БНбД 21-03-04

Албан ёсны хэвлэл 1

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН НОРМ БА ДЇРЭМ

ГАЗРЫН ТОС, ГАЗРЫН ТОСНЫ БЇТЭЭГДЭХЇЇНИЙ АГУУЛАХ. ГАЛЫН АЮУЛГЇЙН НОРМ.

PETROLEUM AND PETROLEUM PRODUCT BULK TERMINAL. FIRE PREVENTION NORM. 2004 оны 5 дугаар сарын 20-ний єдрєєс эхлэн мєрдєнє.

ХЭРЭГЛЭХ ХЇРЭЭ

Энэхїї норм нь газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахуудад їйлчлэх бєгєєд тэдгээрт тавигдах галын аюулгїйн шаардлагуудыг тогтооно. Норм дараах тохиолдолд їйлчлэхгїй. Їїнд:

−Тусгай нормын дагуу тєлєвлєгддєг иргэний бус зориулалтын газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахууд;

−Шингэрїїлсэн нїїрс-устєрєгчийн хийн агуулах; −Ханасан уурын даралт нь 20 0 С температурт 93.1 кПа-аас илїї газрын тосны

бїтээгдэхїїний агуулах; −Нийлэг тосны агуулах; −Геотехнологийн болон уулын аргаар газар дор байгуулсан газрын тос, газрын

тосны бїтээгдэхїїний агуулах; −Технологийн тоног тєхєєрємжийн иж бїрдэлд багтдаг буюу технологийн

аппарат хэлбэрээр ашиглагддаг газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний резервуарууд;

Аюулгїй байдлын їзїїлэлт нь энэхїї нормд заасан тївшнээс илїї, олон улсын хэмжээнд хїлээн зєвшєєрєгдсєн техник технологийг газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахад иж бїрнээр ашиглах тохиолдолд тухайн технологийн холбогдох нормыг баримтлахыг зєвшєєрнє.

1. ЕРЄНХИЙ ЗЇЙЛ

1.1. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахуудыг нийт багтаамж болон нэг резервуарын багтаамжийн хэмжээнээс шалтгаалан 1 дїгээр хїснэгтийн дагуу зэрэглэнэ.

Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын нийт багтаамж нь резервуарт хадгалагдах болон жижиглэн савласан бїтээгдэхїїний эзэлхїїнїїдийн нийлбэр хэмжээгээр тодорхойлогдоно. Резервуарын багтаамжийг нэрлэсэн багтаамжаар тодорхойлно.

Нийт багтаамжийг тодорхойлоход дараах резервуаруудыг оруулж тооцохгїй. Їїнд:

−ачиж буулгах байгууламжийн хїлээн авах (0-ийн) резервуар −халаалтын зуухны болон дизель цахилгаан їїсгїїрт хэрэглэх тїлшний

зориулалтын 100 м 3 -аас бага багтаамж бїхий резервуарууд; −илїїдэл, хаягдлыг цуглуулах резервуарууд; −ашигласан тос хїлээн авах резервуарууд (резервуарын паркын гадна орших) −цэвэрлэх байгууламж дахь бохирдсон уснаас ялган авсан газрын тосны

бїтээгдэхїїн цуглуулах резервуар,

БНбД 21-03-04

2

Хїснэгт 1

Агуулахын зэрэглэл

Нэг резервуарын багтаамжийн дээд хэмжээ, м 3

Агуулахын нийт багтаамж, м 3

I - 50001 – дээш II - 20001- 50000

IIIа 5000 болон доош 10001- 20000 IIIб 2000 болон доош 2001- 10000 IIIв 700 болон доош 2000- болон доош

1.2. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын барилга байгууламжуудын галын болон тэсрэлтийн аюулгїйн ангиллыг улс, салбарын холбогдох норм, дїрэм, стандартын дагуу тогтооно.

1.3. Хэрэв газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний резервуар (савласан газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга байгууламж) хєрсний тодорхой гїнд суурилагдсан буюу шороогоор хучигдсан бєгєєд резервуар доторх (барилга байгууламжид асгарч болох) шингэний байж болох хамгийн дээд тївшин нь резервуарын хананаас 3 м хїртэлх зайд орших талбайн тївшингээс 0.2 м-ээс дор байгаа тохиолдолд “газар доорхи”, дээрх нєхцлєєс єєр тохиолдолд “газар дээрх” резервуар (барилга байгууламж) гэж їзнэ.

Резервуарын шороон хучаасын єргєнийг тодорхойлохдоо ослын їед асгарсан шингэний гидростатик даралтыг даахуйц байхаар тооцно. Гэхдээ босоо резервуарын хананаас шороон хучаасын ирмэг хїртэл буюу хэвтээ цилиндр резервуарын аль нэг цэгээс хучаасны налуу хїртэл 3 м-ээс багагїй байна.

1.4. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын барилга байгууламжуудын гал тэсвэршилтийн зэрэг I, II, IIIа байна.

1.5. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын барилга байгууламжуудын зураг тєслийг зохиоход энэхїї нормд тусгагдаагїй шаардлагуудыг тогтоохдоо бусад барилгын норм ба дїрэм, стандарт болон холбогдох салбарын хїчин тєгєлдєр норм, дїрэм, журмуудыг баримтлана.

Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын барилга байгууламжуудын хоорондын болон бусад обьектууд хїртэлх зайг тодорхойлохдоо энэхїї нормоор тогтоосон галын аюулгїйн зай хэмжээнээс гадна бусад норм дїрэм, эрхийн актуудаар (байгаль орчин, эрїїл ахуй г.м) тогтоосон зай хэмжээний нормуудыг баримтлана.

1.6. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын зураг тєслийг зохиохдоо хїрээлэн байгаа орчныг бохирдуулахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнїїдийг тусгана.

1.7. Энэхїї нормд хэрэглэсэн нэр томъёо, тодорхойлолтыг хавсралт А-д їзїїлэв.

2. ЕРЄНХИЙ ТЄЛЄВЛЄГЄЄ

2.1. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын галын ба тэсрэлтийн аюултай барилга байгууламжуудаас агуулахад їл хамаарах обьект хїртэлх хамгийн бага зайг 2 дугаар хїснэгтийн дагуу тодорхойлно.

Хїснэгтэд заасан зайг дараах байдлаар тооцно: −барилга байгууламжуудын хоорондын зайг гадна хана болон хийц,

бїтээцїїдийн хоорондын хамгийн ойр зайгаар; −тємєр замын ачих буулгах байгууламж хїртэлх зайг тухайн байгууламжийн

тємєр замын тэнхлэгээс;

БНбД 21-03-04

3

−автоцистерний ачих буулгах тєхєєрємж (талбай), насосны талбай, савласан бїтээгдэхїїн хураах талбай болон бусад зориулалтын талбай хїртэлх зайг талбайн захаас;

−технологийн хоолой хїртэлх зайг захын хоолойноос; −хий шатаах тєхєєрємж хїртэлх зайг шатаах яндангаас тооцно.

Хїснэгт 2

¹ Барилга байгууламж Агуулахын зэрэглэл, барилга байгууламжууд

хїртэлх хамгийн бага зай, (м) I II IIIа IIIб IIIв

1 Зэргэлдээ байгууллагын барилга, байгууламж

100 40 40 40 30

2 Байгалийн ой 100 100 100 100 100 3 Модон материал, утаслаг бодис (хєвєн,

ноос), євс, сїрлийн агуулах болон нїїрс, хїлэр задгай асгасан газар:

100 100 100 100 100

4 Ерєнхий сїлжээний тємєр зам (далангийн зах, сэтлээсний дээд ирмэг хїртэл);

єртєєнд зєрлєгт салаанд

150 80 60

100 70 50

80 60 40

60 50 40

50 40 30

5 Авто зам (зорчих хэсгийн зах хїртэл); Гол замаас Туслах замаас

75 40

50 30

45 20

45 20

45 15

6 Орон сууц, олон нийтийн барилга, гэр хороолол, хатуу тїлш хэрэглэдэг зуух бїхий барилга,

200 100 100 100 100

7 Нийтийн їйлчилгээний ШТС 50 30 30 30 30 8 Автомашины гараж, задгай зогсоол 100 40 40 40 40 9 Агуулахад їл хамаарах бохир усны

цэвэрлэгээний байгууламж 100 100 40 40 40

10 Агуулахад їл хамаарах ус дамжуулах байгууламжууд

200 150 100 75 75

11 Галын болон тэсрэлтийн аюултай їйл ажиллагаа бїхий технолгийн тєхєєрємжїїд, илїїдэл хийг шатаах тєхєєрємжїїд (яндан)

100 100 100 100 100

2.2. Ой, хээрийн бїсэд байрласан газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын эргэн тойронд 100 м-ийн алсуур 10 м-ээс багагїй єргєнтэй хамгаалалтын шороон болон эрдэсжїїлсэн зурвасаар газрыг хагалж тїймэр дэлгэрэхээс хамгаална.

2.3. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын эдэлбэр газарт хийн хангамжийн їйл ажиллагаа эрхлэх зориулалтын барилга байгууламж барихыг хориглоно.

2.4. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах резервуарын парк нь эргэн тойрон 200 м-ийн дотор байрлах суурин газар, албан байгууллага, ерєнхий сїлжээний тємєр замын талбайгаас єндєр тївшинд орших талбайд болон голын эргээс (усны хамгийн их тївшний) 200 м-ээс дотогш байрлах тохиолдолд ослын їед асгарсан газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн дээрх газруудын талбайд орохоос хамгаалсан нэмэгдэл арга хэмжээнїїдийг тєлєвлєнє.

БНбД 21-03-04

4

2.5. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний газар дээрх резервуараас агуулахын барилга байгууламж хїртэлх зайг 3 дугаар хїснэгтийн дагуу авна.

