرگونب�ھ اراده حض�ور دارد و در واق�ع كمابیش كند در ھر بشريمي عمل دیگرانساختن خوشبخت بھ اراده صورت . ای�نتنان�داخ جدی�دي و روش راه و ب�ھ س�اختن متحولمیلش�ان رغمرا عل�ي و دیگران است دیگران سرنوشت ساختنرا انس�ان ح�ق ت�رینذاتي رس�دولينظ�ر مي ب�ھ و شرافتمندانھ لطیف بس كھ است ايویژه ستم ھ ،كارخانو اراده عشق

ھاي. ای��دئولوژياس��ت اختی��ار و انتخ��اب س��اختن پایم��ال كن��د و آنمي، پایمالاس��ت انس��ان انس��انیت ه گ��وھر ھم��ان ك��ھو و دیكت�اتوري اش�د س�تم ك�انون شوندكھمي محسوب ویژه ه ادو ار عشق این ه جلو ترینو جھاني مشھورترینرنمد

را طبق�ھبيھ جامع� ك�ھ ای�دئولوژیكي ھ�اينظام و یا انواع لیبرالیزم ایدئولوژي جدید ھستندمثل در تاریخ و نفرت فاجعھرا م�دنظر دارن�د. ايفاض�لھ ھ اند و مدین�هبنا شد شریعتیا یكو اخالق بر اساس كھ ھایيدھند و یا ایدئولوژينوید مي

ان�د كف�ر گراییده و ب�ھ ش�دهاص�رار و اكراه مبتال ب�ھ ھستند كھ الھي انبیاي ھايھمانا رسالت لحاظيھا بھایدئولوژي این

Page 18: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٨

اس�ت بر اختی�ار و انتخ�اب دین آیند زیرا ذاتدر مي از آب باشند.نھایتا ضددیني داشتھ مذھبي و منش بیان ھر چند كھ فع�ل ب�ھ كھ است مردم نجات بھ عشق لوايتحت و اجبار و ستم اكراه این . و كلاست قرار داده را ھدف انسان ذاتكھ ، قت�لكن�دميعام ندارن�د قت�ل نج�ات ب�ھ می�ل را ك�ھ دھ�د و نھایت�ا خ�ود مردم�يرا مي ھرجن�ایتي ح�ق خودش آید و بھمي

!عاشقانھ عامي

ظھ�ور و ب�ھ : ارادهخ�وديبي ب�ھ خود و ارادهب�ھ حض�ور دارد: اراده اراده ھم�ان تمامیت ضد ايھر اراده در ذات ـ٦٦ ش��قنب��ود! و ع ب��ھ ب��ود و اراده ب��ھ : ارادهاز خ��ود گذش��تن ب��ھ و اراده خودپرس��تيبھ و فن��ا: اراده تقی��ھ ب��ھ بق��ا و اراده

ایثار بھ اراده الشعاعجبرا تحت كھ خودپرستيبھ كند، ارادهمي خوديبي تظاھر بھ كھ خود است بھ اراده دربشر ھمانه . اراددربشر نیس�ت جز این اييو دوگانگ است عظیم تضاد و تقابل این حاصل كند.اصال عشقمي و جان قرار گرفتھ

باشد. مي وبرگشتو رفت در نوسان است ھر دو ذاتي كھدو اراده این . و بشر بینمؤمنانھ و دومي است كافرانھ اولي ھ�ر دو اراده از بشر این واحساسي و اندیشھ و عمل باشد. در ھر صفتمي فعال دو اراده از این واحدیكي در آن ولي

.پنھان آشكار و دیگري حضور دارد یكي

و دریاف�ت درك دو ن�وع بایك�دیگر دارن�د ك�انون و اتح�ادي دی�الكتیكي س�خت ھ رابط� متض�اد ك�ھ ه اراد دو نوع این ـ٦٧وج�ود حس�اساكرده كسب كھ آنچھ ھ واسط یا بھ ! انسانجود ایثاريو و :وجود تصرفياست وجود در انسان احساس

بیان . بھو یا عاطفي معنوي باشد ھم تواند ماديمي چیزھاھم . ایناست داده از دست كھ آنچھ ھ واسط كند و یا بھمي ، حاص�لو شكس�ت پیروزي، حاص�لسود و زی�ان باشد، حاصلدادوستد مي حاصل بشري ھ وجود در عام دیگر احساس

عاش���قیت وض���ع ، حاص���لی���ا مملوكی���ت مالكی���ت ، حاص���لو یامظلومی���ت ظالمی���ت ، حاص���لپذیريو س���لطھ گريس���لطھ . ای�نخی�ر و ش�ر اس�ت ب�روز اعم�ال باشد وك�انونخیر و شر نیز مي بھ اراده ھمان در واقع دو اراده . اینیامعشوقیت

.فناستبھ وجود و اراده بھ اراده ھمان

دو ای�ن دو و م�رددبین ای�ن ھش�اھد ب�ر رابط� بلكھنیس�ت دو اراده ای�ن از كدامھیچ انساني روح و آن انسانیت ولي ـ٦٨آی�د بر مي شاھدمحض رود و واقعا در مقامدو فرا مي از این و گاه است دیگري آن حاميو گاه این حامي گاه كھ است، انس�ان ای�ن ب�ھ دلی�ل ھم�ین سازد و بھمي را یگانھ دو ارادهآن باالخره كھ است عارفان وضع ھمان سوم وضع و این

و اس�ت و ض�عیف رن�گو یاكم ھا بس�یار كمی�ابدر انس�ان دو اراده ب�راین و معرف�ت ش�ھادت مق�ام .وليگوییمموحد مي ك��ھ اس��ت ف��تمعر ھم��ان گ��ردد ك��ھمي انس��انیت خل��ق یاب��د و موج��بميقدرت ك��ھ اس��ت خودشناس��ي در جری��ان فق��ط

.غریزي و عشق ظلم و فراسوي خیر و شر است فراسويمقامي

از ای�ن از ھر كدام كھ وجودي ھستند ولذا احساس و كاذب فرضي ه ایثار ھر دو اراد بھ و اراده تصرف بھ اراده ـ٦٩واقع�ا ش�ود و ن�ھچیزي توان�د مال�كواقع�ا مي ن�ھ زیرا انس�ان است و گذرا و فریبنده شودسطحيمي صاحبش دو نصیب

انس��ان فن��ا ب��راي وج��ود و دو آزمایش��گاه در انس��اندو اراده را ایث��ار كن��د. ای��ن بخواھ��د آن دارد ك��ھ از خ��ودش چی��زيو ومش�روط ریش�ھ ھ�ر دو ب�ي ك�ھ از آنج�ایي را. ول�ي چش�انند و كف�ر و ایم�اناو مي خی�ر و ش�ر راب�ھ ه م�ز ھستند كھ رسانند كھنمي باور یقیني احساس ھیچ آورند و او را بھپدیدنمي پایدار و مطمئن وجودي انسان ھستند براي متناقض

Page 19: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٩

خ�دا را و را، راه نظ�ريوبي و دوستي حسابيبي دھند راهمي او نشان را بھ و فراسویي یگانگي راهباشد، ولي یگانھ .را معرفت راه

. ای�نفن�ا اس�ت بھ ه ھور و ارادظ بھ ه اراد رویارویيتجلي گوناگونش نھایتبي و طبقات وجود در انواع عالم كل ـ٧٠ ای�ن درك مج�راي وانسان استوار است و بر آن پدید آمده از آن جھان كل كھ است حقي ھماناتحاد است دلیل تضاد كھ

ب�ود و م�رز ب�ین ھم�ان تض�اد ق�رار دارد. انس�ان ای�ن ذاتي خط برروي و درست است بینابیني یرا موجوديز است حق وس�ط خ�ط ای�ن طبیع�ي ح�افظعامي ھ�ايس�و و توده آن ب�ھ گراین�د و برخ�يسو مياین بھ برخي میانھ .در ایننبود است

ھا!، توده: امپراطور، قدیسنھاستآ، بر دوشحق بار این باشند و تماممي

یعن�ي اس�ت دو اراده آن رویارویي حاصل ندارد.بلكھ خودي خود مطلقا وجودي خودي بھ بشري چیز و ھیچ ھیچ ـ٧١ چی�زي . جزخ�دا یعن�يخداس�ت ب�ا معن�اي مت�رادف كھ فناست ) عین(وجود خودي النفسھ. وجودفياست رابطھ محصول

دین�ي معرف�ت لح�اظ ب�ھ دلی�ل ھم�ین ن�دارد. ب�ھ النفسھندارد،وجود في وجودي و معنا احساس ماده ھمطلقا در عرص كھوج�ود و خ�ود و بيبي جزخدا، ھمھ . یعنيو خدا برتر است گنجد خدا نیست و حواس و اندیشھ دراحساس كھ ھر آنچھ عش�ق . پ�ساس�ت نامی�ده عش�ق را در خ�ودش آن انس�ان ك�ھ اس�ت وض�عیتيدلیل ھم�ان ھستند و این از خویش بیگانھ

ك�ھ خ�ودي، بيوج�ود اس�ت درجس�تجوي ك�ھ وج�ود. ع�دميبي و آث�ار و ك�ردار انس�ان اس�ت وجوديبي ھمان درحقیقتھ معن�ا را ب�و این و بیزار است بیگانھ حقیقت معموال از این انسان ولي است عشقحقیقي معناي : اینخود است ھتشن .است ،ضد عشقعشق نامد. اینمي را عشق وارونگي سازد و اینمي وارونھ كلي

و ل�ذا ب�ر نی�از خ�ود اس�ت ك�رده وجود را دركنی�از خ�ود ب�ھ ح�ق باش�د در واق�ع ك�رده را درك عش�ق ح�ق كھ كسي ـ٧٢

ق�رار عش�قحق مقابل ھ در نقط ایثار درست دعوي دلیل ھمین ایثار كند. بھ دعويكھاین شود نھمي و صادق متواضع و ن�از پوش�انده نی�ازيبي س�ازدزیرا او نی�از خ�ود را لب�اسمي و من�افق یوان�ھرا د اشو م�دعي اس�ت دارد و ضد عشق

و وج�ودم محت�اجمن"بگوی�د ك�ھاین كن�د. بج�ايوج�ود مي تظاھر بھ كھ كند: عدميمي شاھيتظاھر بھ كھ ، گدایياست معن�اي كف�ر ب�ھ ھم�ان . ای�ن"شما وج�ود بخش�م بیایید تا بھنیاز از وجودمبي من"گوید: مي "وجود ببخشد من بھ كسي ك�ھ نیس�ت تر از ای�ناساس�يدروغي باش�د چ�ونمي و ری�ایي ھ�ر دروغ ك�انون ك�ھ است عشق ھرادعاي مركزي ھ ھست

ای�ن جب�ران خ�ود س�ازد ت�ا ب�راي كن�د و آنھ�ا را ب�دھكار و م�دیون عرض�ھدیگران وج�ود ب�ھ جاي خود را بھ عدم انسان و كفر. ستم جریان و كل بشراست نمایيعشق ھ واقع كل كند. این را تصاحب وجودشانبدھي

ای�ن ذات�ا در فراس�وي و انس�ان است برتر ازوجود و عدم ) مقاميالھي امانت (آن شده عرضھ انسان بھ كھ آنچھـ ٧٣

ن�دارد. عش�قرا ھم ك�دامھیچ پ�ذیرش و ت�اب اس�ت ك�رده و مس�تھلك رگرداندو س� ای�ن رابین خودش دو قرار دارد وليو ش�كر و عش�ق . ای�نمقام این هو شكر دربار است وضعیتھمین بھ باشد ھمانا عشق انسانیت الیق كھ انساني خاص

عش�ق توان�د باش�د و الغی�ر. ای�نمي نف�س معرفت حاصلفقط رضا البتھ در خداون�د اس�ت و ق�درت لطفب�ھ عش�ق دقیق�ا .خویشتن

Page 20: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٠

و و ق�درت اراده بھ عشق یعني دھد، و اینمي ورخ ھست كھ ھر آنچھ بھ عشق یعني اشحقیقي در معناي عشق ـ٧٤ عش�قي ھر چن�ینمظكام�ل عارف�ان و فق�ط ھس�ت ك�ھ آنچ�ھ ب�ھ ، معرفتاست معرفت حاصل فقطعشق خداوند. این خلقت

و واقعی�ت چ�را عاش�ق ك�ھ روس�ت از ھم�ین ب�ا عارف�ان مردمان! و دش�منيو دگ�ر ھ�یچ عش�ق ھ مثاب� بھ ھستند: جھانسازد و ل�ذا مي كفر را عیاناین و ناحقي است مردمان انكار و جھل ھ آیین عشق ھستند. این حال ھمھموجود در وضع

ھا و ھ�ا ، ع�داوتفحش ھ ھم� خ�دا ھس�تند و مردم�ان پر ب�اليس� ھ مثاب�بھ م�ردم در می�ان عارف�ان .انگیزدبرمي عداوت ، ص��بور بلك��ھھ��م ع��داوت بر ای��نس��تانند. عارف��انمي از خ��دا انتق��ام طری��ق كنن��د و ب��دینمي خ��ود را نث��ار عارف��انكفران

جانش�ین ھس�تند.اینان و آدم عالم مقصود خداوند از خلق ھایيسانان اند. چنینمردمدر میان عشق جمال شاكرند. اینان یابن�د یعن�يخداون�د مي فع�ل اب�زار را ھم . زیرا مردمبر مردمبر خدا و ھم اند ھمعاشق ھستند. اینان مردم خدا در میان

عش��قي ك��ھ یابند. ھرچ��ھنميعش��ق ج��ز دارن��د زی��را چی��زيمي خ��ود را نی��ز دوس��ت دش��منان ترین. لذاش��قيعش��ق ھ عمل�� ب��ر علی��ھ جھ��ل ھمان��ا ع��داوت . ای��نبیش��تر اس��ت آن ب��ھ نس��بت مردمانتر و ش��دیدتر باش��د ع��داوتتر و عارفان��ھخ��الص حقیق�ي ت�ز عش�قاتفاق�ا آنتي محضو احساس�ي ك�ور غری�زي . عش�قاس�ت معرفت تماما حاصل زیرا عشق استمعرفت است درواقعی�ت و خداشناس�ي خ�ویش ب�ر نف�س تماما از معرف�ت . تاروپود عشقاستو ستم و تصرف شقاوتو تماما .است

از ك�ھ " اس�تتص�رف ب�ھ و"اراده ھمانا جھ�لاس�ت و آتش�ین آت�ش از ج�نس عام�ھ فرھن�گ در قلمروي كھ عشقي ـ٧٥واز كف�ر اس�ت دوزخ آت�ش ھم�ان عشق نوع این شود. آتشمي برد و منافقمي ایثار"پناه بھ "ارادهبھ گاه ناكامي فرط

از ن��ار جاھالن��ھ تمام��ا از ن��ور و عش��ق عارفانھ. عش��قاس��ت انك��ار واقعی��ت و ع��ذابباش��د مي خ��واري و آدم و ع��داوت .است

ش�ود مي نامی�ده بطالت و سیاسي ، اقتصادي،ھنري، فنيعلمي ھايو تالش ھا و عالیقعشق ھ در عرص كھ آنچھ ـ٧٦و اس�ت ذاتا ضدعش�قباش�د ك�ھمي كافران�ھ ھايعش�ق ابط�ال ح�قھمان�ا اس�ت ش�ده نیھیلیزم ھ فلسفبھ مبدل امروزه كھ ب�روز ح�ق حاص�ل ھ�م و اخ�الق م�ذھب ھعرص بھ مربوط ھايكشاند.بطالتمي انھدام را بھ گرانھسلطھ ھايآرمان ھھم

ی��ك س��ازد و از زنمي یا نیھیلیس��تفاشیس��ت نھایت��ا از م��رد ی��ك ك��ھ . آنچ��ھاس��ت و منافقان��ھ ایثارگران��ھ ھايعش��قابطال .است و ایثاري تصرفي ھايعشق بروز پوچي باشد.اینمي ابطال حق ، ھمین روسپي

نش�ینخانھ چادرياز بي ھمان یعني است وتصرف قدرت بھ در اراده شكست طبیعي ایثار، حاصل ادعا و احساس ـ٧٧

ش��ده منھ��دم كفريحاص��ل اس�ت نف��اق ھم��ان ك�ھ ایث��اري ، عش��قنم�ودن و آن را ن��ذر ای��ن تھریخو ی��ا ماس�ت اس��ت ش�دن و دیكتاتورھ�اي ورشكس�تھ دارانس�رمایھ در می�ان درویش�ي گرایش�ات. مثلاست داده را از دست امكاناتش باشد كھمي

.شده ساقط

ھم�ین ب�ھ اس�ت ش�ده و انصاف و تعادل تقويامر بھ بلكھ است نشده كردنایثار ھرگز امر بھ خدا، انسان در دین ـ٧٨كف�ر و وھم�ان و مكر اس�ت نفاق ھ زیرا كارخان خداست دین مقابلدر ابلیس دین در واقعكشيو ریاضت رھبانیت دلیل

و اس�ت ش�ده افس�رده آلت�يبي از ف�رط ك�ھ اس�ت اژدھ�ایيكن�د. ھمانمي نمایيو عش�ق نم�ایي مظلومی�ت كھ تجاوز است .است برده پناه ایثارگري بھ وظایف فرار از انجام كشد. برايميبر دوش عشق هكباد

Page 21: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢١

و ذات�ا موج�ودي بود و نبود اس�ت بینمیانھ موجوديانسان كھ است رسد آنمي عبث بھ در ھر تالشي اگر انسانـ ٧٩

ب�ود ی�ا ب�ھبردن پن�اه از ھ�ر دو ن�وعش عاش�قانھ ھ�اي. دعويخیر و شر اس�ت ولذا فراسوي بود و نبود است فراسوي نب�ودي و عش�ق ب�ودي ش�ود. عش�قمبتال مي بستوبن عبث بھ است ذاتا برتر از ھر دو نوع انسان و چون نبود است

باشند.مي لابطا بھ و محكوم غیرانساني ھایيھر دو، عشق

ق�رار ض�دماده در آغ�وش ، م�ادهھ�م فیزی�ك . درعل�مبقا و فنا است آغوشيھم حاصل یا معنوي مادي ھر موجودي ـ٨٠ف�را نم�ود و از آن تض�اد را بای�ددرك اتح�اد در ع�ین . ای�ناس�ت عش�ق مثنوي و این است مثنويیك ھستي دارد. جھان

رود.مي از میان و دیالكتیك شودو مثنويمي یافتھ یگانگي كھ است رفتنفرا . در اینرفتھ�ا ادعاھ�ا و واقعیت ت�رینب�ر دروغ باش�د. چ�را ك�ھميو جنایتي و كین�ھ ایث�ار منش�أ ھ�ر ع�داوت و احساس اندیشھـ ٨١

مقاب�ل آورد ودر ط�رفرا پدی�د م�ي مقاب�ل طرف بلعیدن بھ میل در صاحبش و ادعا و احساساندیشھ . ایناستوار است باشد.مي ايرا بطھ ازچنین برخاستھ ايانگیزد، ھر فساد و فتنھرا برمي نفرت ھم

دو وآن دو اراده آن ب�ین وس�ط ب�ر خ�ط كردنو مقاوم�ت ایس�تادن شود، ام�ر ب�ھمي نامیده و اخالق تقوي كھ آنچھ ـ٨٢ ، ن�ھپ�ذیرفتنظلم و نھ كردن ظلم ایثار، نھ سوي بھ و نھ تصرف سوي بھ ، نھنیافتنسو گرایش ھیچ . و بھاست عشق .شدن بلعیده و نھ بلعیدن

یگ�انگي س�وي ب�ھ و رف�تن و رس�تگاري تع�اليف�را رود، و این توان�د از میان�ھبایس�تد مي وس�ط خ�ط این بر روي كھآن نگرایی�د وك�افر ی�ا من�افق و تف�ریط اف�راط ماند و بھ ایستاد و باقي خط این بر روي تواننميزیادي مدت كھ . البتھاست

بن�دد و ای�ن نف�س معرفت كسب بھ كمر ھمت بایستي وتقوي اخالق ھ در عرص نگردید. انسان ا مظلومی نشد و یا ظالمت��ا اب��د در و ن��ھ ھماناتوحی��د اس��ت و ش��ریعت دی��ن . زی��را ھ��دفاس��ت میان��ھ از ای��ن بربس��تنپرواز و رختق��درت ھم��ان

گرای�د مي اس�تھالك نگ�ردد ب�ھ معرف�ت ش�ود و موج�ب اگر طوالني ماندن، اینماندن دو اراده آن میان و جدال دوگانگي دارد. در غی�ر ای�ن ب�ر ت�ن عش�ق لباس، ك�ھنف�اق رود و ی�اكف�ر آش�كار م�ي سوي شود یا بھناپذیر مي، اجتنابوانحراف .پیشھو عاشق شود یا ملوسآشكارمي یا تبھكاري انسان صورت

ش��ناخت ع��دم حاص��ل و وحش��ت نف��رت . ای��ناس��تاز خویشتن و وحش��ت نف��رت عموم��ا حاص��ل بش��ري ھايعش��ق ـ��٨٣

انس�ان ب�اطن ش�دنروشن موج�ب نف�س گری�زد. معرف�تدارد و مي وحشت از تاریكي انسان طوركھھمان است خویشتنباش�د. توان�د داش�تھنمي حاص�لي و ج�ز س�وءتفاھم اس�ت م�تدرظل وق�ایعي عاش�قانھ ھ�ايو تماس شود و ل�ذا رواب�طمي

ذاتا ضدیكدیگرند. و عشق ، لذا دوستيجھل حاصل و عشق است شناختحاصل دوستي

دقیقا ھم�ان و اخالق دین نوع . ایناست رانفھمیده فھمد مطلقا آنمي ایثارگري را مترادف و اخالق دین كھ كسي ـ٨٤ معل���ول یعن��ي ایثاراس���ت و ادع��اي اندیش��ھ معل���ول ض��دمذھب . م��ذھباس���ت ض��دمذھب وم��ذھب اس���ت ابل��یس م��ذھب ك�ھ ، كف�رياس�ت ش�ده ت�دوین م�ذھبي ھ فلس�ف صورت بھ كھ استعشق ايادع ھمان دیني . نفاقبشر است نمایيعشق

.است شده پنھان عشقدرلباس

Page 22: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٢

جھ�ان ھم�ان ك�ارش ای�ن و حاص�ل كار خداس�ت كارفقط باشد این ایثار و فنا شدن ھمان حقیقي در عمل شقاگر ع ـ٨٥ ، پ�سبخش�یدنو ھستي ك�ردن خل�ق ر یعن�ي. ایث�ااس�ت رفت�ھ و او خ�ود از می�ان او ق�رار گرفت�ھبر ج�اي كھ است ھستيو ایث��ار عش��ق ادع��اي كن��د چگون��ھ را خل��ق ايتوان��د پش��ھنميكھ . كس��ياس��ت خ��دا ب��ودن ادع��اي ایث��ار در واق��ع ادع��اي

كند؟مي

دروغ��ین و ادعاھ��ا و رفتارھ��اي احساس��اتباش��د بھ ش��ناسو وظیفھ و منص��ف خواھ��د ع��ادلنمي بش��ر چ��ون پ��س ـ��٨٦ .استعاشقانھ كاريفریب این دھد حاصلمي رخ كھ و ھر ستم است ضدعدالتعشق برد. اینمي پناه عاشقانھ

كند.ميعشق دعوي ظلمش تقدیس براي كھ ظالم است حیواني انسان ـ٨٧

.خودش و عاشق استخالق كھ خداست شود و فقطمي باشد خالق خودش عاشق كھآن ـ٨٨ش�ود و مي ش�ود و خ�ودشخ�ود مي شناس�د عاش�قيكامالمخ�ود را ك�ھآن و فق�ط و معرف�ت است عشق از قدرت خلقتغی�ر را دارد ت�ا ب�ر خلقق�درت ك�ھ اس�ت خ�دایي مق�ام ظھور و بروز ندارد و این بھ كند و نیازيميكفایت خودش براي قرار دھد. خودش جاي

ای�ن . پ�ساوس�ت و نی�از و ض�عف نگياز بیگابشري عشق ولي اوست و قدرت و یگانگي نیازيخدا از بي عشق ـ٨٩

ضد یكدیگراند. دو عشق

ش�قع ھ عرص� وجود خدا. و این در قبال استخوديو بي وجوديبي ھ و عرص است ھمانا ظھور عدم هماد عالم ـ٩٠ !و دیگر ھیچ عشقھ مثاب بھ ھستي : جھاناست

نمای�د و بپ�ذیرد وج�ود و درك بتواندح�دود خ�ود را لم�س حدود دارد و ھرك�ھ وجود دارد كھ دلیل این بھ ھر چیزي ـ٩١

خود. تنھایي و پذیرش درك یعنيو این است خود را یافتھ

است و لذا تنھا شده است و پذیرفتھ كرده دركاوست حدود عدم ھمان را كھ حدود وجودش كھ است كسي عارف ـ٩٢و نماید. نف�رتو تص�دیق توان�د دركرا نمي وجودش ه اور نكند گوھرو ب خود را درك تا عدمانسانوجود. و و صاحبرا نف�س معرف�ت دلی�ل ھم�ین . ب�ھاس�ت خ�ویش اواز ع�دم و وحش�ت ھمان�ا نف�رت از خ�ود و خودشناس�ي انسان وحشتوج�ود خ�ود باشد طال�ب نكردهخود را درك تا عدم آید. انسانمي بدست فنایش در لمس اند.وجود انسانفنا نامیده وادي ش��ود. انس��ان و تص��دیق درك ع��دم ك��ھآی��د مگ��ر ایننمي انس��ان بدس��تولي موج��ود اس��ت ايش��ود. وج��ود واقع��ھنمي

ب�ر و فق�ط اس�ت و مع�دوم تھ�ي ھموج�ود دیگ�ران ك�ھاز این پر كند غافل انخود را با وجود دیگر خواھد عدمميعاشق شود.منجر مي نابودي احساس تماما جبرا بھ عاشقانھھايافزاید. و لذا تجربھاو مي عدمیت

، اول . در ص�ورتنف�س معرف�ت ھواس�ط كندو یا بھمي و تصدیق خود را تجربھ ھا عدمعشق ھ واسط یا بھ انسان ـ٩٣ گردد.مي و فرزانھ عادل ، ھمدوم شود و درصورتمي و دیوانھ ظالم

Page 23: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٣

غیر. عدم بھ خویش عدم ابتالي یعني بشري ھايعشق ـ٩٤

كنن�د. مي ھم�دیگر را دف�ع مشابھ . صفاتاست عشقھمان شود و اینمي ضد خویش مجذوب جبرا و ناآگاه انسان ـ٩٥ب��ا ك��ھ . روابط��ياس��تك��امال بیگانھ كن��د و از آننمي ص��ال دركرا ا آن ش��ود ك��ھمي در كس��ي چیزيج��ذب جاھ��ل انس��ان

ھ�ايكاريھا و فریبنیس�تند. ل�ذا س�تم عام�ھ معن�اي بھ عاشقانھ اياند ورابطھآیند تجارتپدید مي و اشتراكات تفاھمات كمتراند. ھم روابطاین

ك��ل گ�ردد ای��نمي ج��ذب آن ب�ھ ش��دت ھمانھراس��د و ب�ھش��تر ميبی تر اس�تتر و جاھ��لبیگان�ھ ك��ھ از ھرچ�ھ انس��ان ـ�٩٦و ص��فاتبھ و ی��ا عش��ق ، دموكراس��ي ، آزاديعل��م ب��ھ ش��ود، عش��قمي نامی��ده در ن��زد بشرعش��ق ك��ھ اس��ت ايواقع��ھ

آنھ�ا حی�رت ش�د ب�ا كم�ال زدی�كچیزھا ن آن واقعیت بھعاشقانھ در تجربیات كھ گاه. و آندیگري در انسان ھایيوضعیت خواند.كار ميرا فریب مقابل شود و طرفآغاز مي و كینھ یابدو لذا نفرتمي را ضد خویش

ش�ود و از نمي باشد ھرگز عاشق داشتھ معرفتحق اگر بر این . انسانضد خویش بھ عشق یعني در ذاتش عشق ـ٩٧

. است راپدید آورده و امر تقوي دین كھ است حقیقتي گریزد و اینبیشتر مي ز آنآید اميبیشتر خوشش كھ ھرچھ

خود و حق او را بھ حركت كند. این خود حركت نفسانيھايو عشق ضدعالیق كھ است كسي و عادل عارف پس ـ٩٨ محص�ول ك�ھ اس�تھمین و ایث�ار ب�ر ح�ق خ�ود اس�ت ب�راي ھمان�ا از خ�ود گذش�تن رساند. اینخدامي نور وجود و بھ بھ

كور. عشق نھ است معرفت

اس�ت ش�ده یگان�ھ با خودش شود در واقع موافقبا خویش ضدیت اگر با این پس است ذاتا ضد خویش اگر انسان ـ٩٩ھا انس�ان ھ ھم�. و اگ�ر نھد باش�د آگاھان�ھخ�و دش�من رسد كھبا خود مي دوستي بھ كسي .یعنياست خود شده و دوست

ب�ھ ك�ھ در اواخ�ر عم�ر اس�ت خود ھستند. فقط و موافق دوستپندارند كھمي كھخود ھستند در حالي دشمن كوركورانھ اند.كرده دشمني عمر با خودشان در تمامبینند كھمي ناگاه

و دین�ي در معن�اي باش�د، ارادت داش�تھ رادوس�ت توان�د خ�ودشميباش�د ن نداش�تھ را دوس�ت ض�د خ�ودش ھرك�ھ ـ�١٠٠

از ھم�وارهخودش ه از اراد در اطاع�ت باش�د. انس�ان ت�و و امی�ال ض�داراده ك�ھ اس�ت ازكس�ي اطاعت ھمین اشعرفاني و ھن�ري و اعتق�ادي و م�ادي جنسي ھايعشق دام بھافتد یعنيمي دیگران دام شود و بھتر ميو دیوانھ بیگانھ خودش

و... . و سیاسي

خ�ودش ك�ھ است كسي رفاندازد. عامي ضدارادهدام بشر را بھ كھ است بشر آن ھ جاھالن ھايعشق ھمین حق ـ١٠١ باشد. خودش ه ضداراد

در ھدایت كند. اینمي ھدایت ضدش سوي بھاخودآگاهنحضور دارد و او را اشاراده در ذات ھر كسيه ضداراد ـ١٠٢ كند.بروز مي و افكار عاشقانھ اعمالصورت بھ عمل جریان

Page 24: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٤

خ�ودت ب�ھ ھا نس�بتانسان ضدترین سوي .بھدر انتظار اوست كس در ضد آن و خدا و نور وجود ھر كسي حق ـ١٠٣

نماین�د. خ�دا تومي ت�و ھس�تند و ش�بیھ مری�د امی�ال ك�ھ اس�ت ك�رده كم�ین در كس�انيت�و .ش�یطانبرو تا خدا را دیدار كني .ھستي خودت شیطانھستي خودت میالندارد. تو اگر مرید ا تو شباھتي ھرگز بھ

. توس��ت ت��و ن��دارد دوس��ت ب��ھ ش��باھتي ھ��یچ كھ. كس��يھاس��تھ��ا و عداوتھ��ا و فریبتباھي ھا قلم��رويش��باھت ـ��١٠٤

جس�تجو . خ�ود را دردیگ�رياس�ت را جس�تجو ك�ردن و عداوت ھمانا عدم جستجو كردنخود را در دیگران ھايشباھت .است عداوت عین كردن

ھ فلس�ف ناخواهخواه و اعتقادي هباشدو با ھر انگیز كھ و موضوعي از ھر جھت سازيو ھمسان برابري ھفلسف ـ١٠٥ ش�قاوت ،فلس�فھابريھا. برش�باھت و ن�ھ ھاس�تدر تفاوت باش�د. ح�قمي ابط�ال ب�ھ محك�ومو ھمواره تاس و فریب ستم !فلسفي : جھلجھل ھ ، فلسفاست

. چ�را اس�ت بستر افتراق�ات ھا. اشتراكاتوشباھت اشتراكات و نھ چیزھا است فرد بودنبر منحصربھ سر ارتباط ـ١٠٦

فرد و منحص�ربھ ھمانامح�دودیت موجودی�ت و ای�ن اس�ت ھمان�ا موجودی�ت ع�الم ھايپدیده امور درمیان ترینمشترك كھدر دیالكتی�ك ت�رین و ذات�ي ع�الیترین . و ای�ناس�ت نابرابري اساس كھاست "بودن"در فقط واقعي . برابرياست بودن .است یگانگيذات درك . و اینبرابري عین و است ، ضدبرابري: بودنكھ وجود استعالم

ب��ھ ضدعش��ق و وج��ود دارد درس��ت ھس��تكھ ھ��ر آنچ��ھ واقعی��ت ب��ھ عش��ق عن��وان ب��ھ براب��ري ب��ھ عش��ق پ��س ـ��١٠٧

باشد.مي و ظالمانھ جاھالنھ ھايعشق ھ ھم اساس كھ است "بایستي"بھ عشق باشد. و اینمي برابرسازي

ندارد. وجودنداشتن بھ شباھتي ندارد زیرا ھیچ و علتي دلیل ھیچ وجود داشتنـ ١٠٨ ھ واس�ط توان�د ب�ھھرگ�ز نمي انس�انكن�د و اص�ال وج�ود را تعریف اس�ت ھرگ�ز نتوانس�تھ فلسفھ جریان كل دلیل ھمین بھ

و تض�اد تفاوتعاش�ق ك�ھنمای�د. آن و دریاف�ت را درك كند وجودمي عمل و قیاس وشباھت دوگانگي بر ذات كھ اندیشھ .پرستاناند و عداوتپرستان، عدمپرستان.شباھتاست دوستي و اھل است وجود در حركت سوي بھ است

و دع�وي ی�لدل ھم�ین ب�دارد. ب�ھ توان�د او را دوس�تدارد قلبانمي و اشتراك شباھت با كسي كھ میزاني بھ انسانـ ١٠٩

ج ھاستدعوي تریندروغ و فامیل خانواده افراد یك در میان وعشق محبت احساس در خ�انواده رواب�ط ترینو لذامتشن ھا ھستند.ازدواج ترینعموما ناكام فامیلي ھايازدواجدلیل ھمین شود. بھمي و نژاد دیده و فامیل، ، فرھنگ�ي، علم�ي، طبق�اتيق�ومي اش�تراكاتب�ر اساس . ازدواجتر اس�تن�اممكن دوس�تيبیشتر باش�د اشتراكات ھرچھ

.ھاستازدواج ترینغیردوستانھ ايو سلیقھ عقیدتي

.سویيھا و بيسوي فردترینمنحصربھبھ كند یعنيمي غیر مطلق بھ ذاتا میل انسان دل ـ١١٠

Page 25: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٥

. زی�را ذھن�ي ن�ھ اس�ت قلبي امري . لذا ایمانداشتكرد و دوست درك توانمي دل ھ واسط بھ خدا را فقط دلیل ینھم بھ ندارد. جز قیاس كند و كاريھا راجستجو ميذاتا شباھت ذھن

) دگيزن� و روش و راه آداب، اعتق�اد، س�لیقھ لحاظخواھ�د (ب�ھمي خ�ودش را ش�بیھ دیگ�ري كھ میزاني بھ انسان ـ١١١ و كفر. است گريو تقلید از انزجار و ستم سازيدارد. ھمساننمي خواھد و اورا دوستمي خودش ه برد

مری��د و مقل��د ك��ھ . كس��ياس��ت خ��دایي ھماناعش��ق و متم��ایز ب��ودن فرد ب��ودنو منحص��ربھ دیگ��ران آزادي ب��ھ عش��قو اس�تدھ�د آزادیخواهخ�ود را در تنگن�ا ق�رار مي ب�رد و آزاديمي تلذ دیگران ازآزادي كھ . كسيخواھد كافر استمي

خود. خواھند و گروهخود مي براي را فقط عموماآزادي امروزه آزادیخواھان . وليو خداشناس و با معرفت عادل

وج�ود ش�ده ص�احب ك�ھ اس�تخ�ود عاشق . وكسينیاز استگذرد زیرا بيخود باشد از خود مي عاشق كھ كسيـ ١١٢دھ�د. ووج�ود ھمان�ا ق�رار مي در اختی�ار ھم�ھ م�زد و من�ترا بي شود و وجودشنیاز ميبيوجود یافت كھ باشد و كسي .است نور معرفت

یابد.ظھور مي امكان ذاتش شود واحدیتفردميشناسد آزاد و منحصربھرا مي خودش كھ میزاني بھ انسانـ ١١٣ اتح�اد ب�ا دیگ�ران ع�ین فرد ب�ودنمنحص�ربھ . وایناز آزادي نیازيبي حتي است نیازيبي و عین است روح آزادي این

ترش�باھاتبس را ك�ھ ص�فات ھ ھم� ك�ھ ن�ور وج�ود اس�ت خ�ود. ای�ن ش�بیھ یابن�د و ن�ھخود مياو را عین و دیگران استكنن�د و اگ�ر مي و خ�دایي نی�ازيبي گیرن�د احس�اسقرارمي كس�ي ب�ا چن�ین در رابطھ كھ كساني ھ كند. ھممي ھستند پاك

شوند.مي گمراه مالیخولیایي طرزيبھ نیابند البتھ معرفت

ر . داس�ت عاش�قانھ اص�طالح ب�ھ ورفتارھ�اي ظھ�ور و ب�روز احساس�ات ھ ، زمیندر آن با ناكامي ز توأمنیا شدتـ ١١٤ ت�رمیم نف�س وفقارت تا حقارت نیازھاست نمودن و معنوي و متعالي ساختن شود مقدسمينامیده عشق كھ اینجا آنچھ

.اس�ت ناك�ام و نیازھ�اي م�ادي زن�دگي س�اختن تحم�ل قاب�ل ب�رايتالش نمایيعش�ق ب�راي ت�الش و مداوا گردد. در واق�عرا توان�د نیازھ�ایشو ی�ا نمي را ن�دارد نیازھ�ایش ھ ص�ادقان بیان امكان بر و غرورشك ھ واسط بھ كھ میزانيبھ انسان

كب�ر و ھ و ریاكاران� موذیان�ھ ھ ھمان�ا ادام� در اینجا عشق واقع كند. درپیدامي شدن عاشق نماید نیاز بھ مھار و تعدیل .غروراست .است ھا پنھانعشق ینو تكبر در شدیدتر خودخواھي شدیدترین

و خود از حكمت . ایننمادین ھايھاھستند و ایثارگريعشق ظھور شدیدترین ھا محلانسان متكبرترین در واقع ـ١١٥

ھايازخودگذش��تگي مجب��ور ب��ھ ناخواس��تھ ط��رزي ھا ب��ھانس��ان ترینخودخ��واه ك��ھ اس��ت واقع��ھاین اس��رار ناخودآگ��اه وند.شآور ميحیرت

ش��ود و مي را موج�ب بنی��ادین بش��ر تب�دیالتي درنف�س ھ��ایشجلوه ترینو ریاكاران�ھ تریندر نمایش��ي حت�ي عش��قـ� ١١٦

كن�د مي كشاند و وجود بشررا تلطی�فمعنا مي وجود بشر را بھ هماد كھ بخشد و گویيمي ھا و غرورھا راتعادلشقاوتب�ر خ�ود خ�ودش دس�ت ب�ھ وحش�ي حی�واني ك�ھ اس�ت ب�زرگ ايواقع�ھباش�د ب�از ھم ریایي كامال ھم لطافت اگر این حتي

Page 26: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٦

چی�زي م�دنیت . ك�لاس�ت مدنیت كل زیرا روح گرفت كم تظاھر را نباید دست كند. اینمي اھلیت زندو تظاھر بھمھار مي .نیستبودن و عاشق بودن رام جز تظاھر بھ

ایث�ار و بلك�ھ نی�ازيبي تظ�اھر ب�ھ ومجب�ور اس�ت رسیده اشد حرص بھ كھ است شده ھمانا اشد نیاز ناكام عشق ـ١١٧

اش�د ھنگ�ام ب�ھ استنیازيبي ھمانا نیاز بھ انسان ناخودآگاه در ذات ، عشق. پساست عظیمبس ايواقعھ نماید. و این نیاز.

معن�اي ب�ھ ش�ھادتین اداي طور ك�ھباش�د ھم�انقلبي عش�ق ھ توان�د مقدم�) نی�ز مي(تعش�یق قعش و اما تظاھر بھ ـ١١٨. ازكف�ر ب�دتر اس�ت گ�ردد ك�ھ نف�اق ھتواند زمین�مي شود ھر چند كھ قلبي ایمان ھتواند زمینميكھ است مسلماني دعوي

احك�ام اداي طور ك�ھ. ھمانرا ایفا نمودن نیازيو تأتر بي تاسنیاز شدنبي براي و تقلیدي و تمرین زمینھ تعشیق پس .بودن مؤمن معناي بھ و نھ است شدن مؤمن براي تمرینيشریعت

در قلب�ي عش�ق و معن�اي ؟ زی�را واژهاس�ت ؟ وچگون�ھاست ممكن دو انسان بین و روحاني قلبي و اما آیا عشقـ ١١٩باش�د ودر غی�ر گون�ھاین ك�ھ ش�ود و ی�ا ق�رار اس�تمي تلق�ي گون�ھاین عام�ھ تعری�ف برحس�ب و الاق�ل تاس رابطھ بودنبرق�رار نمای�د. ب�ا س�ایرین قلب�ي ھ باش�د ت�ا رابط� دلو اھ�ل ی�د قلب�يبا و مكر. انس�ان و یا بازي است تجارت صورتاین

گون�ھاین عاش�قانھش�ند، اعمالبامي و معل�ولي عل�ت ھ�ايو ارزش مفاھیم يو در ورا حسابكامالبي اعمال قلبي اعمالیك��دیگر ع��ین منطق��ي لح��اظ ب��ھ ھ��ر چن��د ك��ھ بس��یار اس��ت جنونيب��ا اعم��ال اعم��ال ای��ن ف��رق ش��وند. و البت��ھمي س��نجیده

ھستند. حساب شوند زیرا ھر دو فوقميتلقي اع�تالي موج�ب نیس�تند ول�ي آین�د و خی�ر و ش�ريبرنميو كتاب از حساب ھر چند كھ قانھشو واقعا عا قلبي اعمال ولي

قلب�ي نماین�د. عم�لرا از یك�دیگر تمیزترمي و باط�ل كنن�د و ح�قتر ميخیر و شر را واضح بشرند ومرز بین ھايارزشبرت�ر و خیرھ�اي دیگ�ران ب�راي آورد. ول�ي ھم�راه بھ شر ھم باشدو بلكھ نداشتھ خیر دنیوي عاملش براي است ممكناز قلب�ي . اعم�الھم�ھ ب�راي و فساداس�ت سراس�ر ش�ر و بطال�ت جن�وني اعم�ال آورد. ول�يم�ي ارمغ�ان بھ آسایيمعجزهباش�د. ك�رده د دركخ�دا را در خ�و ك�ھ دل�ي ب�ار باش�د یعن�يو یقین و ق�وي وفرزان�ھ زنده دلي اھل خیزد كھبرمي انساني .است عارف مؤمن دل واین

اس�یر حس�ابگر ك�ھ عقل دلیل ھمین . بھاست ھم و حسابگرعین علیتي عقل در چھارچوب عارف و یك دیوانھ یك عمل

اس�ت و علیت عقل ماورايتمیز دھد زیرا یكي فاسقانھ و عمل واقعا عاشقانھ عمل تواند بینھرگزنمي خیر و شر است نیستند. وحسابي ھر دو علیتي ھر حال ، بھآن مادون و دیگري

چی�ز بر ھمان . و عاشقنیست در خودش را كھكند؟ مسلما چیزيرا جستجو مي چیزي چھ "غیر"در ھر كسيـ ١٢٠ج�ز ، ذات�ا وناخودآگ�اهدر غی�ر از خ�ویش . انس�اناس�ت "نیس�تي"ھمانا چیزھایي چنین ذاتيو معناي شود. و غایتمي

ح�ق باش�د و ای�ننمي و ابط�ال ن�ابودي ج�ز احس�اس ھرعش�قي غای�ت دلیل ھمین شود. و بھنمي را عاشق خویش فنايو ن�ور تخداس� ھم�ان درحقیق�ت "نیس�تي" غی�ر و ای�ن كش�اند. ای�نغی�ر مي دنب�ال را ب�ھ "خویش" كھاست عشق ذاتي

را رس�وا و از آن حاص�ل وج�ود ك�اذب ھا و احس�اسن�دارد و ش�باھت ش�باھتاز خویش چی�زي ھ�یچ ب�ھ ك�ھ وجود است

Page 27: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٧

س�وي ب�ھ انس�ان ھموت�ور محرك� عش�قوج�ود گ�ردد. پس دھ�د ت�ا طال�بق�رار مي عدم ھ آستان سازد و فرد را بھميپوچ ك���ھ . آنچ���ھاس���ت و اش���تراك و ش���باھت و خویش���یت "خ���ود" ك���ھ ھرچ���ھ انھدامس���وي ب���ھ فناس���ت س���وي ب���ھ خداس���ت

توان�د مطلق�ا نمي . و انس�اناس�ت "خ�ود"در چیزھ�ایي آی�د زی�را ش�بیھنمي پرس�تش قاب�ل است و معلوم درغیرمحسوسن�دارد و و معلوم مطلق�ا وج�ود محس�وس ك�ھ كس�ي : پرستشاستوار است اصل رھمیننیز ب خود را بپرستد. خداپرستي

و منط�ق ھ باش�د و در عرص�مي ب�ا فناپرس�تي معن�امترادف در وادي عش�ق دلی�ل ھم�ین . ب�ھنیست "من"با قیاس قابلش�ود نمي باشد ھرگز عاش�قداشتھ معرفت عشق تحقیق بھ كھ كسي دلیل ھمین آورد بھنمي ارمغانبھ جز پوچي علیت

باش��د ك��ھمي "فن��ا ب��ھ اراده" ھم��ان در انس��ان عش��ق بای��د گف��ت ترتیبب��ر خ��ود خ��دا ش��ود. ب��دین عاش��ق ك��ھمگ��ر اینو آگاھان�ھ ه دارا ھم�ان بقاك�ھ ب�ھ اراده هپ�ردازد و ھم�وارمي فعالی�ت ب�ھ آن و در زی�ر پوس�ت "بق�ا ب�ھ ه اراد"رغمعلي

سازد. مي كند وباطلمي و مات را كیش است و تصرفي حسابگرانھ

و ب�ھ و خالقان�ھ عاش�قانھ ش�ود عمل�ي بخش�یدهانسان ب�ھ و تقاض�ایي و م�زد و من�ت حساب ھیچبي كھ ھر چیزيـ ١٢١ و مث�ل اس�تاعط�ا شده انس�ان ب�ھ ك�ھ وج�ودي مث�ل اس�ت نس�یان موج�ب بخششي وچنین است ایثارگرانھ واقعي معناي و تكب�ر و بلك�ھ نسیان ند موجبكمي را دریافت آن كھ بشريبراي عاشقانھ و عمل ایثار حقیقي كھ . گویيكشیدن نفس

و و ھس�تي حی�ات ه ایندبخش�خداون�د كھ ب�ھ نس�بت انانس� كف�ر ذات�ي گ�ردد. مث�لایث�ار مي منب�ع بھ نسبتانكار و عداوت عاش�قانھ و عم�ل عش�ق . پ�سوج�ودش ب�ھ نس�بت یعني است نموده دریافتكھ آنچھ در قبال انسان و نسیان است رزق

ش�ود و ق�در مي ایم�ان موجب كھ (ذكر) استیادآوردن گردد و با بھمي و عصیان كفر و نسیان موجب نخست ھدرمرحل آید. گردد وشكر پدید ميمي درك تازگي بھ ایثار آن

معن�وي ھايھدی�ھ ب�ھ نس�بت قدر فراموش�كار ومتكب�ر و ك�افر اس�تاین و عیني مادي ھدایاي بھ نسبت كھ انسانـ ١٢٢ از كس�ي ك�ھ ومعرف�ت و س�المت و ع�زت و محب�ت ایم�ان ب�ھ مثال نس�بت مسلما فراموشكارتر ومتكبرتر و كافرتر است

را ش�دیدتري و نسیان و عداوت تر باشند كفرانمزد و منتتر وبيتر و عاليناب كھ ھا ھرچھھدیھ كند. اینمي دریافت ايدر ھ�ر دوره ح�ق مردانب�ھ را نس�بت م�ردم اكثریت . عداوتاست و ایثار حقیقي از اسرار عشق انگیزندو اینبرمي

م���ورد ھس���تند ك���ھ م���ردم ب���راي و معرف���ت و محب���ت ایمانھايسرچش���مھ ك���رد ك���ھ ارزی���ابي ت���وانس���ر مي از ای���ن گیرند. قرار مي مردم ھا و عداوتمھريبيشدیدترین

را روح�اني و زن�دگي بی�داري ت�اب اكثر م�ردمش�ود و چ�ونمي دیگ�ران قل�وب شدن و زنده بیداري موجب حقیقي عشقو واقعاعاش��ق انس��ان دارن��د و چ��ون و عاش��قي عش��ق دع��وي بیش��تر از س��ایرین مردم��انكنن��د. اینمي ندارن��د ع��داوت

شود.آنھا رسوا مي دروغین پردازندزیرا عشقھا ميمتھا و انكارھا و تھاشد عداوت را دیدند بھ عارفي

ھ ھم� كل�ي ف�رد باش�د ظ�رف ه اراد فرم�ان تماماتح�ت نظر ك�ھم�ورد امكان�ات ھب�ا ھم� آلای�ده زن�دگي ی�ك بھ عشقـ ١٢٣ وض�عیت در آنش�ود ك�ھمي نامیده ھم بھشت كھ وضعیتي بھ ، عشقبودن رئیس بھ :عشقبشر است دنیوي ھايعشق

بش��ر در حی��ات گون��اگون ھايعش��ق ھ زمین�� ھم��ان فیكونكنب��ھ ه . ارادزحمت��ي ھیچگ��ردد ب��يمي محق��ق ايھ��ر اراده . دنیاست

خواھ�د مي جھ�انخوار ك�ھ اي، ارادهاس�ت ارادهع�ین . در اینج�ا عش�قنیست مطلقھ قدرت بھ ه ادجز ار چیزي عشق این ب�ھ ھارا ببلعد. عشقخواھد سایر ارادهمي كھ است خدا شدن بھ عشق بشر ھمان ھايعشقھ ھم لحاظ خدا باشد. بدین

Page 28: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٨

ش�وند ب�ھنھایت�ا منج�ر مي ھس�تند ك�ھ اراده ھم�ین ش�عبات.. ھمگيو. و فن�ون عل�وم ب�ھ ، عش�ققدرت بھ ، عشقآزاديش��ود. نمي ھرگزمحق��ق عش��قي ، زی��را چن��ینجھ��ان ن��ابودي ب��ھ و نھایت��ا عش��ق در جھ��ان ايھ��راراده ن��ابودي ب��ھ عش��ق

ن�وع از ای�ن ازار جھ�انيدر ب� عاش�قانھ ھ�ايدعوي ھ و ھم�ھس�تیم عش�ق ای�ن شدن ھانيشاھد ج وضوح ما بھ امروزهو ترینجایيھم���ھ ك��ھ عش��ق ای���ن كش��اند. یعن��يمي و جن���ون ارادگ��يبي س��وي ھا را ب���ھانس��انگامبھگام باش��ند ك��ھمي

منتھ��ي اراده انھ��دام خی��زد و ب��ھبرمي مطل��ق ه اراد ازق��درت بش��ر اس��ت ھايعش��ق ظ��رف ترینو ق��دیمي ترینعم��ومي قص�د انھ�دام در ذات�شعش�ق . پ�ساس�ت در انس�ان عش�ق نھ�ان و حق است عشق نیز ازاسرار و جادوي شود. اینمي

دھد.مي را طالق اراده كھ است مطلق هارادبھ رسیدن باشد و در سودايدارا مي را در انسان اراده

خواس��تن ھم�ان در ذات��ش . عش�قاس�ت خواس��تنھمان و اراده اس�ت اراده ھم��ان ، عش�قشناس�يروان لح��اظ ب�ھـ� ١٢٤ برسد آن كھ ھرچیزي را بخواھد زیرا بھ چیز خاصي ندارد كھ خواھد و اصال اھمیتيمي بداندچھ كھآنبي است محض: اس��ت عش��ق ج��وي ھ یگان�� ذات را. و ای��ن را، ع��دم نخواس��تنخواھ��د یعنيفن��ا را مي ب��االخره ك��ھخواھ��د. ت��ا اینرا نمي

ك�ھ ھر شكلي بھ ھستي بھ شدنو راضي . و نھایتا تسلیمنیازيبي ، نیاز بھنكردن اراده بھ ، ارادهراخواستن نخواستن .استدر انسان عشق مقصود ذاتي . اینھست

نی�ز تمام�ا ارادهخاس�تگاه عن�وان غرایز ب�ھك�ھطور ھم�ان وج�ود اس�ت جب�ري هق�و در ھ�ر بش�ري ی�ا اراده عش�ق ـ١٢٥

طرز ب�ھ اراده در ذات ك�ھ نی�ازيبي بھ و اراده نكردن اراده بھ و یا اراده ضداراده بر وجودند.ولي شده جبرند و تحمیلكنن�د ت�ا وج�ود را از مي تكی�ھ آن دارن�د و ب�ھگرایش ب�دان تق�وي اھ�ل ك�ھ حضور دارد عنصر اختی�ار اس�ت اسرارآمیزي

ك�ھ بشراس�ت ذات�ي و اخ�الق فط�ري دی�ن ھم�ان لح�اظي عنص�ر ب�ھ كنند. ای�ن سازند ومتعادل خارج جبر مطلق قلمروي ی�ا ن�ور دی�ن عقل و ھمان است عنصر ضدعشق اینلحاظي نسازد. بھ و دیوانھ كند تا وجود را تباهمي را تربیت عشق

و عق�ل جب�ري پی�روزي. و اینن�اخواهآورد خواهدر م�ي را از پاي و تصرف قدرت بھ و اراده عشقباالخره كھباشد مي اراده ب�ھ ه اراد . پ�ساس�ت تی�ار و مفتخران�ھو اخ ب�ا انتخ�اب پیروزيی�ك م�ؤمن و در انس�ان ك�افر اس�ت در انس�ان دین

كن�د و را رس�وا مي عش�ق ھگردد ك�ميمس�لط ق�درت ب�ھ ب�ر اراده ب�االخره كھ است تو عدال عقل خواستگاه ھماننكردن .نادم

ج�نس ج�ذابیت كش�اند (مث�لمي ض�دخودش س�ويرا بھ بش�ر، وي و آگاھي میل رغمذاتا و علي عشق از آنجا كھ ـ١٢٦

بروج�ود انس�ان ھ�ر آن ق�رآن ق�ول ب�ھ ق�رار دارد و دی�ن دی�نام�ر خ�دا و نیز ذات�ا تح�ت عشق كھباید گفت ) پسمخالفقی�د و ب�رد و ب�ھمي انفعال سوي را بھ اراده كھ است جبريو تقواي دین ھمان عشق راند. یعنيمي و حكم است مسلط

كند. كشاند و زنجیر ميميبند ادعاھایشھ�ا و ھ�ا و پوچيناكامي ھ واسط كند بھمي مھار وتزكیھو آنھا را جبرا ستا كافران مذھب ھمان كور و غریزي عشق .كفر است كیشھم راستي بھ عشقھا. پسھا و عذابخیانت

.است و دوزخ ھمانا بھشت دیني معارفبرحسب عیني تجسم بشر در بیان در ذات و ضداراده ارادهـ ١٢٧ ھ�م و دوزخ در خ�ود باش�د. طرف�دار ض�دارادهرس�د كھمي آن ب�ھ و كس�ي اس�ت اراده ھ البداع�في تحق�ق ھ عرص بھشت حامي فقطرسد كھمي آن بھ و كسي است و ناكامي و عذاب و لذا تماما رسوایي استاراده امیال شدن وارونھ ھ عرص

Page 29: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٢٩

پی�رو ض�داراده ش�ود و ھرك�ھمب�تال مي ض�داراده خود باش�دبھ ه یرو ارادپ ھركھ كھ معنا است آن بھ باشد. و این اراده .است و دین از عقل و پیروي از عشق پیروي ھمان رسد. اینمياشاراده تحقق باشد بھ

ن�افي ك�ھ شدت نھما ھمدیگر و بھ ھمدیگرند و خالقدیالكتیكي حاصل و دین عشق ، یعنيو ضداراده اراده پسـ ١٢٨

ب�ھ دع�وت ھ�م كن�دو ض�دارادهمي مادی�ت ب�ھ دع�وت ھس�تند. اراده واح�دي یكدیگرند و نھایت�ا ح�ق ذاتيھمدیگرند حامي تع�ادل حاص�ل آی�د. معرف�تپدی�د مي و تعقل دھد فھمیدنمي رخ درانسان دو اراده این بین تعادل كھ میزاني . بھمعنویت .است و ضداراده اراده بین وعدل

اس�ت و ض�داراده اراده ب�ین وس�ط خ�ط ھم�ان اس�تشده نامی�ده ھ�م المس�تقیمصراط ك�ھ اع�راف یا پل معرفت خطـ ١٢٩ و معنا. ماده یگانگي ، خطاست و دین اتحاد عشق خط كھ است عرفان خط كند. اینراجدا مي و دین عشق كھ خطي

را ض�داراده جن�اح ك�ھ. و آناس�ت و ض�داراده ارادهتضاد ب�ین این و درك بر تضاد دروني اشراف حاصل معرفت ـ١٣٠از یاب�د.زیرا حمای�تمي معرف�ت ب�ھ ش�وق می�زان ھم�ین كند و ب�ھمي تر دركتضاد راشدیدتر و عمیق كند اینمي تقویت ن�دارد. ول�ي انس�ان حمای�ت ب�ھ كند و نیازيمي تغذیھ طورطبیعي بھ دارد و از آن شھخود در غرایز ری خودي بھ اراده

مقاب�ل ھخ�ود را در وجودپی�دا كن�د و در نقط� شود تا ج�اي تغذیھ بایستي كھ است و معنویت و دین با نورعقل ضدارادهو جویي. ع����دالتاس����ت ع����دالت ای����ن حاص����ل رف����تنمای����د. معبخش����د و عادل ق����رار گی����رد و وج����ود را تع����ادل اراده

.واحد است ايواقعھجویيمعرفت

از . منظور نیچ�ھاست دین و درس است انسانیتمیزان باشد. و این خودش ه ضداراد حامي كھ است آن انانسـ ١٣١ ف�ایق ھم�ان برخویش�تن آم�دن . ف�ایق"آی�د فایق بر خویشتن كھ است آن انسان" كھ امر استنیز ھمین معروفش سخن نی��ز حت��ي ض��داراده ھ��ر ح��ال ب��ھ . ول��ياس��ت اس��المي جھ��اد اكب��ردر معرف��ت ھم��ان . ای��ناس��ت خویش��تن هب��ر اراد آم��دن از ج�نس ارادهض�د آی�د. ای�نپدیدمي گون�اگون ھايو عذاب امراض صورت بھ تدریج بھ پرستنفس انسانمیل رغمعلي .و جنون و تماما جبر استاست جھنم از جنس بلكھ نیست و دین عقل

ھ�ا و از غرایز و آرزوھ�ا و آرمان معجوني كھ ايارادهاست خویشتن ه اراد بر علیھ نبرد انسان حاصل انسانیت ـ١٣٢ باش�د. و ای�ن واحدش�ده ام�ري ب�ھ مب�دل در وي و ضداراده اراده كھ است كسي كامل .و انسانھا استھا و نفرتعشق .شده موحد و یگانھ انسان یعني

در بش�ر ض�داراده خ�دا ب�اني . پی�امبراناس�تبوده ض�داراده بش�ر ب�ھ دع�وت خ�دا ھ�م پیامبران و ارزش تنھا حقـ ١٣٣و ومعرف�ت دی�ن پیش�واي معن�اي ب�ھ باش�د. و ام�ام ش�ده اشتمام�ا ض�داراده اشارادهك�ھ اس�ت كس�ي ام�ام اند. ول�يبوده

انس�اني چن�ین لح�اظ . ب�دینجھ�اد و انتخ�اب ھواس�ط بھ استشده تماما ضد خودش خودش كھ معناست ھمین بھ ھدایت را ع�ین و ھس�تي اس�ت ش�دهپاك خ�وديبيو از اس�ت مظھر عجای�ب وخويو خلق و لذا در اعمال مظھر بود نبوداست

دارد. و م�ي را دوس�ت آدمی�ان ھ و ل�ذا ھم� اس�ت واقعی�ت او عاش�قباش�د. و رضامي بیند و لذا مظھر تس�لیممي بایستيدارد. و خ�دا م�ي دوس�ت خدارا در جھ�ان ه و اراد خدا را و خلقت كھ استمعنا آن بدارد دقیقا بھ او را دوست لذاھركھ

Page 30: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٠

آیدو در پدید مي در نفس ضداراده كھ است كسي چنین داشتن . با دوستاستو واقعي ممكن طریق از این فقط دوستي د دوس�تتوان�باش�د اص�ال مي داش�تھ رادوس�ت انس�اني چن�ین ك�ھ كن�د. كس�يمي ایس�تد و وج�ود را ع�ادلمي اراده مقابل برت��ر ازآن باش��د و بلك��ھ داش��تھ را دوس��ت و معرف��ت ع��دالت دارد ك��ھم��ي را دوس��تانس��اني چن��ین باش��د. كس��ي داش��تھ

باشد. داشتھ را دوست "داشتن دوست"

رد نف�رترا م�و ب�دارد و م�ابقي را دوس�ت چیزياس�ت متحد و یگانھ جھاني كھ ھستي تواند در جھاننمي انسانـ ١٣٤ دوس�ت. اینمتنف�ر باش�یم از دم�اغش ول�ي ب�داریم را دوس�ت كس�ي چش�م ك�ھ اس�ت اینبدان�د. مث�ل قرار دھد و ی�ا منتف�ي

