znaczenie walorÓw przyrodniczych w rozwoju...

Znaczenie walorów przyrodniczych...

173

INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICHINFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS

Nr 10/2011, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddzia w Krakowie, s. 173–186Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi

Jolanta Cichowska

ZNACZENIE WALORÓW PRZYRODNICZYCHW ROZWOJU AGROTURYSTYKI

____________

THE IMPORTANCE OF NATURAL ASSETSIN THE DEVELOPMENT OF AGROTOURISM

Streszczenie

Z przeprowadzonych bada wynika, e gospodarze dobrze radz sobiew warunkach, gdzie czynnik atrakcyjno ci rodowiska przyrodniczego nie odgry-wa decyduj cej roli. Jest on rekompensowany urozmaiconymi atrakcjami na tere-nie zagrody i poza ni . Jest to bardzo wa ne z punktu wiedzenia intensyfikacjiagroturystyki. Zw aszcza na terenach o ni szych walorach rodowiska przyrodni-czego, gdzie dostosowanie us ugi do oczekiwa turystów - poprzez po czeniewszystkich atutów gospodarstwa z w asnymi kwalifikacjami - mo e sta si klu-czem do stworzenia wyj tkowego produktu.

S owa kluczowe: agroturystyka, produkt agroturystyczny, potencja walorówprzyrodniczych

Summary

The study shows that the hosts do well in conditions where environmentalattractiveness factor does not play a decisive role. It is compensated for diverseattractions in and outside the enclosure. It is very important from the point of viewof the intensification of rural tourism. Especially in areas with lower values of thenatural environment, where service adaptation to the expectations of tourists,by combining all the advantages of holding their own qualifications, can becomea key to creating a unique product.

Key words: agrotoursim, agroturistical product, the potential of natural assets

Jolanta Cichowska

174

WST P

Dynamiczny rozwój us ug agroturystycznych obserwuje si na obszaracho najwy szej atrakcyjno ci przyrodniczej. Z punktu widzenia funkcji turystycz-nych warunki naturalne maj istotne znaczenie dla wypoczynku. Gospodarzomzamieszkuj cym takie tereny u atwiaj start w podejmowaniu dzia a , a go ciomstwarzaj dogodne warunki do uprawiania czynnej rekreacji [Cichowska 2008].Jednak e, jak podkre la Wasilewski [2001], konieczna jest zmiana postrzeganiaprzez ludno wiejsk walorów przyrodniczych jako praktycznie jedynegoczynnika decyduj cego o powodzeniu przedsi wzi agroturystycznych. Oso-bom tym nale y u wiadomi , e powodzenie agroturystyki w równie wysokimstopniu zale y od ich aktywno ci, pomys owo ci, wspó pracy oraz ch ci podj -cia ryzyka. Zatem agroturystyka daje szanse równie rolnikom z terenów o ni -szych walorach rodowiska przyrodniczego. Podj cie dzia a wymaga tu jednakodwagi, pomys owo ci i inicjatywno ci.

CEL I METODY BADA

Celem bada by o sprawdzenie czy na jako produktu agroturystycznegomaj wp yw uwarunkowania przyrodnicze. Przede wszystkim zwrócono uwagjak kszta tuje si on w sytuacji mniej korzystnych walorów rodowiska. Punk-tem wyj cia do przeprowadzenia takiej oceny by o wytypowanie obszaru bada .Analiz obj to wybrane tereny województwa kujawsko-pomorskiego, na któ-rych rozwija si agroturystyka. Wzi to pod uwag te, które posiadaj ni szewalory przyrodnicze, a mimo to spe niaj pewne minima do dalszego rozwojutej funkcji. W ród cech niezb dnych, które posiada powinny takie obszary,znalaz y si : czyste rodowisko przyrodnicze, niski poziom urbanizacji i uprze-mys owienia, ograniczona intensywno produkcji rolnej, sprzyjaj ca strukturaagrarna, harmonijny krajobraz kulturowy, niewysokie dochody ludno ci orazwolne (niewykorzystane) zasoby mieszkaniowe [Drzewiecki 2002].

Typologi przeprowadzono w oparciu o prac Iwickiego [1998], któryz kolei pos u y si opracowaniem Wernera [1990], dotycz cym oceny zasobówwalorów wypoczynkowych rodowiska przyrodniczego.