Хїснэгт 3

¹ Агуулахын барилга байгууламж

Агуулахын зэрэглэл, газар дээрх резервуараас барилга

байгууламжууд хїртэлх зай, (м) I II IIIа IIIб IIIв

1 Ачиж буулгах тєхєєрємж: а) далайн ба голын хєлєг онгоцны ачиж буулгах

зогсоолб) тємєр замын болон автоцистерн

75

30

50

20

50

20

50

20

50

20 2 Насос станц (насосны цех), насос станцын

хаалтуудын зангилааны барилга буюу талбай, хэмжилт, тооцоололтын зангилаанууд, жижиглэн савлагааны байр, газрын тосны хольц бїхий хаягдал усны насос станц

30 15 15 15 10

3 Жижиглэн савласан газрын тосны бїтээгдэхїїнийг хадгалах барилга, талбай, жижиг сав (ашиглаж байсан болон шатдаг материалаар хийсэн) хадгалах талбай, ажилласан тос цуглуулах барилга, талбай

30 20 20 20 15

4 Ундны хэрэгцээний усны шугам, галын усны шугамын насос станц, галын тоног тєхєєрємж гал унтраах хэрэгсэл хадгалах байр, галын усан сан (ус авах буюу холболт хийх газар, худаг хїртэл)

40 40 40 40 30

5 Газрын тос болон газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй їйлдвэрлэлийн хаягдал усыг цэвэрлэх байгууламж:

а) тунгаах талбай, лагийн талбай, хаалттай газрын тос ялгагч, барилгын гадна байрлах флотацийн тєхєєрємж (400 м 2 болон илїї шингэний талбайтай), 700 м 3 болон илїї багтаамжийн хїлээн авах резервуар болон тунгаах резервуарууд;

30 30 30 30 20

б) барилга доторх флотацийн тєхєєрємж, шїїр, хаалттай газрын тос ялгагч (400 м 2 -аас бага шингэний талбайтай), 700 м 3 -аас бага багтаамжийн хїлээн авах резервуар, болон тунгаах резервуарууд, лагийн сав, озонатор бїхий тундас угаах тєхєєрємж;

15 15 15 15 10

в) ууршуулах талбай 24 24 18 15 15 6 Ил гал хэрэглэх їйл ажиллагаа бїхий барилгууд

(газрын тос халаах зуух, халаалтын зуух, гагнуурын ажил г.м), автомашины гараж болон техник їйлчилгээний байр:

- хялбар асах газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй резервуараас;

60 40 40 40 30

- шатамхай газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй резервуараас;

60 30 30 30 24

7 Галын техник хэрэгслийн барилга (хїн амьдрах байргїй), захиргаа аж ахуйн зориулалтын барилгууд

40 40 40 40 30

8 Газрын тос олборлож буй бїс дэх цуглуулах тєвїїдийн галын болон тэсрэлтийн аюултай їйлдвэрлэлийн технологийн тєхєєрємж (газрын тос, хий, усыг бэлтгэх тєхєєрємж, пластын усны урьдчилсан ялгалтын тєхєєрємжїїд)

40 40 40 40 24

9 Агуулахын автозам, гарцын зорчих хэсгийн зах 15 15 9 9 9 10 Агуулахын бусад барилга байгууламж 20 20 20 20 20

Тайлбар: Хїснэгтийн 1а-д тусгагдсан зай нь зогсоол дахь хєлєг онгоцны их биеийн хамгийн ойр хэсэг хїртэл; бусад зайг 2.1 заалтын дагуу тодорхойлно.

БНбД 21-03-04

5

2.6. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний газар доорхи резервуараас агуулахын барилга байгууламж хїртэлх зайг дараах байдлаар авна. Їїнд:

−ундны усны шугам хоолой, галын насос станц, гал унтраах багаж тоног тєхєєрємж хадгалах байр, галын усан сан, ус авах худаг, ажиллагсдад зориулсан барилгууд, гал хэрэглэдэг їйл ажиллагаа явуулдаг барилга байгууламж хїртэл 3 дугаар хїснэгтийн дагуу;

−агуулахын бусад барилга байгууламж хїртэлх зайг 50 хїртэл хувиар багасгаж болно

−газар дор байрласан насос станцын цул хана (хаалга, цонх, бусад нїхгїй) хїртэл 3 м-ээс багагїй (энэхїї нормын 7.2 заалтаас бусад тохиолдолд)

2.7. Тємєр замын болон автоцистерний ачиж буулгах тєхєєрємжєєс агуулахын барилга байгууламж (резервуараас бусад) хїртэлх зайг 4 дїгээр хїснэгтийн дагуу тогтооно.

2.8. Агуулахын гал хэрэглэсэн їйл ажиллагаа явуулдаг барилга байгууламжаас насос станц, насос станцын хаах хэрэгслїїдийг байрлуулсан талбай, хаягдал усны насос станц, газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй хаягдал усыг цэвэрлэх байгууламж, жижиглэн савлах, тїгээх байгууламж, савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн болон сав баглаа хадгалах барилга, талбай хїртэл хялбар асах шингэн хадгалж байгаа нєхцєлд 40 м, газрын тос, бусад газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалж байгаа нєхцєлд 30 м-ээс багагїй байна.

2.9. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй хаягдал усыг цэвэрлэх задгай байгууламж (газрын тос баригч, ууршуулах талбай г.м), резервуарын лаг хадгалах газраас агуулахын барилга байгууламжууд (резервуар, гал хэрэглэсэн їйл ажиллагаа явуулдаг барилга байгууламжаас бусад) хїртэл 30 м-ээс багагїй байна. Зєвхєн шатамхай газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах IIIв зэргийн агуулахад дээрх зайг 24 м хїртэл багасгаж болно. Бусад бохир усны цэвэрлэх байгууламж хїртэлх зай 15 м-ээс багагїй байна.

2.10. Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга болон агуулахын тємєр зам хоорондын харилцан байршлыг тогтоохдоо тємєр замын байгууллагын холбогдох нормыг баримтлана.

2.11. Агуулахын барилга байгууламжуудын хоорондын энэхїї нормд тусгагдаагїй зайг болон инженерийн шугам сїлжээг тєлєвлєхдєє СНИП II-89-80*- ыг баримтлана.

2.12. Агуулахын эдэлбэр газрыг шатдаггїй материалаар хийсэн, 2 м-ээс намгїй хашаагаар хамгаалах бєгєєд хашааны нємєрт газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний уур хуримтлагдахаас хамгаалсан байна. Агуулахын барилга байгууламжаас хашаа хїртэлх зайг дараах байдлаар тогтооно.

−тємєр замын хоёр талт ачиж буулгах байгууламжаас 15 м-ээс багагїй, −захиргаа аж ахуйн барилгуудаас хашаа хїртэл зайг нормчлохгїй. −агуулахын бусад барилга байгууламжуудаас 5 м-ээс багагїй.

Агуулах нь єєр байгууллагын хашаан дотор байрлаж буй тохиолдолд тусгайлан хашаа хийхгїй байхын зєвшєєрнє.

2.13. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын эдэлбэр газрыг ашиглалтын зориулалтаар нь бїсчлэн ангилдаг. Ангилалд технологийн їйл ажиллагааны уялдаа, тээврийн хэрэгслийн тєрєл, ачаа эргэлт, эрїїл ахуй, байгаль орчин, галын аюулгїйн болон бусад шаардлагуудыг харгалзана.

БНбД 21-03-04

6

Хїснэгт 4

¹ Агуулахын барилга байгууламж

Агуулахын зэрэглэл, ачиж буулгах тєхєєрємжєєс барилга байгууламжууд

хїртэлх зай, (м) I II IIIа IIIб IIIв

1 Насос станц (насосны цех), насос станцын хаалтуудын зангилааны (барилга, талбай) хэмжилт, тооцоололтын зангилаанууд, жижиглэн савлагааны байр, жижиглэн савласан газрын тосны бїтээгдэхїїнийг хадгалах барилга, ажилласан тос цуглуулах барилга (талбай)

1812

18 12

15 10

1512

10 8

2 Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн, шатдаг материалаар хийсэн цэвэр сав хадгалах задгай талбай.

2015

20 15

15 10

1510

10 8

3 Ундны усны шугам, галын усны насос станц, галын усан сан (ус авах буюу холболт хийх худаг байр хїртэл), галын тоног тєхєєрємж гал унтраах хэрэгсэл хадгалах байр,

4030

40 30

4030

4030

40 30

4 Галын техник хэрэгслийн барилга (хїн амьдрах байргїй), захиргаа аж ахуйн зориулалтын барилгууд

40 40 30 30 30

5 Ил гал хэрэглэх їйл ажиллагаа явуулдаг барилгууд

4030

40 30

4030

4030

40 30

Тайлбар: 1. Хїртвэрт байгаа зай хялбар асах газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний ачиж

буулгах байгууламжид, хуваарьт байгаа нь шатамхай газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний ачиж буулгах байгууламжид хамаарна.

2. 120 0 С-аас дээш дєл їїсэх температуртай газрын тосны бїтээгдэхїїний автоцистерний ачих буулгах байгууламжийг тос савлах байр болон тосны тємєр замын ачиж буулгах байгууламжийн дэргэд байрлуулахыг зєвшєєрнє.

2.14. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний I ба II зэргийн агуулах нь эдэлбэр газрын хэмжээнээс їл шалтгаалан тээврийн хэрэгслийн 2-оос доошгїй гарцтай байна.

2.15. Резервуарын паркын гадна талаар, резервуарын бїлгїїдийн хооронд болон ачиж буулгах тєхєєрємжийн талбай хїртэл 3.5 м-ээс багагїй єргєн зорчих хэсэгтэй галын зам (галын техник хэрэгсэлд зориулсан зам) тєлєвлєнє. Шаардлагатай тохиолдолд тээврийн хэрэгсэл замаас гарах, зам уруу орох бололцоотой байна.

Хоёр тємєр замын дунд суурилагдсан вагонцистерны ачиж буулгах тєхєєрємжийн галын зам нь уг тєхєєрємжийг тойрох боломжтой байна.

2.16. Резервуарын парк, автоцистерний болон тємєр замын ачиж, буулгах тєхєєрємжийн авто замуудын зорчих хэсгийг орчны тївшингээс 0.3 м-ээс багагїй єндєрт тєлєвлєнє.

2.17. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын эдэлбэр газрын їйлдвэрлэлийн бїсийн ногоон байгууламжид хєвєн, утаслаг бодис ялгаруулдаггїй навчит мод, бутыг тарьж болно.

Тємєр замын болон автоцистерний ачиж буулгах бїс, резервуарын паркын орчны газрын ногоон байгууламжид зєвхєн зїлэг тарихыг зєвшєєрнє.

Резервуарын паркын далан доторх талбайд мод зїлэг тарихыг хориглоно.

БНбД 21-03-04

7

Хїснэгт 5

¹ Барилга байгууламж, инженерийн шугам сїлжээ

Технологийн хоолойноос хэвтээ чиглэлд хамгийн

бага зай, м газар дээрх газар доорхи

(мєн сувагт) 1 Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний резервуар 3 4 2 Захиргаа аж ахуйн барилгын суурь (технологийн хоолойн

даралтаас хамаарч) 2.5 МПа болон доош 12.5 5 2.5 МПа -аас дээш 25 10

3 Агуулахын хашаа, гэрлийн цамхаг, бусад шугам хоолой, контактын болон холбооны шугамын тулгуурын сууриуд.

1 1.5

4 Агуулахын тємєр зам, технологийн хоолойн даралтаас хамаарч.

2.5 МПа болон доош 4 4 2.5 МПа -аас дээш 8 8

5 Агуулахын доторх авто зам: зорчих хэсгийн зах 1.5 1.5 далангийн ул буюу сэтлээсийн дээд ирмэг 1 2.5

6 Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын тулгуурын суурь, хїчдэлээс хамаарч:

1 кВ болон доош, гадна гэрэлтїїлэг 1 1.5 1-35 кВ 5 5 35-кВ-оос дээш 10 10

7 Агуулахын бусад барилга байгууламжийн суурь; 3 3 мєн гал тэсвэршилтийн I, II зэргийн барилга байгууламжийн цул хана талаас

0.5 3

8 Ил байрлалтай трансформаторын дэд єртєє, хуваарилах байгууламж

10 10

9 Усны хоолой, їйлдвэрлэлийн бохир ус зайлуулах хоолой, хурын ус зайлуулах хоолой, ахуйн хаягдал ус зайлуулах даралтат суваг, бохирдсон ус урсгах шуудуу

1.5 1.5

10 Ахуйн бохир ус зайлуулах даралтгїй шугам, цэвэрлэгдсэн ус урсах шуудуу

3 3

11 Дулааны шугам (сувгийн гадна хана хїртэл) 1 1

2.18. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний технологийн хоолойноос агуулахын барилга байгууламж, инженерийн шугам сїлжээ хїртэлх хэвтээ чиглэлийн зайг 5 дугаар хїснэгтийн дагуу авна.

