zwiedzo-maniacy · wojna peloponeska, która trwała prawie 30 lat. zakończyła się porażką dla...

zwiedzo-maniacy.pl 1


1. Zawartość

2. Legenda ......................................................................................................................................................... 4

3. Historia Aten .................................................................................................................................................. 5

4. Akropol .......................................................................................................................................................... 7

4.1. Propyleje .................................................................................................................................................... 8

4.2. Świątynia Ateny Nike .................................................................................................................................. 9

4.3. Pomnik Agryppy........................................................................................................................................ 10

4.4. Partenon ................................................................................................................................................... 11

4.5. Erechtejon ............................................................................................................................................... 13

4.6. Wschodnia część Akropolu ....................................................................................................................... 15

4.7. Teatr Dionizosa ......................................................................................................................................... 16

4.8. Stoa Eumenesa ......................................................................................................................................... 17

4.9. Odeon Hadriana....................................................................................................................................... 17

4.10. Brama Beulego ....................................................................................................................................... 18

5. Muzeum Akropolu ....................................................................................................................................... 19

6. Ancient Agora .............................................................................................................................................. 21

6.1. Kościół Świętych Apostołów .................................................................................................................... 23

6.2. Mennica .................................................................................................................................................... 24

6.3. Studnia ..................................................................................................................................................... 24

6.4. Stoa Południowa I na Ancient Agorze ...................................................................................................... 24

6.5. Stoa Południowa II na Agorze w Atenach ................................................................................................. 24

6. 6. Budynek Wschodni Agory Ateńskiej ........................................................................................................ 25

6.7. Mur obronny na Agorze ........................................................................................................................... 25

6.8. Biblioteka Pantainosa na Agorze .............................................................................................................. 25

6.9. Aiakeion - Agora ...................................................................................................................................... 25

6. 10. Budynek z fontanną na Ancient Agorze................................................................................................. 26

6.11. Stoa Środkowa ........................................................................................................................................ 26

6.12. Dom Szymona Maczeta .......................................................................................................................... 26

6.13. Granica Agory ......................................................................................................................................... 26

6.14. Tholos na Agorze .................................................................................................................................... 27

6.15. Matroon ................................................................................................................................................. 27

6.16. Nowy Bouleterion na Ateńskiej Agorze .................................................................................................. 27

6.17. Pomnik Bohaterów na Ancient Agorze ................................................................................................... 27

6.18. Hefaisteion na Agorze w Atenach .......................................................................................................... 28

6.19. Royal Stoa ............................................................................................................................................... 29

6.20. Stoa Zeusa .............................................................................................................................................. 29

6.21. Świątynia Apollina Patroosa ................................................................................................................... 29

6.22. Ołtarz Dwunastu Bogów ......................................................................................................................... 29

6.23. Świątynia Aresa ...................................................................................................................................... 29


6.24. Odeon Agryppy na Ateńskiej Agorze ...................................................................................................... 30

6.25. Droga Panatenajska prowadząca z Keramejkos na Akropol................................................................... 30

6.26. Budynek Sądu ......................................................................................................................................... 30

6.27. Stoa Attalosa .......................................................................................................................................... 31

6.28. Południowo - zachodni plac.................................................................................................................... 32

6.29. Ateńska demokracja .............................................................................................................................. 32

7. Roman Agora ............................................................................................................................................... 33

7.1. Wieża wiatrów ......................................................................................................................................... 34

7.2. Szalet miejski ........................................................................................................................................... 35

7.3. Medresa .................................................................................................................................................... 35

8. Biblioteka Hadriana ..................................................................................................................................... 35

9. Świątynia Zeusa Olimpijskiego .................................................................................................................... 37

10. Łuk Hadriana ................................................................................................................................................ 38

11. Zappejon ...................................................................................................................................................... 38

12. Ogrody narodowe ........................................................................................................................................ 39

13. Parlament i Grób Nieznanego Żołnierza ...................................................................................................... 39

14. Stadion Panatenajski ................................................................................................................................... 40

15. Keramejkos .................................................................................................................................................. 43

16. Muzeum Narodowe ..................................................................................................................................... 45

17. Akademia, Uniwersytet i Biblioteka Ateńska .............................................................................................. 50

18. Punkty widokowe ........................................................................................................................................ 52

18.1. Areopag ................................................................................................................................................. 52

18.2. Wzgórze Filopapposa ............................................................................................................................. 55

18.3. Wzgórze Likavitos .................................................................................................................................. 57


2. Legenda

Bardzo, bardzo dawno temu, gdy Kronos zajęty był władaniem niebem i

ziemią, jego żona, Gaja leżąc u wybrzeży Attyki, bardzo się nudziła. A ponieważ była

boginią, z własnej woli, poczęła dziecko. Urodziła dziwnego stwora, pół-człowieka,

pół-węża. Nadała mu imię Kekrops. Pokochała go całym sercem i wychowała na

walecznego i mądrego myśliwego.

Niestety, nie była w stanie wciąż bronić go przed ludźmi, którzy widzieli w nim

dziwnego stwora i bardzo z niego szydzili i poniewierali.

Lata mijały i Kekrops zapragnął żony która by go kochała jak wcześniej matka. Ulepił z

gliny kobietę. Dzięki możliwości magii, którą odziedziczył, tchnął w nią duszę. Żona

urodziła mu trzy córki i jednego syna. Kochała swego męża i przekonała ludność, że

Kekrops to dobry i mądry człowiek. Wkrótce zaczęto słuchać jego nauk: że warto żyć

w monogamii, że warto uczyć się pisma, że warto grzebać zmarłych...

I tak zjednał sobie przychylność wielu mieszkańców, którzy wkrótce wybrali go na

swego króla. Pod rządami mądrego

władcy miasto stawało się coraz

bogatsze i silniejsze. W efekcie

zainteresowało się miastem dwoje

bogów: Posejdon i Atena. Kekrops

orzekł, iż odda miasto temu z bogów,

który da cenniejszy dar.

Posejdon, jako władca mórz, uderzył

trójzębem w skałę, z której popłynęła

morska woda. To nie bardzo

ucieszyło króla, gdyż wokół

Attyki morza jest w bród. fragment repliki panteonu na Partenonie

Poczekał więc na dar od Ateny. przedstawiający walkę Ateny z Posejdonem

Ta natomiast uderzyła włócznią w ziemię i natychmiast wyrosło drzewo oliwne. Był

to był dar, na który czekała ludność! Nie dość, że od bogini, która znana jest z

mądrości i sprawiedliwej wojny, to dała miastu coś bardzo cennego. Oliwki wszak do

dziś doceniają wszyscy.

Legenda głosi, że drzewo, które zrodziła sama Atena, to wciąż to samo, które rośnie

przy Erechthejonie na Akropolu.


3. Historia Aten

Mitycznym założycielem Aten (Athina) był Kekrops. Ślady wskazują, że już 6

tys. lat temu zamieszkiwano Akropol. Było to bezpieczne miejsce, gdyż strome

zbocza wzgórza zapewniały bezpieczeństwo i dobrą widoczność, natomiast liczne tu

źródła wody, dawały życie.

Początkowo Ateny były miastem niewiele różniącym sie od innych.

Rozkwit nastąpił w VI w p.n.e., gdy zaczęto wprowadzać demokrację. A gdy w

V w p.n.e. Ateny pokonały Persów pod Maratonem i Salaminą, nastąpił złoty wiek

Aten. Stały się potęgą na cały rejon morza śródziemnego. Perykles, ateński polityk,

retor, reformator ateńskiej demokracji, znacznie przyczynił się do zmniejszenia różnic

społecznych oraz ogromnej rozbudowy miasta. Powstał Akropol jako miejsce kultu

greckich bogów. W tym czasie żyli tu słynni myśliciele; Ajschylos, Sofokles, Herodot,

Eurypides, Sokrates i Fidiasz. Ateny podporządkowały sobie inne miasta, które

musiały płacić daniny.

Ogromny rozkwit polis (miasta) niepokoił Spartę. W 431 r. p.n.e. rozpoczęła się

wojna peloponeska, która trwała prawie 30 lat. Zakończyła się porażką dla

Ateńczyków. Długie lata wojny spowodowały ogromne zniszczenia. Miasto nie

odzyskało już dawnej potęgi. Nadal jednak było symbolem stolicy kultury. Działały tu

bowiem szkoły filozoficzne założone przez Platona, Arystotelesa, Epikura. Ich

uczniami byli nie tylko Grecy. Przyjeżdżali tu Rzymianie by pobierać nauki.

W 86 r. p.n.e. miasto splądrował Sulla, który wywiózł do Rzymu ogrom dzieł

sztuki, zburzył i spalił wiele zabytków. Dopiero Hadrian, który bardzo interesował się

kulturą grecką, rozbudował miasto. Dokończył Świątynię Zeusa Olimpijskiego,

postawił obok Łuk, który nazwał swoim imieniem, wyznaczając tym samym granicę

między miastem greckim i rzymskim.

W I w. n.e., za sprawą św. Pawła z Tarsu, dotarło tu chrześcijaństwo.

Przywiązanie Greków do dawnych bogów było silne, dlatego musiało minąć kilka

stuleci by zaczęły powstawać kościoły chrześcijańskie. W V w. n.e. Partenon

przekształcono w kościół. Podobnie postąpiono z innymi miejscami kultu

starożytnych bogów. Wiele zabytków zostało rozebranych by pozyskany materiał

budowlany użyć przy powstawaniu świątyń chrześcijańskich.

W 267 r. miasto najechało i splądrowało germańskie plemię Herulów. Rola

Aten osłabła jeszcze mocniej w czasach bizantyjskich. Centrum kultury stał się

Konstantynopol. Wywiezionych tam zostało wiele dzieł sztuki.


W 1204 r. podczas IV krucjaty, Ateny przeszły pod rządy władców katolickich.

Chrześcijanie albo przysposobili pozostałe jeszcze świeckie świątynie na kościoły lub

użyli jako budulca na nowe kościoły i katedry.

W 1456 r. miasto zajęli Osmanowie tureccy, którzy władali tu do XIX w. Ci

znowu niszczyli wszystko co chrześcijańskie. U podnóża Akropolu pojawiły się typowe

dla Turcji dzielnice. Partenon został zamieniony w meczet.

W 1687 r. miasto zaatakowali Wenecjanie. Ostrzeliwali miasto tak mocno, że

jeden z pocisków trafił w Partenon, w którym składowany był proch. Potężna

eksplozja w znacznym stopniu uszkodziła budowlę. Zniszczenie to było najgorsze w

skutkach dla świątyni Ateny.

W 1829 r. wybuchło powstanie, w którym Grecy obronili się przed tureckim

panowaniem. Nowy król, Otton I, postanowił przywrócić świetność Atenom i właśnie

to miasto wybrał na stolicę. Wreszcie, po prawie 400 latach niewoli, w 1834 r., Turcy

opuścili miasto. Ateny były wtedy nic nie znaczącą mieściną, w której było ok. 160

domów z 5 000 mieszkańców. Młody władca z wielkim impetem wziął się za

odbudowę miasta, zabytków, wzniósł budynki użyteczności publicznej, place,

restauracje.

W 1896 r. zorganizowano, na Stadionie Panatenajskim, pierwsze nowożytne

igrzyska olimpijskie.

W 1923 r. Ateny stoczyły bitwę z Turcją, którą Grecy przegrali. Nastąpiła

wymiana ludności. Powstały nowe, biedne dzielnice na przedmieściach Aten.

Współczesne Ateny to dla jednych miasto chaotyczne i z męczącym smogiem

w powietrzu. Dla innych to miasto westchnień i marzeń. Jedno jest pewne, Ateny

można "zaliczyć" albo się w nich zakochać.