Kolejnym etapem dzia a by o przeprowadzenie bada terenowych, przyu yciu wywiadu standaryzowanego i kwestionariusza wywiadu. Badania zro-biono w gospodarstwach wiadcz cych us ugi agroturystyczne (gospodarstwachrolnych i gospodarstwach nieprowadz cych dzia alno ci rolniczej). Badaniamiobj to 78 gospodarstw, rozlokowanych w 14 powiatach województwa kujaw-sko-pomorskiego. Ankieta zawiera a 71 pyta , na których odpowiedzi pozwoli yoceni jako prowadzonej us ugi. Dotyczy y one: opisu gospodarstwa, charak-terystyki bazy noclegowej i rekreacyjnej, oferty agroturystycznej, czynnikówsprzyjaj cych i ograniczaj cych t us ug .


175

WYNIKI BADA I DYSKUSJA

Kompleksowa ocena potencja u walorów wypoczynkowych uwzgl dnia aoceny cz stkowe, na które z o y y si :

− rze ba terenu,− wody powierzchniowe i lasy (potencja walorów wypoczynkowych),− liczba miejsc noclegowych przypadaj cych na 1000 mieszka ców gmi-

ny (zagospodarowanie turystyczne),− udzia powierzchni zalesionej w ogólnej powierzchni gminy,− g sto zaludnienia,− udzia u ytków zielonych w ogólnej powierzchni gminy,− udzia gospodarstw indywidualnych w powierzchni u ytków rolnych

(stopie przekszta ce antropogenicznych) (tab. 1).

Tabela 1. Typologia turystyczna badanych obszarów wiejskichw wybranych powiatach województwa kujawsko-pomorskiego

Table 1. Tourist typology of rural areas surveyedin selected districts of the kujawsko-pomorskie

Dane wej ciowe (Output data):POT - potencja walorów wypoczynkowych (w punktach)

- the potential recreational values (in points)MNM - liczba miejsc noclegowych na 1000 mieszka ców

- number of beds per 1000 inhabitantsSPKT - stopie przekszta ce antropogenicznych (w punktach)

- degree of anthropogenic transformation (in points)Kategorie (Categories):1 - du a przydatno dla turystyki (high usufulness for tourism)2 - rednia przydatno dla turystyki (average usefulness for tourism)3 - ma a przydatno dla turystyki (little usefulness for tourism)Typy gmin (Types of municipalities):T-a1 – turystyczny adaptacyjny pierwszy (the first type of adaptive tourist)T-a2 – turystyczny adaptacyjny drugi (the second type of adaptive tourist)T-r1 – turystyczny rozwojowy pierwszy (the first type of tourist development)T-r2 – turystyczny rozwojowy drugi (the second type of tourist development)O-t – ochronno-turystyczny (protective-tourist type)G – ogólnogospodarczy (general economic)

Dane wyj ciowe Kategoria

Powiat Gmina

Liczbagospodarstw

agroturystycz-nych na

terenie gminy POT

MN

M

SPK

T

POT

MN

M

SPK

T

Kla

sa

Typ

AleksandrówKujawski 5 0 6,41 3 3 3 3 27 GaleksandrowskiRaci ek 2 0 8,68 2 3 3 3 27 GChe mno 2 0 47,06 6 3 3 2 26 Gche mi ski Lisewo 1 0 0,00 2 3 3 3 27 G

Jolanta Cichowska

176

Dane wyj ciowe Kategoria

Powiat Gmina

Liczbagospodarstw

agroturystycz-nych na

terenie gminy POT

MN

M

SPK

T

POT

MN

M

SPK

T

Kla

sa

Typ

Ciechocin 4 3 100,41 5 3 2 2 23 T-a2Golub

Dobrzy 1 8 0,00 5 2 3 2 17 T-r2golubsko-dobrzy ski

Radomin 3 1 0,00 2 3 3 3 27 GGrudzi dz 1 7 0,00 3 2 3 3 18 T-r2

Gruta 1 0 0,00 1 3 3 3 27 Ggrudzi dzkiRogó no 2 3 0,00 4 3 3 2 26 G

Inowroc aw 1 0 0,00 1 3 3 3 27 GJanikowo 1 32 0,00 1 2 3 3 18 T-r2inowroc awskiRojewo 1 1 0,00 5 3 3 2 26 GDobrzy

nad Wis 3 24 0,00 2 2 3 3 18 T-r2

Lipno 1 0 0,00 3 3 3 3 27 GKikó 1 0 0,00 2 3 3 3 27 GSk pe 3 8 13,69 6 2 3 2 17 T-r2

lipnowski

Wielgie 1 0 10,39 3 3 3 3 27 GSadki 1 0 0.00 3 3 3 3 27 Gnakielski Szubin 1 12 36,07 4 2 3 2 17 T-r2Byto 2 18 0,00 2 2 3 3 18 T-r2

