และบทความจากภูมิภาคตะวันตก-ใตตอนบน จำนวน ๒๓ เขตพ้ืนท่ีการศึกษารวบรวมบทความดีเดน ๘ ภูมิภาค

ภาคตะวันตก-ใตตอนบน

ปที่ ๒ ฉบับท่ี ๒ ประจำเดือน กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๔

เลมที่๕วารสารโรงเรียนวิถีพุทธ

. . . การศึกษาดานศิลปะวัฒนธรรม เปนการศึกษาท่ีสำคัญ และควรจะ ดำเนินควบคูกันไปกับการศึกษาดานวิทยาศาสตร เพราะความเจริญ ของบุคคลตลอดจนถึงความเจริญของประเทศและของโลกโดย สวนรวมดวยนั้น มีทั้งทางวัตถุและจิตใจ ความเจริญทั้งสองทางนี้ จะตองมีประกอบกัน เก้ือกูลและสงเสริมกันพรอมมูล จึงจะเกิดความ เจริญที่แทจริงได . . .

พระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรและอนุปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยศิลปากร

วันท่ี ๑๒ ตุลาคม ๒๕๑๐

ภาพประกอบจากเว็บไซต http:///www.chaiwbi.com

ภาคตะวันตก-ใตตอนบน

ที่ปรึกษา ดร.บรรเจอดพร สูแสนสุข ที่ปรึกษาบรรณาธิการ รศ.ประภาภัทร นิยม กองบรรณาธิการ ณ ภัทร ชัยชนะ ศิริ เข็ม เพชร ระหวาง งาน โชติกา นิตย นันภ ศุภ สร จันทร ศรี สุริยะ วงษ พีร ภ รณ รุง ทวี ลาภ ผูสนับสนุน สำนักงาน คณะ กรรมการ การ ศึกษา ขั้น พ้ืน ฐาน (สพฐ.) ขอขอบคุณ หนังสือ พระพุทธเจา มี จริง ไหม หนังสือ ยั้ง คิด ย้ำ ธรรม หนังสือ มี ขันติ คือ ให พร แก ตัว เอง จัดทำโดย สถาบันอาศรมศิลป

“จง ดำรง ตน อยู ใน ความ ไม ประมาท” นี้ คือพุทธ วจนะ สุดทาย กอน ที่ พระบรมศาสดา จะ เสร็จปริ นิ พพาน ประโยค น้ี หลาย คน คง เคย ผาน หู ผาน ตา กัน มา ไม นอย ซึ่ง ตาง คน ตาง เขาใจ ใน ความ หมาย ท่ี ตาง กัน และ ได รับ ประโยชน ไม เทา กัน ตาม แต สติ กำลัง ซึ่ง ผม วา นี่ เปน เสนห อยาง หน่ึง ของ คำ สอน ใน พุทธ ศาสนา แต วา ส่ิง สำคัญ อีก อยาง ที่ ทำให ประโยค น้ี มี ความ หมาย ที่ ไม ธรรมดา เพราะ เรา รูจัก เร่ือง ราว ของ ผู กลาว ประโยค นี้ พวก เรา รู ดี วา พระพุทธเจา ทาน พบ เจอ อะไร มา บาง ถึง ได มอบ หนทาง แหง ความ ตื่น รู ท่ี มี คา ไว กับ พวก เรา ทุก คน บน โลก

ผม มา สงัเกต นะ ครบั วา เรา ทกุ คน ม ีความ สามารถ พเิศษ ใน การ เช่ือม โยง เร่ือง ให เขา มา เปน สวน หนึ่ง ของ ตน เชน อาน หนังสือ วิทยา ศาสตร แนว ปอป สัก เลม แลว ชอบใจ และ พอได รู ประวัติ ของ คน เขียน ก็ ทำให ออ เขาใจ วา ทำไม เขา เขียน อะไร แบบ นี้ ออก มา ได เพราะ ตอน นั้น เขา ไป เจอ อยาง นี้ เขา เลย ทำ อยาง นี้ เจอ คน นั้น เลย เขียน อยาง นี้ เจอ อยาง นี้ เลย เขียน อยาง นัน้ โยง ไป โยง มา งาน เขยีน ชิน้ เดมิ ก ็ไม เหมอืน เดมิ อกี ตอ ไป มัน เกิด ความ รูสึก รวม กับ คน เขียน จน บาง คร้ัง อาจ เพลิน ไป ถึง ขั้น วา นั่ง อยู กับ เขา ตรง น้ัน เลย และ งาน เขียน นั้น มัก ฝง ใจ ซะ เหลอื เกิน ซึง่ ผม ก ็ไมรู วา ทำไม มนษุย ถงึ แบง ปน ประสบการณ

ความ รูสึก ผาน งาน เขียน ได ขนาด น้ี วารสาร วิถีพุทธ ฉบับ น้ี จึง เพิ่ม คอ ลัมน พิเศษ ข้ึน มา

เพื่อ ให ผู อาน ได ทำความ รูจัก ที่มา ของ งาน เขียน ดีๆ ที่ ได รับ เลือก เปน บทความ ดี เดน ของ แตละ ภาค

ขอ ให ทุก ทาน มี ความ สุข มี ชีวิต อยู ใน ความ ไม ประมาท เสมอ ไป

ขอ ขอบคุณ กอง บรรณาธิการ สถาบัน อาศรม ศิลป

รวมติชม และเสนอแนะเพื่อปรับปรุงวารสารวิถีพุทธ ผานทางจดหมาย หรอือเีมล ท่ีกองบรรณาธกิารวารสารโรงเรยีน วิถีพุทธ สถาบันอาศรมศิลป ๓๙๙ ซ.อนามัยงามเจริญ แขวงทาขาม เขตบางขุนเทียน กทม. ๑๐๑๕๐ www.arsomsilp.ac.th

๒

พบ กัน อีก ครั้ง ใน วารสาร โรงเรียน วิถี พุทธ รู ตื่น และ เบิก บาน ซึ่ง ดิฉัน หวัง วา ผู อาน วารสาร จะ ได รับ ทราบ เรื่อง ราว ที่ นา ชื่น ใจ จะ ได รู ตื่นจาก การหลับ เบิก บาน กับ งาน วิชาชีพ ครู พอ พูด คำ วา “วิชาชีพ ครู” ทำให นึกถึง ความ หมาย ของ คำ วา “อาชีพ” กับ “วิชาชีพ” ขึ้น มา อีก ครั้ง และ นึก เลย ไป ถงึ คำ วา “จติ วญิญาณ ความ เปน คร”ู ซึง่ ดฉินั ได ฟง บรรยาย จาก นาย แพทย ประเสริฐ ผลิตผล การ พิมพ จิตแพทย ท่ี โรง พยาบาล เชียงราย ราช ประชา นุ เคราะห ขอ เลา แบบ สงัเขป ที ่ดฉินั สรปุ มา เอง ถกูหรอื ผดิก็ ฝาก ชวย กัน คิด ตอ และ ถา ผิด ก็ อยา ไป ตอวา คุณ หมอ นะ เพราะ อาจ เปน เพราะ ดิฉัน สรุป ผิด ก็ได

การ ทำงาน ท่ี ตอง มี อุดมการณ เปน องค ประกอบ เพ่ือ ให งาน น้ัน บรรลุ เปา หมาย ไม ได ทำงานเพ่ือ แลก กับ คา จาง ราย ได แต ตอง สังเคราะห ความ รูประสบการณ ตอง ทุมเท ตอง แก ปญหา ท่ี ซับ ซอนแตละ ปญหา ไม เปน แบบ ฉบับ เดียวกันท่ี จะ แก ดวย วิธี เดียว งาน นัน้ๆ เปน งาน แบบ วชิาชพี เปน นยิาม อยาง งาย ของ คำ วา วิชาชีพ ดัง น้ัน งาน ของ แพทย พยาบาล และ งาน ครู เปนตน จึง เปน งาน ลักษณะ วิชาชีพ

ผู ท่ี ทำงาน วิชาชีพ ครู นั้น นอกจาก สอน ให อาน ออก เขียน ได รู เทา ทัน โลก ที่ เปล่ียนแปลง สิ่ง สำคัญ คือ สอน ให นักเรียน เปน มนุษย ท่ี สมบูรณ ซ่ึง คำ วา มนุษย ท่ี สมบูรณ ได มี ผู นิยาม ไว หลาก หลาย ใน สวน พระพุทธ ศาสนา เทา ท่ี ดิฉัน มี ความ รู แค หาง อ่ึง วา มนุษย ท่ี สมบูรณ คือ มนุษย ที่ ดำเนิน ชีวิต ดวย หลัก สัป ปุ ริส ธรรม สวน วา จะ ทำ อยางไร ท่ีนักเรียน ของ เรา จะ เปน มนุษย ท่ี สมบูรณ นอกจาก ที่ เรา ทราบๆ กัน คือ การ ได เห็น แบบ อยาง ที่ ดี ซึ่ง ครู ถือ เปน แบบ อยาง ท่ี สำคัญ มาก ของ นักเรียน แลว ครู ท่ี ทำ หนาที่ ครู อยาง ๑)เห็น คุณคา ของ งาน ครู ไม ได ทำงาน ครูเพื่อ รางวัล เพื่อ การ เลื่อน ขั้น เพือ่ โอกาส การ โยก ยาย เพ่ือ เกยีรต ิบตัร หรอื โอกาส ยกยอง จาก ผูใหญ โอกาส เสนอ ผล งาน บน เวที โอกาส เดิน ทาง ไป ตาง ประเทศ หรือทำ เพ่ือ ได นำ

ผล งานมาเขียน ขอ ชำนาญ การ พิเศษ แต คร ูที ่พยายาม ทำงาน นัน้ๆ อยู เพราะ เห็น วา งาน น้ันสามารถ พฒันา นักเรียน ได งาน น้ัน มี คุณคา ไมใช แคสอบ ผาน ระดับ ช้ัน ได คะแนน สูง แต เปน งาน กอ ราง ความเปน มนุษย แม บาง ครั้ง ครู ตอง อยู เบื้อง หลังค วาม สำเร็จ ไมมี ผู กลาว ช่ืนชม ไมมี ใคร รู ถึง ความ ทุมเท เสีย สละ มาก เพยีง ใด บาง ครัง้ ถงึ ขัน้ ถกู แยง ซนี ผู อำนวย การ โรงเรียน รับ รู เร่ือง ราว งาน น้ันๆ นอย มาก งาน น้ัน สง เขา ประกวด ก็ ไม ได รางวัล งาน น้ัน มอง เห็น เปน รูป ธรรม นอย เห็น ผล ชา ครู ก็ ยัง พยายาม ทำ ตอ ๒)ครู พรอม เปด กวาง พยายาม เรียน รู สิ่งใหม ปรับปรุง งาน เส มอๆ มี ความ กาวหนา จาก เดิม หา ทาง ออก ใหมๆ กับ ทุก เร่ือง ราว ท่ี ผาน เขา มา ไม เกีย่ง วา ตนเอง อาย ุใกล เกษยีณ หรอื ไม คร ูเปน คน แบบ “น้ำ ไม เต็ม แกว” ครู ที่ เห็น ปญหา นักเรียน เปน เรื่อง ทาทาย นา ลอง เสมอ กลา เสี่ยง กลา เสีย เรื่อง เล็ก (เสีย เงิน เสีย เวลา เรียน) เพื่อ จะ ได เรื่อง ใหญ กวา (อุปนิสัย ที่ ดี) ๓)ครู มี เมตตา สง เสริม นักเรียน ที่ เกง แลว ให ได โจทย ที่ ทาทาย มาก ขึ้น มี ความ กรุณา ชวย เหลือ สนับสนุน นักเรียน ที่ ดอย ให คอยๆ กาว เดิน ไม ปฏิเสธแมวา นักเรียน จะ มา แบบ ไหน มา จาก ไหน เห็น นักเรียน ทัง้ ตวั ทัง้ ครอบครวั ทัง้ เบ้ือง หลงั ๔)คร ูที ่พบ อปุสรรค คำ นนิทา คำ ตอวา คำ สม นำ้ หนา คำ สมเพช แลว ยงั พยายาม หา ทางออก ใน ทาง ท่ี ชอบ ธรรม แม ไม ได ทาง นี้ ก็ เปลี่ยน วิธี การ ไม หยุด รอ ไม ยอม ให มี ทาง ตัน ไม ยอม จำนน กับ กฎ เกณฑ ระเบียบ แบบแผน ครู ที่ รูจัก การ ตอ รอง การ โต แยง เพือ่ ให ได มา ซึง่ สทิธิ โอกาส และ คณุภาพ แก นักเรียน ทั้ง ๔ ประการ นี้ จึง นา จะ เปน ครู ที่ เปน ตัวอยาง ที่ ดี เพ่ือ พัฒนา นักเรียน สู ความ เปน มนุษย ที ่สมบรูณ ใน มมุ มอง ของ ดฉินั คร ูที ่วา มา นี ่แหละ คือ คร ูแบบ วชิาชพี ซึง่ ด ูตวัอยาง คร ูแบบ นี ้ได ใน วารสาร โรงเรยีน วถิ ีพทุธ รู ตืน่ และ เบกิ บาน ทัง้ เลม นี ้และ เลม กอนๆ อีก หวัง วา ผู อาน จะ เลา เรื่อง ครู แบบ นี้ ที่ ทาน รูจัก มา ให เรา ได อาน กัน ใน เลม หนา อีก นะ คะ

ครูในวิชาชีพบทความจากสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษา ขึ้นพื้นฐาน (สพฐ.)

๓

สารบัญบทความ พิเศษ พระ ครรชิต คุณ ว โรบทความ ดี เดน

ลำน้ำ ยม สายน้ำ…ชีวิตภาค เหนืือ ตอน บน : แพร เขต ๑

คุณธรรม ช้ัน นำ…ที่ อนุบาล ศรีเทพ ภาค เหนืือ ตอน ลาง : เพชรบูรณ เขต ๓

ปลูก ฝง ความ ด ี

ภาค อีสาน ตอน บน : สกลนคร เขต ๓

ตน เปลี่ยน ได ดวย ตนเอง

ภาค อีสาน ตอน ลาง : รอยเอ็ด เขต ๑

แม จำเปนประตู อีสาน : นครราชสีมา เขต ๔

พลิก ชีวิตภาค กลาง : อางทอง

วัน นี้ ไมมี สายลม

ภาค ใต ตอน บน : เพชรบุรี เขต ๑

ปลาย ทาง ความ หวงใย… จาก หัวใจ ของ ครู ภาค ใต ตอน ลาง : ปตตานี เขต ๒

บทความภาคตะวันตก-ใตตอนบน

ความหวังของฉันเปนจริงไดสุพรรณบุรี เขต ๓

หนทางยาวไกล แตจะไปใหถึงสุราษฎรธานี เขต ๓

เด็กไทยยุคใหม จิตใจอาสาราชบุรี เขต ๒

ชีวิตที่เลือกไดประจวบคีรีขันธ เขต ๒ อน…จอมพลังแหงความดีสมุทรสงคราม

ดีนะ…ที่ผมไมลืมสุพรรณบุรี เขต ๓

อุปนิสัยใฝกตัญูเพชรบุรี เขต ๒

ความดัดจริต…กับการปฏิบัติธรรมสุพรรณบุรี เขต ๓

พืชในชุมชน สงผลสูเมตตาธรรมราชบุรี เขต ๒

ปลูกจิตสรางใจ กับฝายแมวเพชรบุรี เขต ๑

ขยะไรคารักษาสิ่งแวดลอมกาญจนบุรี เขต ๑

ดวยแสงแหงธรรมสุพรรณบุรี เขต ๓

ปนโตเถาใหญ…จากหัวใจดวงเล็กสุพรรณบุรี เขต ๓

ครูพระ จุดประกายทำความดีสุพรรณบุรี เขต ๒

เด็กในวัดสุพรรณบุรี เขต ๓

ยอนรอยงานเขียน

๔

๘

๑๑

๑๕

๑๘

๒๑

๒๓

๒๖

๒๙

๓๒

๓๖

๔๐

๔๒

๔๕

๔๙

๕๑

๕๔

๕๘

๖๑

๖๔

๖๗

๗๐

๗๒

๗๕

๗๘

บทความ บทความ หนา หนา

๔

พทุธ ศาสนา กบั วทิยาศาสตร ม ีความ เหมอืน หรือ ตาง กัน อยางไร คะ

พุทธ ศาสนา กับ วิทยาศาสตร เหมือน กัน ท่ี การ ตั้ง ตน สังเกต ธรรมชาติ พยายาม หาความ สัมพันธ ถงึ เหต ุปจจยั ผล ที ่ตองการ เกดิ ขึน้ ก ็ตอ เมือ่ เรา ลงมอื ทำเหตุ ปจจัย ได ถูก ตอง สมบูรณ ตาม กฎ ธรรมชาติ

แต สิ่ง ที่ ตาง กัน คือ การ ศึกษา ธรรมชาติ ของ พุทธ ศาสนา เปนการ เขาใจ ความ เปน ไป ของ ธรรมชาติ แบบ เปน องค รวม ทั้ง ๔ ดาน คือ ดาน ปญญา หรือ ความ รู ดาน จิตใจ ดาน สังคม

สิง่ แวดลอม ตอง ศกึษา พฒันา ทัง้ ๔ ดาน อยาง สมดลุ ไม มอง แยก สวน จะ ทำๆ ส่ิง ใด ก็ ตอง มี ความ รับ ผิด ชอบ และ คำนงึ ถงึ ผลก ระ ทบ ที ่จะ เกดิ ขึน้ ตอ ดาน ทัง้ สี ่ดวย เรา จึง สามารถ อยู รวม กัน ใน สังคม และ ธรรมชาติ ได อยาง เกื้อกูล และ ทำให มนุษย พบ กับ ความ สุข หรือ พน ทุกข อยาง แทจริง

วิทยาศาสตร แบง ออก เปน Pure Science กับ Applied Science ฝง Pure Science อยาก รู อะไร เขา ก็ ศึกษา เอา ให รู เลย วา เปน อะไร ทำงาน อยางไร มัก ศึกษา แบบ แยก สวน เชี่ยวชาญ

ภาพ : creativecommons.com

บทความพิเศษคัดยอจากบทความของพระครรชิต คุณวโรจากหนังสือ: พระพุทธเจามีจริงไหม? หนา ๙๗-๑๐๘ สำนักพิมพอะบุก

ทุกคำสอนในศาสนาพุทธ เปนจริงทางวิทยาศาสตรไหม?

๕

เฉพาะ ดาน สวน Applied Science ก็ มัก มุง เนน ที่ เอา ความ รู ที่ ได จาก Pure Science มา ประยุกต เพื่อ ตอบ สนอง ความ ตองการ หรือ ความ อยาก ของ มนุษย อยาง แทจริง หรือ ไม สง ผลก ระ ทบ ตอ สิง่ แวดลอม ความ เปน อยู และ จติใจ อยางไร ทำให มนุษย เกิด ความ สุข ความ ดี งาม ท่ีแท จริง หรือ ไม ไม ตอง อยู ใน ขอบเขต ที่ เขา ตอง ไป คำนึง ถึง วิทยาศาสตร จึง เปนการ ศึกษา ที่ แยก สวน ไม มอง ชีวิต เปน แบบ องค รวม ศึกษา เพียง เพื่อ ตอบ สนอง ความ ตองการ หรือ ความ อยาก รู ของ ตนเอง แทบ จะ ไม สนใจ ถึง ผลก ระ ทบ ท่ี จะ เกิด ขึ้น กับ ดาน อืน่ๆ ของ ชวีติ ดงั จะ เห็น ได จาก นกั วทิยาศาสตร บาง คน อาจ จะ ศึกษา รูจัก กฎ ของ ของ ส่ิง นั้น สิ่ง นี้ ดี แต กลับ มี ปญหา ดาน ชีวิต ครอบครัว หรือ การ อยู รวม กันกับ ผู อื่น ใน สังคม

เรา ไมใช นัก ชีววิทยา ทำไม พุทธ ศาสนา ถึง ตอง ให เรา ศึกษา ธรรม ชา ติ ละคะ

เพราะ วา ชีวิต เรา เปน ธรรมชาติ อยาง หนึ่ง ที่ เรา ตอง อยู รวม กับ ธรรม ชา ติ อื่นๆ โยม ลอง ดู ชีวิต ของ เรา สิ วา เกี่ยวของ กับ อะไร บาง พื้น ฐาน เลย นะ หนึ่ง เรา มี รางกาย เรา ใช รางกาย นี้ ใน การ ติดตอ เกี่ยวของ กับ อะไร บาง ถา มอง ออก ไป ดาน นอก ดาน ที่ หน่ึง เรา ตอง เกี่ยวของ กับ สิ่ง แวดลอม ทาง ดาน กายภาพ ดาน ที่ สอง เรา ตอง เกี่ยวของ กับ สิง่ ม ีชวีติ ดวย กนั เรยีก วา สงัคม โดย รบั รู ผาน ทาง ตา หู จมูก ล้ิน กาย และ แสดงออก โดย การ พูด และ การก ระ ทำ ซึ่ง คน ปจจุบัน มัก จะ มอง กัน อยู เพียง สอง ดาน นี้ แลว ลืม อะไร ไป บาง อยาง นั่น ก็ คือ ภายใน ไดแก ดาน ความ รูสึก นึกคิด หรือ ดาน จิตใจ และ ดาน ความ รู ความ เขาใจ และ การ วางทา ที ที่ ถูก ตอง ตอ สิ่ง ตางๆ ที่ เรา ตอง เกี่ยวของ

หลัก พุทธ ศาสนา มอง การ เปล่ียนแปลง ตางๆ ไม วา จะ เปน สิง่ แวดลอม ทาง กายภาพ สังคม รางกาย หรือ แม กระทั่ง จิตใจ ท่ี ไม ได เกิด ข้ึน อยาง ลอยๆ หรือ วา มี ใคร ดล บันดาล ให เกิด แต มี รูป แบบ การ เปล่ียนแปลง และ เหตุ ปจจัย ท่ี ทำให เปน เชน น้ัน อยู เรา เรียก วา หลัก อิ ทัป ปจจย ตา คือ ความ เปน ไป

ของ ธรรมชาติ ส่ิง ตางๆ มี ความ เปน เหตุ เปน ปจจัย สง ผลก ระ ทบ ซ่ึง กัน และ กัน อยาง มี รูป แบบ ตาม กฎ ธรรมชาติ เม่ือ เรา ทำเหตุ ปจจัย แบบ น้ี ผล ที่ เกิด ขึ้น ก็ จะ เกิด สอดคลอง กับ เหตุ ปจจัย ตาม กฎ ธรรมชาติ พระพุทธเจา ทาน จึง สอน ให มนุษย เขาไป ศึกษา ให เขาใจถึง กฎ ธรรมชาติ ตรง นี้ เมื่อ เขาใจ วา เหตุ ปจจัย อะไร ทำให เกิด ผลอ ยาง ไร แลว ตอ ไป ถา มนุษย ตองการ ให เกิด ผล ดี ถา อะไร เปน เหตุ ปจจัย ที่ ไม ดี หรือ จะ กอ ให เกิด ผล ท่ี ไม ดี มนษุย อยา ไป ทำ เหต ุปจจยั ใด ที ่ด ีงาม พงึ ทำให มาก และ พึง รักษา จิตใจ ให ผองใส เปน อิสระ แลว เรา จะ พบ ความ สขุ ทีแ่ท จรงิ แต ถา หาก มนุษย ไป ทำเหต ุปจจยั ที ่ไม ด ีเขา ผล ที ่ไม ด ีก ็จะ เกดิ ขึน้ ทัง้ กบั ตวั เอง สังคม และ ส่ิง แวดลอม ตาม ธรรมชาติ แมวา คน ใน สังคม จะ มี ความ คิด ความ เช่ือ หรือ คา นิยม วา ทำ อยาง นั้น แลว จะ ตอง เกิด ผล ดี ก็ตาม สุดทาย ผู ที่ ตอง รบั ผล และ เปน ทกุข ก ็คอื มนษุย นัน่ แหละ เพราะ ความ เปน ไป ของ ธรรมชาติ ไมใช ความ ตองการ ของ มนุษย

ธรรมชาติ มี ขอบเขต ที่ กวาง มาก เรา ควร เลือก สวน ไหน มา ศึกษา คะ

เรา ควร เร่ิม ตน จาก การ เขา มา ศึกษา ชีวิต และ ส่ิง ที่ เก่ียวของ สัมพันธ กับ ชีวิต ของ เรา ให เขาใจ และ ปฏิบัติ ให ถูก ตอง กอน พระพุทธเจา ทาน จึง สอน วา สิง่ ใด ที ่เปน อกศุล คอื ไม เกือ้กลู ด ีงาม เธอ อยา ไป ทำ เวลา กลาว ส้ันๆ ทาน จะ กลาว วา การ ไม ทำบาป ท้ัง ปวง เพราะ เมื่อ เจตนา ไม ดี การ พูด การก ระ ทำ ก็ จะ ไม ดี และ ยอม สง ผลก ระ ทบ ที ่ไม ดี ตอ ตนเอง และ ภายนอก ดวย สอง ถา อะไร เปน เหตุ ปจจัย ที่ ดี จง ทำให มาก ทั้ง การ คิด การ พูด การก ระ ทำ ขอ ที่ สอง น้ี คือ การ ทำความ ดี ให ถึง พรอม พอ ไป ขั้น สูง ขึ้น ไป มากกวา นั้น ถาม วาท่ี เรา เปน ทุกข กัน อยู ทุก วัน นี้ เปน ทกุข เพราะ อะไร เพราะ ความ รูสกึ ยดึ ตดิ ถอื มัน่ ชอบใจ หรือ ไม ชอบใจ สาเหตุ ของ ทุกข ที่แท จริง มัน อยู ตรง นี้ ไมใช สิ่ง แวดลอม ไมใช สังคม ไมใช รางกาย แม กระ ทั้ง ความ รูสึก ใน จิตใจ ก็ ไมใช แต อาการ ที ่เรา ยดึ ตดิ รูสกึ การ เปน เจาของ อยาก ให

๖

ภาวะ ตางๆ เปน อยาง นั้น อยาง นี้ ตามใจ ของ เรา นัน่ แหละ คอื สิง่ ที ่ทำให เรา เปน ทกุข ถา เรา ตัด ตรง น้ี ได ตอ ไป สิง่ ตางๆ จะ เปลีย่นแปลง ไป อยางไร เรา จะ ทกุข อี กมั้ย เมื่อ เชา นี้ อาน หนังสือพิมพ มี คน ตาย ไหม ทุกข ไหม รองไห หรอื เปลา ไม ทกุข ใช ไหม เพราะ อะไร เพราะ เรา ไม ได ยึด ติด หรือ ผูกพัน กับ คนคนน้ัน พระพุทธเจา ทาน จึง ให ละ ความ ยึด ติด ถือ มั่น ใน สิ่ง ตางๆ เพราะ เม่ือ ละ ได แลว ไม วา ส่ิง นั่น จะ แปร เปลี่ยน ไป อยางไร ยอม ไม กระทบ จิตใจ ทำให จิตใจ ผองใส ได ตลอด เวลา ทาน จึง ตรัส ไว ใน ขอ ท่ี สาม วา การ ทำ จิตใจ ให ผองใส

ใคร ท่ี ทำ ตาม คำ สอน ท้ัง ๓ ขอ เชน น้ี อยู ทุก ขณะใน ชีวิต เขา ก็ จะ กลาย เปนการ ปฏิบัติ ธรรม ไม วา เขา จะ อยู ทีไ่หน หรือ ทำ อะไร ดัง นัน้ อยา คดิ วา การ ท่ี เรา นุง ขาว หม ขาว อยู วัด คือ การ ปฏิบัติ ธรรม เทานั้น การ ปฏิบัติ ธรรม ท่ีแท จริง อยู ที่ ตัว เรา ตลอด เวลา เรา ตอง สังเกต เรียน รู ความ เปน ไป ของ สิง่ ตางๆ เมือ่ เรา รู แลว เหตุ ปจจยั ใด ที ่กอ ผล ไม ด ี อยา ไป ทำ เหต ุปจจยั ที ่ด ีงาม ทำให มาก สงู ขึน้ ไปกวา นั้น หม่ัน พิจารณา วา ส่ิง ตางๆ เปน ของ ช่ัวคราว เกิด ข้ึน แลว ก็ ยอม ดับ ไป จิตใจ ไม ยึด ติด ถือมั่น เปน อสิระ เมือ่ จติใจ เปน อสิระ เชน นี ้เรา จะ สามารถ ใช ปญญา ใน การ จัดการ สิ่ ง ชั่วคราว เหลา นี้ ให เกิด ประโยชน ได อยาง เต็ม ที่ ทั้ง ตอ ตนเอง และ สังคม สิ่ ง ใด เปน สิ่ ง ท่ี ดี งาม เปน ประโยชน ยอม ทำ สิง่ นัน้ อยาง เตม็ กำลงั เพราะ ไม วา จะ ทำ หรอื ไม ทำ ก ็ม ีความ สขุ เหมอืน กนั อาตมา ถาม วา อยาง นี ้ ชีวิต จะ มี ความ สุข ไหม สังคม จะ เจริญ ไหม เรา ศึกษา และ ได ปฏิบัติ ได เพียง แค นี้ ก็ นัยวา เพียง พอแลว

พุทธ เปน ศาสนา แหง วิทยาศาสตร อยาง ท่ี ชอบ พูด กัน จริง ไหม คะ

พทุธ ศาสนา เปน ศาสนา แหง ปญญา คอื ทำ ไร ตอง รู ตอง เขาใจ ถงึ องค ประกอบ ความ สมัพนัธ และ ความ เปน เหตุ เปน ปจจัย เปน ศาสนา แหง การก ระ ทำ คือ ผล จะ เกิด ขึ้น ก็ ตอ เมื่อ เรา ลงมือ กระทำ ให ถูก ตอง ตาม กฎ ธรรมชาติ เปน ศาสนา แหง ความ เพียร

พยายาม คือ ตอง พยายาม สราง เหตุ สราง ปจจัย ให ถงึ พรอม แก ธรรมชาติ ผล ที ่ตองการ จงึ จะ เกดิ ขึน้ ลอง เทียบ กับ ทาง วิทยาศาสตร อยู ถา เรา อยาก ได โพแทสเซียม เปอร แมง กา เนต หรือ ดาง ทับทิม ที่ เรา เอา ไป ลาง ผัก เรา ก็ ตอง เรียน รู กอน วา สาร นั้น เปน อยางไร ผสม กัน อยางไร อัตราสวน เปน อยางไร เหตุ ปจจัย ที่ ตอง ทำ มี อะไร บาง เมื่อ หา ขอมูล เสร็จ เรียบรอย แลว เรา ได ดาง ทับทิม มา ใช หรือ ยัง ยัง โยม ตอง ซื้อ วัตถดุิบ เอา มา ผสม และ ดู ผล การ ทดลอง ที่ เกิด ขึ้น บางที ลอง ผิด ลอง ถูก ผสม มาก ผสม นอย บางที ก็ ไม ได จะ เห็น วา ตอง ลงมือ ทำ จึง จะ เกิด ผล ข้ึน จะ เห็น วา วิทยาศาสตร นั้น ดำเนิน รอย ตาม หลัก ของ พุทธ ศาสนา ใน แง มุม นี้ แต ปจจุบัน วิทยาศาสตร ยัง มอง เฉพาะ ดาน วัตถุ ใน ขณะ ท่ี พุทธ ศาสนา มอง ครอบคลุม ถึง ดาน จิตใจ การ วางทา ที ให ถูก ตอง ตอ ส่ิง ทั้ง หลาย ดวย นี่ คือ สิ่ง ที่ วิทยาศาสตร ยัง ศึกษา ไป ไม ถึง

ดัง นั้น พุทธ ศาสนา จึง ไมใช ศาสนา แหง การ ออนวอน อยาง ที่ คน ไทย เปน กัน อยู ทุก วัน น้ี ไมใช ศาสนา แหง ศรัทธา ท่ี เอาแต รอ คอย ผล ดล บันดาล จาก ผู อืน่ เวลา กลาว ถงึ พทุธ ศาสนา ตอง แยก ระหวาง ความ เชื่อ ของ คน ไทย กับ หลัก การ คน ไทย บอก วา เรา นบัถอื พทุธ ศาสนา กนั ๙๐ เปอรเซน็ต แต ที ่ปฏิบตั ิตาม หลกั ศาสนา จรงิๆ ไม แนใจ วา ม ีถงึ ๑๐ เปอรเซน็ต หรอื เปลา ถา ยงั เขา วดั แลว ออนวอน รองขอ นัน่ ขอ นี ่รอ คอย หวงั ผล ดล บนัดาล อยู ก ็แสดง วา ไม ได ปฏบิตัิ ตาม หลัก ที่ พระพุทธเจา สอน ไว

ทุก คำ สอน ใน ศาสนา พุทธ เปน จริง ใน ทาง วิทยาศาสตร ไหม คะ

ขึ้น กับ วา วิทยาศาสตร สามารถ เขา ถึง ความ จริง แท ของ ธรรมชาติ ได หรือ ไม ถา สามารถ เขา ถงึ ได ก ็ยอม พสิจูน คำ สัง่ สอน ของ พระพทุธเจา ได วา เปน จริง แต ถา ไม สามารถ เขา ถึง ได ก็ ยอม ไม สามารถ พิสูจน คำ สอน ของ พระพุทธเจา ได ใน ความ เห็น ของ อาตมา ความ รู วทิยาศาสตร อยาง ที ่ม ีใน ปจจบุนั ถือวา ผิว เผิน มาก เพราะ ศึกษา และ พิสูจน อยู ใน กรอบ ของ การ รบั รู ผาน ทาง ตา ห ูจมกู ลิน้ กาย หรอืเรยีก

๗

อยาง รวมๆ วา ดาน รูป ธรรม เทานั้น องค ประกอบ ท่ี มี ความ สำคัญ มากกวา คือ นามธรรม ท่ี รับ รู ได ดวย ใจ วิทยาศาสตร ยัง ไป ไม ถึง

แต ก็ ตอง ยอมรับ วา ดาน รูป ธรรม วิทยาศาสตร เจริญ ข้ึน มาก ดัง นั้น ยิ่ง วิทยาศาสตร มี ความ รู ดาน รูป ธรรม น้ี ลึก ซึ้ง มาก เทา ไหร ยิ่ง ทำให เห็น ความ จริง ที่ พระพุทธเจา สอน เกี่ยว กับ รูป ธรรม มาก ขึ้น เทานั้น ตัวอยาง เชน เมื่อ ศึกษา ใน อนุภาค จะ พบ วา สิ่ง ตาง มี ลักษณะ ไม คงที่ เกิด ขึ้น แลว คง สภาพ อยู เชน นั้น เพียง ช่ัวคราว แลว จะ ดับ ไป หรอื เปล่ียน ไป เปน สภาพ อืน่ เสมอ (พระพทุธ ศาสนา เรียก สภาพ แบบ น้ี วา อนิจ จลักษณะ) สิ่ง ตางๆ จะ สง ผลก ระ ทบ ซึ่ง กัน และ กัน อยู ตลอด เวลา ทำให เกิด การ เปล่ียน สภาพ หรือ การ เปล่ียนแปลง (ทุกข ลักษณะ) เปนตน

เรา จำเปน ตอง ใช วิทยาศาสตร พิสูจน คำ สอน ใน ทาง ศาสนา ไหม คะ

เรา จำเปน ตอง พิสูจน คำ สอน ของ พระพุทธเจา วา เปน จริง หรือ ไม ดวย ตนเอง ซึ่ง พระพุทธเจา ทาน ก ็สอน ให เรา ทำ เชน นัน้ พระพุทธเจา ไม แนะนำ ให เรา เพียง แค ปลงใจ เชื่อ ใน ส่ิง ท่ี พระองค สอน ดวย ศรัทธา แลว ไม ลง มา ทำ และ พิสูจน ดวย ตัว เอง มิ ฉะน้ัน ปญญา แทจริง ท่ี หย่ัง รู ใน เร่ือง น้ันๆ จะ ไม เกิด ข้ึน โดย เฉพาะ เร่ือง ท่ี เกี่ยว กับ ชีวิต ของ เรา โดยตรง แต เรา ไม จำเปน ตอง ใช ความ คดิ การ พสิจูน กระบวนการ รวม ถึง การ ตัดสิน วา จริง หรือ ไม จริง เพียง แค ใน กรอบ ของ วิทยาศาสตร เทานั้น มา เปน เครื่อง พิสูจน หรือ ตัดสิน เพราะ สิ่ง ท่ี ความ รู ทาง วิทยาศาสตร ยัง ไป ไม ถึง นั้น ยัง มี อีก มาก

เรา ไม ควร ดวน สรุป หรือ เชื่อ ลง ไป ทันที วา สิ่ง ใด ที่ ความ รู ทาง วิทยาศาสตร มี ใน ปจจุบัน ยัง ไม สามารถ พิสูจน ได แสดง วา สิ่ง นั้น ไมมี หรือ ไม จริง แต ถา พิสูจน ได แสดง วา มี อยู หรือ เปน จริง ดัง จะ เห็น ได วา ใน สมัย หนึ่ง นัก วิทยาศาสตร อาจ คิด วา สิ่ง ที่ เล็ก ที่สุด คือ อะตอม และ อะตอม ไม สามารถ แยก ออก ไป ได อีก แต พอ เคร่ือง มือ เจริญ ข้ึน ก็ พบ วา อะตอม น้ัน ไมใช ส่ิง ท่ี เล็ก ท่ีสุด และ ยังสามารถ

แบง ออก ไป ได อีก เปนตนแทจริง แลว มนุษย เรา เกิด มา ทำไม คะอาตมา ขอ ตอบ ดวย การ ถาม โยม วา สิง่ ที ่เรา

กำลงั ทำ ทกุ วนั นี ้เรา ทำ ไป เพือ่ อะไร เรา ได อะไร จาก ส่ิง เหลา น้ัน เกิด ขึ้น กับ เรา ถา โยม ได คำ ตอบ แลว ลอง ถาม ดวย คำถาม อยาง เดียวกัน กับ คำถาม ที่ ได ไป เรือ่ยๆ สดุทาย มกั จะ ตอบ เหมือน กนั คอื มา สิน้ สดุ ที่ ความ สุข ความ สบายใจ ถา ถาม ตอวา ทำไม โยม อยาก ได ความ สุข โยม ได อะไร จาก การ มี ความ สุข เรา อาจ จะ ตอบ วา ก็ เพราะ เปนสุข แลว มัน ไม ทุกข ถาม ตอวา แลว ทำไม โยม อยาก ได ความ ไม ทุกข เพราะ ไม ทุกข แลว โยม มี ความ สุข ใช ไหม ทีน้ี ก็ วน แลว จรงิๆ แลว มนษุย เกดิ มา ตองการ เพยีง แค นี ้ปรารถนา การ พน จาก ความ ทกุข อยาก ม ีความ สขุ แต ความ สขุ ของ แตละ คน จะ ข้ึน กับ เงื่อนไข ที่ แตก ตาง กัน

