بسم الله الرحمن الرحیم

دانشگاه الزهرادانشکده روانشناسی و علوم تربیتیگروه علم اطالعات و دانش شناسی

روش تحقیق کیفی

شیما بهرامسری

1393آبان

ام2روزه تحقی2ق را ب2ه دو دس2ته کلی تقس2یم می کنن2د: یکی روش تحقی2ق کمی

اس2ت ک2ه س2عی می کن2د ب2ه ش2ناختی از واقعیت ه2ا دس2ت یاب2د و دیگ2ری روش

کیفی اس2ت ک2ه نگ2اه کلی ب2ه پدی2ده ه2ا داش2ته و ب2ه کش2ف مع2انی آن می پردازد.

ی2افتن پاس2خ س2واالتی از قبی2ل"چ2ه چ2یزی ب2ه دانس2تن و در روش کمی تالش

م2و2رد نی2از اس2ت2؟" "چ2ه ر2وش2ی ب2ه دن2ب2ال ی2افتن این دان2ش ب2ای2د2 ب2ه ک2ار2 گر2فت2ه

شود؟” "چه روشی باید به کار گرفته شود" و... می باشد.

درواق2ع روش کمی روش2ی س2ازماندار و عی2نی ب2رای بررس2ی و آزم2ایش عل2وم

ک2ار پرت2و در بش2ر علمی آگ2اهی ارتق2ا س2طح و جدی2د دانش تولی2د و بش2ری

پژوهشی است.

رویک2رد کیفی در پ2ژوهش مبت2نی ب2ر نگ2اهی وی2ژه ب2ه فراین2د پ2ژوهش دارد ک2ه در

د2ق2تی 2 ب2ا2 ر2ا ت 2انس2انی2 تع2امال2 و2 ف2رهن2گی ا2جتم2اعی2، پژ2وهش2گر2 2مف2اهی2م آن

موشکافانه فراتر از محاسبات آماری مورد بررسی قرار می دهند.

مقدمه

تج2ارب مع2انی کش2ف ب2رای ذه2نی و س2ازماندار کوش2ش کیفی تحقی2ق

روزمره است.

برنام2ه و م2دیریت اجتم2اعی، تربی2تی، عل2وم در عل2وم کیفی تحقی2ق روش

این ح2ال ب2ا ای م2ورد اس2تفاده ق2رار می گ2یرد. ب2ه ص2ورت فزاین2ده ری2زی

س2ازمان ه2ایی ک2ه من2ابع م2الی را ت2امین می کنن2د، نگ2اه بدبینان2ه ای ب2ه تحقی2ق

تحقیق2ات مس2یر شخص2ی داش2ته این کنن2د دارن2د، چ2را ک2ه فک2ر می کیفی

باش2ند و تحت الش2عاع روش ه2ای دیگ2ر ق2رار گیرن2د. این در ح2الی س2ت ک2ه در

روش کیفی بایس2تی مراح2ل مشخص2ی را طی ک2رد و اص2ول معی2نی را ع2ایت

نمود.

ادامه مقدمه

ک2ه اجتم2اعی عل2وم جدی2د رس2الت این ب2ا کیفی تحلی2ل و درک تحقی2ق

س2ت تعری2ف می ش2ود. ب2ا این تعری2ف دانش2مندان فراین2دهای اجتم2اعی ا

جامع2ه ش2ناس می 2توا2نن2د جه2ان عی2ن2ی را2 ب2ه ن2ظ2اره بی2ندیش2ند و مش2اهد2ه کنن2د

ش2ا2ید2 بت2وان2 ت2ا2ری2خ ای2ن 2روش2 ر2ا در ش2رق جس2تجو ک2رد2، 2هرچ2ن2د2 ت2د2وی2ن آن ب2ه

ش2کل 2س2اخ2تار2 یا2فت2ه2 2و 2منظم2 مث2ل2 بس2یار2ی از 2عل2وم2 د2ر غ2ر2ب ان2ج2ام ش2د2ه2 اس2ت.