PiotrkówKujawski 6 24 36,32 2 2 3 3 18 T-r2radziejowski

Topólka 2 24 78,18 2 2 2 3 15 T-r1Brzuze 2 4 0,00 2 3 3 3 27 G

Skrwilno 1 0 15,78 5 3 3 2 26 Grypi skiW pielsk 1 4 0,00 4 3 3 2 26 GS pólno

Kraje skie 1 4 0,00 3 3 3 3 27 Gs pole skiWi cbork 2 12 0,00 4 2 3 2 17 T-r2

Lubicz 3 3 0,00 3 3 3 3 27 GWielka

Nieszawka 1 0 0,00 7 3 3 1 25 O-ttoru skiZ awieWielka 3 0 0,00 3 3 3 3 27 G

D bowa ka 1 0 0,00 3 3 3 3 27 GKsi ki 1 0 0,00 3 3 3 3 27 Gw brzeski

W brze no 3 0 53,69 5 3 2 2 23 T-a2Kowal 2 1 0,00 5 3 3 2 26 Gw oc awski W oc awek 1 24 51,55 6 2 2 2 14 T-r1

G sawa 4 8 139,64 3 2 2 3 15 T-r1Janowiec

Wielkopolski 1 24 8,60 2 2 3 3 18 T-r2ni ski

nin 5 8 13,84 2 2 3 3 18 T-r2ród o: opracowanie w asne na podstawie Iwickiego [1998].

Source: own study based on Iwicki [1998].


177

Ocen walorów wypoczynkowych przeprowadzono metod bonitacjipunktowej, grupuj c ostatecznie wszystkie gminy w kategoriach: I - o du ympotencjale (powy ej 50 pkt.), II - o rednim potencjale (6-50 pkt.) i III - o ma ympotencjale (0-6 pkt.) rodowiska przyrodniczego (rys. 1).

ród o: opracowanie w asne na podstawie Iwickiego [1998].Source: own study based on Iwicki [1998].

Rysunek 1. Potencja walorów wypoczynkowych na obszarach obj tych anali-z (z umiejscowieniem w gminach badanych gospodarstw agroturystycznych)

Figure 1. The potential advantages of recreation areas covered by the analysis (withlocalization in the municipalities surveyed farm agrotourism)

Jolanta Cichowska

178


Rysunek 2. Typologia turystyczna obszaru analizy(z umiejscowieniem w gminach badanych gospodarstw agroturystycznych)

Figure 2. Typology of tourist area analysis(with localization in the municipalities surveyed farm agrotourism)


179

T sam metod wykorzystano do analizy stopnia przekszta ce antropo-genicznych w gminach wiejskich, która to podzieli a je na trzy kategorie: o ma-ych (7-10 pkt.), rednich (4-6 pkt.) i du ych (0-3 pkt.). Natomiast za podstawo-

wy wska nik informuj cy o intensywno ci zagospodarowania turystycznegouznano liczb miejsc w obiektach noclegowych, warunkuj cych w du ym zakre-sie liczb i d ugo pobytów turystycznych, a tym samym rozwój pozosta ychkomplementarnych us ug [Iwicki 1998].

Ostatecznie przeprowadzona analiza potencja u walorów wypoczynko-wych i typów turystycznych wyst puj cych w gminach, pozwoli a wyodr bniobszary, w których zaistnia a przewaga gmin o ma ych i miejscami rednichwska nikach, w zwi zku z czym zakwalifikowano je do bada (rys.1 i 2).

Do obszaru opracowania w czono 26 gmin zakwalifikowanych przezIwickiego do kategorii III oraz 14 gmin, które znalaz y si w przedziale od 6-50pkt. (kategorii II). Reprezentowa y one 5 spo ród 6 wyodr bnionych przez niegotypów gmin (tab. 2).