บาง คน คิด วา ถา ได ลาภ ยศ ช่ือ เสียง เงิน ทอง จะ ม ีความ สขุ บาง คน ได อยู กบั คน ทีร่กั จะ ม ีความ สขุ หรือ ได ทำ สิ่ง ที่ ตน คิด วา จะ มี ความ สุข เปนตน สิ่ง เหลา นี้ มัน เปน แค เงื่อนไข ไมใช สิ่ง ที่ เรา ตองการ ไมใช หรือ ปญหา มัน อยู ตรง นี้ แหละ เพราะ มนุษย มัว แต ติด อยู ดับ เง่ือนไข และ มัว วิ่ง หา สิ่ง ตางๆ ตาม เงือ่นไข ที ่ตนเอง ยดึ ตดิ เลย ลมื เปา หมาย จรงิๆ ของ ตนเอง วา จริงๆ แลว เรา ตองการ อะไร เรา ตองการ ความ สุข ไมใช หรือ

ขอ ถาม ตอวา แลว ความ สุข มัน อยู ที่ไหน ความ สุข อยู ที่ ใจ แลว เรา ไป หา ที่ ไหน หละ แลว เรา จะ เจอ ไหม ถา มัว แต ไป วิ่ง หา สิ่ง ที่ เปน เงื่อน ไข อยู แบบ น้ี พระพุทธเจา ทาน จึง สอน ให เขา มา ฝก และ พัฒนา ภายใน ไดแก จิต ภาวนา คือ การ ฝก จิต ให เปนสุข ปญญา ภาวนา ฝก ใจ ไม ให เปน ทุกข เวลา อะไร มาก ระ ทบ หรือ ตอง พบ กับ ความ แปร เปล่ียน โดย ใช สิ่ง ภายนอก เปน ปจจัย เพื่อ พัฒนา ภายใน ทำให เปน ทุกข อยาง ใน ปจจุบัน ความ สุข ใน พุทธ ศาสนา เกิด ขึ้น เน่ืองจาก จิตใจ ท่ี ดี งาม และ ปญญา ที่ หยั่ง รู ความ จริง จึง เปน ความ สุข ที่แท จริง ประณีต และ ย่ังยืน เปน สิ่ง ที่ ทุก คน ควร ตั้ง เปน เปา หมาย สูงสุด ของ ชีวิต

บทคว

ามดีเ

ดน

ภาคเหนืือตอนบน แพร เขต ๑

เรื่องผจญ บุญสิทธ์ิ โรงเรียนบานวังหลวง (วังมาประชาสามัคคี) อ.หนองมวงไข จ.แพร

ลำน้ำยม สายน้ำ…ชีวิต

สายน้ำ กับ การ หลอ เล้ียง ชีวิต ของ ชาว จังหวัด แพร ทุก คน คง คิดถึง…ลำน้ำ ยม เปน แนแท เมื่อ นึกถึง อดีต ความ เปน มาส มัย เมื่อ เปน เด็ก ลำน้ำ ยม ชาง กวาง ใหญ ไพศาล นา สะ พรึง กลัว ใน ยาม น้ำ หลาก หรือ น้ำนอง น้ำ เหนือ ไหล บา ทวม ไป ท่ัว ท่ี ทำ กิน ของ บรรพบุรุษ ของ เรา ใน อดีต ซึง่ เรยีก ทวม ปง หรอื ทวม ดอน ใน สมยั นัน้ จำ ไม ได วา มี ความ ทุกข หรือ มี ความ สุข แต คงจะ เปน ความ สุข

สนุกสนาน ตาม ประสา เด็ก มากกวา มี ความ สนุกสนาน เหลือ เกนิ ที ่ได เลน นำ้นอง ส ีขุน สอง ตลิง่ เตม็ ไป ดวย ผูคน ที ่เฝา ด ูนำ้นอง บาง ก ็จบั สตัว นำ้ บางกจ็บัจิง้หรดี หรือ ตั๊กแตน หรือ สัตว เลื้อย คลาน เชน งู เปนตน บาง ก็ วาย น้ำ จับ ทอน ซุงซ่ึงมี ท้ัง ขนาด เล็ก และ ขนาด ใหญ ท่ี ไหล มา กับ น้ำนองกลับ เขา ฝง ทอน ซุง ที่ ไหล มา กับ น้ำนอง ใน สมัย เปน เด็ก จำ ได วาเปน ของ องคการ อุตสาหกรรม ปา ไม ท่ี ได รับ สัมปทาน

๘

แต ก็ ไมรู วา มา จาก ไหน ไม องคการ แปล วา อะไรยอน อดีต มา จนถึง ปจจุบัน ลำน้ำ ยม

สายน้ำ ใน อดีต แตกตางกับ ลำน้ำ ยม ใน ปจจุบัน อยาง ส้ิน เชิง ประโยชน ของ ลำน้ำ ยม และ ความ หายนะ ของ ทรัพยสิน ท่ี ได รับ จาก อุทกภัยของ ชาว จังหวัด แพร สิบ ป ยอน หลัง มี แต ความ ขมขื่น ความ สูญ เสีย ความ พินาศ และ ความ หายนะ มา สู ชาว แพร ใน ป พ.ศ.๒๕๓๘ เปน ครั้ง ท่ี ราย แรง ท่ีสุด หลัง จาก ความ เสีย หาย เกิด ขึ้น มี การ วิเคราะห หา สาเหตุ ของ ภัย พิบัติ ที่ เกิด ขึ้น จาก สายน้ำ ยม แหง นี้ หลาย สาเหตุ นา นั ปการ เชน การ ตัด ไม ทำลาย ปา การ สราง แกง เสือ เตน การ ประทวง ของ สิทธิ มนุษยชน มี ปญหา เกิด ข้ึน มากมาย ไม จบ ไม ส้ินของ ลำน้ำ ยม แหง นี้

ลำน้ำ ยม ใน เดือนพฤศจิกายน เกือบ แหง ขอด น้ำ ไหล เอื่อยๆ เหมือน กับ คน ที่ สิ้น หวัง ใน ชีวิต น้ำ ใส จน มอง เห็น กรวด ทราย ตะไคร น้ำ ปลา เล็ก ปลา นอย แหวก วาย ไป มา เปน ฝูง เล็กๆ ปลา บาง ฝูง ลอ เลน กับ แสง อาทิตย ใน ยาม เชา มอง เห็น เปน เกลด็ ส ีเงนิ สะทอน แสง วบูวาบ เหมือน เพชร งาม ยาม ตอง แสง ไฟ เกล็ด สี เงิน ที่ สะทอน แสง มัน ชาง งาม เหลือ เกิน หา ส่ิง ใด เปรียบ ไม ได ใน ยาม นี้ สอดคลอง กับ ชี วิ ตนอยๆ ของ นักเรียน ชั้น ประถมศึกษา อีก หลาย ชีวิต ท่ี ชื่นชม ความ งาม ของ ปลา และ การ สะทอน ของ เกล็ด สี เงินที่ เจา ตัว ยัง ไม ทราบ อนาคต ของ ตัว เอง ใน วัน ขาง หนา วา จะ เปน อยางไร

ครู สอน ภาษา อังกฤษ ตัว เล็กๆ คน หน่ึง นำ นักเรียน ที่ เปน ศิษย รัก มา ศึกษา นอก สถาน ที่ ตาม สัญญา ที่ ให ไวกอน สิ้น ฤดู ฝน ความ บริสุทธิ์ ของ เด็ก นอย กับ ความ มุง มั่น ของ ครู ที่ จะ ชวย กัน ประ คบั ประคอง ชวีติ อกี หลาย ชวีติ ให ไป สู โลก กวาง

ที่ มี แต อุปสรรค ขวาก หนาม อีก หลาย เทา ทวีคูณ ใน วนั ขาง หนา โดย ไม ทราบ วา จดุ หมาย ปลาย ทาง ของ ตนเอง นั้น จะ ไป ส้ิน สุด ณ ท่ี แหง หน ตำบล ใด

อ เม ซิ่ง วัง หลวง เปน สถาน ท่ีที่ เปน จุด หมาย ปลาย ทาง ท่ี นักเรียน ทุก คน มี ความ ปรารถนาให เปน หองเรียน ธรรมชาติ ท่ี จะ ไป ศึกษา นอก สถาน ท่ี ซ่ึงเปน ความ ภาค ภูมิใจ ของ ตนเอง ใน ถ่ิน เกิด นักเรียน หลาย คนเคย มา เที่ยว เพราะ อยู ใกล บาน มา กับ ผู ปกครอง บาง ญาติ พี่ นอง บาง ครู ก็ คอย เตือน อยู เสมอ วา อยา มา เที่ยว คน เดียว เพราะ กลัว จะ เกิด อันตราย แต นักเรียน ทุก คน ก็ ยัง มี ความ ตองการ ที่ จะ มา เรียน กับ คุณครู ใน สถาน ที่ น้ี ปจจุบันทาง องคการ บริหาร สวน ตำบล วัง หลวง รวม กับ ผูนำ ใน หมูบาน ประชาชน ทำ การ กั้น ลำน้ำ ยมโดย ใช กระสอบ ทราย และ ลำ ไมไผ กั้น ลำน้ำ ไวใน ฤดู แลง ของ แตละ ป จะ มี การ กั้น ลำน้ำ ยม แหง นี้ นอกจาก ได ประโยชน จาก การ ก้ัน น้ำ ไว ใช ยัง เปน สถาน ที่ ทอง เที่ยว ใน ฤดู รอน ชวง ใกล วัน สงกรานต จะ มี นัก ทอง เท่ียว จาก ตาง ถิ่น มา เที่ยว เลน น้ำ ดวย ความ สนุกสนาน บาง ป ก็ มี การ จัด งาน ประเพณี บริเวณ น้ี ดวย ใกล กับ ท่ี กั้น ลำน้ำ ยม จะ มี สะพาน ขาม ลำน้ำ ยม ของสำนักงานเรงรัด พัฒนา ชนบท จังหวัด แพร มี ความยาว ๓๔๐ เมตร เช่ือม ตอ ระหวาง หมูบาน วัง หลวง อำเภอ หนอง มวง ไข กบั หมูบาน หวั เมอืง อำเภอ สอง จังหวัด แพร บริเวณ ใต สะพาน มี ความ รมรื่น มี ฝูง คางคาว ตัว เล็กๆ สง เสียง ดัง ตาม ซอกใต สะพาน มัน จะ รอง เสียง ดัง เหมือน กับ ทักทาย นักเรียน ลูก ศิษย ตัว นอย เมื่อ เดิน เขาไป ใกล ใต สะพาน

การ ศึกษา นอก สถาน ท่ี แตละ คร้ัง นักเรียน แตละ คน จะ มี ความ ตื่น เตน มี การเต รี ยม ตัว กัน เปน อยาง ดี มี เสื่อ กระเปา เรียน น้ำ ดื่ม ผู ปกครอง มี สวน ชวย เตรียม สิ่งของ สัมภาระ สำหรับ เด็ก เล็ก

๙

ชวง ชั้น ที่ ๑ ผู ปกครอง มี ความ ตื่น เตน ไม แพ เด็กๆ กจิกรรม ใน การ จดัการ เรยีน การ สอน ไม เนน เนือ้หา แต จะ เนน กระบวนการ หรือ วธิ ีการ มากกวา นกัเรยีน เรียน ดวย ความ สนุกสนาน ครู สอด แทรก คุณธรรม จริยธรรม โดย อาศัย ความ บริสุทธิ์ ของ ธรรมชาติ ของ ลำน้ำ ยม เปน สื่อ สายใย เชื่อม โยง ความ รัก ความ ผูกพัน และ ความ ปรารถนา ดี ให กับ นักเรียน เสมอ นักเรียน ให ความ สนใจ ใน การ รวม กิจกรรม ดวย ความ สุข และ ความ เต็มใจ นักเรียน ที่ มี ปญหา ทาง ครอบครัว ปญหา ทาง สติ ปญญา แตละ คน มี ความ กระตือรือรน ที่ จะ เรียน โดย อาศัย ธรรมชาติ ใกล ตัว ซึมซับ เอา ส่ิง ท่ี ดี งาม โลก ท่ี สดใสของ นักเรียน ใน วัย น้ี ที่ ตองการ ความ รัก ความ เห็นใจ ความ เขาใจ

สิ่ง ตอบแทน ท่ี หยิบ ยื่น ให จาก ครูผู ซึ่ง เขาใจ เขา มาก ที่สุด ใน ยาม น้ี ครอบครัว ตาง คน ตาง มี ภาระ ลืม นึกถึง เด็ก ที่ เกิด มา ท่ี ตอง รับ ผิด ชอบ กิจกรรม ท่ี ครู มอบ หมาย บรรลุ ผล ตาม จุด ประสงค ท่ี วาง ไว ตาม ความ คาด หวัง ของ ครูท่ี จะ ให นักเรียน เปล่ียนแปลง พฤติกรรม ไป ใน ทาง ที่ ดี ใน ดาน พุทธิ พิสัย ทักษะ พิสัย และ จิต พิสัย เพียง นอย นิด ก็ ยัง ดี เปน ความ ภาค ภูมิใจ ของ ครู ท่ี ลูก ศิษยมี เจตคติ ท่ี ดี ตอ การ เรียน ตอ เพ่ือน ตอ ครอบครัว และ ตอ ตนเอง

ครู คิด เสมอ วา…ลำน้ำ ยม…สายนำ้…ชวีติ…มี สวน ชวย พัฒนา กลอม เกลา จิตใจ ของ ลูก ศิษย ตัว นอยๆ ที่ แสน บริสุทธ์ิ ของ ครู ได

ลำน้ำ ยม...ไหล เอ่ือย เหมือน เม่ือ คร้ัง กอน ปลา เล็ก ปลา นอย วาย น้ำ เลน เปน ฝูง อยาง สบาย สอง แสง ประกาย สี เงิน ระยิบระยับ เหมือน เดิม แต…ชี วิ ตนอยๆ ของ เด็ก นักเรียน จะ ดำเนินชีวิต ไป ใน อนาคต แบบ ไหน หนอ...ชีวิต ของ ครูที่ มี อุดมการณ คน หน่ึง ใน ความ เปน ครู จะ ไหล เอื่อยๆ เหมือน สายน้ำ และ สิ้น สุด ลง เม่ือ ใด ไม สามารถ จะ ทราบ ได แต ครู ก็ ยัง มี ความ ฝน และ ความ ตองการ ที่ จะ ใชลำน้ำ ยม...สายน้ำ...ชีวิต… กลอม เกลา ชี วิ ตนอยๆ นักเรียน ของ ครู ใน อนาคต ให เปน คน ดีของ ครอบครัว เปน คน ดี ของ สังคม และ เปน คน ดี ของ ประเทศ ชาติ สืบไป ใน วัน ขาง หนา สม กับ ความ ปรารถนา ของ ครู ท่ี คิด ไว ตราบ ท่ี ครู ยัง มี ลม หายใจ ขอ ฝาก ความ หวัง ไว กับ…ลำน้ำ ยม…สายน้ำ…ชีวิต…

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๐

เรื่องยุพิน ทองหลอ

โรงเรียนอนุบาลศรีเทพ (สวางวัฒนา)

อ.ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ

คุณธรรมชั้นนำ… ที่อนุบาลศรีเทพ

นักเรียน เดิน เขา แถว จาก หนา อาคาร เรียน มุง สู หอ ประ ชุม มฆ วัต สกุล ทุก เชาอยาง มี วินัย เริ่ม จาก นักเรียน ตัว เล็กๆ จนถึง ชั้น สูงสุด ของ โรงเรียน ดวย ความ ตระหนัก รู วาเปน หนาที่ ของ ตนเอง นะ ที่ จะ อยู ใน ระเบียบ วนิยั ของ โรงเรยีน ได อยางไร

“…นะ โม ตัส สะ ภะ คะ วะ โต อะ ระ หะ โต สัมมาสัม พุทธั ส สะ...อะ ระ หัง สัมมา สัม พุทโธ ภะ คะ วา…มะ ยัง ภัน เต วิ สุง วิ สุง รัก ขะณะ ถา ยะ ติ สะ ระเณนะ สะ หะ ปญจ ะสี ลา นิ ยา จา มะ… ปาณา ติปา ตา เวร ะ มะณี สิกขา ปะ ทัง สะ มาทิ ยา มิ…”

นักเรียน ตั้ง อกตั้ง ใจ สวด มนต ไหว พระ ตอ ดวย การ ทำ สมาธิ ดวย เสียง เพลง จาก การ นั่ง สมาธิ ของ นักเรียน ทุก วันๆ สง ผล ให นักเรียน เปน เด็ก ที่ นิ่ง ไม ลุก ลี้ ลุกลน รวม กิจกรรม ตางๆ ได เปน เวลา นาน นักเรียน ที่ โรงเรียน สมาทาน ศีล หา ได ทุก คน

โรงเรียน อนุบาล ศรีเทพ (สวาง วัฒนา) เปน โรงเรียน ขนาด ใหญ มี นักเรียน ๕๕๒ คน ครู ๒๘ คน อยู ใน ความ ดูแล ของ ทาน ผู อำนวย การ ไพฑูรย ออง ลออ ตั้ง อยู ใน ศูนยกลาง ของ ชุมชน ท่ี มี บริเวณ ติด กับ วัด สวาง สามัคคี จาก รอง รอย ของ การ

ภาคเหนืือตอนลาง เพชรบูรณ เขต ๓

๑๑

จัด กิจกรรม ตาม แนวทาง ของ โรงเรียน วิถี พุทธ จน กระทั่ง ได รับ การ คัด เลือก เปน หน่ึง ใน โรงเรียน คุณธรรม ช้ัน นำ ดี เดน เม่ือ ปพุทธศักราช ๒๕๕๐ โดย มี อัต ลักษณ์ โรงเรียน... “โรงเรียน คุณธรรม ชัน้ นำ ที ่ม ีเดก็ ด ีม ีคณุธรรม” คณุธรรม ใน ตวั นกัเรยีน ที ่ทำให โรงเรียน ภาค ภมูใิจ ม ีมากมาย หลาย ประการ จาก การ ปลูก ฝง อบรม ส่ัง สอน คุณธรรม ความ ดี งาม ที ่เกดิ กบั นกัเรยีน ตวั นอยๆ ท่ี จะ เตบิโต อยู ใน สงัคม ประเทศ ชาติ ตอ ไป ใน วัน ขาง หนา

เยาวชน ยุค ใหม ใฝ ความ ดี (กิจกรรม คน พบ คน ดี ที่ อ.ศ.ท.)

การ ทำความ ดี เปน เรื่อง ที่ ทำ ไม ยาก ถา เรา ตั้ง ใจท่ี จะ ทำ ดี แต ก็ เปน เรื่อง ไม งาย นักสำหรับ คน ท่ี นิสัย ไม ดี หรือ คน เกียจคราน คน เหลา น้ี อาจ จะ ทำ ดี แค ครั้ง สอง คร้ัง ก็ พอ เมื่อ รูสึก ไม ชอบ เขา ก ็ไม ใสใจ ที ่จะ ทำความ ด ีตอ ไป ก ็เลย กลาย เปน วา การ ทำความ ด ีเปน เรือ่ง ยาก เรือ่ง ที ่จะ กลาว ตอ ไป นี ้ เปน เรื่อง การ เร่ิม ตน ทำความ ดี เล็กๆ นอยๆ ของ เพ่ือน ผม

เพื่อน ของ ผม คน น้ี ช่ือ เด็ก ชาย พงศธร พลอย บุตร อายุ ๑๒ ป อยู กับ พอ แม และ นอง ชาย เพื่อน ผม คน น้ี แต กอน เขา ไม คอย ทำการ บาน นสิยั กาวราว ไม ชวย พอ แม ทำงาน บาน วนัๆ เอาแต เลน เกม

และ แลว วัน หนึ่ง เพื่อน ผม ก็ เปลี่ยน ไป ตั้งแต เขา เขา โครงการ V-Star ฟนฟู ศีล ธรรม โลก ที่มา ชวย จัด ระบบ การ ทำความ ดี ให เขา ทำให เขา รูจัก ความ ดี รูจัก เปลี่ยนแปลง นิสัย ตัว เอง แต กอน เขา จะ ไม คอย ทำการ บาน เสรจ็ จน บาง ครัง้ ก็ ถูก ครู ทำโทษ ตอน น้ี เทา ท่ี ผม สังเกต เห็น รูสึก วา เพื่อน ของ ผม คน นี้ ไม เหมือน เดิม เขา มี นิสัย ที่ ดี ขึ้น ไม กาวราว ใน ทกุ วนัพระ เขา จะ ไป ทำบุญ ตกับาตร กบั พอ แม ม ีนำ้ใจ กบั คน รอบ ขาง ชวย สอน การบาน เพ่ือน เวลา ท่ี เพ่ือน ไม เขาใจ เม่ือ เห็น คุณครู ถือ ของ หนัก

ก็ จะ เขาไป ชวย เหลือ และ เปน ลูก ที่ ดี ของ พอ แม ไม เลน เกม เหมือน แต กอน

เน่ืองจาก เขา เปล่ียนแปลง ตนเอง ให เปน คน ดี ได จน เปน นักเรียน ตัวอยาง เขา ได สง เรียง ความ เรือ่ง มหศัจรรย ฉนั เปลีย่น ไป ของ โครงการ V-Star ฟนฟู ศีล ธรรม โลก จน ได รับ การ เขา รอบ ๓๐ คน สุดทาย พรอม ได รับ รางวัล เปน เด็ก ดี เดน ของ โรงเรียน

ถา เรา ทำความ ดี เปน ประจำ ทุก วัน การ ทำความ ดี สำหรับ เรา ก็ จะ เปน เรื่อง งาย เพราะ การ ทำความ ดี มี แต ผล ดี ไมมี ผล เสีย ผม จงึ อยาก เชญิ ชวน เพือ่น ทกุ คน มา ลอง ทำความ ด ี เพราะ การทำความ ดี ทำให เรา จิตใจ แจมใส และ ทำให คน รอบๆ ขาง รัก ใคร เอ็นดู เรา มาก ยิ่ง ขึ้น เปน บทความ เขียน โดย ด.ช.ธีร นัย นิล สนธิ นกัเรยีน ชัน้ ประถม ศกึษา ป ที ่๖ ของ โรงเรยีน อนบุาล ศรีเทพ (สวาง วัฒนา)

ผาปา รวมใจ ที่ อ.ศ.ท.ผาปา กอง นอยๆ จำนวน ๑๙ กอง จาก

ทุก หองเรียน และ ผาปา ของ คณะ ครู เกิด จาก ความ สามัคคี รวม จิต รวมใจ จาก นักเรียน ชวย กัน เสีย สละ ทรัพย คนละ เล็กคนละ นอย บาง ก็ รับ อาสา รับ ไม ติ้ว สำหรับ เสียบ เงิน ทำบุญ ไป คนละ หนึ่ง อัน บาง คน ก็ ขอ เพ่ิม หลายๆ อัน นักเรียน บาง คน ไป แจก ต้ิว ท่ี ตลาด นัด อยาง สนุกสนาน นักเรียน พา กัน ไป ตัด ตน กลวย หลัง โรงเรียน เพ่ือ นำ มา เสียบ ไม ติ้ว ผาปา เพื่อ ให ดู สวยงาม เพื่อ รวม กัน จัด กิจกรรม ผาปา กอง นอย ของ นกัเรยีน ใน วนั มาฆบชูา ป ๒๕๕๓ ปลูก ฝง ให นักเรียน เกิด ความ ตระหนัก ใน ความ เสีย สละ รูจัก การ ให ทาน การ บม เพาะ จิตใจ ให มี ความ เมตตา รูจัก พิธีกรรม ทาง ศาสนา ท้ัง ครู และ นักเรียน อ่ิม บุญ และ ต่ืน เตน กับ การ ท่ี ได เปน เจาของ กอง ผาปา ท้ัง ท่ี เปน เด็ก เล็ก อยู ระดับ ช้ัน อนุบาล ถึง ประถม ศึกษา ป ท่ี ๖ แลว นำ เงิน ท่ี ได รวม กัน บริจาค เปน ทุน การ ศึกษา ให กับ นักเรียน ที่ มี ความ กตัญู

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๒

และ ขาดแคลน ตอ ไปกิจกรรม วัน แม แหง ชาติ ที่ อ.ศ.ท.ใสใจ ใน ความ รูสึก ของ ลูกๆ ใน วัน แม แหง ชาติ

ที่ โรงเรียน “แม จา ทำ อยางไร แม จะ เขาใจ หนู บาง ถ้า หนู จะ...พูด ตรง เกิน ไป ถ้า หนู พูด เดี๋ยว ก่อน แม จะ รอ สัก พัก ได ไหม ถา หนู ทำการ บาน ดึก แม จะ บน หนู หรือ เปลา แม จา หนู ตอง ตั้งใจ เรียน ขยัน ทำการ บาน เพราะ ชวง น้ี ดู หนู จะ เรียน ไม คอย เกง ดวย ความ ขี้ เกียจ ของ หนู”

“แม ครบั…ถา ผม จะ พา เพือ่น มา ทำงาน กลุม ที่ บาน แม จะ บน ผม ไหม ครับ ผม อยาก ให แม เขาใจ ผม สัก นิด…ผม รัก แม มาก ท่ีสุด เลย แต แม ไมมี เวลา ให ผม เหมือน เมื่อ กอน แต ก็ ไม เปนไร ผม รู วา แม ทำงาน หนัก ก็ เพื่อ ผม ตลอด เวลา ที่ แม ดูแล ผม ผม รูสึก วา ไมมี ใคร รัก ผม เทา แม อีก แลว ครับ”

“แม จา…ถา หนู จะ…ขัดใจ แม เปนบาง ครั้ง หรือ ทำให แม โกรธ หนู อยาก ให แม ใจเย็นๆ กับ หนู บาง เรา จะ ได ใช เหตุผล ใน การ คุย และ ทำความ เขาใจ กัน มาก ขึ้น บาง คร้ัง หนู อาจใจรอน กับ แม บาง หนู ก็ จะ ใจเยน็ กับ แม ถา หนู ทำ อะไร ผิด หนู ก็ ขอโทษ ดวย และ คำ ที่ อยาก บอก กับ แม วา หนู รัก แม คะ”

“คำมัน่ สญัญา จาก ลกู คน นี ้…จะ ทำ อยางไร ให แม ภาค ภูมิใจ ใน ตัว เรา คะ…แม คะ หนู จะปฏิบัติ ตน ให เปน คน ดี ตาม แบบ อยาง ของ แม หนู จะ ตั้งใจ เรยีน หนังสือ หน ูจะ ฝก พดู ให ม ีหาง เสยีง นะ คะ หน ูจะ เชือ่ ฟง คำ สัง่ สอน ของ แม จะ อาน หนงัสอื ในเวลา วาง จะ เรียน หนังสือ ให เกง ทำตัว ให เปน แบบ อยางแก นอง แต สิ่ง ที่มา จาก ใจ ของ ลูก คน นี้ คือ หนู รัก แม มาก ท่ีสุด ใน โลก เลย ละ แม คือ นางฟา ใน ดวงใจ ของ ลูก และ จะ รกั ตลอด ไป” นกัเรยีน ชัน้ ประถม ศกึษา ป ที ่๖ รวม กัน ถายทอด ความ รู สึก ออก มา เปน ลาย ลักษณ อักษร ใน วัน แม แหง ชาติ เมื่อ ป การ ศึกษา ๒๕๕๓

กิจกรรม การ เรียน การ สอน วิถี ธรรม…วิถี พุทธ ท่ี อ.ศ.ท.

โรงเรียน เร่ิม เขา โครงการ วิถี พุทธ มี การ พัฒนาจน กาว เขา มา สู โรงเรียน คุณธรรม ช้ัน นำ พัฒนา เครือ ขาย ภายใน ศูนย พัฒนา วิชาการ สะ กรวด ประดู งาม สมัคร เขา รวม โครงการ V-Star ฟนฟ ูศลี ธรรม โลก คร้ัง ที ่๖ โดย นกัเรยีน รวม ปฏบิตั ิกิจวัตร ประจำ วัน ๑๐ ประการ อาทิ สวด มนต กอน นอน น่ัง สมาธิ ๑๕ นาที ต่ืน เชา เก็บ ที่นอน แตง กาย สภุาพ สมาทาน ศลี ๕ ออม ทรัพย ออม บญุ ชวย งาน บาน และ โรงเรยีน อาน หนงัสอื ที ่ม ีประโยชน บันทึก ความ ดี ของ คน รอบ ขาง และ กราบ เทา พอ แม

นักเรียน เลา ให ฟงวา กิจวัตร ที่ ทำ ยาก ที่สุด คือ กราบ เทา พอ แม แต เม่ือ ทำได แลว ก็ รูสึก เปนสุข ใน ส่ิง ที่ ทำ ลง ไป ทำให เกิด ความ รัก ความ ผูกพัน ระหวาง ครอบครัว มาก ย่ิง ขึ้น นักเรียน ก็ เปยม สขุ ดวย หวัใจ ที ่พอง โต ผู ปกครอง ก ็แปลก ใจ วา ลูก ของ ฉัน เปน อะไร ไป หรือ เปลา…จน กระท่ัง โรงเรียน ได รับ รางวัล V-Star Quality A ward ใน ระดับ ภาค เหนือ และ นักเรียน เขียน เรียง ความ เรื่อง มหัศจรรย ฉัน เปล่ียนไป ได รับ รางวัล ๒ รางวัล รับ รางวัล “บอก โทษ เกิน รอย ชิง ทุน เงิน ลาน”

๑๓

จาก ชมรม พุทธ ศาสตร สากล ใน อุ ปถั มภ สมเด็จ พระ มหา รัช มัง คลา จาร ย

สาระ แรก ของ การ เรียน การ สอน สงัคมศกึษา ศาสนา และ วัฒนธรรม นักเรียน ตอง เรียน เกี่ยว กับ เรื่อง ของ ศาสนา “นักเรียน คะ ทำไม นักเรียน ถึง ตอง นับถือ ศาสนา พุทธ …พอ แม เคย ถาม เรา บาง ไหม วา เรา ตองการ นับถือ ศาสนา อะไร” …นักเรียน งง...กับ คำถาม ทำไม หนอครู จึง ต้ัง คำถาม น้ี กับ พวก เรา สัก พักก็มี เสียง เปลง วาจา ออก มา คอยๆ

“เพราะ เรา เปน คน ไทย ครบั…เพราะ คน ไทย สวน ใหญ นับถือ ศาสนา พุทธ ครับ” “เพราะ เรา เห็น พอ แม ปูยา ตา ยาย เรา ไป ทำบุญ ตักบาตร เปน ประจำ ครับ” “มา โรงเรียน คุณครู ก็ สอน ให ไหว พระ สวด มนต นัง่ สมาธ ิทกุ วนั ครบั” “กลวั ผ ีครบั คุณคร ูสวด มนต แลว หาย กลัว ครับ” เปน คำ ตอบ ที่ นกัเรยีน ชวย กนั กลัน่ กรอง ออก มา จาก ใจ ใน สิง่ ที ่ได พบเห็น ใน ชีวิต ประจำ วัน

“แลว เปน คน ด ีเปน ได อยางไร คะ นกัเรยีน… แลว เรา สวด มนต เพื่อ อะไร” แลว ตัว ขาพเจา เอง สวด มนต เพราะ เหตุ ใด เสียง ดัง ของ ครู ผู สอน ท่ี ตั้ง

คำถาม เพื่อ ฝก กระบวนการ คิด ให กับ ผู เรียน เพื่อ แสวงหา คำ ตอบ …นักเรียน รูสึก อยางไร เมื่อ ได นั่ง สมาธิ “ความ รูสึก ของ หนู…คือ ตอน แรก หนู ไม ชอบ เลย เพราะ ตอน น้ัน หนู ยัง เด็ก และ ไมรู วิธี การ นั่ง สมาธิ ที่ ถูก ตอง แต ตอน นี้ หนู รู วิธี การ นั่ง สมาธิ ที่ ถูก ตอง หนู จึง ชอบ การ น่ัง สมาธิ มากๆ เลย คะ นอกจาก นี้ การ นั่ง สมาธิ ทำให หนู เปน คน ใจเย็น ไม วอกแวก คะ” “ตอน ท่ี ครู ให น่ัง สมาธิ ครั้ง แรก ผม รูสึก ไม อยาก น่ัง และ พูด ใน ใจ วา ครู จะ ให นั่ง อะไร ทุก วัน นะ แต ผม ก็ได นั่ง แรกๆ ผม รูสึก อยาก จะ ลืมตา ๒-๓ นาที ผม เริ่ม นั่ง สมาธิ ได ๔ นาที ก็ รูสึก สบาย ปลอด โปรง และ มี ความ สุข สงบ จาก การ ปฏบิตั ิพอ คร ูให ลมืตา ผม ไม อยาก ลมื และ เสยีดาย มาก ครับ” “พอ นั่ง ได สัก พัก ก็ รูสึก งวง นอน เหนื่อย เมื่อย ลา รูสึก ตกใจ อยู บอยๆ แต พอ ถาม คุณครู ก็ บอก วา หนู ยัง น่ัง สมาธิ ไม ได แต เรา ก็ ตอง พยายาม นะ คะ” เปน เสียง จาก นักเรียน ท่ี โรงเรียน ของ เรา ใน การ ฝก นั่ง สมาธิ ทุก คน ทุก วัน

กิจกรรม ทุก กิจกรรม ใน โรงเรียน วิถี พุทธ ลวน แลว แต ให นักเรียน ทำคุณ งาม ความ ดี ให เกิด ใน ตัว ตน ของ ตน ฝกฝน ปลูก ฝง ให เกิด ความ ตระหนัก มี ความ สำรวมทั้ง กาย วาจา ใจ เพื่อ เปน พลเมือง ท่ี ดี มี คุณธรรม ตอ ไป ใน อนาคต

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๔

ปลูกฝงความดี

เรื่องชลธิดา เงินงาม

โรงเรียนบานกุดจาน อ.คำตากลา จ.สกลนคร

การ ปลูก พืช ถา ตน กลา ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต เปนตน พืช ที่ สมบูรณ แข็ง แรง สราง ประโยชน ให กับ มวล มนุษย ถา ตน กลา ไม ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต เปนตน พืช ที่ ไม สมบูรณ แคระ แก ร็น ใน ที่สุด ก็ เหี่ยว เฉา ราก เนา หา ประโยชน มิได

ทุก วัน น้ี ถา พูด ถึง เร่ือง ของ คุณธรรม จริยธรรม จะ เห็น ได วา นับ วัน คุณธรรม จริยธรรม ของ คนใน

สังคม ไทย ลด นอย ลง ไป ทุก วันๆ คนใน สังคม ขาด คุณธรรม จริยธรรม เห็น แก ประโยชน สวน ตัว มากกวา สวน รวม ผูใหญ ก็ ไม เปน แบบ อยาง ที่ ดี ให กับ เด็ก สิ่ง แวดลอม ยั่ว ยุ ไป ใน ทาง เสื่อมทราม ตาง ก็ หา ประโยชน สวนตนเปน หลัก ทำ อยางไร สังคม ไทย เรา ประเทศ ชาติ ของ เรา จึง จะ มี คน ดี มากๆ เพื่อ ให ประเทศ ชาติ ของ เรา เจริญ

ภาคอีสานตอนบน สกลนคร เขต ๓

๑๕

เดิน มา หยุด อยู ที่ หนา หอง พัก ครู สัก ครู หนึ่ง เด็ก อีก คน หนึ่ง ก็ เดิน เขา มา หยุด อยู ที่ หนา โตะ ทำงาน ของ ดิฉัน สวน เด็ก ชาย อีก คน ยืน เกาะ ขาง ประตู คอย อยู “ครูครับ ผม เก็บ เงินได สิบ บาท ครับ” คำ แรกที่ หลุด ออก มา จาก ปาก ของ เด็ก ชายคน นั้น พรอม กับ ยื่น เงิน เหรียญ สิบ บาท ให ดิฉัน ดิฉัน เงย หนา ขึ้น มอง หนา เด็ก คน นั้น พรอม กับ ยื่น มือ ไป รับ เงิน แลว หัน ไป มอง เด็กอีก คน ที่ ยืน เกาะ อยู ที่ ประตู “หนู ชื่อ อะไร คะ” ดิฉัน ถาม เด็ก ที่ ยืน อยู ตรง หนา “ชื่อ ธน วัฒน สะ แสง สาร ครับ” “หนู เห็น เงิน นี้ อยู ที่ไหน คะ” “เห็น อยู ที่ สนาม ตะกรอ ครับ ผม ถาม เพื่อน แลว ไมมี ใคร เปน เจาของ ผม ก็ เลย เอา มา แจง ครู ครับ” “เดี๋ยว ตอน เขา แถว ครู จะ ประกาศ หา เจาของ เงิน ที่ หนา เสา ธง นะ คะ เออ… ครู ลืม ถาม หนู เรียน อยู ชั้น ไหน คะ” “เรียน อยู ชั้น ป.๓ ครับ” เด็ก คน นัน้ ตอบ จาก นัน้ ดฉินั ก ็หยบิ สมดุ บนัทกึ การ แจง ของ หาย มา เขียน ราย ละเอียด ที่ ได รับ แจง ลง ไป

หลัง จาก ที่ประธาน นักเรียน กด กริ่ง ให สัญญาณ เขา แถว เคารพ ธงชาติ ใน เวลา ๐๘.๓๐ น. นักเรียนทำ กิจกรรม หนา เสา ธง เสร็จ แลว ประธาน นักเรียน เชิญ ครู เวร อบรม นักเรียน ที่ หนา เสา ธง ดิฉัน ก็ เลย ถือ โอกาส นำ เงิน ที่ เด็ก ชาย ธน วัฒน เก็บ ได มา ประกาศ หา เจาของ พรอม กับ เรียก เด็ก ชาย ธน วัฒน ผู ที่ เก็บ ได ออก มา ยืน ขางๆ ดิฉัน กลาว คำ ชมเชย ให กับ เด็ก ชาย ธน วัฒน ซึ่ง ทำความ ดี

รุงเรือง คนใน สังคมประพฤติ ปฏิบัติ แต สิ่ง ที่ ดี งาม เปน สังคมที่ สงบ สุข และ รมเย็น

ดิฉัน เปน คน หนึ่ง ที่ เกิด มา ใน สังคม ไทย และ ได ประกอบ อาชีพ เปน ขาราชการ ครู ของ โรงเรียน ขยาย โอกาส ทางการ ศึกษา แหง หนึ่ง ซ่ึง มี นักเรียน ประมาณ สองรอย หก สิบ คน ใน การ สอน นักเรียน ดิฉัน ถือวา เรื่อง ของ คุณธรรม จริยธรรม เปน เรื่อง ที่ ไม ควร มอง ขาม ดิฉันจะ พยายาม สอด แทรก เรื่อง ของคุณธรรม จริยธรรม ไว ใน บท เรียน ดวย เกือบ ทุก ครั้ง