و اض�افھ ھیچباش�د قلب�ا ب�ي عاش�ق را ھ�م توان�د یك�يبداردمي را دوس�ت و آدم ع�الم ھس�تي كل كھ . كسينیست داشتن . كميتغیی�ر و بھ باشد و ارادهمي اماره ھمواره بشريه اراد . ولياست داشتن ر دوستبست ھست كھ ر ھر آنچھد حق دیدنا نھایت� باش�د.تا آنج�ا ك�ھ راض�ي ھ�ا ھ�مواقعیت ترینبا مطل�وب تواند حتينمي ايو لحظھ استواقعیت و نفي است تبدیل. است نبرده بویي داشتنمطلقا از دوست است عشق عمومامدعي كھ اياراده . چنیناست واقعیت نابودسازي بھ اراده

و اس��ت تمام��ا ب��ازي عش��ق. ایننیس��ت س��ازيو زبالھ و تب��دیل تص��رف ج��ز جری��ان چی��زي اياراده چنینب��راي عش��ق .پرستيو تنوع و نفرت خستگي

ھ��ا و انقالب و فن��ون . عل��وماس��ت اراده و تنھاعش��ق اس��ت تنھ��ا ك��ار اراده و تص��رف لتغیی��ر و تب��دی ب��ھ عش��قـ�� ١٣٥

و اراده عشق نوعھمین حاصل آن ھايو فرآورده تمدن كل طور كھ. ھماناست اراده واین عشق این محصول جملگي اف�راد و جوام�ع از نف�وس ض�داراده ص�ورت ب�ھ ك�ھ اس�ت نميجھمعنویتي ھم تمدن موجود در این باشد. و معنویتمي

ھ�ا ب��ھمعنویت ای��ن ك�ھ بینیم.مياس�ت وطنيو جھ��ان و براب�ري و دموكراس��ي آزادي و م�دعي اس�ت جب�را س�ر ب��رآورده ھستند و جبارتر. وفنون تر و آدمخوارتراز علومالقلب تر و قسيمادي مراتب

ب��ھ خی��زد و عش��قبرمي واقعی��ت و ازنف��ي اس��ت و كافران��ھ تص��رفي نی��ز عش��قي و آرم��اني ھ��ر ای��ده ب��ھ قعش��ـ�� ١٣٦

خ�دا های�د ب�ھ عش�ق. حتيظ�اھرا دین�ي و چھ فلسفي باشد چھ اخالقي ايایده چھ خداستخلقت و دشمن است "بایستي" كن�د. ای�نمي نف�ي خلق�ت در جھ�ان و فعل�ش زیراخ�دا را در اراده اس�ت قان�ھنافو ماھیتا م است كافرانھ غایت بھ عشقيو اس��ت مطل��ق منو اس��ت "م��ن" ه اراد خ��دا مخل��وق مس��تعار. ای��ن يب��ا ن��ام اس��ت ابل��یس ھم��اندر واقع "خ��دا" ن��وع .باشدمي قدرت بھ اراده ھ حرب ترینقوي

ب�راي مجب�ور اس�ت ك�ھ و آدمخ�وار اس�ت وتصرفي كافرانھ عشقي بیروني انقالب بھ و عشق انقالبي عشق پسـ ١٣٧

ه اراد ازذات ك�ھ و جب�ر اس�ت ذابع� ایثار در واقع نوع كند. این جانفشاني بكشد و حتيایثار بر دوش ه كباد صدشمق انتق�ام نھایتا از م�ردم انقالبي ایثارگران اصطالح بھنوع اینتا وجود فرد را جبرا مھار كند. و است برخاستھ قدرت بھ خود را. ھايایثارگريگیرند. انتقاممي

و و تمل�ك تص�رف ب�ھ ھمان�ا عش�ق اراده ب�ھ ،عشقضداراده بھ و عشق اراده بھ عشق است دو نوع عشق پسـ ١٣٨ ازبط��ن ھم��واره مؤمنان��ھ عش��ق . ول��ياس��ت و دین��ي مؤمنان��ھ ھمان��ا عش��ق ض��داراده بھو عش��ق اس��ت خواريجھ��ان

Page 31: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣١

و ام�ر اولی�ھ آنچ�ھ در خط�ر اس�ت و ل�ذا ھم�وارهاست امر ثانویھ ھمواره نماید. ایمانمي رخ كافرانھ عشق ھايطوفان ذات معناایم�ان شود. بدینمي روز تغذیھھو شبان زیرا بر غرایز استوار است است كافرانھباشد كفر و عشقمي طبیعيظھ�ور ھعرص� ب�ھ در نف�س و ب�ا كن�دوكار معرفت�ي استاراده نھان ذات ھمثاب بھ ضداراده طور كھھمان كفر است نھان شود.مي رسد و فعالمي

ب�ھ رود یعن�يخود م�ي ارضاي سوي بھ ھرنیازي طور كھھمان را داراست ضداراده خودش در ذات ايھر اراده ـ١٣٩سازد و نیاز را شدیدتر وبیمار مي سازد كھنیاز نميتنھا بي نھ رسیدگي كام بھ بیند كھميدر عمل . ولينیازيبي سوي

حض�ور در دل لح�اظ ب�ھ ول�ي اس�ت ھ ظھ�ور ثانوی� ازلح�اظ ض�داراده نمای�د. بن�ابراینمي رخ اراده از بط�ن لذا ض�داراده .است براراده ار دارد و مقدمقر اراده

. و اس�ت "ب�ود نب�ود" ھ واقع� در واق�ع ك�ھ اس�تآن بق�ايراز استمرار در ھر موجودي و ضداراده حضور ارادهـ ١٤٠ش�ودزیرا گ�ردد و دگ�ر مييم از م�دار وج�ود خ�ارج خ�ودش مح�ض فرمان چیز تحتبرود آن از بین ضداراده كھ ھرگاه

در واق�ع ن�ابودي گ�ردد. ای�نشود و نابود ميبر ضد خودمي و خودش گشتھ وجود یاغي رود و آنمي از میان تعادلش. یز ھس��تنانس��ان ح��ال ش��امل وج��ودي ق��انون رس��اند. ای��نثم��ر مي را ب��ھ نھایتا رس��التشك��ھ اس��ت ض��داراده ب��از ھم��ان

ش�وند مي لق�يكف�ر ت ان�د و من�ابعداده رادر خود از دست ضداراده باشند كھمي و یاغي محض ه اراد ھايوهاس شیاطین باشند.مي نیز چنین یاغي ھايسوزند. انسانمياراده و در آتش

و س��رآغاز دی��ن اس��ت ندر انس��ا ض��دارادهتكوین ش��ود در واق��عمي نامی��ده "توب��ھ" دین��ي در معرف��ت ك��ھ آنچ��ھ ـ��١٤١

در بش���ر ض���داراده ظھ���ور فع���ال ع���دم ش���ود دورانمي بش���ر نامی���ده جاھلی���تدوران ك���ھ گ���ردد. و آنچ���ھمي محس���وب باشد.و حیا مي اهگن تماما احساس احساسلحاظ بھ و ضداراده در بشر است ضدارادي احساس یك گناه .احساساست

ی�ك دس�ت ھخ�ود ب� ه اراد ھ آگاھان� س�پردن معنايشود ب�ھمي نامیده و مریدي ارادت اسالمي عرفان در كھ آنچھـ ١٤٢ اراده ب�ر علی�ھ غلب�ھبراي راه ترینآس�ان و ی�ا پی�ر. و ای�ن ی�ا ام�ام ع�ارف باشد یعنيمي ضدارادهه اسو كھ است انسان .است

.قرار یافتن دهو در ضدارا تندانسرا در ضداراده و حق در خویشتن ضداراده بھ ایمان یعني ایمانـ ١٤٣

و ب�ھ است گرانھو سلطھ كافرانھ ارتباطي .اوليضداراده تقویت یا براي است اراده تقویت یا براي ايھر رابطھـ ١٤٤رشد آوردو موجبپایدار را پدید مي دوستي و یك است ارفانھو ع دیني ارتباطي كشدو دوميمي عداوت و بلكھ بطالت ب�ھ باش�ند و روي داش�تھ حقیق�ت ب�ھ عش�ق دھ�د ك�ھمي رخدو انس�اني بین و فقط است "دوستي"و ھمانا است معنويیك�دیگر ب�راي نف�س معرف�ت يروزش�بانھھ ھمدیگر باشند و آیین بھ نسبت فزاینده كنند و در صدقي یكدانھمطلقي سوي

پدی�د خودشناس�يبھ عش�ق ب�ر اس�اس ك�ھ اس�ت عارفان�ھ ايرابطھ جویند. این از ھمدیگرسبقت شوند و در انتقادپذیريدر ش�ود. و فق�طنمي ممك�ن من�تو بي و دوس�تانھ ص�ادقانھ اينباش�د ھرگزرابط�ھ خویش�تن ش�ناخت بھ آید. تا عشقمي

. ای�نیگ�انگي س�وي كن�د ب�ھمي دو راھ�دایت یابد و آنحضور مي یكدانھ مطلق آن خداوند یعني كھ است ايبطھراچنین

Page 32: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٢

ھعرص��بھ میان��ھ در ای��ن و ع��الم آدم ش��ود و ك��لمي ممك��ن دو م��ؤمن ب��ین ك��ھ اس��تو عھ��د ایماني عرف��اني ارادت ھم�انو خ�ود خداون�د اس�ت اس�تادش ك�ھ ، دانشگاھياست الھيدانشگاه یك ايرابطھ نینشود. چمي آید و شناختھمي عرفات ھستند. و ضداراده ارادهرویارویي دو تجلي این بیاني باشد. بھمي حق شناخت بھ و عشق وھمدلي صدق آدابش

بھ اول فرد. نوعمنحصربھ ھايو جنبھ افتراقاتو یا براساس ھا استو شباھت اشتراكات یا براساس ھر رابطھ ـ١٤٥

ھر ی�ك رادر مقابل نوینيشود و جھانمنجر مي و دوستي آشنایي بھ كھ است دوم نوع رود وفقطمي بطالت بھ سرعت م�درن ھ�ايعم�ر ازدواج بودن و كوتاه شود. راز بطالتمي تردركھا واضحدر ازدواج مسئلھ گشاید. اینمي از طرفین آورند ت�نخود پدید مي بین ازپیش كھ ھا و قرار و مدارھایيو تفاھم اشتراكات بر اساس طرفین كھ استبابت از ھمین

و در ش�ود مينامیده قبل�ي و تف�اھم و ش�ناخت ب�ا آش�نایي دارد و ازدواج ھم بازارپسندينام البتھ دھند كھمي ازدواج بھ، ب�ا م�درن ھ�ايازدواج ه و ناش�د ش�ده نوش�تھ ش�ود. باقراردادھ�ايمي تلق�ي مرتجعان�ھ عمل�ي سنتي ھاي، ازدواجمقابل دو ت�ا ت�اجر، آنھمچ�ون وج�ود ن�دارد و ط�رفین رابطھ ھ ادام براي ايو دیگر انگیزه تاس چیزتمام ھمھ ازدواج وقوع

كنند.و مجبورند یكدیگر را تحملدروغگمكار و تاجراني ھم

ش�ود. نمي ممكن اينیاز رابطھو بي نیاز است حقھمان رابطھ و حق است متقابل نیازھاي بھ وابستھ ھر رابطھـ ١٤٦را رابط�ھ یتماھك�ھ اس�ت نیازھ�ا متف�اوت و كیفی�ت و درج�ھ نوع . منتھياست آرماني موھوماز نیاز یك بري ايرابطھ نی��از بس��ي نیس��ت ایث��ار و ت�وقعي و احس��اس و من��ت تج�ارتھیچ ك��ھ دوس��تانھ خ��الص كن��د و اتفاق��ا در رواب�طمي تعی�ین در ھ�ر ارتب�اطي كم�ابیشص�رفا غریزي ناپذیرتر حضور دارد. زیرا نیازھ�ايشدیدتر و اجتناب میزانھمان تر و بھعالي

برس�د امك� نی�از بھت�ر و بیش�تر ب�ھ آن و لذا در ھ�ر كج�ا ك�ھ نیست مھميعنصر چندان مقابل و طرفشوند مي برآوردهنف�ر با ی�ك در رابطھ و فقط فقط آید كھپدیدمي نیازي گاه كند. وليمي دوستي نشیند و ادعايمي آن ه بر سفر ھمانساننی�ز اشحی�اتينیازھاي تریناز ابت�دایي ض�ر اس�تحا ب�رایش انس�ان ك�ھ اس�ت شود و الغیر. ونی�ازيمي برآورده خاص

و اس�ت و روح�اني است دوستي حقا بر اساس ايورابطھ دوستانھ نیازي نبگذرد و ای اش زندگي از كل بگذرد و حتي و عرف�اني روح�انيھ نش�ئ ص�ورت ب�ھ ك�ھ ض�ور خ�دا اس�تح نی�از ب�ھ نی�از ھم�ان باشد و اینمي رابطھآن خداوند عامل

از ھر نیاز دیگري بگذرد و در واقع رشدیگ نیازھاي ھ نیاز ازھم این ارضاي براي بسا انسان شود. و چھمي حاصل شود.مي محقق ايرابطھ در چنین كھ است نیازيبي نیاز بھ ھمان شود.ایننیاز ميبي

و لذا انك�ار نی�از و تب�دیل است طرفین موجود بین باشد تحقیرنیازھايمي ايھر رابطھ تباھي العللعلت كھ آنچھـ ١٤٧ بط�الا ھ ش�ود عرص�مي نامیدهعش�ق ك�ھ نچ�ھشود. در اینجا آمي نامیده "عشق" كھ مالیخولیایي ز ورفتارھاينا بھ آن .رابطھ علت ابطال ھ عرص یعني نیاز است حق

نی�از اس�ت عانھو خاش� ص�ادقانھ بی�ان ھمان نیاز راكھ حق كھو آن وجود است یافتن ھمانا نیاز بھ نیاز در ذاتش ـ١٤٨

ھمان�ا ص�دق وجودی�افتن حق گردد. پسمي و دروغین برزخي موجودي بھ افتد و مبدلوجودمي نكند در قحطي رعایت . وجود است حق ھماناست دین و محور اساس كھ . صدقاست در رابطھ

Page 33: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٣

كن�د و ن�اميو ایث�ار م نی�ازيبي تظ�اھر ب�ھ با ناز وعشوه كند و بلكھرا تحقیر و انكار مي در رابطھ نیازش كھآن ـ١٤٩و اس�ت گرفت�ھبازي را ب�ھ اشو ج�اودانگي اس�ت خ�ود را انك�ار ك�رده ھس�تي نھدبای�د بدان�د ك�ھمي را عشق عملش این

.وجود است كفران و كار و تحقیرھمانا ان عشق. ایناست پرداختھ مكارانھ تجارتي بھ كند و با آنتحقیر مي

ش�دیدترین ك�ھ ك�ار؟ موج�ودي را ب�ا ایث�ار چ�ھ انس�انولي نیس�ت باش�د تردی�دي بای�د ایث�اري حقیق�ي عشق كھاین ـ١٥٠ ب�ھ كن�د و مب�دل تواند تأتر ایثار رابازيمي با ایثار فقط است موجودات و نیازمندترین داراستھستي نیازھا را در عالم

در قب��ال از تكب��ر و غ��رور خویش��تن گذش��تن دارد ھم��ان بش��رمعنایي ب��راي نس��بت اگ��ر ب��ھ ھ��م ش��ود. ایث��اري دیوان��ھ ی��ك ب�راي و ن�ھ اس�ت خویش�تن ح�ق برايایث�اري ای�ن . پ�ساس�ت از كف�ر كش�یدن دس�ت ھمین و این است خویشتننیازھاي . و بش��ر ب��راياس��ت ص��دق . و ای��نو ایث��اري عاش��قانھ و ن��ھ اس��ت ویش��تنباخ برخ��ورد عاقالن��ھ ی��ك . ای��ندیگ��ران .است كرده را اختراع بودن عاشق نبودنشصادق

اگ�ر حت�ي اس�ت دروغ�ین و عمل�ي باش�د ای�دهب�ا خ�ود و دیگران در رابطھ انسان صدق مانع كھ و عملي ھر ایده ـ١٥١ .و برابري باشد و یا آزادي فھوفلس و اخالق و دین علم نامش

ھ�ا س�تو خودفریبي ف�اتخرا و م�ابقي اس�ت دررابط�ھ صدق حاصل دار و یقینيو ریشھ حقیقي ھر باور و عمل ـ١٥٢

شوند.رسوا مي زندگيدر واقعیت ھمواره كھ

ھ�ر ح�ق ت�دریج شود و ب�ھمي زده محك بھ ووراثتي آموزشي باورھاي ھ ھم و خاشعانھ صادقانھ ھ رابط در یك ـ١٥٣ ايرابط�ھ ت�وانھرگز نميش�ده تعی�ین پ�یش از ھو فلس�ف ای�دئولوژي یك بر اساس گردد. بنابراینميمعلوم و باوري ایده

گردد.و ریا مي دروغ و منبع است رابطھ حجاب شدهتعیین باور از پیش برقرار نمود. خود آن صادقانھ

ك�ھ آنچ�ھ . یعن�ياس�ت گردی�ده وارون�ھ معنایشك�ھ اس�ت نی�ازي ش�ود دقیق�ا از ش�دتمي دع�وي ك�ھ عش�قي شدت ـ١٥٤را ای�ن من"بگوی�د كھاین جاي بھ شود. یعنيمي عشق معناي چیز مترادف ایثار ھمانصورت را دارد بھ طلبش نسانا

خ�ودش را ك�ھ آنچ�ھ عش�ق م�دعي چگون�ھ ك�ھ. این"توببخش�ایم را ب�ھ ای�ن خ�واھممي م�ن "گوید مي "خواھماز تو مي "ب�دار لطف�ا م�را دوس�ت"بگوی�د كھاین ج�اي . ب�ھاس�ت عش�ق معم�اي كن�د ك�ل ھدی�ھ لمقاب� ط�رف خواھد ب�ھندارد رامي

وارونگ�ي . راز ای�ن"بگی�ر"گوی�د مي "ب�ده"بگوی�د ك�ھاین ج�اي ؟ ب�ھچ�ھیعني و این "دارم تو را دوست من"گوید مي انس�ان ك�ھ اس�ت . چگونھ"دھم بیا تا تو رانجات"گوید مي "بده مرا نجات"بگوید كھاین جاي . بھاست رازعشق تمام

كن�د و ميرا قبول ام�ر مش�تبھ ای�ن آس�اني معموال بھ ھم مقابل طرف كھتر اینشود. وجالببستانكار مي بھ طلبكار مبدل عم��ل ك��امال معك�وس بین�د واقع�ھمي یاب�د و بلك��ھنميبرس�د خبري ش��ده داده وع�ده ك��ھ چی�زي آن نش�یند ت��ا ب�ھمي ھرچ�ھ

چی�ز در ھ�م آی�د و ھم�ھدرمي ص�دایش ك�ھ . اینجاس�تعاش�قانھ ب�ا ھ�زار من�ت ھ�م آن است بدھكار شدهكند و خودشمي و در چ�ھ چگون�ھ فھم�د ك�ھنمي ك�ھاین و جال�ب اس�ت رفت�ھ سرش كالهمعشوق شود. ھموارهآغاز مي ریزد و نفرتمي

.است شده نھاده بر سرش آور و دروغینيحیرت كاله چنینوضعي

Page 34: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٤

لطی�ف بس ھنكت شناسيروان لحاظ شود بھينازم بھ تبدیل ناگاه نیاز بھ یك بشر چگونھ و روان در نفس كھاین ـ١٥٥و دانس���تدر انسان مالیخولی���ایي را بنی���اد ھ���ر عش���ق بایس���تي راس���تي . ب���ھمالیخولیاس���تباش���د و عینمي و ج���ادویي .نیست جز عشق مالیخولیایي

و چگون�ھ": ك�ھ اس�ت آن س�ئوال دیگ�ر ای�ن معناي"ش�ود؟مي عاش�ق و چ�را انس�اني چگونھ": است این مسئلھـ ١٥٦

و نیزبی��ان "ود؟ش��دروغگ��و مي و چ��را انس��اني چگون��ھ": ك��ھ اس��ت ای��ن دیگ��رش و بی��ان"ش��ود؟ك��افر مي چ��را انس��اني ص�ادقانھ اص�طالح ب�ھ عش�ق را شامل سئوال اینالبتھ "شود؟مي دیوانھ و چرا انساني چگونھ": كھ است این دیگرش

ك�ھ انس�اني آنن�دارد. یعن�ي م�دت كوت�اه ج�ویيج�ز بھره قص�دي ك�ھ ايو حرف�ھ كامال تصنعيھايعشق آن و نھ كنیمميك�امال واقعھ . اینیا سیاسي ايكافھ عشق پندارد و نھميرا واقعا عاشق و خودش شده عاشقانھ واقعا دچار احساسات

را عاش�ق خ�ودش ناگ�اه بنشیند بھو لذیذي چرب ه بر سفر كھ گاهآن و گرسنھ دهزقحطي انسان مثال یككھ است واضح راعاش�ق خ�ودش ناگ�اه بسا بھ چھ خوابگيھم از نخستین پس جنسي ه زدقحطيكند. و یا یكمي احساس سفره صاحب

. و ی�ا م�ثال اس�ت س�ابقھش�دید و بي و ل�ذت رس�یدگي كامب�ھ ی�ك حاص�ل عشق احساس این یابد و... یعنيمي روسپي یكو و اھمی��ت موردتوج��ھ هناگ��ا و ب��ھ اس��ت بس��ا اكث��را تحقی��ر ش��ده و چ��ھ ب��وده توج��ھ غیرقاب��ل معموالھم��واره ك��ھ كس��ي

شود.مي یرد مسلما در جا عاشققرار گ كسي ستایش

در ك�ھ شدیدي نیاز و ضعف كھاین .بخصوصاز ھر نوعي است شدید و ویژه توجھ حاصل عشق كھ گفت توانكال مين�و ھویتيب�ھ مب�دل یاب�د و در وي قرار گیرد و تعالي مورد تقدیر و ستایش كسي از جانباست مذموم نزد خود فرد ھم

ھم�واره ھ�م تص�نعي ھايعش�ق دلیل ھمین . بھاست دیگرياز جانب یابي ھویت حاصل عشق شود. پس العادهو خارق ب�ھ ناگاه و بھ نموده مسترا سیاهدھد تا طرفخود قرار مي ھايحربھ از نخستین را یكي و مداحي وستایش چاپلوسي درآورد. تصرف

و ببین�د و نیك�ویي زیب�ا و خ�وب نیزمنفور اس�ت در نظر خودت از تو را كھ و زشتي منفي صفت كسي كھ قتيو ـ١٥٧

و ترینوج���دي ش���دیدترین . و ای���نش���ويمي كن���د ت���و عاش���قش دھ���د و اثب���ات نش���انطریقي ت���و ب���ھ را ب���ھ اشبرت���ري مكزی�ك كشاورزان و مائو، عشق و لنین ماركس كارگر بھ ھ بقط. عشقاست عشق نوع ترینو صادقانھ تریناحساسي

كودك�ان ، و نیز عش�قھایشانپدرخوانده ھا بھروسپي ، عشقپیامبران بھ جامعھ و مستضعفین بردگان زاپاتا،عشق بھ خودتاز تو باشد كھ ھایيزشتي ھا وو دوستدار ضعف و شیفتھ طالب كھ .كسياست عشق نوع و... از این والدین بھ نث�اري ج�ان راھ�ش بس�ا ب�ھ . و چ�ھش�ويمي وعاش�قش ش�ويمي و مریدش شويمي ، مجذوبشداري را اكراه آن ھم مھ�م كن�د واص�ال برای�تنمي و ھن�ر ت�و باش�د ت�و را عاش�ق و دان�ش و ق�درت ی�ا ث�روت زیب�ایي ھش�یفتكھ . كس�يكنيمي

و و جھ�ل و م�رض و بدبختي نیاز و ضعف كھ تو را قدرداند. اینجاست قدريبي كھ شويمي كسي عاشق بلكھ. نیست كس�ي منك�ر ھم�ان ناگاهش�ود و ب�ھمي و زیب�ایي و عل�م و س�المت و س�عادت ن�از و ق�درت بھ در تو تبدیلناگاه بھ زشتي

گ�ردد. از اینج�ا آغ�از مي عش�ق و مالیخولی�ایي . جنوناست داده را در توانجام معظی تبدیل این با نگاھش كھ شويمي داده رخ و ب�ازي و پلی�دي ازسرمس�تي ك�ھ و شھواني ايو لحظھ بازاري و نھ است و واقعي صادقانھ عشق اینو تازه

نظر صاحبپدید آورد مسلما انسان را در كسي عظیمي گيو وارون تبدیل بتواندچنین با نگاھش كھ كسي باشد. و البتھ

Page 35: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٥

. و ب�ھاس�ت كرام�ت ص�احب نافذ و بلك�ھ روحاني وقوت العادهخارق معرفتي باید باشد و داراي ايو خردمند و وارستھ را. العلییناعليھم السافلینبیند و در اسفلنیز خدا را مي در خاك كھ است رحمت صاحبانسان ساده زبان

بش�نود عاش�قش س�المي برس�د و ج�واب ك�ھ كس�ياولین ب�ھ خویشتن و مطرودیت در كویر تنھایي بسا آدمي چھـ ١٥٨

:بشر است ھايعشق ترینو جادویي ازقدرتمندترین بسا این گردد. و چھتنھ�اتر و در درون ھرچ�ھ . و اص�وال انس�اناستو برتري كامال دگر عشق ! و اینكسيدر بي ! كسيدر غربت آشنایي

.داراست را بالقوه شدیدتري عشق و آمادگي شوداستحقاقتر ميغریب در برون

را منظ�ور انعارف� خ�اص جماعت ھر چند كھ در شعرحافظ رندان ! صفبھتر از این نظري رندان بنما بر صفـ ١٥٩در اس�ت تمام�امكر و رن�دي ش�ود ك�ھمي يربش� گون�اگون ھ�ايدر طیف نمای�ان و عش�ق عاش�قانھ ھم� شامل دارد وليو و پلی�دي بازيو حق�ھ بھت�ر از مك�ر و كف�ر و نف�اق . نظرياستشده نمایانده تاكنون طور كھھمان گوناگونش درجات ی�ك عشق كھ است آن دیگرشو خواھد آمد. و حق آمده تاكنون و تعشیق عشق حق عنوان تحت كھ استھمان شیادي

و ايحرف��ھ از ش��یادان بس��یاري باش��د ھ��ر چن��د ك��ھمي بش��ر خ��ارج ازكنت��رل ك��ھ اس��ت و روح��اني الھ��ي ج��ادو و جاذب��ھخ�ود گرفت�ار دام ب�ھ ب�االخره ت�ھالبكنن�د كھمي سوءاس�تفاده آگاھان�ھ عش�ق وفناز ف�وت اجتم�اعي بردارانو كالهعیاشان

آیند.ميرا دھ�د ت�ا ق�درش ص�احبش تحویل خود آورد و وجود را باقدرشناسي بار دگر بھ تا یك است خودسازيبي عامل عشق

پ�س ودوب�اره اس�ت : دادن. و نی�ز ب�العكسدادن پ�س و دوب�اره اس�ت گ�رفتن بی�اني ب�ھ نكند.عش�ق بداند و آنقدر كف�ران ! خدا!! بھشت! نور! ابدیت!حق! ھویت! روح! دل! آشنایي؟ وجود! تنھایيچیزي : چھگرفتن

دارد؟ یعن�يرا خ�وار م�ي نیازھ�ایش :چرا انس�انك�ھاین و آن مس�ئلھ نخس�تین ص�ورت بھ باز گردیم و اما دوبارهـ ١٦٠

فروشد؟اینس�تن�از مي خ�ودش ب�ھ كن�د؟ چ�را انس�انوج�ود خ�ود ن�از مي ب�راي چ�را انس�ان؟ یعنيك�افر اس�ت چرا انس�انباشد. مي دیگري بھ عشق . قھر از خود علتقھراست از خودش چرا انسان . یعنيعشق جایي و ھمھ غریزي اساس. قھ�ر اس�ت اصوال خدا كافر و ازخ�ودش كھ است این ... شاید علتكھ. اال ایناصوال كافر استانسان قرآن قول چرا بھ

خل�ق خلیف�ھ خ�ودش ش�د و ب�راينمي آدم كار خلق�تب�ھ شددس�تنمي ك�افر و قھ�ار و غیرت�ي خ�ودش ب�ھ اگر خ�دا نس�بت كرد.نمي

او را ب�ھ عل�ت ھم�ین دھ�د و ب�ھوجودخ�ود ق�رار مي خ�ود را خلیف�ھ معش�وق ھم�واره ! زیرا انس�انمعشوق یعني خلیفھنی�ز ك�افر خودش) بلك�ھتنھا مكفر (ك�افر كنن�ده . خداوند نھاست ھمین عشق گیرد ومالیخولیايمي عوضي خودش جايو اس��ت آدم خلق�ت ھم��ان و كف�رش اس�ت ك�افر ش��ده خودشب�ھ ایم��انش و از ف�رط اس��ت ھ�م م�ؤمن طور ك��ھھم�ان اس�ت

.انسانبھ عشقش)! (ق��راردادي جعل��ي : خ��دايخداس��ت خوديبيھم��ان و انس��ان اس��ت خ��ود ك��ردهرا بي خ��ودش ك��ھ خداس��ت ای��ن یعن��ي اس�ت فرض یعنياست "فریضھ" ھم انسان دیني واعمال احكام ھ و ھم است "جعل" قرآنطبق لقتخ كل طور كھھمان ق��رار اس��ت دی�ن معرف��ت و ری��ا و تظ�اھر طب��ق و ف��رض جع�لاین ك��ھ . ھ�ر چن��دتظ�اھر و ری��ا اس��ت . یعن��يواقعی��ت و ن�ھ

اس�ت وج�ود اب�دي بھ نیازانسان نیز ذاتا محرك انسان نیازھاي بخشد. پس وجود ابدي انسان یابد و بھوجودي واقعیت

Page 36: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٦

آورد ب�ر م�ينی�از س�ر ھ صادقان ارضاي طناز ب فقط ازينیبي این وجود خدا.ولي باشد عینمي نیازيبا بي مترادف كھ .و یا ریاضت تعشیق ه شیو بھ انكارآن نھ

از درد نی�از و سر برآورده است و وجود یافتن نیازشدنبي بھ انسان عشق حاصل انسان و ایثارمآبي ایثارگريـ ١٦١تواند ش�د نمي سيك عاشقنیازھایش رسانیدن كام ء و بھارضا ھ واسط بھ كسھیچ باشد. پسمييوجودو بي و تباھي

ھیچرا بپ�ذیرد ب�ي ایث�ارش آی�د ك�ھبرمي یاب�د و در ص�دد كس�يمي نیازيبيب�ھ عش�ق ھایشدرد ناكامي ھ واسط بھ بلكھبپ�ذیرد م�را و كتابي حساب ھیچخرما بيیك هانداز بھ را حتي "من"از ایثاري پیدا شود كھ اگر كسي . پسمزدو منتي

.نمایم ایثاري چنین بتوانم حسابي ھیچبي ھم من كھاین شرطبھ ، البتھاست بخشیده ھستيوج��ود و ی��افتن در جھ��ت تالش��ي ومع��رفتش می��ل رغمعل��ي ذات��ا و حت��ي و ایثارم��آبي ایث��ارگري ب��ھ انس��ان عش��ق یعن��ي

و برت�ري احس�اسنمادینش ھ�ايرگرياایث تنھ�ا از باب�ت باشد نھ داشتھ اگر معرفت انسان. بنابراینوجود است احساس واقعا ایثار. خرم�ایي و نھ است كرده تجارت كند باز ھم اگرچنین باید بكشد. و تازه ھم منت ندارد بلكھ بر دیگري منت .است یافتھ وھستي است داده

و نیس�ت ب�یش و نمایش�ي و فرض�ي بشر نی�ز جع�لھايایثارگري شد و اعاليا فھمید كھ توانمي وضوح بھ پسـ ١٦٢

. كف�ر او نس�بتو كف�ر اواس�ت عش�ق سند حقانیت آدم و خلقت خداست ھم و كافر واقعي واقعيو عاشق ایثارگر واقعيو آگاھان�ھ و اساس�ا انك�اري اس�ت و نمایش�ي و فرض�ي نیزجعل�ي كف�ر انس�ان. انس�ان ب�ھ او نس�بت و عش�ق خ�ودش بھ

.و ھنرش و علمش وتمدنش و اخالقش و آداب ایمانش و ھمچون ھایشھا و ایثارگريعشق ھمچوناست تصنعي

و و ری�ایي ریش�ھنی�ز بي بش�ري ص�فات ھ ھم� باشد.یعنينیز مي صفتذا بيل وجود استبي انسان كھ از آنجایيـ ١٦٣ ناپ�اك و ن�ھ اس�تواقع�ا پاك . ن�ھواقعا كاذب و نھ است واقعا صادق بد. نھ و نھ است واقعا خوبھستند. بشر نھ نمادین و ك�ذاب ص�ادقو و زیب�ا و ك�افر و م�ؤمن و بد و زشت خوباست صفت واقعا صاحب كھ خداست فقط آخر. این و الي

تقلیددرص��دد پدی��د آوردن . و از ای��ناوس��ت ص��فات از برخ��ي مقل��دي . و بش��ر فق��طاوس��ت و...ھم��ھ و فاس��ق و عاش��ق ، ب�ھقدرت بھ : عشقوجود یافتن براي بشر است عشق ودرجات انواع تقلید ھمان و این است خویشتن براي وجودي. و اس�ت بخودآم�دن بشر ب�ھه ھا ھمانا ارادھا و تالشعشق ینا ھ و... و ھم و غضب ثار و رحمتای و وابداع خالقیت

. و نئشگي مستي آورد بھمي روي شدیدتر و مصنوعي ھايخوديبيبھ و رسوا شد دوباره ھا ناكامتالش در این چونو لذا اوست خوديبي وجود عامل ولذا ھمین است ھدیھ وجود یكو است بشر از عدم خودي ذات كھ است این وعلت

ك�ھ آنج�ایي درس�تمستي بشر ب�ھ عشق است ، و اینعدم دارد. احساس خودي ھا بیشتراحساسھا و نئشگيدر مستي . در بھشتبشر است عشق آخرین فنا است بھ عشق عین كھمستي بھ گردد. عشقبارز مي وجود آمدن در بھ شكست

و ق�وي مخ�درات و ان�واع الك�ل ب�ھ عش�قھس�تند. اگ�ر امروزه بھش�تي ھايلذایذ ھمان�ا ش�راب بھترین ھم موعودمذاھب وجودخویش�تن بش�ر در اثب�ات و روزاف�زون ج�ایي ھم�ھ شكس�ت دلی�ل ، ب�ھدرآم�دهجایي ھم�ھ عش�ق ص�ورت تر ب�ھقويو مس�تي بش�ر ب�ھ دادن س�وق اند و خ�ود عل�تس�اختھتر و ش�دیدتر و جھانيرا واض�ح شكس�ت ا ای�نھ�. تكنولوژياست

ھستند. فزاینده نئشگي

Page 37: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٧

. و را ی�افتن و خ�ود خ�دایي اس�ت گون�ھخداي وجودآم�دن ب�ھ براي و اقتدارگرا تالش و تصرفي تملكي ھايعشقـ ١٦٤ آید ك�ھپدید مي ایثاريانجامد عشقمي و رسوایي ناكامي ھا بھھا و عشقتالش این كھ میزاني. و بھاز خداست تقلیدي

یافت�ھ خوديبي بھ و میل كرده عدم بھ و روي گردیده نادم وجودآمدن و از بھ است اول نوع ماھیتا ضدعشق در واقع ای�ن ك�ھش�ود در حاليجدید مي عشقيبھ تبدیل كھ است فاز دوم این ھا درو نئشگي و مدھوشي مستي بھ .گرایشاست

.است و تفریح شود و بیشتر تفنننمي محسوبعشق ھنوز نوعي در فاز اول گرایشات و رویكردي باشدمي اول در عشق ناكامي ھمینشود و حاصلتر ميعمر جدي دوم ھمعموال در نیم كھ ھم گرایيمذھب تص�رفاتش نیزھمچ�ون انس�ان ایث�ارگري . ھ�ر چن�د ك�ھايع�ھواق چن�ین خود ب�راي سازيوآماده و فناست مرگ بھ جدي . است و نمادین و غیر واقعي ریایي

كش�یدن ح�داكثر دس�تاو نی�ز ھايایثارگري طور كھاو ھستندھمان ھايدزدي و درجات انواع انسان ھايمالكیتـ ١٦٥

، بازي، عش�قب�ازي : ق�درتنیس�تج�ز بازي انس�ان دنیا براي حیات قرآن قول بھ كھ راستي . و بھھاستدزدياز برخي ش��ود. و فق��طگرای��د و رس��وا ميمي ابط��ال ب��ھ از دیگ��ري پ��س یك��ي ك��ھ باخداس��ت ب��ازي اینھ��ا ان��واع ھو ھم�� ب��ازيدین

م�را ك�ھاال این را نیافری�دم انس�ان" گوی�د ك�ھميخداون�د ھم گ�ردد چ�را ك�ھمي خ�تم ب�ازي كھ خداست ھلصانخا باپرستشبای�د وج�ود رابپرس�تد ت�ا وج�ود ش�ود. ع�دممي ممك�ن كھ است خویشتن بر عدم با معرفت فقط پرستش . و این"بپرستد

ع�ین . در اینج�ا پرس�تشنیس�ت ممك�ن ھ�م تر از ای�نآس�ان وكاري نیست كنمم جز این كاري وجود یافتن یابد. و براي .وجود نیست بھشدیدتر از نیاز عدم ھم و نیازي از اشد نیاز است برخاستھ كھ است حقیقيعشق

و خراف��ھ و م�ابقي نیس�ت دیگ�ر ممك��ن انس�انب��ا یك ج�ز در رابط�ھ خداون�د ھ��م و واقع�ي خالص��انھ پرس�تش ول�يـ� ١٦٦

نمای�د و قاب�لميگ�ردد وج�ود رخمتح�د مي ھ�م ب�ھ ) قلوبشان(آدم دو عدم . چوناست ومذبوحانھ خیالي ھايخودپرستيخ��ود را دارن��د و ع��دموج��ود خ��ود برمي از ادع��ا و اثب��اتب��ا یك��دیگر دس��ت در رابط��ھ دو ع��دم ش��ود. چ��ونمي پرس��تش گ�ردد س�ومي یك�ي دودل چ�ون ق�رآن قول . و بھاست چنیني این دوستي شود. خدا ھمانضر ميدھند خداحامي شھادت .حضور خداست ھمان دوستي شود. وایننمي ر نگردد پرستیده. خدا تا حاضخداست

ھ�ر بش�ر و مح�رك ت�يكف�ر ذا مرك�زي ھ ھس�ت اس�ت! اینو معش�وقیت بیتمحبو بھ ، ارادهشدن پرستیده بھ ارادهـ ١٦٧

خدا ق�رار دادهبش�ر را ذات�ا جانش�ین خ�دا در بش�ر ك�ھ روح ن�زول و نیز جایگاه قدرت بھ ارادهھمیشگي ھ و نطف عشقي در خلق�ش انس�ان ح�ق كم�ال ك�ھ است نكتھ باشد. و در این مطلقشدن پرستیده طالب خدا فقط ھمچون تا بشر ھم است

بش��ر ن�ام ب�ھ دوپ�ایي حی��وان ه خ�دا راكافركنن�د ت�وانمي ك��ھ س�تگ�ردد. در اینج�ا امي و نف��ي ش�ده ابط�ال باكم�ال واج�ھم كن�د وتوق�ع خ�دایي ادع�اي ت�ا بش�ر ھ�م اس�ت خود را در او قرار داده و روح خودساختھ ھ بشر را خلیف چرا كھ دانست

العل�لدر بش�ر علت ش�دن یدهپرس�ت ب�ھ ه اراد باش�د.این نداش�تھ دیگ�ري ھ�دف ھیچ جز این باشد و داشتھ شدن پرستیدهھا و ھا وریاس��تو ھنرھ��ا و سیاس��ت و فن��ون و عل��وم م��دنیت و مول��د ك��ل اس��ت ب��وده بش��ر درت��اریخ ھ��ايتالش ھ ھم��

ھا.و ایثارگري گوناگون ھايعشق

و فن�ا نومی�د گ�ردد بش�ر ج�ز م�رگ كل�ي ب�ھب�رود و ی�ا از آن در بشر از ب�ین بوبیتمح بھ ه ادار ھر دلیلي اگر بھـ ١٦٨ ب�ھ استتماما و ذاتا عاشقانھ و معنوي مادي و تالش و عمل ھر ایده شود كھمي. اگر گفتھنخواھد داشت آرزویي ھیچ

Page 38: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٨

نف�ر. و آن ی�ك از جان�ب شود الاق�ل واقع و معبود ومحبوب معشوق ھككند مگر ایننمي بشر كاري كھ معنا است ھمینمب�را ی�ا كل�ي ب�ھ اراده ازای�ن ك�ھ خ�دا. و كس�ي باش�د یعن�ي دگ�ر و در آس�مان در جھان نباشد الاقل نفر اگر درجھان یك

كند.مي كشيو یا خود ايجنایتكار حرفھو یا یك است كامل باشد یا انسان نومید شده

و بودن عاشق بھ ه اراد بھ را در خود تبدیل شدنو پرستیده بودن معشوق بھ ه اراد كھ است كسي كامل انسانـ ١٦٩ . یعن�ياست فنانموده خود را در ذاتش یعني است كرده و وارونھ خود را كامال دگرگون ذات. یعنياست كرده پرستیدن

اس�ت ش�دن واق�ع و محب�وب ش�دن از پرس�تیده و احساس�ي تالشحاص�ل ھر ص�فتي چرا كھ است شده صفاتنھا بيت نھخ�ود ب�ر خالف�ت مق�ام . یعنيو پرستندهاست شده و انسان نموده خلق خودش دست و خودرا بھ است شده ضدذاتبلكھو خ�دا ك�رده . خ�ود را نف�ياس�ت و خ�ود را فن�ا ك�رده اس�ت خ�ود نش�انده ايو خ�دا را برج� س�اختھ خدا را وارون�ھ جاي

.است خدا را ادا كرده حق . یعنياست نموده رااثبات

. یعن�ياس�ت ش�ود و معش�وقمي م�رد پرس�تیده توس�ط طور طبیع�ي و لذا بھ است محبوبیت بھ ه اراد ، جمالزن ـ١٧٠ آم�ده بی�رونآدم ح�وا از بط�ن طور ك�ھ. ھم�اناس�ت ش�ده افكن�ده بی�رون از ذات�ش ك�ھ مرداس�ت ر ذاتكف ھمانا جمال زن

عم�ال و علن�ا م��دعي ك�ھ اس�ت . و زنم�رد اس��ت خودپرس�تيم�رد عم�ال عین از جان��ب پرس�تيزن دلی�ل ھم�ین . ب�ھاس�تخ�ود بدان�د بپرستد و او را خ�دايو كمال تمام و بھ را خالصانھ وي ھكند كمي را قبول مردي و فقط استشدن پرستیده

ذات�ا و زن دلی�ل ھم�ین س�تاند. ب�ھمي نمای�د و از او انتق�اممك�ر مي وي كند وب�ھمي مرد خیانت بھ صورتو در غیر این كند اگر مجب�ور ب�ھظھور مي در زن ومذھب اخالق ترینو لذا ریایي است ندارد و ضداخالق ايمیانھ طبعامطلقا با دین

وج�ود ن�دارد. خ�ود درزن خودي بھ و وجدان فطري و مذھب اخالق نام بھ چیزي صورتباشد و در غیراین آن رعایت ود ن�دارد و ب�ھوج� اثب�ات ب�راي ت�الش ب�ھ دارد و لذا نیازيخدایي وجود دارد و لذا احساس خود احساس خودي بھ زن

اس�ت مردان�ھ ايواقع�ھ كھ مدنیت كل . و بلكھھنر و ادبیات نھ مذھب نھ تمدن نھ فلسفھ دارد نھ تاریخنھ زن دلیل ھمینرود. در نظ��ر م��ي پ��یش ب��ھ زن جھ�اني پرس��تش و ب��ھ اس��ت تمام�ا زنان��ھو ل��ذا ماھیتش اس��ت زن از پرس��تیدن برخاس�تھ

اس�ت دهو زی�ا و مس�خره عب�ث كل�ي ب�ھامري مردان�ھ معنویات ھو ھم و فلسفھ و مذھب خرد و وجدان نام بھ چیزيزن ه وم�اد اس�ت ع�دم ه م�رد م�اد طور ك�ھھم�ان وج�ود اس�ت ه ماد داند. زنھا ميارزشاین ھ را مقصود ھم زیرا خودش پرستد.وجود را مي

و انس�ان اس�ت كام�ل باش�د زن خ�ودرا ن�ابود ك�رده باش�د و معش�وقیت رس�یده عاش�قیت مقام بھ كھ زني بنابراینـ ١٧١ ب�ھ مرد كامل طوركھو...ھمان و فاطمھ اند مانند ھاجر و مریمشده چنین از زنان شماريانگشتو در تاریخ است كامل

و امام���ان و محم���د و و مس���یح اب���راھیم باش���د مث���ل رس���یده معش���وقیتمقام ب���ھ ھك��� اس���ت كس���ي كام���ل انس���ان عن��وان ش�ده امال عوضك آنان وجودي جایگاهكھ است و مرد نیز آن زن یك بین و انساني و ناب كامل ھ . و رابطكاملعارفان

. مث�لمحم�د وخدیج�ھ . مث�لمعش�وق در مقام د و مرد ھمباش عاشق در مقام زن باشندیعني یكدیگر شده ھ باشد و خلیفو الغیر. خدا آشكار و حاضر است كھ و مرد است از زنايرابطھ . در چنینمجدلیھ و مریم مسیح . مثلو فاطمھ علي

ن�ازمرد را بكش�د و ج�ان ا دلبتوان�د ب� ك�ھ ھ�م و زن�ي اس�ت كام�ل وج�ود ن�از كن�د انس�ان بتواند واقعاو با تمام كھ مردي ن�از ت�اریخي بھ شباھتي ناز نو كمترین این كھ . و البتھاستبوده انسان مقصود خدا از خلقت . و ایناست كامل انسان بشر ندارد.در میان و رایج

Page 39: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٣٩

كام�ل م�ؤمن انس�ان . ول�ينیستو خدا ھست كھاوست فقط است خدا نشستھ بر جاي كھ است كافر كسي انسان ـ١٧٢نی�ز انساندو . این، خداستو مؤمن است . كافر، انساناست فنا شده كليو او بھ او نشستھخدا بر جاي كھ است كسي

.كافر است ، عاشق. مؤمناست ، عاشقومؤمن است یكدیگرند. كافر، معشوق ھ خلیف ھستي در جھان

نباش�د. ف�از اول ش�دن محب�وب در جھت اشمذبوحانھھايتالش حاصل كھ بشر نیست براي و عذابي يتباھ ھیچ ـ١٧٣ش�ود. و ایث�ار مي ب�ھف�از وارد قلم�رو اراده در این از شكست گیرد و پسمي انجام قدرت بھ ارادهدر قلمروي تالش این

ب�راي فعالی�ت ھ در عرص� م�ردان عم�ومي . جایگ�اهگرددنمينص�یبش و نف�رت و دروغ در ھر دو قلم�رو ج�ز چاپلوس�يو و نق��دترین تر اس�تایثارآس��ان ب�ھ در اراده محبوبی��ت ای�ن زن�ان ب��راي ول�ي اس��ت ق�درت ب��ھ اراده ھمانش�دن محب�وب ب��ھ رس��یدن ب��راي زن ك��ھ اس��ت گون��ھ. و بدیناس��ت و س��كس در نظ��ر مردھمان��ا ب��دن زن ایث��اري ك��االي ترینمطل��وب

ك�ھ اس�ت ھم�ان ق�درت ب�ھ ه از منظ�ر ارادوادي در این زن شود. تالشمي روسپي یك بھ مبدل آساني بھ محبوبیتمقام ھب� باش�د.اراده تريقیم�تمتكبرت�ر و گران در اختی�ار م�رد بگ�ذارد و روس�پي بیش�تريخود را با م�زد و منت حداكثر تن .بازاري روسپيسازد و یا یكمي ـ رواني جنسي ه افسرد را یا یك زن محبوبیت

انس�ان ص�ورت. در غی�ر ایناس�ت ش�دن محبوبب�ھ ه از اراد ھمانا رھ�ایي روح زاديو آ رستگاري انسان براي ـ١٧٣ اول .در ص�ورتایث�ار اس�ت ب�ھ ه اراد ه و یا ب�رد است رتقد بھ ه یا اسیر اراد اشمادي وامكانات شرایط بھ بستھ فقط بتوان�د خ�ود را دوس�ت ك�ھ . و ام�ا كس�ياس�ت ظل�م قلمرويمحبوبیت بھ هاراد . پسمظلوم دوم و در صورت است ظالم

، خ�دا را ك�ھنف�س معرف�تجریاندر ب�دارد ك�ھ تواند خ�ود را دوس�تمي . و كسياست رستھ ظالمانھه اراد بدارد از این اس�ت رس�تگاري تنھ�ا راه ب�اطني خ�داي باش�د. كش�ف ، دریافت�ھاوس�تالیق فق�ط و پرس�تش اس�ت و محبوبی�ت ح�ب حق باشد.مي و مظلومیت از ظالمیت انسان نجات تنھا راه نفس معرفتیعني

ھمان�ا ! و ام�ا خ�ود خ�ود ھ�ر كس�يحقیق�ي داش�تندوست اس�ت ن: ایداشتن دوست خاطر خود خودشرا بھ كسي ـ١٧٤

خ�دا را در را ك�ھ مردحق توانمي فقط دلیل ھمین . بھاوست خداي و در واقع اوست وجاودانگي و روح وجود محض دوس�ت آن�ان د مح�ضخاطر وج�ورا ب�ھ توان�د دیگ�رانمي و الغیر. و نیزكسي داشت دوست و آشكار ساختھ خود یافتھتوانن�د مي پرس�تحق موح�دان فق�ط دلیل ھمین . و بھاست و توحیدي عارفانھ دیدن خدا را ببیند و ایندر آنان بدارد كھ باش��د در ھم��ھ ك��رده درك خ��دا را در خ��ودش ك��ھ ش��وند. كس��ي داش��تھبدارن��د و خ��ود نی��ز دوست را دوس��ت دیگ��ران

و الغیر. است دوست كسي چنین كند.ميدرك

و در ك�الم اس�المي در معرف�ت دلی�ل ھم�ین . ب�ھاس�تتجارت نیس�ت داش�تن، دوستخاطر ص�فاتبھ داشتن دوست ـ١٧٥ ص��فاتش ھ واس��ط ب��ھتوانرا نمي . كس��يیس��تن و خداپرس��تي اس��ت و ظل��م ش��رك ص��فاتش خ��دا ازطری��ق پرس��تش عل��ي

.داشت دوست واسطھ بدین وانتو لذا نمي شناخت

در زم�ان ك�ھ باشند. آنچ�ھ داشتن دوست ھ توانندعرصھستند و لذا نمي باھيو ت و تبدیل تناقض ھ عرص صفات ـ١٧٦ ش�وند و الاق�لميداشتھ عموم�ا دوس�ت مردگ�ان دلی�ل ھم�ین ش�ود. ب�ھ داش�تھ تواند دوس�تنمياس�ت و اسیر گذار زمان

و نی�ز اس�ت دلی�ل ھم�ین در بش�ر ب�ھ پرس�تياند. تاریخشدهخارج زمان و از اسارت صفات منفور نیستند زیرا از جھان

Page 40: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٠

و بلك��ھ نیس��ت انس��اني ارزش و رش��د و خالقی��ت ھ��یچ پرس��تش . در ای��نپرس��تي و خ��اطرات وقبرپرس��تي پرس��تيمرده .بالعكس

دو ب�روز متف�اوت در دو ش�رایط ك�ھ اس�ت ش�دنو پرستیده محبوبی�ت ب�ھ ه ھمان�ا اراد ذات و یگ�انگي رادها پ�س ـ١٧٧

و تخداس�و آن اس�ت یگان�ھ ذات ھم�ان ش�دن پرس�تیده ایث�ار. پ�س ب�ھ ه و اراد تص�رفبھ ارادهاد دارد: و متض متفاوت ای�ن ! ول�ي: پرس�تشاس�ت در انس�ان و عمل�ي واراده مب�دأ ھ�ر ق�درت ! و اینشدن پرستیده بھ ه : اراداست ھمین ذات و مقص�ودخدا از خلق�ت اس�ت ش�ود مؤمنان�ھ پرس�تیدن ب�ھ ه اراد ب�ھ مب�دلگردد ال وارونھكامو چون است كافرانھ ذاتي

ك�ھ اس�ت انسان و ظلم از جھل شدن پرستیده بھ ه آورد.ارادسر بر نمي معرفت مالمقصود جز از ك و این است انساناز رسیدن پرستشمقام و بھ پرستیدن بھ و اراده. است و ظالم ، كافر، جاھلانسان كھ راستي :بھگوید كھنیز مي قرآن و ص�احب اس�ت ل�ذا ذات�ا دین�ي اس�ت مرد ذات�ا پرس�تنده كھ ازآنجایي . وليشناسيو حق است و عدالت و معرفت ایمان اش�یاء روي پرس�تش ھگیرد و بمي رااشتباه پرستش موضوع كھ است كار مرد در این اشكال باشد وليمي دینيفطرت

تراس�تیار شاقھوج�ود بس� ح�ق ب�ھ در رس�یدن ك�ار زن باش�د. ول�يمي پرستي زن آنو خطاترین شدیدترین آورد كھميدر دلی�ل ھم�ین و ب�ھ اس�ت شود و ذاتا ضد دینميپرستیده مردان ھ واسط و بھ است شدن پرستیده ه زیرا وجودا اسو

ك�ھ و ب�ا معرف�ت واقع�امومن تعداد زنان دلیل ھمین مرد باشد. بھ و قیمومیت فرمان تحت بایستيزن شریعتو معرفت. اس�ت پی�امبر نش�ده زن�ي اص�ال ھ�یچ تا آنجا ك�ھ است بوده باشند بسیاربسیار اندك رسیده و پرستیدن عاشقیت مقام بھ

از اشایم�اني دھد و قدرتراتغییر مي خود شود مسیر تاریخ ذات سازي دگرگون ینا بھ موفق اگر زني درعوض ولي .وفاطمھ مریم مثل بیشتر است صدتا پیامبر

دو در ای�ن مرتبا بینگرا. و و آرمان و یا انقالبي استو سنتي پرستیا گذشتھ واقعیت متكبر و نافي انسان ذھن ـ١٧٨

. و ك��ور و غاف��لك��افر اس��ت ھس��تي ب��ھ ن��دارد و نس��بت حض��وري اس��ت ھس��تي ھم��ان ك��ھ "ح��ال"رگ��ز درو ھ ت��ردد اس��ت اس�ت ھا ارتج�اعيعشق . ایناست نگرش ھمین حامل تاریخھايو فلسفھ گريو كال تاریخي پرستيو سنت نژادپرستي

ھ�ر دو ض�د . ای�نآرم�اني ھ فاض�لھايو مدینھ م�درنیزم حاميد و شومي پرستو آینده انقالبي ناگاه بھ شدتھمان و بھپرس�تد. و را مي مرده و امامان پیامبران باشد فقط مذھبي اگر ھم انساننوع ھا. اینو ضد زنده است و واقعیت زندگي

وج�ود ن�دارد. ك�ھ اس�ت چیزي اشقع .بھرحالو یا سوسیالیست است و ناسیونالیست باشد یا نژادپرست اگرغیرمذھبي پشت خدايیعني تنبود خداس باشد حامي اگر مذھبي انساني باشد. چنینمي ودر برزخ است زیرا خود او وجود نیافتھ

ھن�وز نیس�ت بای�د باش�د ول�ي ك�ھ است كسي ھم وخدایش است "بایستي"را. او اسیر خیال خواند، خدايرا مي آسمان ھاس�تمرده ب�ھ مرب�وطاو ھم ھايرود. و لذا عشقمي راه ھر چند كھ است مرده قرآن قول بھ كسي. چنینخودش عین

دور و نیس�تي و تباھي مرگ در اطراف او فقط و مذھب است ازمرگ پس بھ مربوط ھم و خدایش است آفرینو مرگوج�ود معتق�د ب�ھ ك�ھ نیس�ت ك�افر كس�يیعني اس�ت ك�افران خداي بسیار بسیار دور ھمان ايخد این قرآن قول زند.بھمي

قولوج�ود ن�دارد. ب�ھ و در واق�ع اس�ت افت�اده ع�دم در ص�حراي داند آنق�در دور ك�ھخدا را بسیار دورمي خدا نباشد بلكھ .است نبوده زنده ھم و از اول است خدا مرده این نیچھ

ب�لبشناس�د و او را قا یق�ین خ�دا را ب�ھ ك�ھ نرس�د قادرنیس�ت معرفت�ي یق�ین خ�ود ب�ھ مخلوقی�ت ه ت�ا درب�ار انس�ان ـ١٧٩

اگر چن�ینخداس�ت مخل�وق ك�ھ نیس�ت انس�ان ت�ن خ�ود، ب�ردارد. و فق�ط ش�دن پرستیده بھه از اراد بیابد و دست پرستش

Page 41: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤١

خ�دا مخل�وق و ع�الیترین برت�رین ت�وانرا نمي وانس�ان براب�ر اس�ت خ�اك و مش�تي نانس�ا و موجودی�ت خلقت باشد پسافك��ار و او وھم��ھ و خ��وي و خل��ق ص��فات او و ھم��ھ ه اراد بلك��ھ انس��ان تنھ��ا ب��دن ن��ھ ك��ھ اس��تاین . واقعی��تدانس��ت

یقین�ي معرف�ت اشدرب�اره بایس�تي ك�ھ است تيحقیق خدا ھستند.این مخلوق او نیز جملگي و غرایز و اعمال احساساتیاب�د. و بس�یار نج�ات اس�تمحبوبیت ب�ھ ه اراد ھم�ان از كف�ر ك�ھ و انس�ان شود پرستش و قابل شناختھپدید آید تا خالق

نیای�د ایم�ان حاص�ل یقین�ي و معرف�ت ان�د. و ت�ا چن�ینیافتھ و یقین معرفته باردر این كھ ھایياند انسانبوده بسیار اندكد خ�دا را چی�ز خ�ود را از خ�دا نبین� تا ھم�ھ .انساننیست بیش دروغین تعارفي جملگي و دین و خداپرستي وخداشناسي

و ج�اھالنكف�ر و ك�افران خ�داي ندارد و ای�ن و واقعیت است ایده یك كند و خدا فقطميخدا بازي ه كند و با ایدباور نمي نسیھ و خدایي و فساد است فتنھ و ھزاران و تفرقھ موردبازي در نزد ھفتاد و دو مذھب كھ است خدایي و ھمان ستا

از خدا، جاھل داند نھميداند و خودشمي را از خودش از خودش تا ھنوز چیزي . انساناست واقعو خالف و تاریخيب�اور خ�دا . منش�أ ع�دماز خداس�ت مخل�وقي و ك�رداري و احس�اس ومی�ل : ھ�ر ص�فتاست و ستم شرك و مذھبش است

اس�ت از عدم مستمر خویشتن خلقت شاھدبھ انسان كھ است گونھ. و ایناست خویش تمامیت باور مخلوقیت ھماناعدم پرستد.یابد و ميمي واعمالش و جان و دل تن و خدا را در ذرات

در رواب�ط ص�فات ترینو م�ذموم كفر اس�تص�فت ھم�ان باش�د ك�ھكب�ر و غ�رور مي ب�ھ در بش�ر موس�وم ك�ھ آنچھ ـ١٨٠

كند ك�ھمي ھستنداحساس چنین اكثریت كھ انساني . چنیناست خاطر وجود داشتنایثار بھھمانا احساس است اجتماعي ھ�م ك�ار و زحمت�ي ك�ھاین رس�د ب�ھ كش�دتا چ�ھمي و نف�س اصالھست كھ است فرموده و ایثار و بزرگواري بسیار لطف

و است از وجود داشتن نیازيبي ازاحساس برخاستھ احساس بدھد. این كسي بھ ھم ناني لقمھ كھبكشد وھولناكتر این س�اختھ وخلیفھ قرار داده خودش ايرا بر جخداوند بشر كھ است دلیل بدان احساس .ایناست خدا بودن احساس عین ب�ھ حت�ي بش�ري باش�د. چن�ینمي جاھلی�ت ھ كفر كور عرصھمان و این است كامل در جاھلیت غرق بشري . چنیناست

خ�اطر ب�ھ حت�ي كس�ي . چن�ینایثاراس�ت احس�اس كبر و غرور حاصل . پسقھر است فروشد و از خودشنازمي خودشو مطلق�ا ق�دروجود را اس�ت ع�دم ھنوز مستحق انساني چنین دارد. در واقع ایثارگرياحساس ھم و خوابیدنش وردنخ

چ�را ق�در ایث�ار ك�ھدارد از این نفرت و از ھمھ طلبكار استو آدمیان از عالم انساني . چنیناست ھمین داند و جھلنمي اياراده چنین كندبنابراینمي تغذیھ احساسي از چنین شدن پرستیده بھ ه كنند. ارادنمي د و او راپرستشدانناو را نمي

رس�د و مي بس�تبن ب�ھ در عم�ل و جھانی�ان جھ�ان ب�ا ك�ل س�رعت بھكس�ي . چن�ینانتھاس�تبي و جھالت در ظلمت غرقدارد و نف�رت اس�ت وظیفھ وانجام وظیفھ شود. او از ھرچھمي ھایثارگران اصطالح بھ اعمال بقا مجبور بھھ ادام براي

