حمن �ه الّر� حمن بسم الّل �ه الّر� بسم الّلحیم حیمالّر� الّر�

چند اصطالحچند اصطالحمقارن�ة م�اه و خورش�يد )م�اه ن�و(، لحظ�ة تول�د م�اه، مقارن�ة م�اه و خورش�يد )م�اه ن�و(، لحظ�ة تول�د م�اه، هالل، س�ن هالل، م�دت مکث، ح�د دان�ژون، دورة هالل، س�ن هالل، م�دت مکث، ح�د دان�ژون، دورة

تناوب نجومي، دورة تناوب هالليتناوب نجومي، دورة تناوب هاللي

ماه قمریماه قمری

ـ ماه گره ای:ـ ماه گره ای:

روز متوسط روز متوسط2727/ / 21222122

ـ ماه آنومالی:ـ ماه آنومالی:

روز متوسط روز متوسط55465546//2727

ماه قمریماه قمری روز متوسط روز متوسط32173217//2727 ـ ماه نجومی: ـ ماه نجومی:

روز متوسط روز متوسط53065306//2929 ـ ماه هاللی: ـ ماه هاللی:

تقویم قمریتقویم قمری

تقویم قمّری قّراردادیتقویم قمّری قّراردادی5.29

2

2930

0306.05.295306.29

3672.00306.012 016.113672.030

067.1016.030

2000

تقویم قمریتقویم قمری

تقویم قمّری شّرعیتقویم قمّری شّرعی

تعداد روزهای هّر ماهتعداد روزهای هّر ماهـ ـ

عوامل اختالف در تقویم عوامل اختالف در تقویم قمری شرعی!قمری شرعی!

انسانی بودن مسئّلة رؤیتانسانی بودن مسئّلة رؤیت1.1.

اوضاع جغّرافیایی و جو�یاوضاع جغّرافیایی و جو�ی2.2.

م�دت مكث، م�دت مكث، عوام�ل نج�ومی م�ؤثّر در رؤیت هالل )عوام�ل نج�ومی م�ؤثّر در رؤیت هالل )3.3.

((فاصّلة ماه از زمين و...فاصّلة ماه از زمين و...، ، زمان غّروب خورشيدزمان غّروب خورشيد

بّرخی قّراردادها و عدم توجه به مسئّلة رؤیتبّرخی قّراردادها و عدم توجه به مسئّلة رؤیت4.4.

اتحاد افق، اتحاد افق، اختالف فتوا در مورد رؤیت هالل )اختالف فتوا در مورد رؤیت هالل )5.5.

((استفاده از ابزار و ...استفاده از ابزار و ...

اختالف فتوا در مورد رؤیت اختالف فتوا در مورد رؤیت هاللهالل

شکل رؤیت شکل رؤیت..11

� با چشم غیّر مسّلح� با چشم غیّر مسّلح

� اعم� از چشم غیّر مسّلح� اعم� از چشم غیّر مسّلح

اختالف فتوا در مورد رؤیت اختالف فتوا در مورد رؤیت هاللهالل

دو گّروه فتوا بّرای نقش افق: دو گّروه فتوا بّرای نقش افق:..22

: اشتّراك در شب : اشتّراك در شب گّروه اولگّروه اول

مح�ل رؤيت در ش�ب مح�ل رؤيت در ش�ب دردر ك�هك�ه در تم�ام نق�اطيدر تم�ام نق�اطياول ماه ثابت مي گّردد.اول ماه ثابت مي گّردد.مشتّركند، مشتّركند،

: مناطق هم افق و افق های نزديك به : مناطق هم افق و افق های نزديك به گّروه دومگّروه دومهمهم

ب�ّرای ث�ابت ش�ود، م�اه اول در ش�هّری ب�ّرای اگ�ّر ث�ابت ش�ود، م�اه اول در ش�هّری اگ�ّر دیگ�ّر فای�ده ن�دارد، مگ�ّر آنک�ه دو دیگ�ّر فای�ده ن�دارد، مگ�ّر آنک�ه دو م�ّردم ش�هّر م�ّردم ش�هّر

باش�ند ی�ا انس�ان بدان�د ک�ه باش�ند ی�ا انس�ان بدان�د ک�ه ش�هّر ب�ه هم نزدی�ک ش�هّر ب�ه هم نزدی�ک افق آنها یکی است.افق آنها یکی است.