เชา วัน นั้น เปน วัน ศุกร ดิฉัน เปน ครู เวร ประจำ วนั พอด ีจงึ มา โรงเรยีน แต เชาเปน พเิศษ ดฉินั เหน็ นกัเรยีน หลาย คน ทัง้ นกัเรยีน ระดบั ประถม และ นักเรียน ระดับ มัธยม มา ถึง โรงเรียน กอน ดิฉัน แลว บาง ก ็นัง่ คยุ กนั อยู ใต รม ไม บาง ก ็นัง่ อยู ใน หองเรยีน บาง ก็ กำลัง ทำความ สะอาด หองเรียน ตาม ที่ ครู มอบ หมาย ให เปน เวร ประจำ วัน นักเรียน บาง กลุม ก็ กำลัง เดิน เขา มา ทาง หนา ประตู โรงเรียน คุย กัน มา ตาม ทาง เดิน สวน ตัว ดิฉัน เอง ก็ งวน อยู กับ การ ตรวจ งาน ของ นักเรียนที่ คั่ ง คาง ตั้ งแต เมื่อ วาน นี้อยู ที่ หอง พัก ครู คุณครู ทาน อื่นๆ ก็ คอย ๆ ทยอย มา ถึง โรงเรียน และ เขา มา ลง เวลา ทำงาน ใน สมุด ลง เวลา ปฏิบัติ ราชการ ที่ หอง พัก ครู เมื่อ ใกล เวลา เขา แถว หนา เสา ธง ใน ชวง เชา

ขณะ ที่ ดิฉัน ใกล จะ ตรวจ งาน ของ นักเรียน เสร็จ นั้น ก็ มี เด็ก นักเรียน ชาย ตัว เล็กๆ สองคน

บทคว

ามดีเ

ดน

๑๖

การ ปลูก ฝง คุณธรรม ความ ดี นั้น เฉก เชน การ ปลูก พืช ถา ตน กลา ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต เปนตน พืช ที่ สมบูรณ แข็ง แรง สรางประโยชน ให กับ มวล มนุษย

โดย นำ เงิน ที่ เก็บ ได มา แจง สมควร ที่ เพื่อนๆ พี่ๆ และ ทุก คน ที่ อยู ที่ หนา เสา ธง ควร ประพฤติ เปน แบบ อยาง และ อยาก ให เด็ก ทุก คนใน โรงเรียน ประพฤติ ตน เหมือน เด็ก ชาย ธน วัฒน ใน วัน นี้ และ ถึง แม ครู จะ ไมใช ครู ประจำ ชั้น ก็ รูสึก ภาค ภูมิใจ ที่ นักเรียนใน โรงเรียน เปน คน ดี มี ความ ซื่อสัตย

แม ธน วัฒน จะ เปน เพียง เด็ก ตัว เล็กๆ อายุ แค ๙ ขวบ เรียน อยู ชั้น ป.๓ แต สิ่ง ที่ ธน วัฒน ได ทำ ใน วัน นี้ นักเรียน ทุก คนใน โรงเรียน ได เห็น ประจักษ แลว วา เปน ความ ดี ที่ นา ยกยอง ชมเชย และ ทุก คน ยอมรับ แมวา สิ่ง ที่ เก็บ ได จะ เปน เพียง เศษ เงิน เล็ก นอย ไมมี คา สำหรับ ใคร หลายๆ คน แต ก็ ทำให ธน วัฒน ยิ้ม จน แกม ปริ เพื่อนๆ ตาง มอง มา ที่ เขา “เงิน นักเรียน คน ใด หาย ตาม จำนวน ที่ ครู บอก ให ออก มา รับ ที่ หนา เสา ธง นะ คะ” ดิฉัน พูด ย้ำ อีก เปน ครั้ง ที่ สอง นักเรียน ทุก คน ตาง ก็ สำรวจ ดู เงิน ใน กระเปา เสื้อ และ กระเปา กางเกง ของ ตัว เอง สัก ครู หนึ่ง ก็ มี เด็ก หญิง คน หนึ่ง ชู มือ ขึ้น บอก วา เปน เงิน ของ เธอ ที่ หาย ไป ดิฉัน จึง บอก ให เธอ เดิน ออก มา ขา งหนา “หนู ชื่อ อะไร คะ อยู ชั้น ไหน คะ” ดิฉัน ถาม “ชื่อ เด็ก หญิงพร วิภา วรรณ ประ เภา อยู ชั้น ป.๑ คะ” เมื่อ สอบถาม และ เชื่อ ได วา เปน เงิน ของ เธอ ที่ หาย ไป จริง ดิฉัน จึง ให เด็ก ชาย ธน วัฒน เปน ผู มอบ เงิน คืนให กับ เด็ก หญิงพร วิภา และ ได รับคำ ขอบคุณ จาก เด็ก หญิง พร วิภาผู เปน เจาของ เงิน เด็ก ชาย ธน วัฒนมี สีหนา ยิ้ม แยม อยู ตลอด เวลา

ขณะ ที่ มอบ เงิน คืนให เจาของ เพื่อนๆ พี่ๆ ทุก คน ที่ อยู หนา เสา ธง ตาง ปรบ มือ ให กับ เด็ก ชาย ธน วัฒน สะ แสง สาร เด็ก ดี ที่ ควร ได รับ การ ชื่นชม

การ ปลูก ฝง คุณธรรม ความ ดี นั้น เฉก เชน การ ปลูก พืช ถา ตน กลา ดี ก็ จะ เจริญ เติบโต เปน ตน พชื ที ่สมบรูณ แขง็ แรง สราง ประโยชน ให กบั มวล มนษุย ถา ตน กลา ไม ด ีก ็จะ เจรญิ เตบิโต เปนตน พชื ที ่ไม สมบรูณ แคระ แก รน็ ใน ทีส่ดุ ก ็เหีย่ว เฉา ราก เนา หา ประโยชน มิได จะ ตอง ปลูก ฝง ให เกิด ขึ้น ใน จิตสำนึก ของ เด็ก ตั้งแต ยังเล็กๆ เพราะ เด็ก เปรียบ เหมือน ผา ขาว สะอาด ถา ผา ผืน นั้น ถูก แตง แตม ดวย สีสัน ที่ ดี และ มี คุณภาพ ผา ผืน นั้นก็ จะ มอง ดู สวยงาม และ มี คุณคา แต ถา สีสัน ที่ แตง แตม ลง ไป ใน ผืน ผา ไมมี คุณภาพ สี กระ ดำ กระ ดาง ผา ผืน นั้น นอกจาก จะ ดู ไม สวยงาม แลว ยัง ไมมี คุณคา ราคา อัน ใด เลย

การ ที่ เด็ ก จะ เติบ โต เปน ผู ใหญ ที่ ดี ใน สังคม ได เรา ผูใหญ ที่ เติบโต มา กอน เด็ก อาบ น้ำ รอน มา กอน ยอม มี สวน ชวย สราง จิตสำนึก ให เขา เรียน รูใน เรื่อง ของ คุณธรรม จริยธรรม และ ชวย ปลูก ฝง ให เกิด ความ ดี งาม ขึ้น ใน จิตใจ ของ เขา ตลอด ไป ได และ เมื่อ เขา เติบโต เปน ผูใหญ เขา ก็ จะ เปน คน ดี ของ ครอบครัว เปน คน ดี ของ สังคม เปน กำลัง ของ ประเทศ ชาติ และ สามารถ ดำรง ชีวิต อยู ใน สังคม ได อยาง มี ความ สุข

๑๗

บทคว

ามดีเ

ดน

“สวสัด ีคะ ขอโทษ นะ คะ มา วดั นี ้บอย ไหม คะ” เสยีง ใสๆ ของ เดก็ หญงิ ใน วยั ประมาณ ประถม ปลาย ถึง มัธยม ตน ดึง ความ สนใจ ของ ขาพเจา ที่ กำลัง กม หนา กม ตา ทาน อาหาร วาง ตอง วาง อาหาร ที่ กำลัง เขา ปาก เพื่อ บรรเทา ความ หิว กระหาย ท่ี ลุย งาน มา ท้ัง วัน เงย หนา ขึ้น เห็น เด็ก กำลัง พนม มือ ไหว คาง อยู

“ทำไม หรือ ลูก” ขาพเจา เผลอ ตัว ใช คำ วา ลูก กับ เจาของ เสียง ซึ่ง ปกติ เคยชิน คำ นี้ ใช กับ เด็ก นักเรียน ท่ี อยู ใน ความ ปกครอง เปน ประจำ และ ตอง วาง กลอง นม กบั ขนม ที ่ได รบั แจก แต จรงิๆ ผู ที่ ได รับ แจก คือ เด็กๆ ที่มา รวม งาน รวม พลัง เด็ก ดี V-Star ขาพเจา พ่ึง ได รับ ความ อนุเคราะห จาก ลูก นักเรียน หญิง คน หนึ่ง กอน หนา นี้ สัก ครู ใหญๆ คง สงสาร ท่ี เห็น หนา ของ ขาพเจา อิดโรย

“หนู อยาก ฝาก เงิน ทำบุญ คะ” ดวย ความ แปลก ใจ และ สงสัย จึง จอง มอง เจาของ เสียง

เรื่องธวัช ประภูชะเนย โรงเรียนศึกษาสงเคราะหธวัชบุรี อ.ธวัชบุรี จ.รอยเอ็ด

ตนเปลี่ยนไดดวยตนเอง

อยาง พนิจิ พเิคราะห จาก เดมิ ที ่ตัง้ใจ วา จะ พดู ไป ดวย และ ทาน อาหาร วาง ไป ดวย ก็ ตอง วาง จรงิๆ จะ ดวย มารยาท หรอื สถานการณ เปน เหต ุที ่ไม ควร ทาน อะไร ระหวาง พูด คุย กับ คน แปลก หนา หรือ ไม อยาก ทาน ตอ หนา เด็ก เดี๋ยว เด็ก จะ อด กลืน น้ำลาย ไป ดวย ดู ลักษณะ ของ เด็ก คอน ขาง จะ มอมแมม เพราะ ผิว คอน ขาง ดำ เส้ือผา คอน ขาง เกา ทัง้นี ้ขาพเจา ไม ได มอง เด็ก คน นี ้ดวย ลกัษณะ ที ่ปรากฏ ตอ หนา ขณะ นัน้ ขาพเจา มอง ลึก ไป ใน จิตใจ ท่ี ยาก จะ ช้ี ลง ไป วา คำ พูด กับ ความ คิด ของ เขา เกิด จาก แรง บันดาล อัน ใด ให เด็ก ที่ มี ลักษณะ ที่ เห็น ใน ขณะ น้ี ใน วัย แค นี้ ไม เคย รูจัก มัก จี่ ไม คุน เคย ทักทาย และ รองขอ ให ขาพเจา หรือ คน แปลก หนา ทำ ใน สิ่ง ที่ ไม คาด คิด ว า เ ด็ก ใน วัย น้ี ลักษณะ มอมแมม อยาง นี้ คิด อยาก จะ ทำ

“คิด อยางไร หนู จึง อยาก ทำบุญ ละ ลูก” ดวย ความ สงสัย และ อยาก รู แนวคิด และ แรง บันดาล ใจ

ภาคอีสานตอนลาง รอยเอ็ด เขต ๑

๑๘

ของ เด็ก เด็ก กม หนา ตั้ง สติ สัก พัก หนึ่ง ใน ขณะ นั้น ขาพเจา ก็ พยายาม คนหา ขอมูล อื่น ของ เด็ก โดย สำรวจ ท่ัว ตัว เห็น อักษร ยอ บง บอก สังกัด โรงเรียน ปก ที่ หนาอก วา น.พ. “เออ หนู อยู ที่ไหน โรงเรียน อะไร” ขาพเจา ถาม เด็ก ได โอกาส แลว เงย หนา ตอบ วา “หนองพอก จังหวัด รอยเอ็ด คะ”

“อาว คน บาน เดียวกัน นี่ ครู อยู ธวัชบุรี หน ูรูจกั ไหม” เดก็ ไม มัน่ใจ ใน คำ พดู ของ ขาพเจา วา จริง หรือ ไม และ ท่ี เขา มา ทัก มา ถาม อาจ เปน เพราะ การ แตง กาย หนาตา ผิว พรรณ ของ ขาพเจา คลาย เจา หนาที ่ของวดั กระมงั ถงึ ได เขา มา ถาม และ อยาก ฝาก เงิน ทำบุญ ขาพเจา จึง เขา ประเด็น ตอ

“หนู อยาก ทำบุญ อะไร ละ ลูก ท่ี น่ี มี บุญ หลาย อยาง ให เลือก ท้ัง บุญอาหาร เล้ียง พระ บุญ คาน้ำ คา ไฟ บญุ ไถ ชวีติ สตัว บุญ สราง ศาสน สถาน มากมาย สุด จะ พรรณนา” ขาพเจา ถาม ไป อยาง น้ัน เอง ไม ตองการ คำ ตอบ จริงจัง อะไร

“หนู อยาก ทำบุญ ไถ ชีวิต สัตว คะ” เด็ก ตอบ โดย ไม รีรอ ขาพเจา แปลก ใจ ท่ี เด็ก เลือก ทำบุญ ไถ ชีวิต สัตว แต ไม คาด คั้น ตอ พอดี เด็ก ขอตัว กลับ ไป เอา เงิน ท่ี จะ ฝาก ทำบุญ ท่ี เก็บ ไว ใน กระเปา ท่ี วาง รวม กัน กับ ของ คน อ่ืน ใน โซน ท่ีพัก ใน ระหวาง น้ัน ขาพเจา ถือ โอกาส รีบ ทาน อาหาร วาง ตอ จน หมด กอน ที่ เด็ก จะ กลับ มา

ขาพเจา รอ นาน พอ สมควร ไม เห็น เด็ก คน นั้น กลับ มา ก็ นึก วา เด็ก คง ลม เลิก ความ ต้ังใจ แลว กระมัง หรือ ไม ก็ คง พะ วัก พะวง กับ การ เก็บ สัมภาระ เตรียม กลับ บาน หรือ ครู อาจารย เรียก รวบรวม เด็ก ให พรอม ปองกัน การ พลัด หลง เพราะ เวลาใน ขณะ น้ัน เด็กทุก คน ทุก โรงเรียน เสร็จ กิจกรรม ณ ลาน ธรรม มหา ธรรมกาย เจดยี และ เสรจ็ พธิกีรรม สำคัญ แลว กำลัง จะ ลุก ไป หา ลูกๆ นักเรียน ของ ตนเอง ใน โซน ท่ี อยู ของ ขาพเจา ก็ พอดี เด็ก คน น้ัน ก็ วิ่ง หลบ หลีก ผูคน มา ถึง พอดี

๑๙

“อาว ครู นึก วา หนู ไม มา ซะ แลว เห็น หาย ไป ตั้ง นาน แนะ” เด็ก ขอโทษ และ บอก เหตุผล การ มา ชา ก็ เปน ไป อยาง ที่ ขาพเจา คาด ไว คือ ครู ผู ควบคุม เรยีก รวม นกัเรยีน ที ่รบั ผดิ ชอบ และ นดัแนะ กนั เกีย่ว กบั การ เดนิ ทาง กลบั เดก็ ได ยืน่ ถงุ พลาสตกิ เกาๆ คอน ขาง ดำ ยับ ยูยี่ มี การ ฉีก ขาด ท่ี ปาก ถุง แหวง วิ่น ใน ถุง นั้น มี เหรียญ บาท เปน สวน มาก เปน เห รียญ เกาๆ มี เหรียญ หา บาท บาง เหรียญ สิบ บาท บาง รวม กัน แลว ประมาณ ๗๐ บาท ขาพเจา รับ ถุง น้ัน มา ดวย อาการ คลาย ถูก มนต สะกด จะ วา สลด ใจ ปลื้ม ใจ ก็ บอก ไม ถูก ทั้งนี้ ขาพเจา ก็ ไม ได ผิด หวัง กับ จำนวน เงิน ของ เด็ก ท่ี อุตสาห รอ คอย เปน กำลัง ใจ อนุโมทนา กับ ความ ใจบุญ ของ เด็ก ใน สมอง ขณะ น้ัน คิด และ จินตนาการ ไป วา เด็ก คงจะ เก็บ สะสม เงิน จำนวน นี้ เปน เงิน ออม ที่ โรงเรียน จัด กจิกรรม สง เสรมิ การ ออม เพือ่ ปลกู ฝง ความ มธัยสัถ หรอื เกบ็ ออม เพ่ือ เปน ปจจยั เดนิ ทาง มา รวม กจิกรรม และ ยัง ไมทัน ได ใช เงิน

“หนู ขอ ทำบุญ ไถ ชีวิต สัตว ให พอ หนู หน ูเห็น พอ หน ูฆา หมู ฆา ววั เวลา ชาว บาน ม ีงาน บญุ ตั้งแต หนู จำ ความ ได” ขาพเจา มอง หนา เด็ก คลาย กับ วา เด็ก รู วา ผม กำลัง จะ ถาม เขา เด็ก ได พูด ตอวา “เมื่อ ตอน กลาง วัน หนู ได ชม นิทรรศการ ที่ทาง วัด จัด ไว หนู ได เห็น ภาพ สัตว นรก ที่ มี กรรม จาก การ ฆา สัตว หนู กลัว พอ ตก นรก” ขณะ น้ัน ทุก คน ก็ วุนวาย ใน การเต รี ยม ตัว เดิน ทาง กลับ บาน เดก็ คน นัน้ กำลงั จะ ยกมอื ไหว ขอ อนุญาต ลา ขาพเจา กลบั ไป หา คณะ ใน สถานการณ เชน นัน้ คง ไม เหมาะ ที่ จะ สนทนา กัน ตอ ไป ได ก็ เลย บอก เด็ก ไป วา “หนู ครู ขอ รวม บุญ ดวย นะ” พรอม กับ ลวง กระเปา

ตำร า หลาย หมื่ น เ ล ม ก็ เ ปล า ปร ะ โ ยชน หาก เทียบ กับ ภาพ ไม กี่ ภาพ และ บรรยากาศ สถานการณ การ เรียน รู กับ คำ พูด ไม กี่ คำ สามารถ เปลี่ยน คน ให เปน สัมมา ทิฐิ บุคคล ได

และ หยิบ ธนบัตร ใบ ละ ๑๐๐ ออก มา และ ใส ลง ไป ใน ถุง พลาสติก ที่ ใส เงิน ของ เด็ก “ขอบพระคุณ คะ ขอ อนุโมทนา บุญ ดวย นะ คะ หนู ขอ ลา กอน คะ” “โชค ดี นะ หนู เดิน ทาง ปลอดภัย ให บุญ รักษา นะ” ขาพเจา ให พร กอน ลา จาก กัน “เออ เดี๋ยว กอน หนู ขอ ชื่อ พอ ของ หนู ดวย เจา หนาที่ จะ ได เขียน ใบ อนุโมทนา บัตร ออก ใน นาม ของ ผู ทำบุญ” ขาพเจา ได หยิบ ยื่น ปากกา กับ กระดาษ ให กับ เด็ก และ รบั กระดาษ พับ ลง ใน ถุง ปจจัย

ขาพเจา ประมวล เหตกุารณ ใน ชัว่โมง สดุทาย ของ วัน น้ัน กอน ท่ี ทุก คน จะ เดิน ทาง กลับ เปน ความ รูสกึ ที ่ด ีเปน กำลงั ใจ ที ่ทดแทน ความ เหนือ่ย ลา ที่ คุม คา ของ ครู ศีล ธรรม ผู ทำ หนาที่ ชี้นำ แนวทาง ที่ ถูก ที่ ควร อยาง นอย ก็ได พบ การ เปล่ียนแปลง กบั เด็ก คน หน่ึง ที ่ผูใหญ อยาง เรา หลายๆ คน ยาก ที ่จะ ยอมรับ ยาก ที่ จะ เปด ใจ สวน ใหญ นอกจาก จะ ไม ยอมรับ ยัง ปด กั้น อีก ดวย อยาง เชน โครงการ ดีๆ โครงการ ฟนฟู ศีล ธรรม โลก ภูมิใจ ที่ เด็ก คน หนึ่ง ที่ ไม เคย รูจัก กัน มา กอน ให ความ ไว วางใจ ขาพเจา ให ทำ หนาที่ แทน ตัว เขา ได มอบ ปจจัย ที่ เขา เก็บ ออม มา ใน สภาพ ตาม มี ตาม ได และ สามารถ ตัดใจ สละ ไมใช เพื่อ ตนเอง แต เพื่อ เปน ทาน ให กับ บุคคล ท่ี เขา รัก เปน สัญญาณ ประกาศ ตน ให รู วา เขา เขาใจ และ ตระหนัก ใน กรรม และ ผล ของ กรรม เปน ความ รู และ เขาใจ ของ เด็ก ที่ เกิด ขึ้น ดวย ความ บริสุทธิ์ ใจ ปราศจาก มารยา ใจ บริสุทธิ์ ที่ เปด รับ ส่ิง ดีีๆ และ กลา ตัดสิน ใจ ดวย ความ บริสุทธิ์ กับ บุคคล ท่ี เปน เนื้อ นา บุญ (พระ ภิกษุ ใน พระพุทธ ศาสนา) แม คน อื่น จะ ให คำ ตอบ เรา ได แต การ ได มา ซ่ึง คำ ตอบ ตอง เปน หนาที่ ของ ตัว เอง แม คน อื่น จะ มี สวน ใน การ เปล่ียนแปลง เรา ก็ อยู ท่ี ตัว เรา ตัดสิน ใจ ที่ จะ เปล่ียนแปลง ตนเอง ตำรา หลาย หมื่น เลม ก็ เปลา ประโยชน หาก เทียบ กับ ภาพ ไม กี่ ภาพ และ บรรยากาศ สถานการณ การ เรียน รู กับ คำ พูด ไม กี่ คำ สามารถ เปล่ียน คน ให เปน สัมมา ทิฐิ บุคคล ได เชน หนู นอย จาก หนองพอก จังหวัด รอยเอ็ด คน น้ี

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๐

เรื่องคณิตา ปราสัย

โรงเรียนพรพิทยาคม

อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา

แมจำเปน

ประตูอีสาน นครราชสีมา เขต ๔

๒๑

เหมาะ สม นี้ แลว แต กอน ที่ ความ ตั้งใจ จะขอ พบ กับ ตม กลับ ทำให ฉัน ตอง ประหลาดใจ มาก ตม มา ยืน รอ ฉัน กอน ที่ ฉัน จะกลับ บาน ครู ครับ “ครู มี ลูก ยัง ครับ” ประโยค แรก ท่ี ตม ถาม “ ผม อยาก ได ครู เปน แม ครับ” ทำเอา ฉัน ยืน งง เพราะ ปฏิกิริยา ของ การก ระ ทำ กอน หนา นี้ กับ คำ พดู วนั นี ้มนั สวน ทาง กนั เหลอื เกนิ “ทำไม ละ ลกู” ฉัน ถาม “ผม อยาก มี แม ครับ” ตมตอบ “แลว ทำไม ถึง ตอง เขียน ขอความ อยาง น้ัน ท่ี มัน ไม เหมาะ สม กับ ครู อยาง นั้น ละ ลูก” ฉัน ได รับคำ ตอบ พรอม น้ำตา ที่ ไหล พรั่ง พรู ออก มา เพียง ประโยค เดียว วา “ผม อยาก ให ครู รัก ผม ครับ ผม อยาก มี แม ครับ ผม ไมรู จะ ทำ อยางไร ครับ” ฉัน ถึง กับ อึ้ง เพราะ นกัเรยีน เพยีง ชัน้ ป.๔ จะ กลา พดู แต ใน ทาง กลบั กนั ฉัน เลย คิด วาการ แสดงออก ของ เด็ก ท่ี มี ความ รัก ความ ศรัทธา ใน ตัว เรา น้ัน เปน ส่ิง ที่ ด ีแต บน พืน้ ฐาน เด็ก ท่ี ไมรู วา ส่ิง ใด เปน ส่ิง ที่ ควร ไม ควร เปน ส่ิง ท่ี ตอง ปรับ แก ของ คน เปน ครู

นับ จาก เย็น วัน นั้น มา ตมก็ เปรียบ เสมือน ลูก ศิษย ที่ ฉัน รัก และ เฝา ดูแล ความ ปลอดภัย ความ เปน อยู ให ฉัน ตาม ประสา เด็ก ที่ ยัง ไร เดียง สา ที่ พอ จะ ทำ กับ คน ที่ เขา รัก และ ศรัทธา ได จน วัน นี้ ความ หวัง ที่ ฉัน จะ พัฒนา ความ รู ของ นักเรียน และ สราง คน ดี มี คุณธรรม ให บาน เมือง ประเทศ ชาติ ก็ ยิ่ง เพิ่ม มาก ขึ้น ดวย มี ลูก ลูก อยาง ตม ท่ี เพิ่ม ขึ้น และ ลูกๆ เริ่ม ที่ จะ รู วา หนาที่ แหง การ ประกอบ คุณ งาม ความ ดี ของ ตัว นักเรียน เอง แมวา จะ ขาด โอกาส ทาง ครอบครัว หรือ แม กระท่ังเรื่องของ ยา เสพ ติดก็ตาม ก็ สามารถ ท่ี จะ ดึง เขา มา ไดดวย คำ วา “แม ของลูกๆ” ที่ เปน เหมือน พลัง วิเศษ ที่ ครอง ใจ เด็ก บาน นอก ของ ฉันที่ ได มา อยาง ไม ได ตั้งใจ

เกิด มา ชีวิต นี้ ขอ เปน ครู ให ได นี่ คือ ปณิธาน ชีวิต ของ ฉัน เพราะ สาเหตุ ใด ไม ทราบ แต หน่ึง ใน คำ ตอบ ที ่ฉนั ครุนคดิ ตลอด เวลา นัน้ คอื ฉนั อยาก ทำ เพื่อ เด็ก เพื่อ สังคม และ เพื่อ ประเทศ ชาติ แมวา การ เดิน ทาง สาย นี้ จะ ยาก ลำบาก สัก เพียง ใด ก็ตาม สิ่ง ท่ี ฉัน คิด ต้ัง หวัง ไว ตอง เปน จริง สัก วัน หน่ึง ดวย หัวใจ ท่ี เปยม ลน และ ต้ัง มั่น ใน ความ ใฝฝน ฉัน ก็ สามารถ ที่ กาว เขา สู คำ วา ขาราชการ ครู มา ได ดวย ความ ภูมิใจทั้ง ตัว เอง และ ครอบครัวดวยความ รู และ ความ สามารถ ที่ ฉัน มี อยู และ นับ จาก วัน นี้ ไป หนทาง ท่ี ฉัน วาด ไว กับ นักเรียน ตัว เล็กๆ ที่ รอ คอย ความ หวัง จาก ครู เริ่ม ท่ี จะ เปน จริง ขึ้น แลว เสียง รถยนต ของ ผู อำนวย การ โรงเรียน ที่มา รับ ฉัน วัน แรก ท่ี สำนักงาน เขต ดัง กระห่ึม พา ฉัน ที่ ถูก ขนาน นาม วา ครู ใหม เขา สู โรงเรียน ประถม ขยาย โอกาส แหง หนึ่ง ซึ่ง จะ เปน ที่ ที่ นำ ฉัน ปฏิบัติ หนาท่ี ขาราชการ ครู อยาง เต็ม ความ ภาค ภูมิ

ฉัน ได รับ มอบ หมาย ให เปน ครู ประจำ ชั้น ป.๔ หอง นี้ มี นักเรียน ชาย ๑๑ คน และ หญิง ๕ คน ทกุ คน ลวน แลว แต เปน นกัเรยีน ใน หมูบาน ที ่ประสบ ปญหา ทาง ดาน ครอบครัว ทุก อยาง ความ จน ยา เสพ ติด โหม กระหน่ำ เขา สู ๑๖ ชีวิต นักเรียน ของ ฉัน อยาง ยาก ท่ี จะ ตานทาน ได จะ ทำ อยางไร ดี นี่ คือ คำถาม ของ ความ เปน ครู ที่ อยู ใน ใจ ฉัน เสมอ

ตม หนึ่ง ใน นักเรียน ชาย ช้ัน ป.๔ เปน คน ที่ มี ปญหา มาก ท่ีสุด ใน ดาน ครอบครัว และ มาก ท่ีสุด ใน การ รุก ล้ำ ความ เปน ตัว ครู ของ ฉัน มาก ท่ีสุด “มา เปน แฟน กบั ผม ไหมครบัคร”ู นี ่คอื ประโยค แรก บน กระดาน ดำที่ เริ่ม ทักทาย กับ ความ เปน ครู ของ ฉนั แลว และ ประโยค ตางๆ ทีเ่ริม่ มา ทาทาย ฉนั บน โตะ หนา รถตลอด จน ประตู บาน พัก ครู จนฉัน คิด วา ฉัน ตอง คุย กับ ตม ถึง พฤติกรรม ท่ี ไม

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๒

เรื่องสรวีย นำสินวิเชษฐชัย

โรงเรียนชุมชนวัดปราสาท

อ.ปาโมก จ.อางทอง

พลิกชีวิตผม เปน มนษุย รอย คำถาม ที่ รอ คอย คำ ตอบ

มา เน่ิน นาน จน มา วัน นี้ จึง ได รู วา…ผม ช่ือ เพิ่มพูน แต เพื่อนๆ เรียก ไอ เพิ่ม

หลาย คน บอก วา ผม หนาตา ดี แต ตา เศรา คน โบราณ เขา บอก วา คน ตา เศรา ไม ดี ผม ก็ ไมรู หรอก วา ไม ดีนะ ไม ดี อยางไร ผม ฟงแลว ผาน ไป เฉยๆ ไม เคย เก็บ มา คิด

ผม เปน นักเรียนชั้น ม.๒ ครู หลายๆ คน บอก วา ผม ไม เอา ไหน ขี้ เกียจ ขาด เรียน บอย มา โรงเรียน สาย ไม รับ ผิด ชอบ การบาน ไม ทำ แตง ตวั ไม เรยีบรอย ใน ชวีติ ผม ไมม ีใคร ชอบ หนา ผม เทาไร แมแต หลวง พอ ก็ ยัง หนี ผม ไป บวช ท้ิง ให ผม อยู กับ แมตาม ลำพัง แม ผม ก็ ติด เหลา รางกาย ไม แขง็ แรง ปวย บอย ผม ไมรู วา อนาคต ของ ผม จะ เปน อยางไร จะ อยู กับ ใคร ท่ีไหน …ทุกอยางดูนา เบื่อ

ชีวิต ผม ทุก วัน นี้ ไมมี ความ สุข ที่แท จริง เลย ผม เหงา ผม กลัว ผม วาเหว ผม สับสน ทำไม ผม ตอง เกิด มา และ มี ชีวิต แบบ น้ี ผม ทอแท สิ้น หวัง หมด กำลัง ใจ ไม อยาก มา เรียน อยาก นอน เฉยๆ ไม ตอง คยุ กบั ใคร ผม พยายาม เรยีก รอง ความ สนใจ จาก คน รอบ ขาง แต เหมือน ยิ่ง ทำ ยิ่ง กลับ ติดลบ เพิ่ม มาก ข้ึน ผม เครียด สุดทาย ผม ดม กาว และ ไม ไป เรียน

“นักเรียน เคย นำ ชีวิต ตัว เอง ไป เปรียบ เทียบ กับ คน อ่ืน ไหม คะ แลว รูสึก เปน อยางไร บาง” ครู แนะแนว ถาม นักเรียน ใน หอง ผม กม หนา คำถาม นี้ บาดใจ ผม เหลือ เกิน บอย ครั้ง ที่ ผม แอบ นำ ตัว เอง ไป เปรียบ เทียบ กับ เพ่ือน ท่ี เขา เกิด มา พรอม มี พอ แม อยู กันพรอม หนา มี เงิน ใช ไม ขัดสน มี รถ มอเตอรไซค ขับ ไป เรียน มี โทรศัพท มือ ถือ ใช

ภาคกลาง อางทอง

๒๓

นัง่ คยุ ใน บาน กบั แม ผม สกั พกั ครกูบัเอ็ มก็ ออก จาก บาน มาเพราะ ไม เจอ ผม แม ผม รองไห กับ ครู แม ไหว ครู แลว ไหว ครู อีก ผม ไม ไดยิน วา เขา คุย อะไร กัน แต ผม ประทับ ใจ ใน ความ เปน ครู มาก บาน ผม สกปรก รก รุงรัง น้ำ ทวม ครู ก็ ลุย ไป ถาย รูป ผม ตัดสิน ใจ ออก มา เรียก ครู และ เรา ก็ นั่ง คุย กัน ผม รองไห ครู มอง ผม แลว น้ำตา ครู ก็ คอยๆ ไหล ออก มา เพื่อน ผม ทั้งหมด เบือน หนา หนีแอบ ปาด น้ำตา กัน เรา ทั้งหมด จึง น่ัง คุย กัน แบบ เปดอก

“มี อะไร อยาก ระบาย ให ครู รับ รู เพื่อ แบง ปน ความ ทกุข คร ูยนิดี ฟง ถา คดิ วา คร ูเปน แม เปน ญาต ิ ผูใหญ ครู ยินดี รับ ฟง ทุก เรื่อง จะ เปน ความ ลับ ถา เธอ ไม อนุญาต ครู จะ ไม เลา ใหใครฟง เด็ด ขาด ครู มี สัจจะ พอ” ผม พูด ไม ออก ผม เงย หนา มอง ครู แวว ตา ครู ชาง ออน โยนไม เหมือน ทุก วัน ท่ี ครู อบรม พวก เรา ใน ตอน เชา ที่ครู เขม จน ผม กลัว ผม พูด ออก มา เปน ชุด ผม ทำงาน ไมทัน เพื่อน ยืม สมุด เพือ่น ลอกก ็ไม ได เพราะเพือ่น กลัว สมดุ หาย การบาน บาง วิชา ก็ ยาก ผม ทำ เอง ไม ได ไมรู จะ ไป ทำ กับ ใคร เพื่อน ก็ อยู ไกล วิชา น้ี ก็ มี เรียน ทุก วัน งานจึง เพิ่ม มาก ขึ้นๆ บาง วัน ผม ไมมี เงิน ไป กิน ขนม ท่ี โรงเรียน เจอ แม เมา บาง ผม เครียด เพื่อน จึง แนะนำ สูบ บุหรี่ กลัว ครู รู และ ทำโทษ ผม เปน เด็ก ท่ี ไม ดี ใครๆ ก็ ไม ชอบ หนา ผม ครู บาง คน ก็ ตำหนิ ผม แรงๆ ผม อาย เพื่อน ผม ไม อยาก ไป เรียน

“เธอ สนิท กับ ใคร ท่ีสุด บาน อยู ใกล กับ ใคร บาง และ มี งาน วิชา อะไร ท่ี ไม เสร็จ วัน อาทิตย นี้ ครู มา อยู เวร หอบ มา ทำ ครู จะ สอน ใหและ ชวน เพื่อน ท่ี เขา ทำงาน เสร็จ มา ดวย เอา อุปกรณ ใน วิ ชา น้ันๆ มา ให ครบ เธอ ไม ได เปน คน ไม ดี เพราะ นิสัย ไม ดี แต เธอ มี ความ อึดอัด คับ ของใจ เรื่อง เรียน เร่ือง การ ทำงาน ปญหา อยู ตรง นี้ เธอ ตอง แก ที ละ เร่ือง ทำงาน วิชา ที่ นอย ให หมด ไป และ ทยอย ทำ ที ละ วิ ชาๆ ครู จะ ประสาน กับ ครู ผู สอน เอง ขอ เพียง ให เธอ ต้ังใจ และ ใช ความ พยายาม ให เต็ม ท่ี ใน การ แก ปญหา รวม กับ ครู ก็ แลว กัน เธอ ทำงานไม เสร็จ บาง วิชา แลว ไม มา เรียน ท้ัง วัน เธอ เสีย โอกาส ดีๆ ไป ตั้ง หลาย วิชา

จง จำ ไว วา ไม เคย มี ใครได อะไร มาโดยที่ ไมเสีย อะไร ไป แต สิ่ง ที่ เรา เสีย ไป กับ ส่ิง ท่ี จะ ได มา นั้น ตอง คูควร กัน

มี คอมพิวเตอร ไว เลน เกม แลว ผม ละ ไมมี อะไร สัก อยาง แมแต ความ รัก ความ อบอุน

“เพิ่ม ครู เรียก เธอ นาน แลว นะ เปน อะไร ไดยิน ไหม วา ครู ถาม อะไร” ทำไม ผม จะ ไม ไดยิน ใน เมื่อ ผม ไม ได หู หนวก (ผม แอบ ตอบ ครู ใน ใจ) แต ผม ตอบ ครู ไม ไดเพราะ คำ ตอบ มัน มา พรอม กับ น้ำตา ผม กม หนา มอง พื้น ก็ แลว เงย หนา มอง เพดาน ก็ แลว แต ไม อาจ ซอน แวว ตา และ น้ำตา ให พน จาก สายตา ของ ครู ได ครู เดิน มา โอบ บา และ ตบ เบาๆ “เที่ยง นี้ เจอ กัน ที่ ศาลา นะ”

วัน นี้ เปน อีก วัน หนึ่ง ท่ี ผม กิน ขาว ไม อรอย ขาว แตละ คำ กลืน ยาก เย็น เหลือ เกิน ใน ที่สุด ผม ยอม เปน คน ไม ด ีแอบ เท ขาว ทิง้ใน ถงั เศษ อาหาร ให หมู มัน กลืน ไม ลง และ ไม อรอย เลย จริงๆ ผม ไม ได โทษ แม ครวั แต ผม เอง ตาง หาก ที ่ไมม ีอารมณ กนิ ผม ไม อยากไป หา คร ูตาม นดั ไมรู จะ เจอ กบั อะไร มัง่ ผม อาย เพื่อน กลัว ครู ดุ เพราะ ครู คน น้ี เปน ครู ที ่ปรกึษา ผม ดวย ด ุมาก ตี ก ็เจบ็ จน เพือ่น เดนิมา ตาม ผม จึง เดิน ไป เงียบๆ ผม เห็น ครู นั่ง มอง ผม อยู ยิ่ง กาว ขา แทบ ไม ออก ทำไม เพิ่ง มา ลืม หรือ เรา คง ไมมี เวลา คุย กัน เย็น นี้ให รีบ กลับ บาน ไป เจอ กัน ท่ี บาน นะ ครู ยิ้ม แบบ เซ็งๆ ให ผม

