zlo je po~elo 6. aprila 1992. godine dvije decenije...

Dnevniavaz

Specijalni prilogPetak, 6. april/travanj 2012.

Zlo je po~elo 6. aprila 1992. godine

Dvije decenijeagresije na BiH

Foto: Fehim Dem

ir

specijalni prilogDnevni avaz, petak, 6. april/travanj 2012.

HRONOLOGIJA OPSADE

1992.1. mart - odràn referendumo nezavisnosti, u incidentuna Ba{~ar{iji ubijen NikolaGardovi}2. mart - tokom no}i maski-rani teroristi SDS-a blokira-li Sarajevo; organizatori ba-rikada Rajko Duki} i VeliborOstoji}, funkcioneri SDS-a;tokom dana na mezarju Or-li} ubijen student Kenan De-mirovi}; istog dana na Trebe-vi}u ubijen ~uvar ì~are Ra-mo Biber3. april - JNA zauzela rezer-voar Mojmilo4.-5. april - tokom no}i sna-ge vojne policije JNA iz kasa-rne „Rajlovac“ pod koma-ndom pukovnika Vidoja Ma-gazina zauzele aerodrom Bu-tmir, pri ~emu su ubijenadva pripadnika aerodromskestanice milicije; u policijskojbazi Krtelj izvr{ena nasilnapodjela jedinice Specijalnepolicije MUP-a BiH, pri ~emusu odmetnuti srpski specija-laci Milenko Kari{ik i Milo-rad Pepija o{tetili veliki diotehnike i opreme jedinice 5. april - mirne demonstraci-je 3.000 Sarajlija predSkup{tinom BiH; teroristiSDS-a s Jevrejskog grobljaubili studenticu Suadu Dilbe-rovi} i slu`benicu Olgu Su~i};srpski specijalci s MilenkomKari{ikom na ~elu i srpskipolicajci s Mom~ilom Ma-ndi}em na ~elu u poslijepo-dnevnim satima napali i zau-zeli Policijsku {kolu na Vra-cama; ubijen 16-godi{njiu~enik {kole Samir Mi{i};izvr{en napad srpskih terito-rijalaca na stanicu milicije uNovom Sarajevu

7. april - srpski ~lanovi Pre-dsjedni{tva BiH Nikola Ko-ljevi} i Biljana Plav{i} podni-jeli ostavke i napustili Pre-dsjedni{tvo BiH; SAD pri-znao BiH10. april - oko 300 gra|anaSarajeva napu{ta grad uz po-mo} Jevrejske zajednice; JNAi srpske paravojne snage pa-troliraju Grbavicom I11. april - sve parlamentarnestranke, uklju~uju}i i SDS,potpisuju Deklaraciju o jedi-nstvenom Sarajevu13. april - Teritorijalna odbr-ana BiH postavila kontraba-rikadu na ulazu u tunel La-pi{nica; vojnici JNA pucaju izkasarne „Mar{al Tito’’, SamirMe{etovi} gine na igrali{tuprekoputa kasarne; iz kasar-ne „Viktor Bubanj’’ puca se pocivilnim ciljevima14. april - predsjednik SDS-a Radovan Karadì} javlja seuìvo s Pala u program TVSA;iz skladi{ta oru`ja Teritorija-lne odbrane grada Sarajeva uFaleti}ima, zbog nesmotre-nosti branilaca, JNA tokomno}i oplja~kala 9.000 pje{adi-jskih cijevi i veliku koli~inumunicije te ih odvezla impr-oviziranim putem na Pale18. april - u akciji izvla~enjanaoruànja i municije TO-

BiH iz fabrike „Pretis’’ u Vo-go{}i, u zasjedi iz ku}a oko fa-brike poginulo pet branilaca,a osam ih ranjeno; me|u po-ginulima je i organizator otpo-ra u Sarajevu Safet Hadì}22. april - snage TOBiH izHrasnice i Sokolovi}-Koloni-

je izvr{ile napad na centarIlidè kod hotela „Srbija’’,ovo je bio prvi poku{aj deblo-kade Sarajeva