بیش�تر ش�ود دو ص�د چندانمي وظ�ایفي انج�ام جب�را مجب�ور ب�ھ ك�ھ آنجایي شناسد وبلكھخود نمي براي اياصوال وظیفھ ایثارگر!؟ ناپذیر. وليمسئولیتیعني نماید. او وجودناپذیر استمي ایثارگري احساس

و ب�دبختي باش�م داش�تھ نیازمن�دي ھم�ھو این دنیابی�ایم ب�ھ خواس�تمنمي ك�ھ من"گوید: مي چنین با خودش انسان ـ١٨١ ش�ود ب�ھك�ار مي از خ�داطلب وج�ودش ك�ل ه ان�داز ب�ھ انسان كھ ر اینجاست. د"است ازایثار من ھمھ وجودم پس بكشم و س�تمي ، وجود تماما جبر و جباری�تانساني . در نزد چنینكفراست و احساس منطق و این بدھكار شود. كھاین جايو و كف�ر و جن�ون جھ�ل آید. ای�ندرمي جبار و ستمگر از آب آدمي ھم كسي و لذا چنین است روا شده وي بھ كھ استخ�وار ھمین دارد و كف�ر حاص�لخ�ود را خ�وار م�ي نیازھ�اي انو لذا انس� نیازھاستحق ه دربار معرفت عدم حاصل ستم

وج��ود و ق��در و ح��ق نی��از اس��ت احس��اس وجودھم��ان . احس��اسوج��ود اس��ت خ��وار داش��تن ھم��ان و ای��ن اس��ت داش��تن

Page 42: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٢

و خوردنمث�ل خودبخ�ودي نیازھ�اي نمای�د و ن�ھمي رخ در رابطھ كھ نیازي ھمآن نیازاست قدر و حق از درك برخاستھب�ا ص�ادقانھ ايرابط�ھ بش�ر در برق�راري توان�ایي ازع�دم برخاس�تھ و جن�ون و جھ�ل كفر و س�تم این تمام . پسخوابیدن دھی�د م�را ت�ا ی�اريیاري"گوی�د: مي انس�ان ب�ھ است نیازيبي خود مطلق درابراز نیاز! خداوند كھ ، صدقاست دیگران

! پ�سرابط�ھ نیاز را بنمای�د، نی�از ب�ھ بشر راز و حق كند تا بھبشر درازمي سوي بھ دوستي دست ني. یع"شما را دھم كن�د. خداون�د نیازھ�ايمي نی�ازيبيو ادعاي و بس�یار ش�دیدتر از خداون�د احس�اس متكبرتر اس�ت كافر ازخدا ھم انسان

انھم� دوس�تي ش�وند. ای�ن دوس�ت ت�ا دو ت�ا انس�ان اس�ت ھا ق�رار دادهنانس�ابین ارتباط براي ايو وسیلھ بشر را بھانھنی�از كتم�ان كن�دمي عذاب بھ بشرمبدل نیازھا را براي كھ . آنچھو نور حق ظھور جاودانگي ھ و عرص قدروجود است

. است مولد شقاوت آن كتمان و استنیاز مولد محبت ھ . ابراز صادقاناست

كش�اند ت�ا از مي س�تمگري س�ويف�رد را بھ ت�دریجبھ ك�ھ است مظلومیت احساس ھ كارخان ایثارگر بودن احساس ـ١٨٢باش�د. ھ�ر ميایثارگري احس�اس محص�ول و انتق�ام بس�تاند. كین�ھ ان�د انتق�امنكرده وتص�دیق را درك ایث�ار وي كھ كسانياز . ابل�یساس�ت وج�ود انس�ان ب�ھ ورود ابل�یس درب ایث�ارگربودن باشد. احساسمي احساسي چنین نیز حاصل جنایتيانك�ار ھا براياین ھ، ایثار و....و ھم، عشق، استقالل، آزادينیازيشود: بيوارد مي ھا بر انسانحیلھترینلطیف درب وجود. حق یعني نیاز است حق

: چ�ونك�ھ اس�ت آن منت این . و منطقاست نیز منتمحبت و آفت است را آفتي ھر چیزي فرماید كھمي )(ععلي ـ١٨٣. و اص�وال ھ�ر كن�ي و مراپرس�تش باشي مرید من و بلكھ باشي داشتھ باید مرا دوست تو ھم پسدارم تو را دوست من

و اس�ت محب�ت ق�رار دھ�د و آنھ�ا را متعھ�د و مجب�ور س�ازد آف�ت دیگ�رانخ�ود در محب�ت ب�راي انس�ان كھ قید و شرطي ايواقع�ھ بش�ري ھنیز در ن�زد عام�و توق�ع م�زد و من�تبي محب�ت ھ�م از طرف�ي سازد. وليمي عداوت بھ را مبدلمحبت

و پیامبرانك�ھ اس�ت ايواقع�ھ نھم�ا ش�ود. ای�نمي گردد و نھایت�ا نف�يمي محسوبايآید و توطئھمي و مظنون مشكوك نی�ز ب�ھ و خالص�انھ م�زد و من�تبي ش�دن داش�تھ دوس�تحتي معرف�تبي انسان شوند. برايمي مواجھ با آن پرستانحق

ب�دارد و ل�ذا دوس�ت گون�ھتوان�د متقابالایننمي خ�ودش چ�را ك�ھ اس�ت تر از مطرود و منف�ور ب�ودنتحملغیرقابل مراتبخ�ود دش�من را ب�دترین مقاب�ل گ�ردد و ط�رفخ�ود مب�تال مي ع�دم ش�ود وب�ھمي ت�ا س�رحد ن�ابودي حقارت دچار احساس

در ت�اریخ وق�ایع ن�وع بن�دد. از ای�نوي قتل كمر بھ است بسا ممكن و چھ است را كرده اشگویا قصد نابوديیابد كھمي .استداده رخ دلیل ھمین اند بھبوده خالصانھ مظھر محبت كھ پرستانازحق سیاريب . قتلاست افتاده بسیار اتفاق

ع�ین ك�ھ بش�ر اس�ت ناپذیريمحبت ھمان آید و ایننميو مقبول بشر معمول درنیاید براي حساب بھ كھ ھر آنچھ ـ١٨٤

و ب�ھ اس�ت ش�ده ھدیھانس�ان ب�ھ ن�اب و از س�ر محبت�ي حس�ابمطلق�ا بي . زی�را وج�ود انس�انوكفر اس�ت وجود ناپذیرينكنن��د را جب�ران كنن�د ت��ا آنمي دریاف��ت از كس�ي ايھدی��ھ ھ�اچون. اكث��ر آدمك��افر اس�ت آن ب�ھ نس��بت انس�ان دلی��ل ھم�یننكن�د و را درك محب�ت ذات تا .انسانكفر است ھمان اند و اینوجود گشتھ و ابطال شوند و گویا دچار نقصنمي آسودهتوان�د ك�رد نميفھم خداس�ت حساببي ھ ھدی وجود خود را كھ و نیز است نكرده وتصدیق ننماید خداوند را درك تصدیقدر ك�ھ و ھ�ر آنچ�ھ جھ�ان ك�ل . چرا ك�ھجھان و ھستي حیاتكل بھ نسبت و بلكھ است كافر و جاھل خودش بھ و نسبت

و عل�وم گنج�د. ك�لنمي ايمحاس�بھو در ھیچ اس�ت پای�انو بي حس�اببي ايو ھدیھ است محض دھد ازعشقمي رخ آنو ل�ذاماھیتا ك�افر اس�ت عاجز و منك�ر آن محبت از درك دلیل ھمین بھ است حسابتماما علم بشر كھ و داناییھاي فنون

Page 43: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٣

زن�د ول�يمي از ع�دالت ب�رد و دممي پناه دانش بھ حساببيمحبت در قبال عجزش ختنسا پنھان . بشر كافر براياسترا ع�دالت تحم�ل آید زیرابشر ھرگ�ز ت�ابدر مي از آب تماما ستم برد در عملمي پناه آن بھ وي كھ وعدالتي دانش این

.است عدم ھمان انسان براي واقعي كند. عدالتو عفو مي رحمتآید تقاضايفرود مي ندارد و تا عدالت

بشر از خواھي عدالت ماند. پسنمي باقي برزمین كسرا اجرا كند ھیچ اگر بخواھد عدالت فرماید كھخداوند مي ـ١٨٥ س�ایرین ن�ابودي ز ب�ھكن�د ج�ميعدالت بش�ر قص�د اج�راي كھ ھم ھرگاه دلیل ھمین . بھمحبت قصدكتمان بھ اوست جھل دھد.نميرخ عام و قتل تخریب اندیشد و جزنمي

ب�ھ ھرگز قادر نیست و تكنولوژي دانش این ھ . و لذامجموعاست انكار محبت لمحصو بشري و فنون علوم كل ـ١٨٦

ب�ر ھس�تي جھ�انرود زی�را كلم�ي دشخ�و ابط�ال بس�وي ايطور فزاین�دهب�ھ دان�ش گردد و ل�ذا ك�لواق�ف چیزي راز ھیچ كن�د. كم�ال را درك حس�ابيتوان�د بينمي و حس�اب اس�ت ھرحسابي ندارد و فوق جز عشق و رازي استوار است محبت

گردد.مي منتھي جنون بھ دانش رسد و لذا غایتمي خودش ابطال بھ فقطھر حسابي

ك�ھ ش�اھدیم كند. ام�روزهو ایثار مي عشق دعويخودش پروردگار است مطلق ر محبتمنك كھ میزاني بھ انسان ـ١٨٧بش��رند و تگرترینو غار پلی��دترین ش��وند ك��ھمي اداره كس��اني م��الي نظر و حمای��تتح��ت خیری��ھ مؤسس��ات بزرگت��رینرا م�ردم ش�وند. از طرف�يمي ایث�ار تلق�ي ه دھن�دو اس�وس�ر مي جا شعار عشقمھو در ھ است نفرت ھ كارخان قلوبشان

ب�دھیم : م�ا را بپرس�تیدتا ن�انك�ھآن یعن�ي دھن�د. و ای�نمي و ش�كالت بیس�كویت آن�ان دگر ب�ھكنند و از سويمي عام قتل رابخورید! خودتان تا نان دھیمنمي و اجازه كشیمشما را مي وگرنھ

نیستند؟ گونھخود این فرزندان بھ نسبت از والدین آیا بسیاري

و اس�ت محب�ت ھ�ا. ی�ا اھ�لدوگانگي و یا اھل استیگانگي یا اھل . یعنيصفات و یا اھل است ذات یا اھل انسان ـ١٨٨ و ی�ا اھ�ل اس�ت رحم�ت. ی�ا اھلعدم و یا اھل وجود است یا اھل دنیا. یعني و یا اھل خداست یااھل . یعنيتجارت یا اھل خواند.ھا ميشناسد و یا خدا را در آسمانمي یافتھ یا خدا را دردلش یا كافر. یعني تاس یا مؤمن . یعنيحساب

امان�ت زیر بار آن نماید و پذیرا شود. یعني وتصدیق تواند وجود خود را دركنمي كھ است بشر این مشكل تمام ـ١٨٩ حض�ور یافت�ھ آدم درگ�ل . كھخداست بار ھمان را دارد. این آن ملح تاب بار را بیندازد و نھ توانداینمي نھ است مانده وج�ود و ع�دم ب�ین س�ازد. یعن�ي یگان�ھ را با گل دارد روح رسالتكھ است خاك و زنجیري آلودهگل ، خداي. انساناست

.استرسالت این ي، مقصود نھایبرساند. دوستي صلح را بھ و نفرت اتحاد برقرارسازد و عشق

باش�د. طب�قمي اراده رجع�ت و ك�انون اراده ه وبخش�ند اراده صاحب معناي بھو از اسماء خداوند است "مرید" ـ١٩٠ بھ باشد كھ) ميخدا(روح ه اراد ھمان ھر بشري ه . اراداست وجود یافتھ انسان از جملھ ھرچیزي كھ معناست ھمین نی�ز ب�ھ . و انس�اناست مراد و مرید ھر دو یكي گردد. پسخدا بازمي سويبھ اراده و نھایتا این است گذار شدهوا وي

.است محبت ھ واقع ھمان شود. اینمي د واقعمرا مریداست كھ میزاني

Page 44: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٤

كاس�تھ اشاراده از ق�درت وض�عیت در ای�ن كھ استبابت از این نیز فقط و مدھوشي مستي بشر بھ ذاتي گرایشـ ١٩١در دھ�د ھ�ر چن�د ك�ھميرخ يوج�ود ايرابط�ھ لحظاتي براي طریق شود و بدینمرید مي بادیگران شود و در رابطھمي از مس�تي و فس�اد حاص�ل نمای�د و فتن�ھمي رخ سوءتفاھم رود ودریایيمي از بین پدیدآمده ھ رابط ھمان خماري ه دور

خ�ود را نیازھ�اي ق�ادر اس�ت انس�انمدھوشي انجام�د. در ح�االتھا ميع�داوت ب�ھ گ�اه ك�ھ اس�ت بابت ازھمین و نئشگي باب��تاز ھمین از مس��تي حاص��ل آی��دو رض��ایتپدی��د مي و ص��میمي قلب��ي اينمای��د و لذارابط��ھ بی��ان و خاش��عانھ قاطعان��ھ

ارتب��اطي م��واد ق��ادر ب��ھ ای��ن ب��دون معرف��ت اھ��لمؤمن انس��ان . ول��ياس��ت دلی��ل ھم��ین ی��ز ب��ھن پرس��تيباش��د و مستيميو الك�ل ب�ھ ش�ودنیازشبش�ر متكبرت�ر و ریاك�ارتر مي ك�ھ . ھرچ�ھنیاز اس�تبي تصنعي ھايو لذا ازمستي است صادقانھو ص�میمیت ك�ھ اس�ت ب�ا ص�دق و فق�ط ناپذیر استو اجتناب ذاتينیازي و صمیمیت شود زیرا صدقبیشتر مي مخدراتش�ود و مرب�وط وج�ودش مرك�زيھ توان�د ب�ا ھس�تمي ك�ھ اس�ت وض�عي در چنین فقط دھد و انسانمي رخ قلبيايرابطھ

باشد. شده وانھاده اشاراده مرید باشدیعني كھ وجود نماید، در حالتي احساس

ب�ھ ه ج�ز اراد چی�زي اس�ت ض�د اراده ه و اراداس�ت ود ش�دنخ�بي ب�ھ اراده ھمان كھ مدھوشي بھ اراده بنابراینـ ١٩٢ توانن�د ی�كمي ونئشگي مستي در حالت شدیدا متكبر و ریاكار فقط ھايانسان دلیل ھمین. بھنیست و مرید بودن عاشق ھمان�ا عب�ادت ش�وند. مس�تيمي واق�ع مط�رود ھمگ�ان باش�ند و اگ�ر ن�ھداشتھ دیگ�ران براي تحمل و قابل متعادل زندگي نمود. توان تحملنمي مستي لترا جز در حا و كافران استكافرانھ

را مس��تمرا خواريو جھ��ان ق��درت ب��ھ ه اراد ھاكھانس��ان ج��ان ت��ا اعم��اق تكنول��وژي هفزاین��د حاكمی��ت در دورانـ�� ١٩٣

ب�ھ س�ازدنیاز فزاین�دهمي امپریالیس�ت ی�ك ب�ھ مب�دل را ب�القوه كند و ھ�ر ف�رد بش�ريمي دھد و تشدید وتعمیقمي توسعھش�ود ت�ا تولی�د مي تكنول�وژي ھم�ین و از بط�ن است تمدناین استمرار بقاي ھتر نیز الزمقوي زايمواد مدھوشي انواع

خود را بگذران�د و طبیعي ه دورتمدن اشند و اینب تحمل ھمدیگر قابل براي ورا نابود نسازند ھایكدیگرانسان ناگاه بھتخ�دیر و بھ ه و اراد ق�درت ب�ھ ه یكدیگرن�د. اراد و معل�ول علت و ھروئین بشر پدید آید.امپریالیزم براي بیشتري مھلت

و الزم شدت ھمان بھ عشق و تظاھر بھ عشق بر علیھشود. جنگ ممكن بشري یكدیگرند تا تعادل و ملزوم مھار الزم آورد.سر بر مي ستم از بطن كھ و عدالتي بشر است راز بقاي و اینیكدیگر است ملزوم

ب�ھ زا وم�واد مس�تي م�دد ب�ھ ك�ھ اس�ت از تولیدتعش�یق دیگ�ري قلم�روي ش�عر و موس�یقي خص�وص ھنرھا و ب�ھـ ١٩٤

تر ش�ود وكمی�اببیش�تر انك�ار مي عش�ق ك�ھ ھستند. ھرچھ و ملزوم آید و الزمپدید ميقھارتر تكنولوژي ھ سلط موازاتآمریك�ا و خاص�ھ غ�رب تم�دن تعشیق اصلي ھ كارخان كھاست طبیعي گردد. پسشدیدتر مي ھم عشق شود تظاھر بھمي

ا و ك�انونھتولی�دھنرھا و مس�تي اص�لي ھ نكارخا از قدیم طور كھدارند. ھمان ذاتي ايبطھرا وتعشیق باشد. امپریالیزمان�د بوده نمایيعشق نیازمند بھ از ھر كسي بیش ،دربارھا بودند. شاھانھنر و مخدر و الكل ه روزمر مصرف نخستین

اند.را نداشتھ آنچون

دارن�د و ل�ذا در ھم�ین یك�دیگر را دوس�ت كنند كھمياحساس كھ است جمعي تفریحات ندر حی فقط بشري ھ عام ـ ١٩٥ھمان��ا و تفریح��ي ھرب��ازي . ذاتاس��ت باب��ت از ھم��ین تفریح��ات ب��ھ ھس��تند. عش��ق وجود ش��دیدياحس��اس داراي ح��ین ب�ھ ه از اراد اينی�ز جل�وه و تف�ریح ب�ازي براین. بن�اباشد شدیدتر استمستي ھمراه اگر بھ كھ است آن بودن حساببي

Page 45: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٥

بیفزای�د خ�وديبي این بر شدت كھ وجود ندارد و ھرعنصري و ناسالم سالم تفریحات بین مرزي پس است خودشدنبي باشد.مي پرستيازتعشیق نوعي ھم پرستيآید. تفریحشود و عمال جایز ميمي محسوباز تفریح ذاتا عنصر واجبي

رس�د مي مق�ام ای�ن ب�ھ نف�س معرف�ت شراب ھ واسط یا بھ . و انساناست أمانتو امري و مریدي و مستي عشقـ ١٩٦

ب�ھ مص�نوعياتئو القا و الك�ل و مخ�درات ب�ازي ھ واس�ط كن�د و ی�ا ب�ھوج�ود مي احبو او راص� با او است ھمواره كھ و م�وادي فزاین�ده مس�تي ھواس�ط اال ب�ھ تكرار نیس�تقاب�ل البت�ھ ش�ود ك�ھمي ك�اذب وج�ودي احس�اسدچ�ار طور موقتي

تر.ھولناك ھايیدتر وماجراجویيشد تر و بازيقوي

طبیع��ي مس��تي دچ��ار ی��ك روزه در م��اه انس��ان طورك��ھخی��زد ھمانبرمي داريھا از خویش��تنمس��تي ت��رینطبیعي ـ��١٩٧و را در خودتض�عیف قدرت بھ ه اراد كھ میزاني بھ انسان ھباشد. چرا كمي مست ھموارهباتقوي ود. و لذا انسانشمي

ھا ھس�تند میك�ده . مساجد ك�افراناست كافران تقواي تنھا راهمصنوعي ھايكند. مستيمي مستي كند احساسمي سست ھا.خانھكشو شیره

را ب�ا . و ھر كسو اعتقادي و نژاد و طبقھ از ھرجنس مردمان ھو اتحاد با ھم دوستي دعوي یعني دموكراسيـ ١٩٨

عش�ق دع�وي ترینوكام�ل ترینو جھاني ترینبزرگ بودن دموكرات ادعاي . پسو برابرقرار دادن دانستن خود یكسان ھھم�� بلعی��دن و ج��ز ب��ھ اس��ت جھ��انخوار امپریالیس��ت ی��ك بالقوهريھ��ر ف��رد بش�� ك��ھ در دوران��ي ھ��مآن اس��ت و دوس��تي

. است پدید آمده جھانيامپریالیزم ادعا از قلب این كھتر ایندھد و جالبنمي رضایت بشريھاياراده و توطئ�ھ آگاھان�ھاز مك�ر گذش�تھ . ول�يفرع�ونھ وارون� و پوس�تین اس�ت دروغ�ین عشق دعوي غایت دموكراسي پس

ای�ن آنھا جب�را ب�ھك�ھاین و آن نی�ز ھس�ت ش�ود راز دیگ�ريمي ش�نیده بشري بخش ترینظالماز زبان ادعا كھ این بودنآور بی�انگر و حی�رت عظ�یم تن�اقض بینند. ای�نخود مي خود را درانھدام راز بقاي میلشان رغماند و عليادعا مبتال شده

خ���ورد: مي چش���م و اقتص���ادبھ و سیاس���ت دان���ش ھايعرص���ھ در تم���ام ام���روزه ك���ھ اس���ت آوريحیرتماجراھ���اي ك���ل ك�ل بلعی�دن ج�ز ب�ھ دارشپ�رچم ك�ھ اس�ت در جھ�ان دموكراسيھ واقع ھا ھمیندروغ ترینو راستھا راستي تریندروغطور آورد ھم�انسر ب�ر م�ي ازضدش ھر چیزي كھ است معنا نیز واضح این معرفتي لحاظ دھد. و بھنميرضایت جھان ترینباش����د و ل����ذا امپریالیس����تيمي امپری����الیزم تعش����یق ھم����ان دموكراس����ي !از اش����د دیكت����اتوري دموكراس����ي ك����ھ

حادث�ھ ای�ن غایت . وليتبشر اس در لباس ابلیسھايحیلھ تریناشد لطیف و عین است تاریخ حوادث ترینودیكتاتوريو آزاديھ عرص�� و ن��ھ اس��ت ق��درت ب��ھ ه گ��ور اراد باش��د. دموكراس��ي لیزماامپری�� ه اراد ودر آگ��اھي ك��ھ نیس��ت چی��زي خوار!مردم ! یعنيخواهمردمنيھستند یع ھا دموكراتانسان ھا. دیكتاتورترینانسان برابري

و راز دلب��ري نمای��د و ای��نوج��ود مي وح��دت ومكت��ب عرف��ان ع��ین اشای��دئولوژیكي توجی��ھ لح��اظ ب��ھ دموكراس��يـ�� ١٩٩

ھاياز سلس�لھ و نیز دربرخ�ي فراماسونري در بانیان كھ نمایشي تعابیر و عملكردھاي باھمان كھ است آن افسونگري. اس�ت ق�درت ب�ھ ه اراد ش�دن وطن�ي جھ�ان ھمان ین. اداریم مافیاسراغ ھايپدرخوانده شناسيو نیز در روان درویشي

كرده كشف تازگي و بھ است مسلحايو ماھواره كشتارجمعي ھايسالح بھ كھ است فرعوني و عرفان عشقھمان این كرد. توانھانميچھ عرفاني با ادبیات كھ است

Page 46: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٦

. اس�ت بش�ر نب�وده خود ھرگز مقصود نھ�ایي خوديبھ سرمایھ . انباشتنیست سرمایھ انباشت حاصل امپریالیزمـ ٢٠٠

. اس��ت خالیقمری�د س�اختن ب��ھ ه اراد . حاص�لاس�ت تعش��یق ت�ورمو و انك��ار عش�ق عش�قيبيانباشت حاص�ل امپری�الیزممطلق�ا مری�د ك�ھ اس�ت چیزي بھ ھمانا عشق ماشین بھ .عشقاست و تكنولوژي ماشین معلول امپریالیزم كھاین مگرنھ تكنولوژي بخشد. پس بشر را تحققه اراد كھ است و الكترونیك یكاتومات تمام آدم یك تكنولوژي . غایتبشراست امیال

اراده ای��ن . ول��يب��ودنمعب��ود ب��ھ ه و اراد "م��ن" كام��ل عاش��ق ی��ك ی��افتن ب��ھه ، اراداس��ت مری��د ی��افتن ب��ھ ادهھمان��ا ارور بش�ر ھمان�ا ظھ� و آگ�اھي اراده رغمعليتكنول�وژي گ�ردد. پ�سمي ش�كند و ن�ابودمي درھم خود تكنولوژي ھ واسطبھ

بش�ر شود كھنھا مرید بشر نميت نھ سازد و در واقعمي كشد و تباهو زنجیر مي غلبشر بھ ه اراد كل كھ است ضداراده .است تكنولوژي حق ینكند. و امي را مرید خودش

محس��وب سرس�بد تكنول�وژي گ�ل ك�ھ ارتباط�ات. و تكنولوژيھا اس�تانس�ان قلب�ي ارتب�اط ع�دم حاص�ل تكنول�وژي ـ�٢٠١ھا از انس�ان وبیگ�انگي نف�رت كن�د ای�نمي و نی�ز ت�الش ھا از یكدیگر اس�تانسان نفرت معلولطور واضحي شود بھمي

ارتباط��ات جھ��اني حاكمی��ت ھ��ا را در دورانھ��ا و بیزاريھ��ا وجنگاش��د نفرت دلی��ل ھم��ین س��ازد. ب��ھ یك��دیگر را پنھ��ان .است ضد عشق از عشق دیگري صورت ! و اینضد ارتباط .ارتباطاتشاھدیم

محس�وب تكنول�وژي ھ عاشقان ھستند غایت تولیدشدن لدر حا سكسي ه قصد استفاد بھ كھ بیولوژیكي ھايرباتـ ٢٠٢ ص��احبش مری��دامیال ك��ھ سكس��ي رب��ات نی��از كن��د. ی��كنی��ز از یك��دیگر بي جنس��ي لح��اظ ب��ھ ھا راحت��يانس��ان ش��ود ك��ھميكف�ر غای�ت رب�ات . ای�ناست كردهجستجو مي رتقد بھ ه ارادھ در عرص انسان كھ است مریدي معشوق باشد ھمانمي

باشد.مي اشنیاز جنسي ه دربارو انكار انسان یعن�ي اس�ت ذات�ا ض�د رابط�ھ . تكنول�وژيیكدیگر اس�تھا بھ نیاز انسان انكار حق معلول نھایي در كالم تكنولوژيـ ٢٠٣

و...) و ،تلویزی��ون(تلفن دور اس��ت از راه ارتباط��ات س��نتز آن. اس��ت ت��ز عش��قآنتي .تكنولوژيو محب��ت ضددوس��تيرا دو نف�ر دیگ�ر ق�ادر نیس�تند س�اعتي ! م�ثال ام�روزهودوستي دوري یعني . و ایناجباري و تربیت و تعلیم دموكراسي

و اینترن��ت تلفنھاس��طو ب��ھ در ع��وض ب��ا یك��دیگر ندارن��د ول��ي و ك��اري كنن��د و اص��ال ح��رف در حض��ور یك��دیگرتحمل یكدیگر بروند. ھ صدق نمایند و قربان و تعشیق قھھا معاشتوانند ساعتمي

گامب�ھگام آدم�ي چن�ین ك�ھ است طریق باشد. بدیناشو اراده مرید امیال داند كھخود مي را دوست كسي ابلھ آدمـ ٢٠٤ یابد.خود مي واقعي را تنھا دوست روباتكامپیوتر یا رسدو یكمي پرستيماشین بھ

جھ�ان از ك�ل ك�ھ اس�ت كس�ي . و چن�ینوآدمی�ان مرید باشد مری�د ع�الم و جان با دل كھ است كسي واقعي عاشقـ ٢٠٥ تعل�یم . نظ�اماس�تزارنیاز و بيبي ايو مدرسھ اجباري و تربیت شود و لذا از تعلیممي یابد وتربیتمي روز تعلیمشبانھ

ھ��ا و ص��احبانحكومت در خ��دمت اس��ت بش��ریت ك��ل ذات��ا در ص��دد مریدس��اختن ايو مدرس��ھ و كت��ابي اجب��اري و تربی��ت آید.مينایل ھدفش بھ كھ است خوشبختي ه وعد ندارد و از طریق مقصوديین. و جز اقدرت

Page 47: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٧

آی�د. نمي ، حاص�لم�ردم ب�ھ مزد و منتبي وخدمت مرد حقي بھ نسبت كردن مریدي تمرین جز در جریان تقوایيـ ٢٠٦ س��ازد زیراتظ��اھر ب��ھمي و من��افق متش��رع غ��ولي ب��ھ ف��رد را مب��دل فق��ط خ��ویشه و ازس��ر اراد خ��ودي خ��ود ب��ھ ق��وايت

ھم�ان س�ازد. یعن�يمي روي فرشتھ شیطاني بھ رامبدل كند و آنمي تغذیھ را مخفیانھ قدرت بھ اراده كھ است ضداراده خ�ودي تواند بھنمي كس.ھیچاست نفاق پیدایش جریان ھمان كند و اینمي ضد اراده تظاھر بھكھ است قدرت بھ ه اراد

و اس��ت ش��یطان كن��د ی��كمي خ��ود اخت��راع ب��راي خ��ود اراده را ك��ھ ايض��داراده خ��ود ش��ود. آن تربی��ت ب��ھ خ��ود موف��ق نماید ت�ازه در دین . و لذا اگر تالش،كافر استامامبي فرماید كھمي پیامبر اسالم دلیل ھمین باشد. بھمي مھدخودفریبي

.اشد كفراست شود كھمي منافق

ب�ھ ادعایش اثبات براي ھم و آدم كرد و اثبات دلیلطلب نمود حوا ھم عشق حوا ابراز و ادعاي بھ آدم كھ گاهآن ـ٢٠٧ ب�راي ت�الش - نمایي(عش�قتعشیق تاریخ ھمان كھ تمدن شدند و تاریخ رانده از بھشت طریق شد وبدین متوسل ابلیس اثب�ات عش�ق ھ�ا. و ھرگ�ز ھ�مھ�ا و نفرتو تھمت كن�دن و ج�ان ومالكی�ت بزارس�ازياآغ�از گردی�د و ) استعشق اثباتكند و توبھ بگیرد و از آن را پس عشقادعاي كھندارد اال این ايچاره پایانبي ھ مخمص از این نجات براي وآدم نشد.باش��د. زی��را از دوزخ توان��د س��رآغاز خ��روجمي . ای��ن"نیازمن��دم م��ن"بگوید "عاش��قم م��ن"بگوی��د ك��ھاین ج��اي ب��ھ

است خالق از آن . عشقوجودندارد، نیست كھ عشقي اثبات براي مذبوحانھ و تالش نمایيعشقجز چیزي دوزخآتش .مخلوق نھ

، ق�انون. مالكی�تدر بش�ر اس�ت و معنوي مادي و ھرتالش مدنیت كل العلل، مھد و علتعشق اثبات براي تالشـ ٢٠٨منج�ر ك�ھ حواست بھ آدم عشقعدم حاصل تمدن این . كلاست و ناكام مذبوحانھ تالش این نیز ازمحصوالت و حكومت

ت�الش حاص�ل وج�ود دارد ك�ھ تم�دن ت�اریخ م�وازات دیگ�ر ب�ھ مت�افیزیكيتاریخ . و ام�ا ی�كاس�ت ش�ده دروغ�ین اثبات بھ ص�ورت ب�ھ ك�ھ اس�ت م�ذھب و پنھ�انحقیقي و تاریخ خداست انبیاء و اولیاي تاریخ و آن خداست بھ انسان عشقاثبات

ك�ھموع�ود. روباتي ن�اجي ب�ھ متافیزیكي شود و تاریخمي منتھي روبات بھ تمدن. تاریخاست درآمده و اسطوره افسانھ .واقعي و عشق دروغین : عشقاستو ناجي دجال رویارویي . و اینمرید خداست كھ و بشري مرید بشر است

محص�ول بش�ري ت�اریخ باشد. كلادعا نمي این اثباتبراي جز تالش ھم و ریایي نیست عشق جز ادعاي دروغيـ ٢٠٩

دو روي و این است عامھ مذاھباشمذھبي و صورت ھا استمالكیت اشمادي صورت باشد كھریامي و این دروغ آنباشد و حوامي بھ نسبت آدم مالكیت احساس ھا حاصلمالكیت ھباشد. ھمحوا ميبھ عشقش اثبات براي آدم تالش ھ سك

و احس�اس باش�د. ای�ننمي مالكی�ت این و اخالق جز آدابنیز چیزي عامھ . مذاھبمالكیت این و اثبات حفظ براي تالش گردید. و مدنیت جامعھ ھ اولی ھ ھستعنوان بھ خانواده تشكیل منجر بھ است عشق دیگرش نام كھ تملكبراي تالش

و بش�ري ك�رد ھرگ�ز ت�اریخنمي اس�تفاده عشقه از معنا و واژ "نیاز" و معناي از واژه استفاده جاي بھ اگر آدمـ ٢١٠ ح�ال داد. و در ع�یننمي رخ شاھدیم كھ گونھبدین اشومعنوي مادي ھايو فرآورده تمدن تص�ور ك�رد ت�واننمي مطلق�ا

نی�از ب�ر ج�اي عش�ق جایگزیني تماما محصول زمین موجودبر روي و بشریت تاریخ كل ھر حال داد. بھمي رخ چھ كھخ�ود نیازمن�د ك�ھ . آدم�يوذات�ي ب�زرگ دروغ ی�ك عی�ار، محص�ول و تم�ام كام�ل كاري وارونھ یك محصولباشد یعنيمي

پدی�د آم�د گون�ھاین ش�د. و بش�ریت ك�رد مال�كایثار مي دعوي كھ حوا را نیازمند خود نماید.آدمي كرد كھ حوا بود تالش

Page 48: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٨

معن�اي شدن وارونھ بھ منجر ھرچیزي ه دربار ) معرفت(ع علي قول بھ كھ است دلیل ھمین زور وزر و تزویر. بھ بھق���رار دارد: راز وارونگ���ي ای���ن راز در درك آی���د. ك���لدر مي از آب خودشض���دمعناي ش���ود و ھ���ر چی���زيچی���ز مي آن

!و شقیانھ و دردناك مخوف نینچاین ناز! نازي نیاز بھ مالیخولیایيتبدیل

ش�د. ح�وا ھ�م حوا را آفرید و عاشقش تنھایي ازفرط ھم شد. آدم را آفرید و عاشقش آدم تنھایي خداوند از فرط ـ٢١١را ھمھ را.و تكنولوژي را و تكنولوژي بازياسباب تنھایي از فرط ھم شد. بچھ راآفرید و عاشقش بچھ تنھایي از فرط

و اس�ت در تنھ�ایي رس�د. ح�قبرت�ر مي تنھ�ایي بھ ھم و باالخرهاست تنھایي یز معلولچ . ھمھتارومار و تنھاتر ساخت .استخدا در خاك ھ نال . و ایناست جاودانھ كھ است نالھ وجود. فقط ھ ، نال تن ،ھايیعني تنھایي

یاب�د. در مي خود را مری�دش ناگاه بھ آورياعجابطرز را مرید خود سازد بھ كند كسيمي اراده كھ گاهآن انسانـ ٢١٢ انس�ان ك�ھ گ�اهآندارد یعني نی�ز مص�داق واقعھ این . عكساست سراالسرار انسان . ایناستنگفتھ سخن راز كسي اینمری�د و م�راد ج�اي ج�ادویي ط�رزي ب�ھ ھم�واره كند. یعنيرا مرید خودمي مقابل شود عمال طرف خواھد مرید كسيمي

مث�ل اس�ت معل�ول ن�ددر واق�عدامي عل�ت انس�ان را ك�ھ آنچھ یعني است گونھھمین نیز بھ و معلول شود.علتمي عوض ال ای���نو اص��� ط���ور اس���تنی���ز ھمین عش���ق . م���اجرايروس���تاز ھمین علی���ت منط���ق ی س���االرخ���دا. واژگون ه ای���د

دھ�د و خ�ود را ب�ر مينجات واژگ�وني ود را از ای�نخ� ك�ھ اس�ت كس�ي . و عارفاست عشق ھ خودواقع ساالريواژگون واژگ��وني او را عل��ت ش��ود و ھم��ھبرپ��ا مي گردد و قیام��تميعی��ان جھ��ان ك��ل نش��اند و ل��ذا واژگ��ونيمي خ��ودش ج��اي

س�ر ج�اي ش�وند و ب�ھميواژگون ك�ھ اوس�ت نابودي براي كنند. در تالشرا مي اشدانند ولذا قصد نابوديمي خودشان نشینند.خود مي و بر قاعده شده واژگون خودشان كھ اوستكردن واژگون براي گیرند. در تالشخود قرار مي

بایستي ھستي، باید باشد. انسان كھ است چیزي ھماننیستي این . وليباید باشد و نیست كھ است چیزي انسانـ ٢١٣ دقیق�ا ھم�ان باش�د. انس�انمي وھستي نیستي بین و واصل فاصل خط ھمان "بایستي" این است "بایستي". انساناست

خ��ودرا ك��ھ . خ��دایيجاھ��ل و خ��دایي خداس��ت ، جع��ل. انس��اناس��ت محالی��ت وقوعنبای��د باش��د. انس��انیت ك��ھ اس��ت چی��زي ايو چ�اره بای�د باش�د و ھس�ت ك�ھ است ھمان انسان. پسبشر است ھايعشق ھ عرص كل و جعل لجھ شناسد. ایننميجب�ر ھم�ان عش�قبیاني كن�د. ب�ھھا ب�روز ميعش�ق ص�ورت ب�ھ ك�ھ اختی�ار اس�ت ھم�ان چ�ارگيبين�دارد. این جز این ھم

.اختیار است

باش�د و دقیق�ا ش�رحمي بش�ري معضالت ھتعبیراز ھم آخرین این منطق ھ : در عرصاختیار یا اختیار جبريجبر ـ ٢١٤ .است عشق

نظر س�ایر دارد: جل�ب كل�ي ھمرحل� س�ھ ! و اینمحبوبیتبھ ه اراد یعني نظر استجلب مدارج عشق مراحل ھ ھمـ ٢١٥

شود. نمي بعدي ھ نشود واردمرحل كامال مأیوس ايرحلھاز ھر م نظر خود. تا انساننظر خدا،و نھایتا جلبھا، جلبآدم خودشناس��ي س��وم ھو مرحل�� و تقواس��ت دی��ن ب��ھ اراده دوم ھ.مرحلاس��ت ق��درت ب��ھ اراده ھ دو جنب�� ھم��ان اول ھ مرحل��

.شدنو در نزد خود محبوب شدن ، در نزد خدا محبوبشدن محبوب باشد: درنزد مردممي .مردمان در دل شودو ھممي در نزد خدا محبوب شد ھم محبوب خودش در چشم كھآن ولي

Page 49: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٤٩

در معن�اي آزادي ب�ھ عش�ق و ذات�ا ھم�ان اس�تعمل آزادي ب�ھ ھمان�ا عش�ق ق�درت بھ اراده از جایگاه ھر عشقي ـ٢١٦ احساس لحاظبھ قرار دارد. و اصال حتي ایدئولوژیكي ھايآرمان ھ در صدر ھم امروزهباشد كھمي شاو عمومي رایج

:نیست ورزيعشق جز آزادي چیزي در عمل آزاديكھ. و نیز ایناست آزادي احساس شدیدا عین نیز عشقكند و يم رتدق ساساح انسان كھ است ارادهدر آزادي ! و فقطاراده : آزاديو بازي و سلطھ و تملك در تصرف آزادي

ھم�ان درعم�ل ھم�واره عم�ل و آزادي ث�روت ب�ین بسا انس�ان شود. و چھمي درك و عاشقيعشق عین نمایيقدرت این . بیشتر است آزادي قصد كسب بھ ھممادي و قدرت ثروت بشر بھ كند و گرایشمي را انتخاب آزادي محبوبی�ت ب�ھ اراده باش�د. حت�يمي آزادي وھ�دفش اس�ت وس�یلھ فق�ط و در اینجا قدرت ستآزادي ھمان قدرت ذات پساو عاش�ق ك�ھ باكس�ي در رابط�ھ ش�ود زی�را انس�انمي محس�وب وس�یلھ ی�ك آزادي در مقاب�ل استاراده توحیدي ذات كھ

ط�رف دارد عش�ق خ�ود آزادي و احس�اس در عم�ل ك�ھ میزانيدارد و ب�ھ عمل آزادي بیند) توقعمي عشق (دعوي استرا اراده و آزادي اس�تآزاد بودن ب�ھ ه اراد خ�ود ھم�ان در ذات حبوبی�تم بھ ه اراد شود. پسا باور وپذیرا مير مقابل

كند.جستجو مي ك�ھ متف�اوت در ش�رایط بیشتر اس�ت آزادي بھ نرسیدبراي ھایيوسیلھ ھر سھ ایثارگري و حتي و محبوبیت قدرت پس باش�د آخ�رینميو رھبانیت ریاض�ت غ�ایتش ایث�ار ك�ھ بھ اراده . حتياساسا در امر اقتصاد استشرایط این تفاوت البتھ

. حت��يو ع��اطفي عيو اجتم��ا اقتص��ادي تعھ��دات ازاس��ارت : آزاديبیش��تر و برت��ر اس��ت آزادي ب��ھ رس��یدن ب��راي ت��الش .زندگي ھ آزادان راه باشد یعنيمي لدینا في ال اكراهخدا ھم دین میزان

در حس�ین م�اما طور ك�ھھم�ان اس�ت ھمانا آزادياس�ت مش�ترك ك�افر و م�ؤمن ب�ین ك�ھ شاید تنھا معن�ا و ارزش�يـ ٢١٧ و خ��ط اس��تبودن انس��ان و می��زان داريدی��ن ح��داقل آزاد باش��ید. و ای��ن نداری��د الاق��ل فرمای��د: اگ��ردینك��ربال مي ھ واقع��

خوان�د (ال مي س�تنیز اك�راهرا بي و باطل حق تمایز بین خط شود. خدا نیز در قرآنمي تلقي دینيو بي دین بین مشتركتوان��د گزین��د ميرابرمي آزادي ك��ھ میزان��ي ب��ھ س��ان. و اناس��ت زیس��تن راه كل��ي معن��اي ). دراینج��ا دی��نال��دین ف��ي اك��راه

ك�ھ اعم�الش ب�ھ نس�بت تعھد انسان یعني است تعھد دیني ھمان كند واین خود را بیابد و درك و ھستي حیات مسئولیت و ب�دین خ�ود ن�دارم تسرنوش� ه دربارتعھ�د و تقص�یري پ�س جب�ورمم م�ن گوی�د ك�ھمي انسان باشد وگرنھمعاد مياصل

و پ�ذیريودین اس�ت وجودپ�ذیري ذات�ي اص�ل و انتخ�اب عم�ل و آزادي آزادي بھعش�ق شود. پسوجودناپذیر مي طریقكنن�د و مب�را مي خود را از ھ�ر مس�ئولیتي زندگي و شرایطاعمال تریندر آزادانھ كافر حتي ھاي. و لذا انسانپذیريحق

اجتم�اعي ھايديابیش�تر ش�عارآز ھایيانس�ان خ�ود پاس�خگو نباش�ند. چن�ین وج�دان كنند تا بھمجبور وانمودميخود را خ��ود را منك��ر ش��ود وج��ودي آزادي ك��ھاین ب��راي انس��ان . یعن��يھس��تیمضدآزادي دھن��د. در اینج��ا ش��اھد آزاديس��ر مي

را ایث�اري خودش بخواھيو دل مختارانھاعمال ھ ھم انساني چنین گردد.مي خواهشودو آزادیمي بیروني طرفدارآزادي ن�دارم آزاديب�ھ نی�ازي : م�نكھاین كند یعنيمي خود را ایثار معرفي وجودي آزادي دھد.یعنيمي نشان دیگران ه دربار و ب�ھ نھ�ادن من�ت ش�ود ب�رايمي ايحرب�ھ آزادي. دراینج�ا كنمم�ي قدر ھوس�بازي این كھ است خاطر دیگران بھ و فقط .دیگرانكشیدن اسارت

را متق�ابال ب�ھ و ممل�وك زی�را مال�ك اس�ت ھ�ا ض�دآزاديمالكیت در قلم�روي ق�درت ب�ھ ه اراد ك�ھ اس�ت پر واض�حـ ٢١٨

اندازند.یكدیگر مي اسارت

Page 50: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٠

رھ�د و عم�ال ب�ھمي و معنوي و عاطفي ماديھايمالكیت باشد از اسارت و با معرفت اگر صادقانھ آزادي بھ اراده پسو ومالكی�ت ق�درت ب�ھ ه اراد دارد. پ�سبرم�ي را از می�ان رود و ھ�ر ت�وقعيم�ي نظر ودوس�تانھواقعا بي ايرابطھ سوي ھ�ايكش�اند و نی�ز آزاديخ�ود مي ع�اطفي اس�ارتھرا ب مقاب�ل ط�رف ك�ھ ایث�ارگري ب�ھ ه و نی�ز اراد ناگونگو ھايسلطھ

ب�ھ اراده ك�ھ اس�ت اراده ذات�ي ض�دحق خواھ�د جملگ�يرا مي دیگران آزادي تماما نفي كھ سیاسي- اجتماعي فرمالیستي آزادي و دش��منگری��زد مي از ھ��ر آزادي باش��د و در عم��لمياراده س��االرياز واژگون باش��د و ص��ورتيمي آزاد ب��ودن

ك�ھ كن�د. و از اینج�ا اس�ت كفایتخودش خود باشد و خود براي خواھد علتو نھایتا نمي باشد زیراوجودناپذیر استمي ان��دازد و خ��ود را ب��ھمي بیرون��ي و ش��رایط عوام��ل گ��ردن ھب��تمام��ا تقص��یروجود را آی��د ك��ھپدی��د مي ج��ویي معل��ول

را معش�وق ك�ھ اس�ت و ب�ازاريرای�ج عش�ق ھم�ان ان�دازد. ای�نغی�ر مي گ�ردن خود را بھ لیتافكند و مسئوميخوديبيخ�ود نم�ودن تبرئ�ھ ھم�ان كن�د. و ای�نمي خوان�د و خ�ود را تبرئ�ھمي خواھد و نھایتا او راخائنوجود خود مي دانزبالھ

تح�ت كش�یدن محاكم�ھ را ب�ھ و آنان خودساختن ھايتباھي ھرا مزبل و دیگران مسئولیتيبيمكر و . اینازوجود استخواھ�د نمي كھ. كس�ياس�ت درآم�ده بش�ري م�زمن فرھنگ یك صورت دارد و بھ جایي ھمھو ایثار تعبیري عشق عنوان خدا پاسخگو نباشد. برد تا بھميپناه عشق ابلیس و اختیار وجود خود را بپذیرد بھ آزادي

در در انس�ان ك�ھ اس�ت ذات�ي انك�ار آزادي ھ مثاببیشتر دقیقا بھ ھايآزاديو آزاد شدن بھ دیگر اراده يظلحا بھـ ٢١٩و و رن�دياشكالآزاد باید باشد. كھاین نھ آزاد است باید بگوید و ببیند كھ انحضوردارد. انس و ھر شرایطي حال ھمھ

دقیق�ا ك�ھ سارتر ھم ھ در فلسف عظیم نقص . ایناستھنكت وجود دارد ھمین آزادي مدرن ھايفلسفھ ھ در ھم كھ جھليس�ازد مي ھیلی�زمیو نب�ا تن�اقض را مواجھ اشفلسفھ اخالقي دستگاه دلیل ھمین باشدحضور دارد و بھمي آزادي ھ فلسف

نماید.مي خودش ھ فلسف آفریند و او رانافيمي قضتنا یك ھم خودش زندگي و از كل

كل�ي و ج�زا را ب�ھ تعھد و مع�اد و ع�دالت اصل دینيمعرفت لحاظ بھ آزاد نیست فرد یا گروه فالن كھ اگر بگوییمـ ٢٢٠ ممك��ن تر از ای��نبنی�اديكفري و ایمگرفت��ھ نف��اق ب�ازي ھا را ب��ھو ش�ریعت و اخ��الق دین��ي معرف�ت نظام و ك��ل ایمرد ك�رده

و خط�ا و نیس�ت و ل�ذا مس�ئولش اس�ت آزاد نب�وده عم�ل اودر ف�الن كن�د ك�ھ بگوی�د ی�ا احس�اس . و اصوال ھ�ر ك�ھنیست كس�ي و اتفاقا چن�ین است آزاديحقا دشمن كسي و چنین بر كفر است بیندازد دال یا شرایط دیگران گردنرا بھ گناھش

ھس���تند مب���ارزه مش���غول ایث���ارگري عن���اوین و تح���ت ص���ور گون���اگون. بھاس���ت دو آتش���ھ آزادیخ���واه ی���ك ھم���وارهرا ھس�تي آزادي ھس�تند. این�انو خ�دا ھم دی�ن باشند و ل�ذا دش�منمي انسان ه اراد آزادي و دشمنان ايحرفھبازانيحقھ

باشد. آنان گريسلطھ اند تا توجیھنموده"ستيبای" بھ را مبدل و آن انكار كرده

یابد بھمي خود معرفت و افعال و امیال بر اراده دلیلھمین باشد و بھ خواھد صادقمي كھ میزاني بھ انسان پس ـ٢٢١آزاد ب�ھ ه ارادع�ین آزاد ش�دن ب�ھ ه اراد ك�ھ اس�ت ب�ر نف�س معرف�ت نای� ه و قو و از چشم آزاداست بیند كھمي وضوح از می��ان ھاس��تھا و اسارتھ��ا و س��تمھ��ا و اكراهزورزدن ھ ھمان��ا عرص�� ھا ك��ھش��دن ھ ش��ود و عرص��مي یافت��ھ ب��ودن

و اراده .و ك�لمعرف�ت ب�ھ ه اراد گ�ردد ب�ھمي معط�وف اراده ه ق�و ش�ود. ل�ذا ك�لمي یاف�ت ھس�تيعین رود و بایس�تيميوج�ود را تمام�ا ش�ود و ای�نوج�ود مي ص�احب گ�ردد وانس�انمي و دریاف�ت ش�ده نور معرف�ت بھ مبدل انسان یتموجودم�ا باش�د ك�ھمي معرفتاص�الت مكت�ب . و ای�ناس�ت نور معرفت كند. در اینجا وجود از جنسميو جذب و ھضم دریافت

و مكت�ب ) اس�ت(ع عل�ي مكت�بو و اس�الم خ�الص دی�ن نظر ما ھم�انو بھ مایبوده آن و تبیین تدوین عمر مشغول تمام

Page 51: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥١

یاب�د و از اس�ارتمي ھس�تي را ع�ینبایس�تي ك�ھ اس�ت نف�س معرف�ت الش�عاعتحت . زی�را انس�انو حكیم�ان عارف�انھ ھم .آزاديو نیز است ھمین گردد و رستگاريھا رھاميآرزوھا و آرمان فریب انتھايبي

ھ�ر و ذات ھاس�تھا و اسارتھ�ا و س�تمھ�ا ونفرتارادگيبي ھ منش�أ ھم� شدن چیزي بھ و عشق شدن بھ ه اراد ـ٢٢٢ گ�ردد منش�أ ھراس�ارتي حاص�ل آزادي ك�ھ ش�رایطي ب�ھ عش�ق عن�وان ب�ھ آزادي ب�ھ . وعشقباشد و ھر كفريمي جھلي

در جھت بشري ھايتالش ھ . آیا ھماست اسارتھ عرص است بیروني شرایط بھ وطمشر آزادي كھ باشد. تا زمانيمي كمب�ود دیگ�ريھیچ معرف�ت ج�ز ؟ انس�اناست نشده تر شدنارادهتر و بياسیرتر و در یوزه منجربھ آزاد و آزادتر شدن

ندارد.

. منظ�ور از ش�ود و نفرت�يمي و س�تمي اس�ارتاش�د منج�ر بھنب ھس�تي ب�ھ اگ�ر عش�ق ش�دیدي ه ارادو ھر عشق ـ٢٢٣باش��د. كندميمي زیس��ت در آن خ��ویش ھس��تي ك��ھ موج��ودي و ش��رایط خ��ویش ھس��تيبھ ھمان��ا عش��ق ھس��تي ب��ھ عش��قو خداشناس�ي تنھ�ا راه رئ�الیزم موج�ود. ای�ن در وض�عمطل�وب ح�ق كمال دیدن یعني نیست جز این در تعریفش رئالیزم

و و انس�انیت از حقیقتتعریف ، اینباشد. آريمي دیني اخالق كمال انجامد كھو رضا مي تسلیمبھ كھ است خالص دین را ھ��دف گ�ذارد. و معرف�تنمي ب��اقي در معرف�ت س�ازد و ج��ز ت�الشميو باطل در بش��ر را منھ�دم ت�الش تمام�ا ذات دی�نرا زن�دگي كن�د و ك�لمي رھب�ري دیگ�ر را درزن�دگي و فعالی�ت ھ�ر عم�ل یگان�ھ ت�الش دھ�د و ھم�ینمي قرار زیستنذاتي

كند.مي معرفت آزمون ھ را ابزار و بوت و... ھمھ وادگيو خان اجتماعيو روابط كند، كار كردنمي عرفاني

حاص��ل انس�ان ن�دارد. ھس��تي و نفھمی�دن نكردنحس��اسو ا نك�ردن و لم�س و نش��نیدن ج�ز ندی�دن مش��كلي انس�ان ـ�٢٢٤ب�ا ك�ھ میزان�ي بھ! انس�انب�ا خویش�تن ن�دارد: ارتب�اط ارتب�اطيج�ز بي مش�كلي انس�ان . پ�ساس�تب�ا ھستي انس�ان ارتباط ھم�ان ھس�ت ك�ھ آنچ�ھ بین�د ك�ھش�ود زی�را ميمي دوس�ت پیرامونشجھ�ان فھمد با كلو خود را مي شده مربوط خودش

نف�س معرف�ت ب�ھ ج�ز عش�ق ھ�م حقیقيعش�ق . پ�ساس�ت نف�س معرف�ت حاص�ل داش�تن دوس�ت بای�د باش�د. پ�سكھ است ب�ھ :عش�قاست آزادي ب�ھ عش�ق ھم�ان باشد و ال غیر. ای�ن خویشتن شناخت بھ عاشقكھ است كسي باشد. عاشقنمي .حال خود در ھمھ آزادي دیدن

و مي ھس�ت ك�ھ ھر آنچ�ھ نبیند كھ یقین تا بھ انسان ـ٢٢٥ و ن�ھ عش�ق و ن�ھ آزادي ن�ھ اوس�ت ه اراد تع�ین گ�ذرد دقیق�ا

ت�ا ! یعنيس�االري واژگ�ون ه و اس�و اس�ت در اوھ�ام رد و غ�رقخداون�د ن�دا ه دربار ھمو شناختي است یافتھرا حقیقتي نیافت�ھ نیابد ھ�یچ و حاضر آن حي خودرا مصداق و ھستي خود نبیند و اراده حیات ا در واقعیتر "فیكون كن " انسان .توحیداست مقام ھمان . و اینخود دیدن ه اراد او را عین ه و اراد است خدا درخویشتن افتنی . و ایناست

تمام�ا ع�ین عش�ق خ�ود ـ خ�دا! و ای�ن :یگانگياس�ت یگ�انگي ب�ھ ه و اراد یگ�انگي انا عش�قھم عشق ذات پس ـ٢٢٦

ه اراد ھاجملگيعش�ق مابقي است بخش و تعالي دارد و مستمرا فزاینده واقعیت عرفانيعشق . فقطاست نفس معرفت! اس�ت "نم�" ه و اراد قتمام�ا عش� : رئالیت�ھتاس� ھمینرئالیس�تي . عش�قاس�ت س�االري و واژگون سازي واژگون بھ

ب�ھ ه اراد ش�ود و الغی�ر! وگرن�ھمي ك�نمم داش�تن دوس�ت كھ است گونھ! و ایناست "من" ه ارادصورت ھستي جھان

Page 52: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٢

از خویش�تن : نف�رتوجود اوس�ت تمام نفرت سازد كھمي ايوكینھ و مریض ایثارگر منافق یك از انسان داشتن دوست آید.درمي فعل بھ از دیگران نفرت صورتبھ كھ

را عم�رش نرس�د تم�ام درد خودشناس�ي نھایتا ب�ھاشو جاھالن�ھ غری�زي ھايعش�ق ان�واع اگ�ر در تجرب�ھ انسان ـ٢٢٧ خ�ودش دا ب�ھراج� انس�ان ك�ھ است ھا در آنعشق نوع این . تنھا ارزشاست نیافتھ انسانیتيو حقا ھیچ است ھدر داده

كن�د اگر دقت ناكامي ھ در ھر تجرب تجو كند. زیرا انسانجسرا در خودش و محبت و قدرت و آزادي بازگرداند تا عزت اراده زب�ان . یعن�ياس�ت خواس�تھميیقینا چھ كھ دانستھنمي اول او از ھمان كھ بوده این شكست آن علتیابد كھدر مي

وش�ناخت دیگران فھم براي انسان بپردازد. عطش خود ـ فھمي باید برگردد و بھپس است فھمیدهخود را نمي و عشق خودشناس�ي عش�ق را ب�ھ رس�د اگ�ر انس�انمي ابطالبھ از دیگري پس یكي جملگي و اشیا كھ و جامعھ و تاریخ طبیعت

دارد دردخودشناس�ي ك�ھ میزان�ي ب�ھ انس�ان ك�ھ است این اصلي ھ . و مسئلتاس دنیا و آخرتخسران ھمان نرساند این بلكھ را دارا نیست از شناخت ايغیر اصال جوھره شناخت. حرصاست ھر دو یكي دارد و این غیر را ھم درد شناخت

را از عش�ق عنصري نھ خود نباشداصال شناخت بھ از عشق اگر برخاستھ علم بھ عشق . پسغیر استتصرف حرص و ذات��ا عل��م بیش��تر نیس��ت ھرچ��ھ تص��رف و ف��ن ج��ز ف��وت چی��زي عل��وميرا. چنین از عل��م عنص��ري باش��د و ن��ھدارا مي ل�مف�رد ن�دارد. ع يدرون� ھدر تجرب� ايباش�د وریش�ھمي ايتماما عاریھ كھ آمیز استكور و جنون ايمحاسبھ بلكھنیست عمومي واطالعات و كتاب از مدرسھ حاصل ايپدیده و نھ است نفس از معرفت ايغیر نیزشعبھ جھان ه دربار واقعي

.و اخباري

و بھش�تي وج�ودي . ای�ناس�ت خ�دادر خویش�تن و فع�ل ب�ر حض�ور اراده معرف�ت و مخل�وق معل�ول وج�ود انس�ان ـ�٢٢٨ جملگيك��ھ و برزخ��ي دوزخ��ي وج��ود! وجودھ��اي ب��ھ رس��د: عش��قمي عش��ق ب��ھ كھدیقيتص�� وج��ودي اس��ت رض��واني ك�ھ اس�ت دلیل ھمین . بھاست خویشتن خدائیت هدربارمعرفت یا نقص عدم باشند حاصل) مي(نسیھ بایستني وجودھاي

و دوزخ�ي ! وجودھ�ايوعالمی�ان ب�ا ع�الم دوس�تي و منج�ر ب�ھ خ�ود اس�ت عین شود كھخدا مي بھ عشقمنجر بھ عشق وجود دارد و ج�ز او وج�ود ن�دارد. انس�انیت خدا ھمواره ھستند وگرنھ وجودانسان عدم اند در واقعجاھالنھ كھ برزخي

كن�د مي خ�دا را در خ�ود كش�ف ك�ھ میزانيب�ھ باش�د. انس�انمي خ�دا در خویش�تن ه درب�ار معرف�ت حاصل جود انسانيوو ویژگ�يترینذاتي جھ�ان ب�زرگ ھايفلس�فھ ھ در ھم� حت�ي ك�ھ است ھمین قیقتشودو حمي عاشق شود یعنيمي راضيش�كر و ع�ین اس�ت عش�ق ھم�ان رض�ایت عی�ار برس�اند. وكم�ال و تم�ام ذات�ي رض�ایت را ب�ھ انس�ان كھ است آن حقیقت . است

آن ھ ھم� از خراب�ات اس�ت ھس�تي تص�دیقو واقعیتب�ھ عشق زیرا كھ است واقعي تنھا عشق كھ عرفاني عشق ـ٢٢٩ باش�د و ن�ھمي و عمل�يو ع�اطفي فكري از نیھیلیزم برخاستھ منطقي لحاظ دھد و بھمي رخ وجنوني كافرانھ ھايعشق

نیھیلی��زم باش��ند و ی��كمي آن دھن��ده رواج م��درن و ھنرھ��اي ھا وادبی��اتفلس��فھ ك��ھ و دروغ��ین فكرانھروش��ن نیھیلی��زم منافقانھ و پش�ت كرده تجربھ طور كامل رابھ خرابات این و پیامبران عارفان ھ ھم طور كھ. ھماناست ادعایيو صرفا

اند.سر نھاده

Page 53: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٣

جھ�ان ه س�وژ و آخ�رین اس�ت ش�ده م�درن تمدنژيایدئولو بھ مبدل تكنولوژي از بطن و شتاب سرعت بھ عشق ـ٢٣٠ بیرون�ي در تجل�يعش�ق . ای�نس�رعت یعن�ي ش�ود و عش�قمي س�نجیده س�رعت با می�زان ھرعشقي و گویي است عشق ھب� ه و مظھ�ر اراد اس�ت س�رعت تكنول�وژي ھم�ان تكنول�وژيھم ماھی�ت لح�اظ زی�را ب�ھ اس�ت تكنولوژي بھ عشق عین

و آرام�ش ص�بر و تأم�ل بھ دعوتدین تمام چرا كھ است علنا ضد دین آن مدرن معناي و این عشق باشد.اینمي شتاب تریناز برجس���تھ یك���ي و از طرف���ي اس���ت ش���یطان ھبرجس���ت ازص���فات و ش���تاب عجل���ھ ن���يدی باش���د و در معرف���تمي