หลัง เลิก เรียน ครู จะ ไป บาน ไมรู จะ เจอ เร่ือง อะไร ม่ัง ไม อยาก กลับ บาน เลย ผม ปรารภ กบั เพือ่น รู ใจ แตถาไมกลบัแลว คร ูไปหาท่ีบาน ไม เจอ เปน เรื่อง แน เพราะ ครู เปน คน พูด จริง ทำ จริง เดี๋ยว พวก เรา จะ แอบ ตาม คร ูไป ดวย เอม็ บอล บาส และ น้ำ ที่ เปน เพื่อ นสนิท กลาวพรอม กับ จับ มือ ผม

เย็น นั้น ครู ซอน ทาย รถ มอ เต อร ไซค เอ็ม มา ที่ บาน ผม เพราะ รถ ครู เปน รถ เกง ขับ เขา มา ไม ได เพราะ น้ำ ทวม ขัง ผม แอบ ดู เห็น ครู ลุย น้ำ เขา มา

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๔

ที่ ผาน มา ก็ ให ผาน ไป เรา มา เริ่ม ตน กัน ใหม จาก นี้ ไมมี อะไร ที่ ลูก ผูชาย เขา ทำ กัน ไม ได”

ครู ยังบอกอีกวา “ท่ี เธอ นำ ตัว เอง ไป เปรียบ เทียบ กับ เพื่อน ท่ี ดี กวา เธอ แลว มัน เกิด อะไร ทาง บวก กับ เธอ ไหม ทำไม เธอ ไม เปรียบ เทียบ เธอ กับ เพื่อน ท่ี แย กวา บาง คน พิการ บาง คน กำพรา บาง คน พอ แม แยก ทาง กัน เขา ยัง ดำเนิน ชีวิต อยู ได เปน คน ดี ที่ ใน สังคม ประสบ ความ สำเร็จ ใน ชีวิต ได แต ทำไม เธอ เกิด มา มี พอ แม พรอม หนา เลี้ยง ดู เธอ ได ใน ระดับ หนึ่ง เธอ กลับ ไม พอใจ เธอ ลอง มอง ชีวิต นักเรียน คน อื่นๆ ใน โรงเรียน ท่ี แย กวา เธอ มี มากมาย ทำไมเขายัง สู ชีวิต มา เรียน ทำความ ดี ชวย ครู ทำงาน ไม เกเร ขาด เรียน เพราะ เขา มี ความ ฉลาด ทาง อารมณ รูจกั คดิ คิด แบบ สรางสรรค ม ีเหต ุ มี ผล เธอ ตอง เปลี่ยน แนวคิด ใหม ใน โลก ใบ นี้ ไมมี ใคร ดี กวา ใคร ทุก คน มี กรรม เปน กำเนิด เลือก เกดิ ไม ได ก ็จรงิ แต เลอืก ที ่จะ เปน ได เธอ อยาก เปน อะไร เธอ ตอง วาง แผน และ ทำ ตาม แผน ที่ กำหนด โดย ไม ประมาท ชีวิต ของ คน เหมือน นัก เดิน ทาง บาง คน ฉลาด มี แผนท่ี ใน การ เดิน ทาง มุง มั่น มานะ พยายามจึง ไป ถึง จุด หมาย ปลาย ทาง ตาม วนั และ เวลา ที ่กำหนด แต บาง คน ไม เห็นความ สำคัญ ไม เห็น คุณคา ของ กาล เวลา ทำ อะไร แบบ เลื่อนลอย ขาด ความ รับ ผิด ชอบ ไมรู หนาท่ี แวะ ขาง ทาง ไป เรื่อยๆ ของ เกี่ยว กับ อบายมุข บาง สาร เสพ ติด บาง ถา ขาด สติ ก็ จะ เสีย อนาคต ได เมื่อ มา รูตัว อีก ที วา ทำ อะไร ลง ไป บาง คน ก็ เกือบ สาย หรือ บาง คน ก็ สาย เสีย แลว ลูก ประพฤติ ตัว ไม ดี จริง อยู ที่ พอ แม เสียใจ แต จริงๆ แลว คน ที่ เสียใจ ที่สุด ก็ คือ ตัว เรา เอง

จาก นี้ ไป ให ทำ ใน สิ่ง ที่ ดี ทำ สิ่ง ที่ ถูก ที่ ควร ทำ แลว ตัว เอง ไม เดือด รอน คน อ่ืน ไม เดือด รอน ไม เบยีดเบยีน ซึง่ กนั และ กนั ท่ี สำคญั เรา เปน นกัเรยีน ตอง เรียน หนังสือ ให จบ เพ่ือ อนาคต วัน ขาง หนา เธอ เปน ลกูชาย คน เดยีว พอ แม ก ็อาย ุมาก แลว ไม ได มี ทรพัย สมบตัิ อะไร พอ แม ทุก คน อยาก มี ลูก รัก ลกู อยาก ให ลกู สบาย เหมอืน ลกู คน อืน่ๆ แต เมือ่ ใน โลก ความ จริง มัน เปน ไป ไม ได เธอ ตอง เปน คน สราง

คน หา ทำให ฝน ของ พอ แม เปน จริง แค เธอ พ่ึง ตัว เอง ได พอ แม ก็ หมด หวง เหมือน ที่ คำ โบราณ บอก วา “นอน ตาย ตา หลับ” เพราะ ไม ตอง กังวล ถึง คน ที่ อยู ภาย หลัง ถา เธอ ทำให พอ แม สบายใจ เทากับ การ สราง มงคล ชีวิต ให ตนเอง ชีวิต เธอ ก็ จะ ประสบ ความ สำเร็จ เหมือน ที่ ใคร หลายๆ คน เขา เปน กัน แมแต ครู ที่ กวา จะ มา ถึง วัน น้ี ครู ก็ ลำบาก มา กอน จง จำ ไว วา ไม เคย มี ใคร ได อะไร มาโดยท่ี ไม เสีย อะไร ไป แต ส่ิง ที่ เรา เสีย ไป กับ สิ่ง ที่ จะ ได มา น้ัน ตอง คูควร กัน เชน เวลากับ อนาคต เสีย เวลา ใหการ เรียน การ ทำความ ดี ส่ิง ที่ จะ ไดมา คือ ความ สำเร็จ ความ ภาค ภูมิใจ ใน ศักด์ิศรี ของ เรา ที่ เรา เปน ผู สราง ทุก คน ที่ รูจัก ก็ จะ ช่ืนชม ครู รู วาที่ ผาน มา เธอ หา คำ ตอบ ไม เจอ แต วนั นี ้คร ูเฉลย ให เธอ หมด แลว ชวีติ ตอง ดำเนิน ตอ ไป บน เสน ทาง ชวีติ ที ่เธอเปน คน ลขิติ เอง ตราบ จนกวา ชีวา ของ เธอ จะ หาไม”

แรกๆ ท่ี ครู พูด ผม ก็ ฟง บาง ไม ฟง บาง เชื่อ บาง ไม เชื่อ บาง แต เมื่อ ครู บอก ให ลอง ทำ ตาม ผล ท่ี ตาม มา คือ ผม ทำงาน ตาม เพื่อนๆ เกือบ ทัน ครู หลายๆ คน ให โอกาส ให อภัย แม บาง คน ไม สนใจ ผม แต ผม ไม ทอ จะ ป รับ ปรุง ตนเอง และ เรียน ให จบ และ จะ เลี้ยง ดู พอ แม โดย ยึด หลัก คำ สอน ของ พระ สัมมา สัม พุทธ เจา ที่ วา ตน เปน ที่ พึ่ง แหง ตน

๒๕

บทคว

ามดีเ

ดน

เรื่องนงลักษณ แตงศรี โรงเรียนวัดกุญชรวชิราราม อ.เขายอย จ.เพชรบุรี

วันนี้ ไมมีสายลม

บน ถนน เสน ทาง เดิน อัน ยาว ไกล ทอด ตาม ทาง สาย ตรง

หญา ขาง ทาง เอน ระนาบ สงบ น่ิง ไม ไหว เอนตนไม สอง ขาง ทาง ใบไม เคย สะบัด บัดนี้

มัน ชาง สลัด ใบ ท้ิง เพียง ความ เหงาเหมือน ความ หวัง ลม หาย ลับ ไป กับ เงา ไมมี

สิ่ง ใด คาง ท้ิง ไว กับ เราเร่ือง เคย เลา เคย ฝน ไม เหลือ ไม คาง ตา ท้ิง ตำนานขาน คำ เลา ซึ้ง ซ้ำ ซ้ำ คำ เศรา โศก โลก คง

ดับ พรอม ชีวาหวัง อะไร อีก เลา เขา จาก โลก ท่ี ดี กวาฝาก รอย ช้ำ รอย เจ็บ ปวด รวด ราว เคลา น้ำตาฝาก ท่ัว หนา อาบ แกม แตมเปอน ใน ดวงตาความ ผิด พลาด ท้ิง บาดแผล ขอ เพียง แต ดับ

ไฟ พรอม ใฝฝนแผล ใจ นั้น หมาย ให แพ แต ใจ สู มี รอย ยิ้ม

อยู รอ ขาง หนาฤดูกาล จะ พา ฝน น้ัน พบ ฟา สาง อัน เรือง รอง

ภาคใตตอนบน เพชรบุรี เขต ๑

๒๖

รำไพ มี ครอบครัว เล็กๆ ที่ แม จะ ยากจน แตเธอ ก็ มี ความ สุข แต ความ สุข นั้น อยู ไม กี่ ป สภาพ ของเธอ สามี เธอ ลูกชาย คน เล็ก ของ เธอ ตอง ตก อยู ใน หวง ของ ความ ทุกข ยาก จะ หลีก หนี เธอ เผชิญ กับ โชค ชะตา ที่ กระหน่ำนำ ความ ตาย มา สู ครอบครัว เธอ ซึง่ม ีทัง้หมด ๔ คน เธอ ม ีลกูชาย ๒ คน คน โต เรียน อยู ชั้น ป.๖ คน เล็ก อยู ชั้น ป.๒ โชค ชะตา ที่ กำหนด ให เธอ พบ กับ เชื้อ HIV ที่ สังคม ไทย รับ กัน ไม ได เรื่อง รันทด ที่ พก พา ความ เจ็บ ปวด แทรก กลาง ระหวาง สังคม กับ ชีวิต คนจน

อีก ไม นาน สามี เธอ รวม ถึง ลูก คน เล็ก คงตอง รอความตาย เปน ระยะๆ อาการ ปวย กำเรบิ ไป เรือ่ยๆ เพราะ การรักษา ไมมี ผล มิมี ใคร รู นอกจาก สามี เธอ เขา และ เธอ จะ จบ ชีวิต เชน ไร ไม ตอง ถาม ถึง ความ ทรมาน เพราะ ทรมานทั้ง รางกาย และ จิตใจ ความ กดดัน ของ สังคม สภาพ เศรษฐกิจ ครอบครัว แต โชคก็ยัง เขา ขาง

เมื่อ “สันติ ชัย” ลูกชาย คน โต ซึ่งไดรับ ความ เจ็บ ปวด ไม แพ พอ-แมและ นอง ของ เขา เชน กัน การ เปน คน ดี มี จิตใตสำนึก ท่ี เปน มนุษย ของ สันติ ชัย สราง ความ ปติ ให ไพ ไพ ชุม ชื่น หัว ใจ ที่ อยาง นอยเธอ มี ลูก คน นี้ สันติ ชัยเรียน ดวย ทำงาน ดวย ชวย แม ทุกๆ เชา เขา จะ ขี่ จักรยาน พา แม ไป รับ จาง ทำ หู เขง ซึ่ง ระยะ ทาง ไป กลับ ประมาณ ๗-๘ กิโลเมตร นอกจาก น้ัน สันติ ชัย ยัง หัด เปา แคน แคน นี้ เปรียบ เปน ขุมทรัพย ที่ ทำให เขา หา ราย ได จาก การ เปา แคน กวา จะ ได แคน เปน ของ ตัว เองก็ ใช เวลา เก็บ เงิน อยู นาน งาน บุญ ทุก งานสัน ติชัยจะ ไป รับ งาน เปา แคน ใน วง แคน ประยุกต เสมอ ชีวิต ครอบครัว ไพ อยู มา ไม นาน สามี เธอ ก็ จาก โลก น้ี ไป ท้ิง ลูกชาย คน เล็ก รวม ถึง เธอ ตอง ปวย กระ เสาะ กระแสะ เธอ ยัง ไมอยาก ตาย ใน เวลา นี้ เพราะ สันติ ชัย ลูก ของ เธอ ยัง มี อนาคต เธอ พา ลูก เขา ชมรม ผู ปวย เอดส ใน อำเภอ และ รักษา ตัว ใน โรง พยาบาล ประจำ อำเภอ อาการ ปวย ของ เธอ พอ จะ ทาน ทน แต ลูก นอย ของ เธอ

เด็กชา ยก มล ซ่ึงเปน ดวงใจ ของ แม กลบัอยูไมได นาน กมลม ีเชือ้ วณัโรค ลง ปอด เสีย ชวีติ ตาม พอ ของ เขา ไป สันติ ชัย สงสาร แม ไพ ของ เขา มาก เพราะ แม ทำ ทกุ อยาง ไป รบัจาง ทีไ่หนกไ็มม ีคนรบั ม ีคน เดยีว คือ เจาของ ราน ทำ เขง ที่ เขา จาง ไพไป ทำ หู เขง เธอ จึง มี ราย ได จาก การ ทำ หู เขง นี้ มา ตลอด ไพ ถูก บีบ คั้น จาก ครอบครัว สามี เธอ เขา รังเกียจ เธอ มาก เหตุการณ อัน ราย แรง ตอน ที่ ลูกชาย คน เล็ก ตาย ไพ ตอง จัดการ งาน ศพ ของ ลูก เหตุการณ ใน ครั้ ง นั้ น ทำให ไพ ไม อาจ ลืม เพราะ มี เพียง เธอและ ศพ ลูกชาย เธอ กอด ศพ ลูกชาย คร่ำครวญ อยาง เวทนา พอรุง เชาจึง พา ศพ ลูก กลับ บาน ตอน บายหลวง พอ ที่ วัด ได จัดการ เผา ศพ ลูกชาย ให โดย ไมมี ญาติ พี่ นอง เหลียว มอง หรือ ชวย เหลือ เธอ คิด แต เพียง วา เธอ ตอง อดทน และ อดทน ให มาก ท่ีสุด เพ่ือ ให หลุด พน จาก ความ ทุกข นี้ ให ได เวลา นี้ ไพ ตอง ทน ทุกขเวทนา ใน การ ปวย ความ จน ถูก หยิบ ยื่น มา ใหโดย ไม ได รับ การ ปฏิเสธจากรำไพ และ สันติ ชัย เลย อดทน นะ ลูก “สัน ของ แม”

สัน เริ่ม หัด ชกมวย เขา เปน นัก มวย ประจำ โรงเรียน สราง ช่ือ เสียง ให กับ โรงเรียน จน ได รางวัล มากมาย สัน เฝา เพียร พยายาม ลืม ความ เจ็บ ช้ำ และ ความ ทุกข ทรมาน และ ไพ ก็ ทน เห็น ลูก ไป ชกมวย ไพ สุด กลั้น น้ำตา สัน ตอง เจ็บ ตัว และ เจ็บ ทั่ว กาย อยาง สาหัสกวา จะ ได มา ซึ่ง ชัยชนะ และ เงิน รางวัล สัน ตอบ แม ดวย แวว ตา ที่ ไม ทอถอย เรา ไมมี อะไร จะ เจ็บ มากกวา นี้ แลว สัน จะ อดทน ตอสู กับ อุปสรรค และ ย้ิม รับ ความ เศรา ท่ี อยู คู กับ ครอบครัว เรา ดวยความ มุง หวังของเยาวชน คน ดี ใน สังคม สังคม ท่ี เห็น แก ตัว เห็น แก เงิน ทอง พรรค พวก สังคม ระดับ สูง แต สำหรับ สัน ผู ต่ำตอย ไมมี แมแตทาง เลือก โอกาส ของ เขา ยัง มี อีก หรือ? กำลัง ใจ และ ความ รัก ที่ มี ให แมตางหาก กำลัง ใจ ที่ มี เกิน รอย สัน ใน วัน นี้ ไม ได เปน เด็ก ชาย ที่ อยู ป.๖ แลว แต สัน เริ่ม เปน หนุม เขา สู วัย รุน ท่ี มี จิตใจ

๒๗

เขม แข็ง อดทน และ แกรง กลา เขา สัญญา ไว กับ ตัว เอง วา เขา นี่ แห ละ จะ ดูแล แม ของ เขา ดวย ชีวิต ของ เขา เอง สอง แม ลูก พา กัน กลับ ไป อยู กับ ยาย ใน ตำบล อื่น ทิ้ง เหตุการณ ที่ แสน รันทด แสน ขมขื่น ไว ที่ นี่ ไป เริ่ม ตน ชีวิต ใหม ซึ่ง ไพ ปลอบ ตัว เอง วา เรา จะ มี โอกาส เร่ิม ตน หรือ ลงทาย กัน แน ไพ ตอง รักษา ตัว เอง ไป ดวย ตอสู กับ โรค ราย จาก รางกาย ท่ี ผอม ซีด ผิวหนัง ดำ เร่ียวแรง ออน ลา

ปจจุบัน ไพ เร่ิม มี อาการ ดี ขึ้น รักษา ตัว ใน โครงการ กิน ยา ตรง เวลา ชมรม น้ี ได รับ ความ เอาใจ ใสและ ดูแล จาก ท าน นาย อำเภอ ประจวบ แสง สุวรรณ ทาน ผู ชุบ ชีวิต ให ผู ติด เช้ือ เอดส นาย อำเภอ ให กำลัง ใจ และ นาย อำเภอ ชวย เหลือ ทุก ดาน ไพ ซาบซึ้ง และ ถือวา ทาน มี บุญ คุณ ตอ ไพ และ เพือ่นๆ ใน ชมรม นี ้มาก เพราะ ทาน เปน กนัเอง จัด เลี้ยง อาหาร แพงๆ และ ดีๆ ซึ่ง ใน ชีวิต นี้ คง หา อาหาร แพงๆ ดีๆ อยาง นี้ ไม ได นี่ แห ละ คือ ชวีติ ของ ไพ ที ่กำลงั ถกู มรสมุ และ ลม แรง อนั โหด ราย ก ระ หน่ำ สาด ซัด ไมรู สิ้นตราบจนหมด ลม หายใจ เหตุการณ ท่ี ทำให ชีวิต ของ ผู หญิง ตัว เล็กๆ จม ด่ิง ลง ใน ธุลี ดิน ความ กันดาร ของ พ้ืนที่ ยัง นอย เสีย กวา ความ แหง แลง ของ น้ำใจ คน จวบ ส้ิน ชีวิต ของ คน รอบ ขาง อีก นาน ไหม แสงอรุณ และ สายลม อัน อบอุน จะ มา เยือน เธอ บาง ใน ยาม ค่ำคืน จันทร เพ็ญ ที่ สาด สอง ไพ ไม เคย พบ กับ กลาง คืน ที่ อบอุน เลย ไพ อดทน นะ สามี เธอ บอก กอน จาก ไป เรา คง ไม ตาย กัน หมด ไพ ยัง จำ ได เสมอ

สันติ ชัย ได รับ คัด เลือก เปน เยาวชน ดี เดน ระดับ ประเทศ ได รับ โล ประกาศ เกียรติคุณ เปน รางวัล รางวัล ใน ชีวิต สันติ ชัย ไม ได อยู ที่ โล ประกาศ เกียรติคุณ ไม ได อยู ที่ เหรียญ ทอง รางวัล ของ เขา คือ รอย ยิ้ม ของ แม และ มี แม อยู กับ เขา ไป อีก นาน แสน นาน สอง มือ ที่ โอบ อุม เล้ียง ดู สัน ทามกลาง ความ เดียด ฉันท ของ คน รอบ ขาง

น้ำ ใน คลอง เร่ิม มี เกือบเต็ม น่ัน หมาย ถึง สอง แม ลูก ตอง ทำ นา เพราะ ไพ สอน ใน ลูกรูจัก คำ วา ชาวนา ไทย เปน ชาวนา ที่ ในหลวง ทรง เปน ตวัอยาง ไว ให พระองค ทาน ทรง เหนือ่ย ยาก ลำบาก

ตรากตรำ เพ่ือ ให ประชาชน ของ ทาน อยู อยาง พอ เพยีง ตาม หลัก เศรษฐกจิฯ เรา ตอง เจรญิ รอย ตาม พ ระ องค ทาน

สัน รู ซึ้ง ดี และ ชวย แม ทำนา ตอน น้ี สัน เรียน จบ ม.๖ แลววางแผน อนาคต ไว วา มี อาชีพ เปน ทหาร สัน จึง อยาก จะ เรียน ตอ เปน นาย ทหาร โดย มุง มั่น ไว วา เขา ตอง เปน ทหาร ที่ ดี ของ ประเทศ ชาติ ความ ฝน ของ เขาตอง เปน จริง และ สันติ ชัย จะ ใช ความ ดี งาม ท่ี เขา ได รับการ อบรม สั่ง สอน จาก แม ของ เขาและ จากคุณครู คำ วา ปมดอย สำหรบั เดก็ยคุ ใหม จะ ไมม ีอยู ใน ชวีติ ของ สนั เลย พอ-แม และนอง ของ เขา รวมท้ัง ตัวเขา เอง ตอง เผชิญ กับ มรสุม เชน นี้ แต สันติ ชัย มี สติ ตั้งแต กาว แรก ของ ชีวิต ที่ เขา ขาด พอและ นอง ไป เขา มี แนวคิด ใน การ ใช ชีวิต ของ ลูก กำพรา แม ตน โพธ์ิ ของ เขา ท่ี มี อยู จะ ไม งอกงามสัก เทาใด เขา ก็ คง ไม อยาก ให ใบ โพธิ์ ของ เขา รวง ลง สู ดิน อีก ครั้ ง ใน ใจ ลึกๆ ของ สันติ ชัย ทองจำ ให ขึ้นใจ วา โอ โพธิ์ เงิน โพธิ์ทอง ของ ลูก เอย และ สัน ก็ ตั้งใจ ไว วา จะ บวช ทดแทน พระคุณ แม ใน วัน ที่ สัน ได งาน ทำ ไพ ใช เวลา วาง ของ เธอ ไป ทำบุญ ที่ วัด เพราะ เธอ รู แลว วา ดี ชั่ว รู ได ดวย ตัว ของ เธอ เอง บาป น้ัน เปน ผู กระทำ เอง และ ความ เศรา นั้น เปน ผู กอ เอง วัน นี้ ขาพเจา ได พบ กับ รำไพ ที่ วัด วัน น้ี ไพ รูสึก แจมใส เธอ ย้ิม นอยๆ จงู รถ จกัร ยาน ใน ตะกรา หนา รถ ม ีปนโตและ ขวด นำ้ ไพ บอก แบง สวน บญุ ให นะ คณุคร ูขาพเจา ตอบ สาธุ การ เวียน วาย ตาย เกิดเปนส่ิงที่ทุก คน ตอง ยอมรับ สภาพ นี ้ให ได ตอง ม ีความ เอือ้ อาทร ตอ เพือ่น มนษุย ตอง รูจกั คำ วา เสยี สละ และ รูจกั การ ให ซึง่ เปน ทาน อัน สูงสุด ความ พรอง ของ บาง สิ่ง ซึ่ง มิ อาจ เติม เต็ม ชีวิต ของ ใคร บาง คนได

สัก วัน หน่ึง แสง สี ขาว ของ ดาวฤกษฟา จะ เบิก บาน แจม สวาง กระจาง ใสซึ่ง วัน น้ี ดาว ดวง เดน เชน สันติ ชัยวาง วง โคจร ชีวิต ไว ขอ เพียง แรง แหง แสง ดาว และ สายลม

บทคว

ามดีเ

ดน

๒๘

เรื่องมนัสวี มณีสวัสด์ิ โรงเรียนศิริราษฎรสามัคคี อ.มายอ จ.ปตตานี

ปลายทาง ความหวงใย…จากหัวใจของครู

ภาคใตตอนลาง ปตตานี เขต ๒

๒๙

ยินดี มอบ ความ รัก…ความ หวงใยยัง มี ให มิ เลือน หายแม ครู จะ ไกล หาง กัน ความ รูสึก ไม กลับ กลายรัก ลูก ศิษย ทั้ง หลาย…ดวย ใจ จริงกาล เวลา นำพา ให้ เรา มา พบ กัน...แม้ว่า

เรา ไกล หาง กนั แต กาล เวลา ก ็ไม อาจ พราก ความ รกั ความ รูสึก ที่ ดีๆ ที่ มี ให แก กัน ได ณ โรงเรียน บาน ซะ เอา ะ อำเภอ ยะหริ่ง จังหวัด ปตตานี สพท.ปน.๑ ดิฉัน รับ ราชการ ครู คร้ัง แรกรูสึก ประทับ ใจ กับ การ ทำงาน ที่ นี่ มาก บุคลากร มี ความ เปน กัลยาณมิตร นักเรียน มี ความ สดใส นา รัก และ อยู ทาม กลาง ธรรม ชา ติ ทุกๆ เชา ไดยิน เสียง ทักทาย เจื้อย แจว (คุณครู ขา สวัสดี คะ) ความ รูสึก อบอุน เกิดจาก มิตรภาพ ที่ ดี ตอ กัน ระหวาง นักเรียน กับ ครู ผู สอน ดิฉัน รัก ใน ความ เปน ธรรมชาติ ของ นักเรียน ที่ นี่ และ ทุมเท แรง กาย แรง ใจ จน สามารถ นำ นักเรียน เขา สู เวที การ แขงขัน รอง เพลง ลูก ทุง ประกอบ รีวิว จาก ศูนย เครือ ขาย สู ระดับ เขต พื้นที่ การ ศึกษา

การ จัดการ ศึกษา ระดับ ปฐมวัย เปนการ สง เสริม พัฒนาการ ทั้ง ทาง ดาน รางกาย อารมณ สังคม และ สติ ปญญา และ ดิฉัน ยัง เพิ่ม เติมใน การ ใช ภาษา อังกฤษ เพื่อ เสริม สรางพัฒนาการ ทาง ดาน ภาษา สามารถ ออก เสียง ควบคู ไป กับ ภาษา ทอง ถิ่น นอกจาก การ จัดการ เรียน การ สอน ดัง กลาว แลว ดิฉัน รับ ผิด ชอบ โครงการ สง เสริม อนามัย นักเรียน ทำ หนาที่ เสมือน พยาบาล ประจำ โรงเรียน คอย ดูแล เอาใจ ใส เวลา นักเรียน ปวย ไข ประสบ อุบัติเหตุ จาก ความ ซุกซน และ ความ รู เทา ไม ถึง การณ กรณี อาการ หนัก เกิน ไป ท่ี ครู จะ ดูแล ให นำ สง สถานี อนามัย และ โรง พยาบาล

เหตุการณ ท่ี ดิฉัน รูสึก สลด ใจ ท่ีสุด คือ นักเรียน ชัน้ อนบุาล ๑ หองเรยีน ใน ความ รบั ผดิ ชอบ ได หกลม จน คาง แตก เลอืด ไหล รองไห จน ดฉินั ตกใจ รบี วิง่ ไป ถอย รถยนต และ ให คุณครูชวย อุม นักเรียน ขึ้น รถ เด็ก รอง ไห ตลอด ทาง รีบ นำ สง สถานี อนามัย แต นักเรียน อาการ หนัก เกิน กวา ที่ สถานี อนามัย จะ รับ ได จน ใน ที่สุด ดิฉัน ไดออก จาก สถานี อนามัย

เพ่ือ นำ นักเรียน เขา โรง พยาบาลยะหร่ิง ดวย ความ รีบ รอนและ สงสาร นักเรียน ที่ รองไห ตลอด เวลา ดฉินั ตดัสนิ ใจ ใน ขณะ ที ่ถนนวาง และ ไมมี รถ สวน ผาน กลับ รถ ตรง บริเวณ ยู เท รินโดย ไม เปล่ียน เลน …โชค ดี หรือ วา เจอ แจ็ก พอต ใหญจน ทุก วัน น้ี ก็ ยัง งง… คิดวาวัน น้ี เปนวัน อะไร หนอ ถึง ไดประสบ พบตำรวจ ทางหลวงเขาและแนนอน ที่สุด…ดิฉัน ผิด แต ดิฉัน ม ีหลัก ฐาน พยาน ใน การ ช้ี แจงเหตุผล ใน การก ระ ทำ ครั้ง นี้ ตำรวจ ทางหลวง ลง มาใช เวลา ตัก เตือน… ครู หนึง่…บอก วา อยา ทำแบบ นี ้อกี แลว สอด สายตา ไป ยงั เดก็ นอย ที ่รองไห สะอกึ สะ อืน้ และ อนญุาต ให เดิน ทาง ตอ ไป ได

คร้ัง แลว คร้ัง เลา ท่ี นักเรียน ประสบ อุบัติเหตุ ดิฉัน ใน ฐานะ ครู รีบ นำ สง โรง พยาบาล จน ลืมคิด ถึง การ รักษา ความ ปลอดภัย และ ความ ไม สงบ ที่ จะ เกิด ขึ้น ใน ระหวาง การ เดิน ทาง แตละ ครั้ง

เม่ือ ถึง สถาน พยาบาลจึง รีบ ประสาน บุคลากร ท่ี เก่ียวของ และ ผู ปกครอง นักเรียน ใน การ ดำเนิน การ เรื่อง สิทธิ คา รักษา พยาบาล นอกจาก นี้ ทาง โรงเรียน ยัง ให ความ ชวย เหลือ นักเรียน และ ผู ปกครอง…เพียง เทา นี้ ดิฉัน รู สึก ปลาบ ปลื้ม ใจ… ที่ ได ทำ หนาที่ เปน แม พิมพ ของ ชาติ ที่ เสีย สละ เพื่อ ลูก ศิษย และ มี สวน รวม ใน การนำ พา พวก เขา สู ความ สำเร็จ ทาง ดาน การ ศึกษา เรียน รู ควบคู กับ การ อบรม บม นิสัย ให เปน คน ดี ตอ สังคม

ตลอด ระยะ เวลา ๘ ปที ่ดำรง ตำแหนง อยู ที ่นี ่ ดิฉัน รูสึก วา เหตุการณ ตางๆ ผาน มา นาน นัก ความ รัก ความ ผกู พนั รวม ถงึ ความ หวงใย เอือ้ อาทร ระหวาง กัน ยัง คง คุก รุน อบ อวน อยู ใน ใจ ตลอด เวลา… และ จะ ยัง คง อยู ใน ใจ ตลอด ไป

แม ไม ยิ่ง ใหญ กวาง เทา ฟา มหาสมุทรยัง ยืน หยัด วา ไม หยุด สาน ฝน ให ศิษย ท้ัง หลายตอ ให ความ หาง ไกล…อุปสรรค มาก ล้ำ กรายก็ มิค ลาย ความ หวงใย ใน ดวงใจ ที่ มี ให กันครู รัก ลูก…ลูก ศิษย เสมอ เหมือน กัน ท่ัว หนาถึง แมวา จะ แตก ตาง หรือ หลาก หลายบน เสน ทางการ เรียน รู ไม เดียว ดายศักยภาพ คน พัฒนา ได ไม สาย เกิน…

บทคว

ามดีเ

ดน

๓๐

๓๑

ความ จริง แลว มิติ ทาง จิต ไม จำเปน ตอง แยก ขาด จาก ชีวิต และ กิจกรรม ต างๆ ในสังคม เลย กลาว อีก นัย หน่ึง การ ใหความ สำคัญ แก จิตใจ ไม ได หมายความ วา ตอง ละท้ิง เร่ือง วัตถุ หรือ เงนิ ทอง เรา สามารถ ทำ อาชพี การ งาน เพือ่ปากทอง ควบคู กับ การ สราง ความ ภาค ภูมิ ใจ ให แก ตนเอง หรือ อาจ ไป ถึง ขั้น พัฒนา คุณภาพ จิตใจ พรอมๆ ไป กับ การ ทำงาน ได ดัง ที่ ทาน พุทธ ทาสภิกขุ ย้ำ วา “การ ทำงาน คือ การ ปฏิบัติ ธรรม”

พระ ไพศาล วิ สาโล จาก หนังสือ “ยั้ง คิด ย้ำ ธรรม”

หนา ๑๑๗

สุพรรณบุรี เขต ๓

เรื่อง เพ็ญศรี จำปเรือง โรงเรียน บานหนองกระถิน ต.ทัพหลวง อ.หนองหญาไซ จ.สุพรรณบุรี

๓๒

“นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” เสียงสวดมนตจากวัดดอนเจดีย ดงัแววๆ มาแตไกล “เชามดืแลวซนิะ” เสยีงพมึพำจากผูเปนยายดังเขามากระทบประสาทหูของฉัน จากนั้นเสียงกุกกักดังข้ึนในครัว วันน้ีเปนวันพระขึ้น ๘ ค่ำ เดือน ๔ ในปนี้พิเศษสำหรับยายมากเพราะหลานชายไปบวชเณรภาคฤดูรอนดวย

แตเดิมนองฟวสมีอายุสามารถจะบวชเณรไดแลวตั้งแตอยูชั้น ป.๔ แตเมื่อฉัน ตา และยาย จะพูดชักชวนอยางไร นองฟวสก็ไมตกลงเสียที ยนืยันคำเดียววา “จะไปอยูกบัพอตอนชวงปดเทอมใหญเพราะพอเคยบอกไววาจะพาไปเที่ยว” แตเมื่อ ไปอยูแลวพอไมมีเวลาพาไปเที่ยว ในปนี้นองฟวสจึงเกิดความลังเล จึงเปนผลดีที่ทำใหฉันสามารถหาเหตุผลมาพูดคุยกับลูกอีกครั้ง “นองฟวสหนูไมไดไปอยูกับพอในปนี้ อยูบานหนูก็เหงาไมมีเพื่อนเลนเหมือนอยูในโรงเรียน มีเพื่อนเลนก็แคนองเฟรนจะสนุกเหรอลูก” “แมจะพูดอะไรกับหนูก็พูดมาตรงๆ เลยก็ได” “แมอยากใหหนูบวชเณรภาคฤดูรอนปนี้” “ไมเอา ไมบวช” การสนทนาระหวางฉันและลูกคงตองยุติลงกอนแลวคอยหาเวลา หาทางพูดกันใหม

ความหวังของฉัน เปนจริงได

แตเมื่อเวลาผานไปนานวัน ฉันจะพูดกับลูกอีกหลายครั้งก็ไมสำเร็จสักที เปนเรื่องที่รูสึกอึดอัดมากสำหรับฉันผูเปนแมท่ีไมสามารถโนมนาวจิตใจลูกชายสุดท่ีรักได ฉันจึงนำปญหาดังกลาวนี้ไปปรึกษาพอและแม (ตาและยาย) เม่ือเลาเรื่องใหพอกับแมฟงจบ พอหัวเราะขึ้นแลวพูดวา “ปญหาแคนีย้งัหาทางไมไดอกีเหรอ” ฟงแลวยิง่งง พอของฉันบอกวาเปนปญหาเล็กๆ อีกหรือ ฉันยังหาวิธีการไมไดเลย

“เด๋ียวชวยพูดให” เสียงพอบอกกับฉัน เอ...พอจะทำวิธีไหนนะ

วันแรกผานไป ฉันก็ยังไมเห็นพอพูดสักที “วันพรุงน้ีพอคงจะพูดใหมั้ง” ฉันคิดอยูในใจ แตเม่ือผานไปประมาณ ๓-๔ วัน พอก็ไมพูดเสียที “แม พอลืมพูดกับนองฟวสใหหนูหรือเปลา” “ใจเย็นๆ ซ ิเด๋ียวเขาก็พดูใหเอง” “ใจเย็นกนัจงัเลยท้ังพอและแมจะไดเร่ืองไหมเน่ีย” และแลววันหน่ึงในตอนกลางวัน พอนอนในเปลแกวงไปมาซึ่งมีนองฟวสนัง่เลนรถบงัคบัอยูขางๆ เสยีงพอพดูขึน้วา “ฟวส ไดยินวาแมจะใหหนูบวชเณรภาคฤดูรอนปนี้หรือ” “ใช แตหนูไมอยากบวช” “ทำไมละลูก” “บวชแลวไมไดเลนของเลน บวชแลวไมไดดู

๓๓

๓๔

โทรทัศนการตูนเรื่องท่ีชอบ หนูไมบวชหรอก” พอเงยีบไปชัว่ครู แลวพดูตอวา “หนบูวช ของเลน กย็งัอยูทีบ่าน โทรทศันกย็งัอยูทีเ่ดมิ หนสูกึออกมาแลวคอยมาดกูไ็ด ถาหนไูปบวช หนกูจ็ะไดเจอเพือ่นๆ อีกหลายคน” “แตหนูไมรูจักเขานี่” “อยูกันไปหลายวันก็รูจักกันเองแหละลูก” “ไมเอา ไมบวช” พอเงียบไปชั่วครูอีกครั้ง ฉันนั่งเตียงขางๆ รอฟงอยูใกลๆ พรอมนึกในใจวาจะสำเร็จไหมหนอ เสียงพอดังขึ้นมาอีกครั้ง “ฟวสรักแมไหมลูก” “รักซริกัมากทีส่ดุเลย” “ฟวสรกัแมกบ็วชใหแมซลิกู รูไหมถาฟวสบวชเณร คนท่ีไดบญุมากท่ีสดุตอนนี้คือแม ถาฟวสบวชพระคนที่ไดบุญคือพอ ตอนนี้ฟวสมีโอกาสตอบแทนบุญคุณน้ำนม บุญคุณที่ แมไดเลี้ยงดูหนูมา ฟวสยังไมทำอีกหรือลูก” เงียบไมมีเสียงตอบใดๆ จากปากของนองฟวส ฉันหันไปมองหนานองฟวสซึ่งนองฟวสนั่งมองฉัน

อยูกอนแลว “แมอยากไดบญุจากหนูทำไมไมบอกละ หนูบวชใหแมก็ได” ฉันหูฝาดไปแนๆ เลย นองฟวสจะบวชหรือ ไมแนใจจริงๆ “นองฟวส หนูจะบวชจริงๆ หรือลูก” “บวชจริงๆ หนูบวชใหแม” ไมรูเหมือนกันวาน้ำตารินไหลมาจากไหน รูแตวาดีใจที่ลูกคิดจะบวชเณรภาคฤดูรอนในปนี้ ไมนาเชื่อ...จะเปนไปได

อยางไรก็ตาม ฉันก็รักและชื่นชมพอและแมของฉันมาก ถึงทานมีความรูแคเพียงชั้น ป.๔ อาชีพทำนา หลังสูฟาหนาสูดิน เปนกระดูกสันหลังของชาติ แตทานก็สามารถเล้ียงดูพูดชักชวนเกล้ียกลอมใหทำในส่ิงท่ีดีจนลูกๆ ท้ังสามคนเรียนระดับสูงๆ มีงานทำ อาชีพมั่นคงไดดีมาจนถึง รุนหลาน

