1

Σχέση Σχολείου-Οικογένειας

Αλβανόπουλος ΓιώργοςΣχολικός Σύμβουλος Δημοτικής

Εκπαίδευσης

2

Ιστορική αναδρομή

3

Ιστορική αναδρομή

• Ποιος είναι υπεύθυνος για την εκπαίδευση του παιδιού;

– Η περίοδος της ξεχωριστής ευθύνης• Οργανισμικό μοντέλο

– Πολιτική «κλειστών θυρών»– Γονείς και δάσκαλοι ως «φυσικοί εχθροί»

– Η περίοδος της συνευθύνης (δεκαετία του 1960)• Οικοσυστημικό μοντέλο (Bronfenbrenner, Epstein)• Εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης• Νέο-φιλελευθερισμός στην εκπαίδευση

4

Οικοσυστημικό μοντέλο

5

Σχολείο Οικογένεια

Κοινότητα

Π

Το μοντέλο των επικαλυπτόμενων σφαιρών (Epstein, 1995)

6

Σχολείο Οικογένεια

Κοινότητα

Π

Συνεργασία σχολείου-οικογένειας-κοινότητας

7

Οφέλη συνεργασίας σχολείου-οικογένειας

• Για τους μαθητές – υψηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις,– χαμηλότερα επίπεδα σχολικής διαρροής και– βελτίωση των κινήτρων, της κοινωνικότητας και της αυτό-εκτίμησης.

• Για τους γονείς – βελτίωση της αλληλεπίδρασης με τα παιδιά τους– βελτίωση της αυτό-εκτίμησης και της αυτό-αποτελεσματικότητας. – αλλαγή του γονεϊκού στυλ προς το θετικότερο και– διεύρυνση του επιπέδου σπουδών τους.

• Για το σχολείο – μετριασμός των εντάσεων σχολείου-οικογένειας και – υψηλό αίσθημα αποτελεσματικότητας για τους εκπαιδευτικούς.

• Για την κοινότητα – βελτίωση της ποιότητας ζωής στη γειτονιά, – ανταπόκριση στις ανάγκες της και – αυξημένη πρόσβαση στους πόρους του σχολείου

• (Ford και Amaral, 2006)

8

Αρχές καλής συνεργασίας• Ανάπτυξη αμφίδρομης, ισότιμης και αμοιβαίας επικοινωνίας

ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια.– Δημιουργία καλού κλίματος στο σχολείο

• Αφίσες και μηνύματα στην είσοδο που καλωσορίζουν και δίνουν την αίσθηση ότι το σχολείο «μας» ανήκει

• Κεντρικός ο ρόλος του Διευθυντή (επιμόρφωση όλων)• Διάθεση χώρου για τις ανάγκες της ενημέρωσης των γονέων• Αξιοποίηση της προσφοράς εθελοντικής εργασίας από

άλλους γονείς (διερμηνεία, συνηγορία).• Χρήση κατανοητής γλώσσας στο σχολείο• Αναγνώριση της αξίας των γνώσεων των γονέων αναφορικά

με το παιδί.• Αναγνώριση του ενδιαφέροντος των γονέων για το μέλλον

του παιδιού.• Διερεύνηση των αναγκών, κατάρτιση ανάλογων

προγραμμάτων, αξιολόγηση και επανασχεδιασμός.

9

– Κάθε οικογένεια είναι ευπρόσδεκτη και καλοδεχούμενη στο σχολείο

• Κάθε γονέας μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία ανεξάρτητα από το μορφωτικό του επίπεδο.