و عف��و و و رحم�ت انفع�ال ص�ورتبھ بیرون�ي در عم�ل ك�ھ اس�ت ب�وده آن�ان الع�ادهھمان�ا ص�بر خارق ح�ق مردانص�فات ه . در اینج�ا ارادتر اس�تواض�ح ژيتكنول�و ب�ودن ض�د دی�ن .در اینج�ا ماھی�تاست كردهبروز مي زیستيو ساده قناعت

.است سرعت بھ ه اراد عین قدرتبھ

گ�ردد و ش�تابشمي دروج�ود بش�ر مس�تمرا تس�ریع زم�ان است رشد تكنولوژي جریان كھ تاریخ در جریان گویي ـ٢٣١رس�د مي خودشانتھاي بھ بسیار سریع ھر چیزي كھ است گونھآزاد. و بدین سقوط درجریان شتاب شود مثلبیشتر مي ك�ھ . آنچ�ھاس�ت قیام�ت ھ عرص� ك�ھ اس�ت دین�ي درق�اموس تو آخ�ر زم�انآخرال معن�اي شود و ای�نمي معلوم و آخرش

ھايعش�ق دلی�ل ھم�ین باشد.بھمي سرعت بھ ظھور اراده ھ مثاب بھ تكنولوژي ھمان است كرده راتسریع بشري قیامت ت��رینرایج عن��وان ب��ھ د. نیھیلی��زمانجامن��مي نف��رت ب��ھ س��ریع دارن��د وخیل��ي كوت��اه ب��س عم��ري از ھ��ر ن��وعش م��درن برخاس�تھ آرزوھ�اي ماھیت بطالت كھ استسرعت بھ ه اراد باشد. اینمي واقعھ ھمین ھا نیز حاصلفلسفھ ترینومدرن ابط�الآی�د و ميمبرھن و دروغ�ش گردد و زشتيمي عیان ھر امري كند و نھانمي را سریعترواضح قدرت بھ از اراده

عن�وان ب�ھ ارادگ�يبي و ل�ذا اس�ت اراده ح�ق بسترآشكار شدن سرعت بھ ه اراد ھا. پسدھد و لذا جنونمي ھا رخارادهدارد را در دس�ت وك�امپیوتري تلویزی�ون و ی�ا كنت�رل نشستھ اتومبیلي فرمان پشت كھ شود. كسيميواضح ه اراد حق

. در اینج�ا اس�ت س�رعت ب�ھ ه اراد تحقق از بابت كند و اینراآشكار مي اشارادگيو بي اراده ونجن بھتر از ھر زمانيو اس�ت نھایتا م�أمور ظھ�ور ح�ق ھمخود شیطان كھو نیز این است محسوس آساني بھ شیطان القاي عنوان بھسرعت

كھ ايده، ارابشرنیست فردي هاراد بزرگتر از ابطال حقي .جھان و ضد واقعیت خداست ه ضد اراددقیقا

. تراش�يو عشق نمایيو عشق عشق اثبات روشقویترین و بلكھ نیست سرعت تر از عشقرایج عشقي امروزه ـ٢٣٢ ای��ن .كھس��اختنو ن��ابود ك��ردن و تب��اه ك��ردن و ب��ازي و گائی��دن و خ��وردن ك��ردن ومص��رف بیش��تر تولی��د ك��ردن ھرچ��ھ

آید.نمي ممكن "سریعتر ھرچھ" واسطھ جز بھ "بیشتر ھرچھ" . و عش�قاس�ت بیش�تري عش�ق ھنش�ان دادن راانجام سریعتر كاري ھرچھ كھ . و گویياست "سریعتر"فرزند "بیشتر"

و ن�ھ در ارادهاس�ت ك�اھش حاص�ل ق�رار دارد و بلك�ھ "س�ریعتر بیش�تر و ھرچ�ھ ھرچ�ھ" مقابلھدر نقط� درست عرفانيو ق�رار ص�بر ب�ر خویش�تن . صبر ھمانوگریز از خویشتن شتاب و نھ است در خویشتن صبر و توقف . حاصلافزایش

یعن�ي اس�ت تنس�ریعتر از خ�ودگریخ ھرچ�ھ ه ھمان�ا اراد افكن�ي ب�رون بھ ه اراد مثابھ بھ وتكنولوژي است در خویشتن بیش�تر عاش�ق ھرچ�ھ یعن�ي م�درن در فرھنگ . و اینخودتر شدنوبي ارادهو بي خود گریختن ه سریعتر از اراد ھرچھ ك�ھ بش�ر اس�ت ه اراد جسم ھمثاب بھ تكنولوژيلحاظ . بدیننمودن بیروني اشیاي بھ را تبدیل تر ارادهسریع !ھرچھشدن

داده رخ پرس�تياراده از ف�رط كھ گيارادهبي پرستش یعني پرستي تكنولوژي لحاظ .بدیناست شده افكنده ونبر از وي ب��ھ انس��ان عش��ق و مخل��وق معل��ول . تكنول��وژياس��ت ش��دهو بمب و ب��رق و بت��ون آھ��ن ب��ھ تب��دیل اراده . و این��كاس��ت

تجس��م و دوزخ اس��تدوزخ تع��ین . تكنول��وژياس��ت انس��ان ه ش��د و نف��ي ود دف��عوج�� ھم��ان لوژي.تكنواس��ت وج��وديبي

Page 54: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٤

قرآن�ي در فرھن�گ الس�افلینو اسفل اس�ت الس�افلیناسفل درك تعین. تكنولوژياز وجود) است شده ( رانده رجیم انسان، اس��ت عاش��قانھ ھ��ايو دعوي عش��قبش��ر ھم ايری�� ترینو عمی��ق . و ش��دیدترینریاك��اران یعن��ي اس��ت من��افقینجایگاه بھعش��ق طور ك��ھھم��ان اس��ت انس��ان و دوزخی��ت اس��ت جھ��نم ب��ھ عش��ق تكنولوژيب��ھ عش��ق ! پ��سدروغ��ین ھايعش��ق باشد.مي و ریاكارانھ دروغین ھايعشق حاصل . و اینسرعت

باش�د و مي تكنول�وژیكي ھاياز عش�ق یكي استبرداريو كپیھ سازيھمسان بھ عمال عشق كھ برابري بھ عشق ـ٢٣٣

كند و مي گريجلوه دموكراسيعنوان تحت و اینك است رشد نموده با رشد تكنولوژي گامبھگامعشق این دلیل ھمین بھكداس�تاندارد. ھم�راه خواھ�د ب�ھھم�دیگر مي ع�ین كارخان�ھ از ی�ك تولی�دي ص�نعتيھايكاال را ھمچ�ون افراد بشري ھھم رسد.مي و جنایت اشد عداوتبھ و لذا در نتیجھ است جھنمي ه اراد یك برابري بھ عشق پس

اياراده . پ�سنف�رت ای�ن داش�تن قصد پنھانو بھ است نفرت بھ ه از اراد برخاستھ و ھمساني بريبرا بھ ه اراد ـ٢٣٤ دارد و ن�ھ رادوست فرد بودنشباشد اتفاقا منحصربھ داشتھ را دوست كسي نساناریاكار. اگر كافري یعني است منافق

خ�ود را ك�ھ اس�ت گرگ�ي و ھمچ�ون است و بلعیدن سلطھبھ ه مكر اراد سازيھمسان بھ اراده. خودش را بھ شباھاتش و در واق��ع مرداس��ت ب��ھ نس��بت از نفرتش��ان نی��ز برخاس��تھ در زن��ان براب��ري ب��ھ آورد. ارادهدر م��يگوس��فندان لب��اس ب��ھ

نم�يجھ ايو اراده و ك�افر اس�ت ض�د وج�ود اس�ت ه اراد باش�دپسمي خودش�ان زنانی�ت بھ نسبت از نفرتشان برخاستھ رسد.مي جھنمباشد و بھمي

و را خف�ت دان�د و حی�ا و عص�متخ�ود مي رانن�گ بك�ارت حت�ي دارد ك�ھ خ�ود نف�رت قدر از زنانی�تآن مدرن زن ـ٢٣٥س�ازد مي برزخيموج�ودي كند و از زنمي تن بھ با مردان برابري لباس از خویشتن نفرتكند. اینمي احساس بدبختي

ك�ال و م�ردان در زن�ان گرائ�يجنسھم . گرایش�اتاس�تو جنون پ�ر از كین�ھ ج�انوري م�رد و بلك�ھ و ن�ھ اس�ت زن نھ كھخ�ود یابد و واقعیتخود رادر مي كھ است مخالف با جنس در رابطھ باشد زیرا ھر جنسمي ازخویشتن از نفرت بیانيت�ا س�رحد و نف�رت از كب�ر و نخ�وت س�یاھي دری�اي چ�ھ دھد كھمي نشانگرایانجنسمھ روابط شناسيبیند. روانرا مي س�انھم با دیگري كھ . ھر كسو مرداست زن برابري غایت گرایيجنسآنھا حضور دارد. ھم در روابط و جنایتجنون

. اس��ت جھ��اني واقعی��ت بی��انگر ای��ن خ��وبي ب��ھ دموكراس��ي ھ را ن��دارد. تجرب��وج��ودش دی��دن چش��مو براب��ر ش��د دیگ��ر رس�اند. زی�را وج�ود مي اثب�ات ب�ھ وجودشبش�ر را ب�ر علی�ھ جن�گ ش�دیدترین كھ كفر بشر است شدیدترین شعاربرابري

. تابودنو بي فرد بودنمنحصربھ یعني

تحص�یل ب�ھ زن وج�ود ن�دارد و عش�ق عل�م ب�ھ ش�وقيھرگز كمترین در زن دھد كھمي نشان مدرن جھان ھ تجرب ـ٢٣٦براب�ر ای�ن ھايازنیت . و یكياز بودن یعني است بودن از زن زن نفرت و حاصل با مرد استقصد برابري بھ فقط علم معل�وم باش�د. پ�س داش�تھ آزاد ب�ا ھ�ر كس�ي روابط�ي م�ردان ت�ا بتوان�دھمچون اس�ت و عصمت او از بكارت نفرت شدن ھ زنان�� و خ��دا و خلق��ت با دی��ندیتشو ض�� اس��ت عص��متيھمان��ا بي در زن گرای��يعلم اص��طالح ب��ھ ای��ن ذاتك��ھ اس��ت

. و و آزادي براب�ري ب�ھ عش�ق لباس طور كھھمان است كرده بر تن علمبھ عشق لباس عصمتيبي بھ . عشقخویشتن مھ�ريو بي عش�قيبي و از غای�ت اس�تزن نف�اق ش�عبات یعني است پنھان كفرھاي اكارانھزیبا و ری شعارھاي اینھھم

Page 55: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٥

دان�د. ميرا ننگ داريبچ�ھ ك�ھباش�د و اینمي نف�اق ای�ن ه رس�واكنند خ�ودش مادریتبھ نسبت مدرن زن . عداوتاوست .ھاستاشد عذابشوند كھمي دهران گرایيجنسھم سوي دیر یا زود بھ زنان این

كافر یعني ضد وجود است باشد یعني خودش خواھدكھنمي باشد در واقع دیگري كس خواھد مثلمي كھ انساني ـ٢٣٧كف�ر بس�یار باش�ند ای�نحق اگ�ر م�ردان تقلی�د وي باشد. اتفاق�ا الگ�وي كسي چھ تقلید وي الگويكند كھنمي و فرق است

تقلی�د كش�د. و ب�دتریناو ش�ود او را مي توان�د ش�بیھنمي ب�االخره .چوناست ملجميتر و ابنشقیانھ عمل شدیدتر و اینتقلی�د از ب�ھ نامن�د ھمان�ا عش�قمي كسيبھ ھا عشقآدم اكثریت را كھ . آنچھپرور استفرعون كھ ھماناتقلید از خداست

است ضد عشق عشق. ایناو شدن مثل بھ و عشق اوست رسد.با او مي انكار و عداوت ھ بو نھایتا

قب�ال در و حس�ادت حق�ارت از احس�اس برخاس�تھكھ است كشاند عداوتمي تقلید و برابري را بھ انسان كھ آنچھ ـ٢٣٨كن�د مي ھ�ا را ب�ر ت�نھا وارادتحمایت ترینھا و آتشینعشق شدیدترین ھا لباسعداوت اینھ باشد. ھمفرد الگو مي آن

ھا ھا و رسوایيعشق نوع كند. از اینرا رسوا مي عشق وفرد مدعي آشكار شده عداوت آن بماند. و باالخره تا مخفيمرم�وز و ب�س ع�داوتي ھس�ت تقلی�دي . ھر كجاك�ھمالیخولیاست یادآور این لحاظي بھ تاریخ و كل جا شاھدیمرا درھمھ اس�ت ك�ردهھ�ا را ب�ر تنلباس ترینلطی�ف ك�ھ و نف�اقي ش�ده نفاق بھ مبدل كھ است كفري. ایندر كار است شده واژگون

.است اریخدر ت ضد مكتب و مكتبضد مذھب مذھب راز پیدایش ھمان ! اینو ارادت عشق لباس

و اس�ت شخ�ود اص�ال دش�من ھ�ا. چ�را ك�ھمآد ھ ھمدش�من و ھ�م خود اس�ت ه اسو دشمن . ھماست قلد، دشمنم ـ٢٣٩ باشد. خواھد خودشنمي

خواھ�د از نمي ك�ھ ن�دارد. و اتفاق�ا كس�ي واطاعت عملي ارادت بھ تقلید ربطي كھ است مبرھن بر عاقالن و البتھ ـ٢٤٠ نامد.مي را عشق كند و آنتقلید مي حقآن كند از باني اطاعت حقي

و ش�راكتي شباھت ھیچ كھ فرد كسيمنحصربھ ھايباجنبھ شد و یا الاقل دوست ھمتا و یگانھبا بي توانمي فقط ـ٢٤١

از خ�دا زی�را ھ�ر ص�فتي داش�تخدا را دوست توانخدا نمي صفات از طریق دلیل ھمین بھ نموده ندارددوستي "من"با و اس�تگناھان ترینو نابخش�ودني ت�رینبزرگ ش�رك دلی�ل ھمین باشد و بھميقیاس تعبیر و قابل ھم "من"در كمابیش ھم�ین آی�د. ب�ھپدید مي و ظلم عداوت فقط واشتراكات شباھات از طریق . یعنياست شده نامیده "عظیم ظلم " در قرآن

.ھاستھا و ظلمعداوت و تعمیق توسعھ جھانتكنولوژي جھان دلیل

ات�ا ذ ش�باھت ك�ھ اس�ت س�ازد ای�نمي را باط�لو ش�رك از ش�باھت حاص�ل باورھ�ا و اعم�ال ھ ھم� دیگر كھ حقیقت ـ٢٤٢ نف�س ازقی�اس برخاس�تھ ك�ھ ھاس�تاز شباھت ھ�ا برخاس�تھو فریب ھ�ا و توھم�اتدروغھ و ھم� اس�ت و دروغ غیرواقع

، ص�فات جھ�ان ك�ھ معناس�ت بدان ندارد و این باچیز دیگري شباھتي كمترین چیزي چھی كھ است این باشد. واقعیتمي ھم�ان اند. ای�نش�ده از وجودس�اقط وجودن�د ك�ھ ع�الم باشند و چ�ركھا ميتباھي ھستند و جھان و لذاابطال اوھام جھاندارد خ�وش دل آن ب�ھ . و ھرك�ھرون�ده و از ب�ین اس�ت و دروغ سراس�ربازي ك�ھ است قرآني در فرھنگ "دنیا" معناي گردد.مي و تباه خورد و گمراهميفریب

Page 56: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٦

و اقتص�ادي و رفت�اري ايو س�لیقھ و احساس�ي فكريھايو ش�باھت اشتراكات بر اساس تا آنجا كھ ايھر رابطھ ـ٢٤٣اس�تمرار دارد ب�ر منفيی�ا مثب�ت ص�ورت ب�ھ ك�ھ ق�در ھ�مھمان اي. ھ�ر رابط�ھاس�ت ابطال بھ باشدمحكوم د آمدهو... پدی ھ ش�ود كارخان�مي نامی�ده منطق�ي صو تش�خی آگ�اھي ك�ھ . دراینجا آنچ�ھاست رابطھ فرد طرفینمنحصربھ ھ جنب اساس

و ج��ز قی��اس اس�ت ذھن��ي آگ�اھي ھمانبش�ر ك��ھ و علیت��ي و و قیاس��ي منطق�ي زی�را آگ��اھي اس��ت و دروغ س�وءتفاھماین گذاريرا س�رمایھ ايرابط�ھ اش�تراكات كش�اند ت�ا ب�ر رويھا ميش�باھت سوي رابھ ندارد و صاحبش كار دیگري تشبیھ

تغیی�ر و مجب�ور ب�ھ در گ�ذار زم�ان ارهھستند ھموبیروني شرایط بھ مربوط و برخي نفساني برخي كھ صفات كند. ولي باش�ند و ھرچ�ھميظھور و ب�روز نفس ھ عرص . صفاتاست دلیل ھمین بھآنھا ابطال منطقيباشند و صورتمي تبدیل

.استابطال بھ شود و محكوممي ظاھر شود اسیر زمان كھ

در گذار زمان كھ . آنچھآن و جاودانگي غایتد ھستند و نھوجو وحدانیت ھا ابزار و بستر ظھور و دركشباھت ـ٢٤٤ ضدیت . و ایناند واضداديذاتا دوگانھ جملگي . و صفاتوجود است شود یگانگينابود ميكند و نھتغییر مي ھرگز نھ

فرد ھس�تند. منحص�ربھ ھ�م درخ�ت ی�ك ھ ش�اخ از ی�ك دوتا ب�رگ حتيكھ است این نھائي . واقعیتاست تباھي علت ذاتي .ودوستي است پدید آمده ابدي ايشود رابطھ داشتھ اگر دوست تایيو بي احدیتاین

اتفاق�ا ھ�ر ك�ھآن حال است رابطھ علت وشباھت پندارد اشتراكمي كھ است آن در امر رابطھ انسان ھ تنھا مسئل ـ٢٤٥ درك ح��قاین ش��ود و چ��ونمي ممك��ن ت��ایيو بي یگ��انگي ھا ب��ر ذاتانس��ان ب��ین واز جمل��ھ ھس��تي جھ��اندر ايرابط��ھ

ب�از رابط�ھ ھ�م ايھ�ر رابط�ھ از گسس�تن پس حتي گسلد.وليشود و ميمي كشیده و عداوت تناقض بھ شود رابطھنميچی�ز ی�ك ھر چی�زي. چ�وناس�ت رفت�ھ ك�امال از ب�ین شباھت كھليشود در حااز دور وجود دارد ومطلقا ھرگز نابود نمي

ان��د و ای��نھا جاودانھش��ود. رابط��ھمي دیگ��ر مرب��وط باچیزھ��اي دلی��ل ھم��ین وج��ود دارد و ب��ھ تاس��تفرد و بيمنحص��ربھب�ر گ�ذاري از س�رمایھ يناش� شودمحاس�باتمي باط�ل ك�ھ و آنچھ است وجود ھر موجودي تایيو بي یگانگيجاودانگي

ون�ھ اوس�ت فرد ب�ودنمان�د منحص�ربھمي ھ�ا ب�اقينھایت�ا در روان مرد متوفي مثال ازیك كھ . آنچھاست اشتباھات روي رود آنچھمي شود و از خاطراتنابود مي استظاھر شده كھ . آنچھاست ھا مشتركبا سایر انسان كھ و كرداري صفات

ص�ورت عینك�ھ وج�ود اس�ت ت�ایيو بي یگ�انگي . و آناس�ت جاودان�ھ است در نیامده حسابو بھ ھرگز ظاھر نشده كھ .وجود است محض

ھرگ�ز ب�ر ك�ھ اس�ت ت�ایيبي واقع�ي ه آی�د و جل�ونميو تجارت حس�اب ب�ھو ھرگ�ز اس�ت داش�تنيدوست ك�ھ آنچ�ھ ـ٢٤٦پدی�د جم�الاز این ك�ھ خواص�ي ! و ن�ھمح�ض : ص�ورتوج�ود اس�ت ش�ود ھمان�ا جم�الواردنمي ت�يعلی ھ اندیش ھ گردون

وج�ود ھمت�ایيبي ك�ھ رابط�ھ واقع�ي راز و عل�ت است واین است پرستيجمال ھمان واقعي عشق دلیل ھمین آید. بھميرا جم�ال گ�ردد و اص�لمبتالمي آن دنیوی�ت ش�ود و ب�ھمي لجما این و صفات اسیر خواص سرعتبھ انسان . ولياست

سپارد.مي نسیان بھ

آن ج�اودانگي ص�ورت یعن�ي چی�ز اس�ت آن واح�دیت ت�ایيبي جم�ال ھم�ان ھ�ر انس�اني و خاص�ھ ھر چیزي جمال ـ٢٤٧ب�ا ھ�زار كھ ھا استوشباھت و اشتراكات صفات قطو اتفاقا ف است تایيبي ھمان آشكار است كامال كھ آنچھ . پساست

گردد. رابطھ دروغین ھ شود و سرمایاختراع بایستي یاسو ق و خیال ترفند اندیشھ

Page 57: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٧

فرد ھم�انو منحص�ربھ نی�ز ك�امال وی�ژه از ھرچی�زي برخاس�تھ و فض�ائل ص�فات حت�ي كھ است دیگر این حقیقت ـ٢٤٨ از پرتق�ال كن�د ك�ھنميو فرقي اس�ت خاص�یت فالن داراي ث ویتامین كھ است مثال مدعيكھ و فني دانش . آنچیز است

ج�ز ای�ن ك�اري م�درن دان�ش ك�ل ك�ھ . ھ�ر چن�داس�ت و ابل�ھ دیوان�ھدانش و... ی�ك و ی�ا گوش�ت ی�ا س�بزي باشد ی�ا س�یبمرواری��د و ك��ھ اس��ت آنھن��رش و تم��ام اس��ت نمان��ده ب��اقي ب��رایش ك��ار دیگ��ري س��ازيندارد و ج��ز تشبیھس��ازيمشتبھ

دھد. جلوه را یكسان خرمھره

پن�دارد و مي ھ�ر چی�زي اب�دي و از خ�واص نام�دمي بش�ر ص�فات و ش�عور ك�اذب دان�ش ك�ھ را ھ�م آنچھ بنابراین ـ٢٤٩ خ�ودش اص�ولابطال در قب�ال بش�ري دانش كل دلیل ھمین و بھ است واقع خالف استخود قرار داده و عقل علم اصول ندارد. گفتن براي و حرفي شده و مات كیش

بش�ر گ�ري قی�اس ھا حاص�لن�دارد. ش�باھت راواقعی�تزی نیس�ت ج�ز ش�باھت دروغ�ي ك�ھ است آن نھایي حق پس ـ٢٥٠ و ھ�یچ چی�زيھیچ ك�ھ اس�ت ای�ن اند. واقعی�تنابود ش�ونده ھستند و اشباحي و ذھني توھمي كامال ھایيو واقعیت است

اش��د. بمي پرس��تو عبث تك��رار اس��ت در جس��تجوي بش��رفقط ك��اذب و ذھ��ن . دان��شنیس��ت تك��راري و معن��ایي ص��فتو آش��كار كف�ر اس��ت غای�ت. و اینبش��ر اس�ت پرس�تيتك��رار و عبث بش��ر ب�روز ھم�ین پرس�تيوشباھت پرس�تيتكنولوژي

ب�ا اشرابط�ھ و قط�ع اس�ت خویشتن خیال اوھام بشر در جھان اسارت. و اینو وجود است و احدیت تایيبا بي عداوت و ق��وانین و عل��وم ھ��ا و اص��ولوارزش تم��دن ای��ن ھس��تند. ك��ل واق��ع و خ��الف ھا خی��اليش��باھت ھ . ھم��واقعی��تجھان

حاص�ل ك�ھ اس�تفرضي جھ�ان باش�د و ی�كمي واق�ع و خالف تماما اوھام اشوتكنولوژیكي و طبي و اقتصادي اجتماعي ك�ھ باش�د. ب�ا چی�زي ن�اممكن دوس�تي انيجھ� در چن�ین ك�ھ اس�ت. و طبیعياست واقعیت شر در قبالكفر و انكار ب غایت

و اص�ال س�تا غی�ر واقع�ي ھاجھانع�داوت . جھ�اناست دوستي جھان واقعیت كرد. جھان دوستي توانوجود نداردنمي .است دارد دوستي واقعیت كھ . آنچھاست وتصنعي و فرضي غیرواقعي ھ واقع یك خود عداوت

. دش�منياس�ت انك�ار دوس�تي حاص�ل . دش�منياس�تعدم تظاھر بھ كفر كھ مثل ھستند درست ھراتھا تظادشمنيـ ٢٥١

ھمان��ا .دش�منياست دوس��تي . وج�ود ھم�انكف�ر ھمان��ا انك�ار وج�ود اس��ت طور ك��ھ. ھم�اناس�تب��ا دوستي ھمان�ا دش�منيو انك�ار اح�دیت ب�راي ج�ز ت�الش فردن�د. جھل�ي نحصربھتكرار وم مطلقا غیرقابل ھا كھبا واقعیت با وجود است دشمني

ھ واس�ط ب�ھ فق�ط منافق�ان آم�دهھم در ق�رآن طور ك�ھ. ھم�انتش�بیھات و ابداع سازيھمسان براي وتالش نیست تایيبي بیزارند. محكم كنند و از آیاتمي و تبدیل خدارا تحریف دین كھ است سازيو تشبیھ متشابھ آیات

نماید ت�ا بتوان�د وجودش�ان خودش خود شبیھ درذھن را ھم سایرین كھ است و كافر این جاھل انسان تالش تمامـ ٢٥٢

زن�د. كس�يمي ھرجن�ایتي ب�ھ دس�ت و دموكراس�ي برابري عنوان تحت امروزه كھ است عداوتاصل را انكار نماید. اینب�ا دیگ�ران و برابرسازي سازيتشبیھ انكار در جریان شود. و اینميكار دیگرانان مجبور بھ كردهرا انكار خودش كھ

را ! ك�افر ھم�ھو دموكراس�ي برابريراز نھ�ان اس�ت و معدومن�د! ای�ن بیھ�وده م�ن مث�ل ھ�م شود: دیگرانمي خودممكن تم�دناین فق�رات س�تون ھ مثاب� ب�ھ . و اگ�ر ریاض�یاتاس�ت دسازينابو دقیقا ھمانبرابرسازي خود پندارد. پس ھمچون! ب�ا ھ�ر چی�ز دیگ�ري ھ�ر چی�زي باشد: برابرسازيمي"="ھمانا آن عالیم ترینو مقدس آن باشد راز محوريعدو مي

. ریاض��یاتاس��ت تم��دنینا باش�د و خ��دايمي تكنول��وژیكي تم��دن ای��ن ھايعش�ق ھ ھم�� ھمانا روحبرابرس��ازي ب��ھ ش�قع

Page 58: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٨

! حس�اب ب�ھ محب�ت تب�دیل ھ ، كارخان�ھمت�ایي ب�ھ ت�ایيبي ل،تب�دیعدم وج�ود ب�ھ تب�دیل ھ كارخان� كفر بشر است ھ كارخان )." (قرآناست و بد یكسان خوبگویند مي"كافران

ھا.ھمتایي و نھ برتر است ھايتایيبي ھ ھمانامكاشف رشو راز استمرا استتا دو بي ھ رابط حاصل دوستيـ ٢٥٣

دش�منان را پدیدآوردن�د. این�ان ض�دمذھب ومذھب نفاق شوند جریان پیامبران خواستند شبیھمي كھ كساني ھ ھمـ ٢٥٤ كردند.بروز مي پیامبران چاكسینھ بودند وعاشقان پیامبران نھان

ان��د خاص��ھوج��ود بوده ع��الم ھ��ايتایيبي درقب��ال و پ��ذیرش ص��بر و تأم��ل بش��ر ب��ھ ه كنن��دوتخ��دا دع پی��امبرانـ�� ٢٥٥

.تشابھات ھستندنھ ھدایت ھا آیاتھا و تبعیضتفاوت آمده ھم در قرآن طور كھ.ھمانبشري جھان ھايتایيبي

تش�ابھات ای�ن خالف سوي و بھ است بیرون درجھان نفس شود پرھیز از تشابھاتمي نامیده تقوي كھ ھم آنچھـ ٢٥٦ .كردن حركت

خ�دا ھ خدا و خان� مال دل از آنجا كھ ! ومحبوبیتبھ ه اراد مطلوب اصل است : این"نآورد را بدست كسي دل"ـ ٢٥٧ آن خ�داي ب�راي وت�الش اس�ت كس�ي دل رود ب�ھو ب�راي ت�الش معناي بھ كسي دل آوردن دستبھ براي تالش پس استب�ا تمام�ا كف�ر و جن�گ وادي ای�ن ھايایثارگري ھ و ھم است محبوبیتبھ ه اراد محوري ذات و لذا این ستا شدن كس

انجام��د. و مي عواق��ب ترینخص��مانھ وب��ھ ھ��ا اس�تتالش ترینو ناك��ام آورترینع��ذاب دلی�ل ھم��ین ب��ھ و درس��ت خدااس�ت او گردد. دل آورد و مقیم دست را واقعا بھ كسيدل كھ نشده موفق ھنوز كسي كھاین

گريس��لطھ ك��ھ اس��ت آورده روي گرياشدس��لطھ ب��ھ ایث��ارگري در وادي ق��درت ب��ھ ه اراد ك��ھ اس��ت واض��ح پ��سـ�� ٢٥٨ . ب�ھی�املتي گ�روه ی�ك روح مال�ك دیگ�ر باش�د و حت�ي انس�ان ی�ك و روح دل شش�دانگ خواھ�د مال�كو مي است منافقانھ

ھا ق�انعانس�ان روح كمتر از تصاحب بھ كھ است خودابلیس ھمانا ایدئولوژي ایدئولوژي یك عنوان ایثار بھ دلیل ھمینو يو جس��مان فیزیكيھ��ايمالكیت ب��ھ ه اراد ك��ھ اشلی��ھدر ف��از او درتق�� ب��ھ ه اراد دی��د ك��ھ توان. در اینج��اميش��ودنمي

ض�دفاز اول�ي و ظ�واھرش اس�ت ایثارگري كھ در فاز دوم ولي استطور واضح بھ كافرانھ ه اراد باشد یكمي اقتصادي .است شده روح ه لعندب كھ است در فاز اول كستش حاصل باشد كھمي و ابلیسي منافقانھ ه اراد باشدیكمي

در و عملك��ردش و اس��تدالل را در ابل��یس عش��قدروغین اص��ول ك��ل آدم خلق��ت و م��اجراي ابل��یس ح��ال در ش��رحـ�� ٢٥٩ دارد. و ایثار بر تنعشق لباس نفاق و این است نفاق اشد كفر یعني باني ابلیس كھ بینیمميوضوح و بھ یابیممي ابل�یس الق�اي راس�تي ب�ھ ك�ھ كنیمم�ي درك وض�وحنی�ز بھ عش�ق مدعي ھايانسان ھ را در ھم عظیم رفند و دروغت نای

بش�ر ب�ھ عش�ق ازدرب دش�مني ندارد و ای�ن و لشكریانش جز ابلیس دشمني آدمي قرآن قولبھ كھ كنیمو باور مي استكند و علن�ا خداون�د را از مي را انكار و لعن خدا با آدم ودوستي نیست وجود آدم یقتصد حاضر بھ شود. ابلیسالقا مي

و جاھل و ظالم است از لجن آدم"داند كھتر ميرا عالم كند و خودشمي جھل بھ متھم كرده خلقتي چنینبھ اقدام كھایناس�ماء ھ و ھم� تر اس�تبس�یار ع�الم ابلیس از دھد كھمي نشان ابلیس ھرا بآدم خداوند علم كھاز آن و پس "و... است

Page 59: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٥٩

و ج��ز ت��و را س��جده ت��و ھس��تم محضعاش��ق : م��نك��ھ اس��ت ای��ن ش��ود و ح��رفشنمي تس��لیم دان��د ب��از ھ��مواس��رار را ميخ��دا ب��ھ بتنس�� تكب��رش از ف��رط ابل��یس كن��د ول��يمي و دوزخ لعن��ت راتھدی��د ب��ھ ! خداون��د ابل��یسپ��ذیرمو نمي كنمنم��ي ام�ر ت�و را اطاع�ت ول�ي رومم�ي جھ�نم گوید: باشدبھكند و ميبود ناز مي ابلیس بھ خدا نسبت ھ مطلق رحمت حاصلكھ

واق�ع ناگ�اه ب�ھ ن�از و انك�ار و اش�د تكب�ر ابل�یس ای�ن ! ول�يدھمم�ي را ت�رجیح وجھ�نم كنمنم�ي را تص�دیق و آدم كنمنميرا خ�دا جھ�نم ب�ھ عش�قش از ف�رط ك�ھ از ایث�ار زد وگ�ویي ب�ار دم و ای�ن قرار گرف�ت شده انجام در عمل گردید و ابلیس

.او استایثارگري از غایت پذیرد و اینمي ب�ھ جھ�نم س�وي ب�ھ و رف�تنخدا كردن ترك ھنگامگردد زیرا بھمي واضح سریع خیلي ھم ایثارش این بودن دروغ ولي

او را متھم داند وآخر ھممي خدا را جاھل اول كھ شود كسيمي معلوم ! پسدادي : پروردگارا تومرا فریبكھ خدا گفتو عش��ق و ن��ھ اس��ت كب��ر و غ��رور و خودپرس��تي دروغ��ین نم��ایشخ��دا باش��د و این توان��د عاش��قكن��د نميمي فری��ب ب��ھ

.نیست بیش خدا دروغي ه دربار غیرت . واینتيیكتاپرس را عش��ق اشكافران��ھ ه اراد ای�ن . و ن��امخ��ودشبراي فق�ط شش��دانگ ھ�م آن خواس��تمي رحم��تش ب�راي او خ�دا را فق��ط

كب�ر و ك�رد و از ف�رط و او را ت�رك (خ�دا) روا داش�ت معش�وقش را ب�ھ ن�احق ھايتھمتش�دیدترین بود و باالخره نھادهاش�د كب�ر و انك�ار و حاص�ل و ایث�ار نب�ود بلك�ھ عشقحاصل انتخاب را برگزید. این شد و جھنم دیوانھ انكار و عداوتش

از اشدحسد و بخ�ل بود كھ اشد مازوخیزم پدید آمد. و در واقع در وي عذاب صورت بھ خدا بودكھ بھ متو تھ عداوتكن�د را پنھ�ان اوتشكند تا عدمي عشق نكرد دعوي تصدیقخدا را با انسان دوستي كھ پدید آمد. كسي در وي و كبرش

شود.يمبتال م جھنم ادعا بھ اینھ واسط و بھ

گذارد و پی�امبر را بنیان نفاق كفر و سپس خداتوانست خود بھ عشق دروغین با ترفند و ادعاي ابلیس بنابراینـ ٢٦٠ب�ا خ�دا و ھ واس�طبي ارتب�اط م�دعي دی�ن اعتق�ادات در قلم�روي كفر و نفاق باشد. این ودروغین مالیخولیایي ایثارگريب�ا آن�ان كن�د و دوس�تيرا انك�ار مي پرس�تانو حق ترفن�د پی�امبران. و با اینھا استد خدا در آسمانخو مستقیم پرستش

او را در دانن�د و حكم�تو اسماء خ�دا رامي اسرار الھي را كھ واقعي ھايشدهآدم كند در واقعمي ومسخره خدا را نفيو ای�ده ی�ك عن�وان ب�ھ فق�ط "خ�دا" ب�اني زنند. این�انھا ميعشق ازانواع دماینھا ھ كنند و ھمو انكار مي دارند نفي دل

ھا را آلیزمای�ده ان�واع ام�روزه بی�ان ب�ھ. ایناناز خ�دا اس�ت بريو واقعی�ت است آسمان در پشت كھ ھستند خدایيخاطره رھبرياز خ��دا ھس��تند و تح��ت دورش��دگان . این��انكنن��دناكجاآب��اد را جس��تجو ميھ فاض��ل ھايكنن��د و مدین��ھمي س��تشپر

نامند.مي را عشق جھنم قرار دارند و آتش ابلیس

و عش��ق و س��لطان ب��اني ابل��یس ك��ھ معتقداس��ت اس��المي از عرف��ان ايش��عبھ عن��وان تح��ت ك��ھ اينظری��ھ آنـ�� ٢٦١و دروغ ھمان ازعشق منظورش كھمگر این است ایدئولوژي یك بھ شیطنت هكنندتبدیلدر واقع است مطلق یكتاپرستي

و علن���ا م���ذھب اس���ت خ���دا علن���ا در جن���گ دی���ن و باتمامی���ت اس���ت علن���ا ض���دعرفان عرف���ان ن���وع كف���ر باش���د. ای���ن خ�دا را لب�اس ب�ھ ارخود نس�بت، كف�ر و انك�ابل�یس ك�ھ اس�ت ! واضحایدئولوژیكي پرستيباشد: شیطانميپرستيشیطان بود.انكارش عذاب ھمان ایثارشپوشاند و عشق

ب�ا آدم خ�ودش قی�اس ب�ھ نخس�ت ابل�یس ك�ھ اس�تآی�د اینمي دس�ت ب�ھ ق�رآن شناس�يدر ابلیس كھ دیگري حكمتـ ٢٦٢

) و او لج�نن�اب(آتش ن�ورم من": او پرداخت با انكار و عداوت خود و او ندید بھ بین شباھتيكمترین و چون پرداخت

Page 60: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٠

در بش�ر الق�ا ھمواره كھ دانست ابلیس ھايرا نیز از ویژگيو ھمساني و شرك پرستيشباھت توان. در اینھا مي"است سازد.را نابود مي گردد و دوستيمي عداوتشود و موجبمي

شود. تصدیق كھ شرطي شود بھميدو موجود ممكن رد بینف منحصربھ ھايویژگي بر اساس فقط دوستي

ك�ھ . ت�ا زم�انياس�ت دوس�تي در تشخیص "ھوو"راز وجود دارد و آن قرآن شناسيدر ابلیس ھم دیگري حكمتـ ٢٦٣ ول�ي پنداش�تخدامي او ب�ود و خ�ود را واقع�ا عاش�ق در رحمت خدا غرق مقرب ملك عنوانبھ در كار نبود ابلیس آدمي

فق�ط ابل�یس ی�د ك�ھگرد خ�دا آش�كار ش�د و معل�وم ب�ھ ابل�یس عش�قدروغین ) ماھیترقیب ھوو پیدا شد (یك یك كھ گاهآن كن�د و روي توب�ھ كھاین جاي اوخدا را. بھ دارد و نھ او را دوست كھ و خدا است است رحمت محض ه كنندمصرفیك: ك�ھ عن�واناین تح�ت رفت جھنم خدا را انكار كرد و بھ ھوو و ھم كند ھم ھوو راتصدیق با خدا نماید و این دوستي بھو و متكب�ران ك�افران ھ ؟ ھمنیست عشق مدعیان ھ ھمو ادعاي احساس د!؟ آیا اینكننمي مرا درك و كسي عاشقم من

پندارن�د در مي راعاش�ق و خودش�ان است شده مشتبھ ھستند و امر بر آنان محبوبیت ھب ه در ارادغرق كھ طلبانراحترا پرس��تيبھشت ش��وند. این��انمب��تال مي جھ��نم ب��ھ ھس��تندو ل��ذا عاقب��ت و رحم��ت راحت��ي عاش��ق فق��ط خودش��ان ك��ھحالي اند.نامیدهعشق

، دوس�تمعن�ا اس�ت ب�دان . و ای�ن"ب�دارد را نیزدوس�ت دوس�تت كھ است تو كسي دوست" فرماید كھمي) (ع عليـ ٢٦٤ ب��راي وی��ژه ك��االیيعنوان ب��ھ ت��و را فق��ط ص��ورت ب��دارد و در غی��ر ای��ن را دوس��ت داش��تناصوالدوست ك��ھ اس��ت كس��ي

ب�ین خ�ط ك�ھ اس�ت بگ�ردد. از وج�ود ھ�وو ی�ا رقی�یزار مينیاز شد از ت�وببي از مصرفت كھ خواھد و ھرگاهمي خودش معلوم قلبي از محبت پرستيوآسایش پرستيو رحمت و ھوسبازي خودپرستي بین گردد، خطمي واضحو تملك دوستي

نفر دیگر راندارد زیرا یك تحمل دارد طبعا تابمي تو را دوست دنیوي ھايوبركت و رحمات خیرات كھ شود. كسيمي معن�اي ب�ھ "عش�ق" اھ�ل فقط و بلكھ نیست و محبت دوستياھل كسي شود و چنینمي تقسیم خیرات رد و اینآومي كم

.استآن ابلیسي

و را قالب�ا ش�دیدتر درك پرس�تحق ھايآشكار،انس�ان ش�دگان و تباه ) و مفسدانمنافقان (و نھ علني چرا كافرانـ ٢٦٥در آم�د؟ چ�را ح�ر ازآب ، خ�ائنفاض�ل آوردن�د و یھ�وداي ایم�ان مس�یح ب�ھ مجدلیھ و مریم اباراباسكنند. چرمي تصدیق اھ�ل را ك�ھ و موح�دان ش�دند؟ چ�را عارف�ان ام�ام بودن�د قات�ل متش�رع ھ�ایينمازخوان و شمر كھ ملجمآورد و ابن ایمان ذات�ي تف�اوت كن�د؟ ای�نمي چھ ؟ نور خدا درخراباتآشكار و المذھب نشرابخوارا كشند و نھمي ھستند متشرعینمحبت توب��ھ اند و ل��ذا ب��ھجس��تھ رھ��ایي از ابل��یس اند و در واق��ع) كش��یده(نف��اق عش��قاز دعوي دیگ��ر دس��ت ك��ھ اس��ت كس��اني ب�ھ اص�ال نس�بت ك�ھ اس�ت آن من�افق ن�يروا اند. زیراویژگ�يپ�ذیر ش�دهمحبت ب�االخره . یعن�يدوستي بھ ترند یعنينزدیك قرار دارد. در مرز ایمان كافرم من گفت كھ . كسيناپذیر استو لذا محبتو منكر است بخیل خودش

و و ایم�ان محب�ت ھ كش�ید ب�ر آس�تان ب�ازي ازای�ن دس�تو نیست و مؤمن نیست عاشق كرد كھ تصدیق كھ كسيـ ٢٦٦ وج�ودي واقعی�ت ای�ن خواس�تب�ود و نمي محب�تيك�افر و منك�ر و ب ب�ود ك�ھ ای�ن ابل�یسھ . مسئلاست ار گرفتھقر صدق

ای�ن درآورد و ت�ازه بود رس�ید و س�ر از جھ�نم عشقدعوي ھمان كھ نفاق كفر یعني غایت كند و لذا بھ خود را تصدیق .دانستتر ميعالم خود ھم را از خالق او خودش بود كھ این . مسئلھدانستاز ایثارش را ھم عذاب

Page 61: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦١

را بیشتر دوست ھركھ بھتر است است نیافتھ محبت و ھضم و پذیرش درك براي كافي قوت كھ تا زماني انسانـ ٢٦٧ فاص�لھ از خ�دا یعن�ي ا� وكن�د.اتقمي تقوي امر بھ مؤمنانش خداوند بھ طور كھبگیرد. ھمان دارد از او بیشترفاصلھمي

بگیرید و بترسید.خ�ود . و ای�ناس�ت ام�ر رابط�ھ از واجبات استنرسیده یقیني و معرفت اخالص بھ كھ انساني براي "و دوستي دوري"

، دو رويش�دننزدیك معن�اي ب�ھ ا� الي و نیز تقرب جستن پرھیز و دوري معناي بھ .تقوياست محبت اخالق دیالكتیك .است و دین محبت ھ سك

و عم�ل . خ�ود اس�تداللو تناقض�ي و چرای�ي چ�ونو ھ�ر نوع علی�ت منط�ق باني یعني است دیالكتیك باني ابلیس ـ ٢٦٨ دع�وي ك�ھ. او درحالياس�ت ق�رآن وق�ایع تریندیالكتیكي در قرآن ابلیس ھ باشد. واقعامر ميبیانگر این در قرآن ابلیس

و خ�دا مھل�ت از ط�رف اس�ت و دوزخ و لع�ن طردش�دگيبھ محك�وم ك�ھدھ�د. و در حاليرا بروز مي اشد انكار و عداوت ھ را دچ�ار وسوس� دھ�د تاانس�انو ميا ا ب�ھر رس�الت ای�ن كند و خدا ھ�م را امتحان آدم تا فرزندان خواھدمي ھم رسالت اندازد. تناقض و بھ نموده عشق

و اعم��ال عاش��قانھ و ادعاھ��اي دچاراحساس��ات یعن��ي اس��ت ابل��یس ھايدچ��ار وسوس��ھ ك��ھ ت��ا زم��اني و انس��انـ�� ٢٦٩

معرف�ت ھمان�ا معرف�ت كم�ال ن�دارد. پ�س اتحاد، رھایي در حین باشد و از تناقضميدیالكتیكي موجودي است ریاكارانھرھ��ا یسو ابل�� را از دیالكتی��ك انس��ان ك��ھ اس��ت كم��ال. اینخویش��تن در نف��س شناس��يو ابلیس اس��ت دیالكتی��ك ب��ر ذات

كند.سازد و موحد ميمي

ھ��ايو دعوي عش�ق قھمان�ا منط� دربش�ر اس�ت و چرای�ي و ھ�ر چ�ون علی�ت منط�ق ذات�ي ه ج�وھر ك�ھ دیالكتی�كـ� ٢٧٠ ھ ھم��كھ بای��د گف��ت دی��دگاه از ای��ن. ھا اس��تو سیاس��ت و فن��ون عل��وم مول��د ك��ل منط��قو ھمین در بش��ر اس��ت عاش��قانھ .و ابلیسي دروغین و یعني ندهشو وباطل و متناقض دیالكتیكي اند یعنيبشر عاشقانھ تمدني ھايفرآورده

دقیق�ا از یگ�انگي ض�دیت ای�ن دانند بای�د بدانن�د ك�ھ) را ضد یكدیگرميو تعقل (منطق و علیت عشق كھ آنان پسـ ٢٧١

منط�ق ھم�ان و علی�تاست علیت ھمان . عشقبا واقعیت : ضدیتاست از ضدیت سر برآورده كھاي، یگانگيآنھا استبش�ر ذات�ا در دع�وي عش�ق ای�ن ك�ھ اس�ت دلی�ل افتد ب�داندرتضاد مي شقع با خود معناي سرعت و اگر بھ است عشق ك�ل طور ك�ھرس�د و ھم�انمي تناقضب�ھ عش�ق خ�ود یعن�ي با عل�ت علیت و وجود ندارد. یعني است واقع وخالف دروغ ك�ھ بش�ريھايتالش ھ ھم� طور ك�ھھمانشوند مي باطلرسند و مستمرا مي تناقضخود بھ ھايبا انگیزه و فنون علوم ك�ھكنن�د در حاليمي عم�ل و علیت�ي كامال منطق�ي بشريھايتالش ھ شوند. و ھمدچار مي ابطال دارند بھ عشق ھ داعی

اند.باطنا عاشقانھ

میزان�ي ب�ھ ھر ام�ري آید. یعنيبرمي افتد و درصدد علتو چرا مي چون بھ است دروغ كھ میزاني بھ ھر امريـ ٢٧٢ و ھ�م عش�قآخ�ر ھم آی�د و دس�تگرفت�ار مي و ابط�ال تك�رار و عب�ث ش�ود و در تسلس�لميدارد علیتي عش�ق دع�وي كھ

نماید.ميجبرا رخ كھ است بر حق انكاري كند و اینرا انكار مي استدالل

Page 62: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٢

خ��ود را قات��ل )(ع .اگر عل��ياس��ت نك��رده رادرك نباش��د عش��ق عش��ق درك ق��ادر ب��ھ و مقاتل��ھ در جن��گ ك��ھ كس��يـ�� ٢٧٣ بی�انگرراز عش�ق قدس�ي خداون�د در ح�دیث ك�الم .اینس�تا ب�ر عش�ق عارف كھ معنا استكند بدانمي و رحمت شفاعتم�را ش�ود ھرك�ھمي ناس�د عاش�قم�را بش شناسد و ھر ك�ھمي دبمرا بیا یابد و ھركھمرا بجوید مي ھركھ": است حقیقي م�ن ھ و دی� اس�ت واج�ب ب�رمن اشدی�ھ را بكش�م و ھرك�ھ كشممي شوم را عاشق و ھركھ شوممي شودعاشقش عاشق

."ھستم ھمانا خود من

معن�ا تم�ام را ب�ھ او عش�ق بین�د پ�سخ�دا نمي نعم�تو كمال ك�ربال ج�ز زیب�ایي ه در مشاھد) (س زینب اگر حضرتـ ٢٧٤ اندازند و او را قطع�ھميسنگ طرفش بھ كھ از كساني . اگر حالجاست واصل و عارفي كاملو عاشقي است كرده درك. اس�ت و فھمیده را تماما یافتھ عشق كند پسميدعا و برایشان استوجود ممنون سوزانند با تمامكنند و ميمي قطعھ

و خ�دا را در م�ردم اس�ت ك�رده را دركعش�ق كن�د پ�سمي خ�ود دع�ا و ش�فاعت دش�منان روز ب�رايشبانھ )(صاگرمحمد بین��د پ��س، خ��دا ميآم��ده ق��تلش ب��راي را ك��ھ مغ��ول آن . و اگرعط��ار نیش��ابوريبین��د مخصوص��ا در دش��منانشمي واقع��ا

.رومانتیك و نھ واقعي عاشقي ،خدا است عاشق

كمت��رین ب��ا دیگ��ران اشج��ز در رابط��ھ انس��انطور كھ. ھم��اندر رابط��ھ یعن��ي اس��ت "در می��ان" خداون��د ھم��وارهـ�� ٢٧٥تر و غی�ر توق�عبيتر وتر و دوس�تانھخالص�انھ ايرابط�ھ . و ھرچ�ھخدا اس�ت وجود ھماناز وجود ندارد و این احساسي

حض�ور ھم�ان "دوس�تي"باش�د. تر و مان�دگارتر ميوج�ود ش�دیدترو عمی�ق احس�اس تر باشد اینتر و غیر ایثاريتملكي .نیست ھم خود ھیچ خودي بھ گردد. ھیچكسحاضرو نقد مي كھ خدا است

ت�رین مش�مئزكننده مطلقاوجود ندارد. و لذا خودستایي گوید كھمي سخن بگوید از چیزي سخن از خودش ھركھـ ٢٧٦ .است سخن

لح�اظ ب�ھ حت�ي دلی�ل ھم�ین بع�د. ب�ھ در ھ�زاران استرابطھ حصولنیز تماما م ھر چیزي فیزیكي موجودیت حتيـ ٢٧٧

ری�زد و ف�رو مي ذرهآن در خ�الء ن�ابودي تيھس� جھ�ان نابود ش�ود ك�ل كلي بھ اياگر ذره فیزیك علم و تجربیات قوانینو دوس�تي محص�ول یعن�ي اس�ت رابط�ھ نی�ز تمام�ا محص�ول فیزیك�ي . موجودی�تاس�ت راز رابط�ھ شود. و ای�ننابود مي

نیست بیش ، خیاليدارد. عداوتواقعیت كھ است "دوستي" . فقطاست دوستي ھمانا واقعیت جھان .واقعیتاتحاد است .باطل و تالشي

ش��ود و ادع��ا مي ك��ھ اس��ت "ت��و"ب��ا دررابط��ھ وج��ود دارد. ھ��ر من��ي دع��وي ك��ھ اس��ت ع��دم ادع��اي "م��ن" ه واژـ�� ٢٧٨

.است رابطھ محصول

دلی�ل ھم�ین . ب�ھاس�ت "ھ�وو" ھم�ان بش�ريو در صورت باشد. و او ھمانا خدا اس�تمي "او"ھمانا "من" ذاتـ ٢٧٩ غایبش�خص س�وم ك�ھ حاض�ر اس�ت ھ باش�د. و او (ھ�و) در رابط�مي ف�انعار )ذكر اعظماوست كھآن (اي "ھو یا من"

، دوس��ت دوس��ت و پ��ذیرش پ��ذیريو رقیب ھووپ��ذیري(ھ��وو) یعني رقی��ب در ص��ورت حاض��ر اس��ت ، ول��يدر ذات اس��ت .نیست جز این باشد و دوستيمي پذیريو حق ريووجودپذی ھمانا خداپذیري

Page 63: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٣

ن�ابودن ھمان�ا "بودن"كند. درد مي وجود را تعریف كھ دوستي منطق غایت است ! این"ھستم پس نیستم من"ـ ٢٨٠ .است "من"

طرا بكش�د زی�را فق� من�ت ی�نتوان�د ب�ار انمي چ�ون نھ�د من�ت نبای�د ب�ر خ�ودش . و انس�اناس�ت منت ھمان "من"ـ ٢٨١ ای�ن و چ�ون خ�دا ھس�تممن ك�ھ اس�ت این منظورش "من"گوید مي باشد. ھركھمي خودش یعنياست "من" كھ ستخدا

"ت�و"ان�دازد و مي "ت�و" ی�ك گ�ردن را ب�ھ "م�ن" این شود یعنيميعشق بھ متوسل انسان است و دروغ محال ادعایي !خودت مال كند: یعنيمي تف "من" صورت را بھ آناالخرهب ھم

ھ لم�ك ج�اي ب�ھ . بھت�ر اس�تو حس�اب عش�ق راز اتح�اد وض�دیت اس�ت ! و ای�ن"چونبي"در است غرق "چون"ـ ٢٨٢و عق��ل ب��ین ك��اذباز ایج��اد تض��اد بمان��د. بھت��ر اس��ت محف��وظ عق��ل نش��ود و حرم��ت اس��تفاده"عقل" ه از واژ "حس��اب"

.كنیمرا ختم مآبانھ عرفان دروغین بازي و این بپرھیزیم محبت

. و فریبك�اري ب�ھ دعوت ھم و عشق است صدق بھدعوت عقل طور كھھمان است ضد عشق عقل ، براستيآريـ ٢٨٣طور . ھم�اننكن�یم تفادهاس�خرس عل�ف ھمچ�ون كلمات . ازنگیریم را مترادف و دوستي ومحبت عشق ه واژ بھتر است

.نپنداریم را یكي و حساب عقل ه واژ كھ

بش��ر دنی��وي ھايپرس��تيھا و علیتطورحس��ابھس��تند ھمان دوس��تي ب��ر علی��ھ ھایيحرب��ھ بش��ري ھايعش��قـ�� ٢٨٤ كالم�ي ھ�ايبازيدچ�ار این ك�ھ باش�یم را. مراق�ب دی�نن�ور كنن�د یعن�ي را تخطئ�ھ ھستندتا عق�ل عقل بر علیھ ھایيحربھ .كار بگیریم بھ ھا را درستژهوا و معاني نشویم

س�ي. اگ�ر كنیس�ت "م�ن"باش�د دیگ�ر عاش�ق "من"! اگ�رعاش�قم : مناست ھا اینسخن و رسواترین تریندروغـ ٢٨٥

شود.نمي ريجا بر زبانش "من" ه واژباشد حتي واقعا عاشق

وارد و دوس�تي محب�ت ھ ش�ود ب�ر عرص�مي پ�اك"من"از عن�يش�ود ینی�از ميبي از خودش كھ میزاني بھ انسانـ ٢٨٦از ك�ھ اس�ت دلیلب�دان و ایث�ار اس�ت و عش�ق و منش�أ محب�ت مطل�ق ن. اگر خداون�د ك�انوروحانيھايشود و خالقیتمي

.او است نیازيبي این دلیل خلقتو نیاز استبي خودش ش�ود دس�تنی�از مياز خ�ود بي ك�ھ. آندیگ�ران ب�ھ نس�بت نی�ازيبي و ن�ھ اس�ت خویش�تن ب�ھ نسبت نیازياز بي دوستي شمارا. كنم كنید مرا تا یاري فرماید: یاريمي خداوند كھ كند ھمچونغیردراز مي سوي بھ و دوستي یاري

. خداوند از وجود كس�يو دوست موحد است شد یكسان خودش براي نیاز شد و بود و نبودشاز خود بي ھركھـ ٢٨٧

گی�رد (آنقرارمي كس�ي ھ خالص�ان م�ورد محب�ت كھ زانيمی بھ دیگر انسان شود.و از طرفباشد آشكار مي گونھاین كھ شود.مي با مردم دوستيگردد و اھلاز مينیز باشد) از خود بيتواند خدا نیمي كس

Page 64: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٤

و ل�ذا ب�ھ در بش�ر كف�ر اس�ت ادع�ااز ھ�ر ن�وعش و این ھر دو اوست و معشوق و عاشق خدا است از آن عشقـ ٢٨٨بش��ر از جانب دع��وي ای��ن لمحص��و ھ��ایشو فرآورده بش��ري تم��دن ك��ل انجام��د. واز طرف��يمي و جنای��ت و جن��ون ابط��ال .است

معل�وم تجرب�ھ ادع�ا ب�ھ ای�ن ب�ودن . كاذبدربشر است عشق از دعوي اينیز شعبھ ! ایندیگران نجات بھ عشقـ ٢٨٩باش�ند مي ورس�وایي درمان�دگي ھايھس�تند و اس�وه نج�ات محت�اج خود بیشتر از ھر كس�ي كھ آناني طور كھھمان است

باشد.در بشر مي عشق ساالريدیگر از واژگون نیزسیمایي كشند. اینمي دوش را بھ ندیگرا نجات ه بیشتر كباد

تنھ�ا ك�االي ك�ھ اس�ت "غ�رور" با معناي مترادفقرآني در فرھنگ بيوجود ندارد. خودفری جز عشق خودفریبيـ ٢٩٠ "عش�ق" عنوانتح�ت ش�ود بلك�ھنمي بش�ر ھدی�ھ ھب� "غ�رور" عن�وان تح�ت ك�اال البت�ھ باشد وای�نبشر مي براي شیطان ك�ھ نكن�د ق�ادر نیس�ت برو عم�ل دل و توي اگر زیبا و لطیف شیطانكھ شود. باید بدانیممي واقع گردد و مقبولمي ھدیھ

.است شود وغرور ھمین ند مرتكبتوامي عشق عنوان را تحت ھر ستمي رابفریبد. انسان انسان

ل�ذا ن�از نیس�ت ادعا و مق�امي چنین حمل قادر بھ و مطلقا معشوق و نھ است عاشق ذاتا نھ انسان كھ از آنجایيـ ٢٩١او . فق��طاس��تنیازيمطلق��ا بي ك��ھ خ��دا اس��ت . ن��از از آناس��ت و ع��داوت ابط��ال ب��ھ ھ��ر دومحك��وم و ن��از كش��یدن ك��ردن

یعن�ي اوس�ت انك�ار نیازھ�اي حاص�ل بش�ري گردد. نازھ�ايپش�یمان ك�ھآنتواند ناز بكشد بيمياو تواند ناز كند و ھممي شود.مي نامیدهعشق كھ است يدروغ قرار دارد و حاصل رابطھ صدق مقابل ھ كفر او. نازدر نقط حاصل

ن�از ص�ورت ب�ھ نمای�د و ای�ن خ�دائیت یعن�ي نیازيبي تظاھر بھ كھ شود مجبور استمي خطاب معشوق كھ كسيـ ٢٩٢

وادار و رندان�ھ لطی�ف ب�س ط�رزي و بھ ریا كشانیده را بھ معشوق طریق بدین عاشقي ه كننددعويكند. یعنيبروز ميرا و س�تمگري كاريرون�ھمك�ر و وا كن�د و ای�ن تحمی�ل وي راب�ھ خ�ودش سازد تا نیازھا و امیالمي انكار نیازھایش بھ

او ج�اري را ب�ر زب�ان خودشنھ�د و امی�المي من�ت ب�ر وي كن�د و ھ�ممي را س�ركوب معشوق نیازھاينامد. ھمایثار ميو و پلی��دي . آی��ا س��تماس��ت ایث��ار ك��رده طری��ق كن��د و ب��دینمي راعم��ل آورد و آناو درم��ي امی��ال ص��ورت كن��د و ب��ھمي

برسد. و خیانت عداوت مكربھ این عاقبت كھ است طبیعي ؟ پساست ممكن بدتر از این شیطنتياستثمار و

نیازھ�اي خ�ود ب�ھ نیازھ�اي و تبدیل معشوق نیازھايكردن وارونھ براي اوست پلیدي غایت عاشق نازكشي پسـ ٢٩٣ عش��ق مالیخولی��ايھمان او. و ای��ن خوردگيفری��ب و كم��ال س��تاو و جن��ون حماق��ت غای��ت ھممعش��وق او. و ن��از ك��ردن

و ب�ھ و م�ردم و حكوم�ت و رعی�ت ارب�اب در روابط و مرد جستجونكنید بلكھ زن در روابط مالیخولیا را فقط . ایناست كنید. بنگرید و درك وضوح ز بھھا نیدموكراسي خصوص

و سیاس��ي و عل��وم شناس��يو جامعھ وروانشناس��ي اس��ت انس��ان ك��ل ش��ناخت ھمثاب�� ب��ھ اس��رار عش��ق ش��ناختـ�� ٢٩٤ اس�ت ممك�ن بش�ريھايعشق ش�ناخت از درب فقط واقعي و ھنرشناسي شناسيو فرھنگ شناسيو تمدن شناسيتاریخ

.شناسيترمعرفتمھم و از ھمھ شناسيو دین و نیز كفرشناسي

Page 65: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٥

."الالھ" بھ رسد یعنيمي "عشق نھ"وباور درك حداكثر بھ اشعاشقانھ اصطالح بھ بیاتدر تجر انسان ـ٢٩٥

را پ�یش "عش�ق" بالفاص�لھ گ�ویيمي س�خن عاقالن�ھ و عم�ل از عق�ل ھرگ�اه ك�ھ اس�ت ش�ده بسیار رایج امروزه ـ٢٩٦ ھ�ر آن كھاس�ت مزاج�ي دم�يو دم ب�ازيھوس ھمانا جن�ون و حال از عشق منظورشانالبتھ ! كھ: خفھنھند كھمي روي

جن�ون ع�ین ك�ھ مح�ض ھ�وس اص�الت مكت�ب ! پ�سعشقیعني و این دھي انجام الحالفي نمودي را ھوس ھر كاري كھس�ازد. ھرگ�ز مي را مباحو ماجراجویي و بازي ھر فساد و تبھكاري كھ است شده "عشق كتبم" بھمبدل امروزه است

ابلیس�ي ماھی�ت ك�ھ . و اینج�ا اس�تاس�ت ننم�وده تخطئ�ھ عش�ق ھ را باحرب� و دی�ن و وج�دان عق�ل حد علني بشر تا این ادبیات فرمایشات را طبق "ریزي برنامھ"كھ است ود اینشمي ارائھ كھ دیگري دروغین گردد. دلیلتر ميواضحعشق

ریزيھا و روزھ���ا برنام���ھس���اعت ھ���ر ك���ار پلی���دي ب���راي در عم���ل خودش���ان خوانن���دوليمي احمقان���ھ سورئالیس���تي و مخ�درات الك�ل ی�اري ب�ھ تأترھ�ا فق�ط اینالبت�ھ ھس�تند ك�ھ تأتر عشق اجراي عمر مشغول كنند و تماممي چینيوزمینھ

یابد.ادامھ حد طوالني تواند تا اینمي

از رھ�ایي برخاس�تھ نی�ازي. و ھ�ر بياس�ت ش�دنمحبوب بھ ه از اراد در بشر ھمانا برخاستھ ھر نیاز كاذب ذات ـ٢٩٧و مرض ھیچبينمودن و دوستي است داشتن دوست رھا شد قادر بھ اراده از این كھ . وكسياست اراده از این انسان

.مكر و انتظاري

، محبت�ي اھ�ل ب�دارد و ل�ذا اگ�ر انس�ان رادوس�ت توان�د خ�ودشنمي اس�ت نك�رده درك خ�دا را در خ�ودش كھ كسيـ ٢٩٨ احم�ق آدم�يپن�دارد و ی�ا او رامي را توطئ�ھ شود و آنمي مظنون وي قرار دھد بھ خالصانھرا مورد محبت كسي چنینگ�ردد و مي مش�تبھ وي پن�دارد و ام�ر ب�ھخود را زیب�ا ميھايزش�تي ھ ھم� تدریج یابد بھ ادامھ محبت داند و اگر اینمي

ب�ھ وض�ع ای�ن بپردازد.ول�ي ب�ا وي انك�ار و ع�داوت ب�ھ ت�دریج ببین�د و ب�ھ و ناحق را زشت مقابلطرف كھ است طبیعي نسبت مقابل طرف بھ كھ گردد، فریبيآشكار مي گیرد و فریبقرارمي خودش سر جاي شود و ھر كسييم تمام زودي ب�وده وض�عیتي بی�انگر چن�ین م�ردم ب�ھ نس�بتحق خدا و مردان پیامبران كند. محبتمي خود فرد رجعت شود بھميداده خوانند.مي طلسم وجادو حداكثر راجاھالن خالصانھ محبت . ایناست

و ای�نس�وزد مي وارد ش�ود دل خان�ھ بر ای�نغی�ر خ�دا ك�ھ خ�دا باش�د ھرچ�ھ ھ توان�د خان�مي فق�ط انسان دل نچوـ ٢٩٩را ح�ق م�ردان ك�ھ و ب�اور اس�ت تعری�ف ھمین نامند. و طبقمي و عاطفھ را عشقآن بشري ھ عام كھ النار استعذاب

را در خ�ود و خ�ود را حاضر نیستند كسي نامند چراكھمي عاطفھبي ھایيدھند انساننمي خود راه خدا را بر دل جز كھ بسوزانند. در دیگري

ش�ود مي نامی�ده عش�ق در نزد اكثر مردمان كھ . و عموماآنچھ"است تماما ادب عشق"فرماید: مي پیامبر اسالمـ ٣٠٠

تر نزدی�ك عش�ق ب�ھ تراس�تباادب ك�ھ. آننیس�ت عش�ق باش�د پ�سمي و ش�قاوت و ع�داوت وفض�احت وقاح�تمظھر اشد خدا. بھ یعني است

Page 66: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٦

عش�ق دع�وي ول�ي است چنین براستي ".است كردهعذاب بھ مبدل را ھم خوابگيھم حتي عشق"گوید مي نیچھـ ٣٠١ كن�د یعن�يمي عش�قادعاي م�ردي . وقت�ياست دروغین ادعاي عذاب . و اینعشق نھ است هشدعذاب بھ مبدل كھ است خوش��بخت ت��ا ت��و را بخ��اطر خ��ودت امو آم��ده خ��واھمنمي و از ت��وھیچ ت��و ھس��تم وج��ود مح��ض عاش��ق م��ن"گوی��د: مي

خ�ود براي را در رختخواب خودش جنسي یاز وحشيتواند نمي چگونھ مردي . چنیناست خدایي ادعاي. و این"سازم چھعش�ق ل�واي تح�ت یاب�د ك�ھدر مي ت�دریج نیز بھ باشد. و زنمي جنسي عذابعامل تناقض نماید. این توجیھ و زنش اند ت�ا ادع�ايكش�مي دری�وزگي گیرد و او را ب�ھميانتق�ام از ش�وھرش و ل�ذا در رختخ�واب اس�ت رفت�ھ بر سرش كالھي خ�دایي ی�ادآورد واحس�اس ھرا ب� اشتن�ھ پ�ایین ھمواره نیچھ قول بشكند تا بھ را بر سرشاشنیازيو ایثار و بي عشق نكند.