และแลววันที่รอคอยก็มาถึง วันนั้นตรงกับวันท่ี ๓ เมษายน ๒๕๕๔ มีการประกอบพิธีบวช

เณรภาคฤดูรอนท่ีวัดดอนเจดีย ฉัน แม นองเฟรน และนองชาย (นาของเณร) เดินทางมาวัดแตเชา ทุกคนมีทาทางตื่นเตนมากคงรูสึกดีใจที่นองฟวสบวชเณรดวยในปนี ้พอเวลา ๙.๐๐ น. พธิกีเ็ริม่ขึน้ พระไดพาผูที่จะบวชเปนเณรในชุดขาวข้ึนมาบนศาลาการเปรียญ (ซึ่งนองฟวสไดมาอยูวัดตั้งแตเมื่อวานแลว) พระวิทยากรประกาศใหผูปกครองไปรบัผาไตรเพ่ือจะไดนำไปเวยีนรอบอโุบสถ ๓ รอบ เมือ่ครบแลวก็ใหกลบัมายังศาลาการเปรยีญเหมอืนเดมิ พระจัดเด็กออกเปนแถวๆ แลวประกาศใหผูปกครองถือผาไตรมาสงใหลูกหลานเพื่อเปลี่ยนผาจาก ชุดขาวเปนผาจีวร

เมื่อฉันไปนั่งอยูหนาของนองฟวส รอยยิ้มของเราทั้งสองมีใหกัน จนนองฟวสคุกเขากราบแมครั้งที่ ๑ ขนลุกซู น้ำตาของฉันไหลออกมา ความรูสกึตอนนัน้อยากบอกเขาวา “แมรกัหนทูีส่ดุ” กราบครั้งที่ ๒ นองฟวสมองหนาฉัน ฉันเห็นน้ำในตาของลูกชายดวย กราบคร้ังท่ี ๓ “น่ันไงนองฟวสรองไห” ฉันรูน้ำตานั้นไมใชน้ำตาของความเสียใจหรือโศกเศราแตอยางใด แตเปนน้ำตาแหงความยินดี ฉันยินดีที่ลูกชายไดบวชเณรไดเรียนธรรมะ สวนนองฟวสยินดีที่ ไดบวชใหแม เปนความประทับใจที่ไมรูลืม

เม่ือสามเณรฟวสไดบวชแลวก็ปฏิบัติภารกิจของสงฆเปนอยางดี ต่ืนนอนตอนตี ๔ คร่ึง ทำวัตรสวดมนตในตอนเชาและแผสวนบุญสวนกุศลดวย เวลา ๖ โมงเชาออกบิณฑบาต ซ่ึงฉัน แม นองเฟรนตองไปใสบาตรเสมอ ถาตรงกับวันพระจะไปทำบุญที่วัด แบบนี้ใชไหมที่เขากลาวกันมาวา “ลูกจูงพอแมเขาวัด” ซ่ึงในแตละวันหลังจากท่ีฉันภัตตาหารในตอนเชาแลวจะมีการเรียนธรรมะ พุทธประวัติ เดินจงกรม น่ังสมาธิ ฯลฯ ในตอนเย็นก็ทำวัตรสวดมนตและแผสวนบุญสวนกุศลเหมือนเดิม (“แผใหแมคนแรกเลยนะ” เณรบอก) เมื่อครบกำหนด ๒๐ วัน ตามระยะเวลาของโครงการ ดังกลาว สามเณรฟวสก็สึกออกมาใชชีวิตแบบเดิมเลนซนตามประสาเด็ก แตที่เปลี่ยนไปเขามีเหตุผลมากขึ้น รูจักการรับฟงคนอ่ืนมากขึ้น

มีความเปนผูใหญมากขึ้น ท่ีสำคัญเขามาบอก กับฉันเองเลยวา “แม ปหนาหนูขอบวชอีกนะ บวชใหนานกวานีจ้นกวาโรงเรยีนจะเปดเลยนะแม” ลูกพูดใหฉันฟงแคนี้ ฉันก็ดีใจมากแลว

ถาเด็กๆ อีกหลายคนที่รักแม ไดรับรู ตัวอยางเรื่องของนองฟวสก็คงจะไดขอคิดบางวาตนเองควรตัดสินใจอยางไรในชวงปดเทอมท่ีมีเวลาวางมากมาย ซ่ึงเด็กบางคนไมมีโอกาสน้ีเลย เม่ือมีโอกาสตอบแทนบุญคุณของแมแลว อยาปลอยเวลาใหสายเกินไป อยามัวผัดวันประกันพรุง เพราะเราไมรูวา แมจะอยูกับเราไปนานอีกสักเทาไร แลวเด็กๆ จะเสียใจภายหลังไมไดนะ

แมรักหนูรักมากรักที่สุด เปรียบประดุจเสนใยทอถักไหม เฝาอบรมบมเพาะเกราะเลี้ยงกาย เพื่อลูกชายที่รักหนักในทรวง ความหวังใดแมรอเฝาสิ่งเจาทำ เพื่อหนุนนำสงชีวิตจิตสดใส ทำไปเถอะแมจะไดสบายใจ สิ่งที่ไดคือความดีมีศีลธรรม

๓๕

๓๖

สุราษฎรธานี เขต ๓

เรื่อง สุดใจ วรรณโชติ โรงเรียน สามัคคีอนุสรณ ต.บานสอง อ.เวียงสระ จ.สุราษฎรธานี

ภาพ : creativecommons.org

ทามกลางเปลวแดดท่ีรอนระอุ ผมกำลังกมๆ เงยๆ อยูในสวนหลังบานของคุณครูซึ่งไดจางผมใหมาปลูกตนไมและดายหญา หนาตาผมเต็มไปดวยเหงื่อท่ีไหลยอยลงมา นานๆ จะเอามือปาดเหงื่อออกสักครั้งหนึ่ง ถึงจะเหน็ดเหนื่อยอยางไรแตคนจนอยางผมตองอดทน เพราะถา ไมทำแลวจะมีเงินที่ไหนเลี้ยงตัวเอง เหน่ือย รูสึกหิวก็ควาขาวหอที่เตรียมไวมานั่งกินใตรมไมใหญ อิ่มแลวก็นั่งพักเอนกายทอดถอนใจเม่ือนึกถึงโชคชะตาชีวิตของตัวเอง

หนทางยาวไกล แตจะไปใหถึง

ผมชื่อนายกฤษฎา รัตนภูริภัทร ชื่อเลนวา โอต กำลังศึกษาอยูช้ันมัธยมศึกษาปท่ี ๓ โรงเรียนสามัคคีอนุสรณ ซึ่งเปนโรงเรียนขยายโอกาส แหงหนึ่งในอำเภอเวียงสระ จังหวัดสุราษฎรธานี ผมมีพี่นองตางบิดาและมารดา ๔ คนรวมท้ัง ตัวผมดวยเปน ๕ คน ตอนอายุได ๒ ขวบ สิ่งที่ผมเห็นจนชินตาคือพอกับแมทะเลาะกันไมเวน แตละวัน จนในที่สุดพอกับแมตองแยกทางกันครอบครัวมีสภาพบานแตกสาแหรกขาด พอแมทิ้งผมใหอยูกับตายาย ตากับยายไดเลี้ยงดูผม

๓๗

ทำหนาที่แทนพอแมทุกอยาง ดังนั้นผมจึงมีความผูกพันและรักตายายมาก จนผมอายุ ๑๑ ป เรียนอยูชั้นประถมศึกษาปที่ ๕ ยายก็ลมปวยลงดวยโรคมะเร็ง ผมไปเฝาดูแลยายท่ีโรงพยาบาลประจำอำเภอและโรงพยาบาลประจำจังหวัด เฝาอยูดูแลยายทุกอยางเทาที่เด็กอายุเทาผมจะสามารถทำได ตาเองก็อายมุากแลว พอทราบขาวถึง ความเปนไปของครอบครัวจึงมารับผมไปอยูดวย และยายไปเรียนที่โรงเรียนบานบางใหญสินปุน อ.พระแสง จ.สุราษฎรธานี ไปอยูกับพอ พอก็มีแมเลี้ยงและนองอีก ๒ คน เปนเรื่องธรรมดาสถานภาพลูกเล้ียงกับแมเล้ียงจะมีอะไรใหทัดเทียมเหมือนลูกของตัวเองนั้นยอมเปนไปไดยาก ผมตองทำงานบานทุกอยาง และตองใชจายเงินอยางประหยัด ขณะที่อยู ในโรงเรียนผมเปนแบบอยางของพี่ๆ เพื่อนและนองๆ ในเรื่องของการปฏิบัติตนกับครูและผูใหญตลอดจนกิริยาวาจาและมารยาทที่ดี จนผมไดรับเลือกเปนประธานนักเรียนขณะเรียนอยูชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๑ เน่ืองจากผมเปนนักเรียนท่ีเรียนดี จึงมีผลงานทางวิชาการ ชนะเลิศการแขงขัน Cross Word ระดับเขตพื้นที่การศึกษา เปนตัวแทนไปแขงขันในงานศลิปหตัถกรรมภาคใต ทีโ่รงเรยีนกลัยาณศีรธีรรมราช ผมมีความภาคภูมิใจในผลงานตัวเอง ทุกคร้ังท่ีไดรับรางวัลเมื่อกลับมาถึงบานผมจะรีบไปอวดกับคุณพอ คุณพอก็จะพูดวา “เกงมากลูก” เทานี้ผมก็รูสึกสุขใจมากที่สุดแลว

จนเม่ืออายุ ๑๔ ป กำลังเรียนชั้นมัธยม ศึกษาปที่ ๒ มรสุมชีวิตก็ เกิดขึ้นกับผมอีก มีเหตุการณที่ทำใหตองกลับมาเรียนที่โรงเรียน

สามัคคีอนุสรณอีกครั้ง ผมมีความรูสึกวาแมเลี้ยงจากเดิมที่คอนขางจะไมเขาใจกันอยูแลวกลับมีปญหามากขึ้น คงเปนเพราะวาผมโตเปนผูใหญความคิดและการกระทำบางอยางของผมอาจจะไมถูกใจแมเล้ียง ผมรูสึกอึดอัดใจมาก เกิดปญหาก็ไมรูจะหนัหนาไปปรกึษาใคร คร้ันจะไปปรกึษาพอ ผมเห็นพอกลับมาจากทำงานเหนื่อยๆ ก็ไมอยากใหพอไมสบายใจ นานวันเขาพอสังเกตเห็นวาผมไมคอยพูดจาและราเริงเชนเมื่อกอน พอก็เรียกผมไปถาม

สิ่งที่ผมอยากจะคุยกับพอมานานแลว ก็ไดโอกาสในวันน้ีเอง ผมเลยระบายความในใจที่มอียูไปจนหมด เมือ่พอรบัรูถงึปญหาพออึง้ไปครูหนึง่ แลวก็ถามวา “อยากกลับไปอยูกับแมไหม” ผมตอบโดยไมตองคิดเลยวา “ไปครับ” ในท่ีสุดพอก็สงผมกลับมาเรียนท่ีเดิมอีกคร้ัง กลับมาคราวน้ีตั้งใจวาจะมาอยูกับแม เพราะหลังจากที่แมทิ้งผมไปต้ังแตเล็กผมไมเคยอยูกับแมเลย แตมันเปนไปไมไดอีก เพราะแมแตงงานใหมมีลูกอีก ๒ คน พอเ ล้ียงเปนคนเลนการพนัน ขี้ เหลาเมายา แมรับผมมาอยูก็เกรงใจพอเลี้ยง คร้ันจะไปอาศัยอยูกับตายายเหมือนเดิมอาการโรคมะเร็งของยายก็กำเริบขึ้นอีก คุณตาเองก็อายุมากแลวทานทั้งสองจึงไปอาศัยกับปาอีกคนหนึ่งซึ่งอยูตางจังหวัด ขณะน้ันผมมีความรูสึกวาเหวโดดเด่ียว นั่งเหมอ พรอมกับต้ังคำถามใหกับตัวเองวา แลวจะไปอาศัยอยูกับใครดีละ

ลุงกับปาเห็นสภาพของผมท่ีนั่งหมดอาลัยตายอยากกับชีวิตก็สงสารจึงอุปการะผมไว ทานรักใคร เอ็นดูผมมาก ทานมีอาชีพหลัก

๓๘

ทำสวน อาชีพเสริมคือมีเต็นทและเครื่องไฟแบบครบวงจรใหเชา ผมติดตามไปชวยทานทุกงาน ทานจะใหเงินเปนคาตอบแทน ผมจึงมีรายไดในสวนนี้เลี้ยงตัวเอง บางงานผมชวยงานเจาภาพเทาที่จะทำได เมื่อไมมีงานเชาเครื่องไฟผมก็หารายไดพิเศษเอาเอง เชน รับจางตัดหญา ถางปา ลางรถใหคุณครู รับจางทำความสะอาดบาน และรับจางท่ัวไปแลวแตใครจะจาง เงินท่ีหามาไดก็นำไปฝากสหกรณเครดิตยูเนียนไมมีเวลาไปเท่ียวหรือสนุกสนานเหมือนเพื่อนวัยรุนทั่วไป เลิกเรียนแลวตองกลับบานตรงเวลา อบายมุขทุกชนิดที่วัยรุนนิยมกันผมไมเคยประพฤติปฏิบัติ ชีวิตที่ขาดความอบอุน วาเหวมาตั้งแตเด็กและอาศัยเขาอยูทำใหผมตองฝกจิตใจใหเขมแข็งและแจมใสอยูเสมอ ผมชวยงานลงุกบัปาทกุอยาง ถงึงานหนกั

อยางไรแตผมก็ไมเคยยอทอ สวนในเร่ืองการเรียนผมไมเคยละเลยและเรียนดีมาตลอด จากชีวิตที่ผมรูสกึวาวาเหวโดดเด่ียว ขณะน้ีความรูสกึเหลานัน้มันคอยๆ เลือนหายไป ผมโชคดีท่ีไดกลับมาเรียนท่ีโรงเรียนสามัคคีอนุสรณเพราะท่ีนี่ผมไดรับในสิ่งที่ขาดหายไปกลับคนืมา ผมไดรบักำลงัใจความรูสกึดีๆ จากเพือ่นๆ คณุครกูร็กัเอน็ดูผมเปนอยางมาก

ขณะเรียนอยูท่ีน่ีผมไดรับเลือกเปนประธานนักเรียนอีกครั้ง ทุกกิจกรรมที่ทางโรงเรียนจัดขึ้นผมจะเปนผูเรียกประชุมสภานักเรียนรวมกันกำหนดกิจกรรมในวันสำคัญตางๆ แลวนำเสนอคุณครู คุณครูเปนเพียงท่ีปรึกษาเทานั้น ผมเปนพิธีกรดำเนินรายการเองโดยคุณครูจะคอยดูอยูหางๆ เปนผูนำตอตานยาเสพติด ผมเขียนโครงการ จัดแขงขันกีฬาฟุตบอลข้ึนภายในโรงเรียน แลวเรียก

๓๙

สภานักเรียนเขาประชุม สภานักเรียนเห็นชอบ นำเสนอตอคุณครู คุณครูเห็นเปนโครงการที่ดี เลยอนุญาต เมื่อเพ่ือนๆ นองๆ ในโรงเรียนมีปญหา ประพฤติผิดระเบียบวินัย ทะเลาะกัน ก็จะเปนผูคอยปรึกษาแนะนำ ประสานงานกับคุณครูชวยแกไข

นอกจากน้ีผมยังเปนนักกีฬา นักกรีฑาของโรงเรียน ไดรับคัดเลือกใหเปนตัวแทนระดับอำเภอในเวียงสระเกมส ไดรับรางวัลเหรียญทองมากมาย เปนนักกรีฑาไปแขงขันกรีฑาเมืองคนดีเกมส ผมโชคดีหลายเร่ือง คุณครูไดคัดเลือกผมใหเปนตัวแทนของโรงเรียนเขาอบรมในโครงการเสริมสร างสามกลุ มวั ยสายใย รักแห งครอบครัว ท่ีคายวิภาวดีรังสิต จ.สุราษฎรธานี และไดไปศึกษาดูงานที่ จ.ชลบุรี และเนื่องจากโรงเรียนของผมเปนโรงเรียนวิถีพุทธ มีกิจกรรมหลายอยาง อาทิ โครงการจิตอาสา โครงการเขาคายคุณธรรม ฯลฯ จากการเขารวมกิจกรรมเหลานี้ทำใหผมไดซึมซับคุณธรรมในการดำเนินชีวิต ผมมีกำลังใจท่ีจะตอสูกับอุปสรรคตางๆ ท่ีกำลังเผชิญอยู ขณะนี้ผมรูสึกอบอุนเพราะคุณครูไดทำหนาที่เปนท้ังผูใหความรูและเปนคุณพอคุณแมของผม บางวันคุณครูผูหญิงบางคนเขามาหอมแกมผมดวยความเอ็นดู ลูบหัวผมดวยความรัก แลวถามวา “เปนไง โอต วันน้ีสบายดีไหมลูก” คำถามเพียงประโยคเดียวนี้ทำใหผมรูสกึอบอุนเหมอืนมแีมผูใหกำเนดิอยูเคยีงขาง ซึ่งในชีวิตจริงความรูสึกเชนนี้จะไมไดรับจากแมบอยครั้งนัก

ผมอยากเปนวิศวกรไฟฟา อยากเรียนสูงๆ แตก็คงไดแคความฝน เพราะเม่ือจบช้ันมัธยมศึกษาปที่ ๓ โรงเรียนที่เหมาะกับผมท่ีสุดคือวิทยาลัย

การอาชีพเวยีงสระ คุณครถูามวา “เธอเปนนักเรยีนทีเ่รยีนดมีาก ทำไมไมเรยีนสายสามญั” ผมตอบวา “อยากเรียนใจแทบขาดแตถาเรียนสายสามัญตองเรียนตออีกคงไมมีใครสงเสียใหผมเรียน ถาเรียนใกลบานรายไดของผมท่ีหามาก็คงพอใชจาย” ผมยังมีความสามารถในดานการรองเพลง ผมอยากมีรายไดอีกทางจึงไปรองเพลงกับวงดนตรีของคุณครูในงานมงคลตางๆ และเก็บเงินที่หามาไวเปนทุนการศึกษาในอนาคต อะไรท่ีไมจำเปนผมก็ไมซื้อไมจาย ผมทำทุกอยางในวันน้ีใหดีที่สุด

ถึงแมวาอนาคตในวันขางหนาผมจะไมไดเปนวิศวกรตามที่ใฝฝน แตความมุงหวังเหลาน้ันอาจสำเร็จ เพราะอนาคตเปนสิ่ ง ไมแนนอน และหวังวาความดีทั้งหลายจะชวยใหผมประสบความสำเร็จในชีวิตตอไป

๔๐

ราชบุรี เขต ๒

เรื่อง ณรงค เบ็ญขันธ โรงเรียน วัดนางแกว ต.นางแกว อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

หากถามถึงภาพคุนตาของชาวบานและเหลาพอคาแมคาที่ตั้งรานขายอาหารบริเวณปากทางเขาโรงเรียนวัดนางแกว คงจะหนีไมพนภาพของเด็กผูหญิงคนหน่ึงซ่ึงมีรูปรางทวม แตก็เติบโตไดอยางสมวัย สะพายกระเปาใบใหญเดินเขาประตูโรงเรียนในเวลาเชาตรูของทุกๆ วัน เมื่อพนรั้วโรงเรียนเธอจะรีบเอาสัมภาระท้ังหลายไปเก็บ และรุดไปยังบริเวณที่ เธอและเพื่อนๆ ไดรับมอบหมายใหดูแลทำความสะอาด เธอมักจะมาถึงกอนเพื่อนคนอื่นๆ และทำงานโดยไมเกี่ยงหรืออิดเอื้อนใดๆ บริเวณที่ไดรับมอบหมายจึงสะอาดและเรียบรอยอยูเสมอ ดวยความมีจิตอาสาซึ่งเปนผลิตผลจากโครงการเสริมสรางคุณธรรมในสถานศึกษา

เด็กหญิงอัมฤทธิ์ตา สุธาพรต จึงเปนตัวอยางหนึ่งอันเปนท่ีรักของเพื่อนๆ และครูอาจารย เธอใชชีวิตอยู ในสภาพครอบครัว ที่ยากจน พอมีอาชีพรับจางทั่วไป แมรับจางเย็บตุกตา พอและแมพยายามสรรหาความอบอุนสู

เด็กไทยยุคใหม จิตใจอาสา

ลูกรักเฉกเชนผูเปนพอและแมโดยทั่วไป เธอเปนเด็กที่เรียนเกง มีความต้ังใจเรียนมาโดยตลอด ผลการเรียนอยูในระดับดีเย่ียม ในระดับประถมศึกษาสอบไดอันดับ ๑ ทุกชั้นป สวนผลการเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๑ มีเกรดเฉล่ีย ๔.๐๐ และชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๒ มีเกรดเฉลี่ยอยูที่ ๓.๙๓ เธอยังมีความสนใจเร่ืองการกีฬา เปนนักกีฬาวอลเลยบอลของโรงเรียน และยังเปนตัวแทนเขาแขงขันทักษะทางวิชาการกลุมสาระสุขศึกษาและพลศึกษา รายการอันเดอรวอลเลยบอล ๒ มือ ประเภทบุคคล ชวงชั้นที่ ๓-๔ ไดเหรียญทอง ระดับเขตพ้ืนท่ีการศึกษาราชบุรี เขต ๒ ปการศึกษา๒๕๕๒ ในปเดียวกันไดเปนตัวแทนของโรงเรียนเขาแขงขันกีฬานักเรียน นักศึกษา จังหวัดราชบุรี กฬีาทุมนำ้หนัก และขวางจกัร อายุไมเกนิ ๑๔ ป ไดรับรางวัลเหรียญทองแดง รายการขวางจักร

ในดานความมีจิตอาสา เธอชวยงานโรงเรียน เริ่มจากการทำความสะอาดบริเวณโรงเรียน และกิจกรรมตางๆ มากมาย เชน

๔๑

เปนนักขาวรุนเยาว นำเสนอขาวหนาเสาธง เปนนักกีฬา เปนพิธีกรงานตางๆ ของโรงเรียน และยังไดรับโอกาสพิเศษจากผูอำนวยการ เม่ือมีนิทานคุณธรรมมาฝากถึงนักเรียน ไดผานเร่ืองราวใหเธอไดแสดงบทบาทการเลานิทานอยางสนุกสนานจับใจไดคติอยูเสมอๆ อันเปนที่สนใจของเพื่อนนักเรียนอยางยิ่ง นอกจากนี้เด็กหญิงอัมฤทธิ์ตา ยังหมั่นชวยเหลือคุณครู

ในการจัดกิจกรรมตางๆ เชน งานเปดบานคุณธรรม งานปจฉิมนิเทศ งานวันสำคัญท่ีโรงเรียนจัดขึ้น อีกทั้งในชวงเวลาพักกลางวันยังไดสละเวลาโดยชวยสอนหนังสือใหกับนองๆ ท่ีอานไมคลองและแนะนำการสืบคนขอมูลจากอินเทอรเน็ต อยูเปนประจำ กิจกรรมในหลังเลิกเรียนและวันหยุดเธอมักจะไปชวยเหลือผูสูงอายุใกลบานที่ไมมีใครเลี้ยงดู คือคุณลุงนัด จีนหวาน โดยชวยซักผา และเปนเพ่ือนสนทนาแกเหงา เลาเร่ืองของโรงเรียนใหฟง ใหความสะดวกในการไปซื้อเครื่องอุปโภค บริโภค ดวยความมีจิตอาสาเยี่ยงนี้ สงผลใหชีวิตของผูสูงอายุทานนี้มีคุณคาและไมเดียวดาย

ความมีจิตอาสา หรืออาจเรียกวา จิตสาธารณะเปนลักษณะของการชวยเหลือเกื้อกูลกันในบุคคลและสังคม รักษาสาธารณสมบัติโดยไมหวังผลตอบแทน สังคมไทยเรียกรองและตองการใหเกิดในตัวบุคคล แมกระทั่งหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ พึงตองการใหเกิดแกผูเรียนทุกคนในระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน โรงเรียนวัดนางแกว ไดมีนโยบายการสงเสริมคณุธรรมจรยิธรรมภายใตวสิยัทัศนทีว่า “เปนเลศิดานคุณธรรม เปนผูนำทางวิชาการ มีพื้นฐานดานวิชาชีพ บนหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” โรงเรียน วัด และชุมชน ไดรวมกันจัดกิจกรรมตามบทบาทหนาที่ เพื่อรวมกันปลูกฝงคุณธรรมในดานตางๆ ใหกับนักเรียน ทั้งนี้ เพ่ือตองการพัฒนาใหนักเรียนทุกคนมีความสมบูรณท้ังรางกาย และจิตใจ สติปญญา ความรูและคุณธรรม มีจริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยูรวมกับผูอื่นไดอยางมคีวามสุข

เด็กหญิงอัมฤทธ์ิตาประพฤติตัวอยู ในระเบียบของโรงเรียนและเขารวมกิจกรรมตางๆ เสมอมา แตทวาวันหนึ่งเธอตองพบกับเหตุการณที่ไมคาดคิดมากอน คุณแมอันเปนที่รักไดประสบอุบัติเหตุจากรถจักรยานยนต เมื่อเทอม ๒ ของปการศึกษา ๒๕๕๒ ตองนอนพักรักษาตัว อยู กั บบ าน ไม ส ามา รถทำง านหา เ งิ น ได เธอเปนกังวลกับสุขภาพของแมและรายไดที่ ขาดหายไป สงผลกระทบตอจิตใจทำใหตอง เสยีสมาธิกบัการเรยีนอยูชวงเวลาหน่ึง การเขารวมกิจกรรมของโรงเรียนก็หางเหินไปบาง บรรดาเพื่อนฝูงไดแสดงความหวงใยโดยใหขอมูลกับอาจารยชมช่ืน ทองปราง ฝายแนะแนวของโรงเรียน ทานไดใหกำลังใจโดยการเสริมคุณธรรมเร่ืองความอดทนและแนวทางการดำเนินชีวิตให เธอจึงกลับมาเปนเด็กหญิงอัมฤทธิ์ตา สุธาพรต คนเดิม

ความมีน้ำใจ เอ้ืออาทรที่เธอไดแสดงออกกับคณะครูและนักเรียน ตลอดจนบุคคลอ่ืน ทำใหเธอเปนท่ีรักและไววางใจ เธอไดสมัครเปนประธานนักเรียนและไดรับเลือกตั้งใหเปนประธานนักเรียนตามท่ีตั้งใจ เขาทำหนาที่ในปการศึกษา ๒๕๕๓ จะชวยคณะครูขับเคล่ือนการดำเนินงานโครงการเสรมิสรางคณุธรรมในสถานศกึษาสูเปาหมายตอไป

ทางโรงเรียนวัดนางแกวหวังเปนอยางยิ่งวา เธอจะเปนคนเกง เปนคนดี และสามารถดำรงตน อยูในสังคมไดอยางมีความสุข เปนเสมือนเมล็ดพันธุท่ีจะงอกงามเติบโต ตอบสนองความหวังของทุกฝายและเปนตัวอยางที่ดีใหกับเพื่อนนักเรียนไดปฏิบัติตาม ดังบทกลอนท่ีวา

“...เด็กเอย พอแมหวังพึ่งพาเจา ครูเลาหวังใจเจาสรางชื่อ ชาติหวังกำลังฝมือ เจาคือความหวังทั้งมวล...”

๔๒

ชีวิตที่เลือกได

ประจวบคีรีขันธ เขต ๒

เรื่อง เอ้ือมพร สงวนวงษ โรงเรียน บานหนองตาเย็น ต.หนองตาแตม อ.ปราณบุรี จ.ประจวบคีรีขันธ

เสียงพระสวดเปนภาษาบาลีแววเขามาในโสตประสาทของฉัน ถามีใครถามฉันวาพระสวดบทอะไร แปลวาอะไร ฉันไมสามารถที่จะตอบได ดวยสายตาและใจของฉันจดจอกับใบหนาที่เคยสดใส นารักสมวัยของเด็กนอย แตค่ำคืนน้ีใบหนาของเด็กนอยนี้ฉ่ำไปดวยหยาดน้ำตาท่ีไหลรินไมขาดสาย ฉันหันหนาไปมองเพ่ือนครูของฉัน ไมมีคำพูดใดท่ีหลุดออกมาจากปากของพวกเรา ทุกคนเศราใจ อนิจจา! จะมีอีกกี่ครั้งที่พวกเราจะ

ตองไปฟงพระสวดในการสูญเสียบุพการีอันเปนที่รักยิ่งของลูกศิษย ใชคะ ฉันอยูในงานศพของ ผูปกครองนักเรียนในช้ันท่ีฉันสอน ทำเนียบเด็กกำพราไดเพิ่มขึ้นอีกในโรงเรียนของฉัน

โรงเรยีนของฉันมนีกัเรยีนไมมากนกั จงึจดัเปนโรงเรยีนประถมศึกษาขนาดเล็ก ถงึแมวาจะตัง้อยูในหมูบานใหญและใกลตัวเมือง ใกลความเจริญ แตบานไหนท่ีมีฐานะทางเศรษฐกิจดี ครอบครัวอบอุน อยูพรอมหนา พอ แม ลูก พวกเขาเหลานัน้

๔๓

ทุกคนเกิดมาลวนแตกตางกันในทุกๆ ดาน แตความแตกตางสามารถทำใหเหมือนกันได ส่ิงนั้นคือ การทำความดี

มักสงลูกหลานไปเขาเรียนในตัวเมือง ซ่ึงมีโรงเรียนเอกชนใหเลือกมากมาย โรงเรียนของฉันจึงประกอบไปดวยนักเรียนท่ีทางบานมีฐานะยากจน ครอบครัวหยาราง และกำพรา ดังที่ฉันไดกลาวไปขางตน แตฉันและเพื่อนครูก็รักและภาคภูมิใจในนักเรียนของฉัน

นักเรียนในโรงเรียนมีความนารักทุกคน บางคนพดูเกง บางคนแสดงเกง บางคนเรยีนไมเกงแตมีความเปนศิลปนในตัวสูง เชน รองเพลงเกง เตนเกง หรือรำไทยเกง บางคนมีจิตอาสายอดเย่ียม แตมนีกัเรียนอยูคนหนึง่ ฉนัขอเรยีกชือ่เธอวานองฟา ฉันขอใชชื่อสมมติเนื่องจากบางขอความอาจจะไปกระทบกระเทือนบุคคลที่สามได ทำไมฉันจึงอยากถายทอดชีวิตเด็กนอยคนนี้ดวยตัวหนังสือผานบทความน้ี เพราะนองฟาเปนนักเรียนท่ีโรงเรียนของฉันมีความภาคภูมิใจในความสามารถรอบดานของเธอ เธอมีใบหนาท่ีนารักสมวัย ดวงตากลมโตและสุกใสตลอดเวลา เสนผมที่ตางจากเด็กหญิงคนอื่น ดวยมีลักษณะหยิกและขอดตามรูปศีรษะที่ทุยสวย มีรอยย้ิมเปนนิจ เมื่อเธอแยมยิ้มครั้งใด โลกชางสดใสและสวยงามเหลือเกิน ความสามารถของเธอพระไดสรรคสรางความมีพรสวรรค และพรแสวง ทั้ งด านการเรียน การเปนศลิปน เชน รองเพลง เตนรำ นาฏศลิปไทย ดานศิลปะงานประดิษฐ และเธอยังเปนนักกรีฑาที่มีความเร็วมากอีกดวย เธอไดสรางชื่อเสียงใหโรงเรียนมากมาย ไดรับรางวัลเหรียญทอง การประกวดโครงงานคณิตศาสตร ในระดับ ชวงชั้นที่ ๒ งานศิลปหัตถกรรมนักเรียนป พ.ศ.๒๕๕๓ ระดับภาคกลางภาคตะวันออก ไดรับรางวัลเหรียญทองการประกวดนาฏศิลปไทยประยุกต ชวงช้ันท่ี ๒ ในเวทีระดับภาคเชนเดียวกัน นอกจากน้ีเธอยังไดรับประกาศเกียรติคุณประพฤติดีมีคุณธรรม เน่ืองในวันเด็กแหงชาติ ประจำป ๒๕๕๔จากกรมศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม และรางวัลอื่นๆ อีกมากมายในระดับสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา แตดานครอบครัว โชคชะตาไดกำหนดใหเธอเกิดในครอบครัวท่ีมีฐานะยากจน กำพราพอ

ซึ่งเธอไมทราบวายังมีชีวิตอยูหรือไม สวนแม เธอเพิ่งสูญเสียแมอันเปนที่รักยิ่ง ใชแลวคะ เธอคือเด็กนอยผูนาสงสารท่ีฉันไดกลาวถึงตั้งแตตนเร่ือง ดวยวัยเพียง ๑๒ ป เธอตองแบกรับความเสียใจท่ีถาโถมเขาหาเธอ เหมือนคล่ืนระลอกใหญ ที่ซัดเขาหาเธอ กระแทกรางเธอ และกลืนชีวิตของเธอใหจมหายไปพรอมกับคลื่น ชีวิตท่ีเลือกเกิดไมได ถาเลือกเกิดได ทุกคนอยากเกิดในครอบครวัท่ีมคีวามสขุสบาย อบอุนพรอมหนาพอแมญาตพิีน่อง ทีพ่รอมจะเปนปอมปราการอนัแขง็แรงคุมครองเธอ เธอไมมใีครเหลอืในชีวตินอกจากยาย ยายท่ีเหมือนไมใกลฝงและนองชายตัวเล็กๆ ของเธอ ผูบริหารและครูในโรงเรียนไดใหความเมตตาชวยเหลือเธอจัดหาทุนการศึกษามาให หรือเมื่อใครไดยินชะตาชีวิตของเธอตางมอบเงินทุนใหเธอ โดยแลกกับการใหเธอรองเพลงใหฟง เธอจะรองเพลงอยางมีความสุขพรอมดวยทาทางประกอบท่ีเธอสรางสรรคและจินตนาการมาใหคน

รอบขางไดมีความสุข เมื่อมีผูใหญในกระทรวง หรือผูบริหารระดับสูงมาตรวจเยี่ยมโรงเรียน เธอจะทำหนาท่ีเปนประธานนักเรียนตอนรับและนำผูใหญชมผลงานของนักเรียน ซ่ึงเปนท่ีประทับใจของทุกทาน

มนุษยเราเกิดมาคงไมมีใครโชคดีหรือ โชครายในทุกเรื่อง บางคนเกิดมาโชคดี แตการดำเนินชีวิตผิดพลาด อาจจะกลายเปนคนโชคราย บางคนเกิดมาโชคราย แตเลือกที่จะดำเนินชีวิตตามคุณธรรมจริยธรรมที่พระพุทธองคทานไดสั่งสอน ก็จะพบแตความสุขความเจริญ แมชีวิตบางชวงจะมีปญหาและอุปสรรค จงอยาทอถอย เหมือนเชนเธอคนนี้ นองฟา ผูที่เธอไมสามารถเลอืกเกดิได แตเธอเลอืกทีจ่ะทำความดี เพือ่ใหชวีติมีความสุข สงบรมเย็น ภายใตรมเงาพระพุทธศาสนาพวกเราขออวยพรใหเธอเขมแข็งและจงสูตอไป ถายังไมสิ้นลมหายใจ... โชคดีลูกศิษยที่นารัก ของครู

๔๔

สมุทรสงคราม

เรื่อง ทรัสตี สุขโต

โรงเรียน วัดอมรวดี

ต.ปลายโพงพาง อ.อัมพวา

จ.สมุทรสงคราม

“ความดีไมมีขาย ใครอยากไดตองทำเอง” เปนขอความท่ีปรากฏใหเห็นโดยท่ัวไปเพ่ือเตือนใจใหคนทำความดี แตสำหรับอนแลวไมรูวาการท่ีอนทำความดีนั้นเพราะตองการรับผลของความดีตอบแทนหรือเปลา แตในจิตวิญญาณของอน มีแตเรื่องของการทำดีอยูตลอดเวลา ไมวาจะอยูที่ไหน

อน... จอมพลังแหงความดี

อนเปนเด็กแตงกายเรียบรอย เปนคนสุภาพ ยิ้มแยมแจมใส พูดจาไพเราะ กลาแสดงออก ชอบแสดงความคิดเห็น มีจิตอาสา มีความมุงมั่นในการทำสิ่งตางๆ ใหสำเร็จ ชอบชวยเหลือเพื่อน ครู และทุกๆ คน มีความรับผิดชอบและมีความเสียสละดีเยี่ยม มีภาวะผูนำ มีน้ำใจนักกีฬา เลื่อมใสศาสนา และศรัทธาวิถีประชาธิปไตย

๔๕

๔๖

อนเปนนักรณรงค เม่ืออนเรียนอยูช้ันประถมศึกษาปที่ ๔ โรงเรียนเขารวมโครงการสกัดนักด่ืมหนาใหมของมูลนิธิเพื่อนเยาวชนเพื่อการพัฒนา สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ อนก็เขารวมกิจกรรมไปรณรงคในหมูบานกับครูและเพื่อนๆ มีโอกาสไดไปรณรงคกับพี่ๆ เจาของโครงการท่ีตลาดน้ำอัมพวา โดยจัดกิจกรรม หนาอำเภออัมพวา ไดแก จัดนิทรรศการ บริการน้ำดื่มที่โรงเรียนจัดมาใหกับผูรวมงาน รองเพลงประกอบการแสดงบนเวทีกับเพื่อนๆ รวมขบวนรณรงค จากกิจกรรมคร้ังนี้สงผลใหองคกรตางๆ ไดเห็นความสำคัญของการตอตานการด่ืมสุรา อนไดมีสวนสำคัญในการรวมรณรงคสกัดนักด่ืมหนาใหมของมูลนิธิเพื่อนเยาวชนเพื่อการพัฒนา สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ มาจนถึงปจจุบันน้ี ไมวาจะเปนกิจกรรมท่ีโรงเรียนจัดขึ้น หรือกิจกรรมของมูลนิธิเพื่อนเยาวชนเพื่อ

การพัฒนา สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ จะตองมีอนเขารวมกิจกรรมอยูดวยเสมอ อนเปนผูนำกลาวปฏิญาณตนในกิจกรรมกีฬา รอยรักสูชุมชนปลอดเหลาที่ โรงเรียนจัดขึ้น ดังนี้ เหลาทำใหเสียสุขภาพ เหลาทำใหเกิดอุบัติเหตุ เราจะเปนบุคคลปลอดเหลา และอนมีความมุงมั่นและต้ังปณิธานวาจะไมดื่มเหลา