3. РЕЗЕРВУАРЫН ПАРК

3.1. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнийг холбогдох стандарт нормын шаардлага хангасан, зориулалтын резервуарт хадгалах ёстой. 0 о С-аас дээш царцах температур бїхий газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнийг хєвдєг дээвэртэй болон хєвїїртэй резервуарт хадгалах боломжгїй учир ердийн дээвэртэй резервуар ашиглана.

3.2. Агуулахын резервуаруудыг багтаамж, зориулалтаас хамааруулан бїлэглэн байрлуулна. Газар дээрх резервуарын нэг бїлгийн нийт багтаамж болон нэг бїлэгт байрлах резервуаруудын хана хоорондох зайг 6 дугаар хїснэгтээр тодрхойлно.

Єєр хэмжээ, багтаамж, зориулалт бїхий резервуаруудын хоорондын зайг тооцохдоо 6 дугаар хїснэгтийн дагуу авсан тэдгээр резервуаруудад тохирох хамгийн их хэмжээг авна.

БНбД 21-03-04

8

Хїснэгт 6

¹ Резервуарын

тєрєл

Бїлэг дэх нэг резервуарын

нэрлэсэн багтаамж, м 3

Хадгалах газрын тос, газрын тосны

бїтээгдэхїїний тєрєл

Бїлгийн зєвшєєрєгдєх

нийт багтаамж, м 3

Нэг бїлэг дэх резервуар хоорондын

хамгийн бага зай.

1 Хєвдєг

дээвэртэй резервуар

50000 болон дээш

Шингэний тєрлєєс їл хамаарна

200000 30 м

50000-аас бага Шингэний тєрлєєс їл хамаарна

120000 0.5 Д, 30 м-ээс илїїгїй

2 Хєвїїр бїхий

резервуар

50000 Шингэний тєрлєєс їл хамаарна

200000 30 м

50000-аас бага Шингэний тєрлєєс їл хамаарна

120000 0.65 Д, 30 м-ээс илїїгїй

3 Ердийн

дээвэртэй резервуар

50000 болон бага

45 0 С-аас дээш дєл їїсэх температур бїхий газрын

тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн

120000 0.75 Д, 30 м-ээс илїїгїй

50000 болон бага

45 0 С болон доош дєл їїсэх температур бїхий

газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн

80000 0.75 Д, 30 м-ээс илїїгїй

Тайлбар: Д- Резервуарын диаметр

3.3. 400 м 3 буюу тїїнээс бага багтаамж бїхий, газар дээрх резервуаруудыг нийт багтаамж нь 4000 м 3 -ээс хэтрэхгїй тусгай бїлэг болгон нэг талбайд (эсвэл нэг сууринд дээр) байрлуулахаар тєлєвлєж болно. Энэ тохиолдолд бїлэг доторх резервуаруудын хоорондын зай нормчлогдохгїй бєгєєд зэргэлдээ бїлгїїдэд орших хамгийн ойр резервуаруудын хоорондын зай 15 м байна. Дээрх резервуаруудаас 400 м 3 -ээс илїї багтаамжийн резервуарууд хїртэлх зайг 6 дугаар хїснэгтийн дагуу авах ба 15 м-ээс илїїгїй байна.

3.4. Газар доорхи нэг резервуарын шингэний гадаргуугийн талбай 7000 м 2 - аас ихгїй, газар доорх резервуарын бїлгийн шингэний гадаргуугийн нийт талбай 14000 м 2 -аас ихгїй байна. Нэг бїлэгт байгаа газар доорхи резервуаруудын хана хоорондын зай 1 м-ээс багагїй байна.

3.5. Зэргэлдээ бїлгїїдэд орших хамгийн ойр байрласан хоёр резервуарын хана хоорондын зай:

−20000 м 3 буюу тїїнээс дээш багтаамжийн газар дээрх резервуар – 60м −20000 м 3 хїртэл багтаамжийн газар дээрх резервуар – 40м −газар доорхи резервуар – 15м байна.

Газар дээрх резервуарын бїлэг тус бїрийг тухайн бїлгийн бїх резервуарт хадгалагдах шатахуун багтах багтаамж бїхий тусгай хїнхээл буюу хонхорт байрлуулсан тохиолдолд зэргэлдээ хїнхээл буюу хонхоруудын дээд ирмэгїїдийн хоорондын зай 15 м байна.

3.6. Газар дээрх резервуарын бїлэг тус бїрийн эргэн тойронд битїї хїрээлсэн, дээд хэсгээрээ 0.5 м-ээс багагїй єргєн, асгарсан шингэний гидростатик даралтыг тэсвэрлэхїйц бат бэх шороон далан буюу шатдаггїй материалаар хийсэн хязгаарлах хана байгуулна. Давхар ханатай буюу резервуар гэмтсэн тохиолдолд доторх шингэнийг алдахаас хамгаалсан хийц бїхий резервуарт далан тєлєвлєхгїй байхыг зєвшєєрнє.

БНбД 21-03-04

9

Далан болон хязгаарлах ханаар їїсч буй дотоод орон зайн багтаамж нь тухайн бїлгийн хамгийн том резервуарын нэрлэсэн багтаамжаас багагїй байх ёстой.

Резервуарын бїлгийн далан болон хязгаарлах хананы єндрийн хэмжээ нь асгарах шингэний эзэлхїїний тївшингээс 0.2 м єндєр байна. Гэхдээ далан болон хязгаарлах хананы єндєр нь 10000 м 3 хїртэл багтаамжтай резервуарт 1 м, 10000 м 3

болон тїїнээс дээш багтаамжийн резервуарт 1.5 м-ээс намгїй байна. Резервуарын хананаас далангийн дотоод налуугийн доод ирмэг буюу

хязгаарлах хана хїртэлх зай 10000 м 3 хїртэл багтаамжтай резервуарт 3 м, 10000 м 3

болон тїїнээс дээш багтаамжийн резервуарт 6 м-ээс багагїй байх ёстой. Нэг бїр нь 400 м 3 болон тїїнээс бага багтаамжийн резервуаруудаас бїрдсэн,

нийт багтаамж нь 4000 м 3 -ээс илїїгїй, тусдаа байрлаж буй бїлэг нь шороон далан буюу хязгаарлах ханаар хїрээлэгдэнэ. Далан буюу ханын єндєр босоо резервуарт 0.8 м, хэвтээ резервуарт 0.5 м байна. Эдгээр резервуараас далангийн дотор налуу хїртэлх хэмжээ нормчлогдохгїй.

3.7. Газрын тос болон мазут хадгалах зориулалтын, газар доорхи резервуарт далан тєлєвлєнє. Далангийн дотоод орон зайн багтаамж нь бїлгийн хамгийн том резервуарын багтаамжийн 10 хувьтай тэнцїї байна.

Хэрэв газрын тос болон мазут хадгалах зориулалтын газар доорхи резервуарын бїлгийг тойрсон галын замын налуугаар їїсэх орон зайн багтаамж нь дээрх нєхцлийг хангаж байвал тухайн бїлэгт далан тєлєвлєхгїй байж болно.

3.8. Газар дээрх резервуарын нэг бїлэг доторх резервуаруудыг дараах тохиолдолд шороон далан буюу хязгаарлах ханаар бусад резервуараас тусгаарлана. Їїнд:

−20000 м 3 болон тїїнээс их багтаамж бїхий резервуар бїрийг −нийт багтаамж нь 20000 м 3 байх хэд хэдэн резервуарыг −тос буюу мазутын резервуарыг бусад тєрлийн газрын тосны бїтээгдэхїїнээс −этильтэй бензин хадгалах резервуарыг бусад резервуараас

Бїлэг доторх далан буюу хананы єндєр: −10000 м 3 болон тїїнээс их багтаамжийн резервуарт 1.3 м −бусад резервуарт 0.8 м байна.

3.9. Бїлэг доторх резервуарыг дараах байдлаар байрлуулна. Їїнд −1000 м 3 хїртэлх багтаамжийн резервуарыг дєрвєєс илїїгїй эгнээгээр, −1000-10000 м 3 хїртэлх багтаамжийн резервуарыг гурваас илїїгїй эгнээгээр, −10000 м 3 болон тїїнээс дээш багтаамжийн резервуарыг хоёроос илїїгїй

эгнээгээр;

3.10. Агуулахын дотоод зам, гарцаас хоёр болон тїїнээс илїї эгнээ бїхий газар дээрх босоо резервуарын бїлгийн резервуар уруу гал унтраах хэрэгсэл єгєх боломжгїй тохиолдолд далангийн дотор галын хєдєлгєєнт техник хэрэгсэл оруулах зориулалтын орцуудыг тєлєвлєхийг зєвшєєрнє. Орцуудын зорчих хэсгийн тєлєвлєлтийн єндєр нь асгарсан шингэний тооцооны эзэлхїїний тївшингээс 0.2 м єндєр байх ёстой.

3.11. Резервуарын далан, хязгаарлах ханыг давах болон газар доорхи резервуарын хучаас дээр гарах зориулалтаар далан, хучаасын эсрэг талуудад явган хїний шат тєлєвлєнє. Шатны єргєн 0.7 м байх бєгєєд резервуарын бїлэгт дєрєв, тусгай байрласан нэг резервуарын даланд (тусгаарлах хана) хоёроос доошгїй байна.

Далангийн шат болон резервуарын шатны хооронд 0.75 м-ээс багагїй єргєнтэй явган хїний зам тєлєвлєнє.

БНбД 21-03-04

10

3.12. Резервуарын далан дотор нэвтрэн єнгєрєх технологийн хоолой угсрахыг хориглоно.

Далангийн дотор байрлах технологийн хоолойг гагнаж холбосон байх ёстой. Хаалт болон технологийн хоолойн бусад хэрэгслийг угсрахад шатдаггїй жийрэг бїхий фланцан холболт ашиглахыг зєвшєєрнє.

4. ЖИЖИГЛЭН САВЛАСАН ГАЗРЫН ТОСНЫ БЇТЭЭГДЭХЇЇН ХАДГАЛАХ БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ

4.1. 45 0 С болон тїїнээс бага дєл їїсэх температур бїхий газрын тосны бїтээгдэхїїнийг савлаж задгай талбайд хадгалахыг хориглоно.

4.2. Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга байгууламж нь дараах шаардлагыг хангана. Їїнд:

−хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах бол нэг давхар, −шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга байгууламжийн гал

тэсвэршилтийн зэрэг нь I болон II тохиолдолд гурваас илїїгїй давхар байхыг зєвшєєрєх ба IIIа бол нэг давхар байна.

Савласан шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїнийг газар доорхи нэг давхар байгууламжид хадгалахыг зєвшєєрнє.

Дєл їїсэх температур нь 120 0 С-аас их, нийт 60 м 3 -аас илїїгїй газрын тосны бїтээгдэхїїнийг шатдаг материалаар хийсэн газар доорхи байгууламжид хадгалахыг зєвхєн III зэргийн агуулахад зєвшєєрнє. Гэхдээ байгууламжийг 0.2 м- ээс багагїй зузаан шороогоор хучсан байхаас гадна шалыг шатдаггїй материалаар хийсэн байна.