ی�ابيمي و او را فقی�ر مطل�ق نیاز استبي ، واقعا از دنیا واھلشاست حق عاشق ، یعنياست واقعا عاشق كھآن ـ٣٠٢

دارد و ب�ا ميدوس�ترا ھم�ھ . ول�يایث�ارگري دع�وي دارد و نھ كسي بھ عشق ادعاي نھ كسي. چنینكامل سرافرازيبا یاب�د. او در مي ھس�تي را در واقعی�ت بین�د و بایس�تيجاميرا در ھمھ فھم�د و ح�قرا مي زی�را ھم�ھ اس�ت در صلح ھمھ

.بایستن و در داشتن نھاست عاشق "ھستن"

ری�ا مجب�ور ب�ھ كن�د یعن�يمي عش�ق تظ�اھر ب�ھن�دارد پس راس�تي ن�دارد یعن�ي خ�دا را در خ�ود ن�دارد عش�ق كھآنـ ٣٠٣ باشد.مي

بدارند. و اما آنان دنیا دوست در این را ھم توانندكسيدارند ميمي خدا را شدیدا دوست كھ گوید: آنانمي قرآنـ ٣٠٤ ترتی�ب بدین ھستند تا خدا را دیداركنند... مرگ بگویند بسیار بسیار مشتاق خداھستند اگر راست گویند دوستانمي كھ

.است نگذاشتھ بازي جاي وھیچ است كرده را روشن و دوستي عشق خداوند مالك

داش�تھ دوس�ت پرستيحق انسان یك ھ واسط بھ كھ آید اال ایننمي بشر ممكن و نفس در سرنوشت تغییري ھیچـ ٣٠٥ج�ز چی�زي ھمح�ق را ادا كن�د و آن محب�ت ای�ن ح�ق ف�رد ھ�م آن ك�ھش�ود مگ�ر ایننمي محققتغییر در عمل شود. و این

باشد.نمي محبت این هدر بار معرفت

. ای�ناس�ت "اال ا� " ھ نی�ز عرص� باش�د و معرف�تمي"الالھ" مرات�ب ھ ھمان�ا تجرب� بشري ھايعشق ھ تجرب كلـ ٣٠٦ .ھا استعشق آن از اشدابطال برخاستھ معرفت

ھعرص� . و معرف�تاس�ت خویش�تن ب�ھ نس�بت از انك�ار وجھ�ل حاص�ل و غیرپرستي پرستيبت انواع ھمان عشقـ ٣٠٧

عاش��ق ك��ھ كس��ي .فقطاس��ت عارفان��ھ خودپرس��تي ع��ین لح��اظي و ب��ھ اس��ت و خداپرس��تي خ��ود وخداشناس��ي رویك��رد ب��ھباش�د و او را در غی�ر خ�دا در خ�ودش تواند عاش�قمي فقط بدارد. وانسان دوست را ھم تواند دیگرانباشد مي خودش

كند. درك ھم

Page 67: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٧

مب��تال غیرپرس�تي ب�ھ ب�االخره ك��ھ اس�ت وھوس�بازانھ ی��ا جاھالن�ھ خودپرس�تي . ای�ناس�ت ذات�ا خودپرس��ت انس�انـ� ٣٠٨ ب�دان ش�ود.اینب�ا غی�ر منج�ر مي دوس�تي ب�ھ ك�ھ اس�ت و متقیان�ھ . و ی�ا عارفان�ھاس�ت ونف�رت تمام�ا ع�ذاب گردد كھمي

. یا مؤمنان�ھ تاس یا كافرانھ خودپرستي . ایناست خودپرستدلیل ھمین و بھ خدا است نذاتا جانشی انسان كھ معناست .و معرفت و یا با یقین است یا با تردید وبازي

و اس�ت خ�دا نشس�تھ بر ج�اي شود. انسانمي ،حقیقيعشق كھ است . و با معرفتاست معرفت فقط عشق عالجـ ٣٠٩او بنش�یند. ج�اي بدھ�د ت�ا خ�دا ب�رخ�دا را ب�ھ . ح�اال بای�د برخی�زد و ج�ایشاس�ت ك�رده او ھدی�ھرا خداوند ب�ھ جایگاه این ع�ین ك�ھ حقیق�ي عش�ق اس�ت شود. ای�نمي یابد و راستینمينجات ساالريواژگون از وضعیت عشق كھ است گونھاین

.است عدالت

و اراده اتو ذ "روح" ھم��ان ، ح��وا ك��ھتنھ��ایياین رف��ع خ�دا. و ب��راي تنھ��ا، ھمچ��ون ب��ود ول��ي كام��ل اول��ش آدمـ� ٣١٠دچ��ار افت��ادیعنيوج��ود در قحط��ي ول��ي یاف��ت نج��ات از تنھ��ایي آدم طری��ق آم��د و ب��دینبیرون آدم ب��ود از بط��ن وج��ودش شد. عدم احساس ای�ن و اتحاد با حوا دو صد چن�دان خوابگيوھم از ھر لمس پس ولي وجود است بھ نیاز عدم حوا ھمان بھ آدم عطشوج�ود كن�د و ب�ھ باردیگر خل�ق خود را یك خودش دست خود بھ از عدم آدم بایستي كند. اینكميرا بیشتر احساس عدم

انك�ار نی�ازش حاص�ل ك�ھ و عاش�قانھ دروغ�ین ايرابط�ھ باحوا و نھ ھ و دوستان صادقانھ ايدر رابطھ ؟چگونھ آید وليزی�را برخ�وردار نیس�تخ�ود از وجودش خ�ودي ب�ھ وج�ود اس�ت ه و م�اد وجود عری�ان ینع . واما حوا كھحوا است بھ

وج��ود ص��احب ك��ھ اس��ت آدم ب��ھ اشص��ادقانھ باش��د. ح��وا در تس��لیمميعدم ه م��اد ك��ھ اس��ت آدم وج��ودش یاف��تدر ظ��رف را انكار نماید. نیازشحوا نباید اینو اوست بھ نیاز آدم ھمانا نیاز بھ آدم شود. نیاز حوا بھخودمي

و نی�از خاش�عانھ ایثار. صدق و احساس منت وسپس كند ناز استوحوا را تھدید مي آدم ھ رابط كھ خطري تمامـ ٣١١

.است رابطھ این نجات ھا راهتن است بنا شده و حوایي آدم و بربنیاد حقوق است دین اساس كھ

ب�ا ح�وا بازیاب�د؟ و آی�ا ح�وا جس�ماني و اتص�الخوابگيھم ھ را در لحظ اشداده وجود از دست قادر است یا آدمآـ ٣١٢ ھ س�ال ھ�زاران ھ ش�ود؟ تجرب� ایمن نبیاید و در آ را وجودش ھ بازگردد و خان آدم ھ سینبار دیگر بھ یك كھ در استقا

ھرچ���ھ . آدماس���ت داده س���ئوال ای���ن ب���ھ ك���امال منف���ي پاس���خي اياراده چن���ین سب���ر اس���ا زم���ین و ح���وا ب���ر روي آدماص����رار محبوبی����ت ب����ھ ه در اراد ك����ھ ھرچ����ھ ش����ود و ح����وا ھ����متر ميوج����ودتر ودیوان����ھگ����ردد بيتر ميبارهش����ھوت

گردد.تر ميتر و آوارهشھورزدمنفورتر و فاحمي

: دوس�تياست سرآغاز دوستي . و اینشدن ازمحبوب دست بردارد و حوا ھم پرستي ھتناز پایین باید دست آدمـ ٣١٣ بود. معدوم روزي كھ وجود بود و وجودي صاحب روزيكھ و وجود! عدمي عدم

Page 68: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٨

باش�د و ب�ھح�وا مي ھتن� ھمان�ا پ�ایین در آدم وس�تم و سلطھ و مالكیت قدرت بھ ه اراد و عیني عملي ھ سرچشم ـ ٣١٤ در دل محبوبی�ت ب�ھ ه ح�وا اس�یر اراد ك�ھ . و تا زم�انياست و جنون اسیر ظلم حوا استھ تناسیر پایین آدمکھ میزاني

ندارد. خیاباني و بردگي گريجز روسپي و عاقبتياست پایانبي و مكرھاي و اسیر فتنھ است اسیر مملوكیت است آدم

بای�د ب�اور كن�د ھرگ�ز . و ح�وا ھ�مرا بازنخواھد یاف�ت انتھا ھرگز وجودشبي سوراخ در آن باید باور كند كھ آدمـ ٣١٥نگ��ردد نیای��د وتص��دیق حاص��ل ب��اور متقاب��ل ب��از گ��ردد. ت��ا ای��ن خان��ھ آن راتس��خیر نمای��د و ب��ھ آدم دل نخواھ��د توانس��ت

ش�ود. ت�ا ارادهنمي وجود حوا ممكن براي ايخانھ و نھ آدمبراي وجودي دھد نھنمي خدو ر این بین دوستانھ ايرابطھتمام�ا ب�ر ك�ھ تم�دن و ای�ن تنیس�ممكن و س�المتي و ص�لح نج�ات نرود ھیچ و حوا از بین در آدم ومملوكیت مالكیت بھ

ھ عرص� ب�ھ ام�روزه كھ�ن ه اراد شد. زیرا ای�ن و حوا خواھد آدم زندانفر ھ مھلكاست اینجا آمده تا بھ دهارا این اساس چن�ین س�ازد. آی�ا سرنوش�تناپ�ذیر ميیكدیگراجتناب دست و حوا را بھ آدم و خود براندازي رسیده كامل و انتقام نفرت؟ اس�تتاریخ پای�ان و ح�وا؟ آی�ا ای�ن خ�ود آدم برس�انند و س�پس قت�ل وحوا یكدیگر را ب�ھ آدم فرزندان اول كھ است بوده شوند؟ دوست توانند با ھمنمي عدم ؟ آیا وجود وعشق پایان

تص�رف ب�ھ ه ، اراداس�ت ش�دن و ممل�وك ش�دنمالك ب�ھ ھمانا اراده است شده نامیده در نزد بشر عشق كھ آنچھـ ٣١٦ ب�ھ : فعل�ياس�تآمده فع�ل ب�ھ گون�ھاین ش�دن یك�ي ب�ھ ه: ارادش�دن و بلعی�ده بلعیدن بھ ه ،اراداست و تسخیر شدن كردن گ�اهگ�ردد آنمي و محق�ق ممك�ن در دوس�تي فقط اراده این. ذاتاست یكدیگر رسیده انھدام بھ كھ زجرآور و ناكام غایت

دامب�ا انھ�قرار دارد و عشق مقابلھ ر نقطد دوستي كھ بینیممي ضوحو در اینجا بھ باشد. پس رفتھ ازمیان مالكیت كھ شود.مي ممكن است ومملوكیت مالكیت بھ ه اراد ھمان كھ عشق

نماید.مي رخ كھ خدا است ھمان یكيشود و اینمي در آنجا یكي وجود و عدم كھ است ايعرصھ دوستي این

و س�كس و فرم�انروایي س�لطھ باش�دتماما قلم�رويمي ـ ح�وایي آدم ھم�ان و نھ�انش اص�لي ھ كارخان� ك�ھ عش�قـ ٣١٧ را ام�روزه واقعی�ت. اینباش�دمي ايتنھو پایین كامال سكسي تمدن نیز یك در جھان از آنحاصلھ و تمدن است تنھپایین

ھا و ، رس�انھ، آزادياس�ي، اقتص�اد، دموكر، ھن�ر، سیاس�تدرتكنولوژي شاھدیم تمدن این گوناگون قلمروھاي ھ در ھم .غیره و ف�وق ايباالتن�ھ تم�دن ی�ك بی�اییم ش�ود. پ�سبشر آشكار و رسواترمي حیات ھايجنبھ ھدر ھم تدریج بھ راز نھان این

.مالیخولیایي ونھ خردمندانھ ، تمدنيگرانھسلطھ و نھ عادالنھ مدني. تعاشقانھ و نھ دوستانھ، تمدنيرا بنا نھیم سكس

و انق�الب اص�الح ی�ك . و ای�ننیس�ت ش�دني اص�الحجھان در این چیزي نگردد ھیچ اصالح ـ حوایي آدم ھتا رابطـ ٣١٨ نگردد ھ��یچو تص��دیق فھ��م ھس��ت ك��ھ آنچ��ھ. ت��ا و نظ��امي و حق��وقي و اقتص��ادي و سیاس��ي فرھنگ��ي ن��ھ اس��ت عارفان��ھ ب�وده بل�وا و فتن�ھ قلم�روي . بلك�ھاس�ت نب�وده "اص�الح"ھا ھرگ�ز قلمرويدھ�د. بایس�تينمي بش�ر رخ در نفس اصالحي

تر.پیچیده ھايھا وجھلو ستم است

و و اقتص�ادي ع�اطفي : مالكی�تاس�ت مالكی�ت ھرنوع بھ هاراد ھ و كارخان علت پرستيتنھپایینو پرستيشھوتـ ٣١٩ ش�ھواني ح�رص . در ھرانس�انياس�ت جنسي شھوت نعی مالكیت شھوت كھ كنیممي درك وضوح. بھو فرھنگي نژادي

Page 69: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٦٩

ح��رص اقتص��اد ھ��مھ بیش��تر باش��د در عرص�� جنس��ي تمل��ك ب��ھه اراد ك��ھ . ھرچ��ھاس��ت می��زان ی��ك ب��ھ تملك��ي و ح��رصدر اثب�ات ای�ن ك�ھ باش�د. ھرچ�ھحوامي ب�ھ عش�ق ھمانا اثب�ات دلیلش ترین. و واضحبیشتر است ومالكیت اندوزيثروتھرب�ار ك�ھ رود ت�ا ج�ایيمي اقتصادي ھايھا و بریز و بپاشو خراجي تجمالتھ عرص شود و بھتر ميمحال خوابرخت ك���ھ اس��ت گون��ھش���ود. و بدینمي وجنای��ت ص��دھا ج��رم دارد و مس���تلزمب��ر م��ي ن���ھھزی ھ��ا توم��انمیلیون خ��وابگيھم

عشق اینسكند. پخود را باز مي دردسرتر جايتر و بيتر و آسانارزان خوابگيھمیك عنوان بھ خیاباني گريروسپي ج��نسھم و گرایش��ات زن گريروس��پي لالعل��و علت ھااس��تبريھا و ستمھ��ا و س��تمگريدزديھ ھم�� ، اس��اسو اثب��اتش

خ�ود بش�رو نی�ز ن�ابودي ودين�اب قیم�ت ب�ھ اس�ت ش�ده تم�ام بش�ر بس�یار گ�ران براي عشق این .پسدر بشر است بازي .عشق

. و نیز فرھنگاستحو در تملك آدم ناكامي حاصلو بالقوه الواقعفي امپریالیزم كھ كنیممي درك وضوح بھ اینكـ ٣٢٠. و است آدم حوا در تسخیر دلناكامي باشد حاصلمي مفتخرانھ گريو روسپي زن جنس آزادي ھمانكھ امپریالیزم این ناك��امي از ای��ن برخاس��تھ جنس��ي و ھ��م تج��اري لح��اظ ب��ھ ھ��م اس��تامپریالیزم مح��ور ش��عارھاي ك��ھ "ب��ازار آزاد"ل��ذا

یك�دیگر ممك�ن یكدیگرن�د و ب�دونو معلول عل�ت و جنس�ي ب�ازار آزاد تج�اري ك�ھ بینیمم�ي وض�وح باشد. و ب�ھميمتقابل نیستند.

خ�ود آورد. مطل�ق تملك را بھ زن یك الاقل كھ استاین فقط یا بالقوه واقعي امپریالیست یك و ذاتي نھایي آرمانـ ٣٢١

وارد و ب�ر آن مرد را تماماتسخیر كن�د یك دل باالخره كھ است این ھم یا عیان پنھان روسپي یكو ذاتي نھایي و آرمانو عل��ت در ت��اریخ گامب�ھو گام اس��ت واح�د و توأم��ان ايواقع��ھ گريوروس�پي گ��ردد. امپری��الیزم آنھ مطلق� ش�ود و ح��اكم

تر واض��ح ترتی��ب . ب��دیناس��تكرده ام��روز ط��ي را ت�ا ب��ھ و ص��ور متف��اوت گون��اگون و مراح��ل اس��ت یك�دیگر ب��ودهمعلول و ح��وا ب��وده آدم ب��ین آن و اثب��ات عش��ق عی��ار دع��وي تم��ام محص��ولاست اینج��ا رس��یده ب��ھ ك��ھ ت��اریخ ك��ل گ��ردد ك��ھمي

را تس�خیر ك�رد و جھ�ان بود ك�ل جابا وي ھمھ كھ روسپي یك بھ عشقش اثبات براي اسكندر مقدوني كھ دانیم.مياست ابوسفیانكھ دانیم. مياست بوده و آشكار در جریان پنھان زمین جاي و در جاي تاریخ در كل واقعھ كشید. این آتش بھ

) زد. (ع عل�ي قت�ل ب�ھ دس�ت قطام�ھ بھ عشقش اثبات براي ملجمآفرید و ابن جنایت ھمھ ھند آن بھ عشقش اثبات براي تح�ت گون�اگون اش�كال داردو ب�ھ جری�ان اينیز در ھر خانھ و موارد مكتوم و مشھور بسیار است مواردتاریخي از این ك�ھقتل . نخس�تیناس�ت عش�ق این اثبات براي است جاري در تاریخ كھ وخوني خون كند.تاریخمي عمل متفاوت شرایط

و ح�وا در آدم ه دختر بود. مشاجر آن بھ عشقاتاثب بشر بود بخاطر در سرآغاز تاریخ قابیل دست بھ ھابیل ھمانا قتل می�انجي ب�ھابلیس ب�ود ك�ھ آن س�اختن و جاودانھ عشق گردید نیز بر سر اثبات آنھااز بھشت خروج منجر بھ كھ بھشت

.معنا است قرار دارد بدینزن یك ايمردانھ ھر جنایت ه پرد در پس كھآمد. این مشاورهو

ك�ھآی�د و این ف�ایق ج�رآورش ز ظ�ن بر این و ھرگز قادرنیست است مظنون زنش ذاتا بھ ھر مردي كھو چرا اینـ ٣٢٢ ب�رون وج�ودش كھاس�ت موج�ودي ش�ك كند؟ ای�نمي و تغذیھ را تحریك مظنونیت این وناآگاه طور آگاه بھ چرا ھر زني

(ح�وا) ای�نآیا واقعا كھ، ایناست گردیده از او جدا و بیگانھ اینككھ وجود خویش بھ : شكمبتال گشتھ عدم و بھ افتاده را ب�ا تم�ام زن ش�ود ك�ھاف�روز رھ�ا ميانتھ�ا وآتشبي س�وءظن از این گاهآن ؟ مرد فقطنیستم چرا من پس ؟ اگرمنممنم

ت�ا س�ر ايواقع�ھاین خ�ود بیای�د و البت�ھ ، مری�د مطل�قدر رختخواب خاصھ واحساساتش و اعتقادات در اعمال وجودش

Page 70: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٠

و مالكی�ت ب�ھ ايرس�د و اردهمي عش�ق س�فر اثب�ات پایانب�ھ دھ�د م�رد ب�االخره رخ ايواقع�ھ چن�ین . اگ�راس�ت حد محال مری�دي زن گردد. چن�ینرود و رھ�اميم�ي از ب�ین اشو اقتص�ادي و اجتم�اعي ف�ردي زندگي ھايجنبھھ در ھم عاشقیت

زن ص�ورتدر غی�ر این آی�د. ول�يم�رد پدی�د نمي ب�راي مش�كلي نزن�ا كن�دكمتری ش�وھرش چش�م در مقاب�ل اگر بارھا ھ�م نابود كند.را در شوھرش سوءظن این باشد ھرگز قادر نیست و پاك عفیف اگرواقعا ھم

را آت�ش آن بھت�ر اس�ت !؟ پ�سعش�ق آت�ش اص�طالحباش�د ی�ا بھمي زناش�ویيھ در رابط� جھ�نم آت�ش ھمان سوءظن این: آدم ھ س�ین ب�ھ یعن�ياشازلي جایگ�اه ح�وا ب�ھ بازگردان�دن ح�وا! آت�ش بلعی�دن ! آت�شمطلق تملكو یا آتش بنامیمتردید در . م�رد فق��طو فرھنگ�ي و اخالق�ي جنس�ي ن�ھ اس�ت و ذات��ي وج�وديو آتش س�وءظن ی�ك ای�ن ! پ�سس�ازيیگانھ آت�ش

. اس�ت خوابی�ده با وي كھاین دارد نھ و یا توجھ است داده دل مرد دیگري بھ شبداند زن بخشد كھرا نمي زنشصورتي .غیر است بھ شود عشقمي لعن كھ آنچھ است و انتقام محاكمھبراي بھانھ یك فقط جنسي زناي

احساس�ات ، تمل�كدیگ�ري ه اراد ، تمل�كاس�ت دیگ�ريروح كتمل� ب�ھ ه ھمان�ا اراد "عش�ق" كھ باید گفت بنابراینـ ٣٢٣

و ھ�ر ھ�ا اس�تمالكیتباش�د و روحمي دیگ�ري ھر مالكیت اساس كھ است بر انسان انسان مالكیتھمان . و ایندیگري ھار دارد و كارخان�ق�ر روح يآزاد مخ�الف ھدر نقط� درس�ت عش�ق باشد.پسمي روح مالكیت براي ابزاري فقط مالكیتي

مس�ئلھ . ای�ناس�ت و ھوی�ت و اراده روحو اس�تقالل آزادي ذاتي تنھا دشمن عشق . یعنيھاستھا و بردگياسارتھ ھمھرگز در بلند ايواقعھ چنین گردد. وليمي مملوك شدنش مالك میزان بھ باشدزیرا انسانمي ھم خود عاشق حال شامل و عاقب�ت اس�ت عش�ق و تب�اھي راز شكس�ت ھم�ان ش�ود وای�نتظ�اھر مي آن بھ مدت در كوتاه دھد و فقطنمي خر مدت و اس�تقالل آزاديذات�ا ض�د انسانچگونھ كرد كھ درك توانمي كھ است واقعھ این . از در فھمانگیز آنبار وخیانتنفرت ص��احب توان��د ب��االخرهمي طری��ق از ای��ن كن��د ك��ھمي گم��ان انس��ان .ول��يی��ز دیگرانو ن اس��ت خویش��تن ه و اراد روح

ك�ور ايتمام�ا غری�زه عش�ق طور كھ.ھماناست غریزي بلكھ نیست و آگاھانھ ایدئولوژیكي گماني شود. این وجودابدي عمدا وآگاھانھ تدریج و بھ گامبھگام عشق در جریان . انسانغرایز است ھمادرو مھد ھم و بلكھ است اتیكاتوم و تمام

وج�ود ش�ود و ص�احب ك�ھامی�د این كن�د ب�ھميخ�ود را قرباني و اس�تقالل رود و آزاديھا م�يجبرھ�ا و اس�ارت س�وي بھھ�ا مب�تال مجبوریتاعانو ، ب�ھعش�ق او را در جری�ان كھ كور است احساس نماید و ھمینابدي وجودي احساس باالخره

در ! و ف�رورفتناختی�اري : جبرھ�ايبش�ر اس�ت ھايجبرپ�ذیريقلمروي عش�ق دی�د ك�ھ توانسازد. در اینجا بھتر ميمي !ماندن در آن وصبورانھ است آتش

وجود (ح�وا) در گیزيانچالش ھمان باشد؟ اینخودمي بھ مرد نسبت سوءظن ذاتا مولد و مشوق و اما چرا زنـ ٣٢٤

: اگ�ر ك�ھاین و آن اوس�تذاتي دارد ك�ھ نھ�ان حرف یك ھمواره وجود! و اما زن سوي بھ عدم وتحریك ) است(عدم آدم امر و در این باشم خواھممي كھ با ھر مردي و بلكھ خواھد بكنمميدلم كھ مرا آزاد بگذار تا ھر كاري پس مني عاشق

. و اگ�ر بخ�ش كام�ل آزادي م�ن ب�ھ منياگ�ر عاش�ق س�از. یعن�ي ف�راھم را نی�ز ب�رایم نم�ا و امكان�اتش و حمایت مرایاري ذات�ي برحق�ي ك�ھ می�زان ھم�ان ب�ھ زن ذات�ي ادع�اي ای�ن ! ول�يواقعا عاش�قي پس مانديعاشقم و ھمچنان كردي چنین

زودت�ر از خیل�ي و خ�ود زن اس�ت ن�اممكن خ�ود زن برايبیشتر از آن مرد بلكھ تنھا براي نھ عمل قرار دارد در جریان معش�وقیت بھ ه دراراد رسد كھمي آگاھیش ھعرص بھ گاهو آن دریجت بھ ادعا در زن رسد. اینمينفرت بھ مردي چنین

شود مي ممكن كھ میزاني بھ مطلق آزادي ادعاي باشد. این نیامدهنایل شاقلبي ه اراد باشد و بھ شده ناكام تو مملوكی

Page 71: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧١

ای��ن باش��د و اگ��ر در جری��اننی��ز مي عش��قب��ا تخفیف ت��وأم تخفی��ف دھ��د. و نی��ز ای��نمي را تخفی��ف س��وءظن آن ت��دریجبھ بقاندارد. براي ايدیگر انگیزهپاشد و فرو مي رابطھ باشد مسلما این پدید نیامدهو معرفت ، دوستيمتقابل تخفیف

ه نع�ر می�زان ھم�ان رود و ب�ھم�ي از ب�ین عش�قكھ اس�ت رش�د آزادي می�زان ض�د یكدیگرن�د. ب�ھ و آزادي عش�قـ ٣٢٥توان�د بیش�تر ؟ مياس�تھا بیش�تر شدهدوس�تي میزان ھمین آیا بھ . ولياست رفتھ طور كھرودھمانمي آسمان بھ عشق

. آن حق و تصدیق ودرك واقعھ این بر كل معرفت شرط بھ فقط شود ولي

ت�اریخ ولو مھ�د اس�تثمار واس�تبداد و اس�تحمار و اس�تعمار در ط� العل�لش�ود علتمي نامی�ده عشق كھ آنچھ پس ـ٣٢٦ ویر و زار.زور و زر و تزھمیشگي ھو كارخان است بوده

دگ�ري مج�راي بھ تاریخ نقطھ بایكدیگر برسند از ھمان دوستي مقام بھ و مرد پیدا شوند كھ زن یك فقط ھرگاه ـ ٣٢٧ ايواقع�ھ چن�ین از بط�ندر گذش�تھ ھ�م جدی�دي و تم�دن ھ�ر ت�اریخ طور ك�ھش�ود. ھم�انآغاز مي دگريافتد و بشریتمي

ك�ھ و... ھرگ�اه مجدلی�ھ و م�ریم ، مس�یحو فاطم�ھ ، عل�يو ھ�اجر، محم�د وخدیج�ھ ماب�راھی : دوس�تياس�ت آغاز گردی�ده .دگر است و اتحاد برسند آغازي دوستي مقام بھ وجود و عدم

و و جن�ون و فری�ب و جھ�ل س�تم ھرچ�ھ دش�من یعنياس�ت عش�ق دش�من بلكھ نیست برتر از عشق دوستي پس ـ ٣٢٨ .و جھنم جنایت

اس�ت بسیار آسان ! مسئلھدروغ محصول یعنيناز است محصول و عشق است نیاز صادقانھ ، محصولدوستي ـ ٣٢٩ بنشانند.سلطنت ایثار را بر تختكنند تا مي را قرباني وظیفھ را كھ آنان عنيآید یميرا سخت باورانسخت ولي

از چی�زي برخاس�تھ آن كھ است خانواده از تشكیل برخاستھو مدنیت اجتماعي حیات كھ است بدیھي حقیقتي این ـ٣٣٠ . تشكیلاتحیوان دھد ھمچوننميخانواده تشكیل جنسينیاز صرف بھ ھرگز كسي شود وگرنھمي نامیدهعشق كھ است

خروجش��ان منج��ر ب��ھ ك��ھ و ح��وا در بھش��ت آدمه اراد ھمچ��ون اس��ت عش��قساختن ھجاودان�� ب��ھ ه ھمان��ا اراد خ��انواده پاش�د و ب�ھف�رو مي ازدواج اول شب ازھمان ھر عشقي طور كھ. ھمانعشق از قلمروي خروجشان شد یعني ازبھشت

ای��ن قص��د تض��مین ب��ھ ھ��م و ازدواج اس��ت ج��اودانگي ھمان��ا احس��اس . اص��الخود عش��قاس��ت از بھش��ت خ��روجھ مثاب�� ش�دن دوس�ت ب�راي مھلت�ي زناش�ویي زن�دگي ش�ود. وم�ابقيمنج�ر مي معك�وس اينتیجھ بھ البتھ باشد كھمي جاودانگي

.بربادرفتھ از عشق گردد: انتقاممي انتقام رود و صرفمي عموما ازدست كھ : مھلتياست

ـ ح�وایي آدم عش�ق و فروپاش�ي ناك�امي محص�ولكھ عش�ق محص�ول ن�ھ م�دنیت كل تر شد كھواضح ترتیب بدین ـ٣٣١ آن و اثب�ات مجددعش�ق اياحی� براي و تالشي است برزخھ تماما عرص باشد یعنيمي زبھشتا خروج و قلمروي است

، مقص�ر: ھم�ھ از ای�ن گ�رفتن و انتق�ام اس�ت ش�ده عش�ق ن�ابودكردن باع�ث ك�ھ مقصر! كسي یافتن براي تالش و سپس و نھایتا خود خدا. ، طبیعت،حكومت، شرایطوالدین

Page 72: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٢

... و اقتص�ادي و عقی�دتي اخالق�ي تفاھم�اتهامروز ك�ھ آنچ�ھ باش�د (و ن�ھ دوس�تي ب�ر اس�اس ك�ھ و ام�ا ازدواج�ي ـ٣٣٢ و ص�لح و محب�ت و ع�دالت معرف�ت منج�ر ب�ھ دگر دارد ك�ھ و اقتصاد و عاقبتي وفرھنگ شود) مسلما مدنیتمي نامیده

خواھد شد.

...!؟ ول�يـ نھیلیستيـ اگزیستانسیالیستيـفرویدیستي ماركسیستي است اثري "قیاس" مكتب از دیدگاه كتاب این ـ٣٣٣ اث�ري كن�د. بلك�ھرا نیز ضمنا در بردارد و تأیید مي مكاتب از برخي طبعا حقایقي ھر چند كھ نیست معجونيمطلقا چنین

یافت�ھتكوین ت�دریج عم�ر ب�ھ یك طي خودشناسي یقاز طر كھ قرآني ومعرفت اسالمي عرفان از عمق سربرآورده است ."نیست معرفتيبي جز جھنمي") (ع علي قول بھ كھ است معرفت اصالت و مكتب است

Page 73: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٣

عشق عرفانی

Page 74: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٤

فصل اول

ن�ام دارد. پ�س ق�درت روح�انی عظیم�ی م�ی طلب�د و عاش�ق ی�ک ھ معنای حلول در دیگری اس�ت ک�ھ معش�وق بعشق -١ ست.انسان بمعنای واقعی روحانی و صاحب روح است زیرا انسان بواسطھ روح قادر بھ رسوخ در دیگران ا

ھ قدرت حلول دارای درجات است: حلول در ذھن و طبقات آن و حلول در دل و طبقات آن. بپس عشق بنا -٢ سم دیگران دارد ک�ھ آن فس�ق و زن�ا و تج�اوز و ظل�م اس�ت ک�ھجنھ حداکثر قدرت رسوخ در عشق عامیانھ و جاھال -٣

د ض�ھم�ان عش�ق تن فرد متقابل را بھ لحاظ جنسی یا اقتصادی و غیره تحت سلطھ آورده و استثمار می کند. پس ای�ناس�ت و ول در آنھعشق اس�ت زی�را عش�ق حقیق�ی ی�ا عرف�انی ب�ھ قص�د خ�دمت و بی�داری و احی�ای دیگ�ران ق�ادر ب�ھ حل�ی�م: وع عش�ق دارانسان فاسق و ظالم دارای چنین قدرت حلولی نیست زیرا دارای قدرت روحانی نیست. بنابراین دو ن�

تصرفی و ایثاری: جسمانی و روحانی: جاھالنھ و عارفانھ: شیطانی و الھی. ل��ذا دیگ��ران اس��ت. ای��ن ش��ق عرف��انی ھم��انطور ک��ھ از ن��امش پیداس��ت عش��قی حاص��ل معرف��ت درب��اره خویش��تن وع -٤

ش�ق عامالن ای�ن معرفت درباره دیگران مسئولیت آفرین و رسالت زاست. بانیان این عشق انبی�ای الھ�ی ب�وده ان�د و ک� امامان و عارفان واصل ھستند.

و ایثاری حاصل معرفت است و اصال خود این معرفت درب�اره دیگ�ران ھم�ان واقع�ھ نف�وذ و حل�ول پس عشق الھی -٥

اص�ل از ان اس�ت زی�را معرف�ت ش�ناختی ب�اطنی و وج�ودی اس�ت و ن�ھ نظ�ری و از راه دور. معرف�ت ش�ناخت حدر دیگرھمان�ا حضور انسان در وجود دیگران اس�ت بس�تھ ب�ھ می�زان حل�ول و عم�ق حض�ور در دیگ�ران ک�ھ کم�ال ای�ن معرف�ت

ول ول حض�ور و حل��درک ذات�ی و الھ�ی از س��ائرین اس�ت ک�ھ حاص��ل حض�ور در ذات دیگ�ران اس��ت و ای�ن ق�درت محص�� عارف در ذات خویشتن است: ھر کھ خود را شناخت دیگران را ھم می شناسد.

ا عرف�انی اس�ت یعن�ی ت�ار و پ�ود و گ�وھره عش�ق از عرف�ان (معرف�ت نف�س) اس�ت. عش�ق عرف�انی پس عش�ق تمام� -٦

حاصل علم باطنی است و این علم حضوری است و نھ حصولی و اکتسابی و کتابی و نظری. عش�ق ھمان�ا عش�ق اینست کھ ھمھ عارفان، عاشقند: عاشق روح انسانھا و عاشق ذات الھی مردم. پس اصل ای�ن -٧

آنبھ پروردگار در انسان است: "اگر کسی را دوست بداری البتھ خداوند را شدیدتر دوست میداری" قر ش�فاعت و کرام�ت ھ�م رفان محصول معرفت نفس و تزکیھ نفس است و عشق ھم محصول و اج�ر عرف�ان اس�ت.ع -٨

ی واح�د ااجر عشق و ایثار است کھ سریعترین راه خدمت بھ مردم می باشد. پ�س عش�ق، عرف�ان و کرام�ت مجموع�ھ است.

قدس ترین و محفوظ ترین قلمرو ھستی است و لذا ھر کس قادر ب�ھ دخ�ل و تص�رف و رس�وخ در آن وجود آدمی م -٩

ا اطن م�ردم رست. و ھیچ کسی بدون اذن خداون�د امک�ان ورود ب�ھ ب�نیست زیرا خود خداوند حافظ و مالک و رب آن ابراین س�ازد. بن�ا ندارد و حتی شیطان ھم طبق قول خداوند، بھ اذن او بھ کذابان نزدیک می ش�ود و آن�ان را رس�وا م�ی

-رآنق -ھیچکس قادر بھ فریب دیگران نیست: فریب نمی دھید اال خودتان را

Page 75: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٥

مغزی و طلس�م و ج�ادو ادع�ائی مھم�ل و جاھالن�ھ و خ�الف واق�ع اس�ت و ب�ر تشویبنابراین مسائلی ھمچون شس -١٠ز اس�ئولیت را خالف اختیار و مسئولیت و صیانت ذات انسان است. باور بھ طلسم و ج�ادو ب�اوری کافران�ھ اس�ت ک�ھ مش�ر بب اعمال ذاانسان سلب و انکار می کند و این نوع باورھا از نشانھ ھای شیطان زده گی و جنون است کھ خود ع

است.

ائی مردان حق در نفوس خلق نھ تنھا م�انع اراده و اختی�ار آنھ�ا نیس�ت بلک�ھ اتفاق�ا موج�ب روش�ن حلول و رسوخ -١١ھمین ب�س ا پیامبرانباطن و بیداری وجدان شده و مردم را بر آستانھ انتخاب و اختیاری آگاھانھ قرار می دھد: اجر م

-رآنق -ود راه ھدایت یا ضاللت را بر می گزینندکھ زین بعد مردم ھر کھ بخواھند خ

نی بر خالف فسق موجب جنون و بی اراده گی و سحر و افسون و اب�تالء و ب�رده گ�ی و فس�اد و پس عشق عرفا -١٢ع�ذاب فس�ق عداوت نمی شود. آنچھ کھ قرین جنون است فسق است نھ عشق. فسق، عقل و اراده را زایل می کند کھ

است.

دا م��ی ش��ود و ن��ھ اراده خ��عرف��انی موج��ب امح��ای منی��ت و اراده شخص��ی و مح��دود عاش��ق در قب��ال اراده عش��ق -١٣ال مس�ئول اعم� مردم. و این ھمان مق�ام عب�اد هللا المخلص�ین در ق�رآن اس�ت ک�ھ اعمالش�ان مظھ�ر اراده خداس�ت و خ�دا

ست و ن�ھ دیت و قدرت روح اآنھاست. و این فنای خود در خداست کھ قلمرو ظھور حکمت و معرفت و بصیرت و صم جنون و ابتذال و فضاحت و دریوزه گی.

کتب اصالت معرفت از این روی دارای حق است کھ منشا عشق و دین و ھدایت است.م -١٤

ناختی کھ مولد عشق بھ خدا و خلق نباشد جھل مرکب است کھ لباس علم بھ تن کرده است. ش -١٥

ق ھ�ا متوج�ھ ب�دبخت ت�رین و ج�اھلترین م�ردم م�ی ش�ود وآنھ�ا را م�ورد ش�دیدترین عش� پس واضح است کھ چ�را -١٦ ند.لطف و کرامت قرار می دھد. ھمانطور کھ عشق الھی در ازل متوجھ عدم شده و از عدم، آدم می آفری

ت ک�ھ عش�ق عرف�انی ھم�واره عش�ق ب�ھ ض�د و دش�من خ�ویش اس�ت عش�ق ب�ھ ج�اھالن و اش�قیاء و بدینگونھ اس� -١٧

کھ عشق عرفانی دارای رسالت نجات و ھویت ایثاری است. کافران. و اینست

ی رفان بمعنای علم اسرار فقط بھ اھلش داده می شود ک�ھ مح�رم اس�رار ح�ق در خالی�ق باش�ند یعن�عاز طرفی دگر -١٨د و اص�ال عشاق. پس عش�ق و عرف�ان الزم و مل�زم یکدیگرن�د. و ای�ن عش�ق و عل�م ب�ھ ن�ا اھ�الن ھرگ�ز داده نم�ی ش�و

یافت آنرا ندارند.قابلیت در

مان گوھره است کھ انسان ب�رای آن خل�ق ش�د و خلیف�ھ خ�دا گردی�ده اس�ت ھم�انطور ک�ھ بواس�طھ ھعشق عرفانی -١٩ اسرار این عشق بود کھ در خلقت ازلی مسجود مالئک شد یعنی علم باطن.

زی در می�ان آی�د عش�ق ھ بیان دیگری عشق عنصری جز راز و اس�رار وج�ود آدمھ�ا ن�دارد و در ھ�ر کج�ا ک�ھ راب -٢٠

-رآنق -آغاز می شود و ھدایت نیز: چون سھ نفر راز در میان نھند چھارمی خداست

ر پدید آورنده عشق اس�ت ای�ن ھم�ان عل�م عش�ق اس�ت. راز دان�ی بس�تر عش�ق اس�ت. خداون�د اس�رار علم بر اسرا -٢١ . تھ خدمتی عرفانی استخلق را بھ ھر کھ بنماید او را مامور نجات و خدمت خلق نیز می کند کھ الب

Page 76: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٦

ت کھ درد دل دیگران را می داند و معشوق ھم کس�ی اس�ت ک�ھ درد دل خ�ود را ب�ا عاش�ق ع�ارفی عاشق کسی اس -٢٢ در میان می نھد. این ھمان واقعھ دل داده گی و ارادت و ھدایت است.

ق، خداوند است. شق عرفانی حاصل علم بر اسرار انسان بعنوان خلیفھ خداست. پس مقصد این عشع -٢٣

فل اس�عنوان راز مقام خالفت الھی انس�ان دارای چن�ان افس�ون و جاذب�ھ و عمق�ی ھس�تند ک�ھ از درک این اسرار ب -٢٤ ر پس��ت ت��رینالس��افلین ت��ا مق��ام اعل��ی العلی��ین را در انس��ان آش��کار م��ی س��ازند و ھ��ر عاش��ق و ع��ارف در اینس��ت ک��ھ د

ره و ھ زب�ان اش�اب�ند و آشکار سازد. ھمانطور کھ برخی از این اسرار صفات انسان، عالیترین مقام الوھیت را درک کر یخ ص�نعان داستعاره و شعر در ادبیات عرفانی ما فراوان است مثل اشعار حافظ و مثنوی مول�وی. داس�تان عش�ق ش�

ع�ل حق�ق و فتمنطق الطیر عطار نیز حکایت مشھور دیگری در ای�ن ب�اب اس�ت. ویک�ی از وق�ایع کام�ل ای�ن راز ک�ھ ب�ھ تب�اه ش�دهآمده است ماجرای عشق مسیح و مریم مجدلیھ است ک�ھ ب�ا نگ�اه عارفان�ھ و عاش�قانھ مس�یح ی�ک زن ک�امال

مبدل بھ یک قدیس و وصی دینی مسیح می شود.

وح اس��ت. روح عاش��ق در واق��ع ھم��ان روح خداس��ت و روح معش��وق ھ��م روح رعش��ق ب��ین دو عش��ق عرف��انی، -٢٥ ی�ان دیگ�ر درخدا بھ بشر، مقام خالفت اللھی خود را درک و تصدیق می کن�د. ب�ھ ببشری است کھ تحت الشعاع عشق

ن م�ان تجل�ی آاینجا واقعھ عشق ھمان دمیدن روح خدا در بشر است و بخشیدن مقام خلیف�ھ گ�ری خ�دا ب�ھ بش�ر. ای�ن ھس�تمرار ی اعشق ازلی والستی است کھ معشوق (بشر) را بھ سئوال می کشد و پاسخ "بلی" ب�ھ عاش�ق. عش�ق عرف�ان

ع�ھ ی دھ�د: واقخلقت ازلی آدم بدست خداوند بر روی زمین است. و ھمھ آن وقایع خلقت ازلی بھ درجھ ای دگ�ر رخ م� راز گوئی آدم و سجده مالئک و انکار و وسوسھ ھای ابلیس و..........

ر ب�لقت ازلی آدم بزرگترین واقعھ در کارگاه خلقت است عشق عرفانی ھم بزرگترین واقع�ھ بش�ری خھمانطور کھ -٢٦

روی زمین و حیات دنیاست. و این تجلی ھمان است.

و نی قدرتمندترین موتور محرکھ تکامل بشر در تاریخ بوده اند: عشق موسی و صفورا، ابراھیمعشق ھای عرفا-٢٧ن آن ھ مشھورتریو مریم مجدلیھ، محمد و خدیجھ، علی و فاطمھ و...... و نیز عشق بین مراد و مرید ک ھاجر، مسیح

عشق مولوی و شمس است کھ آثار روحانی اش تا بھ امروز بشریت را بحرکت وا داشتھ است.

اس�ت و رس�التیر عشق عرفانی آنگاه کھ معشوق، جنس مخالف باشد ک�ار بمرات�ب پیچی�ده ت�ر و افس�انھ ای ت�ر د-٢٨ عظیم تر بھمراه دارد.

رفانی کارگاه آدم شدن حیوان دوپاست.ععشق -٢٩

ن گوھره الھی و ھدیھ آسمانی است بھ کسی کھ م�ی خواھ�د آدم باش�د یعن�ی خلیف�ھ خ�دا در جھ�انآعشق عرفانی -٣٠ ھستی، یعنی محبوب خدا.

Page 77: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٧

فصل دوم

فلسفه خالفت الهی (عشق هاهوتی) بیش ذاھب حقھ کم�امقام خالفت الھی انسان یعنی جانشینی انسان بر جای خدا در عالم ارض ، در ھمھ عرفانھای م-١

حضور دارد و بلکھ اصل و اساس عرفان ھمین امر است. م ده اس�ت. و دواول باید فھمید و معرفت یافت کھ چ�را خداون�د انس�ان را جانش�ین خ�ودش در جھ�ان ھس�تی ق�رار دا-٢

ین واقعھ ای بھ چھ معنائی است و عملش چیست.اینکھ چن ف صدر حالیکھ و برخی معتقدند کھ این معنا در قرآن و اسالم وجود ندارد و بلکھ یک بدعت و الحاد محض است.-٣

ال آنھ�ا مس�ئول اعم� احوال عبادهللا المخلصین در قرآن دقیقا مقام خالفت اللھی این بندگان است ک�ھ خداون�د خ�ودش رایث ھ در ی�ک ح�دد و آنھا را از ھر محاسبھ ای مبرا م�ی کن�د. و ی�ا مس�ئلھ دمی�ده ش�دن روح خ�دا در انس�ان ک�می خوان

ک�ھ قدسی سخن بر آن است ک�ھ خداون�د از ص�ورت خ�ود ب�ھ انس�ان ص�ورت بخش�یده اس�ت و ھمینط�ور در ق�رآن اس�تت اس�ت ر ای�ن حقیق�ب�حادیث قدسی دال خداوند کل اسماء و علم و اسرار خود را در آدم نھاده است. و نیز دریائی از ا

ج�ود رش را از وکھ: از خداوند اطاعت کنید تا شبیھ او شوید. خداوند شر را از وج�ود ک�افران ج�اری م�ی س�ازد و خی� .......مومنان. ھر کھ خود را شناخت خدا را شناخت. براستی کھ خود خود انسان ھمان خداوند است و.....

اخ�الق س�طھ رس�یدن ب�ھهللا" چیست؟ خلق کنید بھ اخالق خدا. یعنی انسان م�ی توان�د بواآیا معنای "تخلقوا باخالق -٤

خدا دست بکار خلقت زند. یعنی انسان باید خودش را بھ گونھ خدا خلق نماید. حقیقت�ی! و وچرا خداوند انسان را جانشین خود در جھان می کن�د؟ از روی ب�ازی و عب�ث! ھرگ�ز! از روی عش�ق -٥

وده حوی�ل او نم�یقت اینست کھ خداوند انسان را بر خودش ارجح و برتر قرار داده است و سپس جھ�ان را تاما آن حقی و اثب�ات ست بکار نف�داست. اول اینکھ انسان خلیفھ نباید کمتر از خداوند باشد تا بتواند کار جھان را سامان دھد و

ا تحوی�ل رش�د ب�از ھ�م چ�ھ ض�رورت اس�ت ک�ھ جھ�ان و امحاء و بدعت زند. و دوم اینکھ اگر ھم درست ھمچون خدا بام ب�ھ ھ�ن ق�درت را انسان دھد؟ آیا خدا خستھ شده است؟ خیر ! او می خواھد بدست انسان، جھانی دگر بیافرین�د و ای�

ش�ق خ�ود و عاو بخشیده است. اگر خلیفھ بودن بھ معنای مساوی خدا بودن باشد شرک محض است. بلکھ خداوند از ق و لکھ عین عشبش انسان را در مقام برتر از خود قرار داده است و این نھ شرک است و نھ کفر کمال مھر و ایثار

رحمت مطلقھ خداست. ن نس�ت راز کف�راآیا خداون�د نم�ی توان�د موج�ودی برت�ر از خ�ودش بیافرین�د؟ م�ی توان�د و چن�ین ھ�م ک�رده اس�ت و ای-٦

. ا نمی فھمیروند ھم بھ او می گوید کھ تواین واقعھ ابلیس کھ ملک مقرب خداست زیرا عشق را نمی فھمد. و خدا سان. فت اللھی انیعنی انسان در نزد خدا از خدا برتر است و نھ در نزد خودش. و اینست راز و حقیقت مقام خال-٧

Page 78: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٨

اش�قش�د و ثانی�ا عدر صورتی پدری مدیریت خانھ و زندگی را بھ پسر خود می سپارد کھ اوال پسرش برتر از او با-٨

وخ�یم کھ ع�اقبتی پسر باشد. در غیر اینصورت یک کار احمقانھ یا بازی کودکانھ ای انجام داده و نمایشی بیش نیست دارد. مسئلھ مقام خالفت الھی انسان ھم کمتر از این نیست.

ردن ک�ه ھ بج�ای س�جدمسئلھ ابلیس با خداوند درباره سجده کردن بر آدم از ھمین راز است. زیرا ابلیس امر ش�ده ک�-٩

د.خداوند زان پس آدم را سجده کند. آیا این سجده بھ نمایش و بازی است و یا بر حقیقتی قرار دار

ب�ر لم و روح و جمال خود را بھ آدم نبخشیده بلکھ عشق خود را ھم ب�ھ او داده اس�ت یعن�ی عاش�قخداوند فقط ع-١٠یس�ت ی احساسی نساختھ است. این برتری فقط امر آدم است و این عشق الھی بھ آدم است کھ آدم را برتر از خداوند

و م�ی ش�ود. ابلکھ خالقھ است ھمانطور کھ ھر عاشق حقیقی، معشوقش را بر خود رجحان و اقتدار می دھ�د و مری�د ن�ی ھم�انطورھمانطور کھ در حدیث معراج محمدی آمده کھ: ای محمد نسبت تو بھ من مثل نسبت من است بھ علی یع

ی داون�د ب�ر عل�من ھستی من ھم مرید علی ھستم. درست بھ ھمین دلیل در ھمین حدیث آمده کھ: خکھ تو مرید و عبد و د فقط اس�میمی گذارد. این ھمان مقام خالفت الھی علی است. وقتی خداوند کسی را قدرت و مقامی می بخش هصلو

ند است. تعارفی و لقب تشریفاتی نیست بلکھ عین حقیقت و رسم و ھویت است. یعنی انسان صاحب اختیار خداو

ت ل را بی�ان ک�رده اس�ت ک�ھ: ھم�ھ موج�ودایھ معروف بھ "امام مبین" ھم بوضوح مقام خالفت اللھی انس�ان کام�آ-١١ عالم ھستی متحصن در وجود امام آشکارند. تحصن بھ معنای ورود و تمرکز و توکل و ارادت است.

ھ ھ انسان کامل موجودی مومن و حکیم و عادل و مھرب�ان و ک�ریم و....... م�ی باش�د ع�ین ش�رک ب�اگر بگوئیم ک-١٢م ت اگ�ر بگ�وئیکرده ایم حتی اگر بسیار اندک ھم باشد باز ھم شرک اس�خداست زیرا او را در ھمھ صفات خدا شریک

س�اوی س�ازی کھ خداوند مھربان اس�ت و انس�ان م�ومن ھ�م کم�ی مھرب�ان اس�ت و...... بن�ابراین ھ�م مس�ئلھ تش�ابھ و تار اس�ت و انسان با خداوند در صفاتش و ھم مسئلھ شراکت ھر چند اندک با ص�فات خ�دا در ھ�ر دو حال�ت ش�رک آش�ک

گر این شرک نیست پس شرک چیست؟ حالت اول چند خدائی است و حالت دوم ھم شرک است.ا

ر حین سجده ب�ر خداون�د ام�ر ب�ھ س�جده ب�ر آدم ش�ده باش�ند دع�وت ب�ھ ش�رک ش�ده ان�د. مگ�ر اینک�ھ اگر مالئک د -١٣ھس�ت ھ چنین ھ�مد. کخداوند سجده مالئک بر آدم را از خودش سلب نموده باشد و آدم را بر جای خود قرار داده باش

ونمی کنند و اعتراض ابلیس از ھمین روست کھ این عشق را تصدیق نمی کند ھمانطور کھ اکثر مردمان ھم تصدیقف�ران کن تک�ذیب و شیطان را پیروی می کنند و مقام خالفت اللھی خود را انکار می نمایند یعنی عشق خدا را بخودشا

می کنند.

را آفرید خودش ب�ر ع�رش مس�تقر ش�د و فق�ط ش�اھد اس�ت و م�ی نگ�رد ک�ھ چون انسان در قرآن آمده کھ خداوند -١٤ انسان چھ می کند. این عرش در واقع ھمان عرش فناست.

نند. که کھ ھیچکس نمی تواند خداوند را بھ حقش شکر کند و بلکھ آدمھا در واقع خود را شکر می در قرآن آمد -١٥

ن بر جای خداست.و این بیان دیگری از مقام خالفت انسا

و مفھوم "خدایگونگی انسان" ی�ک معن�ای آش�کارا مش�رکانھ اس�ت. معن�ای خالف�ت انس�ان و خ�دا اصال اصطالح -١٦ جز بمعنای برتری انسان بر خداوند ھر چھ کھ باشد شرک و الحاد است.

Page 79: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٧٩

اتی مث�ل ک�ریم و دن ص�فمی فرماید کھ پرستش خداوند بواسطھ صفاتش عین شرک اس�ت. یعن�ی نس�بت دا(ع) علی -١٧ش�ده ظیم نامی�دهعرحیم و قھار و قادر و خالق و بخشنده و.......... بھ خداوند شرک است. و شرک ھم در قرآن ظلم

است کھ مورد عذاب و ابطال می باشد و مشرکان نجس نامیده شده اند.

و ی برت�ر از تص�ور و ادراکس ھمھ صفات خداوند متعلق بھ انسان است و خداوند ھمواره هللا اکب�ر اس�ت یعن�پ -١٨ی مح�ض توصیف بشر است زیرا خدائیت خود را بھ انسان بخشیده است و خودش ھوی مطلق است یعن�ی قلم�رو فن�از خ�دا ب�ھ ااست و لذا انسان ع�ارف در جس�تجوی او بای�د س�الک وادی فن�ا ش�ودو فن�ا پرس�ت گ�ردد. آی�ا چن�ین عش�قی

د. و عاشق نش�واو را بشناسد در وادی خود شناسی نمی تواند بر ا انسان مستلزم عشق انسان بھ او نیست. کسی کھائیت خ�ود و فقط عشق است ک�ھ عش�ق پدی�د م�ی آورد. و عش�ق خ�دا کمت�ر از ای�ن نم�ی توان�د باش�د ک�ھ از تمامی�ت خ�د

بگذرد و انسان را بر جای خود قرار دھد.

، کام�ل و کم�ال نعم�ت و محب�ت خ�دا ب�ھ انس�انال بھتر درک می کنیم کھ چ�را در اس�الم دی�ن آخرالزم�ان و دی�ن ح -١٩رس�تد خ�ود را بپ نبوت ختم شده و امامت آمده است و انسان بی امام کافر خوانده می شود. و انس�انی ک�ھ خ�دای خی�ال

خداون�د ومشرک است و خود پرست. یعنی دین آخرالزمان عرصھ سجده بر خلیفھ خداس�ت ک�ھ ام�ام نامی�ده م�ی ش�ود معبود ال محبوب وو بخشیده است. زیرا امام، محبوب و معشوق خداوند است و خداوند ھم متقابکل اراده خود را بھ ا

امام است و فقط امام است کھ خدا را می شناسد و می پرستد و الغیر.

ات ل است کھ دعای مردمان جھان بدرگاه خدای خیالی ھرگز اجابت نمی شود زیرا خداوند ھم�ھ ص�فبھ ھمین دلی -٢٠ ود.شاجابت می امامش محول نموده است. یعنی ھر دعائی بھ درگاه خداوند فقط از وجود امامان است کھ خود را بھ

داوند ھمان وجود انسان کامل است ھمانطور کھ علی بوضوح سینھ اش را عرش و ب�دنش را خعرش و کرسی -٢١

ج�ود امام�انو. یعن�ی خ�دا فق�ط در کرسی خداوند خوانده است و فرموده کھ: خدا جز در وج�ود م�ا پرس�تیده نم�ی ش�ود است.