นอกจากการปฏิบัติตนเปนตัวอยางที่ดีแกเพื่อนๆ และบุคคลท่ัวไปแลว อนยังเปนผูมีน้ำใจและรูจักใหอภัยแกผูอื่นอยูเสมอ เห็นไดจากเพื่อนของอนคนหนึ่งหยุดเรียนไป ๑ ป แตครูไดใช หลกัจติวทิยาตางๆ ไปนำเพ่ือนกลับสูหองเรยีนได เพื่อนของอนเปนลูกคนเล็ก เอาแตใจตนเอง ขี้อาย ชอบรังแกเพื่อน เม่ือทะเลาะกับเพื่อนก็จะไมมาโรงเรียนโดยอางวาเพื่อนรังแก ผูปกครองลงโทษอยางไรก็ไมยอมมาโรงเรียน ครูตองไปชวยเกล้ียกลอมจึงยอมมาโรงเรียน วันหน่ึงอนถูกเพ่ือนคนน้ีรังแกขณะเลนฟุตบอลชวงพักกลางวันจึงเกิดการชกตอยกันขึ้น อนตัวเล็กกวาสูไมไดจึงเจ็บตัวเล็กนอย วันตอมาเพื่อนก็ไมยอมมาโรงเรียน ดวยความรักเพื่อน อนยอมไปตามงอเพื่อนกับครูเพื่อใหเพื่อนมาเรียนหนังสือ เพื่อนจึงยอมกลับมาเรียนหนังสือ อนบอกวาอยากใหเพื่อนเรียนใหจบพรอมกับตนเอง อนใหอภัย เพื่ อนได เสมอ ปการศึกษานี้อนและเพื่อนก็สำเร็จการศึกษาชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ พรอมกันและเปล่ียนความสัมพันธเปนเพื่อนสนิท เพื่อนของอนคนน้ีไดแสดงคุณลักษณะท่ีคลายคลึงกับอนคือเปนผูมีจิตอาสา ชอบชวยเหลือผูอ่ืน ทำงานรวมกันจนจบการศึกษา และไปเรยีนตอชัน้มธัยมศกึษาปที ่๑ ตางโรงเรยีนกนั

เมื่ออนอยูชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ สมัครลงเลือกตั้งประธานสภานักเรียน เพื่อนๆ ไววางใจเลือกใหอนเปนประธานสภานักเรียน อนจึงใชคุณลักษณะของตนเองท่ีมีอยูในการบริหารจัดการกิจกรรมตางๆ ของสภานักเรียนดวยดีโดยไดรับความรวมมอืจากคณะกรรมการสภานกัเรยีนทกุคน

งานของอนเริ่มตนตั้งแตเชาเมื่อมาถึงโรงเรียน ดแูลเปดเพลงปลกุจติสำนกึอันดงีามใหกบัเพือ่นๆ เชน เพลง I Don’t Drink (ผูอำนวยการเปนผูแตงเน้ือรองและทำนอง) เพลงคุณธรรม และเพลงที่มีคณุคาอ่ืนๆ โดยมคีรเูปนทีป่รกึษา ถงึเวลา ๘.๐๐ น. ดูแลใหเพ่ือนๆ ทำเวรบริเวณอาคารสถานท่ีใน โรงเรียน ในการบริหารจัดการดานกิจกรรม นักเรียน อนและเพื่อนๆ ไดนำปญหาตางๆ เขารวมประชุมปรึกษาหารือกันทุกวันพฤหัสฯ ชวงพักกลางวัน พรอมท้ังหาแนวทางในการพัฒนาโรงเรียน เพ่ือนำไปเสนอครูที่ปรึกษา

บายวันหน่ึงขณะท่ีอนไปกดสัญญาณเลิกเรียนเพ่ือปลอยนักเรียนกลับบาน วันน้ีผูอำนวยการไปประชุมทีส่ำนักงานเขตพ้ืนทีก่ารศกึษา อนเห็นชายคนหนึง่

กำลงัคนโตะของผูอำนวยการ อนจงึเดนิไปถามวา “มาทำอะไรครับ” ชายคนน้ันตอบวามาหาคร ู และรีบเดินลงมาข้ึนมอเตอรไซคที่จอดรออยู ขับออกจากโรงเรียนไปโดยไมมีส่ิงใดติดมือไปดวย อนจึงเปนวีรบุรุษนอยผูแสนสุภาพของโรงเรียนไปโดยไมรูตวั

ภาพความทรงจำท่ีตราตรึงในใจของครูทุกคน เกี่ยวกับการกระทำอันดีงามของเด็กชายนริศเลิศ วุฒิวิไล หรือ อน ยังมีอีกมากมาย ในสวนท่ีนำเสนอมาน้ันเปนเพียงเสี้ยวเล็กๆ ของความดีงามท่ีอนไดทำมาเทาน้ัน ครูทุกคนมีความภาคภูมิใจและมีความยินดีที่ไดมอบโลแหงคุณงามความดีใหกับอน เพื่อเปนกำลังใจในการทำความดีตลอดไป

๔๗

๔๘

ดีนะ...ท่ีผมไมลืม “กลาวคุณลักษณะอันพึงประสงคของ

โรงเรียนพรอมกัน ขอ ๑.รักษาความสะอาด ๒.มีคุณธรรมและวิถีชีวิตแบบไทย ๓.มีวินัย ในตนเอง ๔.ไมเกี่ยวของอบายมุขและยาเสพติด” เสียงกิจกรรมในตอนเชาของนักเรียนโรงเรียน บานหนองกระถินดังขึ้น โดยประธานนักเรียนเปนผูกลาวนำที่หองประชาสัมพันธของโรงเรียน ทุกเชานักเรียนทุกคนจะมาเขาแถวรวมกันที่หนาเสาธงเพื่อปฏิบัติกิจกรรมพรอมกัน ประกอบดวย การรองเพลงชาติ สวดมนตไหวพระ การรายงานความสะอาดของหองเรียนและเขตโซน การอบรมใหความรูของคุณครูเวรประจำวัน และการกลาวคำคุณลักษณะอันพึงประสงค “หนองกระถิน” เปนชื่อหมูบานหน่ึงในตำบลทัพหลวง อำเภอ หนองหญาไซ จังหวัดสุพรรณบุรี ประชากรในชมุชนประกอบอาชีพทำไรออย ปลกูพรกิ และทำนา แตเดมิกอนท่ีจะมาชือ่วา “หนองกระถนิ” ไดมกีารเลาสืบตอกันมาวา มีตนกระถินใหญอยูตนหนึ่งที่กลางสนามซ่ึงเปนสถานท่ีกอต้ังโรงเรียน ชาวบานจึงไดนำมาต้ังชื่อหมูบานและโรงเรียนแหงนี้วา “โรงเรียนบานหนองกระถิน”

“นาจคะครู นาจเปนคนขโมยดินสอของหนไูป” เสยีงเดก็หญงิเปลคนเกงประจำหอง ป.๕ เจื้อยแจวดังมาแตไกล ทำใหดิฉันเกิดความสงสัยจึงเดินเขาไปดู ทำใหทราบวา ดินสอแทงใหมของเปลไดหายไป “ทำไมจึงคิดวานาจขโมยดินสอของเธอไปละ” ดิฉันถามเปลดวยความสงสัย “นาจไมมีดินสอสวยๆ หรอกคะ บานของเขาจน ไมมีเงินซื้อหรอกคะ อีกอยางเพื่อนๆ เห็นนาจหยิบดินสอของหนูไปดวยคะ” ไมมีเสียงอธิบาย

เรื่อง เพ็ญศรี จำปเรือง

โรงเรียน บานหนองกระถิน

ต.ทัพหลวง อ.หนองหญาไซ

จ.สุพรรณบุรี

สุพรรณบุรี เขต ๓

๔๙

๕๐

ของเด็กชายอำนาจ ไดแตยืนเงียบๆ “เดี๋ยวครูคุยกับนาจเองวาเรื่องเปนอยางไร” ดิฉันรีบจบบทสนทนา

เดิมทีเด็กชายอำนาจอาศัยอยูกับยายคิมและโมญาติผูนอง บานมุงดวยสังกะสีเกาๆ ฝาบานเปนไมตับแฝก ตอมาโรงเรียนไดดำเนินการโครงการระบบดูแลชวยเหลือนักเรียน ไดมอบทุนการศึกษา อาหารกลางวัน ตลอดจนใหนาจชวยเหลืองานครัวท่ีโรงเรียนและนำอาหารกลับไปรับประทานที่บานในตอนเย็น นอกจากน้ีทางโรงเรียนไดมีการจัดกิจรรมที่สงเสริมคุณธรรมจริยธรรมใหกับนักเรียนทุกคนต้ังแตระดับชั้นประถมศกึษาปที ่๑ จนถึงระดบัมธัยมศกึษาปที ่๓ เชน โครงการเขาคายพุทธบุตรนอยของนักเรียนชั้น ป.๑-ป.๔ การเขาคายพุทธบุตรของนักเรียนชั้น ป.๕-ม.๓ โครงการพัฒนาคุณธรรมและสรางจิตสำนึกความเปนไทยเพื่อพัฒนาเด็กไทยอยางย่ังยืน (พัฒนาคุณธรรมในสถานศึกษาตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง สรางระบบดูแลชวยเหลือนักเรียน แกไขปญหายาเสพติด) ซึ่งเปนเครือขายของโรงเรียนบาดงเชือก และกิจกรรมอื่นๆ ที่สอดแทรกคุณธรรม อาทิ กิจกรรมวันไหวครู กิจกรรมแหเทียนเขาพรรษา เปนตน ในหองเรียนครูประจำช้ันจะมีการจัดกิจกรรมโฮมรูมพบกับ

นักเรียนในหองกอนท่ีจะดำเนินการเรียนการสอนของทุกเชา ทำใหครูสามารถอบรมสั่งสอนความรูสอดแทรกคุณธรรมเร่ืองตางๆ ได และทางหมูบานนำโดยผูใหญบาน องคการบริหารสวนตำบล ทัพหลวง ไดใหความชวยเหลือสรางบานใหใหม สภาพบานของนาจจึงดีขึ้นรวมถึงความประพฤติของนาจดวย ดิฉันจึงเอยปากถามนาจเมื่ออยูกันตามลำพงั “เธอไดหยบิดนิสอของเปลไปหรอืเปลา” “ครคูรบั ผมไมไดหยบิไป ผมยอมรบัวาดินสอสวย ผมอยากได คุณครูสอนผมวาเราไมควรหยิบของคนอืน่มาเปนของเรา ถาเจาของไมอนญุาตจะเปนบาป ผมจำคำสอนของครูไดเสมอ ถาอยากไดของ ใหบอกยายหรือครูก็ได หรือแบงเก็บเงินจากคาขนมซื้อเอง”

ทำใหดิฉันคิดไดวา คำพูดน้ีเคยพูดกับนาจตั้งแตอยูชั้น ป.๒ ซึ่งดิฉันเปนครูประจำชั้นอยูในตอนนั้น แตในตอนน้ีนาจอยูชั้น ป.๕ แลว ระยะเวลาผานมา ๓ ป นาจยังจำคำสอนของดิฉันไดดี

“ครูคะ หนูเจอดินสอแลวคะ สอดอยูในหนังสือคะ” เสียงเปลดังมาแตไกล กอนที่ตัวเธอจะเขามาในหองพักคร ู จากน้ันครูจึงเรียกใหนาจ มาพบทีห่องพกัคร ูเปลเอยปากขอโทษนาจ ท่ีกลาวหาวาหยิบดินสอไป สีหนาของนาจดีขึ้น แลวทั้งสองก็ยิ้มใหกัน

“ดีนะท่ีเธอเจอดินสอ ตอไปน้ีตองเก็บรักษาใหดีนะเปล และนาจเองก็ตองยึดมั่นในความดีตอไปนะ” “คะครู/ครับครู” เสียงขานรบัจากเด็กทั้งสองแลวพากันเดินออกจากหองพักครูไป

ถาเด็กๆ ทุกคนจดจำคำสอนของครูไดอยางเด็กชายอำนาจ ก็คงจะดี โรงเรียนของเราจะไดมีเด็กที่มีคุณธรรม ปญหาการลักขโมย การหนีเรียน ติดยาเสพติด ฯลฯ ก็จะหมดไป สังคมก็จะสงบสุขดวยนะ “หนองกระถินท่ีนารัก”

ดีนะท่ีเจายังไมลืม น้ำคำสุดซึ้งที่ครูสอน นอนมุงไหวพระสวดออนวอน อยาตัดรอนความดีที่เจาทำ

๕๑

บทความ “อุปนิสัยใฝกตัญู” ของดิฉัน นับเปนของขวัญชิ้นพิเศษสำหรับคุณพอและ คุณแมท่ีมีบุตรมีจิตวิญญาณหรืออุปนิสัยใฝกตัญูโดยแท ดิฉันเขาใจและรูซึ้งในความรูสึกทุกครั้งที่ไดรับคำบอกเลาถึงการปฏิบัติตน

การพดูคยุเลาเร่ืองราวตางๆ ของครูสาวท่ีชือ่ นางสาวขวัญสดุา นามสกุล ธงสวุรรณ ซึง่เปนครผููชวย บรรจุใหมท่ีโรงเรียนบานน้ำทรัพย อำเภอแกงกระจานจงัหวัดเพชรบรุ ีและดฉินัไดเปนผูอำนวยการอยูทีน่ัน่

เม่ือทำงาน เธอมีความมานะพยายาม หลังจากสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี ครุศาสตรบัณฑิต วิชาเอกภาษาอังกฤษ ในชวงแรกเธอเปนครูอัตราจางสอนหองโครงการสองภาษา โรงเรียนวัดดอนไกเตีย้ อำเภอเมือง จงัหวดัเพชรบรุ ีทำงาน ๓ ป มีสิทธิ์สอบตำแหนงครูผูชวย สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเพชรบุรี เขต ๒ เปดรับ

อุปนิสัย ใฝกตัญู

สมัครพอดี เธอเลาวา เธอตองการสอบบรรจุ เขารับราชการครูใหได เพื่อเปนของขวัญวันเกิดใหพอ เธอเลาอีกวา เธออานหนังสือทุกเวลานาทีแมแตเวลารับประทานอาหาร และนอนใหนอยที่สุด ถึงแมจะเหน็ดเหนื่อยมากแคไหนก็คง ไมเทากับส่ิงท่ีพอแมตองทนแดด ทนฝน ทำนาเกลือเหนื่อยยากเพื่อเลี้ยงลูกๆ มา และส่ิงที่เธอตั้งใจก็ประสบความสำเร็จ เธอเขารับราชการในเดือนสิงหาคมซึ่งเปนเดือนเกิดของพอเธอ เธอเลาวา พอและแมมีความภาคภูมิใจและมีความสุขมากๆ เพราะการเขารับราชการทำใหสามารถเบิกคารักษาพยาบาลใหกับทานไดในยามท่ีทานท้ังสองเจ็บปวย ในวันท่ีเธอมารับตำแหนงใหม คุณพอ คุณแมและ พี่ชายมาสง

ดิฉันสังเกตเห็นวา เธอประคองคุณแม เดินลงมาจากรถ เพื่อมาแนะนำใหดิฉันรูจัก

เรื่อง ธนวรรณ อภัยพงศ

โรงเรียน บานน้ำทรัพย

ต.แกงกระจาน อ.แกงกระจาน

จ.เพชรบุรี

เพชรบุรี เขต ๒

ดิฉันรูทันทีวา คุณแมของเธอมีอาการเหมอๆ เช่ืองชา และซึมเศรา ดิฉันเขาไปสวัสดีทักทายกับทุกคนดวยอัธยาศัยไมตรีที่ดีและรับปากวาจะดูแล ไมตองเปนหวง เพราะเขาใจถึงหัวอกคนที่เปนพอเปนแม ยอมตองหวงลูกมากเปนเรื่องธรรมดา

หลงัจากวนันัน้ ดฉินัไดมโีอกาสปฐมนเิทศเธอ เธอจึงเลาใหฟงถึงอาการของคุณแมของเธอวา ทานมี เรื่ องกระทบกระเทือนจิตใจจนทำให จากคนทีอ่ารมณด ี ราเริงแจมใส พูดเลนหยอกลอกันในครอบครัวอยางมีความสุขกลับกลายเปนคนซึมเศรา ไมพูด ทำอะไรไมได ตองพาไปใหแพทยตรวจและรักษา แตโรคอยางน้ีคนใกลชิดตองเขาใจ ตองอดทน เมื่อเลิกงานตองรีบกลับบานเพื่อไปดูแลทาน ดิฉันเคยบอกวา ถาลำบากจากการ

เดินทางไกล ก็ใหมาพักคางที่บานพักครู ซึ่งมีวางอยู ๓ หลัง เธอยอมลำบากต่ืนนอนแต เชา กลับบานเย็น ดิฉันมีความเห็นใจเรื่องคาใชจายในแตละเดือนของเธอซึ่งตองใชจายกบัคาเดินทางเสียสวนใหญ เพราะเงินเดือนครูบรรจุใหมไดรับไมมาก ในชวงเย็นดิฉันตองไปรับลูกที่ เรียน โรงเรียนแหงหนึ่งในอำเภอเมือง จึงรับเธอติดรถไปดวย จะไดชวยลดคาใชจายในการเดินทางไดบาง ขณะน่ังรถกลับบาน เธอมักจะนำเรื่องที่พูดคุยกับคุณพอคุณแมใหฟงทุกครั้ง จนกระทั่งลงจากรถ

ดิฉันจดจำคำพูดซ้ำๆ ของเธอ และกิริยาของเธอที่พูดถึงพอแม ดูชางอบอุนและมีความสุข ที่ไดพูดหรือกลาวถึงทาน บางคำพูดที่ดิฉันรูสึกชอบใจ เชน พอจะแกลงแมเสมอและจะบอกวา

๕๒

“น่ีเธอ! ชวยฉันทำงานบานบางสิ ฉันเหนื่อย ไมชวยฉันบางเลย” เธอบอก แตกอนแมทำงานบานทุกอยาง พอไปทำนาเกลือ ตั้งแตแมปวยก็ทำอะไรไดนอยลง สวนพ่ีชายกับนองชายของเธอ ไปทำงานตางจังหวัด ในหนึ่งเดือนหรือมีเวลาวางเม่ือใดก็จะกลับมาเย่ียมพอแม พาทานไปไหวพระทำบุญ ใหอาหารปลา นั่งริมทะเล และทุกคร้ังเม่ือกลับมาถึงบานหรือจะกลับไปทำงานตางจังหวัด เธอเลาวา พอและแมจะอยูทีใ่ด พ่ีชายและนองชายจะกมลงกราบที่เทาทุกครั้ง ไมวาจะเปนบนบานหรือใตถุนบานก็ตาม ดิฉันรูสึกประทับใจกับ คำพูดนี้มาก ถามย้ำวา “แมอยูบนพื้นดินหรือ” เธอตอบวา “คะ” แลวเธอก็ยิ้มอยางมีความสุข และในเวลาที่มีการอบรมที่ใดจะเห็นเธอพูดคุยโทรศพัท ยิม้หวัเราะดชูางมคีวามสขุ พอดฉินัถามวา “คุยกับใคร แฟนหรือ” เธอตอบวา “เปลาคะ คุยกับคุณพอคุณแม”

เธอเลาวาสิ่งที่เธอมีความสุขในทุกๆ วัน คือการไดดูแลปรนนิบัติพอและแมการแสดงออกเชนนีเ้ปนความรกัความกตญัทูีน่าช่ืนชมอยางมาก ดิฉันเองไมไดมีโอกาสดูแลคุณพอคุณแม เน่ืองจากคุณพอทานเสียตั้งแตดิฉัน อายุเพียง ๙ ขวบ และคุณแมเสียตั้งแตดิฉันยังเรียนหนังสือไมจบ คิดถึงตัวดิฉันเอง ไปเรียนหนังสือในตัวเมือง ไปอยูกบัอาจารย รบัจางซกัผา รีดผา รับจางทำขนม เก็บเงินไดและสงใหแม ตัวดิฉันเองพักอาศัยอยูกับอาจารย ขออนุญาตกลาวนามถึงอาจารย ผูนัน้ คอื อาจารยจริาพร นดัพนิจิ “รานเคกจริาพร” ทานเปนผูที่มีบุญคุณ เทียบไดกับแมคนหนึ่ง ทุกๆ ปใหมดิฉันไมเคยไปเท่ียวเหมือนคนอ่ืนเพราะตองไปชวยทานแตงหนาขนมเคก

ดิฉันมีความเชื่อสวนตัววา ถาบุคคลใดมีความกตัญูกตเวทีแลว บุคคลผูนั้นก็จะไดดี ขณะที่ดิฉันเขียนบทความนี้ ดิฉันถือหนังสือเลมหนึ่ งที่ ดิ ฉั น เห็นว า เปนหนั งสื อที่ ล้ ำค ามาก คือหนังสือ คำพอสอน เปนหนังสือท่ีประมวล พระบรมราโชวาทและพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียง

ขอฝากใหผูที่อานบทความของดิฉัน ไปหาซื้อมาอานและเก็บสะสมไว ดิฉันขอยกพระบรมราโชวาทเพื่อเปนขอคิดสำหรับทุกคน

“ความสุขความเจรญิท่ีแทจรงิอนัควรหวงันัน้ เกิดขึ้นไดจากการกระทำและความประพฤติที่ เปนธรรม มีลักษณะสรางสรรค คือ อำนวยผลที่เปนประโยชนทั้งญาติ แกผูอานตลอดถึงประเทศ โดยรอบคอบ”

๕๓

สุพรรณบุรี เขต ๓

คุณเคยถามตัวคุณเองไหม? วานานแคไหนที่คุณไมไดเขาวัดฟงธรรม หรือครั้งสุดทายคุณเขาวัดเมื่อไร?

การเขาวัดฟงธรรม หรือปฏิบัติธรรม เจริญสติกรรมฐาน ของแตละสำนักก็จะมีขอแตกตางกนัออกไป มจีรติในการปฏบิตัทิีห่ยาบและละเอียดตางกัน อยางตัวผูเขียนเองมีความสุขมากกับการเขาวัดปฏิบัติธรรม หรือแคมีโอกาสไดกราบพระครูบา-อาจารยที่อุดมดวยศีลและจริยวัตรอันงดงามก็เปนความสุขอยางหน่ึงของผูเขียนเอง เปนความสุขที่ยากจะอธิบาย เพราะในพระธรรม ก็บอกอยูแลววามันเปนอกาลิโก เปนส่ิงท่ีปฏิบัติไดและใหผลไดไมจำกัดกาล

บทความนี้จะเกิดขึ้นไมไดเลยถาไมได แรงบันดาลใจจากทานหัวหนาธวัช หมอยาด ี ตอนแรกผูเขียนคิดวาวารสารเลมนี้จะเปดโอกาสใหเพื่อนครูไดใชเปนเวทีแลกเปลี่ยนประสบการณอยางเดียว นี่ทิศเบื้องขวา เจานายเราทักก็ตองเชื่อฟงนอมรับสักหนอย วากันวาทิศทั้ง ๖ ก็มี ความสำคัญ เพราะถือวาเปนหนวยที่เล็กที่สุดในการรวมกันสรางคนดีในสังคม ทิศ ๖ ของใครก็มีผูนั้นแหละเปนแกนกลางแลวแวดลอมไปดวยคนคุนเคยอีก ๖ กลุม แตละกลุมก็แบงตามความใกลชิด (อางอิงมาจากการฟงธรรมจากรองเจาอาวาสวัดธรรมกาย) วากันตอดวยการปฏิบัติธรรม ผูเขียนเร่ิมปฏิบัติธรรมอยางจริงจังต้ังแตป พ.ศ. ๒๕๓๘ สืบเน่ืองมาจากการอธิษฐานจิตวา ถาเรียนจบแลวสอบบรรจุครูติดครั้งแรก

ความดัดจริต... กับการปฏิบัติธรรม

เรื่อง สุพิชฌาย ฟาหวั่น สพป.สุพรรณบุรี เขต ๓ ต.เขาพระ อ.เดิมบางนางบวช จ.สุพรรณบุรี

จะบวชเนกขัมมะทุกปทีป่ดภาคเรยีน และปละ ๙ วัน ปแรกก็ปฏิบัติธรรมที่เกาะมหามงคล

เกาะมหามงคลอยูอำเภอไทรโยค มพีระแมบงกชเปนเจาสำนัก ท่ีน่ีจะแบงเปนเกาะพระอาทิตย และเกาะพระจันทร เกาะพระอาทิตยจะเปนสถานท่ีใหอุบาสกปฏิบัติธรรม สวนเกาะพระจันทรจะเปนสถานที่ที่ใหอุบาสิกาปฏิบัติธรรม ขอปฏิบัติของ ที่เกาะมหามงคลนี้ไมคอยเครงครัดเทาใดนัก แมชีจะใหบวชใจรับศีลแปดจากพระประธานในโบสถและปฏิบัติธรรมดวยตนเอง เชาต่ืนตี ๔ สวดมนตทำวัตรเชา ทานอาหารมังสวิรัติ ตักแบบบุฟเฟต ถากินแลวเหลือนอย หรือไมเหลือเลยไดบุญ ถาเหลือมากก็บาปมาก จากนั้นก็เดินจงกรม และนั่งสมาธิเอง สถานที่สัปปายะมาก และบทสวดมนตที่นี่สุดแสนจะไพเราะเพราะพร้ิงจับใจ สถานท่ีตอมาก็คือวัดดอนขนาก อยูจังหวัดนครปฐมใกลบานดี แลวก็ตอดวยวัดพระธรรมกาย

วัดพระธรรมกายตั้งอยูจังหวัดปทุมธานี ทีน่ีไ่ดวชิาลางหองนำ้ (วมิานแกว) ใชสกอตซไบรท ถู เขาไปในคอหานเทากับเปนการลางจิตใจ ของตนเองใหผองใส ที่วัดพระธรรมกายจะใชบริกรรมดวยคำวา “สัมมาอะระหัง” และนิมิตรใหเห็นดวงแกวใสๆ ในฐานกลางกายฐานท่ี ๗ เหนือสะดือขึ้นมา ๒ นิ้ว จากนั้นผูเขียนก็ทองไปที่วัดหลวงพอสดดำเนินสะดวก สายเดียวกับวัดพระธรรมกาย พอป พ.ศ.๒๕๔๓ ผูเปนแมเริ่มทุกขกับการปฏิบัติธรรมของผูเขียน เพราะเขาใจวาลูกสาวเริ่มเพี้ยนคิดวาลูกสาวอกหักเลยเอาแต

๕๔

ภาพ : creativecommons.org

๕๕

๕๖

บวชชพีราหมณ ชุดขาวทีต่ดัไวแมกย็กใหคนอืน่ไป ในที่สุดปนั้นก็จำตองเลือกวัดท่ีใกลบานที่สุดก็คือวดัหบุรกัษ บวชชพีราหมณ ๙ วนัเหมอืนเคย แมไปหาทกุวนั ซือ้นำ้ปานะไปให แตวดันีส้บายมากๆ ไมเนนปฏิบัติ แคสวดมนตทำวัตรเชา-วัตรเย็น จากนั้นเม่ือเขาเรียนตอปริญญาโทท่ีมหาวิทยาลัยศิลปากรวิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร พบเพ่ือนคนหน่ึงชื่อนองออ ผูมีจิตใจงดงาม เห็นขาพเจาชอบปฏิบัติธรรมก็แนะนำใหมาปฏิบัติธรรมที่วัดปาไทรงาม

วัดปาไทรงามนี้อยูจังหวัดอางทอง ติดกับสุพรรณบุรี ผูเขียนก็ดั้นดนมาโดยชวนอาจารยที่เคยสอนภาษาอังกฤษ สมัยเรียนมัธยมที่โรงเรียนราชินีบูรณะมาดวย ๙ วัน ที่นี่ทำใหผูเขียนคิดวาจะหยดุเปนทีส่ดุทายเพราะโหดมาก ตืน่ตสีีอ่าบน้ำ สวดมนตทำวตัรเชา เดินจงกรม ๑ ชัว่โมง นัง่สมาธิ ๑ ชั่วโมง และยืนสมาธิ ๑ ชั่วโมง ที่โหดที่สุดสำหรับขาพเจาคือการยืนสมาธิ ๑ ช่ัวโมง โลกแทบหยุดหมนุ ตัวเองแทบขาดใจขาส่ันเหมอืนเจาประทบั ทรง และนั่งสมาธิดวยการขยับมือกระดิกนิ้วขึ้นลง

เอาจิตใจจดจออยูกับสมาธิ เคยบอกกับตัวเองวา วัดปาไทรงามนี้แหละคือจริตของเรา แตในที่สุดก็มาพบกัลยาณมิตรที่ดีอีก ๑ คน น่ันก็คือนองบุม อารยา กลาหาญ เด๋ียวนี้เปนดอกเตอรเปลี่ยนนามสกุลเปนชออังชัง นองคนน้ีจะนำหนังสือธรรมะสัตวโลกยอมเปนไปตามกรรมเลม ๑ มาใหอาน อานมวนเดียวจบวางแทบไมลง และนองก็บอกวาวัดนี้ถาไมมีบุญจริงจะไมไดไป จนวันหนึ่งนายวินัย กลาหาญ ซึ่งเปนคุณพอของนองบุมก็ขับรถไปสงที่วัดน้ี

วัดอัมพวัน ต้ังอยูท่ีอำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงหบุรี ครั้งแรกที่มาถึงใสชุดขาวรับศีลแลวพบหลวงพอ หลวงพอก็จะเทศนเหมือนกับการตอวา ทานพูดวา มากันทำไม มาแลวก็ไมเอาจริงเอาจังทำปนจิ้มปนเจอ ไมมีสัจจะ ไมมีความอดทน มาปละ ๓ วัน ๓ ป ก็ ๙ วัน เปลืองคาน้ำคาไฟของสงฆ มาแค ๓ วนั แลวกค็ยุกันวาฉนัไดญาณนัน้ ฉันไดญาณนี้ กลับไปบานก็เหมือนเดิม ถาจะใหไดผลจริงตองมาคนเดียว ๗ วัน ถือสัจจะไมพูดไมคุยกันถึงจะไดผล ถึงจะอานตัวออก ถึงจะบอก

ภาพ : creativecommons.org

๕๗

ตัวได ถึงจะใชตัวเปน ถึงจะเห็นตัวตาย โอโห โดนใจอีกแลว สะใจจริงๆ โดนหลวงพอดา ท่ีวัดอมัพวันนีจ้ะมคีติกรรมฐานอยูวา หวัใจกรรมฐานคือ กินนอย นอนนอย พูดนอย และปฏิบัติมากๆ ครั้งแรกที่หลวงพอจรัญทานเทศน ขาพเจาก็คิด ในใจวา จะไมมาวัดนี้อีก แต ณ ปจจุบัน ผูเขียนไปปฏิบัติธรรมที่วัดนี้มา ๒๗ คร้ังแลว อีกวัดหนึ่งที่โดนใจก็คือเปนวัดท่ีตอนผูเขียนเปนคุณครูสาย ผูสอนอยูนครปฐม มีศึกษานิเทศกทานหนึ่งชื่อ สมชาย พูลศร ีทานผูนีเ้ปนสดุยอดแหงสะพานบญุ ทานมักจัดโครงการใหครูเขาวัดปฏิบัติธรรม ทานก็จะพาไปวัดปาดอนทอง

วัดปาดอนทอง ตั้งอยูอำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม วัดนี้ก็โหดมาก หลวงพอเปนพระยอดนักพัฒนา จากท่ีดินกลางนาเลี้ยงกุงและปลกูขาว หลวงพอทานปลกูเปนปามตีนไมใหญโต มีโบสถซึ่ งจำลองมาจากองคพระปฐมเจดีย หลวงพอสายวัดปาหนองปาพง สาขาที่ ๒๐๐ ถาใครมีโอกาสก็ขอเชิญชวนใหไปแวะกราบพระประธานในโบสถ ซึ่งผูเขียนไดมีโอกาสพานักเรียนไปปฏิบัติธรรมโครงการโรงเรียนวิถีพุทธตั้งแตป ๒๕๔๗ โดยมีสวนรวมในการขนดิน ขนทรายสรางโบสถและเทปูนกับนักเรียน

อีกวัดหนึ่งคือวัดปาสุนันทวนาราม เปนวัดปาสายหนองปาพงเหมือนกัน สาขาท่ี ๑๗๗ มีหลวงพอ เปนชาวญี่ปุ น ปฏิบัติ ธรรมวัดนี้ หลวงพอจะปลอยสบายๆ มีพื้นท่ีเปนปาเขาเปนพันๆ ไร

นอกจากนี้ ศน.สมชาย พูลศรี ยังพาไปวัดปาพุทโธพุเย อยูอำเภอทองผาภูมิ หลวงพอ พระอาจารยสุวิมล วัดนี้อยูในปา ไมมีไฟฟา สายพุทโธ เวลาพระเดินบิณฑบาต เดินขามเขาเปนลกูๆ เวลาเดนิเทีย่วปาขึน้ไปบนนำ้ตก ๘-๙ ชัน้หลวงพอก็จะบรรยายถึงพืชสมุนไพรที่พบเห็นอยูทั่วไป

วัดตอมาคือวัดออนอยธรรมอิสระ อยูอำเภอกำแพงแสนติดถนนเสนมาลัยแมน ท่ีน่ีเนนปฏิบัติธรรม

แบบขยบักายสบายชวีวีถิพีทุธ มโีรงเจทีใ่หญตดิถนนมาลัยแมน เลยสหกรณโคนมนครปฐมมาประมาณ ๕๐๐ เมตร ซึ่งไดงบประมาณมาจากชาวทิเบต ตวัผูเขยีนเองเคยคดิอจิฉาทาน ศน.สมชาย พลูศร ีวาทานไดทำบุญท่ีย่ิงใหญพาครูเขาวัดปฏิบัติธรรม และมีความปรารถนาท่ีอยากจะเปนศึกษานิเทศกเหมือนทานบาง และวันน้ีก็มาถึง

ขาพเจาไดเปนศึกษานิเทศกสำนักงานเขตพืน้ทีก่ารศึกษาสุพรรณบุร ีเขต ๓ และรับผิดชอบโครงการโรงเรียนวิถีพุทธ งานแรกที่ประเดิมเกี่ยวกับโรงเรียนวิถีพุทธก็คืออบรมครูและผูบริหาร ๓๐ โรงเรียน ที่วัดสามชุกและพาศึกษาดูงานที่โรงเรียนวัดละมุด สพท.นครปฐมเขต ๒ นอกจากน้ียังไดแวะกราบนมัสการเจาอาวาสวัดดอนทอง อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม การปฏิบัติธรรมกับวัดตางๆ มีจริตที่แตกตางกันออกไป ใครเขาวัดไหนก็ตองดัด-จริต ไปตามวัดน้ัน ซึ่งบางวัดอาจจะถูกจริตกับเรา บางวัดก็ไมถูกจริตกับเรา ซ่ึงวันน้ีขาพเจาไดอานหนังสือพิมพมติชนสุดสัปดาห ฉบับวันที่ ๔-๑๐ มิถุนายน ๒๕๕๓ คอลัมน มองไทยใหม ไดกลาวถงึคำวา “ดัดจรติ” มคีวามหมายตามพจนานุกรม ฉบบัราชบณัฑติยสถานวา “แสรงทำกิริยาหรือวาจาใหเกินควร” และเคยมีโอกาสสนทนากับอาจารยปรีดา ปญญาจันทร นักวิชาการอิสระ ถึงการปฏิบัติธรรมตามสถานที่ตางๆ อาจารยบอกวาเราไปปฏิบัติสถานท่ีใด เราก็ตองดัด-จริตของเราใหตรงกับสถานท่ีนั้นๆ

แตคำวาดัดจริตในสมัยปจจุบันมีความหมายในเชิงลบ คนก็เลยเกรงใจกับคำวาดัดจริต แตผูเขียนไมโกรธถาใครจะวาผูเขียนดัดจริต เพราะผูเขียนยอมรับวาผู เขียนมีความดัด-จริต แตดัดจริต เฉพาะกับการปฏิบัติธรรมตามสถานที่นั้นๆ นะ แลวทานละ? ...วดัไหนทีถ่กูจรติกับทานทานยอมเปนผูรูไดเฉพาะตน ดังคำกลาวท่ีวา “ปจจัตตัง เวทิพัพโพ วิญูหีติ”

๕๘

ราชบุรี เขต ๒

พืชในชุมชน สงผลสูเมตตาธรรม

เรื่อง กฤษดา อุทัยวัฒน โรงเรียน อนุบาลบานโปง (วัดปลักแรด) ต.เบิกไพร อ.บานโปง จ.ราชบุรีี

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี (งานบาน) ในอดีตท่ีผานมาจะจัดสอนตามกระแสนิยมหรือความตองการของตลาดและความถนัดของครู แตจากการปฏิรูปการศึกษาโดยเนนผูเรียนเปนสำคัญ จึงไดเปดโอกาสใหผูเรียนไดมีสวนรวมในการเสนอและตัดสินใจเลือกเรียนในเรื่องที ่ ผูเรียนถนัดและมีความสนใจ โดยการสอบถามความตองการในการประกอบอาหารวา นักเรียนตองการท่ีจะประกอบอาหารประเภทใด ผลสรุปออกมาเบ้ืองตนนักเรียนตองการทำเคกกลวยหอม แลวเราก็ชวยกันศึกษาเก่ียวกับวัสดุอุปกรณ ข้ันตอนการทำและเตรียมวัสดุอุปกรณ เพ่ือปฏิบัติกิจกรรมการทำเคกกลวยหอม นักเรียนไดรวมมือกันปฏิบัติกิจกรรมอยางตั้งใจและมีความสุข

นกัเรยีนไดปฏบิตังิานตามข้ันตอนท่ีศกึษามา เมื่อเสร็จกิจกรรมก็เก็บทำความสะอาดสถานท่ีและอุปกรณอยางเปนระเบียบ แตละกลุมออกมานำเสนอผลงานของกลุมตนพรอมทั้งรวมกันประเมินผลการปฏิบัติงาน บอกปญหาอุปสรรคและวิธีแกไขของกลุมตนใหเพ่ือนๆ ฟง ในระหวางและหลังทำกิจกรรมและไดสอนโดยเนนคุณธรรม จริยธรรม ความรับผิดชอบมีระเบียบวินัย สามัคคี อดทน กตัญู มีน้ำใจ เอื้อเฟอเผ่ือแผ แบงปนใหความรักความเมตตาตอผูที่ดอยโอกาสกวาเรา เปนการปลูกฝงจิตสำนึกใหเปนนิสัยถาวรทุกครั้ง