4.3. Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалтын барилга буюу саравчтай талбайн багтаамж хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїнд 1200 м 3 , шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїнд 6000 м 3 -аас ихгїй байна.

Хялбар асах болон шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїнїїдийг нэг дор хамт хадгалах нєхцєлд 1 м 3 хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїнийг 5 м 3 шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй адилтган тооцож дээрх багтаамжийг тогтооно.

Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалтын барилга буюу саравчтай талбайг I тєрлийн галаас хамгаалах хаалтаар (хана, хамар ханаар) хэсгїїдэд хуваана. Хэсгїїдийн багтаамж хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїнд 200 м 3 , шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїнд 1000 м 3 -аас ихгїй байна.

4.4. Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїнийг хадгалах зориулалтын агуулах байр нь бусад єрєє тасалгаануудаас I тєрлийн галаас хамгаалах хаалтаар (хана, хамар ханаар) тусгаарлагдсан байна.

4.5. Дотор талын хана, хамар ханын хаалганы босго буюу налуу босгоны єндєр 0.15 м байна.

4.6. Агуулахын барилгуудын шалыг шатдаггїй, газрын тосны бїтээгдэхїїнийг шингээдэггїй материалаар хийх ба асгарсан шингэн бохирын суваг, цуглуулагч уруу урсах зориулалтын налуутай байна.

А болон Б ангиллын єрєє тасалгаануудад оч їсрэхээс хамгаалагдсан шалыг холбогдох зааврын дагуу хийнэ.

4.7. Тємєр замын болон автомашинд ачаа ачих (буулгах) тавцангууд шатдаггїй материалаар хийгдсэн байх ёстой. III зэргийн агуулахад ачааны тавцанг шатдаг болон тэсвэрлэн шатдаг материалаар хийхийг зєвшєєрнє.

БНбД 21-03-04

11

4.8. Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах талбайг шатдаггїй материалаар хийсэн, 0.5 м хїртэл єндєр, далан буюу хязгаарлах ханаар хїрээлэх ба явган хїн, автомашинд зориулж шат, налуу босго тєлєвлєнє.

5. АЧИЖ БУУЛГАХ БАЙГУУЛАМЖ

5.1. Тємєр замын ачиж буулгах байгууламжийг салаа тємєр замын шулуун, тэгш хэсэгт байгуулна.

III зэргийн агуулахад нэг талт ачиж буулгах байгууламжийг тємєр замын 200 м- ээс багагїй радиус бїхий дугуйрсан хэсэгт байрлуулахыг зєвшєєрнє.

5.2. Ачиж буулгах байгууламжийн тємєр зам нь байгууламжаас вагонцистернїїдийг хоёр тал уруу гаргах бололцоо бїхий зэрэгцээ байрлалтай сэлгээний замтай байна.

Нэг талт ачиж буулгах байгууламж, ажиллаж байгаа хоёр талт ачиж буулгах байгууламжийг єргєтгєх, шинэчлэх буюу сэлгээний зам байгуулах боломжгїй тохиолдолд мухар зам тєлєвлєхийг зєвшєєрнє. Энэ тохиолдолд гал тїймрийн їед вагонцистернийг зайлуулах зориулалтаар мухар замын уртыг захын вагон цистернээс мухар замын тулгуур хїртэл 30 м-ээр нэмэгдїїлэх ба замын тєгсгєлд вагон чирэх зориулалтын тєхєєрємж тєлєвлєнє.

5.3. Цааш нэвтрэн єнгєрєх зориулалтын тємєр замд ачиж буулгах байгууламж байгуулахыг хориглоно.

5.4. I зэргийн агуулахад хялбар асах болон шатамхай шингэнїїдийн ачиж буулгах байгууламжууд тусдаа байна.

5.5. Зэргэлдээ (зэрэгцээ тємєр зам дээр байрласан) ачиж буулгах байгууламжийн хамгийн ойр тємєр замуудын тэнхлэг хоорондын зай 20 м-ээс багагїй байна.

Агуулахын буюу байгууллагын тємєр замын тэнхлэгээс ачиж буулгах байгууламж байрлуулсан тємєр замын тэнхлэг хїртэлх зай нь 120 0 С болон тїїнээс бага дєл їїсэх температуртай газрын тосны бїтээгдэхїїний хувьд 20 м, 120 0 С –аас дээш дєл їїсэх температуртай газрын тосны бїтээгдэхїїн буюу мазутад 10 м-ээс багагїй байна.

5.6. 120 0 С-аас дээш дєл їїсэх температуртай газрын тосны бїтээгдэхїїн болон мазутаас бусад зориулалтын хїлээн авах резервуарыг тємєр зам дор байрлуулахыг хориглоно.

5.7. Ачиж буулгах байгууламжийн талбай нь ус їл нэвтрэх хатуу гадаргуутай, 0.2 м-ээс багагїй єндєр хашлагаар битїї хїрээлэгдсэн, шингэнийг бохирын суваг, цуглуулагч уруу урсгах зориулалтаар 2 хувиас багагїй налуутай байх ёстой.

5.8. Ачиж буулгах байгууламжийн тавцангийн шатнуудыг тавцангийн хоёр тєгсгєлд болон шулуун хэсэгт хоорондоо 100 м-ээс илїїгїй зайд байрлуулна. Шатны єргєн нь 0.7 м-ээс багагїй, 1:1 –ээс илїїгїй єгсїїр байна.

Шат болон тавцан нь шатдаггїй материалаар хийгдсэн байх ба 1 м-ээс багагїй єндєр хашлагатай байна.

5.9. Далайн болон голын ачиж буулгах байгууламжуудыг холбогдох норм, дїрмийн дагуу тєлєвлєнє.

БНбД 21-03-04

12

6. ЖИЖИГЛЭН САВЛАХ БАЙР

6.1. Савлах байрны шал нь энэхїї нормын 4.6. –д заасан шаардлагыг хангах ёстой.

6.2. Савлах байрны цул хананы харалдаа барилгын гадна талд, 2 м-ээс багагїй зайд жижиглэн савлах бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалтын резервуаруудыг байрлуулахыг зєвшєєрнє. Нэг резервуарын багтаамж 25 м 3 , резервуаруудын нийт багтаамж 200 м 3 -аас хэтрэхгїй, резервуар хоорондын зай 1 м-ээс багагїй байна.

6.3. Жижиглэн савлах тос хадгалах зориулалтын, халаалттай, 100 м 3 -аас илїїгїй багтаамж бїхий хэвтээ резервуаруудыг нэг тєгсгєл нь савлах байрны дотор байхаар суурилуулахыг зєвшєєрнє. Мєн зориулалтын 25 м 3 -аас ихгїй багтаамжийн дєрвєєс илїїгїй резервуарыг савлах байранд байрлуулахыг зєвшєєрєх ба энэ тохиолдолд резервуараас гарах газрын тосны бїтээгдэхїїний уурыг байрнаас гадагш зайлуулах нєхцєл бїрдїїлсэн байна.

6.4. Тос савлах зориулалтын нэг давхар барилгын зоорийн давхарт 400 м 3 -аас илїїгїй нийт багтаамж бїхий тосны резервуар суурилуулахыг зєвшєєрнє. Дээрх зоорийн гарцууд шууд гадагшаа гарсан байх ба зоориноос шууд нэгдїгээр давхарт орох орц байх ёсгїй.

7. НАСОС СТАНЦ

7.1. III зэргийн агуулахын насос станцын барилга дотор дизель цахилгаан їїсгїїрийг байрлуулахыг зєвшєєрнє. Энэ тохиолдолд нэг єдрийн хэрэгцээнээс илїїгїй багтаамж бїхий тїлшний савыг барилгын цул ханын гадна талд, эсхїл шатдаггїй материалаар хийсэн байгууламжид суурилуулна.

7.2. 120 0 С –аас дээш дєл їїсэх температур бїхий газрын тосны бїтээгдэхїїн болон мазут хадгалах газар доорхи резервуарын нэг їзїїрийг тэдгээр резервуарт хамаарах насос станц буюу удирдлага, хяналтын цэгийн барилгын єрєєнїїдэд байрлуулж болно.

7.3. Хаалтуудын зангилааг тусгай байранд байрлуулсан тохиолдолд тухайн байр нь насосны єрєєнєєс I тєрлийн галаас хамгаалах хаалтаар (хана, хамар ханаар) тусгаарлагдсан байх ба гадагшаа гарах гарцтай байна.

7.4. Газрын тосны бїтээгдэхїїний насос станцын барилгын насосны тэсрэлтээс хамгаалагдаагїй цахилгаан хєдєлгїїр болон дотоод шаталтат хєдєлгїїрийн єрєє нь насосны єрєєнєєс I тєрлийн галаас хамгаалах цул ханаар тусгаарлагдана. Хєдєлгїїр, насосыг холбосон голууд ханыг нэвтрэн гарч байгаа газруудыг битїїмжлэл хангах хэрэгслїїдээр тоноглоно.

8. ГАЛ ТЇЙМЭР УНТРААХ АРГА ХЭМЖЭЭ

8.1. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахад хєєсєєр гал унтраах болон усаар хєргєх систем тєлєвлєнє. Хєєсєєр гал унтраах системийн ашиглах нєхцєл, зураг тєсєл зохиох онцлогуудыг зєвлємжєєр хоёрдугаар хавсралтанд тусгав.

8.2. Хєєсєєр гал унтраах болон усан хєргєлтийн системийн галын усны шугам хоолой тїїний байгууламжийн зураг тєслийг зохиохдоо энэхїї баримт бичгээр нормчлоогїй тохиолдолд СНиП 2.04.02-84 болон бусад холбогдох нормын шаардлагуудыг тооцно.

БНбД 21-03-04

13

8.3. 5000 м 3 буюу тїїнээс дээш багтаамжтай резервуар болон энэхїї нормын 8.5. заагдсан барилга, єрєєнїїдэд гал унтраах автомат систем тєлєвлєнє.

5000 м 3 багтаамжтай хоёроос илїїгїй резервуар бїхий IIIа зэргийн агуулахын резервуарт гарсан галыг унтраахад гал унтраах хєдєлгєєнт хэрэгсэл ашиглахыг зєвшєєрнє. Энэ тохиолдолд хєєсний хошуу, галын техник тоног тєхєєрємжийг холбох зориулалтын хэрэгсэл бїхий, тєгсгєлийг нь далангийн гадна гаргасан хуурай хоолойд холбосон байна.

8.4. 5000 м 3 - болон тїїнээс дээш багтаамж бїхий газар доорхи резервуар, I, II зэргийн агуулахын тємєр замын болон автоцистерний ачиж буулгах байгууламжуудад байнгын гал унтраах (автомат бус) систем тєлєвлєнє.

8.5. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын гал унтраах автомат систем суурилуулах шаардлагатай барилга, єрєє, тасалгааны жагсаалтыг 7 дугаар хїснэгтэд їзїїлэв.

Гал унтраах автомат систем суурилуулсан барилга, єрєє тасалгаанд галын усны дотоод шугам тєлєвлєхгїй байхыг зєвшєєрнє.