ان2واع س2ایر از بیش نگ2اری ق2ومیت ی پیش2ینه کیفی، تحقیق2ات م2ورد̂ در

پژوهش های کیفی قابل بازشناسی است: مثل سفرنامه ناصر خسرو.

.غربی ها نیز یونانی ها را بنیان گذار قومیت نگاری معرفی کرده اند

با رش2د تج2دد گ2رایی و س2اختارگرایی و تاکی2د آنه2ا ب2ر ناک2افی ب2ودن دانش عی2نی

و 2تج2ربی ب2رای ش2ناخت 2جه2ان و 2توج2ه ب2ه 2خ2رد2ه ف2رهن2گ ه2ا،2 تح2قیق2ات کی2فی هم

غنای بیشتری گرفت و توسعه پیدا کرد.

تاریخچه تحقیق کیفی

درک و فهم رفتار ها، باورها، عقاید و هیجانات از چشم انداز شرکت کنندگانی که 1.

در مطالعه شرکت می کنند.)که درک و فهم عمیق نامیده می شود(

برای درک و فهم و تبیین دیدگاهها و رفتار افراد2.

برای درک و فهم فرایندها )مثال افراد چگونه تصمیم می گیرند یا مذاکره می کنند(3.

آشکار سازی معناهایی که افراد برای تجاربشان می گویند4.

درک و فهم تعامالت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی یا فیزیکی که فعالیت ها در آنها 5.

رخ می دهند.

انعکاس صداو چشم انداز شرکت کنندگان در مطالعه6.

ارایه عمیق، مفصل و دقیق در زمینه موضوعات پژوهشی7.

بررسی موضوعات حساس مانند ارتباطات جنسی و خشونت و...8.

مطالعه ی موضوعات پیچیده مانند: سوء مصرف مواد که ممکن است خیلی 9.

پیچیده یا پنهان باشد.

روش تحقیق کیفی چه موقع استفاده می شود

تناسب نظریه ها و روش ها1.

دیدگاههای شرکت کنندگان در تحقیق کیفی و تنوع آنها2.

تاثیر متقابل محقق و تحقیق 3.

تنوع رویکردها و روش ها در تحقیق کیفی4.

ویژگی های اساسی روش تحقیق کیفی

ب2رای متم2ایز س2اختن تناس6ب نظری6ه ه6ا و روش6ها: 1. رش2ته ه2ای علمی خ2ود 2از 2س2ای2ر2 رش2ته ه2ا از2 مع2یاره2ای2 ر2وش ش2ن2اخت2ی اس2تفا2ده 2ک2رد2ه ان2د 2مثال2 ا2ز آزم2ایش2ها در 2مس2ا2یل روانش2ناخ2تی و 2پیم2ایش در2 م2و2ارد2 جا2مع2ه2 اس2تفاد2ه شن2اس2ی س2ت بن2اب2ر این 2روش2ها 2مرج2ع ب2ررس2ی 2تناس2ب اف2ک2ار و 2موض2وعات 2

ب2ر2ای تحق2ی2ق 2تج2رب2ی 2هس2تن2د و2 موض2وع2 م2ور2د2 مطالع2ه تع2ی2ین 2کنن2ده 2ی ر2وش ن2ه 2 مطا2لع2ه ی 2م2ور2د ه2ای 2کی2فی 2ح2وز2ه2 تحف2ی2ق در آ2ن.2 اس2ت 2ن2ه 2ب2رعک2س

م2وقعیت2 ه2ا2ی مص2نوع2ی 2در 2آزمای2ش2گا2ه بلک2ه2 اع2م2ا2ل و2 کن2ش2ها2ی متقا2ب2ل 2پ2دی2د2ه ه2د2ف از تحقی2ق2 کیفی ک2ش2ف 2و پرور2ان2دن ی 2م2ورد مطا2لع2ه اس2ت بن2ابراین

نظریه های جدید و نظریه هایی ست که بنیان تجربی دارند، است.تحقی2ق کیفی درب2اره دی6دگاههای اف6راد ش6رکت کنن6ده و تن6وع آنه6ا: 2.