ทุกคนต่ืนเตนท่ีไดทดลองทำขนมเคกแบบใหมๆ ตามใจปรารถนา มีความกระตือรือรนและเตรียมวัสดุอุปกรณพรอมที่จะลงมือปฏิบัติดวย

๕๙

ความตั้งใจและรวมมือกันผลิตผลงานในกลุม ของตน มีความสุขและภาคภูมิใจในผลงานและไดนำขนมอบชนิดตางๆ ไปใหผูบริหารและครู ในโรงเรียนชิมลิ้มรสทุกครั้ง ทุกคนบอกเปนเสียงเดียวกันวารสชาติดี อรอย แตตองปรับปรุง ในเร่ืองของเน้ือขนม โดยเฉพาะกลุมท่ีนำมะละกอมาใส หนาขนมจะยุบ บางกลุมมาขอฝกปฏิบัติในชวงเวลาโรงเรียนเลิกและวันหยุดสุดสัปดาหเสารอาทิตยเปนบางโอกาส เมื่อเห็นความตั้งใจจริงของนักเรียนก็มีกำลังใจท่ีจะเปนผูคอยแนะนำและสนับสนุน หลังจากฝกปฏิบัติบอยๆ ผลงานท่ีทุมเทกำลังกายและใจจึงเปนท่ีนายินดีท้ังรสชาติและเนื้อของขนมออกมาเปนที่พอใจจึงขออนุญาตนำขนมที่ทำออกจำหนายกับเพ่ือนในโรงเรียนโดยราคายอมเยาเพื่อเปนการหารายไดระหวางเรียน

และเปนการชวยเหลือครอบครัวอีกสวนหนึ่งดวย โดยไดแบงปนผลกำไรสวนหนึ่งมาซื้อวัสดุและอุปกรณบางชิ้นที่ชำรุดใชงานไมได จนกระท่ังผลงานเปนที่ประจักษและยอมรับของชุมชน ไดรับเชิญจากเกษตรภาคตะวันตกใหนำผลงานไปจำหนายตามโครงการหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ รวมท้ังสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาไดจัดกิจกรรมแขงขันในงานศิลปหัตถกรรมนักเรียน กลุมท่ีปฏิบัติกิจกรรมอยูประจำก็รวมเขาแขงขันโครงงานอาชีพ เรือ่ง “ขนมอบพบพชืในชมุชน” ไดรางวลัชนะเลศิในระดับเหรียญทองไดเปนตัวแทนไปประกวดตอในระดับภาคไดรางวัลระดับเหรียญทอง ทุกคนตื่นเตนและดีใจกับผลงานของตน ถือวาประสบความสำเร็จในเชิงวิชาการพอสมควร

วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาทางโรงเรียน

๖๐

ไดนิมนตพระมารับบิณฑบาตท่ีโรงเรียน นักเรียนกลุมน้ีไดชวยกันทำขนมอบใสบาตรและไดชักชวนเพื่อนท่ีไมไดอยูในกลุมสนใจนี้บางสวน มารวมกันจัดทำขนมใสบาตร ซึ่งเปนความภาคภูมิใจของผูสอนวา นักเรียนของตนท่ีฝกสอนและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมใหนั้นเปนนักเรียนที่มีคุณภาพเปยมลนดวยคุณธรรม ถึงแมวาชีวิตจริงในครอบครัวของเขาจะเปนเด็กขาดความอบอุน แตกลับเปนพลังขับเคล่ือนใหพวกเขามีความต้ังใจ มานะอดทนในการเรียน เขาพลิกวิกฤติชีวิตครอบครัวที่แตกแยกใหเปนโอกาสจากหน่ึงสมอง สองมือโดยการต้ังใจเรียน มุงม่ัน ปฏิบัติจนประสบความสำเร็จ คุณครูมีความภาคภูมิใจ ปลื้มใจมากทีส่อนเขาแลวสามารถนำไปประกอบอาชพีได เพราะพวกเขาเกือบท้ังหมดเปนเด็กกำพรา น่ีแหละชีวิตเราไมมีสิทธ์ิเลือกเกิดได แตเรามีสิทธิ์ที่จะเลือกเปนได

หลังเลิกเรียน นักเรียนเหลานั้นมาคุยกับดิฉันและขอใหดิฉันพาพวกเขาไปเลี้ยงเด็กกำพรา ดิฉันถามวา แลวพวกเธอจะเอาอะไรไปเลี้ยงเด็กเหลานั้น นักเรียนทุกคนตอบเปนเสียงเดียวกันวา จะเอาอาหารและขนมที่ดีที่สุดไปเล้ียง โดยนำเงินสวนที่เปนกำไรจากการขายขนมอบทั้งหมดของพวกเขาไมตองปนผลสำหรับปนี้ไปซื้ออาหารเลี้ยงเด็กกำพราท่ีมูลนิธิธรรมานุรักษ จังหวัดกาญจนบุรี เม่ือครูไดฟงถึงเจตนารมณท่ีแสดงถึงความมีน้ำใจ เอ้ือเฟอ เผ่ือแผ เมตตา แบงปน อันเปนคุณธรรมพ้ืนฐานท่ีครูพร่ำสอนมาควบคูกับวิชาการ มิเสียแรงที่ทุม เทสอนนักเรียนใหมีความรูคูคุณธรรม ครูถึงกับน้ำตาซึม ปลื้มปติเปนอยางยิ่งและมี ความสุขมากท่ีสุดวันหนึ่ง ทั้งๆ ที่พวกเขาก็เปนเด็กกำพราเหมือนกัน แตพวกเขายังมีใจเมตตาตอเพือ่นมนษุยดวยกนั สมดังพทุธศาสนสุภาษิตวา โลโก ปตฺถมฺภิกา เมตฺตา เมตตาธรรมเปนเครื่องค้ำจุนโลก สังคมไทยปจจุบันสอนคนใหเปนคนเห็นแกตัว จะทำอยางไรใหสังคมไทยในอนาคต เปนสังคมท่ีนาอยู เชิดชูคนมีคุณธรรม

๖๑

การพึ่งตนเองเปนพื้นฐานในการดำรงชีวิตของมนุษย โดยมีสิ่งแวดลอมตางๆ รอบดานเปนปจจัยหลักในการดำรงตน รวมท้ังความเขมแข็งทั้งทางรางกายและจิตใจ ที่สงผลใหชีวิตดำเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวไดพระราชทานปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ใหเราไดนอมนำไปเปนหลักคิดและหลักปฏิบัติที่จะสรางความสมดุลในชีวิตเรา เพื่อใหสามารถดำเนินในทางสายกลางได อนักอใหเกิดผล เกิดความเขมแข็ง สามารถพัฒนาตนเองอยางรู เ ท า ทั น ต อ โ ล ก ใ น ยุ ค ป จ จุ บั น อ ย า ง มี ส ติ ประกอบดวย ๓ องคประกอบ คือ ความพอประมาณไมมากหรือไมนอยจนเกินไป มีเหตุผลท่ีสามารถอธิบายได และตองสรางระบบภูมิคุมกันท่ีดี เมื่อไดรับผลกระทบท่ีเกิดจากการเปลี่ยนแปลง ทั้ งภายในและภายนอกท่ี เกิด ข้ึนกับตั ว เรา ดวยการรักการเรียนรูและตองรูอยางถูกตอง และนำมาปฏิบัติอยางมีคุณธรรม จริยธรรม

ดวยเหตุนี้คณะครูและนักเรียนในระดับ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๔ จึงคิดโครงการ ปลูกจิตสรางใจ เพ่ือใหนักเรียนไดฝกปฏิบัติจนประสบความสำเร็จ และรูจักการเปนผูให ตามหลัก

ปลูกจิตสรางใจ กับฝายแมว

เรื่อง สุดา จันทรสุโข สุกัลยา เจียรนัย

โรงเรียน คงคาราม

ต.บานหมอ อ.เมือง จ.เพชรบุรี

เพชรบุรี เขต ๑

เศรษฐกิจพอเพียง ระยะเวลาการดำเนินโครงการคือวันท่ี ๒๕-๒๗ พฤศจิกายน ๒๕๕๒ โดยคณะครแูละนกัเรยีนระดบัชัน้มธัยมศกึษาปที ่๔ รวมกนัจัดกิจกรรมการทำฝายแมว ซึ่งฝายแมวเปนชื่อเรียกโครงการตามแนวพระราชดำริ เกี่ยวกับวิศวกรรมแบบพื้นบาน ฝายแมวเปนฝายชะลอน้ำ โดยใชวสัดุทีห่าไดงายในบรเิวณทีจ่ดัทำ เชน ไมไผ กอนหนิ และอืน่ๆ ในการกอสรางเพือ่กัน้ชะลอนำ้ในลำธารหรอืธารน้ำเลก็ๆ ใหไหลชาลง และขงัอยูในพ้ืนท่ีไดเปนเวลานาน เพียงพอท่ีจะใหพ้ืนท่ีรอบๆ ไดดูดซับน้ำไปใช และเปนการฟนฟูพื้นที่ปาเสื่อมโทรม ใหเกิดความชุมชื่นมากพอท่ีจะพัฒนาเปนปาอดุมสมบรูณในอนาคตได ผลจากการท่ีครูและนกัเรยีนไดรวมกนัระดมสมองในการสรางงานท่ีเปนประโยชนตอสังคม ชุมชน ท่ีสงผลตอมนุษยชาติ

จึงกำหนดการดำเนินการจัดทำฝายแมวที่วัดล้ินชาง ต.บางน้ำกลัดเหนือ อ.หนองหญาปลอง จ.เพชรบุรี เปนสถานท่ีสำนักปฏิบัติธรรม ซ่ึงชาวบานสวนใหญเปนชาวไทยภูเขาเผากะเหรีย่ง สภาพพ้ืนท่ีของวัดล้ินชางต้ังอยูในเขตอุทยานแหงชาติแกงกระจานทำใหมีสภาพเปนปาคอนขางมาก แตในปจจุบันมีปญหาเรื่องน้ำ คณะครูและนักเรียนไดรับความ

ภาพ : creativecommons.org

๖๒

รวมมือจากหลวงพอวัดลิ้นชางและกลุมชาวบาน ในการสรางฝายแมวหรือฝายชะลอน้ำ เพื่อเพิ่มพื้นที่ชุมน้ำและชวยใหพื้นท่ีของวัดและชาวบาน มีน้ำอุปโภคและบริโภคตลอดป ขณะที่ทำฝายใกลเสร็จ น้ำที่ถูกกั้นก็จะคอยๆ เพิ่มระดับขึ้น จนนักเรียนคนหน่ึงกลาวดวยความต่ืนเตนวา คุณครูคะ ดูสิน้ำเริ่มลึกแลว เราก้ันน้ำไดแลว ครูคะดีจังเลย ในความรูสึกของผูเขียนก็ตื่นเตนเชนกัน และรูสึกทึ่งที่สามารถเอาตนไผริมธารน้ำ และกอนหินบริเวณรอบๆ มาทำใหเกิดประโยชนไดอยางมาก ความรูสกึของผูเขยีนเวลานัน้นอกจากความปล้ืมปติ ผูเขียนนึกเลยไปถึงความมหัศจรรย ท่ีเกิดดวยมือของนักเรียนท่ีรวมแรงใจกันสรางฝายแมวดวยความสนกุ สามคัคี นำ้ใจท่ีนกัเรียนมใีหกนั และความรูสึกท่ีนักเรียนรักแผนดินเกิด มาดำเนินกิจกรรมตอจากการลงมือทำงาน ดวยการแสดงความรูสึก แนวคิด จนเกิดความตระหนักและรักที่จะดูแลสังคมไทยตอไป ไมวานักเรียนจะไปอยูแหงไหน

ผูเขียนไดเปดประเด็นกับนักเรียน ในหัวขอ ปลูกจิตสรางใจกับฝายแมว เชน นักเรียนสรางอยางไร นักเรียนรวมกันเลาวา...กลุมของผม เริ่มจากการมองเสนทางน้ำไหล เราหารือกันในกลุมถึงจุดที่จะก้ันในบริเวณที่ไดรับมอบหมาย และก็ไดขอยุติ จะแบงงานกันวาใครทำ ตามกำลัง ตามความเหมาะสม งานท่ีแบงดังนี้

กลุมที่ ๑ ตักทรายใสกระสอบ กลุมที่ ๒ เก็บกอนหินใสตะกรา แยกเปน

หินเล็ก หินใหญ กลุมท่ี ๓ ตัดตนไผประมาณ ๑๐ ลำ เลือก

ที่ลำไผตรง ใกลลำธารท่ีเปนจุดกั้นน้ำ แลวนำมาตัดเปนทอนยาว ขวางตามลำน้ำ

กลุมท่ี ๔ ดอกไม เพ่ือยึดไมก้ันขวางลำน้ำ ใชเชือกลวดผูกยึดไมไผใหแนน เพื่อใชวัสดุที ่ เตรียมไวเปนช้ันๆ

กลุมที่ ๕ แบกหาม ขนวัสดุที่เตรียมไวมาใสเปนชั้นๆ โดยใสหินใหญไวลางสุด ตามดวยกระสอบเชือกปอท่ีบรรจุทรายแลววางทับหินใหญ นักเรียนชวยเหยียบกระสอบทรายใหแนน และสุดทายทับดวยหินเล็ก สลับหินใหญอีกชั้นกันไมใหฝายพังเมื่อถูกน้ำซัด

ดังนั้นการทำกิจกรรมสรางฝายแมวท่ีเกิดจากการรวมมือรวมใจของนักเรียน ครู วัด ชุมชน จนเสร็จสมบูรณ ยอมสงผลใหผืนปาที่มีพื้นดิน ชุมน้ำ พืชในบริ เวณนั้นก็จะแตกยอดผลิใบ ความเขียวชอุมเกิดขึ้นตามน้ำ ผักปา สัตวปา และชุมชนเคยขาดน้ำก็มีน้ำใชในหนาแลง ไฟปาก็ลดนอยลง ความอุดมสมบูรณก็เกิดตามมา สังคม ชุมชน ก็อยูรวมกันอยางมีความสุข จากท่ีกลาวมาเปนผลมาจากแนวพระราชดำริหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บนพื้นฐานของการรวมแรงรวมใจของนักเรียน วดั ครู ชุมชนท่ีพึ่งพาตนเองที่ใชหลักเศรษฐกิจที่พึ่งตนเอง ดวยความสามัคคี อดทน อุตสาหะ บนความรอบรูแบบภูมิปญญาทองถิ่นในการสรางฝายแมว

นับเปนประสบการณของนักเรียนที่ตรึงจิต ตรึงใจใหใฝทำดี มีความเสียสละ และเห็นการดำรงชีวิตที่ยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ดวยการพึ่งพาตนเองในการทำงานดวยแรงใจแรงกายของนักเรียน วัด ชุมชน อยางมีความสุขที่เกิดจากการปลูกจิต สรางใจ กับฝายแมว

รูสกึทึง่ทีส่ามารถเอาตนไผรมิธารนำ้ และกอนหนิบริเวณรอบๆ มาทำใหเกิดประโยชนไดอยางมาก

๖๓

กาญจนบุรี เขต ๑

เรื่อง ปรีดา มีบำรุง โรงเรียน อนุบาลวัดไชยชุมพล ชนะสงคราม ต.บานใต อ.เมือง จ.กาญจนบุรี

ขยะไรคา รักษาสิ่งแวดลอม

๖๔

ปจจุบันสังคมของเราน้ันมีคนเกงเปนจำนวนมากแตยังขาดคุณธรรม ปญหาท่ีเกิดขึ้นมากมายในสังคมแสดงใหเห็นวาคนเกงนั้นบางครั้งไมสามารถแกปญหาตางๆ ได ปญหาสิ่งแวดลอมถูกทำลายมากขึ้นจากการขาดจิตสำนึกของคนจำนวนมากท่ีไมไดใชความรูความสามารถของตัวเองมาปฏิบัติใหถูกตอง โรงเรียนอนุบาลวัดไชยชุมพลชนะสงคราม เห็นความสำคัญของสิ่งแวดลอม จึงจัดกิจกรรมให เด็กนักเรียนไดร วมรักษาส่ิงแวดลอม โดยใชหลักคุณธรรม เพ่ือปลูกจิตสำนึกใหนักเรียนตระหนักถึงปญหาสิ่งแวดลอมควบคูไปกับกระบวนการเรียนรู

กิจกรรมมุงพัฒนาและปลูกฝงนักเรียนใหมีคุณธรรมดานจิตสำนึกในการใชพลังงานอยางประหยัด เชน การใชนำ้ ใชไฟ การใชพลงังานอืน่อยางประหยัด การนำขยะมาใชประโยชนอีกครั้งเพ่ือใหเกิดประโยชนสูงสุด ฝกนิสัยใหนักเรียนรูจักทำตนใหเปนประโยชนตอสังคม ดวยการมีคุณธรรม การมีระเบียบวินัย การประหยัด

การจัดกิจกรรมการเรียนรูโดยโครงงานวิทยาศาสตรของกลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร เปนกิจกรรมหนึ่งที่บูรณาการจากโครงการกองทุนบุญจากขยะ เม่ือเพ่ือนๆ นำขยะมาทำบุญ นักเรียนกลุมหนึ่งจะคัดแยกขยะท่ีสามารถนำกลับมาใชใหมอีกครั้ง เพื่อฝกนักเรียนใหมีคุณธรรมดวยจิตสำนึกในการรักษาสิ่งแวดลอม โดยฝกใหนักเรียนใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร ซึ่งเปนหลักการเดียวกับ หลักอริยสัจ ๔ ของพระพุทธเจาในพุทธศาสนา ดังนี้

ขั้นทุกข - การกำหนดปญหา ขั้นสมุทัย - การต้ังสมมติฐาน ข้ันนิโรธ - การทำการทดลองและเก็บขอมูล ขั้นมรรค - การวิเคราะหและสรุปผล

นักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ ไดใชกระบวนการแกปญหาทางวิทยาศาสตร ที่มีความสัมพันธกับหลักธรรมของอริยสัจ ๔ แลวทำการศกึษา คนควา ทดลอง ยงัตองใชหลกัธรรมในดาน ความพยายาม อดทน ซ่ือสัตย โดยการนำกระดาษที่ใชแลวทั้งสองหนา นำมาอัดแทงดวยขวดน้ำพลาสติกขนาดเล็ก จากนั้นนำมาตากแดดใหแหง ขวดพลาสติกท่ีเปนแมพิมพใชแลวก็นำไปจำหนาย เพือ่เปนกองทนุสำหรบันักเรยีนทีข่าดแคลนอกีครัง้ การทำโครงงานวิทยาศาสตร เรื่อง เชื้อเพลิงจาก

๖๕

กระดาษอัดแทง นักเรียนไดศึกษาแลววากระดาษมีคากิโลกรัมละ ๓-๔ บาท แตถานำมาทำเช้ือเพลิงในการหุงตมนอกจากจะประหยัดแลว ยังลดการตัดตนไมทำลายปาไดอีก เพราะกระดาษที่เราใชอยูไดมาจากตนไม ในขณะท่ีทำการศึกษา ทดลองนักเรียนตองยึดหลักความอดทน ทดลองซ้ำหลายๆ ครั้งเพื่อใหผลออกมามีประสิทธิภาพ และยังตองใชความซ่ือสัตยตอตนเองดวยการใหผลการทดลองที่ออกมาเชื่อถือได ตามหลักความจริงไมโกหกและมีหลักฐานยืนยันชัดเจน การทำโครงงานวิทยาศาสตร ยังตองใชสมาธิในการทดลอง ซึ่งนักเรียนไดรับการฝกสมาธิและการมีสติจากกิจกรรมสงเสริมคุณธรรมมาแลว สิ่งท่ีไดอีกอยางหนึ่งคือความรวมมือในหมูคณะ การเสียสละ ความเอ้ือเฟอเผื่อแผ ท่ีคอยชวยเหลือและใหกำลังใจ

จากการทดลองจนประสบผลสำเร็จแลวเราไดเผยแพรออกสูเพื่อนๆ และชุมชนเพื่อใหบุคคลทั่วไปไดนำไปใช เพื่อใหคนในชุมชนรูจักประหยัด ใชทรัพยากรอยางคุมคา ลดการตัดตนไม รักษาสิ่งแวดลอม

นอกจากน้ีนักเรียนยังไดรับการฝกใหรูจักเสียสละเพ่ือสวนรวม อดทน ซ่ือสัตย มีระเบียบวินัยในตนเอง และความเสียสละ ซ่ึงจะทำใหเปนคนดีของสังคมและสามารถนำไปใชในชีวิตประจำวันไดจริง

กิจกรรมโครงงานวิทยาศาสตรเร่ืองเช้ือเพลิงจากกระดาษอัดแทงไดรับรางวัลจากการประกวดศิลปหัตถกรรมนักเรียนระดับภาคกลางและภาคตะวันออก ป ๒๕๕๓ เปนช่ือเสียงและเกียรติประวัติของโรงเรียน

๖๖

ดวยแสงแหงธรรม เรื่อง สุบรรชา กลาหาญ

โรงเรียน วัดสามชุก

ต.สามชุก อ.สามชุก จ.สุพรรณบุรี

สุพรรณบุรี เขต ๓

ภาพ : creativecommons.org

๖๗

๖๘

ทุกวันเสาร-อาทิตย ท่ีแพหนาวัดสามชุก จะมีนักทองเท่ียวนั่งเรือแท็กซี่จากตลาดรอยปของอำเภอสามชกุทีไ่ดรบัรางวลัมรดกโลก จากยเูนสโก เม่ือปท่ีแลว และวันน้ีซ่ึงเปนวันเสาร เสียงเรือแท็กซ่ีที่พานักทองเท่ียวกำลังจะมาถึงแพหนาวัดสามชุก

“เดีย๋วกอนอยาเพ่ิงขึน้จากเรอื ใหเรอืเทียบทากอนคอยข้ึนจากเรือนะโยม”

นักทองเท่ียวมองไปที่ตนเสียงซึ่งเปนเสียงจากพระรูปหน่ึงอยูในวัยชราภาพมากแลว พระรูปน้ีคือหลวงตาใส รองเจาอาวาสวัดสามชุก และเมื่อนักทองเท่ียวข้ึนจากเรือเรียบรอยแลว หลวงตาใสไดพูดตอไปวา สามเณรกฤษฎาพานักทองเทีย่วไปชมสถานทีต่างๆ ของวัดสามชุกไดแลว สามเณรกฤษฎาจึงไดพานักทองเท่ียวขึ้นจากแพ และมี นักทองเท่ียวคนหนึ่งถามสามเณรกฤษฎาวา ที่วัดสามชุกมีสถานที่ทองเที่ยวอะไรบาง สามเณร

ภาพ : creativecommons.org

กฤษฎาตอบวา ที่วัดสามชุกมีสถานท่ีสำคัญควรศกึษาคือ มพีพิธิภณัฑของโบราณ รอยพระพุทธบาท หลวงพอธรรมจักร ตนมัคลีผล หงสคู แบงกสมัยเกา และโครงกระดูกคน

ขณะเดินเท่ียวชมสถานท่ีตางๆ ไดเดินผานหอปฏิบัติธรรมวัดสามชุก นักทองเที่ยวคนหนึ่งไดเกิดความสงสัยจึงถามสามเณรวา ทำไมที่วัดนี้จึงมีชีพราหมณมาปฏิบัติธรรมมากมาย สามเณรตอบวา วดัสามชกุเปนศนูยปฏบิตัธิรรม เกือบทกุวันจะมีพุทธศาสนิกชน นักเรียนโรงเรียนตางๆ ที่เปนโรงเรียนวิถีพุทธมาปฏิบัติธรรม โดยเฉพาะโรงเรียนวิถีพุทธ ในเขตพื้นท่ีการศึกษาสุพรรณบุรีเขต ๓ จะมาปฏิบัติธรรมอยางนอยปละ ๑ ครั้ง

สามเณรกฤษฎาไดเลาใหนักทองเที่ยวฟงตอไปวา โรงเรียนวัดสามชุกที่อยูติดกับวัดสามชุกนี้ก็เปนโรงเรียนวิถีพุทธ สังกัดเขตพ้ืนที่การศึกษา

๖๙

สุพรรณบุรี เขต ๓ มีทานผูอำนวยการ สมควร เณรจาที่ เปนผูบริหาร ทานเห็นความสำคัญของการปฏิบัติธรรม จึงไดกำหนดใหนักเรียนและครูแตงชดุขาวและมาปฏิบตัธิรรมทกุวนัพระ ตัง้แตเวลา ๑๔.๐๐ น ถึงเวลา ๑๕.๓๐ น. โดยมีพระอาจารยจากวัดสามชุกใหความรูเรื่องพระพุทธศาสนา และธรรมะ ในวันพระทางโรงเรียนอนุญาตใหนักเรียนมาทำบุญท่ีวัดได และเมื่อถึงวันสำคัญทางพุทธศาสนาทางโรงเรียนจะจัดกิจกรรม เชน การแสดงตนเปนพุทธมามกะ การเวียนเทียนรอบโบสถในวันวิสาขบูชา วันอาสาฬหบูชา เปนตน

เมื่อทางวัดจัดงาน นักเรียนและครูจะมารวมกันชวยเหลืองานวัด บางครั้งไดนำดนตรีไทยของโรงเรียนมาชวยทางวดั นอกจากนีท้านผูอำนวยการสมควร เณรจาท่ี ยังไดจัดใหพระอาจารยวัดสามชุกเขาสอนวิชาพระพุทธศาสนาทุกชั้นเรียน นักเรียนไดรับความรูและไดรับประสบการณตรง ทำใหนักเรียนโรงเรียนวัดสามชุกเปนเด็กดี และมีสมาธิในการเรียน สำหรับตัวเณรเองก็เปนนักเรียนโรงเรียนวัดสามชุก ตอนนี้โรงเรียนปดเทอมแลวจึงเขาโครงการบรรพชาฤดูรอนของวัดสามชุก เพื่อศึกษาธรรมะ นอกจากนี้ยังปฏิบัติหนาที่เปนมัคคุ เทศกช วยวัดอีกดวย ทาง วัดตองการประชาสัมพันธวัดสามชุกซ่ึงเปนวัดพัฒนาตัวอยาง ดังนั้นทางวัดจึงไมเรียกเก็บเงินและคาใชจายในการเดินทางจากตลาดรอยปมาที่วัด แตถาหากนักทองเท่ียวมีจิตศรัทธาท่ีจะบริจาคเงินก็สามารถทำไดโดยทางวัดจะมีตูบริจาคใหผูมีจิตศรัทธาไดทำบุญ

นักทองเที่ยวไดชมสถานที่สำคัญของวัดสามชุกท่ัวแลว กอนท่ีนักทองเท่ียวจะเดินทางกลับ ไดไปลาหลวงพอ พระครูสุวรรณวิจิตร เจาอาวาสวัดสามชุก นักทองเท่ียวพูดชมสามเณรกฤษฎาตอหนาหลวงพอวา ทำหนาท่ีไดดีมาก วองไว รวดเร็วอธิบายไดละเอียด หลวงพอจึงไดเลาเรื่องราวชีวิต

ของมัคคุเทศก สามเณรกฤษฎา มาลัยทอง ใหฟงวา ชีวิตของเณรนาสงสารมาก ถูกแมทอดท้ิงตั้งแตยังเล็ก และพอมีลูกหลายคน พอเรียนอยูชั้นประถมศึกษาปที่ ๒ พอจึงพามาฝากวัด ตอนที่มาอยูวัดใหมๆ มีนิสัยคอนขางเกเร เขากับเพื่อนและพระไมได แตเดี๋ยวนี้ดีขึ้นมาก ทุกวันจะชวยทำความสะอาดวัด เวลาเชาตอนที่ยังไมไดบวชเณรก็จะไปบิณฑบาตกับพระ วันเสาร อาทิตยก็จะพานักทองเท่ียวชมสถานที่ตางๆ ของวัดสามชุก โดยจะไปรับนักทองเที่ยวที่ตลาดรอยป และนักทองเที่ยวมักจะใหรางวัลสามเณรเสมอ

นับไดวาสามเณรเปนเด็กท่ีมีจิตสำนึกดี ชวยตัวเองและครอบครัวได โดยรายไดสวนหน่ึงเณรจะนำไปใหพอและนองๆ ใชจายในครอบครัว

นี่คือหนึ่งในแสงธรรมที่พระพุทธศาสนาสองมาชวยเหลือพุทธศาสนิกชนท่ีมีความตั้งใจบำเพ็ญกิจวัตรชวยเหลือพุทธศาสนา ทำใหเกิดความขยัน ทำแตสิ่งที่ดีงาม ชีวิตมีความสุข รูตื่นและเบิกบานในครอบครัว

๗๐

สุพรรณบุรี เขต ๓

เรื่อง สุรีย สถิตโสฬส โรงเรียน อนุบาลสมเด็จพระวันรัต ต.สามชุก อ.สามชุก จ.สุพรรณบุรี

ปนโตเถาใหญ... จากหัวใจดวงเล็ก

๗๑

เสียงระฆังย่ำรุง ย่ำค่ำ และเสียงกลองเพลจากวัดหมดความหมายไปจากสังคมไทยอยางส้ินเชิงดวยวิถีชีวิตที่ตองปรับเปล่ียนใหม ความรีบเรง ในการดำเนินชีวิต รวมถึงการเปลี่ยนแปลงของสังคมโลก ทำใหกาลเวลากลืนกินความงดงามของวัฒนธรรมและประเพณีอันดีงามของไทยไปจนแทบมองไมเห็นเคาของความงดงามในสังคมแบบดั้งเดิม

เด็กไทยไมรูจักการดำเนินชีวิตแบบไทย แมแตการเลนซึ่งผูใหญหลายๆ คน กลาววาเปนการทำงานของเด็กอยางหน่ึงก็แปรเปลี่ยนไป จนตองเกิดการฟนฟูกีฬาไทย กีฬาพื้นบานในโรงเรียนเพ่ือใหเด็กรูจักวิถีชีวิตของเด็กไทยในอดีต ยิง่ถาพูดถึงการปฏบิตัตินตามหลกัศาสนาดวยแลว ยิ่งหางไกลออกไปอีกหลายเทาตัว ภาพของเด็กนอยตามปูยาตายายเพื่อไปทำบุญท่ีวัด ไมปรากฏใหเห็นในสังคมปจจุบัน เด็กๆ ไมรูวาการทำบุญที่วัดเขาทำกันอยางไร ออกจะแปลกประหลาดดวยซ้ำ ถาหากครูจะซักถามหรือกลาวถึงกิจกรรมทางศาสนาใครจะรับผิดชอบ...และแกไขกับเหตุการณที่นาตกใจนี้ได

โครงการ ปนโตเถาใหญ...จากหวัใจดวงเลก็ อุบัติข้ึน ดวยครูตระหนักถึงส่ิงท่ีเด็กควรจะไดเรียนรูความเปนไทย ความเปนพุทธศาสนิกชน เพื่อใหเกิดตะกอนความดีงามขึ้นในจิตใจ แลวสืบสานเปนมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ ดวยการนำเด็กไปทำบุญท่ีวัดทุกวันพระในชวงเทศกาลเขาพรรษา ทุกคนต่ืนเตนดีใจและเตรียมตัวลวงหนาดวยความไมแนใจวาจะนำอะไรใสปนโตไปทำบุญที่วัด เมื่อไปถึงวัดแลวจะทำอยางไร แตหัวใจทุกดวงเบิกบานและมีรอยยิ้มบนใบหนา

พระในวัดยิ้มแยมยินด ี ที่เห็นเด็กตัวเล็กๆ หิ้วปนโตและขาวของพะรุงพะรัง เดินตามหลังครูตอยๆ ขึ้นมาบนศาลา ชาวบานหันมามองดวยความเอ็นดูและอิ่มเอมในบุญรวมกัน และยิ่งขำมากขึ้นเมื่อเด็กชายตัวอวนนำบะหม่ีสำเร็จรูป มาถวายพระ เด็กชายย้ิมอายๆ เมื่อบอกวา

“ก็ครูบอกวาใหเอาของท่ีเธอชอบมาทำบุญท่ีวัด นี่ครับ”

หลวงพอทานเมตตาเด็กๆ มาก กลาวคำชื่นชมผานไมโครโฟนเปนระยะๆ เด็กๆ เปล่ียนพฤติกรรมจากการเปนลิงทะโมน เปนการเดินเขา คลานเขาไปกราบพระแบบเบญจางคประดิษฐ อยางเกอเขิน สิ่งท่ีครูสอนมาในหองเรียนหลายป เพิ่งจะไดใชจริงในวันน้ีเอง

ครูและผูบริหารผลัดเปลี่ยนกันไปทำบุญที่วัดพรอมกับนักเรียนแตละช้ัน ทุกคนเกิดการเรียนรู จากประสบการณที่ตนเองไดรับความอิ่มเอมจากการหิ้วปนโตเถาใหญ เกิดจากหัวใจดวงเล็ก หลายๆ ดวง ทีเ่ตม็อกเต็มใจ จะเดินตามรอยเทาของปูยาตายายเขาไปในวัด ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ตามคำเทศนาของหลวงพอ

แมในวันน้ี...เสียงระฆังย่ำรุง ย่ำค่ำ และเสียงกลองเพลจะดังมาไมถึงหูของเด็กๆ แตพฤติกรรม ท่ีเปล่ียนแปลงไปบงบอกวา ความดีงามจะปรากฏอยูในสายเลือดไทย ความรมเย็นและคุณคาของศาสนาจะซึมผานหัวใจดวงเล็กๆ ของเด็กทุกคน ที่ครูหมั่นเพียรบมเพาะขึ้นดวยหัวใจของความเปนครู

๗๒

สุพรรณบุรี เขต ๒

เรื่อง ละเอียด สอิ้งทอง โรงเรียน วัดทุงคอก (สุวรรณสาธุกิจ) ต.ทุงคอก อ.สองพี่นอง จ.สุพรรณบุรี

ครูพระสอนศีลธรรมเขามามีบทบาทในโรงเรียนวิถีพุทธหรือโรงเรียนคุณธรรมชั้นนำ โดยมีจุดประสงคเพ่ือปลูกฝงคุณธรรมและจริยธรรมใหกับนักเรียนไดมีความรู ความเขาใจในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาอยางถูกตองพรอมกับมีความประพฤติที่ดีงาม โดยประสานรวมมือกับผูบริหารโรงเรียน คณะครูในโรงเรียน จัดการเรียนการสอนอยางมีระบบ

พระอธิการประทีป สุเมโธ เปนพระอาจารยสอนศีลธรรมของโรงเรียนวัดทุงคอก (สุวรรณสาธุกิจ) วันนี้ไดมาทำการสอนศีลธรรมในโรงเรียนตามปกติ

นกัเรยีน : “กราบนมสัการพระอาจารยครบั/คะ” พระอาจารย : “เจริญพร นักเรียนทุกคน

นกัเรยีนเคยไดยนิคำวา สตมิา ปญญาเกดิ หรอืไม” เด็กชายกฤษดา : “เคยไดยินครับพระ

อาจารย ผมอยากรูวาหมายความวาอยางไรครับ” พระอาจารย : “ไดสิ พระอาจารยจะอธิบาย

ใหฟง นักเรียนทุกคนฟงใหดีนะ” นักเรียน : “ครับ/คะพระอาจารย” พระอาจารย : “สตมิา ปญญาเกิด หมายความวา

ถาเราจะดำเนินการใดๆ หรอืเรียนวชิาใดๆ ดวยการตั้งสติ กอนเรียน ก็จะทำใหนักเรียนเกิดการเรียนรูอยางตอเน่ืองและเกิดประสิทธิภาพสูงสุด เปนการ รูตื่นดวยการทำสมาธิที่ตั้งมั่น หรือเตรียมตัวใหพรอมรับเสมอนั่นเอง เขาใจหรือยังนักเรียน”

นักเรียน : “เขาใจแลวครับ/คะ”

ครูพระ จุดประกาย ทำความดี

พระอาจารย : “ดีแลว ถาง้ันเรามาน่ังสมาธิกอนเรียนสัก ๕ นาที กันนะ”

นักเรียน : “ครับ/คะ” (นักเรียนทุกคนนั่งสมาธิตามที่พระอาจารยเคยสอนใหปฏิบัติ)

พระอาจารย : “ดีมากนักเรียนทุกคน และวันน้ีเรามาเริ่มเรียนบทเรียนกัน” ตอจากนั้นพระอาจารยก็สอนเน้ือหา ดวยโปรแกรม Power Point ซึ่งทำใหนักเรียนสนใจในบทเรียนตลอดเวลา

เด็กหญิงลัดดา : “พระอาจารยคะ ทำไมชื่อทิศทางพระพุทธศาสนากับชื่อทิศที่เราเรียก ทิศเหนือ ทิศใต จึงเรียกไมเหมือนกันคะ แลวตางกันตรงไหนคะ”

พระอาจารย : “ทิศ ในทางพระพุทธศาสนา หมายถึง ส่ิงที่เราตองประสบ และตองปฏิบัติตอสิ่งน้ันๆ มี ๖ ประการ

๑. ทิศเบื้องหนา คือ มารดา บิดา ๒. ทิศเบื้องขวา คือ ครู อุปชฌาจารย

ผูแนะนำศิลปวิทยา ๓. ทิศเบื้องหลัง คือ สามี ภรรยา ๔. ทิศเบื้องซาย คือ กุลบุตรที่เปนมิตร ๕. ทิศเบื้องต่ำ คือ ผูที่อยูต่ำกวาเรา ๖. ทิศเบื้องบน คือ สมณะ ชี พราหมณ” นักเรียน : “เขาใจแลวครับ/คะ” พระอาจารย : “นักเรียนวันท่ี ๑๒ สิงหาคม

ที่จะมาถึงน้ีเปนวันอะไร ใครรูบาง” เด็กชายศุภกร : “วันแมแหงชาติครับ” พระอาจารย : “เกงมาก ถูกตอง แมหรือ

๗๓

๗๔

มารดาอยูในทิศเบื้องหนา ตามหลักคำสอน บุตรตองบำรุงมารดาบิดา คือ ปฏิบัติชอบปฏิบัติหนาท่ีของตนตอมารดาบิดาโดยเอื้อเฟอในหนาที่ ๕ ประการ คือ

๑. เลี้ยงทานตอบ ๒. ทำกิจของทาน ๓. ดำรงวงศตระกูล ๔. ทำตนใหเปนผูเหมาะสมท่ีจะรับทรัพยมรดก๕. เม่ือทานลวงลับไปแลวทำบุญอุทิศไปให”เด็กชายทวีชัย : “ผมไหวพอกับแมทุกเชา

กอนมาโรงเรียน กลางคืนก็จะนอนกอดพอกับแมดวยครับ”

พระอาจารย : “ดีมากทวีชัย แลวนักเรียนคนอื่นละ ทำหรือเปลา”