Na wi kszo ci badanych obszarów potencja walorów wypoczynkowychjest niski (0-18 pkt.), a gminy posiadaj ce jego wi ksze warto ci (powy ej20 pkt.) s g ównie zwi zane z wyst powaniem na ich terenie zbiorników wod-nych (cz sto w do znacznym rozproszeniu), np. Dobrzy nad Wis oraz W o-c awek z Zalewem W oc awskim (dwie jednostki o du ych, niewykorzystanychw pe ni mo liwo ciach rozwoju eglarstwa oraz turystyki krajoznawczej), Jani-kowo ze Zbiornikiem Pakoskim (pomimo walorów predestynuj cych ten obszardo rozwoju przedsi wzi turystyczno-wypoczynkowych, obserwuje si ci gleniedostatek w tym zakresie), Piotrków Kujawski ze wzgl du na Jezioro Gop o(o ma ym zainwestowaniu w infrastruktur turystyczn ), a Janowiec Wielkopol-ski z uwagi nie tylko na jeziorno , ale rze b terenu i lesisto (tab. 1). Wszyst-kie wymienione powy ej jednostki charakteryzuje okre lona specyfika i osobli-wo poszczególnych walorów.

Gmin Janikowo wyró nia po o enie w obr bie Kujaw Czarnych, na tere-nie o urozmaiconej rze bie m odoglacjalnej (w strefie granicznej dwóch jedno-stek historycznych Kujaw i Pa uk ), po obu stronach Jeziora Pakoskiego. Jano-wiec Wielkopolski czyni atrakcyjnym turystycznie m.in. pozostawione polodowcu skandynawskim jeziora, a Piotrków Kujawski krajobraz nizinny z fali-st równin , wzbogacon w niewysokie pagórki morenowe w rejonie JezioraG uszy skiego oraz Nadgopla ski Park Tysi clecia z dost pem do Jeziora Go-p o. Atrakcyjno gminy W oc awek wyznaczaj przede wszystkim lasy, którezajmuj 49% jej powierzchni. Zbiornik W oc awski, wysoka ilo jezior o ró nejpowierzchni, kraw d Wysoczyzny Kujawskiej, dolina Rakutówki czy osobli-wo ci flory ukierunkowuj gmin na obs ug ró norodnych form turystyki [Ci-chowska 2008]. S siedztwo Wis y w obr bie Dobrzynia to przede wszystkimjego atut. Lesisto jest tu niewielka i wynosi w odniesieniu do pozosta ych jed-nostek Ziemi Dobrzy skiej zaledwie 2,3% [Chrzanowski 1997].

Jolanta Cichowska

180

T-a1 (typ turystyczny adaptacyjny pierwszy) - w gminach tych obszary odznaczaj si du ymi warto ciamirodowiska przyrodniczego, cz sto pe ni cymi funkcj parków krajobrazowych, s intensywnie zago-

spodarowane turystycznie; powinny tu obowi zywa wszystkie podstawowe zasady zrównowa onegorozwoju odnosz ce si zarówno do funkcji ochronnych, jak i pozosta ych.

T- a2 (typ turystyczny adaptacyjny drugi) - zaliczono w tych gminach obszary o ma ym potencjale walorówwypoczynkowych i znacznych przekszta ceniach antropogenicznych; postulaty turystyki w odniesieniudo pozosta ych funkcji powinny dotyczy g ównie tych elementów, które zwi zane s z renaturalizacji wzbogaceniem rodowiska przyrodniczego.

T-r1 (typ turystyczny rozwojowy pierwszy) - gminy posiadaj du y lub redni potencja walorów wypo-czynkowych i redni intensywno zagospodarowania turystycznego oraz maj cych mo liwo ci dal-szego rozwoju turystyki. Nale y tu stosowa wszystkie zasady zrównowa onego rozwoju sprzyjaj cefunkcji turystycznej.

T- r2 (typ turystyczny rozwojowy drugi) - gminy posiadaj du y lub redni potencja walorów wypoczyn-kowych, ma e zagospodarowanie turystyczne i odznaczaj si znacznymi przekszta ceniami antropoge-nicznymi.

O-t (typ ochronno - turystyczny) - potencja walorów wypoczynkowych jest zró nicowany, natomiast zago-spodarowanie turystyczne na ogó nie wielkie a przekszta cenia antropogeniczne ma e.

G (typ ogólnogospodarczy) - ma y jest potencja walorów wypoczynkowych i ma e zagospodarowanie tury-styczne (lub jego brak), natomiast stopie przekszta ce antropogenicznych jest redni lub du y.