4. Akropol

cena biletu: 20 € - bilet normalny, 10 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia, za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji 30 € - karnet na 6 zabytków, ważny 5 dni 15 € - karnet ulgowy na 6 zabytków, ważny 5 dni

Uwaga: w sezonie zimowym (1.XI. ÷ 31.III.) ceny biletów jednorazowych są niższe o 50%, nie opłaca się więc kupować karnetów 5 - dniowych

zamknięte: 6.III., 18.IV., 18.V., 28.X., ostatni weekend września, każda pierwsza niedziela miesiąca od 1.XI. do 31.III.

godz. otwarcia: latem 8:00 ÷ 20:00 zimą 8:00 ÷ 17:00 - zmienne, ustalane indywidualnie na dany rok

ostatni turyści wpuszczani są 0,5 godz. przed zamknięciem

Akropol widziany ze wzgórza Filopapposa

Akropol nie jest jedynym zabytkiem w Atenach, ale z całą pewnością

najpopularniejszym. Przed wejściem zawsze tworzą się spore kolejki, w których

czasem trzeba odstać nawet przeszło godzinę. Nic dziwnego, jego świetność, wiele,

wiele wieków wcześniej przewidziała wyrocznia delficka.

Początki Akropolu sięgają drugiego tysiąclecia p.n.e., kiedy postawiono na

wzgórzu zamek warowny, wokół którego zamieszkała ludność. Z czasem ludności

przybywało, miasto rozrastało się, powstała agora (miejsce handlu, spotkań) i mury

obronne miasta. W VI w. p.n.e. Ateny stały się głównym miastem Attyki i wtedy też

wzgórze zaczęło przemieniać się w miejsce kultu. Niestety, w 480 r. p.n.e., w czasie

wojem perskich, wszystkie budowle uległy zniszczeniu. Perykles zadbał o odbudowę,

i tak w 449 r. p.n.e. przystąpiono do budowy nowych świątyń. Pod kierunkiem


słynnego Fidiasza powstał Partenon, Erechtejon, świątynia Ateny Nike, świątynia

Artemidy oraz Propyleje.

Ciekawostką jest fakt, iż ze wzgórza zrzucano do rozpadliny (na tyłach Akropolu, po

wschodniej stronie) skazanych na śmierć przestępców.

Część budowli wciąż możemy podziwiać. Jednak należy wiedzieć, iż to, co dziś

oglądamy mało ma wspólnego z wcześniejszą rzeczywistością. Obecne budowle są

dziełem archeologów i historyków. Ateńczycy kochali kolory, dominował kolor

niebieski, czerwony i czarny w połączeniu ze złotym.

4.1. Propyleje

Wg wikipedii; cyt: "Propyleje w architekturze starożytnej Grecji, to

monumentalna budowla, budynek bramy na planie prostokąta z kolumnami,

prowadzący zwykle do wielkich świątyń, np. do temenosu – świętego miejsca."

Budowę rozpoczęto w 437 r. p.n.e. wg projektu Mnesiklesa. Dokończono je

jednak dopiero po zakończeniu wojny peloponeskiej, na przełomie V i IV w. p.n.e.

Propyleje to nie tylko długie i rozległe schody. Budynek uwzględniał różnicę

poziomów między fasadami. Architekt zaprojektował więc dwie fasady na różnych

poziomach, które łączyła ściana. Zewnętrzną tworzyło sześć kolumn w stylu

doryckim, przy czym dwie środkowe były szerzej rozstawione. Tędy bowiem

prowadziła Święta Droga, którą wchodziła na Akropol procesja panatenajska. Takie

same kolumny stały w fasadzie wewnętrznej, od strony wzgórza.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolumna_(architektura)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Temenos


Propyleje mają dwa skrzydła. Po lewej stronie pielgrzymi mogli odpocząć i

skryć się przed słońcem. Jego wnętrze prawdopodobnie zdobiły obrazy Polignota z

Tazos i Tymajnetosa.

Prawe skrzydło prawdopodobnie nie zostało ukończone. Domniemuje się, że służyło

do przechowywania darów składanych Atenie. Sklepienie nad Propylejami było

kasetonowe, dziś białe, w czasach starożytnych w kolorze niebieskim ze złotymi

gwiazdami.

W IX w., w czasach cesarstwa bizantyjskiego, urządzono tu siedzibę biskupa. W

XIII w., w czasie krucjat, władca Aten zaadoptował Propyleje na ufortyfikowaną

rezydencję. Pod koniec XIV w. pomiędzy Propylejami a stojącą obok niewielką

Świątynią Nike, postawiono wieżę obronną. W czasach okupacji Turków Osmańskich,

stacjonowało tu tureckie wojsko. Było to miejsce burzliwych walk Greków z Turkami

w trakcie wojny wyzwoleńczej. Po odzyskaniu niepodległości, Grecy zadbali o własne

dziedzictwo kulturowe. Za sprawą króla Ottona Bawarskiego, wyburzono budowle

fortyfikacyjne.

Ciekawostką jest fakt, że bardzo podobne konstrukcje bramy wejściowej do

świątyni odnaleziono w płacach w Knossos i Fajstos na Krecie. Tam powstały przeszło

1000 lat wcześniej niż te w Atenach.

4.2. Świątynia Ateny Nike

Wchodząc Propylejami, po prawej stronie znajduje się maleńka świątynia

Ateny Nike. Dla Greków "Nike" nie stanowiła osobnej bogini, była to Atena Nike czyli

Atena Zwycięska. Z czasem zaczęto ją nazywać Nike Apteros, czyli Nike Bezskrzydłą.

Była bowiem "ulotna", dlatego mieszkańcy pozbawili ją skrzydeł, by zatrzymać u

siebie.

Pierwsza budowla pochodzi z XIII w. p.n.e. i był to bastion mykeński. Dopiero

ok. 550 r. p.n.e., za czasów Pizystrata, wzniesiono tu skromne sanktuarium

poświęcone Atenie Zwycięskiej. Niestety, podczas oblężenia Persów, w 480 r. p.n.e.

zostało zburzone.

Do odbudowy przystąpiono już dwa lata później, w 478 r. p.n.e. Jednak niewiele

postawiono, praktycznie ołtarz i cypel na którym miała stać świątynia. Przeniesiono

bowiem wszystkie wysiłki na budowę Partenonu i Propylejów. Budowę świątyni

wznowiono w 432 r. p.n.e., a zakończono po 11 latach. Prace zdobnicze zajęły

kolejne 8 lat.


Świątynia składa się z dwóch portyków w stylu jońskim i celli (pomieszczenia)

w której znajdował się posąg Nike Bezskrzydłej. Cała wybudowana z marmuru

pentelickiego. Stylobat (górna płaszczyzna podstawy) ma wymiary 8,27 m x 5,64 m,

cella natomiast 3,26 m x 4,19 m. Wejście do celi było zamykane.

W celli znajdował się posąg Ateny Nike, trzymała w prawej ręce owoc granatu, w

lewej zaś hełm. Wokół świątyni znajdował się fryz przedstawiający Atenę w

otoczeniu bogów i zwycięstwo Ateńczyków nad Persami.

świątynia Nike Apteros

4.3. Pomnik Agryppy

Wchodząc Propylejami, po lewej stronie

znajduje się wysoki, marmurowy cokół, pomnik

Agryppy. W II w. p.n.e. ustawiono tu rzeźbę z brązu

przedstawiającą króla Eumenesa II i jego brata

Attalosa na rydwanie. Dwaj bracia przyjechali do

Aten pobierać nauki. Eumenes II ufundował Stoę

wzdłuż stoku Akropolu, prowadzącą do Odeonu

Hadriana. Attalos ufundował Stoę na Greckiej

Agorze. Obaj byli zwycięzcami wyścigu

zorganizowanego w czasie Wielkich Panatenajów.

W 27 r. cokół ozdobiono posągiem rzymskiego

polityka, Marka Agryppy. Prawdopodobnie rzeźba

została później wywieziona do Konstantynopola.


4.4. Partenon

Serce całej Grecji, znajduje się w najwyższym punkcie wzgórza. Stanowi symbol

bogactwa, potęgi Aten oraz kunsztu architektów i artystów.

Budowę świątyni rozpoczęto w 447 r. p.n.e.

(wcześniejszą zburzyli Persowie) i trwała 9 lat. Architektami

byli słynni architekci: Iktinos i Kallikrates. Fidiasz na

dekoracje potrzebował jeszcze sześciu lat.

Nazwa świątyni pochodzi od Ateny Partenos (Ateny

Dziewicy), której 11 - metrowy posąg stał w naos (głównym

pomieszczeniu budynku). Wyprostowana i dumna bogini

miała na głowie hełm, w prawej ręce trzymała 2 - metrową

Nike a lewą wspierała na włóczni. Rzeźba wykonana była ze

złota i kości słoniowej. Była dziełem słynnego Fidiasza.

Składała się z kilku nałożonych na siebie części. Co jakiś czas

każda część była ważona. Zresztą posąg Ateny Partenos był

symbolem potęgi i bogactwa Aten. Partenon był dobrze

strzeżonym skarbcem miasta.

Niestety, nie zachowała się do dzisiejszych czasów.

Pomniejszoną replikę obejrzeć można w Muzeum

Narodowym w Atenach (zdjęcie powyżej).

Zdjęcie tablicy informacyjnej na Akropolu przedstawiające Partenon


Partenon na Akropolu

Fakty dotyczące budowli i kunsztu architektów:

dla wyrównania podłoża, całą budowlę postawiono na trójstopniowym,

prostokątnym podwyższeniu - stylobacie,

zewnętrzny obrys budynku stanowiło 17 kolumn wzdłuż i 8 kolumn w poprzek

świątyni,

wszystkie kolumny reprezentowały styl dorycki,

dalej, za sześcioma kolumnami był pronaos, przedsionek przed częścią główną

świątyni - naos,

na zwieńczeniu ścian celli Fidiasz umieścił fryz ciągły z procesją panatenajską,

płaskorzeźby były wysokości 1 m i łącznej długości 60 m,

płaskorzeźby nie były białe lecz niebiesko czerwone ze złotymi akcentami,

za pronaosem znajdował się naos, to tam, na podium znajdował się posąg

Ateny,

wnętrze naosu, z trzech stron, otaczała dwupoziomowa kolumnada

zewnętrzny obrys świątyni otaczał fryz (składający się na przemian z metopów

i triglifów) o długości 160 metrów z procesją panatenajską o wysokości 1 m,

tympanon wschodni (wejściowy) nawiązuje do narodzin Ateny, zachodni

(tylny) do sporu pomiędzy Ateną i Posejdonem.


Architekci Itkinos i Kallikrates, przy budowie świątyni, wykazali kunszt i

umiejętność wprowadzania złudzeń optycznych. Bowiem tej wielkości budowla,

gdyby wykonana była wg linii prostych, stwarzałaby przytłaczające wrażenie,

kolumny wydawałyby się wykrzywione na zewnątrz i o różnych grubościach a

podłoga i dach wyglądałyby jakby się zapadały.

Architekci wykazali się niezwykłą wiedzą aby budowla wyglądała idealnie:

zewnętrzne kolumny lekko odchylone były od pionu do wewnątrz,

eliminowało to wrażenie rozjeżdżania się budowli u góry,

narożne kolumny miały większe średnice od pozostałych, były także bliżej

rozstawione, gdyby tego nie wykonano, wydawałyby się cieńsze,

wszystkie kolumny były jakby wybrzuszone i zwężały się ku górze, dzięki czemu

wydawały się smuklejsze,

stopnie po bokach świątyni i podłoga były wybrzuszone, dzięki czemu

zniwelowane było wrażenie zapadania się,

podobnie postąpiono z dachem, co dodatkowo pomogło przy odprowadzeniu

wody opadowej.