گ2رداوری ب2رای و گ2یرد می انج2ام روانی ه2ای بیم2اری مانن2د موض2وعاتی اط2الع2ات 2می2ان بیم2اران و 2ک2ادر 2درم2انی م2یرو2د و 2نظر2ی2ات ه2ر ک2دا2م از آ2نه2ا در2 ک2ا2در و د2ی2دگاهها)2بیم2اران،2 بس2تگان2 تن2وع و تح2قی2ق م2و2ثر اس2ت نه2ایی ن2ایج2 درم2انی(ب2ا توج2ه ب2ه رواب2ط متقاب2ل آنه2ا و تعامالتش2ن ن2یز در نت2ایج حاص2ل از

تحقیق موثر است

ویژگی های اساسی روش تحقیق کیفی- ادامه

ارتباط2ات اجتم2اعی محق2ق در روش ت6اثیر متقاب6ل محق6ق و تحقی6ق: . 3ب2ه دانش از ج2زیی آش2کارا ب2ه ط2ور تحقی2ق کمی، ب2رخالف روش کیفی در و مش2اهدات ش2ان اعم2ال درب2اره ی ذه2نیت محق2ق آی2د. حس2اب می می2دان، برداش2تها، احساس2ات و ج2ز آن ب2ه خ2ودی خ2ود ب2ه داده تب2دیل می

شوندو در یاددشتهایی روزانه ی تحقیق ثبت می شوند. تحقی2ق کیفی، برپای2ه . تن6وع رویک6رد ه6ا و روش ه6ا در تحقی6ق کیفی: 4

تن2وع مثال ن2دارد ق2رار واح2دی ش2ناختی روش و نظ2ری، برداش2ت ی رویکرده2ای نظ2ری و روش ه2ای آنه2ا مثال دس2ته ای ب2ه مطالع2ات ذه2نی می پردازن2د، دس2ته ای ب2ه ش2کل گ2یر و جری2ان تع2امالت و دس2ته ای هم س2اختار بازس2ازی می پنه2ان اعم2ال کنش2گران را ه2ای می2دان اجتم2اعی و معن2ای

این تن2وع رویکرده2ا نتیج2ه ی خ2ط س2یر ه2ای مختل2ف رش2د کنن2د. در واق2ع تاریخ تحقیق کیفی در موازات و به دنبال هم است.

ویژگی های اساسی روش تحقیق کیفی- ادامه

(عالقه ی افراد به توصیف عینی و کیفی بود 1940-1900دوره ی سنتی :)

و حوزه ی مردم شناسی از آن بهره می برد.

نوگرایی\C,ia در تحقیق ها استفاده می 1970 بعد جنگ جهانی دوم تا :

شد تا این مطلب اثبات شود که روش کیفی همانند پژوهش های کمی

دارای اعتبار و روایی و دقت می باشند.

(-از نظریه ها و روش 1986-1970شروع انواع تیرگی-نگاه قوم گرایانه :)

ها و فنون راهبردهای در دست، استفاده می کردند تا پژوهش خود را انجام

دهند.

آغازی است برای روشن شدن 1980بحران معرفی و نمایش اواسط :

پیامد انواع تیرگی های دوره قبل یعنی فرایندی که به نوعی انکار روش

شناختی منجر می شود.

پنجم: این دوره رویکردی عملگراتر ، سیاسی تر و کثرت گراتر برای

پژوهش کیفی مشخص می شود.

مراحل تکامل پژوهش کیفی

تفسیر اعمال انسان و تفسیر رفتارهایی کیفیهدف پژوهش ،

در کل هدف . است که افراد از خودشان و دیگران ارایه می دهند

است ارایه توصیف و درک عمیق از تجربه انسان پژوهش کیفی

یعنی در صدد است که مسایل و موضوعات انسانی را بفهمد و به آنچه در

تعامل، ارتباطات یا گفتمان انسان رخ می دهد، پی ببرد.

پژوهشگر کیفی در تالش است که دنیای واقعی را آنگونه که هست

بشناسد، نه آنکه آنها را اندازه گیری کند و از راهبردهایی استفاده کند که

در نهایت او را به تولید داده های توصیفی می رساند و این داده ها را به

گونه ای توصیف می کند که منطبق با توصیف شرکت کنندگان می باشد.