Tabela 2. Gminy i gospodarstwa agroturystyczne zakwalifikowanedo poszczególnych typów gmin wg Iwickiego [1998]Table 2. Municipalities and agrotourism farms qualify

for the different types of municipalities by Iwicki [1998]

Typ gminy Liczba gmin wchodz cychw sk ad poszczególnego typu

Liczba gospodarstw agroturystycznychna badanych obszarach

T-a2 2 7T-r1 3 7T-r2 11 26G 23 37

O-t 1 1Razem 40 78

T-a2 (turystyczny adaptacyjny drugi), T-r1 (turystyczny rozwojowy pierwszy), T-r2 (turystyczny rozwojowydrugi),

G- (ogólnogospodarczy), O-t (ochronno-turystyczny)


Jak stwierdza Czapka [2003] ocena walorów wypoczynkowych jest zada-niem metodycznie trudnym. Jej przedmiotem s bowiem elementy rodowiska,a wi c cechy jako ciowe. Dlatego te ocena ta najcz ciej nie ma charakteruabsolutnego, mo e by obci ona wi kszym lub mniejszym b dem zale nie odprzyj tych kryteriów, stosownych metod i skali opracowania. Zatem obszarywytypowane mog te je posiada . Niemniej jednak z rysunków 1 i 2 wynika, iwi kszo po o onych w obr bie powiatów jednostek gminnych (nie tylko tych,w których po o one s gospodarstwa agroturystyczne) zakwalifikowana zosta ado III najmniejszej kategorii przydatno ci dla rozwoju turystyki. Zdecydowanawi kszo gmin reprezentuje te typ obszarów ogólnogospodarczy (G) (tab. 2).


181

Jednostki gminne o najwi kszym potencjale wypoczynkowym, po o onew obr bie powiatów: tucholskiego, wieckiego, brodnickiego i bydgoskiegowy czone zosta y z bada . Na du y potencja walorów sk adaj si tu jeziorao du ej atrakcyjno ci oraz silne urze bienie i zalesienie terenów. Na tym obsza-rze gospodarstwa agroturystyczne dzia aj najpr niej (ponad 200). Zapewne mato równie zwi zek ze s ab przydatno ci rolnicz gleb tam wyst puj cychi lesisto ci , a w konsekwencji mniejszymi dochodami uzyskiwanymi z produk-cji rolniczej. Zatem szukanie dodatkowych róde finansowych na poprawswojej sytuacji materialnej wydaje si by w pe ni uzasadnione. Powiat mogi-le ski pomini to z uwagi na brak rozwoju w nim dzia alno ci agroturystycznej.Sytuacja wygl da inaczej na pozosta ych obszarach obj tych przez autorkszczegó ow analiz . Gospodarstwa rolne nie prowadz dzia alno ci agrotury-stycznej na skal masow . Zauwa a si ich du y rozrzut. Wi kszo zlokalizo-wana jest w powiatach wchodz cych w sk ad obszarów wytypowanych do roz-woju funkcji turystycznej, a mianowicie: ni skim, radziejowskim, lipnowskimi golubsko-dobrzy ski.

Samo przekonanie, e agroturystyka funkcjonuje i kszta tuje si na tere-nach o wysokim stopniu atrakcyjno ci przyrodniczej powoduje, e opracowaz tego zakresu jest wiele. Przyk adem mog by publikacje: Kozieja i Pa ki[1995], Broniec i Serafinowicz [2002], Matwiejuk [2004], Kutkowskiej [2005],Wo niaka i in. [2005] czy Gurgula [2005]. Ponadto ku takim stwierdzeniomsk aniaj si D bniewska i Suchta [1995], Janowski [1995], Sikora [1998a],

wietlikowska [2000], Sikorska i Kajszczak [2001]. Gotkiewicz [2005], Bor-kowski [2002] oraz Roszkowska i Zalesko [2001] wskazuj dodatkowo obszarychronione, jako warunkuj ce i daj ce du e mo liwo ci rozwoju agroturystyki.Zdarza si jednak i tak, e pomimo potencja u naturalnego, nie jest on w pe niwykorzystywany przez t dzia alno , co potwierdza Balejowá [2001] prowa-dz ca badania na s owackiej wsi.

PODSUMOWANIE

Wyniki prowadzonych bada na kujawsko-pomorskiej wsi przyczyni y sido szerszego spojrzenia na rozwój i formy produktu agroturystycznego na ob-szarach o ni szych walorach rodowiska przyrodniczego. Wykaza y one, egospodarze dobrze radz sobie w aktualnej rzeczywisto ci. Wysoko ocenionopoziom zagospodarowania budynku i otoczenia kwater (np. urz dzone ogrodywypoczynkowe - 61,5%) oraz wyposa enia w sprz t turystyczno-rekreacyjny(m.in. grill - 96,2%; rowery - 85,9%, w dki - 57,7%). Ró ne oferowane atrakcjepodnosi y standard oferty (m.in. wycieczki rowerowe - 94,9%; po owyryb - 76,9%; jazda konna w stadninach w pobli u - 73,1%; przeja d ki bryczk -69,2%). Ponadto gospodarstwa mia y zró nicowan ofert ywieniow (72,1%)i proponowa y zakup go ciom produktów wytworzonych w swojej zagrodzie

Jolanta Cichowska

182

(55,1%). Udost pnianie pokoi go cinnych w budynku mieszkalnym gospodarzy(64,9%), sprzyja o budowaniu dobrych relacji z wypoczywaj cymi.