ص�فات یز مطلق و کامل است. او صفاتش را در کل کالبد بشری نھاده . کائنات را ابزار فعلی ایننعشق خداوند -٢٢

ا ب�ر ز وج�ود آنھ�نموده ولی ذات وحدانی خود را بھ امامان و خلفایی داده است و در وجودشان خان�ھ گزی�ده اس�ت و ا است. جھان ھستی شاھد

س�ت. اعلی و امام صادق آمده کھ کسی کھ مقام بداء و بدعت خداوند را درک و تصدیق نکن�د ک�افر در حدیثی از -٢٣

ر ب�ی س�ابقھو اما بدعت خداوند چیست؟ چیزی جز انسان نیست. بدعت یعنی امری ک�ھ س�ابقھ نداش�تھ اس�ت. و آن ام�ر ن�زد دار الھ�ی دخودش قرار داده است و گرنھ صفات و اقت� در نزد خداوند ھمان وجود انسان است کھ او را برتر از

م ه ھم�ین مق�اخدا ک�ھ بیس�ابقھ نب�وده اس�ت ک�ھ بخواھ�د در موج�ودی متجل�ی کن�د. آنچ�ھ ک�ھ ھرگ�ز در ن�زد خداون�د نب�ود ح�اظ معن�ا ولخالفت و برتری انسان است. انسان ھمان بدعت خداوند است نھ فقط بھ لحاظ خلقت و صورت بلک�ھ ب�ھ

نچ�ھ آنسان دھ�د. و مقام و عظمت. زیرا صورت و روح و علم خداوند کھ برای خداوند تازه گی نداشتھ کھ بھ ا ماھیتت ک�ل ون�د از خلق�کھ تازه گی داشتھ اینست کھ موجودی را بیافریند کھ برتر از خودش باشد. و این ھمان مقص�ود خدا

لخالقین!کائنات می باشد کھ بخودش تبریک می گوید: فتبارک هللا احسن ا

ت! لغوی "فتبارک هللا احسن الخالقین" چیست؟ یعنی پس برت�ر آم�د خداون�د بواس�طھ برت�رین خلق� ومعنای دقیق -٢٤ور آغای�ت حی�رت بیعنی مقام هللا اکبر از بابت خلقت انسان اس�ت ک�ھ خ�ود خداون�د ھ�م برت�ر ش�ده اس�ت. و ای�ن معن�ائی

ام ب�ر اس�ت. ام�اکب�ر اس�ت یعن�ی هللا در وج�ود انس�ان اس�ت ک�ھ اک است. یعنی انسان ھم�ان خ�دای برت�ر اس�ت ھم�ان هللا مظھر تحقق هللا اکبر است.

Page 80: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٠

ھرگز ھ�یچ انسان کامل) -توان فھمید معنای این آیھ را کھ: اگر نمی خواستم تو را بیافرینم (محمد حال بھتر می -٢٥

چیزی خلق نمی کردم.

ش��د و س��پس از عش��قش آدم را آفری��د. آدم مخل��وق عش��ق خداس��ت. ھم��انطور ک��ھ انس��ان ھ��م اول خداون��د عاش��ق -٢٦ عاشق می شود و سپس معشوق پیدا می شود و در واقع معشوق، مخلوق عشق عاشق است.

نمای�د. واست کھ معنای خلقت انسان را مفھوم می س�ازد و مق�ام خلیف�ھ گ�ری او را معل�وم م�ی درک ذات عشق -٢٧

ش�وق واق�ع آن اینکھ عشق بی نیاز است از معشوق. بلکھ ھمھ محتاج عشق ھستند و ھر کھ نی�ازش بیش�تر باش�د مع می شود پس معشوق بسیار است. این عاشق است کھ کیمیاست.

ات عشق خود عاشق است و عشق، عاشق بر خویش است. بھ زبانی عشق یعنی عشق عاشق بھ خودش. ذ -٢٨

ز . و عشق ب�ھ خ�ود بمعن�ای برت�ر ااگر عاشق بر خود نباشد عاشق نیست یا فاسق است و یا مالیخولیائیعاشق -٢٩عرف�ی مخود شدن است و این برت�ری را عی�ان و آش�کار س�اختن. و در ح�دیث قدس�ی آم�ده ک�ھ: چ�ون عاش�ق ش�دم ب�ر

خویش دست بکار خلق جھان شدم و انسان را بھ این امر گماشتم.

ی�ھ آه است: فتبارک هللا احسن الخالقین! ای�ن از خویش بوضوح در این آیھ آمد نبمعنای برتر آمدعشق بخویش -٣٠. ای�ن آی�ھ ب�ر رخ نم�ودبالفاصلھ بھمراه خلقت آدم آمده است. یعنی خداوند با خلقت انسان از خودش برتر آم�د و هللا اک

مذکور کل تاویل و تعین و تفسیر عشق است.

عرفان بمعنای عشق ب�ھ ش�ناخت و معرف�ی خ�ود و برت�ر آم�دن د کھ عشق ذاتا عرفانی استپس باز ھم معلوم ش -٣١ از خود. و این گوھره خلقت و خالفت است.

ب�ا اخ�الق توان این کالم قدسی را ھم درک کرد کھ: و تخلقوا با خالق هللا! یعنی خل�ق کنی�د خ�ود را حال بھتر می -٣٢

ست. ق بخود و عشق بھ برتر آمدن از خود و عشق بھ ظھور خود اخدا. و اخالق خدا ھم در خلقت ھمان عش

رت�ری بھتر می توان معضلھ ظھور امام را ھم درک کرد. امام عرصھ برتر آمدن خدا و ظھور این ب از این منظر -٣٣انبی�اء و است. و ھر امامی در ھر عصری باز بھ نوبھ خویش خدائی برت�ر اس�ت و برت�رین خداس�ت و اینس�ت ک�ھ ک�ل

ک�ھ نم�وده ان�د اولیاء و امامان سابق عاشق بھ ظھور امام آخرین ھستند و ب�ر ای�ن امام�ت آخ�رین عھ�د ک�رده و بیع�تام ینس�ت ک�ھ ام�تصدیقش کنند و اصال کل کائنات بر این عھد و بیع�ت و س�جود خل�ق ش�ده و امک�ان وج�ود یافت�ھ ان�د. ا

ق کفر و نفا ت باشد کھ بی او ھر چھ باشد شرک وھمواره باید امام حی و حاضر در ھر عصری باشد کھ موجب ھدای است.

خویشتن در برتر آمدن از خویشتن بود کھ موجب خلقت آدم و عالم شد. پس این عش�ق اس�ت ک�ھ بعشق خداوند -٣٤

ز خل�ق ک�ردناخالق و خالق است. و آن اخالق هللا ھمان عشق عرفانی است. و عجبا کھ "اخالق" ھ�م ب�ھ لح�اظ لغ�ت ه اخالق ھمال اخالقی جز اخالق خلق کردن نیست و انسان غیر خالق انسان بی اخالق است. پس گوھراست. پس اص

تکام�ل و عشق عرفانی است یعنی عشق بھ برتر آمدن و ظھور و معرف�ی ای�ن برت�ری. و ای�ن ھم�ان گ�وھره و اخ�الق .تعالی و ظھور و وجود یافتن است. پس گوھره وجود و موجودیت ھم عشق عرفانی است

Page 81: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨١

و واھد برتر از خود باشد اص�ال م�ی توان�د ک�ھ باش�د آنک�ھ ای�ن عش�ق را ن�دارد اص�ال وج�ود ن�داردکسی کھ می خ -٣٥ زنده نیست بھ عشق. اگر خداوند عاشق نشده بود چیزی خلق نشده بود.

اینس�ت ک�ھعالی این نیست کھ انسان بخواھ�د مث�ل دیگ�ری و ی�ا حت�ی برت�ر از دیگ�ران باش�د بلک�ھ تپس تکامل و -٣٦

بخواھد برتر از خودش باشد این گوھره خلقت و اخالق و دین است.

رت��ر از خ��ود آم��دن" ب��ر اس��اس نف��ی کام��ل خ��ود ممک��ن م��ی آی��د یعن��ی ال ال��ھ: نیس��ت ھ��یچ چی��ز قاب��ل ب" اراده ب��ھ -٣٧ ان عش�ق ب�ھم�ھپرستش! اال هللا! و هللا ھ�م از ای�ن منظ�ر ھم�ان "ال ال" اس�ت یعن�ی جم�ال نف�ی مطل�ق خ�ویش! و ای�ن

فناست کھ کارگاه خلقت وبقاست.

ک�ھ ید و اخالص و الغیر. و اینست کھ علی می فرماید کھ ھیچ نظامی بھ کف�ر مفھ�وم نم�ی ش�ود بلو اینست توح -٣٨ گت�ر از ش�رکبھ ظلم مفھوم می شود. و می دانیم کھ طبق کالم قرآن شرک ھمان "ظلم عظیم" است. یعنی ظلم�ی بزر

لیف�ھ ا بعن�وان خرھر ظلمی است. بھ ھمین دلیل خداوند ابلیس را کھ بکلی کافر شد یعنی آدم نیست و بلکھ شرک مھدام�ر ل�یس ھ�م تح�تسجده نکرد، رسول اعظم خود قرار داد تا مشرکان و منافقان را رسوا کند و بھ عذاب افکن�د. و اب

خدا عمل میکند زیرا در کفرش صادق است.

وتی ملک و مخلوق خدا و ھمنشین و مصاحب خدا بود و عزی�ز دردان�ھ مق�ام ال ھ�بترین و اما چرا ابلیس کھ مقر -٣٩ه ش�د ک�ھ ز خ�دا ران�دبودبا انکار مقام خالفت الھی آدم بناگاه ساقط ش�د و لع�ین و رج�یم گردی�د یعن�ی ب�ھ دورت�رین ح�د اا ب�ھ رائیت خود و خد ھمان دوزخ است. زیرا دیگر خدائی نبود کھ او بخواھد پیک مقربش باشد. خداوند مقام خود رازی�ده ب�ود و گآدم خان�ھ آدم داده بود و خود بھ عرش فنا رفتھ بود. و در واقع ابلیس بناگاه خدا را نیاف�ت زی�را خ�دا در

ابل�یس ذھن�ی ب�رای ابلیس ھم آدم را انکار و طرد و لعن کرده بود و لذا بی خدا شد. و از خدا فقط ی�ک ای�ده و تص�ور وودش گذش�تھ ن است کھ این خدا پرستی عین خود پرستی است. در حالیکھ خ�ود خ�دا از خ�باقی ماند کھ خدای کافرا

ده است.خود را فدای عشق کرده است و اینگونھ است کھ اکبر آمده است و ابلیس با خود پرستی اش اسفل آم

ھ�ر ذات و ص�فاتس کفری نیست اال انکار مقام خالفت الھی انسان بمعنای اینکھ مراد خداس�ت و محب�وب ومظپ -٤٠ و اراده خداست و محبت و اطاعت ازاو شرط عبودیت خداست زیرا خدا عاشق اوست و مرید اوست.

نس�ت اال در معنای "انسان خدایگونھ" و یا انسان خوب و مھربانی کھ اندکی شبیھ خداس�ت. و ای و شرکی نیست -٤١

ف�ت ان مق�ام خالآی�ا ظلم�ی برت�ر از اینس�ت ک�ھ انس� ظلم عظیم. زیرا طبق تعریف قرآن ظلم ھمانا ظلم بخویشتن اس�ت ونم و از ت�رس جھ� الھی خود را انکار کند و از مقام محبوب خدا در حد گدای خدا و رشوه دھنده ب�ھ خ�دا س�قوط کن�د و

حرص بھشت، برایش چاپلوسی کند و بھ او حق حساب و حق سکوت بدھد!

و ی مثل اوست. بلکھ برتر از اوست و "تب�ارک هللا" اس�تنسان نھ مساوی و شبیھ و بگونھ خداست و نھ اندکا -٤٢رحمن س�م هللا ال�مظھر هللا اکبر است در نزدش. اینس�ت توحی�د و اینس�ت مق�ام ارح�م ال�راحمین او و تاوی�ل و تص�دیق ب

الرحیم.

م�ال و اما معنای این برتری چیس�ت و از کجاس�ت؟ تص�ور کنی�د ک�ھ ک�ودک خردس�ال ش�ما بناگ�اه دارای نب�وغ و ک -٤٣روحانی و حکمت و عرفان و رسالت الھی شود در حالیک�ھ ھن�وز نم�ی توان�د ب�ھ تنھ�ائی ب�ر دو پاھ�ای خ�ود بایس�تد و مستقال غذا بخورد و نیازھای غریزی اش را ب�ر آورده س�ازد ول�ی بای�د در قب�ال آن فض�ایل مس�ئول و پاس�خگو باش�د.

کوچ�ک و س�طحی از احس�اس خ�دا ب�ھ بش�ر اس�ت. ی�ک شما چھ احساسی در قبال او خواھید داش�ت؟ ای�ن مث�ال بس�یار

Page 82: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٢

میمون وحشی و رنجوری کھ حامل روح خدائی شده و دارای امانت آسمانی است و ھم�ھ مالئ�ک نظ�ر ب�ھ او دارن�د و باید خداوند را از خود راضی کند.

ان لترین جان�داردمیزاد نیازمند ترین و رنجورترین و عاجزترین و بھ لح�اظ ھ�وش غری�زی ھ�م ک�اھلترین و ج�اھآ -٤٤

م ھ�ال کائن�ات است. ولی این مریض ترین حیوانات بایستی بھ خداوند پاسخگو باشد و ھمچون خ�دا عم�ل کن�د و در قب� مسئول باشد. زیرا حامل روح و اراده و علم خداست.

ساس این ع�زت و برت�ری انس�ان در ن�زد خ�دا ھمان�ا کم�ال عش�ق و رحم�ت اوس�ت و ن�ھ پاس�خگوئی ھر چند کھ ا -٤٥

انسان.

ا خلوق گناھکار خداست و تنھا کافر روی زمین است. ولی خداوند طب�ق ق�ولش ھرگ�ز گن�اه ک�ردن رمانسان تنھا -٤٦آور س�ت ک�ھ ع�ذاببرای انسان گناه نمی دان�د و ع�ذابش نم�ی کن�د بلک�ھ توب�ھ نک�ردن از گن�اه بع�د از آگ�اھی ب�ر گن�اه ا

ی توبھ آنھا را ب اندیشھ ھای او ھم معصیت است و خداوند اکثر است. ھر چند کھ عمده اعمال آدمی گناه است و اکثر ھم می بخشد اال کبیره ھای گناه را آنھم بعد از علم بر گناه بودن این اعمال.

معنای "معصیت بر خ�دا" اندیش�یده ای�د؟ مگ�ر ن�ھ اینس�ت ک�ھ انس�ان حام�ل روح خداس�ت. پ�س ھم�ھ آیا ھرگز بھ -٤٧

اب و ب��ر روح او وارد م��ی ش��ود زی��را انس��ان بواس��طھ روح اس��ت ک��ھ رن��ج و ع��ذ ع��ذابھا و رنجھ��ا و ام��راض بش��ریات اس�ت و استرس را درک و دریافت می کند نھ بواسطھ بدن خ�ود. درس�ت ب�ھ ھم�ین دلی�ل انس�ان رنج�ورترین حیوان�. رن�ج اس�ت بلکھ تنھا حیوان بیمار جھان است چون روح دارد. پس این خود خداست کھ در وجود بشر تحت فش�ار و

ظل�م بھ�ر و این معصیت بر خداست بواسطھ گناھانی کھ می کنیم. پس معصیت بر خدا ع�ین ظل�م ب�ر خویش�تن اس�ت و نیست؟ کسی ھم معصیتی بر خداست زیرا خدا در ھمھ انسانھا حضور دارد. آیا این کمال عشق خدا بھ انسان

انس�ان ب�ھ مق�ام خ�ودش، حض�ور یافت�ھ و ین خداست کھ در انسان برای رش�د و تع�الی انس�ان و ب�رای رس�انیدنا -٤٨

ن ش�د. آی�ا ای�رنج می کشد. این ھمان مصداق "عذاب هللا" در قرآن است. این خداست کھ از دست انسان ع�ذاب م�ی ک عشق نیست؟

ق�ط ب�دبختی ھ�ا و رنجھ�ایش را از خ�دا م�ی دان�د و ن�ھ خوش�ی ھ�ا و ع�زت و پیروزیھ�ایش را. ول�ی بشر عموما ف -٤٩

و ا. ای�ن "از ید کھ: نیک و بد ھمھ از خداس�ت. و ای�ن ج�ز معن�ای م�ذکور ھ�یچ معن�ای دیگ�ر ن�داردخداوند خود می گو مان خداست.ھبودن" از درون و جان و دل و روح ماست و نھ از آسمان. اینست کھ علی می گوید: خود خود انسان

خود انسان ھمان روح اوست کھ روح خداست.

ھ�ا و ست. و لذا ھر چھ می کند با خدا و بر خدا می کن�د و خداون�د اکث�ر خطاتیار ھم ھانسان در ضمن صاحب اخ -٥٠اس�ت و از ج�ان مگناھان و ناپاکیھای ما را عفو می کند و فقط آنجا کھ بواسطھ اعمالی امکان ع�روج و خ�روج روح ا

ذاب ع�گ�ردیم. پ�س نعذاب می شویم تا دست از این کار بداریم و خود را ساقط نسازیم و دوباره بھ حیوانیت خود باز ن توح خدا در خدا ھم بخاطر خود ماست ھر چند کھ این عذاب ھم بر خود روح اوست در ما. و ما فقط شاھد عذاب ر

خود ھستیم. و خجالت ھم نمی کشیم.

ی معصیتی کھ بر خدا در خود می کنیم خجالت بکش�یم بخش�وده م�ی ش�ویم ول�ی بس�یاری از ماھ�ا حت� اگر از بابت -٥١ی مان�د. م�نمی کش�یم و بج�ای فح�ش دادن ب�ھ خ�ود ب�ھ خ�دا کف�ر م�ی گ�وئیم. و او ھن�وز ھ�م در م�ا ھس�ت و خجالت ھم

اینست عشق!

Page 83: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٣

دت م�ن ی می خوانیم کھ خداوند از پیامبر گلھ می کند ک�ھ: ای پی�امبر روزی بیم�ار ب�ودم و ب�ھ عی�ادر حدیث قدس -٥٢ر و اثر ث و صدھا خبپیامبر مجال عیادت نیافتھ بود. این حدینیامدی؟! و منظور ھمسایھ ای بود کھ بیمار شده بود و

دیگر دال بر صدق ادعای ماست.

ی م�ضور خدا در انسان ھم جبری نیست. بلکھ ھدیھ ای است ک�ھ اگ�ر ب�االخره انس�ان آن�را نخواھ�د ھر چند کھ ح -٥٣ان ی�ا دلھایش� وی ک�ھ دل ندارن�د رود و اینجاست سخن از مردم�انی ک�ھ حی�وان ھس�تند و بلک�ھ ب�دتر از حیوان�ات. کس�ان

داش�تھ نی با آنھ�ا سنگ و بدتر از سنگ شده است. اینان کسانی ھستند کھ در واقع از خدا خواستھ اند کھ برود و کاریاطین م�ی شنھ اجنھ و باشد تا بھ زندگی جانوری خود باز گردند. و خدا ھم آنھا را بحال خود گذاشتھ است. و اینان ال

س�ت ک�ھ ان بوی خ�دا م�ی دھ�د و رن�گ خ�دا دارد و افس�ون کنن�ده اس�ت و این�ک ب�ی ص�احب مان�ده شوند زیرا وجودشا تسخیر می شود. این آدمھا خلیفھ شیطان و دیو و دد می شوند.

ود از نھائی زیاد داشتھ اند خدا را خوب می شناس�ند. آدم�ی در ازدح�ام و غوغاس�ت ک�ھ خ�دا را در خ�آنھائی کھ ت -٥٤

د خ�ودش بب�رد از ی�ا کھ در قرآن آمده کھ یاد خدا ھمان یاد خویشتن است و ھر کھ خ�دا را از ی�ادیاد می برد و اینست می رود. این مقام خالفت است.

ا رو انسان است. و لذا چنین کسانی ھمھ مردم را ھ�م دوس�ت دارن�د زی�را خداون�د عشق بین خدا عشق عرفانی، -٥٥

ا مردم است." در مردم می بینند و با مردم، کھ: " خداوند ب

ک و خالفت الھی انسان و مبارک بودن انسان در نزد خ�دا و رجح�ان ای�ن مخل�وق را ب�رای خ�الق در آنھائی مقام -٥٦ا درک نم�ی رتصدیق نمی کنند کھ رحمت مطلقھ خدا و مقام ارح�م ال�رحمین او را درک نم�ی کنن�د و در حقیق�ت عش�ق

آنھاست. رستی ریائیرا کھ در ذھن خودشان خدا نامیده و غایت خود پ کنند و خدا را نمی شناسند اال آن ایده ابلیسی

ر دقام را درک و تصدیق نم�ی کن�د در واق�ع امام�ت را و خ�تم نب�وت و کم�ال نعم�ت خ�دا ب�ر بش�ر را مو آنکھ این -٥٧د. م�ی گ�ردکار آخرالزمان درک و تصدیق نمی کند و لذا خواه نا خ�واه باطن�ا ک�افر م�ی ش�ود و کف�رش ھ�م ب�االخره آش�

وار م�ی کن�د کسی کھ این مقام را درک نکند راز خلقت را درک نکرده و ح�ق حی�ات و ب�ودن انس�ان در جھ�ان را انک� دیوانھ می شود و بخدمت ابلیس در می آید و یک تکنولوژیست می شود یعنی دوزخ پرست!

ذیرا میھم�انی و امان�ت جھ�انی را پ� نسان بمیزانی کھ خداوند را در خود درک و تصدیق می کند و مسئولیت اینا -٥٨

خ�ود ولیت اعمالمی شود و از امر روح کھ ھمان احکام دین خدا از زبان انبیاء است صادقانھ اطاعت می کند و مسئ و نتایج آنرا تماما می پذیرد در حقیقت تمام خالفت الھی خود را پذیرفتھ و انسان است.

الف�ت خشت خود می داند و می پذیرد و فرافکنی بھ غیر نمی کند، مقام زانی کھ خود را علت کل سرنوانسان بمی -٥٩

وا را مقص�ر الھی خود را پذیرفتھ است. و بمیزانی کھ سرنوشت خود را محول ب�ھ غی�ر خ�ود م�ی کن�د و ان�واع جبرھ�ی�ن ھ ای نھ�د ک�مسبب می نامد از انسانیت و پذیرش این مقام سر ب�از زده اس�ت حت�ی اگ�ر آن�را ب�ھ گ�ردن خ�دای آس�مان

ھمان نفاق و غایت معصیت بر خداست.

دای توحید است و خدای آسمانی خدای شرک اس�ت یعن�ی غی�ر خداس�ت و بزرگت�رین معص�یت ھ�م خدای خودی خ -٦٠ن نک�ار خویش�تخداوند را در غیر خود و در آسمانھا خواندن است زیرا عین انک�ار خ�دا در خ�ویش اس�ت و ل�ذا ع�ین ا

ظ�یم بق�ول انکار مقام خالفت الھی خویش کفران در حق خویش است و اینس�ت ظل�م ع است و کفری جز این نیست کھ قرآن.

Page 84: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٤

ب�ھ ر آسمان خواندن مذھب امامیھ نیست. کس�ی ک�ھ خ�دا را در خویش�تن م�ی خوان�د ی�ا م�ی یاب�د و ی�اخداوند را د -٦١ل�ی ام�ام ی دھ�د. اوھ تو نشان مامامی حی در بیرون از خود میرسد کھ آئینھ تمام نمای ذات است و خداوند را در تو ب

من)ؤاست و دومی ھم ماموم.(م

ا او ب�ر جای خدا نشستھ است و ل�ذا ھم�واره ب�ا خ�دای بیگان�ھ آس�مانی مس�ئلھ دار اس�ت و نم�ی توان�د آدمی ذاتا ب -٦٢رین ھ س�ر س�خت ت�ک�رابطھ برقرار کند و این ھمان خالء بین انسان و خداست کھ دالالن دین را بھ میدان آورده اس�ت

ان ارن�د: مالی�ددشمنان خدای خودی انسان ھستند و منکر مقام خالفت الھی انسان و در صف مقدم سپاه ابل�یس ق�رار مذاھب شرک و غیر امامیھ.

من دین نفاق است و نفاق ھم چیزی جز فاصلھ انسان و خ�دا نیس�ت یعن�ی انک�ار خ�دای خ�ودی. ب�ھبزرگترین دش -٦٣

ت ک�ھ ترن�د. اینس�ای آس�مانی را منکرن�د و اص�ال خ�دا را منکرن�د ب�ھ خ�دا بس�یار نزدیکھمین دلیل کافران آشکار کھ خدام�ان ھ�م ق�اتالن ام مخلص ترین مومنان بھ انبیاء و اولیاء و امامان ھمواره کافران آش�کار و منک�ر خ�دا ب�وده ان�د. و

خداپرستان آسمانی ھستند یعنی خداپرستی ابلیسی!

ک�ر کھ طبق توصیف قرآن، ابلیس منکر خدا نیست بلکھ منکر مق�ام خالف�ت الھ�ی آدم اس�ت یعن�ی من یادمان باشد -٦٤انی مین�ی و انس�عشق خدا بھ انسان است. خدای آسمانی خدای ماقبل از خلقت آدم است. خدای بع�د از خلق�ت، تمام�ا ز

سخن می گوید. است بھ ھمین دلیل با انسان و بھ زبان و منطق و احساس انسان

ھمواره خدای تاریخی و مرده است نھ خدای حی و حاضر و فاعل. ب�ھ ھم�ین دلی�ل خ�دای آس�مانی خدای آسمانی -٦٥یم��ی ب��رای ھم��واره در معاب��د ت��اریخی پرس��تیده م��ی ش��ود. اگ��ر دق��ت کنی��د حت��ی در جھ��ان اس��الم ھ��م مراس��م ح��ج ابراھ

س�ت دن�ابوده و مچون قبر پرستیده می شود. ای�ن خ�دای م�رده ومسلمانان بھ مثابھ زیارت قبر خداست و خانھ کعبھ ھی تر احس�اس م�نیافتنی است کھ مھد پیدایش خرافھ و جنون در مذاھب است. بھ ھم�ین دلی�ل خداون�د در قبرس�تان بیش�

شود تا در میان مردم زنده.

ان ف�ات ب�ھ آس�انی س�خن در می�این عجب است کھ از مقام خالفت الھی انسان در قلمرو ھنر و تشریفات و تعار و -٦٦ وی�ت و ج�دیت است بی ھیچ عیب و اتھامی و بلکھ تشویق می شود. و اما و ھزار ام�ا در قلم�رو دی�ن و عم�ل و واقع

نف�اقی معرفت عم�ل و سرنوش�ت ف�ردی و جمع�ی ای�ن ن�وع س�خنان تمام�ا کف�ر و الح�اد و ارت�داد محس�وب م�ی ش�ود. وگ��ی ع ممک��ن نیس��ت ک��ھ در اوج فض��احت ب��ھ رس��وائی و خ��ود مس��خرهبزرگت��ر از ای��ن خاص��ھ در جھ��ان اس��الم و تش��ی

ر ب�بلیس�ی اس�ت انجامیده و تبدیل بھ یک ھویت شده است: ھوی�ت منافقان�ھ و مفتخران�ھ و مفتض�حانھ! ای�ن ی�ک ت�اتر اش��ق اس��اس اینھم��ھ حج��ت ھ��ای الھ��ی در جھ��ت مس��خره ک��ردن مق��ام خالف��ت الھ��ی انس��ان و در واق��ع مس��خره ک��ردن ع

عرفانی.

در ی ملح�دین ھس�تند ول�یدر متون دینی و قلم�رو حکمران� هفی المثل نگاه کنید کھ مولوی و حالج و عین القضا -٦٧می کسانی عمل صفحھ تاتر و تبلیغات اولیای الھی محسوب می شوند. و جالب اینکھ مجریان این نوع تاتر تحت نظر

ی باشد.طھار نیز منفاق ما در قبال امامت ائمھ ا کنند کھ این بزرگان را ملحد و زندیق می دانند. این نمایشی از

زرگداش�ت جیب نیست کھ ما امروز بھ تقلید از آمریکائیان و اروپائی�ان و کف�ار مجب�ور ب�ھ برگ�زاری بو آیا این ع -٦٨ ت.موالنا و حافظ می شویم؟ این بدان معناست کھ کفر بھ توحید و ایمان نزدیکتر از شرک و نفاق اس

احس��اس میکن��د و م��ی دان��د ک��ھ خ��ودش نیس��ت ول��ی نم��ی دان��د ک��ھ کیس��ت. و تم��ام عم��رش در ای��ن ھ��ر انس��انی -٦٩

فراموشی م�ی کش�اند و -سرگردانی و بی ھویتی بھدر میرود و این وضع طبعا او را بھ سمت گریز از خویشتن و خود

Page 85: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٥

در درون زندگی م�ی کن�د این ھمان وادی جنون و بازیچگی و اسارت در غیر است. انسان اگر بداند کھ این کیست کھ آنگاه ھویت و سرنوشت دیگری خواھد داشت ھویتی عارفانھ و قدسی.

ندارن�د و م کھ شبانھ روز الفاظ و مفاھیم و شعارھای عارفانھ بر زبان میرانند مطلقا بھ آن باوریھحتی آنھائی -٧٠

البت�ھ خطرن�اکترین بازیھاس�ت و اوری: عرف�ان ب�ازی! ک�ھب�-در حد نمایش و ت�اتر ھن�ری و ب�ازیگری اس�ت و ن�ھ خ�ودوس��ت بکل��ی اام�روزه تب��دیل ب��ھ ی��ک ب��ازی مالیخولی��ائی و جھ��انی ش��ده اس��ت. انس�ان اگ��ر ب��اور کن��د ک��ھ خ��دا در وج��ود

موجود دگری می شود.

س�ت: و و کل زندگی بنده در خدمت تعل�یم و تعمی�ق و تبی�ین و ت�دوین و ایم�ان ب�ھ ای�ن ب�اور ب�وده ا مجموعھ آثار -٧١د و ک�ل زیس�تھ باش� ی را ندیده و نشنیده ام کھ ھمچون بنده بھ این باور ایمان و یقین داشتھ و ب�ر اس�اس آنھنوز کس

ان ھ ھم�ھ بزرگ�ک�حیاتش را وقف این باور نموده باشد. این اصل ذاتی انسانیت و توحید و معنویت بشر اس�ت و آنچ�ھ انی د. عشقی جھ�ز این نیست. ایمانی کھ عشق باشدین و معرفت در جھت آن جھاد کرده اند. ایمان توحید و عرفان ج

ت ن باوری اسو فوق جھانی. عشقی در جان و دل و تن آدمی. نھ عشقی ماورای طبیعی و تخیلی و آسمانی. فقط چنی ر دادن!کھ انسان را بر جای خودش می نشاند و این اساس عدالت جھانی است: ھر چیزی را بر جای خودش قرا

دت وج�ود، ذات�ی ھم�ھ انسانھاس�ت ک�ھ بواس�طھ معرف�ت ھ مقام عصمت و طھارت و الوھیت و وحاعالن میدارم ک -٧٢

قی دارد و م�ابنفس و تربیت عرفانی حاصل می آید و نقد م�ی ش�ود. امام�ت بعن�وان دی�ن آخرالزم�ان ج�ز ای�ن معن�ائی ن� خرافھ ونفاق است.

وھره ص�مدیت ذات انس�ان اس�ت. ج�ز چن�ین یمان بھ این حقیقت ھمان کیمیای س�عادت و اس�م اعظ�م حکم�ت و گ�ا -٧٣

نج�اتی م�ی یاب�د و ایمانی قادر بھ حل مسائل انسان مدرن نیست. اگر انسان بھ یقین بداند ک�ھ خداون�د در اوس�ت نج�اتا ب�ادتمندان�ھ جز این نیست. چنین ایمانی یا بواس�طھ عم�ری س�یر و س�لوک روح�انی حاص�ل م�ی آی�د و ی�ا در ارتب�اط ار

ر عن�ی عل�ی وار این حق است: امام! و ام�ام یعن�ی الگ�وی انس�ان ب�ودن و ن�ھ ب�ت ب�ودن. ش�یعھ یچنین انسانی کھ مظھ بودن!

جود انس�ان نشس�تھ و فرم�ان و اختی�ار ای�ن حض�ور و وج�ود را بدس�ت انس�ان داده اس�ت. ای�ن س�ادهخداوند در و -٧٤

ر دی خداون�د دانس�ان و معن�ای مری�ترین و واضح ترین بیان از مقام خالفت الھی انسان است و معنای عشق خ�دا ب�ھ انسان. و انسان بودن یعنی مسئولیت خداوند را پذیرفتن، خداوند بعنوان ذات خویشتن!

Page 86: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٦

فصل سوم

فلسفه غریزه جنسی

ی�ن الوه بر اینکھ یک نیاز حیاتی است یک حس و ابزار ادراکی نیز ھس�ت ک�ھ متاس�فانھ ھرگ�ز از اغریزه جنسی ع-١ھان م وجود و ججنبھ مورد نظر نبوده است. یعنی ھمانطور کھ انسان بواسطھ حواس پنجگانھ اش با پنج وجھ از عال

وی�ژه از جنس�ی و عض�و جنس�ی ھ�م ب�ا وج�ھ بس�یارموجودات آشنا می شود و ارتباط برقرار می کند بواس�طھ غری�زه ناس�ی ی�ک عالم وجود یعنی با جان انسانی خود آشنا م�ی ش�ود و ب�دین لح�اظ عض�و و غری�زه جنس�ی از منظ�ر خ�ود ش

ش�تن ح�س و ادراک برت�ر و مخص�وص اس�ت. یعن�ی آدم�ی در پرت�و و تجرب�ھ جنس�یت خ�ود ب�یش از ھ�ر زم�انی ب�ا خویز اری�زه و ح�س ن رویاروئی بغایت افسون کننده و جادوئی می باشد و لذا این غخویش روبرو می شود ھر چند کھ ای

ح�س ھس�ت. وجوه اسرارآمیز و پنھان و راز گون�ھ ای برخ�وردار اس�ت و بن�درت کس�ی را ت�وان نف�وذ در اعم�اق ای�ند و نی�ز اردھمانطور کھ عضو جنسی، پنھان ترین اعضای بشر ھم بشمار میرود و در محور ام�ر حی�ا و حج�اب ق�رار

ش اندیش�یدهاعمل و ارتباط جنسی ھم پنھانترین اعمال بشر اس�ت. و ل�ذا کمت�ر از ھ�ر ح�س و غری�زه و عم�ل درب�اره شده و سخن بمیان آمده است اال در عصر جدید کھ عصر آزادی برون افکنی احساسات و بیان است.

بواسطھ نزدیکی بھ آن، بھشت از دست ھ لحاظی آن شجره ممنوعھ در بھشت ازلی ھمین عضو ممنوعھ است کھ ب-٢

ر ب�ھ رفت و این عضو پنھان گردید. پنھان داشتن عضو جنس�ی ی�ک غری�زه بش�ری اس�ت و گ�وئی خ�ود ای�ن عض�و ام� پنھان شدن می کند.

ر عضو جنسی حساس ترین اعضای ب�دن اس�ت و در اوج حساس�یت المس�ھ ق�رار دارد. ھم�ھ ح�واس بھ لحاظی دیگ-٣

ونش را لم�سحواس المسھ ھستند کھ انسان از طریق آنھا بھ شیوه ھای متفاوت جھ�ان بی�ر پنجگانھ دیگر ھم نوعیم�س لو درک می کند بواسطھ صوت، نور، بو، مزه و پوست. عضو جنسی ھم یک عضو لمس است منتھی این ن�وع م�س و فقط جنس مخالف را مخاطب قرار می دھد. و لذا عضو جنس�ی ب�ھ عن�وان یک�ی از ح�واس مخ�تص آش�نائی و ل

واس ادراک جنس مخالف است. غریزه جنسی ھم محصول لمس انسان دیگ�ری اس�ت ک�ھ البت�ھ در ای�ن لم�س، ھم�ھ ح�ن دیگ�ر م�ی پنجگانھ دیگر ھم در اشد حساسیت خود بکار می آین�د و در خ�دمت لم�س جنس�ی ق�رار م�ی گیرن�د. ب�ھ بی�ا

ی�ن اعمیقت�رین لم�س و ادراک در توان گفت کھ حس جنسی موجب تشدید س�ائر ح�واس م�ی ش�ود و س�ائر ح�واس ب�ھ تجربھ نائل می آیند.

ضو و حس جنسی، لذت بخش ترین اعضاء و حواس بشری ھم محس�وب م�ی ش�ود و حس�ی مس�تی در عین حال ع-٤

زاست و خلسھ آور. ائر حواس بشری ھم موجب پیدایش اراده بھ وصال و مالکیت جھان می شود حس جنس�ی ھ�م پدی�د ھمانطور کھ س-٥

اس تش�کیل ل بھ وصال و مالکیت جنس مخالف می شود. و این اراده در بشر موسوم بھ عشق است کھ اس�آورنده میای م�ادی و ھ�خانواده بعنوان ھستھ مرکزی تمدن و تاریخ بشر اس�ت. یعن�ی ک�ل ت�اریخ تم�دن بش�ری ب�ا ھم�ھ ف�رآورده

ده م�دن بش�ری و ف�رآورمعنوی در یک کلمھ محصول عش�ق جنس�ی و عملک�رد عض�و جنس�ی اس�ت. و ل�ذا ک�ل ت�اریخ تو مالکی�ت ھایش دارایی ذاتی شھوانی ھستند و محصول اراده بشر برای تملک جنس مخالف. و اینست کھ شھوانیت

دو عنصر اصلی تمدن بشر است کھ ھر دو محصول عضو جنسی است.

Page 87: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٧

ر ک�ھ عض�و س باید گفت کھ عضو و حس جنسی خالقترین و قدرتمندترین اعضاء و ح�واس بش�ر اس�ت. ھم�انطوپ -٦جودی�ت ی�ر بن�ای موزجنسی بھ لحاظ موقعیت فیزیکی در پائین ترین حد بدن قرار دارد و پائین تنھ نامیده می شود بھ

ور اس�ت ھم�انط حیاتی و اجتماعی و تاریخی بشر ھم می باشد و از غریزه تغذیھ و شکم بسیار قدرتمن�دتر عم�ل ک�رده ریخی بش�ر راو ماده تاریخ محسوب می شود و لذا ھمھ مع�انی ت�اکھ راز استمرار بقای بشر بر روی زمین ھم ھست

را پدی��د ھ�م تغذی�ھ ک�رده اس�ت و ارزش�ھائی مث�ل عش�ق و نف��رت و وظیف�ھ و وف�ا و حی�ا و عص�مت و خیان�ت و الغی�ره نبی�ای الھ�یآورده است کھ اساسی ترین ارزشھا و معانی محسوب می شوند. ھمانطور کھ کل دین و احک�ام ش�ریعت ا

ز ای�ن نھ�اد قوانین وحقوق جنسی و زناش�وئی و خ�انواده گ�ی بن�ا ش�ده اس�ت و نخس�تین وظ�ایف نی�ز برخاس�تھ اھم بر است. بنابراین عضو و حس جنسی مھد کل مادیت و معنویت بشر در تاریخ و جامعھ و حیات فردی است.

مکات�ب اس�ت و عجب�ا ک�ھ نابراین مکتب اصالت غریزه جنسی و سکس، واقعی ترین و تجربی ترین وعلم�ی ت�رین ب-٧

ا ی اس�ت. و ب�تاکنون چنین مکتب و فلسفھ ای بوجود نیامده است. نظریھ فروید یک نظریھ تک بع�دی و ص�رفا درم�ان این حال فروید نخستین کاشف غریزه جنسی بعنوان اساس ضمیر ناخودآگاه در تاریخ بشر است.

تم�ام و کم�ال درک ش�ده و ب�ھ حس�اب آم�ده و اس�اس قط در شریعت انبیای الھی است کھ اھمیت غریزه جنس�ی ب�ھف-٨

ان�د و س�انھا ب�ودهاخالق و معنویت قرار گرفتھ است. این بدان معناست ک�ھ پی�امبران خ�دا، متفکرت�رین و ع�المترین انی ای�ت مف�اھیمواقع بین ترین فالسفھ و حکیمان محسوب می شوند. زیرا ھمھ ارزشھای اخالقی و دینی ب�ر مبن�ای رع

ط�ھ یش�ھ در رابوفا و حیا و ازدواج و وظیفھ و حقوق اقتصادی در خانواده شکل گرفتھ اند کھ علن�ا ر چون عصمت وب فلس�فی مکت� جنسی دارند. بنابراین بایستی مذاھب الھی را و بخصوص م�ذاھب ابراھیم�ی و دی�ن اس�الم را ب�ھ لح�اظ

ت.ی استوار اسبر رفتار و رابطھ جنساصالت غریزه جنسی نامید یعنی فلسفھ سکسوالیزم! کل دین بر اساس مراقبھ ھم عمال بر مبنای نیاز جنسی بشر عمل می کن�د و ای�ن ام�ر نش�ان م�ی دھ�د ک�ھ ح�ق ش�ھوت جنس�ی جھان بی دینی-٩

. مان می دھدفراتر از کفر و دین قرار دارد و یک حق وجودی و واقعی و ذاتی در بشر است کھ سائر حقوق را سا

وفی اس�ت ک�ھ ب�ھ اھمی�ت ت�اریخی و اجتم�اعی و اقتص�ادی و سیاس�ی انگلس نخستین فیلس در تاریخ اندیشھ مدرن-١٠ . غریزه جنسی در مرد و زن پی برده است و بدین لحاظ بسیار عمیق تر از فروید و مارکس می اندیشد

ن خ�ودشر افسار گسیختھ ترین و قھارترین و خالقترین غرایز است و س�ائر غرای�ز را تح�ت فرم�اغریزه جنسی ب-١١

ه اس�ت. پ�س دارد زیرا راز بقای بشر بر روی زمین است و ب�ھ جب�ران از دس�ت رف�تن ج�اودانگی در بھش�ت پدی�د آم�در مادی�ت و دغریزه جنسی، غریزه جاودانھ گرای وجود است و در انسان قدرت جاودانگی را جستجو می کن�د منتھ�ی

تن بشری و در جنس مخالف خویش.

زه و عملی بھ اندازه عشق جنسی خود نمائی نمی کن�د. عش�ق جنس�ی احساس و غری احساس جاودانگی در ھیچ -١٢وح رج�اودانگی بازتاب مادی، جاودانگی در انسان است منتھی جاودانگی در عالم خاک. و اینست کھ در نقطھ مقاب�ل

قرار می گیرد چرا کھ بھ مافات فقدان جاودانگی روح پدید آمده است.

اکی روح انسان است و یا بازتاب ھبوط روح در خاک است خو غریزه جنسی ھمان تجلی بھ بیان دیگری عشق -١٣ کھ بار دگر میل بھ پرواز دارد.

لذت جنسی، لذتی روحانی است کھ روح بشر را از بدنش بھ فراسو می خوان�د و ع�ین تجرب�ھ پ�رواز روح اس�ت -١٤

در لحظ��اتی کوت��اه. و ل��ذا بع��د از ھ��ر تجرب��ھ جنس��ی کام��ل، احس��اس ھب��وط و س��قوط و ی��اس و افس��رده گ��ی و شکس��ت ر لحظھ ای کھ م�ی خواھ�د ع�الم خ�اک را حاصل می آید. مثل پرنده ای کھ بال می کشد و بھ باال می رود ولی درست د

Page 88: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٨

برای ھمیشھ ترک کند دوباره خود را با بالھائی شکستھ در خاک می یابد. این راز ھمھ سوء تفاھمات و خیانت ھ�ا و بدبختی ھای رابطھ جنسی و زناشوئی است.

وج روح�انی اس�ت. و ھائی و ع�رر -رگازم (لحظھ اوج لذت جنسی و دفع اسپرم) بھ مثابھ روح مستی و از خودا -١٥

ھ رھ�ائی دربھ لحاظی تجربھ لحظھ ای از حیات بھشتی انسان می باشد ولی در دوزخ: تجرب�ھ بھش�ت در دوزخ:تجرب� اسارت!

مثاب�ھ ب�اطن ھمدیگرن�د و در آغ�وش یک�دیگر احس�اس کم�ال و یگ�انگی م�ی کنن�د و ب�رای لحظ�اتی زن و مرد ب�ھ -١٦

گی ب�ت و درمان�دخود میرسند و باز دوباره از خود بیگانھ شده و بھ غراحساس غربت را از دست میدھند و گوئی بھ وھر شماقت زن و در تن مبتال شده و لذا بھ یکدیگر بدبین می شوند و تھمت ھا آغاز می گردد. و این عین جھل و ح

است کھ جوھره کل تمدن بشر می باشد.

دانگی و بھش�ت اس�ت. ول�ی از ھم�ان ش�ب اول رای عشاق، لحظھ وصال و ازدواج ع�ین الح�اق ب�ھ روح و ج�اوب -١٧پای�ان احساس فریب و شکست و خیانت آغاز می شود و ھ�ر ی�ک دیگ�ری را مس�بب م�ی پن�دارد و انتق�ام و جن�گ ب�ی

زناشوئی کھ عین حماقت و جنون است آغاز می گردد.

بلکھ ریان است نمی باشد. ویچ جدال و جنگ و اتھام و انتقامی احمقانھ تر از آنچھ کھ بین زن و شوھر در جھ -١٨ص�لح اساس ھر جنگی ھمین جنگ زناشوئی است. ھمانطور کھ کل تمدن بشری محصول این رابطھ است با جن�گ و

ست. او خیر و شرش. زیرا مدخل ازلی و دائمی ابلیس در نفس بشری ھمین رابطھ زن و مرد و غریزه جنسی

رف اس��ت و زن ھ�م مظ�روف. ب�ھ زب�ان فلس�فھ م�رد ھم��ان ن و م�رد مث�ل ظ�رف و مظ�روف یکدیگرن�د. م�رد ظ�ز -١٩زن ھ�م وجود است و زن ھم ماھیت. مرد تن است و زن روح. مرد بدون زن احساس پوچی و تھ�ی ب�ودن م�ی کن�د و

دو ھ. ولی ای�نبدون مرد احساس بی پناھی و بی خانمانی و ناامنی می کند: مرد مثل خانھ است و زن ھم صاحب خانص��ھ دو در اوج ل��ذت جنس��ی (ارگ��ازم) ب��ھ وص��ال یک��دیگر میرس��ند و یک��ی م��ی ش��وند و م��ابقی عر فق��ط ب��رای لحظ��اتی

داوت و ع�گانگی و غربت و بی پناھی و جدائی و ف�راق اس�ت و ت�الش ب�رای یک�ی ش�دن چ�ون ب�ھ ناک�امی م�ی انجام�د بدبینی آغاز می شود. و این وضعیت اساس تاریخ تمدن بشری بر روی زمین است.

رد ارزش وج��ودی و روح��انی و م��ی زن فق��ط ارزش م��ادی دارد مث��ل ارزش ی��ک خان��ھ. ول��ی زن ب��رای م��رد ب��را -٢٠

ره ب��ا معن��وی دارد. ل��ذا م��رد عاش��ق اس��ت و زن ھ��م محت��اج. زن ھرگ��ز معن��ای عش��ق م��رد را درک نم��ی کن��د و ھم��واد اس�ت: رف م�راحساس او نسبت بخود بیگانھ و بدبین و مشکوک است و لذا ھمواره مترصد اثب�ات ای�ن عش�ق از ط�

اگر راست می گوئی پس مرید من باش! و این کل اساس جنگ زناشوئی است.

در م�ی یاب�د ک�ھ عش�ق م�رد ب�ھ او فق�ط مرب�وط ب�ھ لحظ�ھ ارگ�ازم جنس�ی اس�ت. یعن�ی نی�ازی ص�رفا زن بھ تجرب�ھ -٢١ا یازھ�ای م�رھ�م ن شھوانی است. و لذا زن ھم بھ تجارت می پردازد: تجارت جنسی! من، ت�و را ارض�اء م�ی ک�نم و ت�و

برآورده ساز.

بنابراین آنچھ کھ در مرد شھوت جنسی نامیده می شود اساسی ترین نیاز روحی اوست کھ تا ب�ھ ای�ن ح�د ابت�ذال -٢٢و حقارت کشیده شده است و او را بھر نوع دریوزه گی و برده گی نسبت بھ زن وامی�دارد. از اینجاس�ت ک�ھ ولگ�ردی

ش�ود ت�ا ای�ن نی�از ذات�ی خ�ود را ب�ا کمت�رین ھزین�ھ و حق�ارت و التم�اس ارض�اء نمای�د. و و ھرزه گی مرد ھم آغاز می بدینگونھ جھان رواب�ط جنس�ی زن و م�رد، اس�رار آمیزت�رین و مح�وری ت�رین بخ�ش زن�دگی بش�ر ب�ر روی زم�ین ش�ده

Page 89: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٨٩

رای س�امان است. و بدینگونھ زنا و ولگردی و تن فروش�ی و روس�پی گ�ری ک�ل زم�ین را ف�را گرف�ت و انبی�ای الھ�ی ب� دادن بھ این مسئلھ مبادرت بھ تدوین قوانینی نمودند کھ شریعت نامیده می شود.

این حد محتاج بھ ھمخوابگی با من است و حاضر است کھ ھر ک�اری بکن�د پ�س چ�را وقتی مرد تا زن می گوید: -٢٣

یب م�ن بیع�ی ک�ھ نص�طز ای�ن موقعی�ت باید بھ ارزانی نیازش را بر آورده سازم. من ھم باید نرخ خ�ود را ب�اال بب�رم و اانواده گ�ی خ�شده بھترین استفاده را ببرم. این منطق اساس روسپی گری زن در تاریخ است. و اساس ھمھ مش�کالت

و اساس ھمھ طالق ھا و خیانت ھا و جنون و جنایت ھا.

و یاز جنسی م�رد ب�ھ اوس�تنچھ کھ ناز زن نامیده می شود و اساس ھویت او را تشکیل می دھد تماما معلول نآ -٢٤ن ھایت�ا امک�انلذا ھر چھ ک�ھ ای�ن نی�از ش�وھر ش�دیدتر باش�د ن�از زن ھ�م ش�دیدتر و ن�رخ و من�ت و مطالب�اتش بیش�تر و

روسپی گری او ھم بیشتر می شود. و جنگ زناشوئی ھم آتشین تر می گردد.

را ف�را ھ�م آورد و نی�ز زمین�ھ خ��ود از زن بت�دریج زمین�ھ رواب�ط ن�ا مش�روع م�ردان متاھ�ل و نی�ز چن�د ھمس�رین� -٢٥ مج�نس گرائ�یھفروشی و خیانت و زنا کاری زن را. و این وضع بتدریج در تاریخ باعث انقراض خ�انواده و پی�دایش

و سائر امراض و جنون جنسی می شود.

خ�ود ن تماما معلول شھوت جنسی مرد است. زن بمیزانی کھ تالش در رضایت جنسی م�رد دارد شھوت جنسی ز -٢٦ ل�ی ب�رای زننیز از آن لذت می برد. شھوت جنسی برای مرد یک نی�از اجتن�اب ناپ�ذیر و غی�ر قاب�ل پیش�گیری اس�ت وده ر ق�رار نک�ریک نیاز حسابگرانھ و قابل کنترل می باشد. زن تا زمانیکھ توسط مردی لمس نشده و رواب�ط جنس�ی ب�

ن ب�اکره ب�ھ ای�ن نی�از را بخ�ودی خ�ود داراس�ت. و زاست اصال شھوت و نیاز جنسی را نم�ی شناس�د. در حالیک�ھ م�رد چ�ھ از ھم�انزنی گفتھ می شود کھ ھنوز این حس و نیاز را نم�ی شناس�د. ول�ی م�رد ب�اکره وج�ود ن�دارد و ی�ک پس�ر ب

یس�ت مگ�ر نکودکی دارای شھوت جنسی است و با آلت جنسی خود بازی می کند در حالیکھ دختر بطور طبیع�ی چن�ین س شده باشد. اینکھ توسط پسری لم

شھوت جنسی در مرد بستھ بمیزان احساس غرب�ت و تنھ�ائی و پ�وچی اس�ت. ول�ی ش�ھوت زنان�ھ ومیزان قدرت -٢٧

اساسا یک بازی است و تفریح محسوب می شود.

ب�ھ بل تامل کھ فقط زنی در کنار و خانھ مردی احساس امنیت و آرامش می کند ک�ھ بتوان�د وی راعجب است و قا-٢٨

قی و ش�رع و جنسی ارضاء نماید. و این یک مسئلھ کامال روانی است و ن�ھ حق�وقی. ھ�ر چن�د ک�ھ ب�ھ لح�اظ حق�ولحاظ عرف ھم زنی کھ تمکین جنسی نکند طالقش حتمی می آید.

نسی در مرد دقیقا معلول احساس تنھائی باطنی و جستجو و عطش روح�ی و معن�وی اس�ت. و جشھوت و عشق -٢٩

رت جنس�ی ب�ی، پیامبران را بھ لحاظ ق�درت جنس�ی ب�ھ خ�روس س�فید ش�بیھ ک�رده ک�ھ دارای ق�داینست کھ پیامبر اسالم پایان ھستند.

مسئلھ چند ھمسری برای مرد ھم در حقوق م�ذھبی ام�ری ب�ھ لح�اظ وج�ودی ح�الل و گ�اه واج�ب آم�ده اس�ت زی�را -٣٠

تک�اب ب�ھ زن�ا دارد. ول�ی ب�رای زن زنی کھ تمکین جنسی نکند و یا سرد مزاج باشد مرد دچار قحطی شده و امک�ان اراصال چنین نیست و اگر نتواند با شوھرش رابطھ ای صمیمی پدید آورد و در کنارش احس�اس وج�ود و امنی�ت کن�د ب�ا فرزندش این کمبودش کامال بر طرف می گردد. بھ ھمین دلیل زنانی کھ در رابطھ با شوھر نا موفق ھستند دچار بچ�ھ

Page 90: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٠

فرزندان رنجور تربیت می کنند مخصوصا پس�رانی بغای�ت عق�ب مان�ده بب�ار م�ی آورن�د پرستی جنون آمیز می شوند و زیرا زن یاغی، پسرش را بجای شوھر می گیرد.

ن�از رد بھ زن متقابال زن را ھم بھ لحاظ جنسی تحریک و شھوانی می سازد و لذا اگر زن بواس�طھنیاز جنسی م -٣١

خیان�ت ب�ھ وزن�انگی مب�تال م�ی ش�ود و ی�ا دچ�ار انحراف�ات اخالق�ی شدیدش تمکین نکن�د ی�ا ب�ھ افس�رده گ�ی و ام�راض شوھر می شود.

وئی زان شھوانیت در زن و شوھر ھم�واره متع�ادل اس�ت. آنچ�ھ ک�ھ ایج�اد بیم�اری و اخ�تالل در زناش�بنابراین می -٣٢

می کند اساسا ناز و منت جنسی زن است.

اطن گرا دارای قدرت جنس�ی بس�یار برت�ری نس�بت ب�ھ س�ائر ر خالف تصور عامھ، مردان معنوی و روحانی و بب -٣٣ی ق�درت معن�و مردان ھستند. تعدد زوجات پیامبر اسالم خود دال بر این حقیقت است. ق�درت جنس�ی و ق�درت حی�اتی و

جریان واحد است. البتھ ھرزه گی یک بیماری روانی است و مسئلھ دیگری می باشد.

، خداپرس�تی و زن پرس�تی در نقط�ھ مقاب�ل یکدیگرن�د و اص�وال ب�رای ایم�انن و معرف�تبرای یک م�رد اھ�ل ایم�ا -٣٤ل�ذا زن مرد، دش�منی ش�قی ت�ر از زن نیس�ت. چ�را ک�ھ ایم�ان در جس�تجوی آن ی�ار قدس�ی و روح�انی و ب�اطنی اس�ت و

د و چ�ھ بس�ابعنوان تجسد باطن مرد، ھمان ھووی خدای مرد اس�ت و ل�ذا زن�ان ک�افر م�ردان م�ومن را تحم�ل نم�ی کنن� ی یابد.مبادرت بھ انتقام و دسیسھ و قتل شوھر می نمایند. زیرا زن خدای مرد را بزرگترین ھووی خودش م

ن�ین چھایتا این زن�ان ب�ھ برای مردان کافر،زن ھمان خداست و چون خدا او را می پرستند و مریدی می کنند و ن -٣٥

نایات مردان در تاریخ بوده است.شوھرانی خیانت می کنند. زن پرستی، زمینھ بسیاری از جنون و ج

اھراه ورود ابلیس بھ نفس اوست کل نبرد دینی و معنوی مرد بر مح�ور نب�ردش ب�ر علی�ھ نف�س شزن برای مرد -٣٦ خودش در رابطھ با زن قرار دارد. و ھمھ مردان حق، پیروزمندان میدان این نبرد می باشند.

سی رابطھ ای تنگاتنگ دارند. ھر چھ کھ عشق عرفانی ن�ابتری ردان اھل معرفت، عشق عرفانی و عشق جندر م-٣٧

ه امتح�ان داشتھ باشند در زندگی دنیوی ھم دارای عشق جنسی شدیدتری بھ زنی ھستند. عشق جنسی و مج�ازی ک�ور ...عشق عرفانی است، مثل عشق شیخ صنعان، عشق ابراھیم بھ ھاجر، عشق محمد بھ عایشھ و............

رف بای�د دس�ت و دل از معش�وق زمین�ی منبع تغذیھ مادی عشق عرف�انی اس�ت. ول�ی نھایت�ا ی�ک ع�اعشق جنسی، -٣٨

بشوید تا بھ وصال محبوب عرفانی خود در خود برسد.

ا رای آدم بھ مثاب�ھ ک�ل راز ت�اریخ بش�ر ب�ر روی زم�ین اس�ت. ح�وا تجس�م منی�ت آدم اس�ت. یعن�ی ح�وکل راز حوا ب-٣٩ش�ق م�رد عنی زن جمال کفر مرد است و اینست کھ دش�من ایم�ان اوس�ت. و ل�ذا تجسم عشق آدم بخودش می باشد. یع

ز اش�وید یعن�ی بھ زن ذاتا در تضاد و عداوت عشق مرد بھ خداوند است. و تا مرد دست و دل از معشوق زمین خود ن ود. می ش"خود" و منیت خود پاک نشود روی بھ "او" (ھو) نمی کند. تا دل مرد از زن پاک نشود خانھ خدا ن

ازلی بھ محض اینکھ نس�بت ب�ھ خ�دای خ�ود دچ�ار غفل�ت و نس�یان ش�د و دچ�ار پ�وچی و تنھ�ائی و آدم در بھشت -٤٠

سی م�رد بخود وانھاده گی شد دچار شھوت و عشق جنسی بھ حوا شد و این ھمان شجره ممنوعھ بود. پس عشق جن تماما برخاستھ از غفلت و نسیان و کفر مرد نسبت بھ خداوند است.

Page 91: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩١

ارای دو شریان کلی است کھ یکی حاصل زن پرستی مرد است و دیگر حاص�ل خ�دا پرس�تی او. ای�ن تاریخ بشر د -٤١ن ت�اریخ تم�د ھمان دو جریان کفر و ایمان است کھ در تاریخ روی در روی یکدیگر قرار داش�تھ و موت�ور محرک�ھ ک�ل

وان م�ی ت ک�ھ زن پرس�تی م�ردان نم�از خ�محسوب می شود. و جریان سومی ھم وجود دارد کھ ھمان جریان نفاق اس� باشد.

س�ات ل مرد را زنده و خالق و فعال می سازد و بکار می اندازد کھ ھمان کارگاه معنوی�ت و احساعشق جنسی، د -٤٢

ردد حریق م�ی گ� ناخود آگاه و ماورای طبیعی است. منتھی قرار نیست کھ دل، خانھ حوا شود زیرا در اینصورت دچار خ است. دوزخ معلول زن پرستی مردان است. و این ھمان دوز

بیح رای دورانی دل مردان خدا ھم خانھ زنانی بوده است کھ سپس از خود زنان پاک گردیده و تس�بولی بھرحال -٤٣

و تقدیس شده تا خداوند براین خانھ وارد و مقیم آن گردد.

ا ترک کرده و بھ خدای مرد وا گذارد. ن مامور است تا دل مرد را احیاء و بر پا نموده و سپس آنرز -٤٤

امیده می شود ج�ای خ�الی عنص�ری اس�ت ک�ھ بواس�طھ آن ح�وا از س�ینھ آدم خل�ق و اس�تخراج ش�ده نآنچھ کھ دل -٤٥ز این ارح خداوند طاست. و لذا حوا این خانھ خالی و این خالء وجودی سینھ مرد را ذاتا از آن خودش می داند. ولی

ام خالف�ت شود ت�ا مق� م امر دیگری بوده است. و آن اینکھ این خالء سینھ آدم تبدیل بھ خانھ خداخلقت حوا از سینھ آد اللھی آدم محقق گردد.

خلق�ت ازل�ی خ�ود قب�ل از خل�ق ح�وا از س�ینھ اش، موج�ودی کام�ل و خلیف�ھ خ�دا در جھ�ان ب��ود و حض�رت آدم در -٤٦

ھ آدم ب�ود ک� حوا از آدم در واقع روح خ�دا در وج�ود مسجود مالئک و قطب عالم امکان محسوب می شد. ولی با خلقرا روح در ربای�د. زی� تجسم یافت و حوا گردید. حوا جمال روح خدا بھ مثابھ اراده آدم است و لذا کل اراده مرد را م�ی

ی در ود کنن�ده اتعبیر قرآن ھمان امر و اراده خداست. ولی با خروج روح از سینھ آدم یک خالء و احساس قحطی نابی�ن قحط�ی ود را از ااو پدید آمد و بیقرارش نمود و لذا میل بھ تملک حوا و بازگردانیدن او ب�ھ س�ینھ خ�ود نم�ود ت�ا خ�

روح نجات بخشد. و این کل راز عشق جنسی آدم بھ حواست.