هدف روش تحقیق کیفی

روش کمی پهنا نگر می باشد روش کیفی ژرفانگر می باشد

یافته های روش کمی قابل تعمیم می باشد یافت2ه ه2ای روش کیفی غیرقاب2ل تعمیم می باشد

در را خ2ود تحقی2ق ه2ای کمی برخی روش محیط ساختگی انجام می دهند

روش ه2ای کیفی در محی2ط ه2ای ط2بیعی انجام میگیرد

ارق2ام و اع2داد ب2ا کمی تحقی2ق ه2ای یافت2ه بیان می شود

یافت2ه ه2ای تحقی2ق کیفی ب2ه توص2یفی از نگرشها و مفاهیم می انجامد

مقایسه روش کمی و کیفی:روش های تحقیق کمی و کیفی همدیگر را کامل می کنند.

در این پ2ژوهش معم2وال پژوهش2گر ب2ا نگ2اهی اس2تقرایی ب2ه تحلی2ل و تفس2یر داده ه2ا می

پردازد

و در روش کمی از روش قیاس2ی ب2رای تجزی2ه تحلی2ل داده ه2ا اس2تفاده می کنیم

پژوهش های کیفی بیشتر از ”چقدر“ و ”چه اندازه“ از ”چرا“ و ”چگونه“ آغاز می

شوند و یافته های این پژوهش بیش از آن که در قالب اعداد و ارقام باشد به شکل

توصیف افراد مورد بررسی یا بر اساس مشاهده مستقیم و تفسیر محقق از آن

پدیده ارایه می شوند

نکته ی مهم دیگر این است که در رویکرد کیفی نمونه مورد مطالعه از نظر

اندازه و تعداد الزاما نماینده آماری جامعه ی پژوهش نیست ازین رو یافته های

حاصل از پژوهش های کیفی معموال قابل تعمیم به بافتهای خارج مورد مطالعه

نیست. که نقطه ضعف آن محسوب نمی شود چرا که برای بررسی امکان این

تعمیم پذیری می توان یافته های پژوهش های کیفی را در مطالعات تکمیلی کمی

مورد آزمون قرار داد

مقایسه روش تحقیق کیفی و کمی

ه2ا فع2الیت این اس2ت. پ2یرامون جه2ا̂ن مش2اهده ب2رای فع2الیتی کیفی تحقی2ق

بیش2تر ب2رای آش2کار س2ازی هرچ2ه ه2ا تفاس2یر و روی2ه از ای دربرگیرن2ده مجموع2ه

جهان و ایجاد تحول در آن می باشد.

از روی2ه ه2ای تحلیلی ب2رای تجزی2ه و تحلی2ل داده ه2ا اس2تفاده می ش2ود و ریش2ه در

ش2اخه2 ه2ای 2گون2اگو2ن عل2وم 2اجتم2اعی2 و انس2انی2 دارد و تمرک2ز ا2ص2لی 2آن ب2ر د2اس2تان

ه2ای2 بی2ان2 ش2ده 2اف2را2د می 2باش2د. حک2ای2ت س2را2یی ب2ه2 عن2وان2 ی2ک 2روش ب2ا تجربی2ات

ا2ف2راد در2 زن2دگ2ی و بی2ان 2داس2تان ه2ای آنه2ا آغ2ا2ز می ش2ود. 2محقق2ان 2مختل2ف اس2تراتژی

ها2ی 2تحلی2لی2 متفاو2تی در ز2مینه ت2حقیق ح2کایت س2رایی2 ا2ستف2ا2ده کر2د2ه اند: 2

درب2اره ش2ده بی2ان ه2ای داس2تان شخص2ی، تجربی2ات نگ2اری، زیس2ت مطالع2ات

سازمانها از انواع آن می باشد.

رویکردهای تحقیق کیفی

تحقیق حکایت سرایی

: . تعیین این که آیا موضوع مورد نظر با حکایت سرایی تناسب دارد یا نه 1

تحقیق حکایت سرایی هنگامی مناسب است

که بخواهیم داستان هایی مفصل یا تجربیات زندگی یک فرد یا تعداد

محدودی از افراد را انعکاس دهیم.