Magnesem przyci gaj cym turystów do gospodarstw s przede wszystkimurozmaicone pakiety umo liwiaj ce rekreacje czynn i biern . S one cz stodostosowane do profilu odwiedzaj cych te gospodarstwa go ci. Szereg atrakcjiprzygotowano dla dzieci i m odzie y w formie edukacyjnej. Bardzo pozytyw-nym aspektem jest to, e lekcje mog odbywa si w czynnych gospodarstwachrolnych, pozwalaj c pozna specyfik pracy na roli. Produkcja zwierz ca jestw nich nastawiona na chów drobiu (46,5%) oraz trzody chlewnej (35,8%). Jestto aspekt bardzo wa ny, gdy z tym elementem cz sto go cie wi wypoczynekna wsi. Obcowanie ze zwierz tami, jak i ich obserwowanie (podgl danie) z daladaje cz owiekowi poczucie kontaktu z natur , co skutkuje uczuciem odpr eniapsychicznego stanowi c swoist terapi . Ponadto u wielu turystów zwierz tazaspakajaj potrzeby estetyczne. Obok bowiem zwierz t gospodarskich mog toby dla naszego kraju osobniki ca kiem egzotyczne, jak np. lamy, alpaki czystrusie. Zwierz ta hodowane na miejscu w gospodarstwie zaspakajaj tew wielu przypadkach potrzeby konsumpcyjne gospodarzy i bytuj cych tu go ci.[Sokó 2010]. W przypadku produkcji ro linnej zauwa ono, e gospodarstwaobsiewaj grunty najcz ciej jednym lub dwoma grupami ro lin uprawnych. Sto przewa nie zbo a (73,7%) i uprawy przemys owe (rzepak, buraki cukrowe) - 11,8%. Gospodarze dysponuj te kami i pastwiskami. Produkcja rolniczapozwala na uczestnictwo turystów w pracach gospodarskich (57,7%). Graficzneprzedstawienie relacji pomi dzy produkcj ro lin a zwierz c obrazuje rysunek 3.Zauwa amy, e dominowa y gospodarstwa posiadaj ce w hodowli jeden gatu-nek zwierz t gospodarskich i jednocze nie jedn upraw ro lin.

Przedstawione kwestie maj istotne znaczenia dla oceny walorów este-tycznych krajobrazu wsi i wskazania kierunków dzia alno ci rolniczej badanychjednostek. Podobne zauwa ono w pracach: Warzochy i in. [2003], Bali skieji Sikorskiej-Wolak [2001] czy Pa ki [2001]. Okazuje si , e uprawy mog dawawra enie otoczenia monotonnego i nu cego dla oka. Urozmaicenie go po-wierzchniami k i pastwisk podnosi nieznacznie atrakcyjno badanego terenudla turystów. Niemniej to przede wszystkim atrakcje s tu si nap dow(rys. 4).

Okazuje si , e nawet przy braku szczególnych walorów obszaru mo nastworzy atrakcje, które przyci gn us ugobiorców. Tak opini wyra a te Jal-nik [2005], a w swoich badaniach Pa ka [2001] sk ania si ku stwierdzeniu, iturystyka mo e rozwija si nie tylko na obszarach wiejskich o szczególneji du ej atrakcyjno ci turystycznej. Podobnie zak ada Wasilewski [2001], a jegos owa, e „aktywno , pomys owo , wspó praca i ch podj cia ryzyka w rów-nym stopniu (jak walory przyrodnicze) decyduj o powodzeniu przedsi wziagroturystycznych” - znalaz y potwierdzenie w pracy.