4.5. Erechtejon

Wg legendy odbyła się tu rozgrywka między Ateną i Posejdonem o opiekę nad

polis. Wbrew dzisiejszemu przeświadczeniu, nie Partenon był najsłynniejszą

świątynią Akropolu. Erechtejon był najbardziej efektowną i okazałą budowlą

wzgórza.

Świątynia została wzniesiona na cześć Erechteusza (syna Ateny), jednego z

pierwszych władców Aten. Zgodnie z legendą budowla stoi w miejscu jego śmierci.

Tu bowiem został rażony gromem Zeusa. Prawdopodobnie znajdują się tu dwa

groby: Erechteusza i Kekropsa, założyciela Aten.

W świątyni czczono wielu bogów, Atenę, Posejdona, Zeusa i Hefajstosa, każdy

miał swoją oddzielną cellę.

Po zniszczeniu, podczas wojen perskich, ponownie wybudowana w latach 421

- 406 p.n.e. przez architekta Mnesiklesa (jego dziełem są także Propyleje). Nazwiska

wszystkich budowniczych, a było ich 86, w tym 40 cudzoziemców, 26 niewolników i

20 wolnych mieszkańców Aten, rodzaj ich pracy, razem z pochodzeniem a nawet


pozycją społeczną, spisane zostały na marmurowym głazie, który jest w posiadaniu

Muzeum Akropolu.

W VI w. świątynię zamieniono na kościół chrześcijański. Później Turcy mieli tu harem.

W XVIII - XIX w. budynek popadł w ruinę. W latach 1902 - 1909 zrekonstruowano

budowlę.

Erechtejon jest osiągnięciem architektury jońskiej. Nierówne ukształtowanie

terenu wymusiło czteropoziomowy układ świątyni. Cała budowla złożona jest z

trzech połączonych ze sobą brył, zbudowanych na planie prostokąta. Do każdej z nich

prowadziło osobne wejście. Główny, środkowy budynek to świątynia z fasadą

zwrócona w kierunku wschodnim. Przed fasadą umieszczono sześć jońskich kolumn.

Od strony północnej znajdował się duży portyk otoczony z trzech stron jońską

kolumnadą. Zadaszenie mniejszego, południowego portyku oparto na sześciu

kariatydach. Portyki przykryto stropem ozdobionym kasetonami. Ściany

zewnętrzne zdobił ciągły fryz wykonany z sinoniebieskiego wapienia i marmuru.

Technika wykonania fryzu polegała na wycięciu konturów postaci w wapieniu i

osadzeniu w nim marmurowych postaci. Dało to ciekawy efekt kolorystyczny.

Erechtejon uważany jest za jedną z najpiękniejszych świątyń Attyki.

Zdjęcie tablicy informacyjnej na Akropolu, przedstawiające zachodni portyk Erechtejonu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fasada

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolumna_(architektura)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Portyk

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kariatyda

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaseton

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fryz


Widoczne na zdjęciu Kariatydy to repliki. Oryginalnych pięć (jedna jest w muzeum brytyjskim) znajduje się w Muzeum Akropolu.

Nazwa "kariatyda" nawiązuje do mieszkanki Karyai, wioski na płw.

Peloponeskim. Mieszkańcy, podczas wojny z Persją około 480 r. p.n.e., opowiedzieli

się po stronie wroga. Po zwyciężeniu przez Grecję, teren został zrównany z ziemią.

Wymordowano wszystkich mężczyzn, kobiety natomiast oddano w niewolę. Kolumna

- kariatyda ma służyć przestrodze przed zdradą.

Kariatydy w Erechtejonie nazywane są Korami, czyli dziewczętami. Uroczyście

ubrane, wg legendy, czuwają przy grobie legendarnego założyciela Aten i pierwszego

króla, Kekropsa. Tutaj bowiem miał stać mykeński pałac w którym mieszkał i został

pochowany, król, pół człowiek - pół wąż.

4.6. Wschodnia część Akropolu

Stało tu kilka świątyń po których nie ma już nawet śladu. Znajdował się tu

ołtarz Ateny Polias, sanktuarium Zeusa, sanktuarium ojca króla Erechteusza,

Pandiona oraz rzymska świątynia Romy i Augustusa.

Obecnie znajduje się tu punkt widokowy, z którego można podziwiać

panoramę Aten. Warto się zatrzymać i spróbować znaleźć Świątynię Zeusa

Olimpijskiego, czy budynek Parlamentu.

Każdego ranka, przed otwarciem Akropolu dla zwiedzających, gwardziści

wznoszą tu na maszcie, grecką flagę.


widok na Akropol na którym powiewa grecka flaga

4.7. Teatr Dionizosa

Na południowym zboczu znajduje się Teatr Dionizosa.

Pierwotny, najstarszy ateński z VI w. p.n.e. mieścił się w naturalnym zagłębieniu

wzgórza. Publiczność siedziała na zboczu, a przedstawienie odbywało się na

niewielkiej drewnianej scenie. Teatr był pomysłem Pizystrata, który wprowadził do

miasta kult Dionizosa.

W IV w. p.n.e. teatr uległ całkowitej przebudowie. Powstała kamienna

widownia, w której pomieścić się mogło 17 tys. widzów. Powstał też sceniczny

budynek. Pomysł był pierwowzorem, który później kopiowano we wszystkich

greckich teatrach.

Swoje sztuki wystawiali tu wielcy dramatopisarze: Sofokles, Eurypides,

Arystoteles czy Ajschylos. Z tego powodu obiekt uważany jest za miejsce narodzin

współczesnego teatru.

Dziś Teatr Dionizosa nie wygląda zbyt efektownie, warto jednak zatrzymać sie tu na chwilę.


4.8. Stoa Eumenesa

Dwupoziomowy, przestronny 160 metrowy, portyk spacerowy z II w. p.n.e.

zbudowany został by dać schronienie przed słońcem i deszczem dla przybywających

do Odeonu Hadriana. Ufundował ją Eumenes II, król Pergamonu, który kształcił się tu

ze swym bratem Attalosem (ten ufundował Stoę na Agorze).

Niestety portyk został zburzony prawdopodobnie przez Herulów w III w. n.e.

Do dziś zachował się tylko mur z rzędem przypór opartych o wzgórze.

Stoa Eumenesa

4.9. Odeon Hadriana

Odeon Hadriana to teatr muzyczny, który robi wrażenie, może dlatego, że

stosunkowo dobrze go odnowiono. Ufundowany został w 161 r. n.e. przez Heroda

Attyka (za czasów panowania cesarza Hadriana - Rzymianina) na cześć jego zmarłej

żony. Po swoim ojcu odziedziczył on bowiem ogromny majątek, który w znacznej

części przeznaczył na cele publiczne.

Odeon wzniesiono w stylu teatrów rzymskich. Amfiteatralna widownia, która

mieściła 5 tys. widzów, została wkomponowana w zbocza Akropolu. Na samym dole

znajdowała się półokrągła orchestra, pokryta białym i czarnym marmurem. Całość

oddzielał od miasta czterokondygnacyjny mur sceniczny, także pokryty marmurem.

Łukowe otwory wypełnione były posągami. Prawdopodobnie odeon przykryty był

także dachem z drewna cedrowego.


W XX w został odrestaurowany. Do dziś wystawiane są tu spektakle i koncerty

z najznakomitszymi tego świata.

Odeon Hadriana widziany z Akropolu

Odeon Hadriana widziany z placu przed Akropolem

4.10. Brama Beulego

Wzniesiona w 267 r. n.e.

jako część murów miejskich.

Nazwa bramy pochodzi od

nazwiska odkrywcy, francuskiego

archeologa, który odkrył jej

pozostałości w XIX w.

Dziś tędy turyści opuszczają

Akropol.


5. Muzeum Akropolu

cena biletu 5 € - bilet normalny, za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji zamknięte: 6.III., 25.III., 18.V., 28.X., 1. IV. ÷ 31. X. 1. XI. ÷ 31. III. godz. otwarcia latem: poniedziałek 8:00 ÷ 16:00 9:00 ÷ 17:00

wtorek, środa, czwartek 8:00 ÷ 20:00 9:00 ÷ 17:00 piątek 8:00 ÷ 22:00 9:00 ÷ 22:00 sobota, niedziela 8:00 ÷ 20:00 9:00 ÷ 20:00

dodatkowo: Wigilia Bożego Narodzenia i Nowy rok, godz. otwarcia 9:00 ÷ 15:00 w dniu Europejskiej Nocy Muzeum otwarte do 24:00

Uwaga: ostatnio osoba wpuszczana jest pół godziny przed zamknięciem muzeum. muzeum zamknięte jest: 1 stycznia, Niedzielę Wielkanocną, 1 maja, 25 i 26 grudnia

Jak nazwa wskazuje, jest to

muzeum odnoszące się do

Akropolu i w jego pobliżu się

znajduje.

Otwarte 20. VI. 2009 r. wg

projektu francuskiego architekta

Bernarda Tschumi. Ponieważ

budynek stoi na pozostałościach

antycznych Aten, zastosowano

szklane podłogi, pod którymi można oglądać starożytne miasto. Faktycznie, robi to

niesamowite wrażenie, gdy ma się świadomość iż całkiem realnie stąpa się po

starożytnych mieszkaniach, łaźniach, sklepach, warsztatach, ale także i dzbanach,

narzędziach, przedmiotach codziennego użytku.

W muzeum jest wiele do zwiedzania, gdyż 14 000 m2 to część muzealna.

Zbiory sięgają VI w. p.n.e. zebrane z Akropolu i jego najbliższego otoczenia. Wiele

okazów tu dopiero ujrzało po raz pierwszy zwiedzających, gdyż w starym Muzeum

Narodowym nie było miejsca na

ich wystawienie.

Budynek ma bardzo

ciekawą konstrukcję, choć z

pozoru jako bryła prostokątna,

jest bardzo niepozorna. W trakcie

budowy okryto pozostałości

starożytnego miasta. Zaniechano

budowy wg projektu na


tradycyjnych fundamentach. Ogłoszono nowy konkurs na projekt, który uwzględniłby

postawienie muzeum bez ingerowania w odkryte pozostałości archeologiczne.

Dzisiejsze muzeum ma lekką konstrukcję która nie obciąża podłoża, co więcej,

eksponuje ruiny starożytnego miasta. Szklana fasada ukazuje pobliski Partenon, do

którego budynek muzeum jest idealnie równoległy i proporcjonalny. Nie jest to

przypadkowe. Ateńczycy wierzą, że nowe muzeum pomoże w odzyskaniu dzieł sztuki,

których jest w posiadaniu muzeum brytyjskie. Bowiem w XIX w. brytyjski ambasador,

lord Elgin, odkupił je od Turcji za bardzo małe pieniądze. Następnie sprzedał je do

muzeum brytyjskiego. Od tego czasu zwane są "marmurami Elgina".