. انتخاب فرد یا افرادی که تحربیاتی و داستان هایی برای گفتن دارد و 2

قادر به صرف زمان برای انتقال آن هاست:

روش آنها داستان های میدانی ست. داستان های ثبت شده در مجالت،

نقل داستان از زبان افراد و خانواده شان، عکس ها و یادداشت ها یا

.مکاتبات رسمی

. گرداوری اطالعات در بستر این افراد.3

رویه های انجام تحقیق حکایت سرایی

. تحلیل داستان مشارکت کنندگان و بازگویی آنها در چارچوبی قابل 4

تحلیل داستان شامل:جمع آوری داده ها درک:

و تحلیل آنها با توجه به عناصر کلیدی داستان و سپس نگارش آنها با توجه

به توالی زمانی مورد دیگر می تواند شامل ارایه توصیفی از داستان ها و

مضامین به وجود آمده ازین می باشد.

. همکاری با مشارکت کننده ها از طریق درگیر ساختن آنها در تحقیق: 5

بحث محقق و مشارکت کننده از معانی

داستان ها می باشد و مضامین کلیدی شناسایی شده و به شدت در

روابط میان محقق و شرکت کننده تاثیر خواهد داشت.

رویه های انجام تحقیق حکایت سرایی

تجربیات زنده گروهی از افراد از یک مفهوم یا پدیده را توصیف می

کند)مثل غم و اندوه و بی خوابی، خشم، تجارب جهان شمول(.

انواع پدیدار شناسی

(تفسیر متون زندگیهرمونتیک)

(شامل تجارب شخصی افراد از زندگی ستتجربی)

(کمتر بر تفاسیر محقق و بیشتر بر توصیف تجارب محققان روانشناختی

(مشارکت کنندگان متکی است

تحقیقات پدیدار شناسی

تع2یین اینک2ه آی2ا مس2یله تحقی2ق ب2ا این رویک2رد ب2ه به2ترین وج2ه م2ورد بررس2ی ق2رار 1.

خواهد گرفت

را 2. آنه2ا و ش2ناخته را پدیدارش2ناختی فلس2فی ه2ای ف2رض پیش گس2تره محق2ق

مشخص نماید

داده ها از افرادی که پدیده را تجربه کرده اند جمع آوری شود3.

از مش2ارکت کنن2ده ه2ا س2وال ش2ود: چ2ه چ2یزی را درب2اره پدی2ده تجرب2ه ک2رده اید4.

تجزیه و تحلیل داده ها5.

و 6. معن2ادار عب2ارات از اس2تفاده ب2ا را ان2د ک2رده تجرب2ه کنن2دگان مش2ارکت آنچ2ه

مضامینی این چنین توصیف کنند.

محق2ق بایس2تی ب2ا توج2ه ب2ه توص2یفات ب2افتی و س2اختاری ی2ک توص2یف ترکی2بی ارای2ه 7.

دهد که بیانگر ذات پدیده است.

رویه های اجرای تحقیق پدیدارشناسی

در بردارنده ی اکتشافات موضوعی خاص از طریق بررسی یک یا چند

مورد در قالب سیستمی با حد و مرز مشخص است. خیلی از دانشمندان

مطالعه ی موردی از نوع روش تحقیق جامع می دانند که در حوزه ی علوم

سیاسی، پزشکی و روانشناسی بسیار استفاده شده است. امروزه

محققان درباره مطالعه ی موردی طیف گسترده ای از رویکردها را ارایه

کرده اند و هردو نوع کمی و کیفی تحقیق مورد حمایت قرار گرفته است.

انواع مطالعه ی موردی شامل: یک فرد، یک گروه،کل یک برنامه و یک

فعالیت می باشدکه به مطالعه ی تک موردی، مطالعه ی چند موردی و

مطالعه ی موردی ذاتی تقسیم می شود.

مطالعه ی تک موردی:محقق بر یک مورد و موضوع تمرکز می کند و سپس

مورد با حد و مرز مشخص را برای تشریح انتخاب می نماید.