183

Rysunek 3. Produkcja ro linna (R) i zwierz ca (Z) w gospodarstwachz liczb wyró nionych gatunków hodowanych zwierz t (Z1,2,2,4,5,6) i uprawianych ro lin

(R1,2,3,4) lub ich brakFigure 3. Crop production (R) and animal (Z) on farms with a number of distinguished

species of farmed animals (Z1, 2,2,4,5,6) and crops (R1, 2,3,4) or no

Rysunek 4. G ówne atrakcje oferowane go ciom (ogó em)Figure 4. The main attractions offered to visitors (total)

Jolanta Cichowska

184

Z przeprowadzonych bada wynika, i walory przyrodnicze nie muszstanowi wyznacznika w tworzeniu us ug agroturystycznych. Najwa niejszejest, aby mieszka cy wsi wychodzili naprzeciw ró nym trudno ci i chcieli bu-dowa us ug w oparciu o posiadane zasoby i swoje umiej tno ci.

WNIOSKI

1. Obni one walory rodowiska przyrodniczego mog mie wp yw nama liczb gospodarstw agroturystycznych, aczkolwiek nie przekre la si szansdalszego rozwoju tej dzia alno ci. Wysoki poziom zagospodarowania budynkui otoczenia, dobre wyposa enie w sprz t turystyczno-rekreacyjny i ró ne ofero-wane atrakcje w znacz cy sposób rekompensuj te braki.

2. Us ugodawcy wykazuj si pomys owo ci , by zainteresowa go ciswoim produktem. Prze amuj w sposób znacz cy stereotyp, e us uga mo etylko rozwija si na terenach posiadaj cych wysokie walory przyrodnicze.Tworz dobre warunki dla wypoczynku, wykorzystuj c swój potencja osobo-wy-wiedz i kreatywno .

3. Organizowany aktywny wypoczynek w powi zaniu z nauk , czyni pro-dukt bardziej profesjonalnym i zapewnia mu wysok jako . Oferta kierowanajest w wielu gospodarstwach do go ci chc cych pozna smak ycia odmiennegoni miejski, do wiadczy walorów smakowych innej kuchni oraz poszerzy za-sób swojej wiedzy.

4. Kompleksowo us ugi powinna opiera si na cis ym zwi zku agrotu-rystyki z czynnym gospodarstwem rolnym. Us ugi i atrakcje warto podporz d-kowa temu aspektowi i dostosowa do profilu dzia a ci le zwi zanych z wy-konywan przez gospodarzy prac na roli.

BIBLIOGRAFIA

Balejov A. Warunki i mo liwo ci rozwoju agroturystyki na S owacji, Zeszyty Naukowe nr 1,Wy sza Szko a Ekonomiczna, Warszawa 2001, s.7.

Bali ska A., Sikorska-Wolak J. Agroturystyka w Dolinie Bugu i uwarunkowania jej rozwoju,Wyd. SGGW, Warszawa 201, s. 99.

Borkowski T., 2002, Agroturystyka na terenach chronionych na przyk adzie Bielawskich B ot [w:]Stan i perspektywy rozwoju agroturystyki w województwie pomorskim, Materia y pokonfe-rencyjne, Wy sza Szko a Turystyki i Hotelarstwa w Gda sku, Gda sk 2002, s. 154.

Broniec J., Serafinowicz D. Agroturystyka dodatkowym ród em dochodu w gospodarstwie rol-nym, Dolno l ski Wojewódzki O rodek Doradztwa Rolniczego z/s w widnicy, widnica2002, s. 3.

Cichowska J. Czynniki rozwoju agroturystyki na obszarach o ni szych walorach przyrodniczych,Rozprawa doktorska, pod kierunkiem dr hab. Macieja Drzewieckiego, UMK, Toru 2008, s. 6.

Czapka I. Turystyka miejska w regionie i metody jej promowania [w:] Marketing turystycznyregionu, red. S. Ku mierski, Wydzia Zarz dzania i Administracji Akademii wi tokrzy-skiej, Kielce 2003, s. 67.


185

D bniewska M., Suchta J. Agroturystyka jako czynnik aktywizacji i wykorzystania zasobów pracy[w:] Restrukturyzacja funkcjonalno - przestrzenna obszarów wiejskich Polski, red. J. Fal-kowski, M. Kluba, Wydawnictwo UMK, Toru 1995, s. 29.

Drzewiecki M. Podstawy agroturystyki, Oficyna Wydawnicza Post pu Organizacyjnego, Byd-goszcz 2001, s. 45.

Gotkiewicz W. Uwarunkowania i mo liwo ci aktywizacji w a cicieli gospodarstw rolnych naobszarach prawnie chronionych, Wyd. Uniwersytetu Warmi sko - Mazurskiego, Olsztyn 2005.

Gurgul E., 2005, Agroturystyka jako element rozwoju i promocji regionu, Sekcja WydawnictwaWydzia u Zarz dzania Politechniki Cz stochowskiej, Cz stochowa 2005.