8.6. III зэргийн агуулахын 5000 м 3 -аас бага багтаамжийн газар дээрх буюу газар доорхи резервуар, барилгагїй насос станц, тємєр замын буюу автоцистерний ачиж буулгах байгууламжуудад болон 8.5.-д заасан барилга байрны талбай болон насосны хїчин чадал нь 7 дугаар хїснэгтэд зааснаас бага байгаа нєхцєлд гал унтраах хєдєлгєєнт хэрэгсэл ашиглахаар тєлєвлєхийг зєвшєєрнє. Энэ тохиолдолд 1000-3000 м 3 –ын багтаамжтай резервуаруудад хєєсний генератор суурилуулж галын техник хэрэгсэл холбох зориулалтын хэрэгсэл бїхий тєгсгєлийг нь далангийн гадна гаргасан хоолойд холбосон байна.

Хїснэгт 7

¹ Агуулахын барилгууд Гал унтраах автомат хэрэгслээр тоноглох шаардлагатай єрєє, тасалгаа

1 Насос станцын барилга газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн бїхий хаягдал ус болон ялгасан газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний насос станцын барилга,

300 м 2 болон дээш талбай бїхий, насосууд болон хаалтуудын зангилаа байрласан єрєє тасалгаанууд

2 Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга.

120 0 С болон бага дєл їїсэх температур бїхий газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах 500 м 2

болон илїї, бусад газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах 750 м 2 болон илїї талбайтай агуулах, єрєє тасалгаа

3 Агуулахын бусад (жижиглэн савлах г.м) барилгууд

500 м 2 -аас илїї талбайтай, дотор нь 15 кг/м 2 -аас илїї газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн агуулагдаж байгаа їйлдвэрлэлийн барилгууд

8.7. 5000 м 3 болон тїїнээс дээш багтаамжийн газар дээрх резервуар нь хєргєлтийн тєхєєрємжєєр тоноглогдсон байх ёстой.

Шатдаггїй материалаар хийсэн дулаалгатай резервуарын хєргєлтийн хэрэгслийг галын усны хоолойд холбохгїй байхыг зєвшєєрнє. Гэхдээ энэ тохиолдолд хєргєлтийн тєхєєрємжийн хоолойн їзїїр далангийн гадна байрласан, галын техник хэрэгсэлд зориулсан холбох хэрэгслээр тоноглогдсон байх ёстой.

5000 м 3 хїртэл багтаамжийн газар дээрх резервуар, 400 м 3 -аас дээш багтаамжийн газар доорхи резервуарын хєргєлтийг галын хєдєлгєєнт техник ашиглан гїйцэтгэнэ.

БНбД 21-03-04

14

I, II зэргийн агуулахад вагонцистерн, ачиж буулгах тєхєєрємжийн хєргєлтєнд суурилагдсан галын суурин хошуу ашиглахаар тєлєвлєнє.

8.8. 5000 м 3 -аас бага багтаамжийн резервуар бїхий III зэргийн агуулахад галын усны хоолой тєлєвлєхгїй байхыг зєвшєєрнє. Энэ тохиолдолд гал унтраах буюу хєргєлтийн усыг галын хєдєлгєєнт техник хэрэгслээр галын усан сан буюу нуур, цєєрмєєс авч хэрэглэнэ. Усан санг євлийн улиралд хєлдєхєєс хамгаалах арга хэмжээ тєлєвлєсєн байна.

8.9. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахад гал тїймэр гарсан їед хэрэглэх усны хэмжээг тооцохдоо дараах зарцуулалтуудын хамгийн их хэмжээгээр авна.

−Резервуарт гарсан галыг унтраах, резервуарыг хєргєх (нэг резервуарт гарсан галыг унтраах хамгийн их зарцуулалт)

−Вагонцистерн, тємєр замын ачиж буулгах байгууламжид гарсан галыг унтраах, хєргєх эсхїл автоцистерний ачиж буулгах тєхєєрємжид гарсан галыг унтраах

−Агуулахын аль нэг барилгын гадна болон дотор тїймрийг унтраах

8.10. Гал унтраах хэрэгслийн хэрэгцээг тооцохдоо газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний гал унтраах тооцооны 1 м 2 талбай тутамд ногдох зарцуулалтаар тодорхойлно.

Барилга байгууламжуудын гал унтраах тооцооны талбайг дараах аргаар тодорхойлно:

−газар дээрх ердийн дээвэртэй резервуар, хєвїїртэй резервуарын хувьд - хэвтээ хєндлєн огтлолын талбайн хэмжээ;

−хєвдєг дээвэр бїхий резервуарт: гал унтраах автомат систем суурилуулсан тохиолдолд - резервуарын хана болон хєвдєг дээврийн хєєс хязгаарлах хашилтын хооронд їїсэх цагираг хэлбэрийн орон зайн талбай, галын хєдєлгєєнт техник хэрэгсэл ашиглах тохиолдолд – резервуарын хэвтээ хєндлєн огтлолын хэмжээ;

−газар доорхи резервуарт – хэвтээ хєндлєн огтлолын талбай; −хэвтээ резервуарт – хэвтээ хєндлєн огтолоын хамгийн их талбай; −нэг резервуар 400 м 3 хїртэл, нийт 4000 м 3 хїртэл багтаамж бїхий, нэг

талбайд бєєн байрласан резервуаруудад – далан доторх талбайн хэмжээгээр, гэхдээ 300 м 2 -аас илїїгїй;

−тємєр замын ачиж буулгах байгууламжид – тємєр замын талбайг хамруулан гадна хїрээгээр тооцсон байгууламжийн талбай бїхэлдээ, гэхдээ 1000 м 2 -аас илїїгїй;

−автоцистерний ачих буулгах байгууламжид – байгууламжийн талбай бїхэлдээ, гэхдээ 800 м 2 -аас илїїгїй;

−савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилгын дотор гал унтраахад хамгийн том байр, єрєєний шалны талбай;

−насос станц, хаягдал усны насос станц, жижиглэн савлах байр зэрэг їйлдвэрлэлийн барилгуудын дотор гал унтраахад – газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн агуулагддаг (7 дугаар хїснэгтэд заасан) хамгийн том байр, єрєєний шалны талбай;

8.11. Газар дээрх, босоо резервуарын хєргєлтєнд шаардагдах усны хэмжээг тооцохдоо 8 дугаар хїснэгтэд заагдсан ус шахах эрчмийг їндэслэнэ. Усны нийт хэрэгцээг шатаж байгаа болон бїлэг дэх зэргэлдээ резервуаруудыг хєргєхєд шаардагдах усны нийлбэрээр тооцно.

БНбД 21-03-04

15

Дараах тохиолдолд шатаж байгаа резервуарын зэргэлдээ резервуарын хєргєлтєд хэрэглэх усыг тооцохгїй байхыг зєвшєєрнє:

−шатдаггїй материалаар хийгдсэн дулаалгатай резервуар, гэхдээ энэ тохиолдолд 10000 м 3 болон тїїнээс бага багтаамжтай резервуарт 800 м 3

усны нєєц, 10000 м 3 -аас илїї багтаамжтай резервуарт 2000 м 3 усны нєєц талбайд байх ёстой бєгєєд 10000 м 3 -аас илїї багтаамжтай резервуарын хоорондын зайг 40 м хїртэл нэмэгдїїлнэ.

−шатаж байгаа резервуараас нормоос (энэхїї нормын 3.2.-т заасан) хоёр дахин алслагдсан резервуар

8.12. 100 м 3 хїртэл багтаамж бїхий, шатаж байгаа болон зэргэлдээ байрласан газар дээрх хэвтээ резервуарын нийт хєргєлтийн усны хэрэгцээг 20 л/с байхаар тооцно.

8.13. Газар доорхи резервуарын (шатаж байгаа болон зэргэлдээ) хєргєлтийн усны нийт хэрэгцээг дараах хэмжээгээр тодорхойлно:

401 -1000 м 3 10 л/с 1001 -5000 м 3 13.5 л/с 5001 -30000 м 3 20.5 л/с 30001-50000 м 3 24 л/с

Хїснэгт 8

¹ Резервуарыг хєргєх системїїд Нэг м уртад ус шахах эрчим л/с

шатаж байгаа резервуарын тойргоор

зэргэлдээ резервуарын хагас

тойрог 1 Резервуар хєргєх суурин тєхєєрємж,

резервуарын ханын єндєр: 12 м-ээс их 0.75 0.30 12 м болон бага буюу хєвдєг

дээвэртэй резервуар 0.50 0.20

2 Галын хєдєлгєєнт техник хэрэгсэл 0.80 0.30

8.14. Тємєр замын ачиж буулгах байгууламж, вагонцистерныг галын суурин хошуугаар хєргєхєд шаардагдах нийт усны хэмжээг тодорхойлохдоо хоёр хошуу зэрэг ажиллахаар тооцох ба 40 л/с-ээс багагїй байна.

Вагонцистерн болон ачиж буулгах байгууламжийн цэг бїрийг усны хоёр багц урсгалаар шїрших бололцоотой байхаар тооцож хєргєлтєнд ашиглах галын хошууны тоо, байрлалыг тогтооно.

Галын хошууны усны хоолойн холболтын диаметр 28 мм-ээс багагїй байна. Галын хошууг ачиж буулгах байгууламжийн тємєр замаас 15 м-ээс багагїй

зайд байрлуулна.

8.15. Гал тїймэр гарсан їед галын усны хоолойн сїлжээний даралтын хэмжээ: −хєргєлтийн тєхєєрємж бїхий резервуарын хєргєх тєхєєрємжийн техникийн

тодорхойлолтонд заагдсан хэмжээнд, гэхдээ ус шїрших єндрийн тївшинд 10 м-ээс (усны баганын єндєр )багагїй;

−галын хєдєлгєєнт техник хэрэгсэл ашиглаж байгаа тохиолдолд галын хошууны техникийн тодорхойлолтын хэмжээнд, гэхдээ 40 м-ээс багагїй;

8.16. Резервуарыг хєргєх (шатаж байгаа болон зэргэлдээ байрласан) тооцооны хугацааг дараах байдлаар авна:

БНбД 21-03-04

16

−газар дээрх резервуарын галыг автомат системээр унтраах тохиолдолд – 4 цаг, галын хєдєлгєєнт техник хэрэгслээр унтраах тохиолдолд – 6 цаг;

−газар доорхи резервуарыг 3 цаг

8.17. Усны нєєцийг дахин бїрдїїлэх (гал тїймрийн дараа) хугацаа 96 цагаас хэтрэхгїй байна.

8.18. Хот суурин газрын гадна байрласан нийт багтаамж нь 400 м 3 -аас хэтрэхгїй газар доорхи резервуартай агуулахад гал унтраах систем, галын усны хоолойн системийг тєлєвлєхгїй байхыг зєвшєєрнє.