Do czasu otwarcia nowego muzeum, Anglicy tłumaczyli, że Grecja nie ma

godnego miejsca na wystawienie tak cennych zabytków. Na uroczyste otwarcie

przyjechało wielu znakomitych gości z całego świata, zabrakło jedynie królowej

Elżbiety, księcia Filipa oraz premiera Angli.

pięć oryginalnych Kariatyd (szósta jest w muzeum brytyjskim) z Erechtejonu na Akropolu

Ostatnie piętro poświęcone jest fryzom Partenonu. Umieszczono tu oryginalne metopy oraz fragmenty fryzu

przedstawiającego procesję panatenajską. Po prawej stronie, przy oknie, znajduje się Akroterion z kalenicy

Partenonu (ciemniejsze części są oryginalne)


6. Ancient Agora

cena biletu 8 € - bilet normalny (1.XI. ÷ 31.III cena sezonowa, obniżona o 50%), 4 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia (1.XI. ÷ 31.III cena

sezonowa, obniżona), za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji jest jednym z miejsc archeologicznych do zwiedzania 5 - dniowego karnetu zamknięte: 6 marca, 18kwietnia, 18 maja, 28 października, ostatni weekend września,

każda pierwsza niedziela miesiąca od 1.XI. do 31.III. godz. otwarcia: latem 8:00 ÷ 20:00 zimą 8:00 ÷ 17:00 - zmienne, ustalane indywidualnie na dany rok w poniedziałki muzeum otwarte od godz. 10:00

Agora to plac w którym mieściły się budynki użyteczności publicznej.

Gromadzili się tu mieszczanie aby rozmawiać o sprawach miasta. Było to też miejsce

handlu, spotkań, dyskusji czy modlitw przed ołtarzem lub w świątyni. Odbywały się

tu uroczystości publiczne. Nie przychodziły tu jednak kobiety. Jeśli chciały coś kupić,

przysyłały mężczyzn - niewolników.

Ancient Agora sięga VII w p.n.e. a więc czasów mykeńskich. W VI w p.n.e.

Solon przekształcił teren w Agorę.

W 399 r. p.n.e. osądzono tu Sokratesa. Za nieoddawanie czci bogom oraz

nawoływanie młodzieży do wstrzemięźliwości seksualnej został skazany na śmierć.

Wprawdzie ateński sąd ludowy proponował filozofowi "przyznanie się do winy" i

odbycie kary, którą sam miał sobie zaproponować, ten jednak był nieprzejednany.

Osadzono go więc w więzieniu, gdzie mógł spotykać się ze swoimi uczniami, z

którymi toczył zaciekłe dyskusje. Po 30 dniach został stracony przez wypicie cykuty.

Do dzisiejszych czasów niewiele zostało z budynków na Agorze: mały,

bizantyjski kościółek, Hefajstejon oraz Stoa Attalosa.


6.1. Kościół Świętych Apostołów

W X w. n.e. wzniesiono tu kościółek na fundamentach antycznej świątyni

nimf. Jest to jeden z najstarszych kościołów w Atenach. Wybudowano go na

planie krzyża greckiego. Każde z ramion zakończono absydą. Niewielka kopuła,

bo i kościółek jest mały, opiera się na okrągłym bębnie z wąskimi oknami. Takie

rozwiązanie konstrukcyjne po raz pierwszy zastosowano właśnie tutaj, które

później wielokrotnie kopiowano. Wewnątrz znajdują się ciekawe fragmenty

fresków z XVII i XVIII w., dziś mocno zniszczone, cały czas jednak przyciągające

uwagę.

widok z aeropagu na kościółek

freski wewnątrz kościółka


6.2. Mennica

Wybudowany w IV w. p.n.e. budynek przeznaczony był na mennicę, w której

wybijano monety z brązu aż do II w. p.n.e. Niestety, do dzisiejszych czasów

praktycznie nic nie zostało. Tym bardziej, że zdecydowana jego część znajduje się

pod Kościołem Świętych Apostołów.

6.3. Studnia

W miejscu tym odkryto terakotowy rurociąg, którego powstanie datuje się na VI

w. p.n.e. Archeolodzy przypuszczają, że było tu pomieszczenie mogące pomieścić

dużą liczbę osób. Było to o tyle ważne, że na Agorę przyjeżdżali kupcy z bardzo

odległych stron. Mogli się wiec tu odświeżyć, szczególnie gdy mocno dokuczał

upał.

6.4. Stoa Południowa I na Ancient Agorze

Zbudowana w V w. p.n.e., poza centrum Agory. Stoa była budynkiem długości

80 m, z portykiem z podwójnymi kolumnami. Mieściło się tu 16 pokoi.

Prawdopodobnie mieszkali tu sędziowie i urzędnicy państwowi. Przy wejściu do

jednego z pomieszczeń, znajdowała się tabliczka z napisem informującym, że

mieszka tu urzędnik odpowiedzialny za finanse państwa. Znaleziono tu liczne

monety, które potwierdzają komercję budynku. W II w. p.n.e. budynek został

rozebrany, gdyż obok postawiono nowocześniejszy.

6.5. Stoa Południowa II na Agorze w Atenach

Postawiona w drugiej połowie II w. p.n.e. Zastępowała Stoę Południową I.

Charakteryzowała się prostotą, z pojedynczą kolumnadą wapienną w stylu

doryckim. Jedyną ozdobą budynku była mała fontanna w tylnej ścianie.


6. 6. Budynek Wschodni Agory Ateńskiej

We wschodniej części budynku znajdowała się długa hala z marmurową

posadzką i kamiennymi płytami, do których przymocowane były drewniane

meble. Przypuszcza się że urzędowali tu bankierzy. W zachodniej części były

cztery pokoje oraz klatka schodowa prowadząca na niższy poziom.

6.7. Mur obronny na Agorze

W 267 r. Herulowie napadli na Ateny, doszczętnie je plądrując. Rzymianie

postawili więc mury obronne, które zaczynały się na Akropolu, biegły przez Stoę

Attalosa, dalej zakręcając już do Biblioteki Hadriana. Stara, grecka Agora, została

całkowicie pominięta. Rzymianie w ten sposób wyznaczyli nowe miasto. Mur nie

był w całości wykonany z jednego materiału; postawiono dwie ściany z bloków

marmurowych, części kolumn, pomników, które zostały zniszczone przez

Herulów, a wnętrze wypełniono gruzem pozostałym po zniszczeniach wojennych.

6.8. Biblioteka Pantainosa na Agorze

Około 100 r. n.e. Rzymianin, Tytus Flawiusz Pantainos, syn szkoły filozoficznej,

ufundował bibliotekę. Poświęcił ją bogini Atenie, panującemu tu cesarzowi

Trajanowi i ludowi ateńskiemu. Budynek stanowił kulturalne i edukacyjne

centrum Aten, jako głównego uniwersyteckiego miasta rzymskiego. Nad

wejściem do biblioteki widniał napis: "Nie wolno zabierać książki, ponieważ

biblioteka ma być otwarta od pierwszej do szóstej". Znaczy to, że księgi nie były

wypożyczane, to tu należało spędzać czas na czytaniu, rozmyślaniu i

dyskutowaniu.

6.9. Aiakeion - Agora

Na początku V w. n.e. postawiono tu budowlę o boku 30 m. Przechowywano tu

zboże. Budowla poświęcona była Aiakowi, mitologicznemu królowi wyspy Egina.


6. 10. Budynek z fontanną na Ancient Agorze

W IV w. funkcjonowała tu zabudowana fontanna. Budynek był w kształcie litery

L. Podwójna kolumnada tworzyła portyk, w którym można było schronić się

przed słońcem. Dalej niski parapet oddzielał już tylko od fontanny. Wodę

dostarczały kanały ułożone na grubości ściany. Była to największa fontanna, w

tym czasie, w całym mieście.

6.11. Stoa Środkowa

W II w. Agora została mocno przebudowana. Jednym z przedsięwzięć było

włączenie Aiakeionu oraz fontanny obok do nowo-powstałej Stoa Środkowej.

Zburzeniu uległa Stoa Południowa gdyż teren wykorzystano na nowy kompleks.

W ten sposób powstał największy budynek na Agorze, długości 150 m, z

kolumnadami.

6.12. Dom Szymona Maczeta

W IV w. p.n.e. w Atenach, nauczał Sokrates, uważany za największego filozofa

starożytności. Już za życia miał wielu uczniów, często bardzo jeszcze młodych.

Agora natomiast była dostępna tylko dla mężczyzn pełnoletnich. Nauczyciel

spotykał się więc z młodymi uczniami, w domu szewca o imieniu Szymon.

Dowodzi się, że znaleziono tu nieformalne sale lekcyjne.

6.13. Granica Agory

Agora miała granice bardzo formalnie wytyczone. Było to ważne, gdyż mieli tu

wstęp tylko dorośli mężczyźni oraz nieskazani za niektóre przestępstwa, np. za

złe traktowanie rodziców, nieobecność w służbie wojskowej, czy bezbożność.

Dodatkowo granica wyznaczała terytorium publiczne, którego tereny nie mogły

podlegać sprzedaży dla prywatnych osób.


6.14. Tholos na Agorze

Tholos należy do jednego z budynków administracji państwa. Wybudowany

około 470 r. p.n.e. Okrągły kształt krył, sześć wewnętrznych kolumn

podtrzymujących stożkowy dach. Nie znaleziono wewnątrz ścian, co świadczy iż

było tu jedno, okrągłe pomieszczenie. Domniema się, że grecki zwyczaj jedzenia

na leżąco nie był tu możliwy do spełnienia. Były tu tylko ławeczki dla urzędników,

co wymuszało spożywanie posiłków w pozycji siedzącej. Nie mniej jednak

budynek był bardzo ważny dla społeczności ateńskiej, to tu obradowała Rada

Pięciuset (tzw. Bule). Urzędnicy ci wybierani byli raz na rok. Blue opracowywała

wnioski Zgromadzenia Ludowego, jednak ostateczne decyzje podejmowało

Zgromadzenie. Z Rady Pięciuset wybierano Kolegium 50 Prytanów, którzy przez

miesiąc kierowali pracami Rady. Raz na dobę wybierany był przewodniczący,

Prytan, który pełnił rolę głowy Państwa. W Tholos senatorowie pełnili prace

urzędnicze. Nawet w nocy przebywało tu 17 osób, by mogli radzić w sytuacjach

nadzwyczajnych.

6.15. Matroon

W Metroon przechowywano oficjalne, urzędowe pisma wagi państwowej. Miał

tez inne przeznaczenie, otóż poświęcony był Matce Boskiej. Przyjmuje się jego

powstanie na połowę II w. n.e. Znaleziono tu szczątki poprzedniej budowli,

pełniącej rolę Starego Bouleuterion.

6.16. Nowy Bouleterion na Ateńskiej Agorze

Nowy Bouleterion powstał w zamian starego. Nazwę swą wziął od Bule, Rady

Pięciuset. Co roku nowi obywatele polis, przez rok, pełnili funkcje urzędnicze i

decyzyjne. W tym budynku spotykali się codziennie by obradować. Wyjątkiem

były świeta państwowe i przygotowania do nich.

6.17. Pomnik Bohaterów na Ancient Agorze

Gdy około 508 r. p.n.e. stworzono demokrację, podzielono Ateńczyków na 10

nowoutowrzonych prytanii. Każda z nich miała nieprzypadkowe imię. Otóż


wysłano do delfickiej wyroczni imiona 100 bohaterów, z których proszono o

wybranie dziesięciu. Obywateli Aten podzielono na 10 plemion, święta każdego z

nich odbywały się na cześć bohatera. Podział i punkt "Pomnik bohaterów" były

niezwykle ważne. Otóż w dobie, gdy nie istniał komputer i telewizja, to tu

wywieszano informacje dla danej części obywateli.

6.18. Hefaisteion na Agorze w Atenach

Hephaisteion wyróżnia się na całej Agorze, widoczny szczególnie nocą gdy

pięknie podświetlony zachwyca z daleka. Świątynia ku czci Hefajstosa i Ateny,

bogato dekorowana, jest najlepiej zachowanym przykładem budowli doryckiej.

Metopy świątyni stanowiły ilustrację bohaterstwa Tezeusza, dlatego świątynię

nazywano wówczas Tezejonem. Budynek z zewnątrz otoczony jest kolumnadą.