• Ζητήστε… – να μιλούν στα παιδιά για την αξία της εκπαίδευσης– να μιλούν με τα παιδιά για τη μέρα τους στο σχολείο– να επικοινωνούν τακτικά με το σχολείο– να παρακολουθούν τις εκδηλώσεις του σχολείου– να εφαρμόζουν αποτελεσματικές πρακτικές για τις κατ’

οίκον εργασίες• Δώστε εξειδικευμένη πληροφόρηση για το ΑΠ και

τους στόχους του

10

Τακτική επικοινωνία

– Τακτικές συναντήσεις σε χρόνο που εξυπηρετεί αλλήλους

– Έκτακτες τηλεφωνικές συνομιλίες

– Τετράδιο επικοινωνίας

– Διαδικτυακή ενημέρωση

– Κατάλληλη προετοιμασία για τις ατομικές συναντήσεις

11

Εθελοντική υποστήριξη σχολείου από γονείς

• Διερεύνηση της δυνατότητας για εθελοντική βοήθεια από γονείς στην αρχή της σχολικής χρονιάς.

• Αξιοποίηση επαγγέλματος, ιδιαίτερων ταλέντων, ενδιαφερόντων.

12

13

14

15

Αρχές καλής συνεργασίας

– Οριοθέτηση καθηκόντων

– Συμφωνία του τρόπου επίλυσης των ζητημάτων

– Συμφωνία συνυπευθυνότητας • Το σχολείο οργανώνει δράσεις για να ενισχύσει τη μάθηση των

παιδιών.• Η οικογένεια ελέγχει τον εξωσχολικό χρόνο του παιδιού (tv,

internet, μελέτη), τις απουσίες του, τις ώρες ύπνου και αφιερώνει ποιοτικό χρόνο για την επικοινωνία μαζί του. (Elizalde-Utnick, 2002, pp. 414-415).

16

Συμφωνία σχολείου-οικογένειας

• Συμπεριλαμβάνονται…– Οι σκοποί και οι αξίες του σχολείου– Οι ευθύνες του σχολείου– Οι ευθύνες της οικογένειας– Οι προσδοκίες του σχολείου για τους μαθητές του

• Έκδοση οδηγού συμφωνηθέντων…– «Οι γονείς είναι οι πρώτοι δάσκαλοι των παιδιών τους και

διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μάθηση. Τα παιδιά καταφέρνουν περισσότερα πράγματα όταν το σχολείο και η οικογένεια συνεργάζονται. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικότερα όταν γνωρίζουν τους στόχους του σχολείου…»

• Υπ. Παιδείας Αγγλίας και Ουαλίας

17

Εμπόδια συνεργασίας

• Έλλειψη χρόνου. • Ενοχοποίηση των γονέων.• Οι αρνητικές εμπειρίες των γονέων.• Μη κατανοητή γλώσσα των επαγγελματιών. • Γραφειοκρατία αξιολόγησης και υποστήριξης.• Διαφορετικό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο δασκάλων-

γονέων.• Διαφορές κουλτούρας, γλώσσας ανάμεσα σε

εκπαιδευτικούς και γονείς.• Η ελλιπής εκπαίδευση των υποψηφίων εκπαιδευτικών

(φοιτητών).• (Fredrickson, 2006-08' McClain, 2006).

18

Σχολείο Οικ/νεια

Κοινότητα

ΠΑΙΔΙ

Σεμινάρια για γονείς (διαπαιδαγώγηση, σωστή μελέτη στο σπίτι, θέματα υγείας)

Εθελοντική υποστήριξη σχολείου από γονείς

Εθελοντισμός γονέων

Συγκέντρωση χρημάτων

Διάθεση χώρων κοινότητας

Αξιοποίηση βιβλιοθήκης,

Μουσείων, υπηρεσιών Υγείας

Διαχείριση/προστασία περιβάλλοντος.

Διάθεση χώρων (σεμινάρια). Ανάδειξη του τόπου (τοπική ιστορία), Πολιτιστικές εκδηλώσεις (χορός, μουσική), Λογοτεχνικές βραδιές, Αξιοποίηση επαγγελματιών, Μ.Κ.Ο.