เดก็หญิงวาสนา : “หนูอายคะ หนูไมกลา”พระอาจารย : “การทำความชัว่ซนิาอายกวา

พอแมเปนผูใหกำเนิดเรา เล้ียงดูเรามาจนเติบใหญ การกระทำท่ีทำใหพอแมสขุกาย สขุใจ ลูกไมควรอาย นักเรียนทุกคนทองไวในใจเลยนะวา ทำดี ไมตองอายใคร”

เด็กหญิงวาสนา : “คะพระอาจารย หนูจะพยายามทำ หนอูยากใหพอกบัแมมคีวามสขุมากๆ เพราะทานทำงานหนักมาก หาเงินใหหนูเรียน”

พระอาจารย : “ดีมากวาสนา วันที่ ๑๒ สงิหาคม โรงเรียนของเราจะจัดงานวนัแมแหงชาต ิ

โดยมีกิจกรรมเทิดพระคุณแม นักเรียนทุกคนคิดไวหรือยังวาจะทำอยางไร”

นักเรียน : “พวกเราจะพาแมมารวมงานที่โรงเรียน และเราจะเตรียมดอกมะลิมอบใหแม จะกราบเทาแม จะกอดแม และหอมแกมแม โดยไมอายใครแลว เพราะเรามีแมเพียงคนเดียว เราตองทำได”

พระอาจารย : “เราตองเชื่อมั่นในตนเอง เราตองเปนลูกกตัญู ประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ถูกตองดีงาม ชีวิตเราจะพบแตความสุข ความเจริญ เอาละ วันน้ีพระอาจารยขอจบบทเรียนไวเพียงเทานี้ ตอไปใหนักเรียนสวดมนตพรอมกนันะ”

นกัเรยีน : “ทกุคนสวดมนต ไหวพระพรอมกนั และกราบนมัสการพระอาจารย”

วันที่ ๑๒ สิงหาคม โรงเรียนจัดกิจกรรมเทิดพระคุณแม นักเรียนทุกคนนำดอกมะลิมอบใหแม และตอจากน้ันก็กมกราบเทาแม กอดแม หอมแกมแมอยางไมเขินอาย ทำอยางน้ีอยูเปนเวลานานเพ่ือจะบอกวา ลูกรักแมมากที่สุดในโลก แมทุกคนยิ้มอยางมีความสุข กอดลูกแนบแนน บางคนถึงกบัรองไห แตเปนการรองไหอยางมคีวามสขุ นักเรียนทุกคนเบิกบานดวยความภาคภูมิใจ อิ่มเอมใจและสุขใจเปนท่ีสุด

๗๕

เรื่อง พฤทธิ์ ทองทับ

สพป.สุพรรณบุรี เขต ๓ ต.เขาพระ

อ.เดิมบางนางบวช จ.สุพรรณบุรี

สุพรรณบุรี เขต ๓

วดัเปนสถานท่ีเดยีวท่ีปลอดภยัท่ีสดุสำหรบัเดก็ แตสมัยน้ีพอแมเลี้ยงลูกดวยเงินแทนความอบอุน เจาอาวาสวัดเขาดินแหงเมืองสุพรรณบุรีทำทุก วิถีทาง หวังดึงเด็กเขาวัดชำระฟอกจิตใจเพ่ือสู ความเสื่อมโทรมของสังคม

แทบไมนาเชื่อวาสภาพจิตใจของผูคนในยามนี้จะมีความผกผัน หนีหางจากคำวามนุษยมากขึ้นเรื่อยๆ บางเรื่องเสมือนภาพยนตรที่ถูกสรางสรรคข้ึนมาโหยหาความสำนึก อยางท่ีโรงแรมปาตองรีสอรท จ.ภูเก็ต หนุมสาวขาดความยั้งคิดจบัมอืกนักระโดดจากชัน้ ๑๗ เพยีงเพือ่จะบอกกบัทุกคนวาความรักของเขาทั้งสองมีความยิ่งใหญเหนือความตาย โดยไมคำนึงถึงพอแมท่ีถนอมกลอมเกล้ียงเลีย้งมาจนเตบิใหญ ท่ี จ.นครศรธีรรมราช และที ่จ.นครพนมเกิดเหตุการณลูกฆาพอเพราะมึนเมาจนคล่ัง ที่ จ.นครราชสีมา ลูกสาวแสนรักของพอ วางแผนกับแฟนหนุมลวงพอแทๆ ไปฆาท้ิงท่ีเขาใหญเหตุเพราะถูกบังคับใหแตงงานใหม นายสมศักดิ์ผูกอเหตุสำนึกผิดออกมาเตือนวัยรุนทุกคนอยาทำอยางผม

อีกเหตุการณหน่ึงท่ีเหลือเช่ือท่ี จ.นครศรีธรรมราชนายสุวรรณรัตน ริยาพันธ บีบคอนายคลอง พอบังเกิดเกลาจนตายคามือ แลวใชมีดผาทอง กรีดหนาอกท้ังซายและขวา ควักหัวใจ ตับปอดของพอมานั่งกินสดๆ และเหตุเกิดท่ี อ.ทาศาลา

เด็กในวัด

จังหวัดเดียวกัน นายปรีชาติดยาเสพติดจนประสาทหลอน คิดวาพอและแมเปนผปีอบ ใชมดีพรากระหน่ำฟนนายแอซึ่งเปนพอผูที่ชุบเลี้ยง ผูที่คอยพัดวีไมใหยุง ริ้น ไรไตตอม และฟนนางหับสอผู เปนแมที่ เคยกลั่นเลือดเปนน้ำนมใหลูก ดื่มกิน ผูที่เคยรองเพลงกลอมใหนอนอยางไมยั้ง จนพอวิ่งหนีตายลมลุกคลุกคลานไปลมหนาบาน นายปรีชายังเมามันวิ่งไลตามพอบังเกิดเกลา แลวใชมีดพราฟนซ้ำแลวซ้ำเลาจนสิ้นใจ นายปรีชายังไมหยุดหันกลับไปวิ่งไลฟนผูเปนแม นางหับสอพารางที่แกเฒาซึ่งอาบไปดวยเลือดกระเสือกกระสนหนีตายไปไดไกลสุดแคสวนมะพราวหลังบาน นายปรีชาตามไปทันก็ใชมีดพราฟนฉับๆ ตายตามกันไป

นี่คือความเปนจริ ง ท่ี เกิดขึ้นในสังคม ปจจุบัน ไมเฉพาะความรุนแรงเทาน้ัน ปญหา การทะเลาะวิวาท การใชอาวุธทำรายกันระหวางกลุมสถาบันทางการศึกษา การใชกำลังตบตี แยงผูชายของบรรดานักเรียน นักศึกษา ปญหาการมีเพศสัมพันธในระหวางการเลาเรียนหรือ ปญหาเด็กนักเรียนติดเกม ลาสุดที่ อ.สะเดา จ.สงขลา เด็กนักเรียนอายุแค ๘ ขวบเรียนอยูชั้น ป.๓ รวมหัวกัน ๔ คนต้ังแกงออกลักทรัพย ชาวบานกลางดึกนำเงินไปเลนเกม

สิ่งเหลานี้กอตัวขึ้นมาตั้งแตเมื่อไร ทำไม

๗๖

นครราชสีมา เขต ๖

จึงเกิดเปนรูปรางเดนชัดข้ึนในยุคน้ี หรือวาเบาหลอมของเยาวชนมันบูดเบี้ยว สิ่งใดหรือที่มาเกาะกินเบาหลอมอันดีงามในอดีตจนแทบไมเหลือเคาลาง เราจะทำอยางไรดี หรือวาใหเปนไปตามคำกลาวทีว่า “สงัคมอปัรยี เพราะคนดทีอแท สังคมมนัแย เพราะคนดีทอถอย” อำนาจอะไรเลาจะมีพลังหยุดยั้งกระชากความรูสึก เรียกความสำนึกรูดี รูชั่วใหกลับมาสูสังคมไทย ใหกลับมาอยูในจิตใจของคนไทยทกุคน เหลยีวแลไปทางไหนกย็งัมดืมน...นอกจากวัดเทานั้นซึ่งเปนสถานที่เดียว ที่จะชำระฟอกจิตใจสูกับความเสื่อมโทรมของสังคมในปจจุบันได

พระมหากิตติณัฏฐ อภิกาฺจโน เจาอาวาสวัดเขาดินแหง อ.เดิมบางนางบวช จ.สุพรรณบุรี มองสภาพปญหาวาเกิดจากปญหาครอบครัว ผูปกครองขาดความสนใจบุตรหลาน ผูปกครองสมัยใหมใชชีวิตผิดแผกจากวัฒนธรรมไทยเดิมๆไปมาก ซึ่งสวนมากการดำเนินชีวิตดวยการทุมเท

ใชเวลาไปกับการหาเงิน ใหความสำคัญกับเงินที่ใชเลี้ยงบุตรหลาน ลืมการใหความรัก ลืมวิถีชีวิตที่ทำใหครอบครัวอบอุน ส่ิงแวดลอมมีสวนสำคัญในการกำหนดเสนทางชีวิต ตามนิทานท่ีเลาตอกันมาวา มีลูกนกสองตัวเปนพี่นองสืบสายเลือดเดียวกันถูกลมพายุพัดอยางแรง ตัวหน่ึงไปตกที่กลุมโจรก็เปนโจร อีกตัวหนึ่งไปตกที่ฤๅษีก็เปนบัณฑิต เชื่อวาเด็กเขาวัดจะพบเห็นแตสิ่งดีๆ จะพบเห็นแตผูมีใจบุญ ผูมีความโอบออมอารี มีเมตตาชวยเหลือซึ่งกันและกัน พบเห็นบอยๆเปนประจำก็ยอมเกิดกับจิต จะจดจำและนำไปปฏิบัติในท่ีสุด เด็กเขาวัดจนอยูในวัดก็จะปลอดภัยจากสิ่งเลวรายในสังคม

จากแนวคิดนี้เจาอาวาสวัดเขาดินมีความพยายามมุงมั่นอยางยิ่ ง ทุมเทหาทุนทรัพย อุทิศตนทั้งกายและใจ โดยจะทำทุกวิถีทางเพื่อหวงัดงึเดก็เขาวดัใหจงได ดวยการจัดโครงการตั้งกองทุนกนบาตร ๒ แสนบาทเศษ เพื่อชวยเหลือ

๗๗

เด็กที่ดอยโอกาส เด็กที่ขาดความอบอุนจาก ผูปกครองภายใน อ.เดิมบางนางบวชใหไดรับการศึกษาฟรี จัดตั้งศูนยศึกษาพระพุทธศาสนา วันอาทิตย ที่วัดเขาดิน เนนใหเด็กที่อยูบานทุก แหงหนในวันหยุดเขาไปศึกษาพระพุทธศาสนาแบบประยุกตจากการเรียนการสอนในปจจุบันโดยรวมภาษาอังกฤษ เนนจัดกิจกรรมใหเด็ก เห็นคุณค าของพระ เณร จัดตั้ งศูนย ไอซีที เพื่อการเรียนรูการสื่อสารใหกับชุมชนไดใชประโยชน การรณรงคนักเรียนในโรงเรียนวิถีพุทธและเยาวชนภายใน อ.เดิมบางนางบวช และทุกอำเภอ สวดมนตทุกวันศุกร การสรางวัดในโรงเรียน เนนเฉพาะโรงเรียนท่ีอยูนอกวัด ดวยการสรางลานธรรมะ หองพระพุทธศาสนาในโรงเรียน มีการจัดสถานท่ีสำหรับการปฏิบัติธรรม มีมุมสงบสามารถนั่งสมาธิฝกจิต มีการเคารพสถานที่เสมือนเขาไปในพระอโุบสถ โครงการสรางวดัในโรงเรยีนจดัในเขต อ.เดิมบางนางบวช จากนั้นจะขยายไป อ.สามชุก อ.หนองหญาไซ และอ.ดานชาง และโครงการอบรมมัคนายกนอย ไดรวมกับโรงเรียนวิถีพุทธของสำนกังานเขตพ้ืนท่ีการศกึษาสพุรรณบรุ ี เขต ๓ ดำเนินกิจกรรมไปแลว มุงเนนฝกฝนใหเด็กนักเรียนสนใจในพระพุทธศาสนา ฝกฝนใหมีความกลาแสดงออกถึงความเปนผูนำชุมชน และเปนการสรางผูนำเพ่ือสืบสานศาสนาพุทธใหมากขึ้น

พระมหากิตติณัฏฐเลาถึงประวัติตนเองวา “อาตมาเกิดวันท่ี ๓ เมษายน ๒๕๒๐ ท่ี ต.ทาพ่ีเล้ียงอ.เมือง จ.สุพรรณบุรี โยมพอโยมแมมีฐานะยากจน จึงไดนำอาตมาไปฝากไวที่วัด การเปนเด็กวัดไดหลายอยางที่เปนบทเรียนแหงชีวิต ไดฝกนิสัย ฝกการมีระเบียบวินัย รูจักพ่ึงตนเอง การชวยเหลือ

ซึ่งกันและกัน ความรักใครสามัคคีในหมูคณะ กระท่ังเรียนจบชั้นประถมศึกษา โยมพอไมมีเงินสงเรียน ดวยความอยากเรียนตอ อาตมาจึงหนีไปบวชเปนสามเณรแลวศึกษาเลาเรียนพระธรรม คร้ันอายุครบบวชก็บวชเปนพระภิกษุศึกษาเลาเรียนธรรมตอจนจบเปรียญธรรม ๕ ประโยค ศกึษาตอสำเร็จปริญญาตรีพุทธศาสนา มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และสำเร็จปริญญาโทครุศาสตรมหาบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี”

หากวนันีว้ฒันธรรม ศลีธรรม ยงัไมกลบัมา อยาหวังวาสังคมจะมีความสุข วันนี้เราตองการเด็กเกง พอแมภูมิใจที่ลูกสอบไดคะแนนสูงๆ เด็กเกงหาใชวาจะเปนเด็กดีที่มีความสำนึกชั่วดี มีความเสียสละเพื่อสวนรวม วันนี้เราลืมเด็กดี ทั้งๆ ท่ีสังคมตองการเด็กดีอยางยิ่ง เพื่อเปนเบาหลอมเปนแบบอยางในการพัฒนาชุมชนทองถิ่นใหยั่งยืนเขมแข็งถาวรตอไป

๗๘

ยอนรอย งานเขียน

ภาคเหนือบน l ลำน้ำยม...สายน้ำ...ชีวิต ครูผจญ บุญสิทธิ์ ที่มาในงานเขียน คือมองเห็นวางานเขียนจะชวยสืบสานภูมิปญญาทองถิ่น เอาไวได และมองเห็นเด็กๆ อานหนังสือกันนอย เมื่ออานนอยก็พลอยทำใหเด็กๆ เขียนหนังสือกันนอยตามไปดวย เลยทำใหเกิดแรงบันดาลใจในการเขียน คืออยากเขียนใหเปนแบบอยางเปนตัวอยางใหเด็กๆ ไดเห็น ไดดู ไดอาน และหวังวาพวกเขาจะไดลองทำตามแบบอยางของครูบาง หากจะเริ่มเขียน ควรจะเริ่มอยางไร เขียนจากสิ่งที่อยูใกลตัวกอน คอยๆ เขียนทีละนิดๆ เชนเริม่เขยีนสิง่ทีเ่กีย่วกับประสบการณจรงิ เกีย่วกบัชวีติประจำวนัจะงายกวา เขียนไดงายกวา คิดไดดีกวา ไมเพอฝนแบบนิยาย แลวจากนั้นคอยๆ เขียนออกไปขางนอก คือเขียนเรื่องที่อยูไกลตัวออกไป ภาคเหนือลาง l คุณธรรมช้ันนำ...ท่ีอนุบาลศรีเทพครูยุพิน ทองหลอ ทำไมถึงเลือกงานเขียนของเด็กมาลงในบทความ สิ่งที่เด็กเขียนเปนของที่มีคาซึ่งถายทอดออกมาจากสมองของเขา อีกทั้งยังเปนโอกาสที่จะเผยแพรผลงานของเด็กๆ ดวย ซึ่งทางโรงเรียนไดสรางกิจกรรมใหเด็กไดฝกการเขียนจากชีวิตประจำวันกอน หรือจากสิ่งที่เด็กปฏิบัติเปนประจำ การฝกจดบันทึก เชน กิจกรรมคนหาคนดี มีการฝกการวิเคราะหโดยการตั้งคำถามจากครู เชน “ทำไมตองนับถือศาสนาพุทธ” “ทำไม

ตองทำตาม” เด็กๆ จะชวยกันบอก ซ่ึงในขณะท่ีเด็กตอบคำถาม เด็กก็ไดคิด ไดเขียน และเด็กสุดทายก็จะสรุปไดดวยตัวเอง ภาคอสีานบน l ปลูกฝงความดี ครูชลธิดา เงินงาม มองเห็นอะไร ถึงหยิบเรื่องนี้ขึ้นมาเขียน คิดวามันเปนส่ิงที่ครูประทับใจมาก และเปนแรงบันดาลใจใหครูจริงๆ ทำใหอยากจะสรางเด็กคนอื่นๆ ใหเขาเปนคนดี และเปนแบบอยางที่ดีแบบนี้ตอไป ซึ่งตอนนั้นครูดีใจมากนะ การเก็บเงินมาคืน มันเปนเรื่องที่ทำไมยาก แตวาเทาที่ครูเห็น เด็กโตเขาเก็บเงินได เขาจะไมคอยมาแจงหรือมาคืน แตถาเปนเด็กตัวเล็กๆ จะมาแจง แสดงวาเขายังรูในสิ่งที่มันถูกตองคะ รูในสิ่งที่ครูสอนไป แลวลักษณะการวางโครงเรื่องเปนอยางไร มันเปนลักษณะเหมือนเรื่องเลา มีการสอดแทรกความคิดเห็นลงไปในลักษณะของบทความ แตวาอยากจะใหเรื่องมันนาอาน เหตุการณทุกส่ิงทุกอยางก็เลยใสคำพูดลงไป คิดวาจะทำใหคนอานสนใจมากขึ้นคะ ภาคอสีานตอนลาง l ตนเปล่ียนตนไดดวยตนเอง ครูธวัช ประภูชะเนย คิดวางานเขียนจะมีผลอยางไรตอผูอานบาง ถาคนอานสนใจก็นาจะไดคิดวา คนเราไมไดดูที่รูปรางหนาตา หรือไมไดดูท่ีวัยเทาน้ัน ถาคิดไดและตองการเปล่ียนแปลงตนเอง ก็สามารถทำได สามารถเปลี่ยนได ตองการจะสื่อแบบนั้นครับ ความใสใจตอส่ิงรอบๆ ตัวมีผลตองานเขียนอยางไรบางคะ เราสามารถเอาสิ่งที่อยูรอบตัวมาเปนบทเรียน เอามาเปนองคความรู ถายทอดใหกับบุคคลอื่นๆ ได จะเขียนเหตุการณที่ประทับใจออกมาไดอยางไร ตองอาศัยระยะเวลา สิ่งแวดลอมตางๆ อารมณความรูสึกนึกคิดของเราดวยวามันจะกลั่นออกมาไดไหม คือบางครั้งบางคราวก็นึกอะไรไมออก แตถามีอะไรแปลบขึ้นมา ผมก็วาใชเลย! ก็เขียนออกมาเลย มันไมมีหลักเหมือนนักเขียนมืออาชีพ ผมพบประสบการณตรงแลวก็เขียนออกมาเลย หรือวามันอาจจะเปนลักษณะอารมณของนักวาดภาพ คือมันตองอาศัยอารมณ

๗๙

ความนึกคิด อาศัยบรรยากาศกอนที่เขาจะกลั่นภาพอะไรออกมาซักภาพ อาจจะเปนอารมณแบบเดียวกัน สรุปคือ ถาประทับใจอะไรก็เขียนออกมาทันที ภาคประตอูสีาน l แมจำเปน ครูคณิตา ปราสัย คุณครูทำความเขาใจกับเด็กดวยวิธีไหนคะ คุยคะ แลวก็ไปเยี่ยมบาน พอเราไปเย่ียมบานและไปพบกับคุณปูของเขา เราก็เลยเขาใจ มองเห็นเหตุผลที่เด็กเปนแบบนี้ เพราะมีสาเหตุ เหมือนเขาตองการความอบอุน เขาขาดความอบอุนอยางมาก ไดอะไรจากการเขียนประสบการณจริงคะ เร่ืองความประทับใจ แลวก็ภมูใิจคะ วาเราก็เปนคนหนึง่จากคนเล็กๆ ที่สามารถกระตุนหรือสรางใหเด็กคนหนึ่ง ที่เขาขาดความอบอุนไดปรบัปรุงตวัใหดขีึน้คะ เหมอืนวาเราเปนสวนหนึง่ทีไ่ดชวยเหลอืเขา ภาคกลาง-ตะวันออก l พลิกชวีติ ครูสรวีย นำสินวิเชษฐชัย ทำไมถึงใชการเขียนแทนความรูสึกผานตัวละคร (ตัวเด็กนักเรียน) ครูไดคุยกับเด็กแลวก็ไดรับรูความรูสึกของเขา ครูก็เลยพยายามถายทอดความรูสึกนี้ เพราะคนที่อานก็เปนเด็กดวยกัน และครูยังไมรูวาจะมีใครที่มีลักษณะปญหาแบบนี้ ที่ครูยังเขาไปไมถึง อยากใหเด็กไดอาน วาการมีปญหาไมใชเรื่องนาอาย เรามีปญหาอะไรเราพูดไดนะ ถาเขียนจากมุมมองของครูเองก็เขียนได แตในความรูสึกนาจะเปนเด็กถายทอดกันเอง เหมือนกับเวลาจะชวยเหลือนักเรียน ถาเราจะหาขอมูลจากเด็ก เราถามจากเพ่ือนเขา เราจะไดขอมูลเยอะกวาการถามกับตัวเด็กเอง หากจะเขียนแทนความรูสึกคนอื่นควรจะทำยังไง เริ่มอยางไร ตองไปคุยกับเด็กบอยๆ ใหรูปญหาจริงๆ ใหเขาไววางใจ และคอยสังเกตพฤตกิรรมเวลาเขาเลาปญหาใหเราฟง ความรูสึกของเขาเปนอยางไร แลวถาเราเปนเด็กคนน้ีเราจะรูสึกอยางไร เอาตัวเราไปแทนเขา ใหชั่งน้ำหนักดูวา “ถาเปนเรา” “ถาเปนลูกเรา” ฟงเขาและจากเพื่อนเขาดวย เพราะบางอยางที่ครูถามก็ไดมาจากเพื่อน จากน้ันก็คอยเรียกกันมาคุยอีกที

ภาคตะวันตก-ใตบน l วนันี้ไมมสีายลม ครูนงลักษณ แตงศรี ที่มาที่ไปและขั้นตอนกอนเริ่มเขียนเรื่องนี้ ก็สัมภาษณแลวก็เริ่มพูดคุยกับเขา ไปเยี่ยมไปหาเขาที่บานหลายครั้งเลย ไปคุยกับเขาวาเปนคนอยางไร ไปฟงส่ิงทีเ่ขาพดู แลวเรามองเขาเปนคนอยางนีไ้หม พอไปสัมภาษณก็พบวาเขาชางเปนคนท่ีมีความอดทนอยางมาก เกิดความสงสาร เกิดเปนแรงบันดาลใจในความอดทน การเล้ียงลูกใหเปนเด็กดี แมจะจบแค ป.๗ แตความคิดของเขาสูงและสามารถอยูไดดวย ตัวเอง ทำไมถึงเลือกเขียนประวัติชีวิตคนคะ เปนคนชอบอานบทความของคนอืน่ ชอบเอาชวีติจรงิมาคดิ ชอบศึกษาชีวิตคน สังเกตคนวาทำไมคนนี้ถึงนาสงสาร ทำไมคนนี้ถึงเปนแบบนี้ เวลาไดสัมผัสไดอยูกับผูคนก็จะรูวาเขามีนิสัยเปนอยางไร บางทีเราก็ไดเรียนรูถึงส่ิงตางๆ ที่อยูรอบตัวเรา เชน ถาไมมีความอดทนจะทำใหเราวาวุน เราตองมีขันติ มีสติ คือบางครั้งเห็นเขาเสียใจแตเขาก็มีสติ ชีวิตของคนแตละคนมีพื้นฐานไมเหมือนกัน อยูที่ความจริงใจ อยูที่การเลือกจะเดินทางชีวิตแบบไหน ถาเขามีพื้นฐานจิตใจดีเขาก็จะเปนคนดี ถาเขาไมมีธรรมะก็จะออกมาเปนคนอีกแบบหนึ่ง ภาคใตตอนลาง l ปลายทางความหวงใย...จากหวัใจครู ครูมนัสวี มณีสวัสดิ์ คิดวาการเขียนจากประสบการณจริงมีขอดียังไง มันมีความรูสึกวา เราไมตองใชความคิดอะไรมาก มันออกมาจากความรูสึกเราเอง ส่ิงแวดลอมรอบตัวเราเอง เหมือนกับวาเรื่องไกลตัวตองใชความคิดเยอะแยะ แตวาเรื่องใกลตัวนี่มันงายนะคะ งานเขียนจากประสบการณดีๆ จะมีผลตอคนอ่ืนอยางไร ก็ไดแลกเปลี่ยนความคิดกัน อยางนอยก็เหมือนกับวาองคกรเรา ไดแลกเปล่ียนเรียนรูกัน ที่ดูมาก็มีหลายเรื่องนะ ไดเห็นวาหลายคนมีประสบการณที่แตกตางกัน และไดนำมาแลกเปล่ียนเรียนรูกันในโรงเรียนของเราดวย

บทความดีเดน ภาคเหนือตอนบน โรงเรยีนบานวงัหลวง (วังมาประชาสามัคค)ี แพร เขต ๑ ภาคเหนือตอนลาง โรงเรยีนอนบุาลศรีเทพ (สวางวฒันา) เพชรบรูณ เขต ๓ ภาคอีสานตอนบน โรงเรียนบานกุดจาน สกลนคร เขต ๓ ภาคอีสานตอนลาง โรงเรียนศึกษาสงเคราะหธวัชบุรี รอยเอ็ด เขต ๑ ภาคประตูอีสาน โรงเรียนพรพิทยาคม นครราชสีมา เขต ๔ ภาคกลาง-ตะวันออก โรงเรียนชุมชนวัดปราสาท อางทอง ภาคตะวันตก-ใตตอนบน โรงเรียนวัดกุญชรวชิราราม เพชรบุรี เขต ๑ ภาคใตตอนลาง โรงเรียนศิริราษฎรสามัคคี ปตตานี เขต ๒ ภาคเหนือตอนบน โรงเรียนบานปาเหว ลำปาง เขต ๓ โรงเรียนบานหนองครก เชียงราย เขต ๓ โรงเรียนบานแมต๋ำ พะเยา เขต ๒ โรงเรียนบานน้ำชางพัฒนา นาน เขต ๒ โรงเรียนบานออวิทยา ลำปาง เขต ๒ สพป.เชียงราย เขต ๓ โรงเรียนบานนาวงค นาน เขต ๒ โรงเรียนบานทุงมอก พะเยา เขต ๒ โรงเรียนบานสันกลางนาดอ พะเยา เขต ๒ โรงเรียนบานแมอิง พะเยา เขต ๑ โรงเรียนบานทุงสาน ลำปาง เขต ๓ สพป.แพร เขต ๒ โรงเรียนบานผาฮาว พะเยา เขต ๒ โรงเรียนบานปาตาก พะเยา เขต ๒ โรงเรียนบานรอง นาน เขต ๒ โรงเรียนทุงหาราษฎรสามัคคีวิทยา เชียงราย เขต ๒ สพป.เชียงราย เขต ๔ โรงเรียนพะเยาประสาธนวิทย พะเยา เขต ๑ ภาคเหนือตอนลาง โรงเรียนบานตาลพรา สุโขทัย เขต ๒ สพป.อุตรดิตถ เขต ๑ โรงเรียนบานหัวดง พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนวัดลำชะลา พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนบานบอยายสม ชัยนาท โรงเรียนวัดทาขอย พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนวัดดงกลาง พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนวัดสระประทุม พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนบานนาเฉลียงใต เพชรบูรณ เขต ๓ โรงเรียนวัดวังหมัน ชัยนาท โรงเรียนวัดหนองหลวง พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนวัดหนองโพ นครสวรรค เขต ๓

รายชื่อโรงเรียนในวารสารวิถีพุทธฉบับที่ ๕

๘๐

โรงเรียนบานหนองสะแก พิจิตร เขต ๑ โรงเรียนเนินกุมวิทยา พิษณุโลก โรงเรียนบานกองทูล เพชรบูรณ เขต ๓ โรงเรียนเขาพริกอนุสรณ กำแพงเพชร เขต ๒ ภาคอีสานตอนบน โรงเรียนบานหินรอง ขอนแกน เขต ๕ โรงเรียนบานกุดจาน สกลนคร เขต ๓ โรงเรียนบานวังหูกวาง สกลนคร เขต ๓ สพป.หนองคาย เขต ๑ โรงเรียนบานติ้วนอย เลย เขต ๑ โรงเรียนมัธยมวาริชภูมิ สกลนคร เขต ๒ โรงเรียนบานโนนขา ขอนแกน เขต ๒ โรงเรียนไตรคามประชาพัฒนา ขอนแกน เขต ๒ โรงเรียนบานบอตะครองโนนฝาย ขอนแกน เขต ๓ โรงเรียนบานหนองแวงโสกพระ ขอนแกน เขต ๓ โรงเรียนบานชะโนด ๒ มุกดาหาร โรงเรียนบานแหประชานุเคราะหขอนแกน เขต ๕ โรงเรียนบานคำนอย ขอนแกน เขต ๒ โรงเรียนบานบุงตาขาย เลย เขต ๒ สพป.หนองบัวลำภู เขต ๑ ภาคอีสานตอนลาง สพป.ยโสธร เขต ๒ โรงเรียนบานทับนอย สุรินทร เขต ๒ โรงเรียนบานบอแก มหาสารคาม เขต ๓ สพป.มหาสารคาม เขต ๓ โรงเรียนบานดอนดูวังบอน มหาสารคาม เขต ๒ โรงเรียนกุดรังประชาสรรค มหาสารคาม เขต ๑ วัดชัยประสิทธิ์ มหาสารคาม เขต ๓ โรงเรียนบานกูกาสิงห รอยเอ็ด เขต ๒ สพป.รอยเอ็ด เขต ๒ โรงเรยีนบานดอนโองทาวารีวทิยาสรรค รอยเอด็ เขต ๓ โรงเรียนบานเตย อุบลราชธานี เขต ๑ โรงเรียนบานโนนหนองแฝก ยโสธร เขต ๑ โรงเรียนบานทุงแต ยโสธร เขต ๑ โรงเรียนบานยางเครือ-ดานนอย รอยเอ็ด เขต ๒ โรงเรียนบานหัวนา รอยเอ็ด เขต ๒ โรงเรียนบานขามเรียน มหาสารคาม เขต ๒ ภาคประตูอีสาน โรงเรียนบีกริม สระแกว เขต ๒ โรงเรียนบานทาขี้เหล็ก นครราชสีมา เขต ๕ โรงเรียนบานหนองปรือ “รัฐราษฎรพัฒนา” นครราชสีมา เขต ๗ โรงเรียนปญญาประทีป นครราชสีมา เขต ๕ โรงเรียนบานหนองติ้ว บุรีรัมย เขต ๔ โรงเรียนบานซับเจริญสุข ชัยภูมิ เขต ๓ โรงเรียนบานหนองมะคา ลพบุรี เขต ๒ โรงเรียนบานนา (สามัคคีวิทยา) สระแกว เขต ๑ โรงเรียนครบุรีวิทยา นครราชสีมา เขต ๓

โรงเรียนชุมชนวัดรวง นครราชสีมา เขต ๒ โรงเรียนบานจอมศรี นครราชสีมา เขต ๒ โรงเรียนบานหนองแสง นครราชสีมา เขต ๖ โรงเรียนชุมชนบานแซรออ สระแกว เขต ๒ โรงเรียนชุมชนประทาย นครราชสีมา เขต ๗ โรงเรียนบานตางตา นครราชสีมา เขต ๑ ภาคกลาง-ตะวันออก โรงเรียนปากคลองบางขนาก ฉะเชิงเทรา เขต ๑ โรงเรียนวัดคลองขวาง นนทบุรี เขต ๒ โรงเรียนอนุบาลสิงหบุรี สิงหบุรี สพป.ปทุมธานี เขต ๒ โรงเรียนบางบอวิทยาคม สมุทรปราการ โรงเรียนบานยางเอน ระยอง เขต ๒ โรงเรียนวัดเนินยาง ระยอง เขต ๒ สถาบันอาศรมศิลป กรุงเทพมหานคร ภาคตะวันตก-ใตตอนบนโรงเรียนบานหนองกระถิน สุพรรณบุรี เขต ๓ โรงเรียนสามัคคีอนุสรณ สุราษฎรธานี เขต ๓ โรงเรียนวัดนางแกว ราชบุรี เขต ๒ โรงเรียนบานหนองตาเย็น ประจวบคีรีขันธ เขต ๒ โรงเรียนวัดอมรวดี สมุทรสงคราม โรงเรียนบานหนองกระถิน สุพรรณบุรี เขต ๓ โรงเรียนบานน้ำทรัพย เพชรบุรี เขต ๒ สพป.สุพรรณบุรี เขต ๓ โรงเรียนอนุบาลบานโปง ราชบุรี เขต ๒ โรงเรียนคงคาราม เพชรบุรี เขต ๑ โรงเรียนอนุบาลวัดไชยชุมพลชนะสงคราม กาญจนบุรี เขต ๑ โรงเรียนวัดสามชุก สุพรรณบุรี เขต ๓ โรงเรียนอนุบาลสมเด็จพระวันรัต สุพรรณบุรี เขต ๓ โรงเรยีนวัดทุงคอก (สวุรรณสาธกุจิ) สพุรรณบรุ ีเขต ๒ ภาคใตตอนลาง โรงเรยีนวัดเกษตรชลธ ี(เลือ่นประชาคาร) สงขลา เขต ๑ โรงเรียนบานเจะบิลัง สตูล เขต ๑ สพป.ปตตานี เขต ๑ โรงเรียนวัดบานลุม สงขลา เขต ๓ โรงเรียนวัดสุนทรวารี ปตตานี เขต ๒ โรงเรียนบานบกหัก ตรัง เขต ๑ โรงเรียนบานตรัง ปตตานี เขต ๒ โรงเรียนวัดนาประดู ปตตานี เขต ๒ โรงเรียนวัดนิคมสถิต ปตตานี เขต ๒ โรงเรียนบานศาลาสอง ปตตานี เขต ๒ โรงเรียนสะบายอย สงขลา เขต ๓ โรงเรียนบานประกอบ สงขลา เขต ๓ โรงเรียนราชมุนีรังสฤษฎ ปตตานี เขต ๒ สพป.ยะลา เขต ๒

เรียนทุกทานท่ีไดชื่อวาเปนคน สพฐ. เชน ครู สพฐ. นักเรียน สพฐ. ผูอำนวยการ โรงเรียน สพฐ. ขาราชการ ลูกจาง สพฐ. ผูปกครองนักเรียน สพฐ. เปนตน

ปนี้เปนปมหามงคลย่ิงในโอกาสเฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานไดรับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี ใหชาว สพฐ. ทุกคนรวมทำความดีอยางนอยคนละ ๑๐ ความดีตอเน่ืองเปนเวลา ๙๙ วัน นับรวมความดีของชาว สพฐ. ๘.๔ ลานคนเปน ๘๔ ลานความดี โดยเริ่มกันไปแลว หลายโรงเรียน แตขอใหครบ ๙๙ วันกอนวันที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๕๔ ซึ่งจะเปนวันที่ สพฐ. ทำพิธีพรอมกันเพ่ือถวายความดีที่ตั้งใจทำอยางตอเน่ืองรวม ๘๔ ลานความดี นอมถวายเปนพระราชกุศล สวนวิธีจัดดำเนินการ สงเสริมประชาสัมพันธอยางไรน้ัน ขอเชิญโรงเรียน สำนักงานสรรสรางวิธีการไดเอง

๘๔ ลานความดีสพฐ.ถวายในหลวง

สนใจอานวารสารของภูมิภาคอ่ืนไดท่ีเว็บไซตhttp://inno.obec.go.th

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)

วิกฤติคือโอกาสทอง ณ กาลครั้งหนึ่งนานมาแลว มีชาวนาคนหนึ่ง เลี้ยงลาไว ตัวหนึ่งซึ่งแกมากแลว ดวยความโงเขลาของมันดันเดินซุมซาม ไปตกบอแหงหนึ่ง มันรองครวญครางอยูเปนเวลานาน ชาวนาเอง ก็พยายามใครครวญหาวิธีท่ีจะชวยมันข้ึนมา ในท่ีสุดชาวนาหวนคิด ขึ้นมาไดวา เจาลาก็แกเกินไปแลว อีกอยางบอนี้ก็ตองกลบ ไมคุม ท่ีจะชวยเจาลา ชาวนาจึงไปขอแรงชาวบานเพ่ือมาชวยกลบบอ ทุกคน ใชพล่ัวตักดินสาดลงไปในบอ คร้ังแรกเม่ือดินไปถูกหลังลา มันตกใจ และรูชะตากรรมของตนทันที มันรองโหยหวน สักพักหนึ่งทุกคน ก็แปลกใจที่เจาลาเงียบไป หลังจากชาวนาตักดินใสบอไดสักสองสามพลั่ว เมื่อเหลือบมองลงไปในบอ ก็พบกับความประหลาดใจ ท่ีลามันจะสะบัดดินออกจากหลังทุกคร้ังท่ีมีผูสาดดินลงไป แลวกาว ขึ้นไปเหยียบบนดินเหลาน้ัน ย่ิงทุกคนพยายามเรงระดมสาดดินไป มากเทาไหร มันก็กาวข้ึนมาไดเร็วมากยิ่งขึ้น ในไมชาทุกคนตาง ประหลาดใจท่ีในท่ีสุด เจาลาก็สามารถหลุดพนจากปากบอดังกลาวได นิทานเร่ืองนี้สอนใหรูวา ชีวิตน้ีอุปสรรคตางๆ ที่ถาโถมเขามา หาเรา ก็เปรียบเสมือนดินท่ีสาดเขามาหาเรา จงอยาทอถอยและยอมแพ จงแกไขมัน เพ่ือท่ีจะกาวสูงข้ึนเร่ือยๆ เปรียบเสมือนลาแกท่ีหลุดพน จากบอได ฉันใดฉันน้ัน อุปสรรคมีไวใหกาวขามไป

โดยพระอาจารยมิตชูโอะ คเวสโกจากหนังสือ มีขันติ คือพรใหแกตัวเอง