Wybudowana została w drugiej połowie VI w. p.n.e. To, że tak pięknie zachowała

się do dnia dzisiejszego zawdzięcza dwóm przypadkom. Gdy nastało

chrześcijaństwo i związane z tym powszechne budowanie kościołów, do których

jako budulec wykorzystywano elementy świątyń pogańskich bogów,

Hephaisteion przekształcono w świątynię chrześcijańską. Także z tego powodu,

że nawet po opanowaniu miasta przez Turków, zachowano rolę budynku, choć

mszę odprawiano tu tylko raz w roku. W 1834 r. gdy sprowadził się do miasta

Otton I, odprawiono tu nabożeństwo na jego cześć. Była to ostatnia ceremonia,

gdyż król nakazał przekształcić kościół w zabytek kultury.

Hefajstejon szczególnie pięknie prezentuje się nocą np. z pobliskiego Aeropagu


6.19. Royal Stoa

Budynek Royal Stoa powstał w VI w. p.n.e. i był siedzibą króla Archona oraz Rady

Areopagu, która odpowiadała za sprawy religijne i przestępczość. Przed

budynkiem Royal Stoa stał pomnik Themis, który reprezentował sprawiedliwość.

6.20. Stoa Zeusa

Budynek powstał jako wotum dziękczynne za wygraną wojnę z Persami pod

Platejami w 479 r. p.n.e. Nazwano Stoa Zeusa Wolności. Nie przypomina świątyni

tylko stoę, a więc budynek z portykiem czyli zadaszeniem z rzędem kolumn.

6.21. Świątynia Apollina Patroosa

Świątynia Apollo powstała w drugiej połowie IV w. p.n.e. Świątynia poświęcona

była Apollo Patroos, co znaczy Ojcowski. Wewnątrz budynku stał posąg Apollo.

6.22. Ołtarz Dwunastu Bogów

Było to centralne miejsce starożytnych Aten. To z tego punktu mierzono

wszystkie odległości. Zabytek został częściowo odkryty, w 1891 r., podczas

budowy linii kolejowej. Nie przypuszczano wtedy jak wielkie jest to odkrycie.

Dopiero wykopaliska w 1994 r, pozwoliły odnaleźć większą cześć ołtarza i go

zidentyfikować. Spór o możliwość przeprowadzenia dalszych prac jest tematem

ciągłych sporów gdyż wstrzymałoby to renowację linii kolejowej, która jest tu dla

mieszkańców bardzo ważnym środkiem komunikacyjnym.

6.23. Świątynia Aresa

Fundamenty, które tu odnaleziono pochodzą z wczesnych czasów rzymskich.

Sama budowla jednak datowana jest na V w. p.n.e. Świadczy to, że staro-grecka

świątynia została przeniesiona i postawiona tu na "nowych" fundamentach.


6.24. Odeon Agryppy na Ateńskiej Agorze

Około 15 r. p.n.e. Marek Agryppa postawił na Agorze Agryppejon - Odeon, miał

to być dar dla mieszkańców Aten. Budynek był rozległym, dwupoziomowym

kompleksem w którym była sala wykładowa, koncertowa i teatralna. Orchestra

była wyłożona marmurem, miała podnoszoną scenę, a widownia w kształcie

półokręgu mieściła 1000 osób w 19 rzędach. Niestety, widownia szeroka na 25

m, bez pośrednich podpór, okazała się zbyt duża. Około 150 r. n.e. zawalił się

dach niszcząc budynek. Odbudowując, zmniejszono widownię o połowę. Wejście

oparto na ogromnych, rzeźbionych filarach. Przypuszcza się, że utrata tak wielkiej

sali koncertowej spowodowała, że na stoku Akropolu, Herod Attyka postawił

słynny Odeon Hadriana.

6.25. Droga Panatenajska prowadząca z Keramejkos na Akropol

Przez Agorę biegły liczne drogi, ale jedna z nich była najważniejsza, zwana

Dromod lub Panathenaic. Była to Święta Droga, której początek był w

Keramejkos, a dokładnie w bramie zwanej Dipylonem, a która kończyła się na

Akropolu. Tędy szła parada w trakcie Świąt Wielkich Panatenajów (co cztery

lata), lub Małych Panatenajów (każdego roku). Koniec drogi, gdzie zaczyna się

strome zbocze Akropolu, miało wybrukowane podłoże dużymi kamiennymi

płytami. Ulica wykorzystywana była także do wyścigów rydwanowych czy jako

plac treningowy dla młodych rekrutów ateńskiej kawalerii. Otwarte, kamienne

rynny prawdopodobnie dostarczały wodę dla zwierząt.

6.26. Budynek Sądu

W 594 r. p.n.e. Solon, dzięki reformom, wprowadził demokrację w Atenach.

Powstał wtedy Sąd Ludowy tzw. Heliaja, jako jeden z najważniejszych organów

państwa. Zbierał się na placu pod gołym niebem (z czasem zyskał budynek). Był

sądem odwoławczym gdyż pozwalał odwołać się od decyzji urzędników. Z

czasem kompetencje sądu ludowego poszerzyły się, stał się bowiem najwyższą

instancją w Atenach. Najsłynniejszym procesem był związany z Sokratesem.

Filozof został, w tym miejscu, sądzony za nieoddawanie czci bogom i

nawoływanie młodzieży do wstrzemięźliwości seksualnej. Wprawdzie miał


możliwość wymierzenia kary samemu sobie, wskazane było wygnanie na 10 lat,

jednak Sokrates nie przystał na tą karę. W efekcie, podczas ponownej rozprawy

został skazany na śmierć przez wypicie sykuty.

6.27. Stoa Attalosa

Została ufundowana przez króla Attalosa w II w. p.n.e. gdy w Atenach

pobierał nauki. Podwójne kolumnady, na dwóch kondygnacjach, tworzyły

przestronne i zacienione miejsce bardzo przydatne do handlu i schronienia przed

upałem i deszczem.

Przez wiele lat było to główne centrum handlowe Aten. Wystawiano tu

najbardziej ekskluzywne i eleganckie towary.

W XX w odrestaurowano budynek i od tego czasu mieści się tu muzeum.

Wystawione są tu okazy zebrane z Agory. Najstarsze eksponaty sięgają trzeciego

tysiąclecia p.n.e.

Stoa Attalosa

tak wyglądała Stoa Attalosa w 1952 r.


6.28. Południowo - zachodni plac

Kierując się z Agory w stronę dzielnicy Pnyx, mieszkańcy Aten mieli swoje

mieszkania i warsztaty. Wykonywali tu wyroby z metalu, figurki z terakoty oraz

rzeźby z marmuru i wszelakiego kamienia. Były to małe budynki, których ściany,

postawione na kamiennych fundamentach, wykonane były z suszonych na słońcu

borowinów. Posadzki, w większości były gliniane, tylko niektóre zdobione

mozaikami. Odkryto tu jedną większą budowlę, której długi korytarz otoczony był

małymi, kwadratowymi pokojami, a na tyłach było małe podwórko. Przypuszcza

się, że było to więzienie dla skazanych za przestępstwa polityczne. Nie ma jednak

dowodu na to przypuszczenie.

6.29. Ateńska demokracja

Warto w tym miejscu, gdy mowa jest o Agorze, miejscu sądów i

zgromadzeń publicznych, wspomnieć o ateńskiej demokracji, która w obiegowej

opinii stanowi pierwowzór demokracji.

W początkowym okresie miasto zarządzane było przez króla. Władza była

dziedziczona. Jak wiadomo ma to swoje wady. Dzięki sprzyjającym splotom

okoliczności, władza króla ustępowała powoli na rzecz najpierw arystokratycznej

oligarchii, później tyrani. Każda jednak z form nadal ograniczała swobodę

obywateli.

W końcu, w VI w p.n.e. zmiany społeczne i reformy doprowadziły do

narodzin demokracji. O losach polis (miasta) decydowali pełnoletni mężczyźni.

Nadal jednak istniało niewolnictwo. Nie mieli oni prawa decydowania o sobie.

Kobiety także nie mogły brać czynnego udziału w życiu politycznym. O losie

miasta decydowało więc około 20 % mieszkańców. Najważniejsze decyzje

podejmowano w trakcie Zgromadzenia Ludowego, w którym mogli brać udział

wszyscy uprawnieni. Zgromadzenia odbywały się 40 razy w roku, najpierw na

Agorze, gdy miasto jednak zaczęło się mocno zaludniać, zgromadzenia

przeniesiono na Pnyks, a później do teatru Dionizosa.

Mężczyźni w Atenach mieli też prawo piastować urzędy publiczne w

ramach tzw. Rady Pięciuset. Rada uchwalała porządek obrad Zgromadzenia

Ludowego oraz przygotowywała propozycje uchwał, które później poddano pod

głosowanie. Miała też uprawnienia do kontrolowania urzędów i finansów miasta.

Kadencja trwała jeden rok i można w niej było być tylko przez jedną kadencję.


Członkowie nie byli wybierani, lecz losowani. Pracami Rady kierowali zmieniający

się prytani. Zasada ta eliminowała jakąkolwiek korupcję.

Sądy ludowe składały się z 6 tys. członków losowanych na roczną kadencję.

Spośród nich losowano konkretne osoby do konkretnej sprawy. Trybunały były

liczne, składały się z 501 sędziów lub np. 1501 sędziów. Wykluczało to korupcję.

Najważniejsze rozprawy przeprowadzała Rada Aeropagu.

7. Roman Agora

cena biletu 6 € - bilet normalny, 3 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia, za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji jest jednym z miejsc archeologicznych w ramach 5 - dniowego karnetu

uwaga: w okresie zimowym (1.XI. ÷ 31.III. bilety pojedyncze są tańsze o 50%)

zamknięte: 6 marca, 18kwietnia, 18 maja, 28 października, ostatni weekend września, każda pierwsza niedziela miesiąca od 1.XI. do 31.III.

godz. otwarcia: latem 8:00 ÷ 17:00 zimą 8:00 ÷ 15:00 - zmienne, ustalane indywidualnie na dany rok

Gdy Rzymianie zdobyli Ateny, jedną z pierwszych inwestycji było wybudowanie

Agory - Roman Agory w I w. p.n.e. Miała ona zdecydowanie charakter

komercyjny. Służyła przede wszystkim handlowi. Wejście było przez bramę, która


zachowała się do dzisiaj. Do dzisiaj także można tu wyczytać edykt Hadriana

regulujący podatek od sprzedanej oliwy.

7.1. Wieża wiatrów

Ośmioboczna budowla z ok. 40 r. p.n.e. ufundowana przez astronoma i

matematyka Andronikosa z Kyrros. Było to obserwatorium astronomiczne,

wskazywało kierunek wiatru, był tu zegar wodny, który wskazywał upływ czasu

poprzez zmianę poziomu wody w cylindrze. Poniżej przekrycia na ścianach wieży

umieszczono płaskorzeźby przedstawiające bóstwa wiatru:

Boreasza dmącego w muszlę,

Kajkiasza pozbywającego się gradu z tarczy,

Apeliotesa niosącego pszenicę i owoce,

Eurosa przyzywającego huragan,

Notosa odwracającego urnę i przyzywającego deszcz,

Lipsa dmuchającego w żagle statku,

Zefira rozrzucającego kwiaty,

Skirona niosącego naczynie z węglem drzewnym.

Pod każdą postacią dodatkowo znajdował się zegar słoneczny.