19

Σεμινάρια για γονείς

Π.χ. Σωστή μελέτη στο σπίτι• Ορισμός σωστού χώρου

• Διάθεση του απαραίτητου χρόνου

• Οργάνωση εργασίας

• Ποιες οι απαιτήσεις του σχολείου για κάθε μάθημα;

• Πώς βοηθάει ο γονέας σε κάθε μάθημα;

20

Π.χ. Ενημέρωση για βασικά μαθήματα

• Γλώσσα (Ανάγνωση)– Βασικός σκοπός στην Α’ τάξη: Να μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν.– Β’ Τάξη: Πρακτική εξάσκηση– Άλλες τάξεις: Έμφαση στην κατανόηση

• Βελτίωση της Ανάγνωσης– Ανάγνωση ενός κομματιού 3-4 φορές– Η ανάγνωση μοιάζει με την άθληση. Όσο περισσότερο ασκείται κανείς, τόσο

καλύτερος γίνεται.– Διαβάζουμε κάθε βράδυ για 10’ μαζί με το παιδί, ένα παραμύθι με

ομοιοκαταληξία.– Δίνουμε ευκαιρίες στο παιδί να περιεργαστεί βιβλία με ελκυστικό περιεχόμενο.– Οργάνωση δανειστικής βιβλιοθήκης για μαθητές και γονείς, με ενδιαφέροντα

βιβλία• Προώθηση της φιλαναγνωσίας (Ε.ΚΕ.ΒΙ.)

– Αξιοποίηση λογοτεχνών της περιοχής– Παππούδες και γιαγιάδες διαβάζουν βιβλία στα μικρά παιδιά.– Σκυταλοδρομία ανάγνωσης– Έκθεση βιβλίου– Φτιάχνουμε ακουστικά βιβλία– Διαγωνισμός ποίησης– Το νοσοκομείο των βιβλίων

21

• Μαθηματικά (Α’ τάξη)– Να μάθουν τα παιδιά να προσθέτουν και να αφαιρούν μέσα στη δεκάδα και την

εικοσάδα.– Δείχνουμε στα παιδιά πώς να χρησιμοποιούν τα δάχτυλα– Θα πάψουν να τα χρησιμοποιούν, όταν δε χρειάζεται– Τοποθετούμε αριθμούς στην άκρη κάθε σκαλιού για να τα βλέπουν καθώς

περνούν– Ζητάμε καθημερινά να μετρήσουν πράγματα για να μας βοηθήσουν.– Ζητάμε να μας πουν πόσοι λείπουν– Οργανώνουμε μπακάλικο στην τάξη και τη γειτονιά

• Β’ και Γ’ Τάξη– Μαθαίνουν να κάνουν πράξεις με μεγαλύτερους αριθμούς– Μαθαίνουν την προπαίδεια– Στα παιδιά που δεν μπορούν με τίποτα να μάθουν την προπαίδεια, δίνουμε το

πινακάκι ή επιτρέπουμε τη χρήση αριθμομηχανής– Το βάρος της μαθηματικής σκέψης πέφτει στη λύση προβλημάτων– Ζητάμε από τα παιδιά να βρουν τη λύση με το μυαλό– Ζητάμε να μας πουν φωναχτά τη σκέψη τους– Ζητάμε να προϋπολογίσουν τα χρήματα που θα χρειαστούμε για το Super– Τα εμπλέκουμε στην εκτέλεση συνταγών– Παίζουμε φιδάκι, τόμπολες, σπαζοκεφαλιές.– Ενθαρρύνουμε τη διαδικασία συλλογών– Μαθαίνουμε την ώρα

22

Κατ’ οίκον εργασίες (ΚΟΕ)

• Αγκάθι στη σχέση σχολείου-οικογένειας

• Ποια η πολιτική του σχολείου; Πώς αξιολογούνται;

• Πόσος χρόνος πρέπει να διατίθεται;

• Ποια τα χαρακτηριστικά της καλής εργασίας;

23

1. Να μην είναι απλές αντιγραφές (από εγκυκλοπαίδειες κτλ.) και απομνημονεύσεις.

2. Να είναι δυνατόν να εκτελεστούν από τα παιδιά χωρίς βοήθεια των γονιών. Γι’ αυτό κρίνεται σκόπιμο να εξατομικεύονται όσο είναι δυνατόν.