مطالعات موردی چندگانه که از منطق تکرار استفاده می کنند. در این

روش محقق از تعمیم یک مورد به موارد دیگر اجتناب می ورزد. در مطالعه

ی مورد ذاتی، محقق بر خود̂ مورد تمرکز می کند چرا که مورد را می توان

موقعیتی غیر معمول یا منحصر به فرد دانست.

مطالعه ی موردی

. تعیین این که آیا رویکرد مطالعه ی موردی متناسب با مسئله ی 1

وقتی مطالعه ی موردی مورد استفاده قرار تحقیق می باشد یا خیر ؟

می گیرد که مورد نهایی با حد و مرز معین در اختیار داشته باشد و در

تالش برای درک عمیق یا مقایسه آنها با یکدیگر باشد.

.می تواند . محقق در مرحله ی بعدی باید مورد یا مواردی را مشخص کند2

شامل یک فرد، چندین فرد، رویداد، فعالیت و...باشدو نوع مطالعه ی

موردی نیز تعیین شده باشد.

. گرداوری داده های مورد نیاز با روش های مناسب.3

باید تالش نماید تا با توجه به . تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده. 4

داده های به دست آمده توصیفی دقیق و مفصل ارایه نماید

. تفسیر و و تبیین معنی داده ها.5

رویه انجام مطالعه ی موردی

قومیت نگاری

از جمل2ه ق2وم نگ2اری اع2ترافی، ت2اریخ زن2دگی، ق2وم نگ2اری فمینیس2تی، رم2ان

های قوم نگارانه، انتقادی و واقعگرا

:در این تحقیق می توان به انتقادی و واقعگرا اشاره کرد

رویک2ر واقعگ2را رویک2ردی س2نتی س2ت ک2ه توس2ط متخصص2ان م2ردم شناس2ی و

برای درک واقعیت زندگی مردم صورت می گیرد

رویک2ر انتق2ادی پاس2خی س2ت ب2ه جامع2ه ی کن2ونی ک2ه در آن، نظ2ام ه2ای ق2درت،

س2تیز، امتی2از و اقت2دار در ب2ه حاش2یه ران2دن اف2رادی از جنس2یت ه2ا ، طبق2ات و

نژاده2ای متف2اوت خ2دمت می کنن2د.در این ن2وع پ2ژوهش نویس2نده از گ2روه

دی2دگاه 2 ب2ا اف2ار2دی اغل2ب و کنن2د پ2یروی می2 ب2ه2 حاش2ی2ه کش2ی2ده ش2ده ه2ای

سیاسی هستند که تالش برای مخالف با نظام سلطه دارند

شکلهایی از رویکرد قومیت نگاری

تعیین این که آیا قوم نگاری طرح تحقیقی مناسب برای مطالعه و بررسی مساله

برای توصیف چگونگی کارکردها گروه فرهنگی به تحقیق می باشد یا خیر؟

منظور کشف اعتقادات، زبان و رفتار آنها وجود داشته باشد.

انتخاب گروهی با فرهنگ مشترک و شناسایی محل قرارگیری آنها

تعیین اینکه برای مطالعه فرهنگی کدام شیوه از قوم نگاری مورد استفاده قرار

شاید بررسی نحوه ی اعمال و کارکردهای گروه نیاز به توصیف خواهد گرفت؟

داشته باشد یا استفاده از قوم نگاری انتقادی برای افشای مباحثی چون استیالو

برای محمایت از گروه ضرورت داشته باشد

جمع آوری اطالعات در مورد کارها و زندگی گروه)کار میدانی( گرداوری داده ها

ی مختلف در انواع گوناگون

:محصول نهایی ارایه ی مجموعه قوانین و الگوها به عنوان محصول نهایی تحلیل

تحقیق قوم گرایی در واقع تصویر کل گرایانه از فرهنگ گروه هایی ست که در

آن نگرش مشارکت کنندگان و محققان ترکیب شده است

رویه های انجام قوم نگاری

جمع آوری داده های کیفی

یعنی هر آنچه در جهان همه پدیده ها داده اند پژوهشگران کیفی معتقدند

رخ می دهند، محصول انسانی و، قابل تحلیل و بررسی است. پس نباید از

هیچ چیز اغماض کنند و موردی را نادیده بگیرند. داده ها در دودسته کلی

داده های دیداری-مشاهده ای و شنیداری-متنی تقسیم می شوندکه از

طریق مشاهده، مصاحبه و اسناد به دست می آید.