W czasach późniejszych wieża pełniła rolę dzwonnicy i była mieszkaniem dla

tańczących derwiszów.

wieża wiatrów


7.2. Szalet miejski

Znajdował się tu największy w Atenach szalet publiczny, mogący pomieścić

jednocześnie 70 osób. Został zbudowany dla kupców przyjeżdżających z dalekich

stron. Budynek składał się z poczekalni i obszernego pomieszczenia. Wzdłuż ścian

budynku ustawiono marmurowe siedziska, pod którymi biegł kanał

odprowadzający ścieki.

7.3. Medresa

Na terenie Roman Agory, w 1721 r. została założona Muzułmańska szkoła

teologiczna. Studenci zgłębiali tu nauki Koranu. Po wybuchu powstania

greckiego, medresa została przekształcona w wyjątkowo surowe więzienie.

Rosnące tu drzewo wykorzystywane było do wieszania skazańców. W XX w

budynek został zburzony, została po nim tylko samotna ozdobna brama.

8. Biblioteka Hadriana

cena biletu 4 € - bilet normalny (1.XI. ÷ 31.III cena sezonowa), 2 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia (1.XI. ÷ 31.III cena

sezonowa), za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji jest jednym z miejsc archeologicznych do zwiedzania w ramach karnetu 5 - dniowego,

uwaga: w okresie zimowym 1.XI. ÷ 31.III. bilety pojedyncze maja obniżoną cenę o 50%

zamknięte: 6 marca, 18 kwietnia, 18 maja, 28 października, ostatni weekend września, każda pierwsza niedziela miesiąca od 1.XI. do 31.III.

godz. otwarcia: latem 8:00 ÷ 15:00


Model Biblioteki Hadriana

Gmach powstał w 132 r. n.e. Był to bardzo luksusowy zespół

architektoniczny miasta, stanowił symbol kulturalnej potęgi. Wewnątrz

znajdował się ogród z basenem otoczonym portykiem z ponad stoma

kolumnami. W budynku przechowywano ponad 17 tysięcy zwojów, były tu

czytelnie, pomieszczenia do dyskusji oraz ćwiczeń z retoryki. Gruby mur chronił

przed hałasem z zewnątrz. Niestety w 267 r. podczas najazdu Herulów, budynek

został poważnie uszkodzony. W V w n.e., na dziedzińcu, wybudowano kościół

chrześcijański. Sama biblioteka popadła w ruinę, na domiar złego budynek

przekształcono w bazar. W XIX w. mieściły się tu wojskowe koszary, a pod koniec

wieku wybuchł tu wielki pożar, który strawił prawie wszystko.

O byłej świetności biblioteki świadczy kawałek zachowanej ściany


9. Świątynia Zeusa Olimpijskiego

cena biletu 6 € - bilet normalny, 3 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia,

za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji jest jednym z miejsc archeologicznych do zwiedzania w ramach karnetu 5 - dniowego



Budowę świątyni rozpoczęto w VI w p.n.e. jednak nie została wtedy

ukończona. Budowę wznowiono w II w p.n.e. Jednak dopiero Hadrian dokończył

dzieło w 131 r. n.e. Nakazał też, w celli, centralnym miejscu świątyni, ustawić

obok posągu Zeusa, także swój, choć odrobinę mniejszy.

W V i VI w n.e. kamienne bloki wykorzystywano do budowy pobliskiego

kościoła. Rozbiórkę świątyni dokonywano aż do XVIII w.

Z pierwotnych 104 kolumn, do dziś pozostało jedynie 16, a i tak robi ogromne wrażenie.


10. Łuk Hadriana

nie potrzeba kupować biletu

Powstał w 131 r. jako symboliczna granica między

Atenami greckimi i rzymskimi. Ponad bramą

umieszczono napisy:

po stronie greckiej: "To są Ateny, miasto

Tezeusza",

po stronie rzymskiej: "To miasto Hadriana, nie

Tezeusza".

11. Zappejon

Wybudowany w drugiej połowie XIX. Miała tu być jedna z aren pierwszych igrzysk

olimpijskich. Faktycznie, służyła jako hala walk szermierczych. Dziś nie ma stałego

przeznaczenia. Organizowane są tu konferencje i wydarzenia państwowe.

Budynek znajduje się w zadbanym ogrodzie.

Zappejon


12. Ogrody narodowe

Powstały w XIX w na polecenie żony Ottona I. Był to

elegancki park w stylu romantycznym z roślinami

zwożonymi z odległych krajów. Teren przylegał do

pałacu, więc mieszczanie nie mieli do niego dostępu.

W 1974 r., gdy monarchia grecka upadła, park

udostępniono wszystkim. Dziś jest to sympatycznie

miejsce ciszy i schronienia przed upalnym słońcem.

13. Parlament i Grób Nieznanego Żołnierza

Na placu Sindagma znajduje się dawny Pałac Królewski, który jest obecnie

siedzibą parlamentu. Prace nad jego budową rozpoczęto w 1836 r. gdy przybył tu

młody Otton I. W 1909 r. pożar strawił znaczną część budynku. Ze względu na

sytuację międzynarodową i problemy budżetowe nie podjęto się wtedy

odbudowy. W 1924 r. budynek stał się siedzibą parlamentu.

Przed gmachem parlamentu znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza.

Pomnik wykonano w latach 1929 - 1930. W samym centrum ukazana jest postać

leżącego hoplity. Po bokach widnieją cytaty z mowy pogrzebowej Peryklesa.

Dalej ukazane są brązowe tarcze z nazwami miejscowości, które upamiętniają

miejsca walk Greków.

Wartę honorową, przez całą dobę, pełnią gwardziści zwani ewzonami. Co

godzinę, przez całą dobę odbywa się bardzo uroczysta zmiana warty. W niedzielę

o 11:00 jest wyjątkowo uroczysta, bierze w niej udział mały pododdział i orkiestra

wojskowa.

Tradycyjny strój ewzonów jest warty zwrócenia uwagi. Plisowane krótkie

spódniczki, z jednego kawałka materiału o długości 30 m, tzw. fustanelle

zaprasowane są w 400 fałd upamiętniających 400 lat niewoli tureckiej. Na głowie

noszą czerwone czapki z frędzlami na wzór turecki. Na nogach mają założone

białe getry z doczepionymi za kolanami pomponami. Pompony zdobią również

https://pl.wikipedia.org/wiki/Orkiestra_wojskowa

https://pl.wikipedia.org/wiki/Orkiestra_wojskowa

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fustanella

https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Grecji

https://pl.wikipedia.org/wiki/Getry

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pompon


caruchi, podkute czerwone trzewiki, każdy o wadze ok. 1,5 kg, podkuty 60

gwoździami. Ważnym elementem ich ubioru są szerokie skórzane pasy.

Przypominają, że w górach pas to symbol męskości, jednocześnie pełnił funkcję

schowka na pieniądze, do niego przypinano szablę i za niego wtykano pistolety.

Według tradycji fustanelle z wszytymi w nie blachami pełniły niegdyś rolę

elastycznego pancerza. Nie krępowały przy tym ruchów w górskim otoczeniu.

Taki bojowy ubiór i wyposażenie ważyły wtedy ok. 30 kg.

zmiana warty przed Grobem Nieznanego Żołnierza

14. Stadion Panatenajski

cena biletu 5 € - bilet normalny (1.XI. ÷ 31.III cena sezonowa) 2,5 € - bilet ulgowy, dla uczniów, studentów i osób powyżej 65 roku życia,

za darmo - osoby niepełnosprawne i im towarzyszące, dzieci do 6 roku życia, za okazaniem ważnej legitymacji

godz. otwarcia: poniedziałek - piątek 7:30 ÷ 14:30

Stadion wybudowano w IV w p.n.e. pomiędzy dwoma wzgórzami. W

zboczach wzniesień znajdowały się siedzenia dla widowni. Rozgrywano tu, w

czasach Grecji Starożytnej, zawody sportowe podczas Wielkich Panatenajów,

natomiast w czasach rzymskich, na arenie walczyli gladiatorzy. W latach 140 -

144 Herod Attyk przebudował widownię, wznosząc ją z marmuru.

https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Caruchi&action=edit&redlink=1

https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C4%99%C5%BCczyzna

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szabla

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pistolet


W czasach nowożytnych, zrekonstruowano stadion z powodu igrzysk w

1896 r. Może pomieścić nawet 60 tys. widzów. W czasie igrzysk w 2004 r.

zorganizowano tu tylko zawody łucznicze oraz finały chodu i biegu

maratońskiego.

Warto kupić bilet i zwiedzić obiekt. Przejść się tunelem, którym wchodzili na

arenę zawodnicy. W małym muzeum znajdują się okazy związane ze stadionem.

A ze szczytu widowni rozpościera się piękny widok na okolicę.

Ciekawostka:

Na Stadionie Panatenajskim kończą się biegi maratońskie w Atenach, w

których każdy może uczestniczyć. Nazwa "maraton" pochodzi od

miejscowości Maraton w Grecji. To tam, w 490 r p.n.e. odbyła się zwycięska dla

Greków, bitwa z Persami. 9 000 Ateńczyków i 600 Platejczyków stanęło

przeciwko 25 000 piechoty perskiej i 1 000 jazdy konnej. W bitwie zginęło 6400

wojowników po stronie perskiej a tylko 192

Ateńczyków.

Po przegranej bitwie, armia perska wyruszyła w

kierunku bezbronnych Aten. Aby zapobiec

katastrofie, hoplita Filippides pobiegł, w pełnym

rynsztunku ważącym ok. 30 kg, by ostrzec miasto

przed grożącym niebezpieczeństwem. Wg podań

pokonał dystans 42 km i 192 m, dokładnie tyle, ile

mierzy dzisiejszy bieg maratoński. Posłaniec, po

wykonaniu zadania, padł martwy z wycieńczenia.

Michel Bréal, francuski filolog,

zainspirowany historią marszu zasugerował

Pierre'owi de Coubertinowi, by włączył bieg na

https://pl.wikipedia.org/wiki/Maraton_(miejscowo%C5%9B%C4%87)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grecja

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pierre_de_Coubertin


dystansie odpowiadającym odległości z Maratonu do Aten, do programu

pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich w Atenach. Dziś bieg maratoński

odbywa się na całym świecie.

trasa maratonu zaczyna się w miejscu, gdzie odbyła się bitwa pod Maratonem

na trasie maratonu, co kilometr, znajduje się tablica ukazująca kolejny kilometr

https://pl.wikipedia.org/wiki/Letnie_Igrzyska_Olimpijskie_1896


15. Keramejkos

cena biletu 8 € - bilet normalny (1.XI. ÷ 31.III cena sezonowa) 4 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia (1.XI. ÷ 31.III cena

sezonowa), za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji jest jednym z miejsc archeologicznych do zwiedzania w ramach karnetu 5 - dniowego



Nazwa dzielnicy pochodzi od Keramejkosa, patrona garncarzy. W czasach

antycznych była to dobrze opłacana profesja.

W V w p.n.e. postawiono tu mury miejskie, za którym był cmentarz dla

najbogatszych mieszczan. Najbardziej wyszukane groby rozlokowane były wzdłuż

Alei Grobowców, zarezerwowane dla wybitnych Ateńczyków. Pochowano tu

m.in. Peryklesa (polityk, reformator ateńskiej demokracji), Solona (ateński mąż

stanu, znacząco przyczynił sie do ateńskiej demokracji), czy Demostenesa (słynny

mówca grecki, zażarty przeciwnik dominacji greckiej). Pojedyncze mogiły można

oglądać także w miejscowym muzeum.

pomniki wzdłuż Alei Grobowców

W Keramejkos początek miała Święta Droga którą podążała Procesja

Panatenajska w czasie świąt Wielkich Panatenajów.