اختالف فتوا در مورد رؤیت اختالف فتوا در مورد رؤیت هاللهالل

نقش افق نقش افق..33

� اشتّراک در شب )اتحاد آفاق( � اشتّراک در شب )اتحاد آفاق(

� هم افق بودن )اتحاد افق( � هم افق بودن )اتحاد افق(

� افق های نزدیک به هم � افق های نزدیک به هم

رؤیت هالل و اشتراک در شب رؤیت هالل و اشتراک در شب )اتحاد آفاق()اتحاد آفاق(

غّربی رؤیتغّربی رؤیت مکان هایمکان های� �

تمام نقاطي كه در تمام نقاطي كه در دردرشّرقی رؤیت: شّرقی رؤیت: مکان هایمکان های� � محل رؤيت در شب مشتركند، اول ماه ثابت محل رؤيت در شب مشتركند، اول ماه ثابت

مي گردد.مي گردد.

رؤیت هالل و اشتراک در شب رؤیت هالل و اشتراک در شب )اتحاد آفاق()اتحاد آفاق(

شّرقی رؤیتشّرقی رؤیت مکان هایمکان هایتعیین محدودة تعیین محدودة

. زـمان ـغروب خورـشيد مـحل رؤيت مـشخص . زـمان ـغروب خورـشيد مـحل رؤيت مـشخص 11 گردد. گردد.

. نـقاطي ـكه اذان ـصبح آن ـها مـقارن ـبا ـغروب . نـقاطي ـكه اذان ـصبح آن ـها مـقارن ـبا ـغروب 22ل مـح ل خورشـيد مـح د خورشـيد گردـن مشـخص اسـت، د رؤيت گردـن مشـخص اسـت، رؤيت

)مكان هاي مرزي(.)مكان هاي مرزي(.

. در محل ـهايي ـكه بين مكان ـهاي ـمرزي و مـحل . در محل ـهايي ـكه بين مكان ـهاي ـمرزي و مـحل 33دارند، اول ماه ثابت مي شود. دارند، اول ماه ثابت مي شود. رؤيت قرار رؤيت قرار

رؤیت هالل و هم افق بودن رؤیت هالل و هم افق بودن )اتحاد افق()اتحاد افق(

شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(. نقش عرض جغرافيايي. نقش عرض جغرافيايي11

- زمان های ظهر و غروب آفتاب - زمان های ظهر و غروب آفتاب

رؤیت هالل و هم افق بودن رؤیت هالل و هم افق بودن )اتحاد افق()اتحاد افق(

شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(

. نقش روز هاي سال خورشيدي . نقش روز هاي سال خورشيدي 22

رؤیت هالل و هم افق بودن رؤیت هالل و هم افق بودن )اتحاد افق()اتحاد افق(

شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(. نقش روز هاي سال خورشيدي . نقش روز هاي سال خورشيدي 22

رؤیت هالل و هم افق بودن رؤیت هالل و هم افق بودن )اتحاد افق()اتحاد افق(

شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(شهّرهاي هم افق )اتحاد افق(. نقش روز هاي سال خورشيدي . نقش روز هاي سال خورشيدي 22

رؤیت هالل و افق های رؤیت هالل و افق های نزدیک به همنزدیک به هم

غّربی رؤیتغّربی رؤیت � مکان های� مکان های

مکان ه�ای مکان ه�ای� رؤیت: � رؤیت: ش�ّرقی در ش�ّرقی اه ـم مكث ان در زـم اه ـم مكث ان زـمبيش رؤيت، ل مـح ق بيش اـف رؤيت، ل مـح ق بين اـف اختالف دار مـق بين از اختالف دار مـق از

غروب خورشید در دو شهر باشد. غروب خورشید در دو شهر باشد.

رؤیت هالل و افق های رؤیت هالل و افق های نزدیک به همنزدیک به هم

شّرقی رؤیت:شّرقی رؤیت: تعیین محدودة مکان هایتعیین محدودة مکان های. ـیافتن اختالف زـمان ـغروب خورـشید در مـحل . ـیافتن اختالف زـمان ـغروب خورـشید در مـحل 11

مورد نظر شرقي؛مورد نظر شرقي؛رؤيت و محل رؤيت و محل

. یافتن زمان مكث ماه را در محل مورد نظر؛. یافتن زمان مكث ماه را در محل مورد نظر؛22