،جمع آوری داده ها در تحقیق کیفی: مشاهده، مصاحبه ی ساختار یافته

نیمه ساختار یافته و بدون ساختار، فیلم برداری و عکاسی، یادداشت

برداری در محیط یا ترکیبی از این روش ها.

داده های ثانویه از طریق بررسی مدارک مختلف مثل اینترنت ، آمارهای

ارایه شده توسط دولت و روزنامه ها و.... مثل حکایات و داستانهای

روزمره،تحلیلهای تاریخی و... به دست می آیند.

در مشاهده محقق در جستوجوی الگوهای رفتاری افراد در یک محیط یا

فرهنگ خاص است

.

طرح های تحقیق کیفی

تع2یین تحقی2ق اس2ت ک2ه نک2ات بس2یار مهم از یکی تحقی2ق گ2یری در نمون2ه

ه2دف آن، مش2خص کنن2ده ی ش2یوه ی انج2ام آن اس2ت. مثال ه2دف در تحقی2ق

کمی تعمیم یافت2ه ب2ه جامع2ه ای س2ت ک2ه نمون2ه از آن انتخ2اب ش2ده اس2ت،

در نظ2ر م2ورد پدی2ده فهم گ2یری نمون2ه کیفی ه2دف در روش ک2ه درح2الی

جامع2ه ای اس2ت ک2ه نمون2ه از آن انتخ2اب ش2ده اس2ت بن2ابراین محق2ق اف2راد ی2ا

ب2افتی را ک2ه به2ترین م2وقعیت را در ارتب2اط ب2ا فهم موض2وع م2ورد مطالع2ه

ی2ک معل2و̂ل تج2ارب انتخ2اب می کن2د. مثال مطالع2ه درب2اره آورد ف2راهم می

ف2ارغ التحص2یل دانش2گاه، به2ترین منب2ع درب2اره ی این موض2وع، اف2راد معل2ولی

هس2تند ک2ه از دانش2گاهها ف2ارغ التحص2یل ش2ده ان2د. در تع2یین حجم نمون2ه -

حجم نمون2ه مع2ادل ب2ا کام2ل ش2دن داده ه2ا ی2ا اش2باع داده ه2ا می باش2د-عواملی

مح2دوده متن( تص2ویر، ، ص2دا ه2ا)خوان2ایی داده کیفیت جمل2ه: از موثرن2د

ب2ودن( ط2بیعت موض2وع )س2هولت در ب2ه ج2ای مح2دود ب2ودن مطالع2ه)وس2یع

کس2ب داده ه2ا، واض2ح ب2ودن مفه2وم( تع2داد مص2احبه ه2ای ص2ورت گرفت2ه از ه2ر

ف2رد، اس2تفاده از واژه ه2ای ج2انبی) بی2ان تج2ارب ب2ه س2ایرین ب2ه وس2یله ش2رکت

کنندگان ( روش مورد استفاده و طراحی مطالعه

نمونه گیری

استفاده موردی ( : در روش تحقیقTypical Case Samplingانتخاب موارد بارز)1.

می شود که یک نمونه معمول از پدیده ی مورد نظر محقق انتخاب می شود

(: پژوهشگر مواردی را Intensity Samplingنمونه گیری با باالترین قدرت-شدت-)2.

بررسی می کند که پدیده را به بیشترین میزان نشان می دهد اما در حد میانه

هستند. برای مثال برای بررسی میزان مشارکت خانواده ها در مراقبت از بیماران

سالمند خانواده ای که در حد معمول مشارکت دارد و نه خیلی زیاد یا خیلی کم

بررسی می شود.

(: حداکثر اختالف Maximum Variation samplingنمونه گیری با حدکثر اختالف)3.