Panatenaje to święto upamiętniające narodziny Ateny. Pizystrat uczynił je

naczelną uroczystością ateńską w VI w. p.n.e. Święto obchodzono co roku jako

Małe Panatenaje, a co cztery lata jako szczególnie uroczyste Wielkie Panatenaje.

Przedstawione jest na fryzie w świątyni Partenon.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Atena

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pizystrat

https://pl.wikipedia.org/wiki/VI_wiek_p.n.e.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Partenon


Małe Panatenaje były świętem jednodniowym. Posągom Ateny w mieście

zakładano wówczas nowe szaty zwane peplos oraz składano ofiary. Potem

następowały konkursy taneczne.

Wielkie Panatenaje były najbardziej uroczystszym świętem w starożytnych

Atenach. Rozpoczynały się całonocnym czuwaniem przed właściwymi

obchodami. Rankiem młodzieńcy ateńscy ścigali się z pochodniami, biegnąc z

gaju za murami miasta na szczyt Akropolu. Następnie rozpoczynała się procesja

całej społeczności Aten spod Bramy Dipylońskiej w Keramejkos aż do Partenonu,

gdzie składano bogate ofiary, natomiast samemu posągowi Ateny zakładano

peplos. Szaty te szyte były przez dziewczęta z najzamożniejszych rodzin, a

podczas procesji niesione były na maszcie zamontowanym na rydwanie w

kształcie statku. Materiał peplos robiony był z wełny, miał żółtą barwę i pokryty

był wzorami. W dalszej kolejności odbywały się wyścigi rydwanów, gonitwy koni,

zawody lekkoatletyczne i konkursy muzyczne, trwające przez kilka dni. Zwycięzcy

otrzymywali w nagrodę amfory z oliwą ze świętych gajów oliwnych, tzw. amfory

panatenajskie. Obchody obejmowały też taniec nagich mężczyzn, mających tylko

hełm i tarczę, dla upamiętnienia zwycięstwa Ateny nad gigantami.

W trakcie badań archeologicznych odkryto dwie bramy. Pierwsza, Święta

Brama, stała na drodze w kierunku Eleusis, zwanej Świętą Bramą. Tędy podążała

Procesja Panatenajska na Akropol. Ponieważ z czasem stawała się zbyt wąska,

obok zbudowano szerszą, podwójną, tzw. Dipylon.

Na początku IV w p.n.e. wzniesiono Pompejon - prostokątny dziedziniec

otoczony kolumnadą. Tu przygotowywano procesję. Wybrani obywatele, wysocy

urzędnicy i kapłani uczestniczyli w organizowanej tu uczcie, w trakcie której

spożywali mięso ze złożonych ofiar.

rycina znajdująca się nad wejściem w miejscowym muzeum

https://pl.wikipedia.org/wiki/Peplos

https://pl.wikipedia.org/wiki/Akropol_ate%C5%84ski

https://pl.wikipedia.org/wiki/Keramejkos

https://pl.wikipedia.org/wiki/Partenon

https://pl.wikipedia.org/wiki/Peplos

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rydwan

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lekkoatletyka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Amfora

https://pl.wikipedia.org/wiki/Amfora_panatenajska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Amfora_panatenajska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Giganci_(mitologia_grecka)


16. Muzeum Narodowe

cena biletu 10 € - bilet normalny, 5 € - bilet ulgowy, dla osób powyżej 65 roku życia, za darmo - dzieci i studenci, za okazaniem ważnej legitymacji godz. otwarcia: 8:00 ÷ 20:00 zamknięte: 1 stycznia, 6 marca, 21 marca, 16 kwietnia, 1 maja, 18 maja, 28

października, 25 - 26 grudnia, ostatni weekend września, każda pierwsza niedziela miesiąca od 1. XI. do 31. III.

Narodowe Muzeum Archeologiczne jest największym greckim muzeum. Jego

pierwotnym założeniem miało być zabezpieczenie wszystkich znalezisk

archeologicznych z najbliższej okolicy. Gdy bowiem w XIX w. zaczęto

archiwizować znaleziska, szybko okazało się, że Ateny to miejsce szczególne.

Miejsce stopniowo stawało się głównym Państwowym Muzeum

Archeologicznym i wzbogacane o znaleziska z całej Grecji. Obecnie znajduje się tu

ponad 20 000 eksponatów od początku prehistorii do późnej starożytności.

Historia Narodowego Muzeum Archeologicznego

Pierwsze Narodowe Muzeum Archeologiczne w Grecji powstało w 1829 w

sierocińcu Aigina.. W kolejnych latach zbiory archeologiczne były przenoszone do

różnych sal wystawowych aż do roku 1858, kiedy to został ogłoszony

międzynarodowy konkurs na lokalizację i opracowanie koncepcji

architektonicznej nowego muzeum.

Budowa obecnego muzeum rozpoczęła się w 1866 roku i została zakończona w

1889. Sfinansowano ją ze środków rządu greckiego, Greckiego Towarzystwa

Archeologicznego i Nikolaos Vernardakis, bogatego emigranta z Rosji.

Początkowo muzeum nosiło nazwę Muzeum Centralne. Nazwa została zmieniona

na obecną w 1881 roku przez premiera Grecji Charilaosa Trikupisa. Podczas II

wojny światowej muzeum zamknięto. Eksponaty umieszczono w

opieczętowanych skrzyniach i zakopano lub ukryto w grotach skalnych, w celu

uniknięcia ich zniszczenia i grabieży. Pod koniec wojny dyrektor muzeum Christos

Karouzos podjął się ponownej ekspozycji zabytków, a architekt P. Karantinos

przebudował przestrzeń wystawienniczą.

Narodowe Muzeum Archeologiczne dzisiaj

Muzeum to ogromna przestrzeń wystawiennicza; liczne galerie na każdym

piętrze, liczą łącznie 8 000 m² powierzchni, na których rozmieszczonych jest

ponad 20 000 eksponatów. Najstarsze zabytki sięgają szóstego tysiąclecia p.n.e.


Przybywa tu codzienne ogrom turystów indywidualnych lub w zorganizowanych

wycieczkach.

Przykładowe eksponaty:

1) Maska Agamemnona

Maska Agamemnona, która znaleziona została przez Heinricha Schliemanna,

w jednym z grobów znajdujących się w Mykenach. Archeolog uznał, że

odkryty przedmiot pochodzi z grobu wielkiego wojownika, Agamemnona.

Wykonana ze złotej blachy, przedstawia twarz mężczyzny z brodą i wąsami.

Hipoteza ta jednak jest dziś szeroko kwestionowana. Jej powstanie bowiem

datuje się na około 1 500 r. p.n.e., co świadczy, że jest starsza niż okres

panowania i data śmierci króla Myken. Z całą pewnością jednak bogactwo

maski i grobu w którym ją znaleziono, świadczy o królewskim przeznaczeniu

grobowca.

Od połowy XX w. bada się i analizuje pochodzenie eksponatu.

domniemana maska

Agamemnona z Myken z ok.

1500 r. p.n.e.

2) freski ścienne z Akrotiri

Jedyne malowidło ścienne z Akrotiri (dziś znane jako Santorini), które zostało

znalezione na miejscu, obejmujące trzy ściany tego samego pokoju. Ukazuje

krajobraz skalistego terenu przed erupcją wulkaniczną. Czerwone lilie z

żółtymi łodygami dominują. w formacjach wulkanicznych czerwonych i

grafitowych. Przelatujące górą jaskółki samotne lub w parach symbolicznie

ogłaszają coroczne odrodzenie natury


Pokój miał półkę na ścianie i otwór na komunikację z mniejszym pokojem

malunki ścienne na Santorini

3) Kuros

Kuros to szczególny typ posągu, charakterystycny dla sztuki greckiej z okresu

640 ÷ 630 r. p.n.e. Zawsze przedstawia nagiego, młodego mężczyznę z

rozpuszczonymi, falowanymi włosami i z rękoma luźno opuszczonymi wzdłuż

ciała. Młodzieniec ma zagadkowy, tzw. archaiczny uśmiech.

Prezentowany w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach duży

posąg (mierzy 281 cm), nieznanego autora, pochodzi z około 590 ÷ 580 r.

p.n.e.. Znaleziony został w świątyni Posejdona na przylądku Sunion. W

posągu zrekonstruowano lewą stronę sylwetki; część twarzy, ramienia i nogi.

Anatomia młodzieńca wskazuje na ogromny wpływ sztuki egipskiej w okresie

powstania kurosa.

Kuros z około 590 r. p.n.e.,

odnaleziony w świątyni na

płw. Sunion


4) Atena

Mitologiczna Atena była dla starożytnych mieszkańców Polis najważniejszą

boginią. To jej poświęcili Partenon, świątynię w której stał jedenasto -

metrowy posąg z kości słoniowej i złota. To ona była opiekunką państwa -

miasta. To jej święto, Wielkie bądź Małe Panatenaje, było najbardziej

uroczystym, do którego przygotowywali się wszyscy na wiele miesięcy przed

obchodami. To jej powierzali swoje troski i radości i do niej składali modły o

wygraną walkę. Nic dziwnego, Atena znana jest jako bogini mądrości i

mądrej, sprawiedliwej walki. Do dziś, w całej Grecji, podziwiać możemy

pozostałości świątyń i posągów.

w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach, bogini ma swój pokój

W muzeum podziwiać możemy posąg Ateny z

marrmuru pendelickiego. Statua znaleziona została

w pobliżu szkoły Warwakion, dlatego nazwano

ją "Atena z Warwakion". Jest to statuetka najlepiej

obrazująca oryginalny kultowy posąg Ateny, który

stał niegdyś w Partenonie (dłuta Fidiasza), a który

był około dwunastokrotnie większy niż kopia. Nagie

części ciała były wykonane z kości słoniowej,

podczas gdy reszta posągu była złota. Istniejąca

kopia pochodzi z pierwszej połowy trzeciego wieku.

To jak wielkie znaczenie miała bogini dla miasta

przedstawia zdjęcie po prawej. Nawet w

Narodowym Muzeum Archeologicznym Atena ma

swój pokój.


5) Nike

Posąg Nike z marmuru pentelicznego. Posąg stanowił

centralny akroterion na zachodnim szczycie świątyni

poświęconej Asklepiosowi. Rzeźba przedstawia Nike w

trakcie lotu, z rozwianą na wietrze szatą. W prawej

ręce trzyma kuropatwę, symbol uzdrawiającej mocy

Asklepiosa.

Pochodzi z około około 380 r. p.n.e.

6) Zeus lub Posejdon - nie wiadomo

Brązowy posąg Zeusa lub Posejdona.

Znaleziony w morzu, w okolicy północnej

części wyspy Eubea. Bóg, stojący w wielkim

kroku, przedłuża lewą rękę, natomiast w

lewej prawdopodobnie trzyma piorun lub

trójząb. Identyfikacja czy to Zeus czy

Posejdon jest kontrowersyjna. Z

całą pewnością jest to jedna z niewielu

zachowanych oryginalnych posągów z

wczesnego okresu klasycznego, datuje

się bowiem powstanie na około 460 r.

p.n.e. Posąg wyróżnia się znakomitym

rytmem ruchu i anatomii. Jest to z

pewnością dzieło wielkiego rzeźbiarza.

7) Dżokej na koniu

Rzeźbę, w kawałkach wydobyto z wraku statku leżącego u wybrzeży wyspy

Eubea, w latach dwudziestych XX w. Odkryte części udało się połączyć w

całość w 1971 r. Niestety brakuje kilku części; np. wodzy, które trzymał

chłopiec lewą ręką podczas jazdy, brakuje także bata którym, prawą ręką,

okładał zwierzę. Mimo wszystko eksponat jest bardzo cenny, ze względu


chociażby na jego dynamikę. Bruzdy na czole chłopca świadczą o jego

ogromnym wysiłku. Powstanie zabytku datuje się na około 140 r. p.n.e.