دت 33 ـم ا ـب روب ـغ اي زمان ـه اختالف ة مقايـس دت . ـم ا ـب روب ـغ اي زمان ـه اختالف ة مقايـس .آمده. آمده. مكث به دست مكث به دست

ان زـم ـغروب > اي ر »اختالف زمان ـه اـگ ه: ان نتیـج زـم ـغروب > اي ر »اختالف زمان ـه اـگ ه: نتیـجدو باشـد، دو مكث« باشـد، هم مكث« بـا افـق در هم محـل بـا افـق در محـل

هم ـثابت هم ـثابت نزديكـند و اول ـماه در مـحل ـشرقي نزديكـند و اول ـماه در مـحل ـشرقي مي شود. مي شود.

رؤیت هالل و افق های رؤیت هالل و افق های نزدیک به همنزدیک به هم

مثال بّرای نزدیکی افق دو مکان:مثال بّرای نزدیکی افق دو مکان:

در يك روز سال: در يك روز سال:

2828 و و 1919غّروب خورشيد در اهواز: ساعت غّروب خورشيد در اهواز: ساعت دقيقه دقيقه

1010 و و 1919غّروب خورشيد در تهّران: ساعت غّروب خورشيد در تهّران: ساعت دقيقهدقيقه

دقیقه دقیقه2525مدت مكث ماه در اهواز: مدت مكث ماه در اهواز:

mm18 = 18 = mm10 10 hh19 – 19 – mm28 28 hh1919

در 2525> > 1818چ�ون چ�ون اه�واز و ته�ّران اس�ت، در اه�واز و ته�ّران اس�ت، نزديكند )در روز مزبور(. نزديكند )در روز مزبور(. افق به هم افق به هم

راه های ثابت شدن اول ماهراه های ثابت شدن اول ماه. خود شخص هالل را ببیند.. خود شخص هالل را ببیند.11

� رؤیت با چشم مسّلح� رؤیت با چشم مسّلح

� یقین و اطمینان� یقین و اطمینان

� اطمینان از یک منشأ عقالیی� اطمینان از یک منشأ عقالیی

� اطمینان نوعی نه شخصی خالف متعارف� اطمینان نوعی نه شخصی خالف متعارف

راه های ثابت شدن اول ماهراه های ثابت شدن اول ماهان یقین حاـصل 22 آـن ة از گفـت ه ـک ـعده ای ان یقین حاـصل . آـن ة از گفـت ه ـک ـعده ای .

ــد بگوین ــود، ــد می ش بگوین ــود، ــده ایم. می ش دی را ــده ایم. هالل دی را هالل آن طة واـس ه ـب ه ـک یزی ـچ نین آن همـچ طة واـس ه ـب ه ـک یزی ـچ نین یقین یقین همـچ

پیدا می شود.پیدا می شود.

� پیشگویی منجمین )اگّر اطمینان حاصل شود(.� پیشگویی منجمین )اگّر اطمینان حاصل شود(.

راه های ثابت شدن اول ماهراه های ثابت شدن اول ماهدر 33 د بگویـن ه ـک ادل، ـع رد ـم دو هادت ـش در . د بگویـن ه ـک ادل، ـع رد ـم دو هادت ـش .

شب ماه را دیده ایم.شب ماه را دیده ایم.

� اوصاف مهم ماه را بّر خالف یکدیگّر بیان نکنند.� اوصاف مهم ماه را بّر خالف یکدیگّر بیان نکنند.

باش�د نداش�ته مهم مع�ارض ش�هود ش�هادت باش�د � نداش�ته مهم مع�ارض ش�هود ش�هادت �منجمین(.منجمین(.)راصدین دیگّر و )راصدین دیگّر و

� انس�ان یقین ی�ا اطمین�ان ب�ه اش�تباه ش�هود نداش�ته � انس�ان یقین ی�ا اطمین�ان ب�ه اش�تباه ش�هود نداش�ته باشد.باشد.

راه های ثابت شدن اول ماهراه های ثابت شدن اول ماه. سی روز از ماه قبلی بگذرد.. سی روز از ماه قبلی بگذرد.44

. حکم حاکم شرع.. حکم حاکم شرع.55

� تکّلیف مقّلدینی که از غیّر حاکم تقّلید می کنند.� تکّلیف مقّلدینی که از غیّر حاکم تقّلید می کنند.

� تکّلیف کسی که می داند حاکم اشتباه کّرده � تکّلیف کسی که می داند حاکم اشتباه کّرده است.است.