3. Να τις έχει προετοιμάσει ο δάσκαλος, σταθμίζοντας και τη δυσκολία και τη διάρκειά τους.

4. Να μην περιέχουν δυσκολίες άλλες εκτός από ό,τι συγκεκριμένο προβλέπεται κάθε φορά να ελεγχθεί.

5. Να δίνονται έπειτα από συζήτηση με τους μαθητές, ώστε να διευκρινίζονται οι δυσκολίες.

6. Να μη δίνονται ως τιμωρίες.

7. Να είναι δυνατή η παρακολούθηση και η διόρθωσή τους από το δάσκαλο και να μη δίνονται όταν δεν πρόκειται να ελεγχθούν.

Τι προσέχουμε στις ΚΟΕ

24

8. Να είναι απαραίτητες για την απόκτηση μιας δεξιότητας.

9. Να συμβάλλουν στην προετοιμασία της επόμενης ενότητας, χωρίς αυτό να γίνεται κατά σύστημα και υποχρεωτικά.

10. Στην περίπτωση εργασιών και ασκήσεων που περιέχονται στα βιβλία να μην απαιτείται αντιγραφή των εκφωνήσεών τους στο τετράδιο.

11. Να μην απαιτείται γραπτή εκτέλεση εργασιών που μπορούν να γίνουν με ευκολότερο και οικονομικότερο τρόπο.

12. Να μη δίνονται εργασίες τεχνικής φύσεως (χάρτες, κατασκευές κτλ.), αν προηγουμένως ο δάσκαλος δεν έχει δείξει στους μαθητές πώς γίνονται και δεν τους έχει ασκήσει μέσα στην τάξη.

25

13. Να μη δίνονται για τις ημέρες αργίας του σχολείου περισσότερες εργασίες από όσες τις άλλες μέρες.

14. Η εκτέλεσή τους για όλα τα μαθήματα να μην απαιτεί περισσότερα από περίπου  

• 30’ για τις Α΄ και Β΄ τάξεις• 40΄- 60’ για τις Γ΄ και Δ΄ τάξεις• 60΄- 80’ για τις Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις.

26

Ποσοστό των μαθητών ηλικίας 11 ετών που αφιερώνουν πάνω από 3 ώρες την ημέρα στη μελέτη τους

Δεν έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στο Δημοτικό

27

Και ένα παράδειγμαΕκπαιδευτικοί εμπλέκουν γονείς στις ΚΟΕ

• ΚΛΑΣΜΑΤΑ

• Αγαπητέ γονέα,• Αυτό το διάστημα μαθαίνουμε στο σχολείο να ορίζουμε

το γραμμοσκιασμένο μέρος ενός σχήματος με κλάσμα. Αυτή η εργασία θα μου δώσει την ευκαιρία να σου δείξω τι ξέρω για τα κλάσματα. Μπορούμε να συζητήσουμε για τις περιπτώσεις που χρησιμοποιούμε τα κλάσματα στο σπίτι μας.

Με αγάπη Η κόρη σου

28

1 μέρος-- από τα2 μέρη

Εξήγησε το παρακάτω ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ στο γονέα σου

1. Τι μέρος του σχήματος έχει γραμμοσκιαστεί;

Μετρήστε όλα τα μέρη: 2 μέρηΠόσα μέρη έχουν γραμμοσκιαστεί; 1 μέρος

Ένα(1) μέρος από τα δύο (2): Γράφουμε

Απάντηση: Έχει γραμμοσκιαστεί το ½ του σχήματος

29

2. Δείξε στο γονέα πώς έλυσες την παραπάνω άσκηση σε ένα άλλο σχήμα.Τι μέρος του σχήματος έχει γραμμοσκιαστεί;

Μετρήστε όλα τα μέρη: …Πόσα μέρη έχουν γραμμοσκιαστεί; …Απάντηση: ……………………………………………………………..Αν χρειάζεσαι κάποια βοήθεια, ζήτα από το γονέα σου.Όταν καταλάβεις την άσκηση εξήγησε του πώς την έλυσες

30

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗΛύσε τις παρακάτω ασκήσεις μόνος σου. Μετά εξήγησε μία από αυτές στο γονέα σου3. Πόσα μέρη του κάθε σχήματος έχουν γραμμοσκιαστεί;

ΣΥΖΗΤΗΣΗ: 1.Μαζί με το γονέα κοιτάξτε προσεχτικά τα μέρη που δεν έχουν γραμμοσκιαστεί και γράψτε τα με κλάσμα.2.Ρώτησε το γονέα σου πότε και πού χρησιμοποιούμε κλάσματα στο σπίτι.