8.19. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын резервуар, насос станц, газрын тосны бїтээгдэхїїн жижиглэн савлах болон савласан бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалтын барилгад гал унтраах автомат систем тєлєвлєсєн болон резервуарыг хєргєх байнгын тєхєєрємжтэй тохиолдолд галын тоног тєхєєрємжийн байруудыг тєлєвлєнє:

−агуулахын багтаамж 50000 м3 болон тїїнээс бага тохиолдолд – галын тоног тєхєєрємж, мотопомпын зориулалтын 20 м2-аас багагїй талбайтай байр;

−50000 м3 -аас дээш 100000 м3 багтаамжтай агуулахад 1 машинтай галын хэсэг, нєєц машины байртай;

−100000 м3 -аас их багтаамжтай агуулахад 2 машинтай галын хэсэг;

8.20. Резервуар, барилга байгууламжид гарсан галыг унтраахад суурин (автомат бус) систем, эсхїл галын хєдєлгєєнт техник хэрэгсэл ашигладаг агуулахад зэрэглэлээс хамааруулан гал унтраах анги, хэсгийг тєлєвлєнє.

I, II зэргийн агуулахад Гал унтраах анги (MNS 5108-2001-ийн дагуу) IIIа зэргийн агуулахад 2 машинтай галын хэсэг. IIIб зэргийн агуулахад гэрээт галын байцаагчийн ажлын байр

Галын тоног тєхєєрємж, техник хэрэгслийн байрыг тєлєвлєхдєє тэдгээрийг байрлуулж хїрэлцэхїйц байхаар тооцно. Эдгээр агуулахад багтаамжаас їл шалтгаалан 600 л/с-ээс багагїй хїчин чадал бїхий мотопомп тєлєвлєнє.

9. ЦАХИЛГААН ХАНГАМЖ, ХОЛБОО, ДОХИОЛОЛД ТАВИХ ШААРДЛАГУУД

9.1. Цахилгаан хангамжийн найдвартай ажиллагааг хангах їїднээс газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын цахилгаан хэрэглэгчийн ангиллыг захиалагч “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм” БД 43-101-03-ийг їндэслэн зургийн даалгаварт тусгана. Гэхдээ гал унтраах автомат систем болон галын насос станцын цахилгаан хэрэглэгчийг нэгдїгээр ангиллаар хангах ёстой.

9.2. 250 м 2 -аас илїї талбайтай, насос станцын байр болон операторын байранд ослын їеийн гэрэлтїїлэг тєлєвлєнє.

9.3. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын барилга байгууламжид хэрэглэх холбооны хэрэгслийн нэр тєрлийг холбогдох байгууллагуудтай тохиролцсоны їндсэн дээр зургийн даалгаварт тусгана.

9.4. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын дараах барилга байгууламжууд галын автомат дохиоллын системээр тоноглогдсон байна.

а) насос станц, газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнтэй хаягдал ус, ялгасан газрын тосны бїтээгдэхїїний насос станцын 300 м 2 -аас бага талбайтай насос болон хаах хэрэгслїїдийн зангилаа байрлаж буй байрууд;

б) савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалтын 500 м 2 хїртэлх талбай бїхий байрууд;

БНбД 21-03-04

17

в) газрын тосны бїтээгдэхїїн жижиглэн савлах байр зэрэг 500 м 2 хїртэл талбайтай, 15 кг/м 2 –аас илїї газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн агуулдаг їйлдвэрлэлийн байрууд;

9.5.Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахууд гар ажиллагаатай мэдээлэгч бїхий галын цахилгаан дохиоллоор тоноглогдсон байх ёстой бєгєєд тэдгээрийг байрлуулахдаа СНиП 2.04.09-84-ийн шаардлагыг баримтлана.

Галын дохиоллын гар ажиллагаатай мэдээлэгчїїдийг агуулахад байрлуулах: −А,Б,В ангиллын барилгуудын гадна талд, орцын хажууд болон эргэн тойрон

хоорондоо 50 м-ээс илїїгїй зайтайгаар; −резервуарын парк, савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах

зориулалтын задгай талбайд – далангийн (хязгаарлах хана) эргэн тойронд хийх бєгєєд хоорондын зай нь дєл їїсэх температур нь 120 0С-аас єндєр газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалахад 150 м, бусад тєрлийн газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалахад 100 м-ээс илїїгїй байна;

−тємєр замын ачиж буулгах байгууламжийн захад байхаас гадна байгууламжийн уртын дагуу 100 м тутамд, гэхдээ хоёроос доошгїй (тавцангийн шатнуудын дэргэд байрлуулна);

−галын болон тэсрэлтийн аюултай їйл ажиллагаа явуулдаг гадаа байрласан тєхєєрємжїїдийн эргэн тойронд, хооронд нь 100 м-ээс багагїй зайтайгаар байрлуулна;

Гар ажиллагаатай мэдээлэгчїїдийг паркын далангаас буюу гадаа байрласан тєхєєрємжийн хязгаараас 5 м-ээс холгїй зайд байрлуулна.

9.6. Галын дохиоллын хїлээн авах-хянах тєхєєрємжїїдийг СНиП 02.04.09-84 болон бусад холбогдох норм, стандартуудын шаардлагын дагуу тєлєвлєх бєгєєд байнга хїн ажилладаг байранд байрлуулна.

10. БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭРЭГЦЭЭНИЙ ГАЗРЫН ТОСНЫ БЇТЭЭГДЭХЇЇНИЙ АГУУЛАХЫН ОНЦЛОГ.

10.1. Энэхїї бїлэгт заагдсан нормуудыг байгууллагын (їйлдвэрлэл, тээвэр, эрчим хїч, хєдєє аж ахуй г.м) бїрэлдэхїїнд багтдаг, тухайн байгууллагын єєрийн хэрэгцээний газрын тосны бїтээгдэхїїнийг хадгалах зориулалтын агуулахуудын зураг тєслийг зохиоход баримтлана. Хэрэв байгууллагын агуулах хялбар асах буюу шатамхай шингэнийг резервуарт болон жижиглэн савласан байдлаар хадгалдаг бол агуулахын нийт багтаамж 9 дїгээр хїснэгтэд зааснаас хэтрэхгїй байх ёстой.

Хялбар асах болон шатамхай шингэнийг газар дээр болон газар дор зэрэг хадгалсан нєхцєлд шилжїїлсэн нийт багтаамж нь 9 дїгээр хїснэгтэд зааснаас хэтрэх ёсгїй. Шилжїїлсэн багтаамжийг тооцохдоо 1м 3 хялбар асах шингэн 5 м 3

шатамхай шингэнтэй, 1 м 3 багтаамж бїхий газар дээрх резервуар 2 м 3 багтаамж бїхий газар доорхи резервуартай тэнцїї гэж авч їзнэ.

Нийт шилжїїлсэн багтаамжийг тодорхойлоход дараах резервуаруудын багтаамжийг оруулж тооцохгїй:

−хїлээн авах резервуар; −асгарсан газрын тосны бїтээгдэхїїн цуглуулах резервуар; −хаягдал ус цэвэрлэх байгууламжийн ялгасан газрын тосны бїтээгдэхїїн

хадгалах резервуар

БНбД 21-03-04

18

Хїснэгт 9

¹ Хадгалж байгаа газрын тосны бїтээгдэхїїн

Байгууллагын газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын хадгалалтын нийт багтаамжийн

зєвшєєрєгдєх хэмжээ, м 3

газар дээрх газар доорхи

1 Хялбар асах 2000 4000

2 Шатамхай 10000 20000

10.2. Орон сууц, олон нийтийн барилгаас байгууллагын газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулах хїртэлх зайг 2, 3 дугаар хїснэгтїїдийн дагуу, орон сууц, олон нийтийн барилгад їйлчлэх зориулалтын халаалтын зуух, дизель цахилгаан станц зэрэг эрчим хїчний байгууламжуудын бїрэлдэхїїнд багтдаг шатамхай шингэний агуулах хїртэлх зай хэмжээг холбогдох норм, дїрмийн дагуу тогтооно.

Байгууллагын газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахаас тухайн байгууллагын бусад барилга байгууламж хїртэлх зайг холбогдох норм дїрмийн (СНиП II-89-80) шаардлагын дагуу, зэргэлдээ байгууллагын барилга байгууламж хїртэлх зайг энэ нормын 2 дугаар хїснэгтийн дагуу тодорхойлно.

10.3. Газрын тосны бїтээгдэхїїний газар дээрх резервуараас агуулахын бусад барилга байгууламж хїртэлх зайг 10 дугаар хїснэгтийн дагуу авна.

Хїснэгт 10

¹ Хадгалж байгаа газрын тосны бїтээгдэхїїн

Газрын тосны бїтээгдэхїїний газар дээрх резервуараас барилга

байгууламж хїртэлх зай, м хялбар асах шатамхай

1 Бїтээгдэхїїний насос станцын барилга буюу талбай, жижиглэн савлагааны байр

10 8

2 Савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга буюу талбай, тємєр замын болон автоцистерний ачиж буулгах байгууламж, газрын тосны бїтээгдэхїїний тїгээгїїр

15 10

3 Нэг автоцистерний зориулалтын ачиж буулгах тєхєєрємж (3 хїртэлх гар)

10 8

4 Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам БД 43-101-03 Цахилгаан байгууламжийн дїрмийг їндэслэнэ

10.4. Газрын тосны бїтээгдэхїїний газар доорхи резервуараас 10 дугаар хїснэгтийн 1-3 дугаар заалтанд тусгагдсан агуулахын барилга байгууламж хїртэлх зайг 50 хїртэл хувиар багасгаж болно.

Шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїний газар доорхи резервуар болон 120 0 С- аас дээш дєл їїсэх температуртай газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах газар дээрх резервуараас насос станц хїртэлх зай нормчлогдохгїй.

10.5. Насос станц болон савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилгаас тємєр замын болон автоцистерний ачиж буулгах хэрэгсэл хїртэлх зайг хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїнд 10 м, шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїнд 8 м-ээр тогтооно.

10.6. Газар дээрх резервуар, савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах барилга, насос станц, савлах байр, тємєр замын болон автоцистерний ачиж буулгах байгууламж, газрын тосны бїтээгдэхїїний хїлээн авах резервуараас тємєр зам, авто зам хїртэлх зайг 11 дїгээр хїснэгтийн дагуу авна.

БНбД 21-03-04

19

10.7. Газрын тосны бїтээгдэхїїний тїгээгїїрээс байгууллагын барилга байгууламж хїртэлх зайг:

−гал тэсвэршилтийн I, II, III зэрэглэлийн барилгын цул хана хїртэл - 3 м; −гал тэсвэршилтийн I, II, III зэрэглэлийн барилгын нїхтэй хана хїртэл - 9 м; −гал тэсвэршилтийн IIIб, IV, IVа, V зэрэглэлийн барилга хїртэл - 18 м;

10.8. Насос суурилуулах болон савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалтын байрыг бусад єрєє тасалгаанаас I тєрлийн галаас хамгаалах хаалтаар тусгаарлана.

Эдгээр хаалтын хаалгуудад 0.15 м єндєр босго (налуу босго) тєлєвлєнє.

Хїснэгт 11

¹ Зам Газрын тосны бїтээгдэхїїний газар

дээрх резервуараас зам хїртэлх зай, м

хялбар асах шатамхай

1 Ерєнхий сїлжээний тємєр замын тэнхлэг хїртэл 50 30 2 Байгууллагын доторх тємєр замын тэнхлэг

хїртэл (шингэн ширэм, їнс, халуун цутгамал тээвэрлэдэг замаас бусад)

20 10

3 Автозамын зорчих хэсгийн зах хїртэл ерєнхий сїлжээний 15 10 байгууллагын 9 5

10.9. Гал тэсвэршилтийн I, II зэргийн їйлдвэрлэлийн барилга болон IIIа зэргийн, хана дээврийн гал тархаах хязгаар тэгтэй тэнцїї чанарын, нэг давхар барилгуудад газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалахыг зєвшєєрнє. Хадгалах газрын тосны бїтээгдэхїїний хэмжээний дээд хэмжээ, хадгалалтын нєхцлийг 12 дугаар хїснэгтийн дагуу тогтооно.