� جایگاه اطمینان در حکم حاکم.� جایگاه اطمینان در حکم حاکم.

راه های غیر مشهور در راه های غیر مشهور در ثبوت اول ماهثبوت اول ماه

. رؤیت هالل پیش از ظهّر. رؤیت هالل پیش از ظهّر11

. تطو�ق. تطو�ق22

. دیده شدن ماه در شب سیزدهم به صورت . دیده شدن ماه در شب سیزدهم به صورت 33بدربدر

چند نکتهچند نکته

ارتفاع زیاد و مدت مکث زیاد ماهارتفاع زیاد و مدت مکث زیاد ماه� �

رؤیت هالل بعد از ظهررؤیت هالل بعد از ظهر� �

ـ رصد در هواپيما از ارتفاع باالـ رصد در هواپيما از ارتفاع باال

پردازش تصویرپردازش تصویر� �

چگونگی اثبات ماه های قمری در چگونگی اثبات ماه های قمری در كشورهای مختلفكشورهای مختلف

..فقط رؤيت هالل� � ۱۱

..محاسبات نجومي� � ۲۲

..رؤيت هالل و محاسبات نجومي� � ۳۳

..بدون مالک و معيار � � ۴۴

..متابعت از ديگر كشورها- - 55

فقط رؤيت هاللفقط رؤيت هاللالف( ديدن هالل با چشم غير مسلح در غروب

روز قبل از اول ماه كشور هاي هند، پاكستان، بنگالدش، موروكو و

نظر اكثر علماء شيعهب( ديدن هالل حتي با چشم مسلح در غروب روز

قبل از اول ماه كشور ايران در بعضی ماه ها و نظر بعضي از

علماء شيعهج( ادعاي ديدن هالل در غروب روز اول ماه هاي

حساسكشور عربستان در رمضان، شوال، ذيقعده و ذي

الحجه

محاسبات نجوميالف( معيار عربستان:

در روز اول : 1999 آوريل 16قبل از ماه، سن ماه در لحظه غروب

ساعت 12خورشيد مكه بيشتر از باشد.

بعد از : 1999 آوريل 16بعد از مقارنه، غروب ماه بعد از غروب

خورشيد در شهر مكه باشد. )تقويم ام القراء(

درصد مواقع، روز اول ماه قبل از 85)در در مناطق غربي ب( معيار مصر:رؤيت خواهد بود(

مصر، زمان غروب خورشيد بعد از مقارنه بوده و مدت مكث ماه

.حداقل پنج دقيقه باشد

محاسبات نجومي

د( معيار كامل نجومي:بر اساس پارامترهاي مختلف ماه، در

لحظه غروب خورشيد هالل شرايط كشورهاي رؤيت را داشته باشد. ايران، الجزاير و تونس

ج( معيار مابيمز: ساعت، ارتفاع 8سن هالل حداقل

درجه و جدايي زاويه 2ماه حداقل درجه 3هاي ماه از خورشيد حداقل

كشورهاي مالزي، سنگاپور، باشد. اندونزي و برونوئي

در شرقی ترين ه( معيار ليبی:مناطق کشور ليبی، زمان مقارنه

.قبل از طلوع خورشيد باشد

رؤيت هالل و محاسبات نجومي

اگر محاسبات نجومي امكان ديدن هالل را معتبر و قطعي بشناسد، رؤيت هالل مالک است. محاسبات تنها براي

جلوگيري از اشتباه و خطاي ديد استفاده مي شود. دفتر مقام معظم رهبری، علماء اسالم، سازمانهاي

نجومي كشورهاي گويانا، ترينيدا و توباگو.

بدون مالک و معيار

بعضي كشورها هيچ مالکی بدون مالک:ندارند و هر سال روش تعيين اول ماه آنها

مثل : كشور نيجريه عوض مي شود.

متابعت از ديگر كشورها

كشور هاي الف( متابعت از کشور عربستان: قطر، كويت، امارات، عمان، يمن، بحرين، ،

سوريه، لبنان، تركيه، افغانستان و ...ب( متابعت کشورهای کوچک از كشورهاي

بزرگ همسايهنيوزلند از استراليا - سورينيم از

گوياناج( متابعت از كشورهای مسلمان تابعه

اكثر كشورهاي اروپايي و حوزه درياي بالتيك و ايسلند