زین�د. گ این بود کھ این خالء وجود آدم تبدیل بھ عرش خدا شود و خود خداوند در ای�ن خان�ھ اقام�ت ولی قرار بر -٤٧و ماء خ�دا ش�ددر واقع ب�ا خلق�ت ح�وا، آدم ب�رای خلیف�ھ ش�دن آم�اده ش�د. اول�ش خلیف�ھ روح و اراده خ�دا و عل�م و اس�ب�ا رو نمای�د وسپس قرار شد خلیفھ ذات و صفات خدا در جھان گردد. و ح�وا فق�ط م�امور اس�ت ت�ا دل آدم را آب و ج�ا

در سینھ آدم مھیا سازد. آتش عشق پاکسازی و ضد عفونی کند و برای نزول خداوند

کھ بدون عشق جنسی و سپس فراق در این عشق، آدم بھ مقام خلیف�ھ گ�ری نم�ی رس�د و کام�ل پس واضح است -٤٨جایگ�اه وج�ود آدم، نمی گردد. و حوا ھم خادم بیرونی این واقعھ است. یعنی امر و اراده و روح خداون�د از بی�رون از

ھ ب�ر د. پ�س عش�ق مج�ازی مقدم�ھ و اس�اس عش�ق عرف�انی اس�ت ب�ھ ش�رط اینک�و عرش خدا را بر زمین آماده می کن آداب و حقوق الھی عمل کند و بھ فسق و کفر و عداوت نکشد.

ھ خ�دا رحلھ اول این آدم است کھ از جمال روح خدا (حوا) اطاعت می کند و سپس حوا باید از خلیفمدر واقع در -٤٩

و عرش او مراقبت و سپس اطاعت کند.

وح خ�ود را رپس عشق جنسی و واقعھ ھم آغوشی آدم و حوا عین ھم آغوشی تن و روح است. خداوند در ازل -٥٠ در آدم دمید و سپس این روح را از آدم بر کشید کھ حوا گردید.

Page 92: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٢

ن از جنس عشق خالق بھ مخلوق است. عشق جنسی ع�ین زایم�ان روح�انی اس�ت. و ای�ن ن�وزاد زعشق مرد بھ -٥١

ود اطاع�ت ھمان معشوق است کھ در اوایل بواسطھ عاشق تر و خشک می شود و چون بزرگتر شد بایستی از والد خ کند و این اطاعت و تمکین زن از مرد است.

وا از س�ینھ آدم ب�ر روی زم�ین اس�ت و ل�ذا س�ر آغ�از از خ�ود بیگ�انگی و ح�ھ خلقت عشق مرد بھ زن ھمان واقع -٥٢

ش�ق عغربت و احساس تنھائی مرد است و گوئی ک�ھ روح از وج�ودش پ�ر کش�یده و در زن اقام�ت جس�تھ اس�ت. پ�س درس�کس جنسی ذاتا واقعھ ای تماما روحانی است ک�ھ بواس�طھ جھ�ل و بولھوس�ی بش�ر ب�ھ تب�اھی کش�یده م�ی ش�ود و

حض ساقط می گردد. م

. ن در قلمرو عصمت، عین ایمان اوست اگر بر محور حقوق دینی ادا گردد و بھ انحراف�ات ن�رودزعشق مرد بھ -٥٣ین کف��ر و و تمک��ین جنس��ی زن ھ��م ب��ھ م��رد ع��ین دی��ن و ایم��ان اوس��ت. و ل��ذا ن��از و کب��ر و غ��رور زن در قب��ال م��رد ع��

س�ینھ م�ردی ائی و ھرزه گی و خود فروشی م�ی کش�اند ت�ا ش�اید درگمراھی اوست کھ او را بھ قحطی و دربدری و گد آرام و قرار گیرد. و این آرام و قرار ممکن نیست اال در نزد مردی کھ عاشق و ھمسر اوست.

ر عرصھ فراق و ناکامی آدم در عشق جنسی، ھمانا امکان خلق جدید انس�ان بدس�ت خویش�تن اس�ت.بھ بیان دیگ -٥٤

ت ک�نم را ت�ا اجاب�ند برای حضور و اقامت در سینھ اش و این مصداق آن آیھ است کھ: بخوانید میا دعوت آدم از خداو شما را: دعوت کنید مرا تا در وجود شما در آیم!

داون�د را دم بھ عنوان خلیفھ خدا یک خلقت انتخابی و اختیاری نبود. ولی این بار آدم بای�د خ�ودش خخلقت ازلی آ -٥٥

اقامت او آماده کند. و تا دل از غیر او پاک نشود در آن دل در نیاید.بخواند و دلش را برای

الفت زناشوئی اساس�ا در دس�ت و اراده زن اس�ت و ل�ذا ماھی�ت و سرنوش�ت زناش�وئی ھ�م در ن�زد ثبات وانس و -٥٦ ش�ود. رق�رارباوست و اینست کھ بھ لحاظ حقوقی تصمیم بھ طالق در قلمرو شرع، بھ م�رد مح�ول ش�ده ت�ا ای�ن تع�ادل

ذا ی باش�د و ل�م�ھر چند کھ ھیچ مردی قادر نیست زنی را بھ زور در خان�ھ اش نگ�ھ دارد و ب�اطن ط�الق در اراده زن ظاھر طالق باید در اراده مرد باشد.

آرامش و ق�رار زن در خان�ھ م�رد برخاس�تھ از تس�لیم و تمک�ین جنس�ی از جان�ب زن اس�ت زی�را واساس سعادت -٥٧

ت و اینس�ت د اس�ت و ل�ذا کس�ی ک�ھ امک�ان برق�راری رابط�ھ ای س�الم را پدی�د م�ی آورد زن اس�رجوع کننده اساس�ا م�ردان بواس�طھ فق� معنای تمکین جنسی. و این تمکین سنگ زیر بنای زناشوئی است. رابطھ ای بھ طالق نمی انجامد اال

ی خواھ�د ی ک�ھ ط�الق م�تمکین جنسی از جانب زن. و لذا مسبب اصلی طالق ھم�واره زن اس�ت. و ل�ذا تم�ام ت�الش زن� اینست کھ مرد را مقصر جلوه دھد و این مکری بزرگ است.

ن علت ء تفاھمات و بدبینی ھا و بھانھ گیریھا در زناشوئی فقدان تمکین جنسی زن می باشد. و ایمنشا ھمھ سو -٥٨

ف�ھ ت�رین وظی واج�ب العلل ھر طالقی است و مابقی امور بھانھ ای بیش نیستند. و لذا تمک�ین جنس�ی در احک�ام ش�رع، ی آورد. مزناشوئی برای زن است کھ فقدان آن دلیل الزم و کافی برای طالق را بھ لحاظ عرفی و شرعی پدید

ش�ی ابلیسیت رابطھ زناشوئی است و ھر طالقی عاقبت ناز است. ناز ھمان روسپی گری و خود فرو و ناز قلمرو -٥٩

.ئی می گرددورد. ناز نھایتا تبدیل بھ جنون و فروپاشی زناشوپنھان است کھ نھایتا سر از خیابانھا در می آ

Page 93: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٣

ب�وط قای زن در دل مرد بسیار کوتاه است. و زان بعد بقای زناشوئی و سالمت ای�ن رابط�ھ فق�ط مربھرحال عمر ب-٦٠دل خ�ویش بھ تمکین جنسی زن و فائق آمدن زن بر ناز خویش است: نبرد با ابلیس! عاشق شدن ع�ین ب�رون افکن�ی

د ت ت�ا دل خ�وجسد یک زن است. کسی کھ با این دل مجسم خود بماند و آنرا بپرستد نابود م�ی ش�ود و مجب�ور اس� درانس�ان د. و اینس�ترا لعنت کند. مرد باید عاشق شود و از معشوق خود یعنی دل خود بگذرد تا از ن�و خ�ود را بیافرین�

ان رادت در جھ�: خ�دائی ک�ھ مری�د انس�ان اس�ت. ای�ن اخلیفھ خدا. و در اینصورت زن آئینھ خالفت خدا در انس�ان اس�ت بیرون بصورت اطاعت زن از مرد آشکار می شود. زیرا زن مخلوق معنوی مرد است و تجسم منیت مرد!

Page 94: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٤

فصل چهارم

انسان مدرن

عن�ی انس�ان ب�رون افک�ن ش�ده. ھم�انطور ک�ھ م�درنیزم در معن�ای لغ�تش مت�رادف ب�ا م�د پرس�تی و ب�ت انسان مدرن ی-١ پرستی نفس بشر است و اراده بھ تجسم بخشیدن بھ امیال نفس خویشتن.

ر قلمرو فرھنگ م�درنیزم ھم�ان مکت�ب اص�الت جل�وه گ�ری نف�س اس�ت و ب�دین معن�ا زن اس�وه جل�وه دبدین ترتیب -٢ح�اظ ھ اس�ت ب�ھ لری غریزی است و مرد را ھم بدین طریق بدنبال خود می کشاند. و لذا تمدن م�درن ذات�ا تم�دن زنان�گ

ف ت ک�ھ ب�ا ح�ذفرآورده ھای مدنی و صنعتی و ھنری و فرھنگی ھم تماما مطابق طبع زنانھ و برای زن است. و اینسھم�ھ ی�ن تم�دن درااند. ھمینط�ور ک�ھ موض�وع تبلیغ�ات امیال و نفوس زنانھ تقریبا ھیچ اثری از این تمدن باقی نمی م

عرصھ ھا، موجودیت زن است. یز دارای طبع برون افکنی و جلوه گ�ری و اراده ب�ھ تجس�م بخش�یدن نق�ش خ�ویش اس�ت ول�ی ای�ن طب�عالبتھ مرد ن -٣

ن زل�ی (داس�تااتماما و ذاتا تحت تاثیر موجودیت زن است چرا کھ زن بھ مثاب�ھ تجس�م دل و روح م�رد اس�ت در خلق�ت و اقتص�ادی آدم و حوا). در واقع مرد بھ قصد رضایت زن است کھ ب�ھ فعالی�ت و خالقی�ت ھ�ای علم�ی و فن�ی و ھن�ریک زن ق�رار ی�می پردازد کھ در اوج آن قدرت سیاسی است. و درست بھ ھمین دلیل در پس پرده ھر دولتم�رد م�وفقی

ود ثب�ات عش�ق خ�درت تماما و ذاتا بھ قص�د ارض�ای زن اس�ت و ادارد کھ عامل خالقیت و اراده بھ قدرت است و این ق بھ زن.

ر ذات آگاه و نا خودآگاه مدرنیزم رابطھ آدم حوائی نھفتھ است.د -٤ ن�ھ الیتھا و خالقیت ھای م�رد م�درن و ف�رآورده ھ�ای ای�ن عرص�ھ در خ�دمت جل�وه گ�ری و م�درنیزم زناو اما کل فع -٥

ی و ن مقصد ذاتقرار دارد تا زن بر عرش زمین و زمان و بلکھ کائنات عروس باشد و پرستیده شود بواسطھ مرد. ای دائی تمدن بشر است. خ -نھائی مدرنیزم است. مدرنیزم عرصھ زن

ع ھب�وط ند کھ از این منظر کل تمدن بشری بر روی زمین کھ بر ذات مدرنیتھ بنا شده اس�ت ک�ھ ب�ا وق�ونا گفتھ نما -٦

ص�ر ش�کوفائیعآدم آغاز شده و لذا کل جریان تاریخ بشر چیزی جز سیر تحول و تطور م�درنیزم نیس�ت ک�ھ البت�ھ در آغ�از ش�ده قرن اخی�ر را ش�امل م�ی ش�ود ک�ھ از اروپ�اعلوم و فنون بھ نقطھ عطف و اوج خود می رسد کھ حدود سھ

است. ر م�ی ن بستر و وجھ از تاریخ بشر است کھ بر کفر بنا شده است کھ بتدریج بسوی کفر کامل و آشکامدرنیزم ھما -٧

رود کھ ما امروز در سر آغاز شکوفائی کاملش قرار گرفتھ ایم. د ھم متقابال زن را مدرن کرده است.ن موجب برون افکنی و مدرن شدن مرد است و مرز -٨ چیزی جز تکنولوژیکی شدن او نیست و مدرن شدن زن ھم چیزی جز سکسی تر شدن او نیس�ت. مدرن شدن مرد-٩

تکنولوژی و سکس دوروی ھویت ذاتی مدرنیزم است.

Page 95: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٥

ھ�ل معرفت�ی ن باطن مرد است ولی باطن خود زن چیست؟ ھیچ! زن اگر تحت والیت وجودی یک مرد مومن و از-١٠ ھ و ش�یاطینباشد مظھر و جمال فطرت مرد (تجلی پروردگار در عالم خاک) است و در غیر اینصورت در تس�خیر اجن�

است و بھ لحاظ معنا جز ھیچی و عبث و جنون را آشکار نمی کند: نیھیلیزم!

از بط�ن زن ک�افر و یھیلیزم بمعنای مکتب اصالت نیست انگاری و عبث پرستی ھم�ان م�ذھب م�درنیزم اس�ت ک�ھ ن-١١شکس��ت ب��ی ام��ام، آش��کار م��ی ش��ود ھم��انطور ک��ھ فالس��فھ ای��ن نیھیلی��زم ھمچ��ون نیچ��ھ و س��ارتر و ک��امو ھ��م جملگ��ی

بط�ھ الومھ و راس�خوردگان و تباه شدگان رابطھ با زن ھستند و در واقع این نیھیلیزم م�درن محص�ول رابط�ھ نیچ�ھ ب�ا ی ج�ز ھ ھیچ ھویتی با آموزه ھای عمیق فلسفھ نیچھ و سارتر ھم بتر با سیمون دو بوار است. یعنی زنانی کھ حترسا

ش�ده اس�ت مکتب اصالت "روسپی اشرافی" یا " روس�پی مق�دس" نرس�یدند ک�ھ در آث�ار س�یمون دو ب�وار ک�امال تبی�ین (جنس دوم). و اینست کمال زن مدرن و مدرنیزم زنانھ.

پرستی عصر آخرالزمان است منتھی پرس�تش ب�ت ھ�ای درنیزم طبق واژه و ھمھ فرآورده ھایش عینا ھمان بت م-١٢

عت.مخلوق دست بشری یعنی مصنوعات. و لذا عین خود پرستی است یعنی پرستش تجسم نفس بشری در ظرف صن

ب�ت ین بت پرستی وجود خود زن قرار گرفتھ است: زن صنعتی و صنایع زنانھ! و لذا در محور اینو در مرکز ا -١٣ خاصھ عورت زن: پورنوگرافیزم! پرستی تن زن قرار دارد

مح�ور م قلب مدرنیزم و غایت آن است. ھمانطور کھ ک�امپیوتر و اینترن�ت بعن�وان کم�ال م�درنیزم درپورنوگرافیز -١٤

ست. مدرنیزم ا خود پورنوگرافیزم را می پرورد و بیشترین مشتریان را دارد و قلب جاذبھ و افسون تکنولوژیزم و

جدی��د ھ��یچ تجرب��ھ ای ش��دیدتر از رابط��ھ جنس��ی مول��د ش��ری در ط��ول ت��اریخ و خاص��ھ عص��ردر ھم��ھ تجربی��ات ب -١٥غ��ای احس��اس پ��وچی و عب��ث (نیھی��ل) نیس��ت. و ای��ن کارخان��ھ ت��اریخی نیھیلی��زم وج��ودی بش��ر اس��ت ک��ھ در عص��ر غو

پورنوگرافیزم بھ اوج فعالیت و برون افکنی فرھنگی خود رسیده است.

ت. م و بی ایمان، کارخانھ ھمیشگی تولید عبث و ھیچی و نیست انگ�اری بش�ر اس�اوجود و تن زن کافر و بی ام -١٦و خ�ود گردی�دهو این نیستی و نابودی تا آن حد است کھ ھر یک از طرفین رابطھ بسوی خود پرت�اب ش�ده و مب�تالی بم�ی ی را بب�ارائ�این ھمان ظھور نیھیلیزم بعنوان فلسفھ عریان کفر آخرالزمان است کھ در قلمرو جنسیت ھمج�نس گر

ر کس�ی ب�ت آورد کھ نمود عینی خود بر اندازی بشر است و خود پرستی جسمی و جنسی. و این ب�دان معناس�ت ک�ھ ھ�ز انھ�دام خویش است و تن خود را می پرستد بخصوص آلت جنس�ی خ�ود را. و ای�ن باران�داز م�درنیزم اس�ت و س�رآغا

) و یا آنی. این پایان کار مدرنیزم است.نسل بشر توام با خودکشی ھای گوناگون تدریجی (تخدیری

یکی از مذاھب بسیار کھن بشری پرستش آلت جنس�ی مردان�ھ ب�وده ک�ھ آث�ارش ھن�وز ھ�م در برخ�ی می دانیم کھ -١٧ود نم�وده ع�م�ر دوب�اره قبایل بدوی در آفریقا و استرالیا و آمریکای التین وجود دارد. و در آخرالزمان ت�اریخ ھم�ان ا

رستش آلت جنسی زنانھ. منتھی بصورت پ

قس�یم نم�ود ی توان کل تاریخ بشر کافر یا تاریخ مدرنیزم را بھ دو مرحلھ مدرنیزم مردان�ھ و زنان�ھ تبدین لحاظ م -١٨ کھ ما اینک در سرآغاز مرحلھ دوم قرار داریم. بھ بیان دیگر عصر مرد ساالری و زن ساالری!

زن، استخراج کننده کل ای�ن تم�دن م�درن ب�ا ھم�ھ ف�رآورده ھ�ای علم�ی و فن�ی و ھن�ری و اقتص�ادی و سیاس�ی و -١٩

فرھنگی آن از نفس مرد است و مرد ھم بھ پاس این عمل زن، تن عریان او را از زیر لباسش استخراج نموده اس�ت

Page 96: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٦

ود را بھ نمایش می گذارد مخصوصا تسلیحات و او را بھ عرش نشانیده و می پرستد و در مقابل دیدگانش ھنرھای خ را و موشکھایش را کھ ھمچون عورت مردانھ است.

ان و پرده تاریخ مدرنیزم یک ت�اریخ ن�امرئی و اس�رار آمی�ز دیگ�ری در جری�ان ب�وده ک�ھ ت�اریخ ایم� و اما در پس -٢٠

ل نقط�ھ مقاب� ح�اظ معن�ا درس�ت درتقوا (تقیھ) و باطن پرستی است کھ ھمان تاریخ م�ذھب و عرف�ان م�ی باش�د ک�ھ ب�ھ لن ئ�ی و خویش�تتاریخ مدرنیزم (برون افکنی) قرار دارد زیرا تقوا کھ مح�ور دی�ن و عرف�ان اس�ت چی�زی ج�ز درون گرا

داری و نھان داشتن خویش نیست یعنی ضد مدرنیزم است.

ی�ت روان بش�ر را درک اما در ج�وھره ت�اریخ تق�وا ھ�م م�ی ت�وان ھم�ان دو مرحل�ھ و دو ن�وع از نگ�رش و فعال و -٢١س�ت و رد محوری اکرد. مرد ساالری و زن ساالری! تاریخ مذھب تا قبل اسالم کھ دین آخرالزمان است ھمانا تاریخ مم ب�ھ ر حض�رت م�ریلذا ھمھ پیامبران مردان ھستند و زنان حتی حق عبادت در معابد را ھم نداشتند. این وضع با ظھو

ر آن م�ل ش�د ک�ھ دالری در قلم�رو ت�اریخ تقواس�ت. ای�ن پای�ان ب�ا ظھ�ور اس�الم کاپایان رسید و این یایان عصر مرد سات مادری�ت) اس�زنی بنام فاطمھ بعنوان مقصود خدا از خلقت معرفی شد و این س�رآغاز امام�ت بمعن�ای اص�الت امی�ت (

رک��ھ آغ��ازگرش ی��ک زن در پ��س نق��اب اس��ت ک��ھ جم��ال فط��رت خ��دا نامی��ده ش��ده اس��ت و مھ��د امام��ت م��ردان در عص�� آخرالزمان.

مذھب اصالت مرد اس�ت و امام�ت ھ�م م�ذھب اص�الت زن اس�ت زی�را ام�ام کس�ی اس�ت ک�ھ در ذات نبوت مکتب و -٢٢

خویش بھ حوای وجودش رسیده است.

ی�د ھ�م نیزم جدید کھ با دین آخرالزمان (اسالم) آغاز می ش�ود ھم�انطور ک�ھ ت�اریخ عل�وم و فن�ون جددر واقع مدر -٢٣د ک�ھ ش�سالم آغ�از ات و بدون اسالم، غرب بھ عصر جدید راه نمی یافت. تاریخ پسا مدرنیزم ھم با مقارن با اسالم اس

حضرت فاطمھ نخستین اسوه و نشانھ آن است: زنی با نقاب!

ور الھی و جم�ال فط�رت ح�ق ب�ر روی خ�اک اس�ت و ل�ذا ی�ک زن ک�امال ب�رون افکن�ده ش�ده از ذات نفاطمھ منظر -٢٤م�ت دو م�رد منور است بھ نور الھی. ای�ن اس�تخراج ن�ور الھ�ی از وج�ود ی�ک زن اس�ت ب�ھ ھ است و لذا "زھرا" یعنی

.(ع)و علی (ص)بنام محمد

ف��ان اس��المی قلم��رو نھ��ان ت��اریخ پس��ا م��درنیزم (مابع��د از م��درن) اس��ت ک��ھ در زی��ر پوس��ت ت��اریخ بط��ور کل��ی عر -٢٥ھ ب�ھ وص�ف ب�ھ جم�ال اس�ت آنھ�م جم�ال زنان� مدرنیزم در جریان است کھ در این مذھب، خ�دائی ک�ھ پرس�تیده م�ی ش�ود

چشم و ابرو و لب و خال و خد و گیسو و......... ولی در نقاب و نامرئی.

ص�احب کت�اب و رس�التی کبی�ر ول�ی اس�ت ین مسیح سر آغاز پسا مدرنیزم مذھب و نبوت است چرا کھ پیامبری د -٢٦ھ مب�دا ب م�ی ش�ود: حض�رت م�ریم م�ادر مس�یح ک�بدون شریعت. و نھایت این دین ھم زن است کھ منشا آن ھم محسو

ع�ی زنان�ھ دین اوست و مریم مجدلیھ حواری مسیح کھ مقصد و وصی و وارث دین اوست و ل�ذا دی�ن مس�یح دارای طبار ھ�م ھم�ھ ح�و است. و لذا اکثر مومنان این دین ھمواره زنان بوده اند ھمانطور کھ با عروج و مصلوب شدن مس�یح

اال مریم مجدلیھ کھ موجب احیای ایمان سائر حواریون مرد شد.یونش منکر و کافر شدند

ولین زن کامل اس�ت بعن�وان زن�ی ک�ھ مردانگ�ی و آدمی�ت را در ح�وای وج�ودش یافت�ھ اس�ت و ل�ذا حضرت مریم ا -٢٧ت: خ�ود داراس� بدون رابطھ با ھیچ مردی باردار می شود بھ مسیح بعنوان ظھور روح خدا و مردی کھ زنانی�ت را در

انسان کامل.

Page 97: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٧

از کامل پسا مدرنیزم دینی است. اطمھ ھمان مریم است منتھی با نقاب. و این آغف -٢٨

ب��س ش��گفت و اس��رار آمی��ز ک��ھ عرف��انی ت��رین واقع��ھ در ت��اریخ جھ��ان اس��ت و آن ص��ورت مس��اجد و ام��ا واقع��ھ -٢٩س�م اجد ع�ین تجاسالمی است بعنوان ظھور مدرنیزم از قل�ب پس�ا م�درنیزم. نظ�ر کنی�د ک�ھ گنب�د و گلدس�تھ (من�اره) مس�

عم�اری نی نرینگ�ی مس�جد اس�ت تجس�م م�ادینگی اس�ت: حیرت�ا ک�ھ مس�جد ھ�م منرینھ گی است. و مح�راب ک�ھ قل�ب ب�اط رابطھ آدم و حواست کھ خدا را می خواند.

ر صورت مومنانھ و کافرانھ اش ب�ھ اوج و ب�ر آس�تانھ پس�ا م�درنیزم ک�ھ م�ی رس�د ھمج�نس گرائ�ی ھمدرنیزم در -٣٠

س�مانی اس�ت مج�نس گرائ�ی کافران�ھ، جنس�ی و جپدید می آورد ولی نوع مومنانھ اش کج�ا و ن�وع کافران�ھ اش کج�ا. ھھ�یچ و وی ک�افر، ی�ک موج�ود مالیخولی�ائی حانی و توحیدی است. یک ھمجنس گ�راولی ھمجنس گرائی مومنانھ، رو

از و ص�مد عقیم و پوچ است و محکوم بھ نابودی در خویشتن. ولی یک ھمجنس گرای مومن، انس�انی کام�ل و ب�ی نی� ر ج�اودانگیحوائیت ذات رسیده و زنی کھ بھ آدمی�ت ذات خ�ود رس�یده اس�ت ک�ھ ک�وث و احد و بی تاست: مردی کھ بھ

ود خ�ل�یس را از است. انسانی کھ خداوند را از خود آشکار و معرف�ی و ب�رون افکن�ی م�ی کن�د. و انس�انی ک�ھ دی�و و اب برون افکنی و معرفی می کند: انسان نوری و انسان ناری: جمال معنا و جمال عبث!

ابط�ھ آدم و ح�وا نیس�ت و در اریخ تمدن بشری با ھمھ فرآورده ھای مادی و معن�ویش، چی�زی ج�ز حاص�ل رکل ت -٣١

ابط�ھ ای خدمت این رابطھ. رابطھ ای مدرن ک�ھ ب�ھ س�کس مح�ض و عب�ث و انھ�دام و خ�ود بران�دازی م�ی انجام�د و رای�ن رابط�ھ ھم�ان جم�ال کم�الباطنی و روحانی کھ ھمان حقیقت دین و عرفان است کھ بھ جمال محض می انجامد کھ

است کھ آن جز جمال حق نیست کھ خالق است.

و یز "عرفان مدرن" بھ معنای حقیقی کلمھ است یعنی باطنی کھ بھ منطق مد و بت س�خن م�ی گوی�داین رسالھ ن -٣٢ بت را عین خدا می نمایاند.

کھ عرفان ھم سیر تکامل ب�اطن گرائ�ی اس�ت. طوردرنیزم در یک کلمھ سیر تکامل برون گرائی بشر است ھمانم -٣٣

س��ان پس��ا و ای��ن دو در ح��د کم��الش ب��ھ حق��ی واح��د م��ی رس��د از دو راه ک��امال متض��اد. و انس��ان پس��ا م��درن ھم��ان ان تکنولوژی است کھ از خرابات تکنولوژیزم سر بر می آورد.

Page 98: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٨

شناسی عشق

بسم الله العشق

Page 99: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

٩٩

ھمھ مرثیھ ھا برای عشق است . عشقی کھ حقوقش ادا نا شده و لگد مال گردیده است . -١

شده است . ھمھ جنایت ھا نیز برای عشق است . عشقی کھ مورد خیانت واقع شده و بھ مبلغی ناچیز فروختھ-٢

جف�ای ب�ھ دو نوع سرنوشت نیز بیشتر نداریم : سرنوشتی کھ حاصل وفای بھ عشق است و سرنوشتی ک�ھ حاص�ل -٣ عشق است .

. نشناس�د زندگی آدمی کوره عشق است و آنکھ عشق را نمی شناسد زندگی را نمی شناس�د و کیس�ت ک�ھ عش�ق را-۴ بھ عشق و زندگی و خویشتن . ولی آنانکھ آن را لگد مال کرده اند دچار نسیان شده اند نسبت

ملھ می نھد. و دو نوع انسان بیشتر نداریم . عاشق و فاسق . آنکھ بر عشق می ماند و آنکھ آنرا بھ معا -۵

و اما بھ راستی عشق چیست ؟ عاشق کیست و معشوق کیست ؟ -۶

ھ ب�دیگ�ران ش�دن و عش�ق عشق دو نوع است : عشق ب�ھ عاش�ق ب�ودن و عش�ق ورزی�دن و خ�دمت ک�ردن و ف�دای -٧س�یدن ب�ھ معشوق بودن و مخدوم بودن و فدا کردن دیگران ب�رای خویش�تن . ول�ی عش�ق ن�وع اول وس�یلھ ای ب�رای ر

.م است . عاشق بودن برای معشوق شدن است عشق نوع دو

ان�واع ات و عشق فقط مختص انسان نیست بلکھ در ھ�ر جان�دار و بلک�ھ ھ�ر موج�ودی وج�ود دارد در درج�ات تجلی�-٨ اس�ت و ب�دون انسان بھ حد اعالیش متجل�ی م�ی ش�ود و نی�ازی حی�اتی و بلک�ھ برت�ر از حی�ات ولی در . ظھور و بروز

از جمل�ھ عشق میلی بھ زندگی ن�دارد و رنج�ور و افس�رده م�ی گ�ردد و گ�اه خ�ود کش�ی م�ی کن�د ب�ھ روش�ھای گون�اگون تخدیر .

؟و حیات در نظرش بی ارزش می شود انسان بدون عشق قادر بھ ادامھ حیات نیست چرا -٩

ھا عشق ھا و معشوقانواع آخرین موضوع عشق خداوند است و آدمی پس از شکست در ھمھ -١٠ روی ب�ھ نھایت�ای�از نیخ اس�ت : ی در ت�ارخدا می کند و بھ تمرین عشق ورزی با او می پردازد و این راز استمرار مذھب و خدا پرست

بھ عشق !

م�ان ھای فراوانی برای بشر دارد کھ آخرین و کاملترین و خالص�انھ ت�رین و مان�دگارترین ن�وع آن مذھب کاربردھ-١١ده االیش نم�ومذھب عشق است کھ عارفان بانی آن می باشند و آنرا از قلب مذھب انبیای ب�زرگ اس�تخراج ک�رده و پ�

اند .

؟ نیستی را ترجیح می دھد بدون آن مرگ ورا انسان قادر بھ ادامھ حیات بی عشق نیست و چ -١٢

Page 100: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٠

ن آن ب��ی ارزش و غی��ر قاب��ل تحم��ل رس��تیدن و پرس��تیده ش��دن چگون��ھ واقع��ھ و م��اجرائی اس��ت ک��ھ زن��دگی ب��دوپ-١٣

؟ میشود

شق در نزد انسانھا متفاوت است و ک�م نیس�تند ک�ھ ب�دون عش�ق ھ�م ب�ھ زیس�تن راض�ی ان�د ول�ی ب�ھ البتھ ارزش ع-١۴ ریاست . قدرت ثروت و عیاشی و

ا عشق پرست ھستند یا عیش پرست . یآدمھا -١۵

ک�ھ م�ی گوین�د ءشق بیزارند و با آن خصومت دارند کھ این جماعت را اشقیاعھم کھ از والبتھ کم نیستند کسانی -١۶ در نقطھ مقابل غرق در پول پرستی و عیاشی اند .

ب�ھ دنی�ا پرس�تی م�ی کنن�د و ش�قی ت در عش�ق رویدمھا پ�س از شکس�آاره انتخاب اول است و ولی عشق ھمو -١٧ شوند . می

رینش حادیث مذھبی و خاصھ اسالمی می خوانیم کھ خداوند از عشق خود عالم و آدم را آفرید و آفادر تعاریف و -١٨ی فرمای�د م�ھ�م او مظھر عشق اوست و لذا دوست می دارد ک�ھ مخلوق�اتش نی�ز او را بپرس�تند ھم�انطور ک�ھ در ق�رآن

را مگر اینکھ مرا بپرستند. و ماورای طبیعی نیافریدم انس و جن را یعنی موجودات طبیعی : کھ

ستی از منظر معرفت دینی قلمرو عشق است و پرستش خدای خالق و ل�ذا مخلوق�ات ع�الم ھ�م ب�ھ پس کل جھان ھ-١٩ان وند و انس�س�ت داش�تھ ش�وراثت از خالق خود دارای ھمین اراده ذاتی ھستند و می خواھند کھ پرس�تیده ش�وند و دو

نیز ھست در این امر از ھمھ مخلوقات شدیدتر است . کھ حامل روح خدا

ی�ت ھ�ا و ت�الش ھ�ای بش�ری ھ�م از ب�رای عش�ق و پرس�تیده ش�دن اس�ت و ل�ذا انس�ان ب�ی عش�ق و پس ھمھ خالق -٢٠ مأیوس از عشق دچار انفعال می گردد و میل بھ نابودی دارد .

عشق چیست ؟ برای عشق است . پس بھ راستی پس بودن از عشق و -٢١

٢٢- در عطش جستجوی کسی است کھ وی را دوست داشتھ باشد و او را برای خودش عاشق باشد ولی انسان ذاتالبت�ھ ش�ود ک�ھ ا ق�دیسدوس�ت دارد ک�ھ عش�قش درک و ت در این جستجو بھ ناگاه خودش عاشق بر دیگری می ش�ود و

ھ فناست ک�ھبت بھ سوی عشق با خداوند می رود کھ موجودی نابوده است و این عشق عموما ناکام می شود و عاقب محصول ناکامی عشق بھ بقاست .

Page 101: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠١

آنکھ وجود ندارد یعنی عشق بھ حیات و ھستی منجر م�ی ش�ود بھ ھست منجر می شود بھ عشق عشق بھ آنکھ -٢٣ این ھمان عشق دینی و عرفانی است . . و بھ عشق مرگ و نیستی

ی و الھی اینست کھ در عشق بشری اول می بینی بعد عاشق می شوی ولی در عشق الھ�ی اول فرق عشق بشر -٢۴

شوق . ر ذاتی بودن و مستقل بودن عشق است از وجود معبمعشوق را می بینی و این دال عاشق می شوی بعد

انوی�ھ اس�ت . یعن�ی معش�وق ی�ک بھان�ھ و ثعنی انسان نیازمند عاشق بودن است و جمال و کمال معشوق امری ی -٢۵ وسیلھ است برای پرستیدن و عشق ورزی .

نن�د . ترادف با عشق می نامند یعنی وجود داشتن را ھمان عاشق بودن می دامن ، وجود را بھ ھمین دلیل عارفا -٢۶

ظھور عشق است . حضور و عشق یعنی وجود و وجود ھمان

ی از کوم بھ نابودی می سازد زیرا ھر عذابی تجرب�ھ اتند عذاب می کند یعنی محکھ او را نپرسرا خداوند کسانی -٢٧ق را ک�ھ عاش� عل�ت و گ�وھره وج�ود ، انس�انی حق و و أنابود شدن است .این بدان معناست کھ خداوند بھ معنای منش

ه و ی�زاو نیست یعن�ی عاش�ق وج�ود نیس�ت محک�وم ب�ھ ن�ابودی م�ی کن�د . یعن�ی عش�ق ش�رط وج�ود اس�ت و ذات و انگس�ان ینست ک�ھ انامعنای وجود است و لذا بدون آن انسان مبتال بھ نابودی می شود و این قانون وجود داشتن است و

بسوی خود کشی و بیزاری از زندگی می رود و میل بھ وجود ندارد . بدون عشق خود بھ خود

ور و ک�شق نیس�تند م�رده م�ی نام�د ک�ھ ک�ر و ھ ھمین دلیل خداوند انسانھای کافر را کھ خدا را نمی پرستند و عاب -٢٨ م�ادات ھ�م پس�تآنھ�ا را از حیوان�ات و حت�ی جگاه مدھوش و ھالکند و گوئی وجود ندارند و این عین حقیقت است کھ

.اال آدمی تر می خواند زیرا ھمھ موجودات عاشقند و خدا را می پرستند یعنی وجود را ستایش و شکر می کنند

ی نبودن . عاشق نبودن یعن -٢٩

د کھ در تجربھ بشری معش�وقھ زمین�ی بزرگت�رین آف�ت و دش�من عش�ق اس�ت یعن�ی می�ل ب�ھ وص�ال بھ نظر می رس-٣٠ است کھ عشق را تباه می کند .

خ�ود مح�ور اس�ت و ھ�ر عش�قی و ح�ق گر عشق ھمان وجود است و عشق بھ بودن است پس عشق یک پدی�ده ا -٣١

ش��یفتگی و وج��ود – ش��یفتگی و ج��ان – زب��ان دیگ��ر عش��ق ھم��ان خ��ودھم��ان عش��ق ب��ھ خویش��تن خ��ویش اس��ت و ب��ھ محوری است و خود پرستی .

ھ بیان عشق کامل و پختھ است علنا ھمان عشق بھ خویشتن خویش است زی�را خ�دای ع�ارف در عشق عرفانی ک-٣٢

درون اوست و عارف خدای بیرونی ندارد و لذا مظھر انا الحق است .

Page 102: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٢

ست و اینست راز سوء تفاھم در عش�ق . ودل و روح ا اره در چشم عاشق عین ظھور جان وو لذا معشوق ھمو -٣٣ز ا تمام�ا ارزیرا عاشق روح خودش را در معشوق می پرستد و جمال معشوقھ را جمال روح خ�ود م�ی یاب�د و ل�ذا او

دش معش�وقھئی ک�ھ خ�وآن خود می داند و میل بھ تصرف کامل او دارد و این تصرف را حق ذاتی خود می داند و گ�و است . را خلق کرده است بھ لحاظ روانی ھم چنین است و لذا معشوق در رابطھ با عاشق بھ کلی شخص دیگری

نھ عاشق خودت ، پ�س ای�ن ت�وئی ک�ھ بای�د اینست کھ معشوق می گوید کھ : اگر تو براستی عاشق خود منی و و-٣۴

ازع�ات ب�ین ید من شوی و نھ من . و ای�ن ھس�تھ مرک�زی ک�ل منخادم و فدائی من باشی و تحت تملک من درآئی و مر عاشق و معشوق است کھ باالخره فرومی پاشد و چھ بسا بھ کینھ و انتقام می انجامد .

ی�د و حاص�ل آل�ی م�ی م�ی از پ�س او بھرحال عشق دو مرحلھ و موج دارد : عش�ق ب�ھ بق�ا و عش�ق ب�ھ فن�ا ک�ھ دو -٣۵

تقام از بقاست . لی است و بھ نوعی انشکست در او

ر عوام ب�ھ ص�ورت تب�اھی و مفاس�د و تخ�دیر و خ�ود کش�ی رخ م�ی نمای�د و در ع�ارف ب�ھ ص�ورت دعشق بھ فنا -٣۶ عشق الھی .

ل شق بھ وجود و بودن است کھ دچار انقالبی در ذات خود شده و واژگون س�االر م�ی ش�ود و تب�دیععشق تماما -٣٧

. و فناخو می گردد کھ بر علیھ خود می آشوبد این وجود است بھ عشق فنا می شود و

ب فھوم کلی اش انقالب وجود است بر علیھ صاحب وجود : انقالب وجود بر علیھ موجود ! انقالپس عشق در م -٣٨ اسم بر علیھ مسما .

شق ھمان رویکرد وجود بھ سوی منشأ خویش یعنی عدم است . ع -٣٩ ھ خویشتن است . وجود بر علی پس عشق ھمان انقالب -۴٠ . ن یعنی حضور پروردگار عالمیان میروددم است کھ بھ فراسوی وجود و عدم انساع –عشق ، دیالکتیک وجود -۴١ رسیدن بھ معشوق ، موجودی درون گرا و خود کفاست ولی در رابطھ با معش�وق از خ�ود بیگان�ھ عاشق قبل از -۴٢

پیش می رود . بھ شده و تا جنون و عارفان�ھ رجعت�یگرداند و ای�ن ب�ار عاشق در معشوق می تواند او را یکبار دگر بخویشتن خویش باز یفروپاش -۴٣

الھی است و این عشقی عرفانی است .

Page 103: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٣

واسطھ معشوق طرد و لعن و مورد خیان�ت واق�ع نش�ود عش�ق را در ذات خ�ویش ب�اور نم�ی کن�د و عاشق تا بھ -۴۴ انش شکست .می نماید کھ این خود خدا بود کھ بت را در مقابل چشمخداوند را در خویشتن کشف و درک و باور ن

ا ب�ھ اتی است کھ انسان را بھ ان�درون اعم�اق ذات خویش�تن ف�را م�ی خوان�د و اندکن�د ک�ھ ای�ن ن�دا رعشق ندائی ذ -۴۵

.پاشند می درستی لبیک گویند و لذا راه را کامال وارونھ می روند و راھی بازار می شوند و در بازار فرو عاشق است و اینست کھ معشوقھ ھرگز عشق عاشق را نسبت بھ خودش ب�اور نم�ی کن�د و ت�ا ب�ھ ھمھ چیز خود -۴۶

آخر بھ این ادعا بھ چشم سوءظن می نگرد و دعوی اثبات عشق می کند . عش�ق ھمھ کس و ھمھ چیز است او عاشق وجود است در کل عالم ھستی و اولین کسی کھ این عاشق ، عاشق -۴٧

رار دارد وق�را در او تصدیق کند معشوقھ واقع می شود . و تمام معم�ا و مش�کل معش�وقھ زمین�ی در ھم�ین تص�دیق وک�رده اس�ت لذا معشوقھ ھمواره بھ سوی مکر و ریاکاری می رود تا عاشق را بفریبد زیرا نقطھ ضعف او را کشف

می داند کھ او عاشق خود است . ستش دیگران س�ر منش�أ ھم�ھ آف�ت ھ�ا و مفاس�د عش�ق اس�ت رکھ پو تمجید و تقدیس و بل نیاز عاشق بھ تصدیق -۴٨

ا تب�اه و چھ بس� زداندایعنی نیاز بھ پرستیده شدن ! این نیازی ابلیسی است کھ عاشق را بھ دام معشوقھ ای مکار می می سازد .

عم��ده ای��ن اراده ھس��تند مظھ��ر راده ب��ھ پرس��تیده ش��دن ھم��ان ابل��یس عش��ق اس��ت و اینس��ت ک��ھ زن��ان ک��ھ مظھ��را -۴٩

ث�ر س�اکنان شیطان ھم محسوب می شوند کھ کارگاه ھمھ مکرھا و فتنھ ھا است و اینست کھ بھ قول حضرت رسول اک دوزخ زنانند و اکثر زنان ساکن دوزخند .

ر ب�ھ ود اس�ت و مص�داق ای�ن آی�ھ اس�ت ک�ھ : نیافری�دم اال اینک�ھ م�را بپرس�تند ! و ای�ن عش�ق اگ�عشق ، حق وج� -۵٠

حق کھ ت معشوق برهللا است و اینسءوجود می رسد کھ مقام لقا هبیراھھ نرود و بھ ابلیس مبتال نشود بھ جمال واحدنک��ھ م��را قاب�ل پرس��تش اس�ت و ای��ن پرس��تش نی�ز ب��ھ پرس�تیده ش��دن عاش��ق م�ی انجام��د ک�ھ خ��ود او فرم��ود ک�ھ : و آنا

ودن حاص�ل م�ی ی انسان در دوست داش�تھ ش�دن و معش�وق ب�و این است کھ نیاز ذات. عاشقند و من نیز آنانرا عاشقم آید .

و عش�ق ورزی�دن چگون�ھ واقع�ھ ای در ت�ن و ال اینک بھ سؤال نخستین بازگردیم کھ بھ راس�تی عش�ق چیس�تح -۵١

جان و روان آدمی است و چرا آدمی تا این حد نیازمند بھ این حق است . ن چی�ز اس�ت و عش�ق و دوس�ت داش�تن ج�ز خ�ودش مترادف�ی آب�رای ییزی بھ معن�ای ی�افتن مترادف�چتعریف ھر -۵٢

ندارد عشق یعنی عشق و ھمین !

Page 104: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٤

یست بلکھ ایثار یک�ی از ص�فات و فعالیتھ�ای عش�ق در بی�رون اس�ت و حجت�ی ب�ر عش�ق اس�ت و در عشق ایثار ن -۵٣ تأیید مقام بی نیازی عاشق و کرامت او .

عاشقانھ اند . اخالق هللا است و ھمھ صفات الھی، عشق -۵۴ ر دست و قھر و غضب و عذاب الھی کھ ظ�اھرا الصفات پروردگار است و مادر ھمھ صفات دیگر او خلقت کھ ام -۵۵

ھ�ل عش�ق ن�ورزد و ا قنقطھ مقابل خلقت و رحمت است نیز اتفاقا کمال رحمت اوس�ت زی�را کس�ی ک�ھ ب�ھ خ�دایش عش�ا ق�در تیھ می شود شاند و لذا مورد خشم خدا قرار می گیرد و تنبنباشد وجودش را تباه ساختھ و بھ مھلکھ عدم می ک

ی ب�ھ ھس�تند یعن� وجود را بداند و دوزخ جائی است کھ انسان قدر وجود را در م�ی یاب�د و ل�ذا در دوزخ ھم�ھ مؤمن�ان وجود ایمان دارند و آنرا عاشقند .

ک�ھ از دوس�تی م�ی گی�ریم حجت�ی ب�ر عش�ق لقت از عشق است زیرا ھدیھ ای بھ عدم است و ھمچون یک ھدیھ خ -۵۶

خداست . خل�وق لمرو عمل ھمان ایثار است و ایثار کامل ھمانا فنا اس�ت ک�ھ اخ�الق هللا اس�ت زی�را م�ا ک�ھ مپس عشق در ق -۵٧

خدائیم ھستیم ولی خداوند در عالم ارض نیست یعنی خودش را فنای ما کرده است . ھا اخالق هللا کھ اخالق خلقت و اخالق وجود است زیرا بودن ھمان ایثار شدگی است . ایثار نھ تن -۵٨ ھ است یعنی مفروض است. دمی در این جھان یک امر موقتی است و وجود انسان یک فریضآو بودن -۵٩ ا رنباشد بایس�تی اخ�الق وج�ود س انسان برای دستیابی بھ وجود جاوید ھمچون خداوند کھ اسیر زمان و مکان پ -۶٠

بھ اخالق هللا شود کھ ھمان ایثار و فنای از خود است برای خدا . قبیاموزد و متخل یعن�ی چ�ون م�ن فن�ا ش�وید ت�ا خ�دا ش�وید و "د ت�ا ھمچ�ون م�ن ش�وید .ی�روی کنی�پاز م�ن "خداوند می فرماید ک�ھ -۶١

وجودی جاوید یابید و این امر بھ عشق است . ز خود بگذرید تا خودآ شوید : اینست امر عشق ! ا -۶٢ عنی از موجودیت بگذرید تا بھ وجود آئید . ی -۶٣ عنی چیزی مباشید تا باشید . چیزی بودن حجاب بودن است . ی -۶۴

Page 105: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٥

یسمھم بودن ، عزیز بودن ، مشھور بودن ، خوشبخت بودن ، رئ�، ی فدا کنید چیزی بودن را : خوب بودن یعن -۶۵ بودن ، محبوب بودن و... تا بھ بودن برسید .

س عشق ھمان راه از داشتن بھ بودن است . دست از وجود داشتن بکشید تا بھ وجود آئید . پ -۶۶ م اراده بھ پرستیده شدن را در خود بر اندازید تا وجود یابید و پرستیده شوید . و در یک کال -۶٧ وق مباشید ! ! معش یعنی عاشق باشید و ھمین -۶٨ شوید تا بقا یابید ! عشق یعنی فنا -۶٩

، ختنسان را جانشین خود در جھان س�امانطور کھ خداوند در انسان فنا شد و ھمھ چیزش را بھ انسان داد و اھ -٧٠ز اھ�ور خداس�ت ظانسان ھم باید خود را فدای او کند تا حق وجود را ادا نماید و ب�ھ ح�ق وج�ود خ�ود برس�د ک�ھ ھم�ان

نسان و این ھمان منظور خدا از خلقت ھستی است . پس عشق اخالق ظھور خدا از انسان است . ا

اری کنید مرا تا یاری کنم شما را این امر عشق است . ی -٧١

نا است . پس عشق ھمان عشق بھ ف -٧٢

ن عدالت است و غیر از اینیعدا شدن انسان برای خدا پاسخ بھ فنا شدن خدا در انسان است . پس عشق فپس -٧٣ ظلم است .

س عادالن ھم خود عاشقانند و غیر عاشقان ھم ظالمانند . پ -٧۴

گویی بھ عشق ھمان پرھی�ز از معش�وقھای دنی�وی و رجع�ت ب�ھ خویش�تن و ورود ب�ر ذات خ�ویش پس راه پاسخ -٧۵ ن است یعنی توحید . عرش الھی است و این راه عدالت است کھ راه یگانگی با خویشت است کھ مقر

م�ی فرمای�د ع�دالت یعن�ی ق�رار گ�رفتن ب�ر ج�ای (ع)س عشق ھمان عدل است و مقام توحید . ھمانطور کھ عل�ی پ -٧۶

خویشتن ! یعنی خود شدن !

سیر این عشق وارونھ شود و عاشق بھ معشوقھای بیرونی روی کند مسیر ظل�م را پیم�وده اس�ت وو حال اگر م -٧٧ را . دوگانگی و جنون

Page 106: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٦

مھ جانیان و متجاوزان و حرام خواران قرب�انی معش�وقھای دنی�وی ھس�تند ک�ھ از مظ�اھر ظل�م م�یھو اینست کھ -٧٨ باشند .

قیقی ھمان رجعت بھ خویشتن خویش است ک�ھ عرف�ان نامی�ده م�ی ش�ود . پ�س عش�ق و ع�دل و حپس راه عشق -٧٩

دانند . اند کھ موح عرفان امری واحد است و عاشقان و عادالن و عارفان یکی

مانطور کھ فسق و ظلم و جھل و جنون نیز یکی است کھ مکتب کفر است و بت پرستی . ھ -٨٠

س معنای از خود گذشتن ھمان از خود گذشتن در جھان بیرون است و فنای در خویشتن شدن ! پ -٨١

ش��ق اس��ت و و ای��ن یعن��ی گذش��تن از ھم��ھ مالکی��ت ھ��ای م��ادی و معن��وی و ع��اطفی و ای��ن یعن��ی ع��دالت ک��ھ از ع -٨٢ عرفان .

در آن واحد مظھر عشق و عدل و عرف�ان اس�ت و ل�ذا ام�ام اس�ت یعن�ی ب�ھ ام ع)(و این است کھ کسی چون علی -٨٣

ج�ودش خلیف�ھ خ�دا گردی�ده و خ�دا از و د نشس�تھ اس�ت و ص�احب وج�ود خ�ود ش�ده وووجود خود رسیده و بر ج�ای خ� عیان گشتھ است .

در گذشتن از خودھای بیرونی ممکن می ش�ود ک�ھ در حقیق�ت گذش�تن از کھ است پس عشق راه رسیدن بھ خود -٨۴

بیخودی ھاست .

رستی مطلق ! و این عین عدل و عرفان است . پس عشق بھ معنای حقیقی و کامل کلمھ یعنی خود پ -٨۵

ن بش�وی و م�را بپرس�تدرواقع خداوند در ذات انسان نشستھ و بھ انسان امر می کند ک�ھ دس�ت و دل از غی�ر م� -٨۶ .سی کھ منم وجودت بر را آفریده و خود را فدای تو کرده ام . مرا بپرست تا خلق انسانی شوی و بھ حق کھ تو

شق و عدل و عرف�ان اس�ت و ای�ن مکت�ب س خداپرستی توحیدی عین خود پرستی کامل است کھ ھمان مذھب عپ -٨٧

ع نامیده می شود . علی است کھ امامیھ یا تشی

هللا است و دشمنی جز ابلیس ندارد ءس واضح شد کھ مکتب عشق ھمان صراط المستقیم ھدایت و نجات و لقاپ -٨٨د زد و از خ�وم�ی ان�داکھ در موجودات بیرونی کمین ک�رده و در کالب�د معش�وقھ ھ�ای بیرون�ی انس�ان عاش�ق را ب�ھ دام

بیگانھ و دیوانھ و ظالم و فاسق می سازد .

قھ ھا کمینگاھھای ابلیس اند . پس معشو -٨٩

Page 107: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٧

س ان الھ�ی نی�ز الاق�ل ی�ک ب�ار ب�ھ دام یک�ی از کمینگاھھ�ای ابل�یعارف�ان ب�زرگ و پی�امبر ولی در عین ح�ال حت�ی -٩٠بل�یس ان کارگ�اه بزرگت�ری نلبتھ عب�رت گرفت�ھ ان�د ک�ھ ای�افتاده اند و عشق دنیوی و مجازی را تجربھ و درک کرده و ا .شناسی است کھ صراط المستقیم خداشناسی را ھموار می کند

ر معشوقھ ھای دنیوی قلمرو درک و تجربھ دوزخ عذاب النار نیز ھست ھمانطور ک�ھ گفت�ھ ش�ده عشق مجازی د -٩١

پرس�تیده دوزخ م�ی رون�د ای�ن دوزخ اراده ب�ھ است کھ زن و ش�وھر ھی�زم جھ�نم یکدیگرن�د و ب�ھ واس�طھ ھم�دیگر ب�ھ شدن است .

اب�تالی ب�ھ معش�وقھ دنی�وی افت�ادن در مح�اق وج�ود و مھلک�ھ ن�ابودی ب�رای عاش�ق اس�ت و ای�ن یکی از خ�واص -٩٢

احساس موجب رجعت سریع و شدید بھ خویشتن خویش است از ھراس نابودی در معشوق .

نابودی است در دو مرحلھ متوالی از دو نوع عشق خودی و بی خودی . شد وجود و اشد اعشق درک و تجربھ -٩٣

نم�ی ھ مھلکھ نابودی عشق بی خودی نیفتد قدر خود را نمی یابد و بھ خود ب�از نم�ی گ�ردد و رجع�تو آدمی تا ب -٩۴ی�ن س�ر اسرا "ذک�ر"کند و اینست کھ کل دین خدا راه رجعت اس�ت : رجع�ت ب�ھ خویش�تن خ�ویش ک�ھ در ق�رآن در لف�ظ

ا بھ ع�رش آورید ! چر ید چرا خود را بھ یاد نمیئ: افال تذکرون : یعنی چرا بھ خود نمی آ کتاب را فرا گرفتھ است کھ می کشید ! آئید . چرا دست از دنیا ن ھی خویش باز نمی گردید . چرا بھ آغوش پروردگار باز نمیل خالفت ال

بیرونی کشید و بھ خود آم�د و ب�ر ج�ای خ�ود ک�ھ ع�رش خداس�ت اشق چون دست و دل از دنیا و معشوقھ ھای ع -٩۵

ص�ال اس�ت وو نشست آنگاه در جھان بیرون جز خدا نم�ی بین�د و ھ�ر موج�ودی را ی�ک آی�ت هللا م�ی یاب�د و ای�ن مق�ام . مھ شستھست آنگاه کھ دست و دل از معشوقیت عارف در جھان نیز ھست در م! و این مقارسیدن بھ وجود حقیقی

در جھ��ان نی�ز خ��ودش ھ�ر موج�ودیک�ھ عاش��ق در رجع�ت ب�ھ خویش��تن ب�ر ج�ای خ��ود نشس�ت و خ�ود ش��د آنگ�اه -٩۶

وری و ک��گ��ردد و از ورط��ھ بیگ��انگی و ب��رزخ نج��ات م��ی یاب��د و اینجاس��ت ک��ھ انس��ان از ک��ری و میش��ود و موج��ود می مدھوشی نجات یافتھ است و با واقعیت جھان ھمانگونھ کھ ھست روبرو می شود .

اس�ت و ع�ین رئ�الیزم ب�ھ معن�ای مق�ام رس�یدن ب�ھ واقعی�ت ھس�تی نی�ز م�ی باش�د و راه ھس�تی شناس�یپس عشق -٩٧

حقیقی کلمھ .

اس�ت ھم�انطور ک�ھ نش�ان س راه عشق راه رسیدن بھ مقام امامت ذات نیز ھست کھ برخاستھ از ع�دالت وج�ودپ -٩٨ داده شد .

ق خویش است و وصال با معشوق و معبود ھمان وصال با خویش�تن و الح�اق ب�ھ خویش�تن اس�ت پس آدمی عاش -٩٩

کھ مقام توحید است و موحد شدن .

Page 108: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٨

است . پس عشق ھمان وادی توحید -١٠٠

ت س�عمل�ی اس�ت و فق�ط عاش�قان واص�ل ھس�تند ک�ھ ب�ھ راس�تی اگزیستانسیالی یزملپس عشق ھمان اگزیستانسیا -١٠١

ستند یعنی موجودند و از اھالی وجود . ھ

زی�را انس�ان قط�ب ، ون از ای�ن خان�ھ سراس�ر ن�ابودی اس�ت و ھالک�ت اس�ت و در بی�ر ھستی انسان خانھ وج�ود -١٠٢ عالم امکان وجود است زیرا خلیفھ خداست یعنی جانشین وجود !

در معش�وق از دس�ت م�ی رود و در اشقی کھ مبتال بھ معشوق بیرونی می شود و دست ب�ھ معش�وق م�ی زن�د ع -١٠٣

او بدام می افتد و این دام ابلیس است .

د مص�طفی م�ی فرمای�د : آنک�ھ عاش�ق ش�د و عص�مت گزی�د و معش�وقش را بر یعن�ی محم�و اینست کھ عاشق اک -١٠۴ی تجل زیرا محل انکار نمود ھرگاه کھ بمیرد شھید است شھید یعنی شاھد مشھود ! شاھد بر خدا و مشھود خلق خدا .

پروردگار است .

زی�را عش�ق . لی مرتضی سلطان عشق و عدل و عرفان می گوید : در قیامت کبرا میزان نھایی عشق اس�ت ع -١٠۵ حق وجود است و در قیامت کبرا این وجود است کھ سنجش و ارزیابی می شود .

ودن ب�نبودن را تجربھ نکند دوب�اره ب�ھ س عشق سھ مرحلھ دارد : بودن ، نبودن و باالخره بودن و انسان تا پ -١٠۶

ک�ھ ای�ن فس�قخود باز نمی گردد و قدرش را کشف نمی کند ای�ن نب�ودن میان�ھ را عام�ھ م�ردم عش�ق م�ی نامن�د درحالی است .

ھمان بھشتی است کھ از دست می رود در عشق مجازی بھ معشوقھ ھای دنیوی و بودن نھایی بودن نخستین -١٠٧

ضوان نامیده می شود . بازیافت بھشت است کھ ر

م�رد رس�یدن ب�ھ مق�ام معش�وقیت اس�ت ک�ھ ھم�ان وص�ال عرف�انی اس�ت ول�ی کم�ال عش�ق در زن کمال عشق در -١٠٨نگی و رس��یدن ب��ھ مق��ام عاش��قیت اس��ت ک��ھ وص��ال عرف��انی اوس��ت و ای��ن مق��ام زن و م��رد کام��ل اس��ت ک��ھ م��رد ب��ھ زن��ا

ن کامل ! ات خود نائل می آید و اینست معنای انسادمیت ذآحوائیت ذات خود می رسد و زن ھم بھ مردانگی و

ج�ای خویش�تن جل�وس نکن�د جم�ال الھ��ی او ھ�م آش�کار و متجل�ی نم�ی گ�ردد و ای�ن ھم�ان مق��ام و انس�ان ت�ا ب�ر -١٠٩ هللا ! یا وجیھ عند : معنای وجھ هللا در قرآن است

Page 109: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٠٩

شتن . و اینست کھ قرآن می فرمای�د ک�ھ قام صدق و صبر نیز جز این نیست صدق با خویشتن و صبر در خویم -١١٠ ک�ھ اس�م "یممق�"براستی کھ خداوند با صادقان و صابران است . یعن�ی خداون�د در آنھاس�ت و اینس�ت مص�داق اس�م ی�ا

ام د . ای�ن مق�مق�یم م�ی یاب� دوصال عارفانھ در عشق است . یعنی انسانی کھ مق�یم در خویش�تن اس�ت و خ�دا را در خ�و "حید و "لی اسم . و شھید یعنی شاھد مشھود در آن واحد . و نیز تج "شھید"ھی انسان است و تجلی اسم لخالفت ال

ین و و ب�ی وال�د یعنی یگانھ شده . و نیز تحقق سوره توحید . زیرا انسان عاشق واصل در خویشتن یگان�ھ و ب�ی نی�از "عزیز "و " ودود "نیز ھست و نیز اسم " لیع "فرزند و بی مثال و ھمتاست یعنی علی وار . و این تحقق اسم

م��ھ اس��مای ھ. یعن��ی "رح��یم "و "حل��یم "و "عظ��یم "و "عل��یم"و "حک��یم"و "ق��دیم "و "نع��یم "و نی��ز اس��م "، "ش�فیع "، " مجی�د "، "حمی�د "و "ش�دید "، "لطی�ف "خداوند از وجود عاشق متجلی م�ی گ�ردد از جمل�ھ

او در کت�ابش و... و دوست داشتن خلق از این مقام است کھ آغاز می شود ھمانطور کھ خ�ود "حبیب "، و "طبیب ای�ن وی داری�د . می فرماید کھ : اگر بھ راستی کسی را دوست داشتھ باشید البتھ خداون�د را بس�یار ش�دیدتر دوس�ت م�

س�ت بدارن�د ورا براس�تی دو یگ�ر آدمھ�اھم میزان عشق و دوست داشتن ب�ین آدمھ�ا . یعن�ی فق�ط عارف�ان قادرن�د ک�ھ د مابقی سراسر ھوس و شھوت و مکر و نیاز و بازی و جنون و تجارت است .

ات احس�اس و رفت�ار سراس�ر غ�رق در مالیخولی�ا و تن�اقض و نب�رد یم عش�ق در جزئی�راز کلیات عش�ق ک�ھ بگ�ذ -١١١

فج�ار خره بھ انء تفاھم و کینھ شده کھ باالدرونی در طرفین ماجرا است و این تضاد و نبرد خموش موجب دریائی سو می کشد و نبرد علنی می گردد .

ین ایکھ تظاھر بھ پرستش معشوق می کند باطنا توقع پرستیده شدن از جانب معشوق را دارد و عاشق در حال -١١٢

منشأ ھمھ تضادھا و کینھ ھا در روابط عاشقانھ بشری است .

اشق در حالیکھ مرید معشوق است توقع مریدی از جانب معشوق را دارد . ع -١١٣

دوئی ت�رین ادعاھ�ای بش�ر اس�ت ک�ھ عاش�ق و معش�وق را طلس�م واژه عش�ق م�ی س�ازد و ای�ن دعوی عشق ج�ا -١١۴ طلسم آنگاه کھ شکستھ شد جنون و عداوت و توقعات حیرت آور رخ می نماید .