Iwicki S. Turystyka w zrównowa onym rozwoju obszarów pojeziernych, Rozprawy nr 87, Wydaw-nictwo Uczelniane ATR, Bydgoszcz 1998, s.58, 61, 97, 133-143.

Janowski I., 1995, Walory rekreacyjne wsi kieleckich w aspekcie wykorzystania w agroturystyce[w:] Agroturyzm wi tokrzyski, red. J. Mityk, Agencja Wydawnicza KWANT, Wy szaSzko a Pedagogiczna im. J. Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 1995, s. 53.

Jalnik M. Typologia gospodarstw agroturystycznych jako determinanta rozwoju us ug, Wydaw-nictwo Politechniki Bia ostockiej, Bia ystok 2005, s. 147.

Koziej M., Pa ka E. Wst pne badania nad rozwojem agroturystyki w województwie kieleckim [w:]Restrukturyzacja funkcjonalna - przestrzenna obszarów wiejskich Polski, red. J. Falkowski,M. Kluba, Wydawnictwo UMK, Toru 1995, s. 133.

Kutkowska B. Turystyka wiejska na Dolnym l sku [w:] Turystyka wiejska a rozwój i wspó pracaregionów, red. Z. Kry ski, Prace naukowo - dydaktyczne, Zeszyt 15, Krosno 2005, s.227.

Matwiejuk A. Walory przyrodnicze województwa podlaskiego [w:] Turystyka i rekreacja szansrozwoju regionów, red. H. Sasinowski, Wy sza Szko a Mened erska w Bia ymstoku, Bia-ystok 2004, s. 73.

Pa ka E. Ukierunkowania i kierunki rozwoju agroturystyki na Kielecczy nie, Autoreferat pracydoktorskiej wykonanej w Zak adzie Geografii Ekonomicznej, Instytut Geografii i Prze-strzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2001, s. 6, 7.

Roszkowska B., Zalesko M. Mo liwo ci rozwoju agroturystyki na obszarach chronionych [w:]Turystyka wiejska czynnikiem o ywienia terenów wiejskich, Materia y konferencyjne,KCDRRiOW, Kraków 2001, s. 103.

Sikora J. Mo liwo ci rozwoju wsi i gminy poprze agroturystyk [w:] Agroturystyka inaczej, red. B.Raszka, J. Sikora, Wyd. Naukowe Bogucki, Pozna 1998, s. 36.

Sikorska G., Kajszczak W. Kwatera agroturystyczna. Poradnik praktyczny, Polska Agencja Roz-woju Przedsi biorczo ci, Warszawa 2001, s. 21.

Sokó J.L. Zwierz ta w gospodarstwach agroturystycznych i ich otoczeniu, Oficyna WydawniczaPolitechniki Bia ostockiej, Bia ystok 2010, s. 5.

wietlikowska U. Znaczenie i specyfika agroturystyki oraz wybrane uwarunkowania jej rozwoju[w:] Agroturystyka, red. U. wietlikowska, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa(FAPA), Warszawa 2000, s. 9.

Wasilewski A. Stan rodowiska naturalnego, rolnictwo ekologiczne i agroturystyka we wsiachobj tych ankiet IERiG , Dzia Wydawnictw IERiG , Warszawa 2001, s. 25.

Werner Z. Zasoby walorów wypoczynkowych rodowiska przyrodniczego i ograniczenia w ichwykorzystaniu, Instytut Turystyki, Wroc aw 1990 (maszynopis).

Warzocha Z., Malinowska D., Pawluiczuk W., Szulc R., Wakszy ska J. Otoczenie spo eczne,klienci i oferta gospodarstw agroturystycznych, Wy sza szko a Agrobiznesu, om a 2003, s.48.

Wo niak M., Grodzki W., Józefczyk B. Preferowane formy wypoczynku na obszarach wiejskich wopinii mieszka ców Podkarpacia [w:] Turystyka wiejska a rozwój i wspó praca regionów,red. Z. Kry ski, Prace naukowo - dydaktyczne, Zeszyt 15, Krosno 2005, s. 42.

Jolanta Cichowska

Dr Jolanta CichowskaKatedra Kszta towania i Ochrony rodowiska UT-P

ul.Sucha 9, 85-796 Bydgoszcztel.52-340 84 40

E-mail:[email protected]

Recenzent: Prof. dr hab. Jerzy Gruszczy ski

znaczenie walorÓw przyrodniczych w rozwoju...

Documents