Dżokej na koniu to powstał około 140 r. p.n.e. chłopiec

17. Akademia, Uniwersytet i Biblioteka Ateńska

Jedną z głównych ulic Aten jest Panepistimiou (tj. Uniwersytet). Zaczyna

się na placu Syntagma i kończy na placu Omonoia. Otoczona jest ciekawymi

budynkami o przeznaczeniu gospodarczym i kulturalnym, jak np. Arsakeion

(Centralne Sądy Prawne), Biblioteka Narodowa, Uniwersytet, Akademia, Szpital

Kliniczny, Katedra Rzymskokatolicka St. Denise czy Bank Grecji.

Akademia Ateńska, wraz z Uniwersytetem i Biblioteką Narodową powstały

w pierwszej połowie XX w. Wszystkie trzy budynki zaprojektowane zostały przez

tego samego architekta, duńczyka Theofila Freiherr von Hansen.

2 lipca 1839 r. Król Otton I położył kamień węgielny pod pierwszym z

trzech klejnotów neoklasycznej architektury w Atenach - Uniwersytetem.

Budynek został zaprojektowany przez Christiana Hansena, a budowla została

ukończona w 1860 r. Uniwersytet i dwa inne budynki, które go później otoczyły,

Biblioteka Narodowa i Akademia Ateny, stanowią obecnie trylogię

neoklasycystycznych Aten. Budynek Uniwersytecki choć jest prosty, to zarazem

majestatyczny. W planie prostokątnym jego fasada składa się z portyku z

prostokątnymi filarami i proponolem z centralnym czołem. Wnętrze portyku

ozdobione jest murem autorstwa Karla Rahla, symbolizującym renesans sztuki i

nauki w Grecji. Przed Uniwersytetem stoją portretowe statuetki; narodowego

męczennika Rigasa Feraiosa, patriarchy Gregory V, greckiego językonawcy


Adamantiora Koraisa oraz pierwszego gubernatora niezależnej Grecji Ioannisa

Capodistriasa.

Uniwersytet Narodowy, formalnie istniejący od 1837 r. W obecnym budynku od 1841 r.

Akademia stanowi drugą z trylogii neoklasycystycznych budynków.

Budowa rozpoczęła się w 1859 wg planów młodszego brata Teofilusa, architekta

Uniwersytetu a finansowana przez barona Szymona Sinasa. Budowa trwała z

przerwami prawie 30 lat. W międzyczasie budynek wykorzystywano jako muzea.

Dopiero w 1926 r. stworzono tu Akademię. Wykonana jest prawie całkowicie z

marmuru pentelickiego. Część centralna jest w formie świątyni Partenonu z

elementami jońskimi. Na teren Akademii prowadzą schody, na których witają

posągi Patona i Socratesa. Przed wejściem do Akademii stoją dwie wysokie

kolumny w stylu jońskim, na szczytach których znajdują się postacie Apolla i

Ateny. Wszystkie prace są dziełem rzeźbiarza Leonidasa OSIS

Budynek Akademii zaczął powstawać jeszcze za panowania króla Ottona I (1859 r.).


Trzeci i ostatni budynek tzw. Trylogii, to Biblioteka Narodowa, której

zamysł powstał zaraz po odzyskaniu przez Grecję niepodległości. Pierwotnie

mieściła się na wyspie Egina, ale w 1834 r. została przeniesiona do Aten. Budowa

obecnego budynku trwała od 1887 do 1902 roku. Była finansowana przez braci

Vagliano oraz emigrantów greckich żyjących w Rosji. Jak poprzednie budynki ten

również, w dużej części wykonany jest z marmuru pantelickiego. Jest tu propylon

w porządku doryckim, do którego prowadzą dwie półkoliste schody

dwuskrzydłowe. W Bibliotece Narodowej znajduje się ponad 3 000 000 książek

na mapach, grafikach, kolekcjach gazet, kodeksów rękopisów w języku greckim i

w innych językach, począwszy od IX w. do XX w. Jest to obecnie największa na

świecie kolekcja greckich manuskryptów.

Biblioteka Narodowa, której zamysł powstał zaraz po odzyskaniu przez Grecję niepodległości

18. Punkty widokowe

18.1. Areopag

Wzgórze Aresa, w skrócie nazywane Areopagiem.

Wg greckiej mitologii odbył się tu sąd bogów greckich nad bogiem wojny,

Aresem za zabicie syna Posejdona, Halirrhothiosa. Ten udowodnił jednak, że

morderstwo było odwetem za uprowadzenie i zgwałcenie mu córki.


Na tym samym wzgórzu odbył się także sąd nad Orestesem, synem

Agamemnona i Klitajmestry (ich ciekawa ale i straszna historia opowiedziana jest

w innym przewodniku o Mykenach). Orestes zabił swą matkę, która wcześniej

zamordowała znienawidzonego męża. Wg obowiązującego prawa była to

najcięższa zbrodnia. Pradawne boginie zemsty, Erynie, o wężowych włosach,

prześladowały go. Matkobójca wszędzie widział jej skrwawioną twarz.

Owładnięty szałem dotarł do Aten, by stanąć przed sądem.

Głosowanie nad losem obwinionego, wykazało równowagę głosów za

uniewinnieniem jak i karą. Orestesa uratowały dodatkowe głosy Apollina i Ateny.

Dla bogów matkobójstwo nie jest tak straszną zbrodnią jak ojcobójstwo. Jako

przykład Atena opowiedziała o sobie, iż to Zeus dał jej życie, matki nigdy nie

miała. Słowa te zaważyły nad losem oskarżonego, został uniewinniony. Orestes

jednak nie zginął śmiercią naturalną: umarł od ukąszenia żmii. Historia pokazała,

że "Hekate, potężna bogini pradawnych mocy, nie wybacza nigdy".

Opisane wydarzenia zdecydowały, że na tej skale obradowała Najwyższa

Rada zwana Areopagiem. Sprawowała ona najwyższą władzę polityczną i

sądowniczą w polis, czyli Atenach. Kontrolowała wszystkie urzędy.

Na wzgórzu tym odbywały się przede wszystkim sądy, zapadały wyroki za

największe przewinienia, za zabójstwo. Było to także miejsce publicznych

zgromadzeń. Było tu bowiem o wiele spokojniej niż na Agorze, gdzie

nawoływania kupców zagłuszały myśli.

W 49 r. n.e. przemawiał tu, nikomu nie znany, niewielkiego wzrostu Żyd z

Tarsu zwany Pawłem. Burzył się na widok miasta pełnego bożków. Codziennie

spotykał się na Areopagu z filozofami, myślicielami ale także z najzwyklejszymi

mieszczanami. Niestety, gdy opowiadał o Zmartwychwstaniu Pańskim, został

wyśmiany, choć byli i tacy, którzy uwierzyli. Historia ta spisana jest w Dziejach

Apostolskich. Wydarzenie to upamiętnia, umieszczona w 1938 r., brązowa tablica

zawierająca grecki tekst mowy Apostoła. Przy tej tablicy 4.III.2001 r., podczas

pielgrzymki do Aten, spotkał się Jan Paweł II z prawosławnym patriarchą Kościoła

greckiego, Arcybiskupem Aten i całej Grecji. Obaj wspólnie modlili się w tym

miejscu o pojednanie wśród chrześcijan i o pokój na całym świecie.


wejście na Areopag

nocą rozpościera się stąd

piękny widok na Akropol

nocą rozpościera się stąd

piękna panorama miasta

(tu Hefajstejon na Agorze)


18.2. Wzgórze Filopapposa

To popularna nazwa wzgórza Mouseion (147 m n.p.m.), znajdującego się

blisko Akropolu. Na samym szczycie jest monumentalny pomnik nagrobny,

ufundowany, w latach 114 - 116 n.e., przez mieszkańców, dla Filopapposa

(Gajusza Juliusza Antiocha Epifanesa Filopapposa, wnuka króla Kommageny

Antiocha IV), syryjskiego księcia. Zasłużył się bowiem jako dobroczyńca miasta.

W 1687 roku, podczas oblężenia Aten przez Wenecjan, pomnik został

uszkodzony przez turecki pocisk. W XIX i XX wieku przeprowadzono prace

archeologiczne w pobliżu monumentu, a sam zabytek został poddany szeregowi

prac renowacyjnych.

Pomnik składa się z mauzoleum w formie sześcianu oraz wieńczącej go potężnej,

dwupiętrowej fasady. Dolną część fasady zdobi płaskorzeźba przedstawiająca

uroczystą procesję, w której Filopappos, w stroju konsularnym, jedzie w

czterokonnym rydwanie. W części górnej znajdują się nisze z posągami

Filopapposa i jego dziadka Antiocha IV. Nie zachowała się prawa część fasady, w

której znajdował się posąg Seleukosa I NIkatora.

Na wzgórzu znajduje się "więzienie Sokratesa". Jest to wykuty w skale

kompleks trzech pomieszczeń oraz zbiornika na wodę. Niektóre podania mówią,

że była tu antyczna łaźnia. Faktem natomiast jest, iż na czas II wojny światowej,

schowano tu antyki z Akropolu, by tym samych uchronić przed grabieżą i

zniszczeniem.

https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filopappos&action=edit&redlink=1

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kommagena

https://pl.wikipedia.org/wiki/Antioch_IV_Epifanes_(kr%C3%B3l_Kommageny)

https://pl.wikipedia.org/wiki/XIX_wiek

https://pl.wikipedia.org/wiki/XX_wiek

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mauzoleum

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fasada

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rydwan

https://pl.wikipedia.org/wiki/Seleukos_I_Nikator


domniemane "więzienie Sokratesa"

ze wzgórza rozpościera się piękny widok na Akropol

Na dole wzgórza, od strony Akropolu znajduje się niepozorny mały

kościółek św. Dymitra „Loumbardiarisa”. 26. X. 1656 r., w przeddzień święta św.

Dymitra, turecki dowódca, którego celem było zniszczenie wszystkiego co

chrześcijańskie, ustawił na Akropolu potężne działa, tzw. Loumbarda.

Gdy przygotowany do uderzenia czekał, w Akropol uderzył piorun, wysadzając w

powietrze działa, wraz z całym magazynem prochu. Zginęli tureccy żołnierze wraz

ze swym dowódcą i jego rodziną.

Kościółek św. Dymitra pochodzi z IX w. Odnowiony został w 1955 r.

Odkryto freski, częściowo zniszczone i pozakrywane nowszymi ozdobieniami. W

trakcie prac konserwatorskich odkryto stare malowidła.


kościółek św. Dymitra

18.3. Wzgórze Likavitos

Wzgórze Likavitos jest doskonałym miejscem do podziwiania Akropolu, stadionu

Panatenajskiego i miasta. Ma 277 m wysokości, więc na Akropol patrzy się z góry.

widok ze wzgórza

Na szczycie znajduje się kaplica św. Jerzego, teatr, w którym odbywają się

koncerty i różne imprezy, kawiarnia i restauracja.

Dostać się tu można na dwa sposoby, wjeżdżając samochodem od strony

dzielnicy Neapoli na niewielki parking, dalej kawałek pieszo. Można też wjechać

kolejką torową z drugiej strony wzgórza. Kolejka kursuje od rana do późnych

godzin nocnych co 30 minut. Przejazd w obie strony kosztuje 8 €.

zwiedzo-maniacy · wojna peloponeska, która trwała prawie 30 lat. zakończyła się porażką dla...

Documents