ت در دن عشق یکی از ارکان جنون و مالیخولیای موج�ود در ای�ن رابط�ھ اس�و متقابل بو ایده یا توقع دو طرفھ -١١۵

حالیکھ عشق در روابط بشری ھمواره امری یک طرفھ است بخصوص عشق جنسی .

در ح�الی ک�ھ احس�اس حساس و ایده عاشق نسبت ب�ھ معش�وق از ج�نس س�لطھ و برت�ری و ن�اجیگری اس�ت و ا -١١۶ ت . این منشأ اختالف و سوء تفاھمات اسرحم توأم با ناجیگری متقابل است و معشوق بھ عاشق از جنس ت

اصل از روابط عاشقانھ ناشی از واقعھ جانشینی عاشق و معشوق ب�ر ج�ای یک�دیگر اس�ت و ای�ن حمالیخولیای -١١٧

اساس ذاتی یک عشق است کھ جای من و تو در رابطھ عوض می شود .

Page 110: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٠

ین مراد و مرید اس�ت ک�ھ ب�ھ دلی�ل حض�ور عنص�ر معرف�ت نف�س ای�ن جانش�ینی نی بفقط در عشق و ارادت عرفا -١١٨ای��ن قلم�رو خالقی��ت و بص�یرت و حکم��ت و تب�دیل نف��س و رش�د و تع��الی معن�وی م��ی ش�ود . اگ��ر در عش�ق جنس��ی ھ�م

.نمی گردد عنصر معرفت حضور داشتھ باشد کھ البتھ بسیار نادر است عشق جنسی بھ فاجعھ نمی انجامد و نابود

اجرای خالفت بین دو انسان است بھ لحاظ روحی و این ھمان رابطھ ب�ین خ�الق و انس�ان اس�ت مداستان عشق -١١٩ ندیش�ھ بش�ریھی است و ھم�ین . ول�ی اش�کال الکھ واقعھ ای ذاتی است پس این خالفت بشری تمرینی برای خالفت الق�ام مارد تا بھ یشتن و ترک خانھ وجود معشوق نداینست کھ این خالفت را ابدی می خواھد و میلی بھ بازگشت بھ خو

ھی خود بازگردد . لخالفت ال

ش�ق عھ ای کامال الھی است کھ فقدان معرفت آنرا تبدیل بھ تراژدی می کند . یعن�ی خداس�ت ک�ھ پس عشق واقع -١٢٠ھ�ی از اس�مای ال کھ "آخر "و "اول "را نازل و سپس باطل می سازد و لذا در این ماجرا اول و آخر خداست و نام

ل نزول است در ھیچ تجربھ بشری ھمچون عشق تحقق نمی یابد و درک و تصدیق نمی شود . ابطال عشق درست مث راید . گعشق ، حق است و آنکھ این حق را تصدیق نکند از عشق جز نفرت نمی اندوزد و بھ تباھی و کفر می

اده م�ی سخن گفتھ اند کھ متأسفانھ بس�یار ان�دک از ای�ن آث�ار اس�تفاما عشق الھی کھ عارفان ما از آن بسیار و -١٢١

ند اال امی نداشتھ شود زیرا بھ زبانی بس پیچیده و استعاره ای و شاعرانھ و فنی است و لذا در غنای فرھنگی ما سھعم�ق و ا حف�ظرا ب� موالنا و حافظ و بابا طاھر کھ تا حدودی امی تر سخن گفتھ اند و ما تالش کرده ایم کھ این عش�ق

قداست آن مردمی تر بیان داریم و بھ زبان مدرن آوریم در مجموعھ آثارمان .

و عارف�ان ءلھی و جنسی نھ ممکن است و نھ حقیقی . درست بھ ھمین دلیل در کنار ھمھ انبی�اتفکیک عشق ا -١٢٢فورا در ص�ار اب�راھیم ، ھ اس�ت مث�ل ھ�اجر و س�ارا در کن�ع�بزرگ یک زن حضور داشتھ است کھ روی پنھ�ان ای�ن واق

.... ود و فاطمھ در کنار علی کنار محم کنار عیسی ، خدیجھ و عایشھ در کنار موسی ، مریم مجدلیھ در

مچ�ون ھامل حال ھمھ عارفان بزرگ ما نیز می باشد کھ گاه آش�کارا و اکث�را پنھ�ان مان�ده اس�ت . این قاعده ش -١٢٣ ران . موالنا و شمس و عطار و ابن عربی و دیگ

طان عرفان مکتوب اسالمی بخش عمده و درجھ اول آثارش را بھ مدت چھل س�ال در مک�ھ و در ابن عربی سل -١٢۴

زول الھ�امن� لجوار یک دختر بس زیبا و عارفھ اص�فھانی بن�ام نظ�ام ب�ھ نگ�ارش در آورده اس�ت ک�ھ ای�ن دخت�ر را مح�ت کھ یخ جھان اسالمعارف عرفانی در تار هگترین دائرالھی می داند کھ باعث نوشتن فتوحات مکیھ بوده است کھ بزر اقیانوس بیکران از معرفت توحیدی و وحدت وجود می باشد .

امل ح�ال حکیم�ان و فالس�فھ بزرگ�ی چ�ون س�قراط و افالط�ون و ب�ودا نی�ز ب�وده اس�ت ک�ھ در آث�اراین قاع�ده ش� -١٢۵

تاریخی نیز گزارش شده است .

Page 111: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١١

ر ن ماه عشق و عرفان و والیت الھی در تاریخ آدم بوده است کھ بھ دو صورت مثب�ت و منف�ی ب�زن روی پنھا -١٢۶ مردان بزرگ اثر بخشیده است خدیجھ وار یا عایشھ وار .

ن ( و نھ عشق ورزی و وصال ) فقط کار مردان بزرگ ب�وده اس�ت . اب�ن عرب�ی م�ی گوی�د ک�ھ زدوست داشتن -١٢٧

از ده توانس�تھی آنگاه کھ محبت خاص محمدی را درک ک�رلن فاصلھ گرفتھ و از آنان بیزار بوده است وعمری از زنا ارتباط با زن در تعالی عرفانی خود بھره ھایی عظیم گیرد و آنان را محمد وار دوست بدارد .

ر ب�ای�ن رازی عظ�یم د و یامبر اسالم فرموده کھ شبی نبوده کھ با یکی از ھمسران خ�ود مجامع�ت نک�رده باش�پ -١٢٨

ا ب�ب�اط انس�ان رازی لطیف تر و پیچیده ت�ر و مگ�وتر از ای�ن در قلم�رو عش�ق عرف�انی و ارت اھل معرفت است کھ شایدس�ت و اق�ت اف�زوده خداوند نباشد کھ ھمواره بھ زبان ھایی سربستھ و راز وار بیان شده است کھ بر پیچیدگی این حقی

ورد س�ی ح�ق را م�دکی از ای�ن پیچی�دگی و راز واری بک�اھیم ت�ا آنج�ا ک�ھ ح�ریم قدما قصد داری�م ک�ھ در ای�ن رس�الھ ان� معصیت قرار ندھد و غیرت حق را جریحھ دار نسازد .

ت و زن معشوق و تا زمانیکھ این عشق بھ ورطھ ابطال نرسیده است صفات چنین م�رد و زن�ی مرد عاشق اس -١٢٩

وداتی ص�الحن پرستیده نمی شود و بھ خدا ایم�ان دارن�د و موج�صفات یک زن و مرد مؤمن است کھ دنیا در وجودشا یمانی است . ا –ھستند . پس عشق یک واقعھ الھی

ن گ�وھره ذات�ی عش�ق اس�ت زن در جستجوی یک الھھ قابل پرستش است و این ذاتی عشق است و ھمی درمرد -١٣٠

ود ک�ھ رحم�ت ادر بھ ایفای نقش الھ�ی خ�وکھ عشق جنسی را بھ ابطال می کشاند زیرا زن قابل پرستش نیست زیرا ق لطف و بخشش است نمی باشد .

ل ن عشق بھ خداوند است زیرا خداوند با نظری کھ ب�ر م�رد م�ی کن�د ب�ھ ناگ�اه جل�وه ای از جم�ازعشق مرد بھ -١٣١

رار اس�تم وقدسی خود را از زن آشکار می سازد و این گوھره عشق است و مرد زان پس ت�ا اب�د ب�ھ جس�تجوی احی�ا نرا نمی یابد و این کل داستان عشق جنسی است . آآن جمال در زن محبوب خویش است ولی دیگر

ب�ر جم�الی از پروردگ�ار اس�ت ک�ھ در ی�ک آن از پ�س پ�رده جم�ال زن رخ نم�وده و ناپدی�د ش�ده پس مرد عاشق -١٣٢

ق آغاز شده است و این کل راز سوء تفاھم در عشق جنسی است . شاست ولی ع

دی از جم�ال م�ر را واقعھ ای مشابھ می تواند برای زن ھ�م رخ نمای�د ک�ھ ب�ھ آن�ی جل�وه ای از جم�ال پروردگ�ار -١٣٣ رؤیت کند کھ البتھ این واقعھ بسیار کمیابتر از رؤیت در زن است اال در مردان خدا .

نوی�ت و توانائیھ�ای بھ تجرب�ھ ثاب�ت ش�ده اس�ت ک�ھ زنھ�ای ن�االیقتر و ض�عیفتر ب�ھ لح�اظ کم�ال و شخص�یت و مع -١٣۴

حی��اتی و اخالق��ی ، بیش��تر م��ورد عش��ق م��ردان ق��رار م��ی گیرن��د و ای��ن از رحم��ت خ��دا درب��اره ای��ن ن��وع زن��ان اس��ت ت��ا ب�ھ دلی�ل ھم�ان ض�عف خ�ود ق�در درس�ت ضعفشان را جبران نموده و بیدارشان سازد ھرچند کھ اکثریت این نوع زن�ان

Page 112: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٢

عذابھا ب�ھ بی�داری م�ی رس�ند آنگ�اه ک�ھ عاش�ق خ�ود را از دس�ت عشق را لگد مال کرده و خیانت می کنند و سپس در داده اند تازه قدر عشق را بھ عنوان یک نعمت الھی درک می کنند ھرچند کھ در پایان عمر خویش .

رین زنان مورد شدیدترین عشق ھا قرار می گیرند و اینس�ت ک�ھ اکث�ر عش�ق ھ�ای جنس�ی ع�واقبی و لذا شقی ت -١٣۵

و حی�ات ا معشوق سنگ دل و کافر است ولی این دل سنگ پس از باختن عشق است کھ می شکندتراژیک دارند زیر می یابد و روی بھ خدا می کند .

م�ھ ح��ال ی�ک واقع��ھ الھ�ی و دین��ی و بی�دار کنن��ده روح و دل انس�ان اس��ت و عاش�ق و معش��وق پ�س عش��ق در ھ -١٣۶

ھردو را ھریک بھ نوعی روی بھ خدا می سازد .

بھ عش�ق دخترک�ی ، ھا مرید اجرای افسانھ ای عشق صنعان کھ پیرمردی خدا پرست و شیخی صاحب صددر م -١٣٧ا می رس�د کافر و بس سنگدل و فاسق مبتال می شود و در شکست و تباھی و خرابات این عشق است کھ شیخ بھ خد

و دخترک ھم ایمان می آورد .

و ب�ی عل�ت و س�بب و حس�اب واقعھ ای ورای اراده انسانشق الھی ترین واقعھ زندگی ھر بشری است زیرا ع -١٣٨و م��ی ر و کت��اب اس��ت و براس��تی وارده ای غیب��ی و م��اورای طبیع��ی و توحی��دی اس��ت ک��ھ سرنوش��ت ط��رفین را زی��ر و

سازد و قلوبشان را دگرگون و روانشان را بھ جھش عظیمی می رساند .

ر عشق جنسی وصال مدفن عشق است و لذا برترین حق عشق ھمان فراق است در عالم خاک . د -١٣٩

س اصل و اساس جاودان عشق ھمان جمال است جمال محض و رؤیت محض . پ -١۴٠

داب ھمھ بدبینی ھا و سوء ظن ھا و تھمت ھای برخاستھ از قلمرو عشق جنس�ی اس�ت چ�را ک�ھ تن معشوق مر -١۴١ . ر بستر لجندگی است ھماغوشی روح دیافت و تجربھ تن بھ تن جاودانگی در آغوش مرگ و تباھی و گندیکارگاه در

ب�ود و نب�ود و ل�ذا عش�ق جنس�ی در قلم�رو و شق جنسی در قلمرو وصال کارخانھ اخ�تالط روح و لج�ن اس�ت ع -١۴٢

وصال تجربھ برزخ محض است .

جرب�ھ ای�ن ب�رزخ اس�ت ک�ھ در آن عشق جنسی ھ�م ھس�تھ مرک�زی ت ی بشر حیاتی ذاتا برزخی است وخاکحیات -١۴٣س�رعت ھمھ ارزشھا و احساسات بین بود و نبود است ھمھ چیز ھست و نیست از جمل�ھ خ�ود عش�ق و ل�ذا عش�ق ب�ھ

قرین نفرت می شود .

Page 113: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٣

وجب��ری وص��ال جنس��ی در عش��ق اس��ت و طبیع��ی س نف��رت و انزج��ار و کین��ھ و ع��داوت و ش��رارت محص��ول پ�� -١۴۴و وف�ا و خیان�ت و عص�متو اینست کھ عش�ق حت�ی ھ�م خ�وابگی را ھ�م زھ�ر م�ی س�ازد و اینس�ت ک�ھ عش�ق و فس�ق

ناپاکی و روسپی گری با ھم می آمیزد و از یکدیگر ناشی می گردد .

اینست راز گردھمایی عشق و روسپی گری . و -١۴۵

ر بشر است و لذا اگر این حق آنگون�ھ ک�ھ بای�د حراس�ت و حف�ظ نش�ود و دلھی عشق ظھور عصمت و قداست ا -١۴۶اه شق ھا کھ گحقوقش ادا نگردد مورد اشد عذابھا و خشم و غضب الھی قرار می گیرد و اینست عواقب فجیع اکثر ع

بھ جنون و جنایت می انجامد .

ی�د و معرفتی برتر در قبالش انجام وظیفھ نما رچھ کھ عشقی الھی تر و نابتر باشد الزمست کھ معشوق ھم باھ -١۴٧ا آن دی خ�ونین ب�حقوقش را ادا کند وگرنھ در قبال آن دچار بخل و حسد و کفر و شقاوتی شیطانی می گ�ردد و ب�ھ نب�ر

ب�رش در عشق بر می خیزد کھ ماجرای عایشھ ھمسر محبوب و معشوق پیامبر خدا و آن دسیسھ ھای ش�یطانی ک�ھ خ ز این نمونھ است . قرآن ھم آمده است ا

وتظار دارد کھ مرد عاشق او را بھ جای خ�دا بپرس�تد و ک�ل ق�درت عش�قش را ب�ھ پ�ای او بری�زد زن محبوب ان -١۴٨

ا ی امام�ان م�اینست خصومت زنان در قبال عشق مردان خدا کھ گاه بھ قتل ھمسر خود دست می زنند کھ درب�اره برخ� رخ داده است .

ھ عاشقی کھ اھل معرفت نفس باشد بھ مقام اھل ذکر می رس�د ک� ھ خود آئی انسان است وعشق قلمرو ذکر و ب -١۴٩

انی است . روحمقامی از کشف و شھود

دنی اجر عشقی است کھ حقوقش ادا شده باشد و حتی نبوت و امامتلگر حکمت و عرفان و علم بھ لحاظی دی -١۵٠ده باشد شمعنوی اجر عشق ھستند عشقی کھ حقوقش ادا اماتقنیز اجری برتر از عشق متصل بھ حق است . ھمھ م

در درجات اخالص و ایثار و خدمت و عصمت .

شق بھ ضد خویش است در غیر اینصورت عشق نیست بلکھ پرستش خویش در غیر است . ععشق ھمواره -١۵١

ت و س��الیق و ن��ابر ای��ن عش��ق ب��ھ ج��نس مخ��الف ب��ھ معن��ای عش��ق ب��ھ کس��ی اس��ت ک��ھ ھم��ھ امی��ال و احساس��اب -١۵٢ ت . باورھایش ضد توست و ھرچھ کھ این ضدیت عمیق تر و شدیدتر باشد آن عشق ھم عمیق تر و شدیدتر اس

کتیکی ترین واقعھ در عالم حیات بشر اس�ت و ل�ذا منج�ر ب�ھ اش�د بی�داری م�ی ش�ود ک�ھ اگ�ر ای�نپس عشق دیال -١۵٣

بیداری بھ قلمرو معرفت نیاید بھ تخدیر و خود کشی و جنایت می انجامد .

Page 114: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٤

ول لمھ ھمان عشق وجود بھ عدم است و عاشق در عرصھ خالقیت روحانی قرار دارد کھ مش�غعشق در یک ک -١۵۴ آفرینش معشوق خویش است و مخلوق ھمواره نسبت بھ خالق کافر است .

ی پندارند کھ معشوقند و ھمھ زنانی ک�ھ معش�وق ھس�تند م�ی پندارن�د ک�ھ عاش�قند و ای�ن اس�اس ممردان عاشق -١۵۵

گر یکدی ھ جایبسوء تفاھم و مالیخولیا در عشق کور است و این بدان دلیل است کھ عشق واقعھ جانشینی دو انسان است .

ت بلکھ عاشق عشق مرد بھ خود می باشد و بین زن و مرد حج�ابی بزرگت�ر از عش�ق نیس�ت و زن عاشق نیس -١۵۶

ر ھ عش�ق ب�ھ س�ک�زن در دورترین حد از مرد عاشق خود قرار دارد و درباره اش کامال کور و کر می شود ت�ا زم�انی آید و فراق رخ نماید .

ی شود او فقط ھمان جمال را در ذھ�ن خ�ود متص�ور اس�ت ک�ھ در بھ معشوق خود کور ممرد عاشق نیز نسبت -١۵٧

رد را نسبتمنخستین بار از پس نقاب جمال زن دیدار کرده است و این جمال قدسی حجاب زن در چشم مرد است کھ بھ او کور می سازد .

شق ماجرای الوھیت عاشق و معشوق است برای مدتی معین . ع -١۵٨

می یاب�د و ای�ن پای�ان نمرد عاشق در زن معشوق خود خدا را جستجو می کند و در این جستجو جز شیطان را -١۵٩

عشق است .

اه وصال عاشق (مرد ) با صاحب آن جمالی است کھ در آغاز دیده اس�ت و اینس�ت تم�ام ع�داوت گتن زن حجلھ -١۶٠ست و احجلھ گاه دن او در این معاملھ فقط یک وسیلھ وزن با مرد در امر ھمخوابگی ، زیرا بھ وضوح می بیند کھ ب

نھ مقصود وصال .

ال در عشق عاقبتی فجیع دارد زیرا معصیتی دو جانبھ است . م�رد در زن خ�دایش را م�ی جوی�داینست کھ وص -١۶١ و زن ھم می خواھد خود خدای مرد باشد .

شق الھی ترین و ابلیسی ترین واقعھ در جھان است .ع -١۶٢

ھ تالش برای وصلت با پروردگار عشق است کھ منجر بھ وصال با ابلیس می شود . وصال عاشقان -١۶٣

ی تردید انسان عاشق ، انسان خدا دیده است بھ نیم نظری و عشق حاصل لقاءهللا است . ب -١۶۴

Page 115: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٥

و اص�رارش در وص�ال ھی در عالم خاک حرام می شودل الء اینست کھ وصال جسمانی برای چنین عاشق لقا و -١۶۵ نمی آورد . جز ناکامی و زجر و عداوت بھ بار

ب ھ قصد وصال با پروردگارش با ابلیس ھمخواب�ھ ش�ده اس�ت و ب�ھ ع�ذا است کھ بء هللاعاشق حقیقی شھید لقا -١۶۶

النار مبتال است زیرا زن کمینگاه ابلیس است .

استان عشق ماجرای سوء تفاھم و عوضی گرفتن انسان است ابلیس را بھ جای خدا . د -١۶٧

اینست کھ عشق عرصھ عذاب النار انسان در حیات خاک می شود . و -١۶٨

اینست کھ عشق جنسی قلمرو اشد شیطان پرستی می گردد . و -١۶٩

دس�ت زن�ی اس�ت ک�ھ ب�ھ دوزخ کش�یده ب�ر گ�ردن او ب�ھ طن�ابیاینک�ھ ست کھ مردی ب�ھ دوزخ نم�ی رود اال و این -١٧٠ شود . می

گ�اھی ب�ھ ان�دازه عش�ق ، ادب و اخ�الق و معرف�ت و تق�وا و عص�مت و دی�ن ض�رورتی اورژان�س در ھ�یچ ج�ا و -١٧١ خرالزمان محمد مصطفی فرمود کھ : عشق سراسر ادب است . آندارد کھ پیامبر عشق

شق سکھ ای است کھ یک رویش خدا و روی دیگرش ابلیس است . ع -١٧٢

داوت ابل��یس ب��ا آدم ب��ر س��ر غی��رت و عش��ق او ب��ھ پروردگ��ارش ب��وده اس��ت و ابل��یس ھ��م آدم و چ��را ک��ھ ک��ل ع�� -١٧٣

و ل�ذا ھ�ر فرزندانش را رقیب و ھووی عشق خود می داند درست بھ ھم�ین دلی�ل ب�ھ دوزخ رفت�ھ و لع�ن گردی�ده اس�تآگ�اه آگ�اه و نا ھ انسانی دعوی عشق می کند ابلیس ھم در جا آماده دسیسھ است زیرا ھر عشقی خواه ن�اخواه وکجا ک

ن ی ش�ود ت�ا آم�عشق بھ جلوه ای از جمال پروردگار است و لذا ابلیس بھ عنوان عاشق اول و ھووی ابدی وارد کار ندامت و خیانت بکشد . بھ عشق را تباه کند و

عدم سجده بر غیر خدا بود کھ ط�رد و لع�ن واطر غیرت و خلوص و توحیدش در عشق بھ خداوند ابلیس بھ خ -١٧۴

ور م�ی ش�ود شد و بھ دوزخ رفت و آدمیزاد بھ خاطر ناخالصی و شرکش بھ دوزخ می رود و در آنجا ب�ا ابل�یس محش�ز دوزخ لص و ن�اب او ابلیس ممتحن مکتب عشق انسان است و لذا ب�ھ ق�ول ق�رآن ، فق�ط مخلص�ین یعن�ی عاش�قان خ�ا

مرخص می شوند زیرا او سلطان دوزخ است .

روردگار لعن گردید ت�ا امتح�ان پابلیس بھ دوزخ و درک اسفل السافلین رفت وبھ دورترین فاصلھ از محبوبش -١٧۵ م�ییا در ادعایش خالص است و یا اینکھ توبھ آدعویش در اخالص و توحید در عشق را پس بدھد تا معلوم شود کھ

Page 116: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٦

گردد و آدم را سجده می کند ولی آدمی بھ خاطر ناخالصی اش بھ دوزخ می رود تا پ�اک ش�ود از ش�رک می کند و باز و بی غیرتی و فسق و ھرزگی و خیانت .

تابش می فرماید کھ مشرکان را ھرگز نمی بخشد و عذاب می کند و مشرک کسی اس�ت ک�ھ دع�وی خداوند در ک -١٧۶

وز ای�ن فس�ق یر او نظر می کند و شریکی با او قرار می دھد و دوزخ عرصھ پاک ش�دن اعشق بھ او دارد ولی بھ غ شراکت با خداست .

ی ضعیف است ھ�وو و ش�ریکی در عش�ق نم�ی پ�ذیرد و ط�الق م�ی گی�رد چگون�ھ اس�ت ک�ھ خ�دای زن کھ مخلوق -١٧٧

عشق ، شریکی پذیرد .

و کاروانی دختر شاه را دید و عاشق شد . دخترک دانستکایتی از ابن عربی می گوید کھ درویشی در گذار ح -١٧٨ھ پش�ت س�ر ک�ری ! دخترک گفت : من خ�واھری دارم آاو را خواست و احوالش پرسید کھ : آیا عاشق بر منی ؟ گفت

اه من است اگر او را بنگری م�ن را فرام�وش م�ی کن�ی دروی�ش ب�ھ پش�ت س�رش نگریس�ت ول�ی کس�ی نیاف�ت دخت�ر ش� گریست . نو را بزنند و گفت : او اگر عاشق من بود بھ پشت سر من نمی دستور داد کھ گردن ا

ی ک�رد یر طور سینا ابلیس را دیدار کرد و از او پرسید ای ملعون چرا از امر محبوبت س�رپیچروزی موسی د -١٧٩

ن عش�ق متح�او آدم را سجده نکردی . ابلیس گفت : اگ�ر س�جده ک�رده ب�ودم ام�روز ب�ھ بزرگت�رین خ�دمت محب�وبم ک�ھ ادم و ذکرش نم�ی ش�است گزیده نمی شدم ومذکور او نمی گشتم و تا روز قیامت بال وقفھ مرا لعنت نمی ک�رد و دائ�م ال�

نگریس�تی اما ت�و ای موس�ی اگ�ر در آن روز ک�ھ دع�وی دی�دارش ک�ردی و او ب�ھ ت�و گف�ت ک�ھ ب�ھ آن ک�وه بنگ�ر ، نم�ی دیدارش کرده بودی .

ان ر خدا ننگریس�ت و ل�ذا م�أمور امتح�ان عش�ق الھ�ی در مؤمن�ان و انبی�ا و اولی�ای او ش�د و س�لطابلیس بھ غی -١٨٠

دوزخ شد تا ناخالصی ھای عشق را از بنی آدم پاک کند .

. ت��ا الی��ق دی��دار ش��ود و از دوزخ ش��رک برھ��د ءنس��ان بای��د عش��ق را از ابل��یس بی��اموزد و اطاع��ت را از انبی��اا -١٨١ م�ی خواھ�د ک�ھنای را ام�ر ب�ھ چی�زی م�ی کن�د ول�ی دل�ش ه ی از امام صادق می فرماید کھ چھ بسا کھ خداوند بن�دثیحد

ده بل�یس در س�جاھ گ�ر ع�دم اطاع�ت انجام دھند و چھ بسا نھی از چیزی می کند کھ می خواھد انجام دھند و ای�ن توجی� آدم است . بر

دارای عشق الھی ھستند و در ای�ن ھان دچارش می شوند کذا فقط مؤمنو ل شرک ھمان شرک در عشق است -١٨٢ عشق می سوزند تا شرکشان پاک شود و موحد گردند .

را در ھم�ین دنی�ا ) دگانشنشق جنسی ، دوزخ زمینی مؤمنان است و خداوند عھ�د ک�رده ک�ھ مؤمن�ان ( پرس�تع -١٨٣

از شرک پاک سازد تا موحد شوند و برای او شریکی نگیرند .

Page 117: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٧

. اند و لذا خانواده ھا دوزخ شرک زدائی تزن و فرزند و نژاد قلمرو اساسی شرکھاسبھ و عشق -١٨۴

ن�د پدر و ھمس�ر و فرزن�دش دل ک راھیم کھ بانی ایمان خالص است ھمان بانی عشق ناب الھی است کھ ازبو ا -١٨۵

است .و این مقام امامت است یعنی مقام اقامت خدا در بنده اش و این اساس عدالت

اینست کھ عشق جنسی اساس ظلم و جنون و جنایات بشر است زیرا اساس شرک است . و -١٨۶

رف ط�ی طری�ق ص�س حق اینست کھ آدمی بھ محض عاشق شدن ت�ا اب�د از معش�وق بگری�زد و ای�ن عش�ق را پ -١٨٧ الی هللا کند تا دیدار جمالش از روبرو .

عش�ق عرف�انی ب�ھ پی�ر و ام�ام ک�ھ قلم�رو توحی�د ن�اب اس�ت یعن�ی تنھ�ا عش�ق غی�ر جنس�ی اس�ت در عالم خ�اک -١٨٨ی باشد مینھ تجلی . زیرا پیر یا امام ھرگز شریک خدا نمی شود زیرا خود محل ظھور خداو دیدار با اوست و آئھدایت

زیرا بین خدا و امام دو گانگی نیست .

ای اس�ت و واژه عش�ق ش�اه واژه ک�ل قلم�رو وی�ژه ر واژه ای در قلم�رو فرھن�گ بش�ری دارای ب�ار و ان�رژیھ -١٨٩ن��ی در روا فرھن��گ بش��ر ب��ر روی زم��ین اس��ت و دارای ش��دیدترین و عجی��ب ت��رین و ناف��ذترین ب��ار روح��انی و ان��رژی

روابط انسانھاست .

واط��ف عاش��قانھ ب��ر خاس��تھ از ک��اربرد واژه عش��ق از زب��ان عاش��ق اس��ت . ج��ادوی ای��ن واژه عنخس��تین م��وج -١٩٠ د ط�رف مقاب�لران�تأمل و تحقیق است . یعنی وقتی کھ کسی نسبت بھ دیگری واژه عشق را بھ زبان می براستی قابل

ی ش�ود ای�ن م�را مسحور و مفتون خود می سازد و بھ دام می اندازد و بھ ھمان میزان خ�ودش ب�ھ ای�ن افس�ون دچ�ار متقابل است کھ از خاصیت واژه عشق در رابطھ است . نافسو

ی کی و متن�اقض ھس�تند ول�ی واژه عش�ق را بایس�تھ واژه ھا در فرھنگ بش�ری دارای طبع�ی دی�الکتیتقریبا ھم -١٩١

دیالکتیکی ترین الفاظ در زبان بشری دانست کھ در آن واحد مولد جاذبھ و دافعھ ای یکسان است .

کن کن�د و در او س�اوئی ادا کننده واژه عشق سوار بر امواج نفوذ کننده آن بر دل و روح مخاطب رسوخ می گ -١٩٢ و مقیم می گردد و نیز طرف مقابل را در دل خود راه می دھد و واقعھ جانشینی رخ می دھد .

ه عشق و بعد از آن . ژر رابطھ عاطفی بھ دو مرحلھ کلی تقسیم می شود مرحلھ قبل از ادای واھ-١٩٣

مترین و مقبولترین و مطرودترین واژه ھا در عرصھ فرھنگ و گ�ویش بش�ری اس�ت زی�را ھ�یچ واژه عشق مھ -١٩۴

یست . اند کھ تکلیفش در قبال آن چیست و در این میان وظایف عاشق و معشوق ھر یک چدکس بھ راستی نمی

Page 118: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٨

د و طلبکاری و بدھکاری رخ می دھ� ر روابط عاشقانھ عجیب ترین احساسات و امیال و اندیشھ ھا و توقعاتد -١٩۵

اب کھ ھمھ حس کھ بھ ھیچ اصل منطقی و معقولی قابل درک نیست و بیھوده نیست کھ عشق را جنون الھی نامیده اند و کتابھای رایج بشری را در ھم می ریزد .

ز اق تجرب�ھ اش�د رقاموس فلسفھ بایستی عشق را بھ مثابھ حیات و ھستی در دیگری نامید و لذا تجربھ عش�د-١٩۶

رن�د و ای�ن خود بیگانگی بش�ر اس�ت ک�ھ ب�ھ عمیقت�رین ش�ناخت ھ�ا و تجربی�ات منج�ر م�ی ش�ود ک�ھ اص�وال تل�خ و ناگوا شناخت البتھ پس از رجعت بھ خویشتن ممکن می شود .

ی است کھ بر فرق سر خ�ود پرس�تی ھ�ای بش�ر ف�رود م�ی آی�د و او را ب�ر س�ر خ�ود م�ی ش�کند و عشق واقعھ ا -١٩٧

ود . ی محسوب می شرین لحاظ واقعھ ای دینی و اخالقی است کھ بھ جبر رخ می دھد و نوعی فضیلت اجبابد

ن خودی و بی خودی انسان است . نبرد بین برای خود بودن یا برای دیگران بودن . عشق نبرد بی -١٩٨

نای بق بھ معنای ایثار سنگ زیر شق و دین نیز دارای رابطھ دیالکتیکی و شدیدا متناقض ھستند . زیرا عشع -١٩٩در ول�ی در ع�ین ح�ال وج�ھ دیگ�رش ک�ھ اراده ب�ھ وص�ال و تمل�ک معش�وق اس�ت درس�ت دین و اخالق و فضیلت است

نقطھ مقابل ایثار قرار دارد و ضد اخالقی است .

تئوری�ک و برخی از بزرگان عشق را بھ دو نوع ایثاری و تصرفی تقسیم بندی کرده اند کھ یک تقس�یم بن�دی – ٢٠٠ ب�ا ای�ن دو غیر واقعی است زیرا ھردو وجھ و تعریف عشق در آن واحد در رابطھ عاشقانھ حض�ور دارد و ھ�ر ف�ردی

معنا درگیر است و این تناقض محور استھالک در عشق است .

یا براستی تعادل و عدالت در عشق ممکن است ؟ آ -٢٠١

لتی ع�دالت ق�رار دارد ول�ی عش�ق بش�ری و جنس�ی اتفاق�ا ب�ر ب�ی ع�دابال نشان دادیم کھ عشق عرفانی ب�ر ذات ق -٢٠٢م دم�ی از ح�ریپدید می آید زیرا حاصل از خود بیگانگی و تصرف دیگری است و این عین ظل�م اس�ت زی�را آنگ�اه ک�ھ آ

ا رواب�ط وجود خود خ�ارج م�ی ش�ود در بی�رون از خ�ود دچ�ار ظلم�ت و ت�اریکی اس�ت و بازیچ�ھ ابل�یس م�ی گ�ردد و ل�ذریم ح�تج�اوز ب�ھ نھ در آن واحد با ایثار و تجاوز عجین است یعنی عاشق یا مشغول ایثار بھ معشوق است و ی�اعاشقا

تجاوز است و این طبع ابلیسی عشق جنسی است . زوجاو . و این ایثار م

د را ر خ�وسبات دنیوی فقط انبیا و اولیاء و عرفای حقیقی مظاھر عشق ایثاری بھ مردمند ولی اجاز منظر محا -٢٠٣ دارند . دت معنوی ناوند می گیرند و لذا منتی بر مردم ندارند و از مردم جز توقع راستی و عدل و تقوا و سعاداز خ

Page 119: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١١٩

ائی ب��سس��تمھایث��ار ب��رای بش��ری ادع��ائی ذات��ا دروغ اس��ت و ل��ذا ھم��ھ داعی��ان ایث��ار از مظ��اھر اص��وال دع��وی -٢٠۴ن�ون و ری�ا و ج غونمی تواند ایثارگری راس�تین باش�د اال غ�رق در درپیچیده و مخوفند زیرا حقیقت اینست کھ مخلوق

است و کینھ ھا . ایثار فقط از آن خداست .

وق بلیس�ی جھ�ت تج�اوز ب�ھ حق�سان حداکثر می تواند ع�ادل باش�د و ن�ھ ایث�ارگر . ایث�ار ی�ک ای�ده و احس�اس انا -٢٠۵ دیگران است .

ل معش��وق و تص��احب تم��ام وج��ود اوس��ت بن��ابراین ایث��ار ی��ک دام ر خ��ود را ف��دا م��ی کن��د ب��رای وص��اعاش��ق اگ�� -٢٠۶

علل عواقب فجیع ھمھ عشق ھای جنسی می باشد . لآدمخوارانھ و ابلیسی است و این علت ا

الوه بر روابط جنسی در مبارزات و معامالت سیاس�ی و انقالب�ی گ�ری نس�بت ب�ھ خل�ق ھ�م خ�ود ععشق ایثاری -٢٠٧ ی م�ی انجام�دبھ خلق عاقبت بھ مردم خواری و م�ردم س�واری و اش�د س�تم و دیکت�اتورنمایی می کند و عشق و ایثار

د . را ندانستھ و برده آنھا نمی شون گرانکھ گاه بھ قتل عام می رسد از اینکھ چرا مردم قدر ایثار

و سیاس�ت مردم جز در انبیا و اولیا و عرفا مابقی دروغ است زیرا این م�ردان خ�دا ھرگ�ز اھ�ل شعار عشق بھ -٢٠٨ بگ�و "دارن�د می نھند و می روند زیرا جز بیداری مردم مقص�ودی نواقدرت و حکومت نیستند و حکومت را بھ مردم

ک�ھ بخواھ�د پیامبر کھ من از بابت رسالت خود مزدی و منتی ندارم و اجر من در نزد خداست و زی�ن پ�س ھ�رکس ای اری وج�دان ون م�ی دھ�د ک�ھ رس�الت انبی�ای الھ�ی فق�ط بی�دای�ن آی�ھ نش�ا "خود بھ راه ھ�دایت و ی�ا ض�اللت م�ی رود .

ستانھ انتخاب است و ال اکراه فی الدین . آرسانیدن مردم بھ

"دان خدا در خدمت بھ خلق فقط رھانیدن نفوس از زنجیرھای جھل و س�تم اس�ت ک�ھ ق�رآن آن�را یعنی ھدف مر -٢٠٩ق ح�ردم از غی�ر م�. این ھمان آگاھی دادن اس�ت و ب�س ت�ا می نامد یعنی : رھانیدن گردنھا از زیر یوغھا "فک رقبھ

تبعیت نکنند .

وع عشق عرفانی و عشق جنسی قابل تقسیم اس�ت ک�ھ واقعی�ت ھ�م دارد وتئ�وری نیس�ت . و ای�ن عشق بھ دو ن -٢١٠ س�ی خ�ویش ودو عشق دارای ماھیتی کامال متضادند زیرا عشق عرف�انی راه رجع�ت ب�ھ خویش�تن و الح�اق ب�ھ ذات قد

ای�ن است و خود گشتن ولی عشق جنس�ی درس�ت معک�وس ناتحاد با پروردگار در خویش است و عشق بھ یگانھ شدد برھ�د د از ش�ر خ�وروند را طی می کند زیرا میل بھ فرار از خویشتن دارد و می خواھد در معشوق فنا گردد و تا اب�

ھ در آن نھفت� دروغین آن واضح است و مکری ک�ھری و نفرت از خویش ، ایثار نامیده می شود کھ معنای او این بیز است .

اگر مقصود نھایی عشق جنسی ھمانا وصال جنسی است اینست کھ عاشق در لحظھ وصال و اوج ل�ذت جنس�ی -٢١١

اش برای لحظاتی از خود فنا می شود و این مقصد عش�ق جنس�ی اس�ت ک�ھ عاش�ق ای�ن نی�ازش را ب�ھ ص�ورت من�ت و

Page 120: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢٠

کن��د و اینس��ت راز کین��ھ معش��وق زی��را ای��ن ی��ک مک��ر و حیل��ھ آش��کار اس��ت و ع��ین ایث��ار ب��ھ معش��وق تق��دیم م��ی واژگونساالری .

ی ھم�ین اس�ت ک�ھ عاش�ق م�ی خواھ�د نی�از خ�ود را لب�اس ھا و کینھ ھای عرصھ عش�ق جنس� کل مکرھا و فتنھ -٢١٢

ماید .خوشبخت نایثار بپوشاند کھ خود بی نیاز مطلق و خدایگونھ است و می خواھد معشوق را نجات دھد و

نی عشق فنای در خویشتن و ذات الھی خویش است و عشق یگانھ ش�دن ب�ا خ�دای خ�ویش ک�ھ پس عشق عرفا -٢١٣ی�د عین ذات خویش است ولی عش�ق جنس�ی ، عش�ق فن�ای در دیگ�ری اس�ت . اول�ی ع�ین ایم�ان و ح�ق پرس�تی و توح

ز خود رفتن و گم شدن ! است دومی ھم عین کفر و خود فریبی و ظلم است : بھ خود رسیدن و ا

رفانی ھدفی جز خود آگاھی ندارد و عشق جنسی ھم اسیر خود فریبی است کھ بھ فریب معش�وق و لذا عشق ع -٢١۴ز ادروغ�ی ک�ھ نی� ھم می انجامد و لذا عاقبتی جز جنون و تخدیر و عداوت ندارد زیرا سراسر بر دروغ استوار است .

این عین مالیخولیای عشق جنسی است . را لباس ناز و بی نیازی می پوشاند و

م باشد البتھ می تواند بھ عشق عرفانی منجر شود . وأجنسی اگر با صداقت و معرفت ت ولی عشق -٢١۵

ق ی اساسا مردانھ است و بس اندکند زنانی کھ در خویشتن عش�ق را تجرب�ھ ک�رده باش�ند و عاش�عشق واقعھ ا -٢١۶ شده باشند .

خ�ویش اس�ت و ای�ن ذات کف�ر زنان�ھ اس�ت ک�ھ ن خود را نف�رت دارد . او عاش�ق معش�وق ب�ودنزن عاشق بود -٢١٧

خدیج�ھ ، ،مذھب اصالت ناز اس�ت . زن�ان عاش�ق در ت�اریخ انگش�ت ش�مارند و ھم�ان زن�ان معروفن�د : ھ�اجر ، م�ریم . العین و ... هفاطمھ ، رابعھ عدویھ ، طاھره قر

خف�ت ت�اریخی زن ھ�م برخاس�تھ از اراده ب�ھ محب�وب ب�ودن اس�ت و نف�رتش از انفع�ال و وراز اسارت و بردگی -٢١٨

جنسی نموده است کھ بھ آسانی تجارت می شود . ءعاشق بودن و اینست کھ زن را تبدیل بھ یک شي

زن چیزی جز نبردش بر علی�ھ اراده ب�ھ محبوبی�ت نیس�ت . ای�ن عرف�ان و لیش و متعاجھاد و تالش رھایی بخ -٢١٩ حیل�ھ و خ�ود وو راز رھایی او از اسارت جنسی است و این نبرد بر علیھ ناز خویش است کھ کانون مکر تقوای زن

فریبی اوست .

ار اس�ت ک�ھ ون حتی نیاز بھ محبوب ب�ودن را ھ�م در خ�ود انک�ار م�ی کن�د و ن�ازش ب�ر ای�ن اص�ل ابلیس�ی اس�تز -٢٢٠ امروزه اساس مکتب فمینیزم میباشد کھ جنونی آشکار است .

Page 121: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢١

ق طبیع�ی و جنس��ی زن اس�ت ول�ی در ص�ورتی در ای�ن نی��ازش ارض�ا م�ی ش�ود و از ای�ن نی��از ح�محب�وب ب�ودن -٢٢١جن�ون ی�از فق�ط درفراتر می شود و پا بھ قلمرو عاشقیت می نھد کھ صادق باشد و ن�از نکن�د زی�را زن ب�ا انک�ار ای�ن ن

اند . خولیای ایثار می کشیادی مالخود غرق می شود ھمانطور کھ انکار این نیاز در مرد ھم او را بھ و

ز م�ی ند ن�ھ ب�ھ دام ابل�یس ن�ااگر آدمی این نیاز ذاتی خود را انکار نک "من می خواھم یکی مرا دوست بدارد " -٢٢٢ افتد نھ مکر ایثارگری .

ق ال ینحل بشری اینست کھ با عشق ، بازی می کند این اس�اس ھم�ھ ع�ذابھای بش�ر اس�ت : عش� تمام مشکالت -٢٢٣

بازی ! زیرا نیاز بھ محبت را انکار می کند و این ذات کفر بشر است .

حب�ت و رس�تگاری ای�ن اس�اس ایم�ان و ص�دق و م "آیا کسی ھست کھ ب�رای رض�ای خ�دا م�را دوس�ت ب�دارد " -٢٢۴ انسان در جھان است .

ج�ز ینس�ت ذات کف�ر ! کف�ر چی�زیدمی نیاز بھ محبت را انکار می کند زیرا نمی خواھد حقوقش را ادا کن�د و اآ -٢٢۵

وفاست . محبت ناپذیری و مکر با محبت نیست .و اما حقوق محبت چیست ؟ اولین و محوری ترین حق محبت ھمان

نسان قربانی و تباه شده بی وفائی خویش است حتی نسبت بھ خویشتن ! ا -٢٢۶

ظل�م و ش�قاوت ب�ھ خویش�تن اس�ت . ای�ن عل�ت ینکھ نیاز بھ محبت را در خود انکار می کند ع�ین ب�ی وف�ایی وا -٢٢٧ " -رآن ق� "براس�تی ک�ھ انس�ان خص�م آش�کار خویش�تن اس�ت. "العلل ناز و ایثارگری دروغین و بازی با عشق است

قرآن . "براستی کھ انسان ظالم و جاھل و ناسپاس است .

د م�ن عاش�ق ت�و ھس�تم و م�ی خ�واھمم�ی گوی� "لطفا برای خدا مرا دوست ب�دار "انسان بھ جای اینکھ بگوید -٢٢٨ای�ن لی�ا نیس�ت ؟خود را فدای تو کنم تا تو خوشبخت شوی و من نابود گردم ... آی�ا ای�ن ع�ین ش�یطان زدگ�ی و مالیخو

ت ک�ھ کب�ادهداستان عشق بازی ھای بشر است . این داستان واژگونساالری و کف�ر بش�ر اس�ت . ای�ن انس�ان ک�ذاب اس�ود و از ش�را ھ�م ب�دھکار خ�ود م�ی دان�د و عاقب�ت از ع�الم و آدمی�ان منزج�ر م�ی عشق بر دوش می کشد و حت�ی خ�دا

ست . ااینکھ چرا کسی او را باور و درک نکرده است و فریبش را نخورده است و بازی او را جدی نگرفتھ

رف�انی تابھایی کھ در طول تاریخ درباره عشق نوشتھ شده است از غامض ترین کتب فلسفی و عکو اینست کھ -٢٢٩ع�ین وک�ھ غزال�ی ھم سخت تر و ھپروتی تر است . حتی عارفان ما نیز متأسفانھ چنین اند نگاه کنید بھ رسالھ ھ�ایی

مت�افیزیکی و روزبھان و ابن عربی درباب عشق نوشتھ اند . ای�ن محس�وس ت�رین تجرب�ھ بش�ری را تب�دیل ب�ھ هالقضان�ین ی ک�ھ چ�را چشان ھم ک�الم خ�ود را فھ�م م�ی کنن�د . براس�تترین مقولھ فوق آسمانی کرده اند کھ بھ ندرت حتی خود

است ؟ آیا این از غیرت و عصمت مردان شرقی است ؟ هللا اعلم !

Page 122: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢٢

رین واقع��ھ زمین��ی اس��ت و زمین��ی ت��رین واقع��ھ آس��مانی و ل��ذا در ھ��یچ واقع��ھ ای چ��ون عش��ق ت��عش��ق آس��مانی -٢٣٠ھ ک�قم می زن�د ت کھ سرنوشتھای کالن آدمی را در خفا رحضور و اراده پروردگار درک نمی شود و این واقعھ ای اس

خود ھرکسی می داند و خدایش و بس .

ع�ھ ی ھمچون عشق ، تمامیت انرژی وجودی آدمی را بھ کار و چالش نمی گیرد . این براستی واقھیچ واقعھ ا -٢٣١ب�ر مح��ور و روان آدم��ی راای توحی�دی و تمام�ا وج��ودی و ک�ل گ��را و ذات�ی و مطل�ق اس��ت ک�ھ ک��ل ت�ن و ج�ان و روح

وجودی یک نفر بنام معشوق بسیج و متمرکز می سازد .

عشق فلسفھ وجود است . -٢٣٢

ر ب�قعھ ای است کھ ھر آدمی را بھ جبر وارد قلمرو عرفان عملی می س�ازد و ک�ل زن�دگیش را در عشق تنھا وا -٢٣٣ی��رد و م�ی گی��رد . ای�ن ھم��ان رحم��ت خداس�ت ک��ھ ب��ھ ق�ول خ��ودش در کت�ابش ھرچی��زی را از درون و ب��رون ف�را م��ی گ

محاصره و مصادره می کند .

الت و سانھا نیز در تجربھ عشق خود ، خدا را باور می کنند ھم غایت رحمت او را ، ھ�م غای�ت ع�دکافرترین ان -٢٣۴ غضب و غیرت او را .

وع جنسی اش یک نزول روح قدسی از آسمان ھفتم است کھ اگر حق�وقش ادا ش�ود و ص�دق و نعشق حتی از -٢٣۵

رخ نم�وده ن است ھمانطور کھ درب�اره ھم�ھ انبی�ا و عرف�ای ب�زرگمعرفت و عصمت رعایت گردد نردبان معراج انسا است .

ت شکس�ت و ناک��امی در رابط�ھ ب�ا معش�وق غای��ت ب�ر ح�ق عش�ق اس��ت ک�ھ آدم�ی را مجب�ور ب��ھ و در ھ�ر ص�ور -٢٣۶

رجعت بھ خویشتن می سازد کھ مقصود ذاتی عشق است .

ص�مت اج�ر رجع�ت ب�ھ خویش�تن اس�ت و فحش�ا ھ�م شق یا بھ عصمت می انجامد و یا بھ ھرزگ�ی و فحش�ا . عع -٢٣٧ عذاب گریز از خویشتن است .

مھ عشق ھمان عشق جنسی و ش�عبات آن اس�ت . عش�ق پ�دری و م�ادری و خ�واھری و ب�رادری در فرھنگ عا -٢٣٨

اس�ت ک�ھ جملگی برخاستھ از عشق جنسی و رابطھ پایین تنھ ای زن و شوھر اس�ت . ھم�ھ اینھ�ا ش�عبات عش�ق تن�یر ھوت جنسی م�ی باش�د . عش�ق اعض�ای خ�انواده ب�ھ یک�دیگر جملگ�ی عش�قی ک�ور و ظلم�انی اس�ت و اس�یمحصول ش

از گ�ی برخاس�تھچندین بستگی و نیاز و غریزه است و چون کالفی سر در گم می نماید . از آنجا کھ این عواطف جمل بستگی جسمانی است ، لذا در دوری فیزیکی بھ تدریج از میان می رود .

Page 123: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢٣

رف . بھ میزانی ک�ھ انگی�زه تصرفی است یعنی ایثار بھ قصد تص –ق والدین بھ فرزندان یک عشق ایثاری عش -٢٣٩ تصرف کاھش می یابد ایثارگری ھم کاھش می یابد و این وضع تا سر حد نفرت بھ پیش می رود.

ر ل م�ی رود و ح�داکثاما عشق فرزندان بھ والدین سراسر نیاز است و بھ میزان کاھش نیاز ای�ن عش�ق تحلی� و -٢۴٠

چیزی کھ باقی می ماند ترحم است .

ژاد م��رداب گندی��دگی ھم��ھ عواط��ف بش��ری اس��ت زی��را رواب��ط ب��ر مبن��ای تمل��ک و تص��رف اس��ت و خ��انواده و ن�� -٢۴١ت و س�تثنایی اس�احساس ایثارگریھای کاذب . و لذا محبت و دوستی خالصانھ بین افراد خانواده ام�ری ب�س کمی�اب و ا

ر و اوالد ومت نژاد بر علیھ ایم�ان و ارادت و محب�ت و عش�ق عرف�انی و توحی�د . و اینس�ت ک�ھ ھمس�اینست علت خص دشمنان ایمان محسوب شده اند . یعنی دشمن محبت بین انسان و خداوند .

خاستھ از جمال محض و زیبایی و قداست و عصمت جم�الی اس�ت ک�ھ گ�اه ب�ر اث�ر نظ�ر الھ�ی از عشق امری بر -٢۴٢

را نتیج�ھ ال بش�ری ب�ر چش�م کس�ی م�ی تاب�د و او را عاش�ق و دلباخت�ھ و مجن�ون م�ی س�ازد و م�ابقی م�اجپس پرده جم برخورد عاشق با این دیدار افسانھ ای و غیبی است .

رستی و پرستش زیبایی محض است . بن�ابراین فلس�فھ عش�ق دقیق�ا ھم�ان فلس�فھ زیب�ایی جم�ال پعشق ، جمال -٢۴٣

انسانی است .

براستی زیبایی چیست ؟ آیا -٢۴۴

ی نرمندان جملگی عاشق پیشھ اند از این روست ک�ھ زیب�ایی را درک ک�رده ان�د و مج�ذوب زیب�ایاگر جماعت ھ -٢۴۵ ھستند .

درک حضور خداوند در طبیعت است . ھمھ آیات الھ�ی در ق�رآن دع�وت ب�ھ ای�ن زیب�ایی و عظم�ت زیبایی ھمان -٢۴۶

ن موجب شناخت خداست . در طبیعت است و یادآوری مکرر آ

ا و عذابھای عشق حاصل اراده بھ تملک این زیبایی است و این ھمان تملک و تسلط ب�ر حض�ورھو تمام آفت -٢۴٧ خداست و بھ چنگ آوردن او .

( ی�ادآوری ) اس�ت مخ�تص ب�ھ عاش�قان اس�ت ک�ھ ھرگ�ز آن جم�ال "ذک�ر "ریم موس�وم ب�ھ ک�آنچھ کھ در قرآن -٢۴٨

اج هللا و مع�رقدسی کھ باعث عشق است را از یاد نبرند و اس�یر معش�وق خ�اکی نش�وند . ای�ن ی�اد اس�ت ک�ھ بس�تر لق�اء عرفانی است .

ن جمال اساس ھمھ عوارض و مکافات و مصائب و جنون و جنایات ناشی از عشق است . بھ چنگ آورد -٢۴٩

Page 124: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢٤

اھای عاشق اینست کھ خدا را در غی�ر ( معش�وق ) م�ی جوی�د . در حالیک�ھ پ�س از آن نخس�تین اساس ھمھ خط -٢۵٠

دیدار بایستی آن تجلی را در دل خود نقش کند و راه دل را بجوید یعنی او را در خود بجوید .

ق الھ�ی دی�دار ک�رده اس�ت و معش�و اشق باید بداند کھ این خود اوست کھ این جمال قدسی را بر اثر ی�ک نظ�رع -٢۵١د س عاش�ق بای�بھانھ ای بیش نیست و آن جمال را می توانست حتی بر سنگ و چوب ھم بعن�وان آئین�ھ دی�دار کن�د . پ�

ست یعن�ی قدر خود را بداند و دست از بت پرستی و شرک بکشد . کل ابطال عشق حاصل شرک و بت پرستی عاشق ا معشوق پرستی مجازی .

دانیم کھ خداوند شرک را محک�وم سی مشرکانھ ترین احساس و رفتار بشر بر روی زمین است و میعشق جن -٢۵٢

بھ ابطال و پوچی ساختھ است و اینست عاقبت این عشق ھا .

س�اده و روش�ن ھمان�ا عش�ق ب�ھ چش�م و اب�رو و گیس�و و ل�ب و دن�دان و ص�ورت و خ�د وخ�ال و عشق بھ زبان -٢۵٣ار ادوی عشق ق�ر. کھ البتھ در ھر عشقی یکی از این اعضا در محور توجھ و جاذبھ و جچانھ و پیشانی و بینی است

ال داری�م وخ�دارد . در واقع باید گفت عشق چشم و ابروئی داریم و عشق لب و دندانی و عش�ق بین�ی و عش�ق خ�د و الی آخر . اینھا انواع عشق ھایند با درجات و شدت و حدت و کیفیت ھای متفاوت .

ر ان بگوئید کھ خدایا ب�عشق محصول اجابت این دعاست کھ خداوند بھ مؤمنانش تلقین کرده است کھ ای مؤمن -٢۵۴

وال ما نظر کن و عشق حاصل نظر خدا ب�ر عاش�ق اس�ت و عاش�ق ب�ر ھم�ھ عاش�ق اس�ت و ب�ر یک�ی ھ�م ش�دیدتر و اص�یع�ت اش�ق ب�ر ھم�ھ ص�ور طبعشق مردان عشق بصری است و مرد عاشق فقط عاشق بر جمال انسانھا نیست بلک�ھ ع

است و در ھر صورتی جلوه ای از یار می بیند .

اشق دارای مشاھده روحانی است و این ھمان بصیرت است . ع -٢۵۵

ه اس�ت م می خوانیم کھ اکثر مردمان کور و کر و مدھوشند و آنان را دلی نیست و ی�ا دلش�ان م�رددر قرآن کری -٢۵۶ زنده اند ھمان عشاق ھستند در درجات ھوش و بصیرت . و لذا آنانکھ بینا و شنوا و دل

چ�ون تی مفاھیم و پدیده ھای معنوی را ھم بھ جمال می بیند مثال در گزارش برخی از عرف�ا ھمحانسان عاشق -٢۵٧

رآن و ق�ب�اره جن�اب ابن عربی شاھدیم کھ با ملکھ عقل دیدار کرده است بھ جمال انسانی اینجان�ب نی�ز مش�اھداتی را در و حتی مفھومی چون یقین داشتھ ام در جمال انسانی . هلوص

ھمھ ارزشھا و صفات الھی و شیطانی دارای ملکھ ھائی در عالم غیب و ماورای طبیعت ھستند کھ این مفاھیم -٢۵٨و حاالت و خصائل را در بشرالقا می کنند مثل ملکھ ایمان ، یقین ، معرفت ، عقل ، عشق ، حکم�ت ، س�المت ،ع�زت

شقاوت ، کفر ، پلیدی ، فسق ، جھل و غی�ره ک�ھ در ، عصمت و امثالھم کھ دارای جمالھایی انسانی اند ھمچنین است

Page 125: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢٥

صوری بسیار زش�ت و ھولن�اک گ�اه آش�کار م�ی ش�وند و برخ�ی از کابوس�ھای بش�ری حاص�ل دی�دار ب�ا ای�ن موج�ودات خبیث می باشد .

ن را م�ی ئما عاشقانند زیرا ھمواره نظر بر وجھ هللا می کنند و در ھر چیزی سیمای ھویت الھ�ی آو عارفان دا -٢۵٩

بینند و لذا بر ھمھ عاشقند حتی انسانھای پلید .

ی�ن بار عاشق شده باشد وجھ هللا را یافتھ است یعنی سمت و سوی خ�دا را یافت�ھ اس�ت و اگ�ر ا ھرکسی کھ یک -٢۶٠رس�د و ق�اءهللا م�یا کھ یک سمت قلبی است بھ یاد داشتھ باشد و از این زاویھ بر جھان نظ�ر کن�د ب�االخره ب�ھ لوجھ ر

معارج عرفانی را طی می کند .

ت ور خدا در عالم ارض است و زیبا شناسی نابترین درجھ از خدا شناسی عرفانی و توحی�دی اس�زیبایی ، حض -٢۶١ص�ا لکی�ت و مخصوو قلبی است کھ حاصل زدودن تعلق�ات دنی�وی و انھ�دام اراده ب�ھ ماو البتھ این علم و ھنری باطنی

مالکیت عاطفی (انسانی ) است .

لکیت و وصال بزرگترین حجاب و دشمن عشق و بصیرت و زیب�ائی بین�ی اس�ت . ای�ن ھم�ان معن�ای اراده بھ ما -٢۶٢ مفتخرانھ است . تزکیھ و طھارت نفس است و لذا عشق ھمواره قرین فقر و تنھایی

ظھ��ور جم��ال حض��رت ح��ق اس��ت و آنچ��ھ ک��ھ انس��ان را ک��ور س��اختھ اس��ت ع��دم حض��ورش در جھ��ان حض��ور و -٢۶٣

ھ و پس�ت و خویشتن است یعنی اقام�ت در تعلق�ات م�ادی و ع�اطفی اش . اقام�ت در ام�وال و ھمس�ر و اوالد و معش�وق . مقام وغیره و این از خود بیگانگی اساس زشت بینی و کوری است

ود از غیر اساس عشق است . ھم�انطور ک�ھ م�ثال در م�اه رمض�ان ج�رم و جنای�ت ب�ھ ح�داقل م�ی تھی بودن وج -٢۶۴

س�ی از جان�برسد زیرا انسان جھان و مردم را زیباتر می بیند زیرا شکمش تھ�ی اس�ت و اینس�ت معن�ای آن ح�دیث قد خداوند کھ گرسنھ شو تا مرا ببینی !

حت�راق و س�وختن روح م�ی ش�ود و ای�ن ع�ذاب الن�ار اس�ت ک�ھ ال آدم�ی ج�ای گی�رد موج�ب ھرکھ غیر خدا در د -٢۶۵

مردمان آنرا عشق می نامند . این عشق ضد عشق است کھ بھ عداوت می رسد .

ن کوره خود شناسی انسان است مخصوصا دل شناسی واین شناخت دل خویش صراط المس�تقیم عشق بزرگتری -٢۶۶ ی رسد . مرای عارف است و عشق جنسی اگر منجر بھ این معرفت شود بھ عشق عرفانی ھدایت و سیر الی هللا ب

را کشف کرد خانھ خدایش را یافتھ است کھ ھم�ان وج�ھ هللا اس�ت و ای�ن بزرگت�رین ارزش عش�ق آنکھ دل خود -٢۶٧

جنسی است اگر آدمی عبرت گیرد .

Page 126: عشق شناسی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی

١٢٦

ک�ھ ای�ن ھم�ان فس�ق اس�ت زی�را عش�ق دوم�ی وج�ود زرگترین اشتباه آدمی رفتن بھ جستجوی عشق دوم استب -٢۶٨ ندارد مگر اینکھ عشق عرفانی باشد .

ارگ��اه ظھ��ور ذات وح��دانی پروردگ��ار اس��ت زی��را خداون��د جھ��ان ھس��تی را فق��ط ب��ھ قص��د ظھ��ور و جم��ال آدم��ی ک -٢۶٩

ز روح خ�ود او معرفی خودش آفرید و انسان را ظرف این ظھور قرار داد و لذا از صورت خود بھ انسان صورت داد در او دمید و از علم و کلمات و ذھن خود در او نھاد .

ان از خویشتن ھمان غفلت از حض�ور خداس�ت و ل�ذا خ�ود شناس�ی تنھ�ا راه خداشناس�ی اس�ت و پس غفلت انس -٢٧٠

پ�س .سجده مالئک بر آدم�ی س�جده ب�ر جم�ال اوس�ت . جم�ال انس�ان مس�جود کائن�ات و مح�ل تس�خیر موج�ودات اس�ت ھیز و تقوار جمال انسان ھمان سجده بر پروردگار است و عشاق ھمان ساجدین ھستند کھ در اوج ترس و پرعشق ب

ینص�ورت ب�ھ ااز پروردگار خود وی را سجده می کنند و بھ خود اجازه دخل و تصرف و تملک نمی دھن�د ک�ھ در غی�ر آتش او مبتال می شوند .