Резервуарт хадгалагдаж байгаа хялбар асах буюу шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїний уурыг резервуар байрлаж байгаа байрнаас гадагш гаргах ёстой.

10.10. Їйлдвэрийн барилга дотор байрлуулсан, газар дээрх зарлагын резервуарын нэг болон нийт багтаамж нь хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалахад 1 м 3 , шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалахад 5 м 3 -аас илїї байвал газар доорхи ослын резервуарт юїлэх буюу агуулахын їндсэн резервуар уруу насосоор юїлж суллах боломжтой байна.

Ослын резервуарын хэмжээ нь тухайн байранд ашиглаж байгаа зарлагын резервуаруудын бїх багтаамжийн 30% болон хамгийн том резервуарын багтаамжаас багагїй байна.

Урсгалаар юїлэгдэх зориулалттай ослын резервуар барилгын гадна, цул ханаас 1 м, нїхтэй ханаас 5 м-ээс багагїй зайд байрлах ёстой. Газрын тосны бїтээгдэхїїн агуулахын їндсэн резервуар уруу єєрийн урсгалаар юїлэгдэх боломжтой тохиолдолд ослын резервуарыг тусгайлан тєлєвлєх шаардлагагїй.

Ослын їед урсгалаар юїлэх хоолойн диаметр 100 мм-ээс багагїй байх бєгєєд гал дамжихаас сэргийлэх хэрэгслээр тоноглогдсон байх ёстой.

Зарлагын резервуарыг ослын резервуартай холбосон хоолой бїрт хаах хэрэгсэл угсрах ёстой бєгєєд хаах хэрэгслийг барилгын гадна буюу гадагшаа гарах гарц, хаалганы ойр байрлуулна.

Ослын їед газрын тосны бїтээгдэхїїн юїлэх зориулалтын насосуудыг гадаа буюу резервуараас тусгай байранд байрлуулна.

Зооринд байрлуулсан тосны зориулалтын резервуарт ослын їеийн юїлэх тєхєєрємж тєлєвлєхгїй байхыг зєвшєєрнє.

БНбД 21-03-04

20

10.11. Суурин газрын гадна байрласан байгууллага, барилгын талбайд шатдаг материалаар хийгдсэн газар доорхи резервуарт газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалахыг зєвшєєрнє. Энэ тохиолдолд резервуарыг 0.2 м-ээс багагїй зузаан шороогоор хучих бєгєєд шалыг шатдаггїй материалаар хийсэн байх ёстой.

Энэ резервуарт хадгалах хялбар асах газрын тосны бїтээгдэхїїн 12 м 3 , шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїн 60 м 3 -аас ихгїй байна.

Хїснэгт 12

¹ Зам

Савласан болон резервуар дахь газрын тосны

бїтээгдэхїїний хэмжээ, м 3

хялбар асах шатамхай

1 I тєрлийн галаас хамгаалах хаалт, 3 дугаар тєрлийн хучилтаар зэргэлдээ байр, єрєєнїїдээс тусгаарлагдсан, шууд гадагшаа гарах гарц бїхий, дараах зэрэглэлийн барилгад байрлах байр:

I, II гал тэсвэршилтийн зэрэглэлийн 30 150 IIIа гал тэсвэршилтийн зэрэглэлийн 10 50

2 I, II гал тэсвэршилтийн зэрэглэлийн барилгын гал тэсвэршилтийн Г, Д ангилалын байр

1 5

3 I тєрлийн галаас хамгаалах хаалт, 3 дугаар тєрлийн хучилтаар зэргэлдээ байр, єрєєнїїдээс тусгаарлагдсан, шууд гадагшаа гарах гарц бїхий, I, II гал тэсвэршилтийн зэрэглэлийн барилгын зоорийн байр.

хориглоно 300

4 Дээрхийн адил зоорин байранд байрлах тосны резервуар:

I, II гал тэсвэршилтийн зэрэглэлийн барилгад хориглоно 400 IIIа гал тэсвэршилтийн зэрэглэлийн барилгад хориглоно 100

10.12. Байгууллагын газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын резервуарын гал унтраах ба хєргєх зориулалтын усыг тухайн байгууллагын усны хоолойноос хангахаар (хэрэв хїчин чадал, даралт хїрэлцээтэй бол) буюу энэхїї нормын 8.8. заалтад заасны дагуу тєлєвлєнє.

БНбД 21-03-04

21

ХАВСРАЛТ А

НЭР ТОМЪЁО, ТОДОРХОЙЛОЛТУУД

¹ Нэр, томъёо Тодорхойлолт

1 Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулах

Газрын тос, газрын тосны бїтэээгдэхїїнийг хїлээн авах, хадгалах, тїгээх зориулалтын барилга, резервуар бусад байгууламжийн цогцолбор. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний хангамжийн байгууллага, газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн дамжуулах гол шугамын резервуарын парк, газрын тос олборлож буй газрын цуглуулах тєв, газрын тос боловсруулах болон химийн їйлдвэрийн бараа, тїїхий эдийн резервуарын, аливаа байгууллагын технологийн їйл ажиллагаанд шаардлагатай газрын тосны бїтээгдэхїїнийг хангах зориулалттай, тухайн байгууллагын бїрэлдэхїїнд багтдаг газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулах,

2 Резервуарын парк Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн хадгалах зориулалттай, далан, буюу хязгаарлах хана (газар дээрх резервуарт), галын зам, гарцаар (газар доорхи резервуар болон хїнхээлд байрлуулсан резервуаруудад) хїрээлэгдсэн резервуаруудын бїлэг буюу бїлгїїд.

3 Резервуарын нэрлэсэн багтаамж (номинальный объем резервуара)

Резервуар, агуулахын багтамжийн тооцоо хийх, резервуар болон резервуарын паркад шаардагдах тоног тєхєєрємжийг тодорхойлох, сонгох, нормын шаардлагуудын їйлчлэх хїрээг тодорхой болгох зорилгоор бїхэлчлэн тогтоосон резервуарын багтаамжийн хэмжээ.

4 Насос станц Барилга дотор, саравчин дор буюу задгай суурилуулсан, газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнийг шахах зориулалтын насосны агрегатууд

5 Жижиглэн савлах байр

Газрын тосны бїтээгдэхїїнийг торх буюу бага багтаамжийн жижиг саванд савлах зориулалтаар тоноглосон барилга буюу байгууламж.

6 Ачиж буулгах тєхєєрємж

Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїнийг автоцистерн, вагонцистерн, танкерт ачих, тэдгээрээс буулгах їйл ажиллагааг гїйцэтгэх зориулалтын тєхєєрємж.

7 Тємєр замын ачиж буулгах байгууламж (эстакад)

Вагонцистернээс газрын тосны бїтээгдэхїїн буулгах буюу ачих їйл ажиллагааг явуулах нєхцлийг хангах зориулалттай, ачиж буулгах тєхєєрємжєєр тоноглогдсон, тусгай тємєр замын дэргэд байрлах байгууламж. Байгууламж нь нэг тємєр замаас буулгах (ачих) зориулалттай нэг талт; эсхїл байгууламжий хоёр талаар зэрэгцээ байрласан хоёр замаас буулгах зориулалттай хоёр талт байж болно.

8 Хїлээн авах (0-ийн) резервуар

Ачиж буулгах їйл ажиллагааг явуулахад зориулагдсан, тїр хэрэглэгддэг резервуар.

9 Газрын тос баригч (нефтеловушка)

Хаягдал усыг хувийн жингээр нь ялгах боломжтой газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн, тунасан механик хольц, холилдсон бодисуудаас механик аргаар цэвэрлэх зориулалтын байгууламж

10 Хєєсєєр гал унтраах автомат систем

Усны болон хєєс їїсгэгчийн савнууд, тэдгээрийн насос станц, галын гидрант бїхий уусмалын хоолойнууд, удирдлагын зангилаа, резервуар, барилгуудад суурилуулсан хєєсний генераторууд болон тэдгээрт хєєс їїсгэгчийн уусмал шахах хоолойнууд, автоматжуулах хэрэгслїїдээс бїрдэнэ.

11 Хєєсєєр гал унтраах суурин (автомат биш) тєхєєрємж.

Усны болон хєєс їїсгэгчийн савнууд, тэдгээрийн насос станц, галын гидрант бїхий уусмалын хоолойн сїлжээнээс бїрдэнэ. Энэ системийн автоматжуулах хэрэгсэл нь насос гэмтсэн буюу даралт хїрэхгїй тохиолдолд нєєцийн насосыг ажиллуулах їїрэгтэй байдаг.

12 Галын хєдєлгєєнт техник хэрэгслээр гал унтраах.

Хєєс їїсгэгчийн уусмалыг (хєєсийг) галын машин буюу мотопомпоор шахах.

13 Резервуар хєргєх суурин тєхєєрємж

Резервуарын дээд бїсэд байрлах, тодорхой хэсгїїдэд хуваагдсан, ус шїрших (усыг тоосруулан шїрших хэрэгслээр тоноглогдсон хоолой) цагираг, цагирагийг галын ус дамжулах хоолойтой холбогдсон босоо болон хэвтээ хуурай хоолойнууд, гар ажиллагаатай хаалтуудаас бїрдэнэ. Систем нь гал тїймэр гарсан тохиолдолд резервуарын

БНбД 21-03-04

22

байрлалаас хамааруулан резервуарын гадаргууг бїтнээр, хагасыг болон дєрєвний нэгийг (приметрээр) хєргєх боломжтой байна.

14 Резервуарыг галын хєдєлгєєнт техник хэрэгслээр хєргєх

Галын усны єндєр даралтын хоолойноос галын хошуугаар шїрших буюу галын машин, мотопомп ашиглан гидрант, усан сангийн усаар резервуарыг шїршиж хєргєх їйл ажиллагаа.

15 Шатамхай газрын тосны бїтээгдэхїїн

Нормд тусагдсан газрын тосны бїтээгдэхїїний шинж чанарын їзїїлэлтїїдийн (шатамхай, хялбар асах, дєл їїсэх) тодорхойлолтыг MNS-4999-2000 “Галын аюултай бїтээгдэхїїний ангилал, зэрэглэл”- стандартад заасан.