31

Ακολουθεί η λύση της άσκησης 2.2. Τι μέρος του σχήματος έχει γραμμοσκιαστεί;

Μετρήστε όλα τα μέρη: 8Πόσα μέρη έχουν γραμμοσκιαστεί; 3

Απάντηση: ……………3/8…………………

32

• ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

• Παρατηρήσεις γονέα: Παρακαλώ ενημερώστε μας για την ιδέα που αποκομίσατε από τη συναναστροφή σας με το παιδί αναφορικά με αυτή την εργασία.

1. √ ΟΚ: Το παιδί κατάλαβε την άσκηση2. __ ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΕΛΕΓΞΤΕ: Το παιδί χρειάζεται λίγη βοήθεια αν και

φαίνεται να την κατάλαβε.3. __ ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΒΟΗΘΗΣΤΕ: Το παιδί χρειάζεται να διδαχτεί ξανά

την άσκηση

4. __ ΑΛΛΑ ΣΧΟΛΙΑ: ……………………………………………………•

Υπογραφή γονέα

33

Συνέπειες των ΚΟΕ

• Σωματική και συναισθηματική κόπωση.

• Περιορισμό του ελεύθερου χρόνου

• Αρνητική στάση για το σχολείο.

• Μπορεί να δημιουργήσουν ένταση στη σχέση των παιδιών με τους γονείς.

• Μπορεί οι γονείς να δημιουργούν σύγχυση στα παιδιά.

• Να ξεπεραστεί το αποδεκτό όριο βοήθειας

• Να συμπληρώνει τις ασκήσεις ο γονέας

34

Συμπεράσματα μιας πρόσφατης έρευνας

• Πρώτο: – «Οι 15χρονοι μαθητές που οι γονείς τους διάβαζαν συχνά βιβλία

μαζί τους την πρώτη χρονιά του δημοτικού εμφάνισαν καλύτερα αποτελέσματα από εκείνους που οι γονείς τους διάβαζαν μαζί τους σπανίως ή καθόλου».

• Δεύτερο: – Το πλεονέκτημα αυτό δεν έχει να κάνει με την

κοινωνικοοικονομική θέση των γονέων.– Δηλαδή το διάβασμα μαζί με τα παιδιά ωφελεί εξίσου φτωχούς

και πλούσιους, μορφωμένους και αμόρφωτους, αν και οι δεύτεροι εννοείται πως έχουν περισσότερες ευκαιρίες να το κάνουν.

• Τρίτο: – Εξίσου σημαντική με το διάβασμα είναι και η ενασχόληση των

γονιών με τα παιδιά τους. Τα «παρατημένα» παιδιά είναι αυτά που πατώνουν στις εξετάσεις.

35

• «Και μόνο να ρωτήσεις το παιδί σου πώς ήταν η μέρα που στο σχολείο και να δείξεις γνήσιο ενδιαφέρον για τα μαθήματα που κάνει, μπορεί να έχει την ίδια αποτελεσματικότητα με ώρες φροντιστηρίου».

36

• «Χωρίς αμφιβολία, ο καλός δάσκαλος είναι ότι πολυτιμότερο για την εκπαίδευση του παιδιού.

• Όμως και οι καλύτεροι γονείς μπορούν να κάνουν τον κάθε δάσκαλο πιο αποτελεσματικό».

– Τόμας Φρίντμαν (2006): Διεθνές Πρόγραμμα Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) που διοργανώνει ο ΟΟΣΑ.

37

Επίλογος

38

39

• Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.