در محدوده ای از کیفیتها، موقعبتها برای در نظر گرفتن مشارکت کننده ها در نظر

گرفته می شود. و حدکثر متغییرهای مرتبط به موضوع بررسی شوند

((: بررسی دقیق و عمیق افراد Homogeneous Samplingنمونه گیری همگون4.

یک گروه با صفات مشترک زیاد هست مثال مصاحبه با دانشجویان ارشد آرشیو

دانشگاه الزهرا

روشهای نمونه گیری

تحلیل داده ها

روش ها تحقیق کیفی از لحاظ شیوه های تحلیل نیز متفاوت هستندیعنی هریک

از روش های تحقیق کیفی داده های معینی را تولید کرده و بنابراین مستلزم

استفاده از روش تحلیل ویژه و منطبق با خود هستند. مثال روش تطبیقی –

تاریخی بیشتر از روش تحلیل تماتیک)موضوعی یا درونمایه ای(در حالی که

تحقیق فمنیستی از روش تحلیلی بسته به اهداف و سواالت آن استفاده می کند

ساختار کلی مطالعه

نه تنها از لحاظ راهبردهای نمونه گیری،گرداوری و تحلیل داده ها با هم تشابه

ساختاری دارند بلکه دارای ساختار طراحی و مراحل نسبتا متفاوتی در نگارش

گزارش نهایی با هم هسند هرچند مشخصه های مشترک ساختاری را نیز در

میان انها می توان یافت، مثال با توجه رویه هایی که در صفحات قبل اشاره د

می توان گقت مراحل اجرای تحقیق قوم نگارانه با پدیدارشناختی دارای برخی

تفاوتهای اساسی هستند.

نکته آخر اعتباریابی و ارزیابی کیفیت

برخالف تصور رایجی که روش تحقیق کیفی فاقد معیارهای ارزیابی اعتبار

و روایی است، روش های متعدد و متنوعی برای ارزیابی کیفیت و نکویی

یافته ها و نتایج در روش شناسی کیفی با عنوان " معیار قابلیت اعتماد یا

اعتمادپذیری و زیر معیارهای آن" طراحی شده است.

هریک از زیر- معیارهای ارزیابی و اعتبارسنجی هم با روش کیفی ویژه ای

تناسب دارد. مثال: برای قوم نگاری از معیار اعتبار پاسخگو یا کنترل اعضا

و زاویه بندی برای ارزیابی نهایی یافته ها استفاده می شود درحالی که در

تحقیق تاریخی-تطبیقی از معیارهای نقد داخلی و نقد خارجی استفاده می

شود.

.1391ابولمعالی، خدیجه. پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: چاوشگران نقش، ◦

(. نمونه گیری در پژوهش های کیفی راهی برای شروع.دانشگاه علوم 1391رنجبر،هادی و دیگران)◦

250-238(:3)10پزشکی ارتش.

79-62(.:47)12حوزه و دانشگاه، تحفیفات کیفی. (.1385عابدی، حیدرعلی)◦

کلیات ماه.(. روش تحقیق کیفی پدیده ای نوظهور نیست. 1388فدایی، غالمرضا)◦

.8-11 :146شماره

1378فلیک، اووه.در آمدی بر تحقیق کیفی.مترجمهادی جلیلی. تهران: نشر نی،◦

: منطق و طرح در روش شناسی کیفی. 1محمدپور، احمد.روش تحقیق کیفی ضد روش ◦

.1390تهران: جامعه شناسان،

: منطق و طرح در روش شناسی کیفی. 2محمدپور، احمد. روش تحقیق کیفی ضد روش◦

.1390تهران: جامعه شناسان،

(.روش تحقیق کیفی با متد آن الین.اطالع رسانی و 1389نباتی پور ماسوله، صدیقه)◦

131-122 : 25کتابداری،شماره

1392درس روش پیشرفته تحقیق. حمیدعبداللهیان.تهران: نشرنی، ◦

کرسول، جان دبلیو. روش و طرح تحقیق کیفی: انتخاب از میان پنج رویکرد. مترجمان: ◦

.1391حینقلی پور، طهمورث؛ الهیاری، اشکان؛ براری، مجتبی. تهران: نگاه دانش،

:منابع و مآخذ