ЗАРИМ ЇГИЙН ТАЙЛБАР

Їг СНиП-ийн утга 1. газрын тосны бїтээгдэхїїн нефтепродукты 2. резервуар резервуар 3. хєвїїртэй резервуар резервуары с понтоном 4. ердийн дээвэртэй резервуар резервуар со стационарной крышей 5. резервуарын бїлэг группа резервуаров 6. зарлагын резервуар расходный резервуар 7. хялбар асах легковоспламеняющихся 8. шатамхай горючий 9. дєл їїсэх температур температура вспышки 10. сэтлээсийн ирмэг бровки выемки 11. далангийн зах подошва насыпи 12. налуу босго пандус 13. хэвтээ резервуарын їзїїр торец горизонтального резервуара 14. технологийн хоолой трубопроводы для транспортировки

нефти и нефтепродуктов 15. дамжуулах гол шугам магистральные трубопроводы 16. єрєє тасалгаа помещение 17. гар ажиллагаатай мэдээлэгчїїд ручные извещатели 18. “Цахилгаан байгууламжийн

дїрэм” БД 43-101-03 ПУЭ

БНбД 21-03-04

23

ХАВСРАЛТ Б

ХЄЄСЄЄР ГАЛ УНТРААХ СИСТЕМИЙН ОНЦЛОГ (Зєвлємж)

1. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахуудад гарсан галыг єндєр, дунд болон нам єсєлтийн агаар механикийн хєєсєєр унтраахаар тєлєвлєнє.

Дунд давтамжийн хєєсийг ямар ч тохиолдолд хэрэглэж болно. Газар дээрх босоо резервуарын (тос болон мазут хадгалах зориулалттайгаас

бусад) галыг хєдєлгєєнт техник хэрэгслээр унтраахаар тєлєвлєсєн тохиолдолд “їе доорхи” аргаар нам єсєлтийн хєєсийг ашиглахыг зєвшєєрнє.

Зохих журмын дагуу зєвшилцсєний їндсэн дээр мэргэжлийн байгууллагуудын зєвлємжийн дагуу гал унтраах єєр аргуудыг ашиглахыг зєвшєєрнє.

2. Гал унтраахад шаардагдах хєєс їїсгэгчийн уусмал, ус болон хєєс їїсгэгчийн тооцооны зарцуулалтын хэмжээг тооцохдоо 1 дїгээр хїснэгтэд заасан тооцооны 1м 2 гал унтраах талбай тутамд ногдох хєєс їїсгэгчийн уусмалыг шахах эрчимд їндэслэнэ. Тооцооны гал унтраах талбайн хэмжээг энэхїї нормын 8.10 заалтын дагуу, хєєс їїсгэгчийн ажлын агууламжийг хїснэгт 2 -ын дагуу тогтооно.

Хїснэгт 1

Газрын тосны бїтээгдэхїїн

Хєєс їїсгэгчийг шахах эрчим л/(м 2 с) ерєнхий

зориулалтын оноосон зориулалтын

дунд єсєлтийн хєєстэй

дунд єсєлтийн хєєстэй

нам єсєлтийн хєєстэй

1 28 0 С болон тїїнээс бага дєл їїсэх температуртай газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн

0.08 0.05 0.08

2 28 0 С –аас дээш дєл їїсэх температуртай газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїн

0.05 0.05 0.06

3. Гал унтраахад шаардагдах тооцооны хугацааг хєєсний автомат системд - 10 мин, галын хєдєлгєєнт техникт – 15 минутаар тооцно.

4. Гал унтраах байнгын системийн инерцийн чанар гурван минутаас илїїгїй байна.

5. Хєєс їїсгэгчийн уусмал бэлтгэхэд зориулсан ус нь газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний хольцгїй байна.

6. Гидравликийн тооцоо хийх їед хєєс їїсгэгчийн зунгалаг чанарын (хїснэгт 2-т заасан) нєлєєллийг тусгана.

Хєєс їїсгэгчийн усан дахь ажлын хольцийн харьцуулалтыг дараах томьёогоор олно. Їїнд:

100 Q n /(Q-Q n ) = х + 1,

Q n – хєєс їїсгэгчийн зарцуулалт 1/с; Q – тєхєєрємжийн хїчин чадал л/с; х – хєєс їїсгэгчийн ажлын агууламж, % (хїснэгт 2-т заасан)

БНбД 21-03-04

24

Хїснэгт 2

ХЄЄС ЇЇСГЭГЧЇЇДИЙН ТЄРЄЛ, ТЭДГЭЭРИЙН ЇЗЇЇЛЭЛТЇЇД

Їзїїлэлтїїд

Хєєс їїсгэгчїїд ерєнхий зориулалтын тодорхой зориулалтын

ПО-1 ПО-1Д ПО-6К ПО- ЗАИ

ТАЭ С

САМПО подслой ный

ФОРЭ ТОЛ

универс альный

1 Уусмалын биологийн задралын їзїїлэлт

б/ж б/ж б/ж б/м б/м б/м б/ж б/ж б/ж

2 20 0 С-ийн кинематик зунгааралдлага ν, ν�10 -6 м 2 /с, илїїгїй

40 40 40 10 40 100 150 50 100

3 20 0 С-ийн нягт р, рν�10 3 кг/м 3

1.10 1.05 1.05 1.02 1.00

1.01 1.10 1.10 1.30

4 Царцах температур, 0 С, ихгїй

-8 -3 -3 -3 -8 -10 -40 -5 -10

5 Ажлын агууламж %, усны хатуулагаас хамаарч

10 мг-экв/л хїртэл 6 6 6 4 6 6 6 6 6 10-30 мг-экв/л 9 9 9 6 6 6 6 6 6 30 болон их, далайн ус 12 12 12 9 9 хориглоно

6 20 0 С-т хадгалах хугацаа, багагїй жил,

5 5 5 4 5 5 3 3 3

7.Гал унтраах системд хєєс їїсгэх зориулалтаар доорхи тєрлийн хєєсний генераторуудыг ашигладаг:

ГПСС – ердийн дээвэртэй болон хєвїїр бїхий резервуарт гарсан галыг унтраах;

ГПС – хєвдєг дээвэртэй резервуар болон єрєє тасалгаанд гарсан галыг унтраах.

Сорилт, туршилтанд хамрагдсан, ашиглахыг зохих журмын дагуу зєвшєєрсєн бусад тєрлийн хєєсний хошуунуудыг ашиглаж болно.

8. Суурилуулах хєєсний генераторын тоог тодорхойлохдоо, ашиглаж буй хєєсний хошууны дундаж бїтээмжээр хєєс їїсгэгчийн уусмалын тооцооны зарцуулалтыг тооцож их тал уруу бїхэлчилнэ.

Нэг резервуарт хоёроос доошгїй хєєсний хошуу байх ёстой. Хєєсний хошуунуудыг приметрийн дагуу жигд зайтайгаар байрлуулна. Хєвдєг дээвэртэй резервуарын хєєсний генераторуудын хоорондын зай приметрийн дагуу 25 м-ээс илїїгїй байна.

9. Хєєс їїсгэгч болон уусмалын зориулалттай усны нєєцийн (нэг гал тїймэрт зарцуулагдах) хэмжээг тогтоохдоо суурилуулсан хєєсний генераторуудын хїчин чадлын дээд хэмжээ, гал унтраах тооцооны хугацаагаар тооцно.

Хєєс їїсгэгч болон уусмалын зориулалттай усны хадгалагдах нєєцийн нормыг тогтоохдоо нэг удаагийн гал тїймэрт шаардагдах уусмалын хэмжээг (гал унтраах байнгын тєхєєрємжийн уусмалын хоолойнуудыг дїїрэн байх нєхцєлд) гурав дахин єсгєж авна.

Уусмалын хуурай хоолой бїхий гал унтраах суурин тєхєєрємжид хуурай хоолойнуудыг дїїргэхэд шаардагдах хєєс їїсгэгч, усны хэмжээг нэмж тооцно.

10. Хєєс їїсгэгчийг зориулалтын дагуу чанарыг алдагдуулахгїйгээр хадгалах бєгєєд євлийн улиралд хєлдєхєєс хамгаалах арга хэмжээ авна.

БНбД 21-03-04

25

Хєєс їїсгэгчийн нєєцийг хоёроос доошгїй саванд хадгална. 10 м 3 буюу бага хэмжээтэй хєєс їїсгэгчийн нєєц хадгалах тохиолдолд нэг сав байхыг зєвшєєрнє.

10 м 3 -аас дээш хэмжээтэй хєєс їїсгэгчийн нєєц хадгалахад тус бїр 10 м 3 -аас бага багтаамжийн тасалгаанууд бїхий нэг сав ашиглахыг зєвшєєрнє.

11. Гал унтраах суурин тєхєєрємжийн сїлжээний даралт гал тїймрийн їед 60 м (усны бага)-ээс багагїй, ГПСС, ГПС маркын хєєсний генераторуудын оролтод 40 м (усны бага)-ээс багагїй байна.

12. Газрын тос, газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахад автомат болон автомат бус суурин систем зэрэг ашиглах тохиолдолд ерєнхий насос станц, уусмалын хоолойн сїлжээ тєлєвлєнє.

13. Резервуарын парк, тємєр замын хоёр талт ачиж буулгах байгууламжид гарсан галыг унтраах зориулалтын усны болон уусмалын хоолойн сїлжээг (байнгын дїїргэлттэй буюу хуурай) битїї хїрээ хэлбэрээр, барилга байгууламж уруу (мєн гал унтраах автомат тєхєєрємжєєр тоноглогдсон резервуарт) салаалсан оруулгатайгаар тєлєвлєнє.

Сїлжээг резервуарын паркын гадна далангийн (хязгаарлах хана) гадна талд, ачиж буулгах байгууламжийн тємєр замаас 10 м-ээс багагїй зайд байрлуулна.

5000 м 3 болон дээш багтаамжийн газар дээрх резервуар болон уусмалын хоолойн хїрээнээс 200 м-ээс хол орших барилга байгууламжид тус бїр хоёр салаа оруулга тєлєвлєнє. Салаалсан оруулгууд хоолойн хїрээний єєр єєр газраас холбогдсон байх ба тус бїрийн хїчин чадал нь гал унтраахад шаардагдах тооцооны хэрэгцээг бїрэн хангахуйц байна.

Салаалсан хоолойн урт 250 м-ээс ихгїй байна. Уусмалын хоолойг галын усны хоолойтой нэг сувагт байрлуулж удирдлагын

зангилаа болон галын гидрантын нэгдсэн худгуудтайгаар тєлєвлєх нь зїйтэй.

14. Худагт хєрсний ус орох магадлалтай нєхцєлд цахилгаан хаах хэрэгсэл ашиглаж байгаа тохиолдолд хєдєлгїїрийг газрын тївшинээс дээр єндєрт байрлуулан хамгаалалтын бїрхїїл хийнэ.

Хїйтэн нєхцєлд ашиглах цахилгаан хєдєлгїїр бїхий хаах хэрэгслийг дулаан орчинд байрлуулна.

БНбД 21-03-04

26

ГАРЧИГ

1. Ерєнхий зїйл 1 2. Ерєнхий тєлєвлєгєє 2 3. Резервуарын парк 7 4. Жижиглэн савласан газрын тосны бїтээгдэхїїн

хадгалах барилга байгууламж 10

5. Ачиж буулгах байгууламж 11 6. Жижиглэн савлах байр 12 7. Насос станц 12 8. Гал тїймэр унтраах арга хэмжээ 12 9. Цахилгаан хангамж, холбоо дохиололд тавих

шаардлагууд 16

10. Байгууллагын хэрэгцээний газрын тосны бїтээгдэхїїний агуулахын онцлог

17

11. Хавсралт А. Нэр томъёо, тодорхойлолтууд 21 12. Хавсралт Б. Хєєсєєр гал унтраах системийн

онцлог 23