23. april - reditelj Emir Ku-sturica javlja se uìvo u pro-gram TVSA iz Pariza26. april - prilikom prolaskapored zgrade komande Dru-ge vojne oblasti, u organizir-anoj zasjedi ubijeni Senad[e}erovi} i Dèvad Resi}28. april - u Skoplju odrànsastanak predsjednika krnjegPredsjedni{tva Jugoslavije Br-anka Kosti}a i na~elnika Ge-neral{taba JNA Blagoja Adì}as predsjednikom Predsje-dni{tva BiH Alijom Izetbego-vi}em, na~elno postignut spo-razum o povla~enju JNA izBiH pod odre|enim uvjetimazaklju~no sa 19. majom 1992.30. april - gradsko naseljeDobrinja u potpunom okru-ènju, JNA progla{ena okupa-torskom vojskom1. maj - JNA zauzela urbanosredi{te Vogo{}e2. maj - incident izme|uJNA i TOBiH kod DomaArmije; sukob JNA i TOBiHna Skenderiji; diverzantiKOS-a iznutra zapalili Gla-vnu po{tu na Obali; po povr-atku s mirovnih pregovora u

Lisabonu, na aerodromu Bu-tmir od JNA uhap{eni AlijaIzetbegovi}, njegov pratilac,k}erka Sabina Izetbegovi} iZlatko Lagumdìja3. maj - u poslijepodnevnimsatima izvr{ena razmjena Ali-je Izetbegovi}a i MilutinaKukanjca; u Dobrovolja~kojulici desio se incident, pri~emu je ìvot izgubilo neko-liko pripadnika JNA4. maj - u Sarajevo dolazi izBeograda general Bo{kovi},na~elnik KOS-a, i postièsporazum s Alijom Izetbego-vi}em o mirnom iseljavanjukasarni JNA iz Sarajeva, pr-ijeti op}im napadom avijaci-je JNA na Sarajevo16. maj - Pofali}ka bitka17. maj - srpske snage i JNApoku{avaju podijeliti Sarajevona dva dijela linijom Pofali}i- kasarna „Mar{al Tito’’ - Mo-st bratstva i jedinstva - Grba-vica; peta kolona pomaè JNA19. maj - prekinute sve tele-fonske veze Sarajeva sa svije-tom, na Ilidì zaustavljen ko-nvoj 500 djece s majkama20. maj - zapaljena Olimpi-jska dvorana Zetra22. maj - 113 mentalno zao-stalih pacijenata mora napu-stiti bolnicu Jagomir; BiH pr-imljena u ~lanstvo UN-a26. maj - srpske snage s Po-ljina granatirale porodili{te„Zehra Muidovi}“27. maj - MASAKR UULICI VASE MISKI-NA, tri granate ispaljene izpravca Borija usmrtile 19, a ra-nile 157 gra|ana Sarajeva; re-ditelj „Top liste nadrealista“Benjamin Filipovi} pravi po-tresan prilog za TVBiH o Sa-rajlijama ubijenim u redu zahljeb, s rije~ima: „Ovo je dnodna svijeta“ (slika 1)28. maj - JAT izveo svoj po-sljednji let iz Sarajeva eva-kuirav{i porodice oficira

JNA iz Sarajeva29. maj - u Dnevniku TV-BiH objavljeni audio-snimcirazgovora generala RatkaMladi}a i pukovnika MirkaVuka{inovi}a, u kojima zlo-~inac Mladi} nare|uje grana-tiranje Vele{i}a jer „tamo ne-ma srpskog ìvlja puno“2. juni - objavljena ratna opa-snost i op}a mobilizacija5. juni - JNA napustila svo-ju posljednju kasarnu, „Ma-r{al Tito“; ubijen @elimir Vi-dovi} Keli, biv{i fudbaler FKSarajevo 6. juni - srpske snage pre-dvo|ene {e{eljevcima zauzima-ju GRBAVICU II (slika 4)9. juni - u borbama u Zagor-skoj ulici poginuo Vinko[amarli}, pripadnik Specija-lne jedinice MUP-a BiH, ne-su|eni ~lan olimpijskog timaBiH na Ljetnoj olimpijadi uBarseloni10. juni - te{ko ranjen saraje-vski glumac Nermin Tuli}14. juni - istaknutog rukome-ta{a RK Bosna Gorana engi}aubio ratni zlo~inac VeselinVlahovi} Batko s Grbavice16. juni - u naselju Dobrinja po-ginuo Ivo [tandeker, novinar li-sta „Mladina“ iz Ljubljane17. juni - Dobrinja debloki-rana

28. juni - predsjednik Francu-ske Fransoa Miteran potpunonenajavljeno posjetio Sarajevoi time sprije~io vojnu interve-nciju Zapada protiv srpskihsnaga u BiH; UNPROFORpreuzeo kontrolu nad aerodr-omom Butmir, uspostavljenhumanitarni zra~ni most; GR-ANATIRANA ZGRA-DA „OSLOBO\ENJA„;obustavljena isporuka vode svodovoda Ba~evo (slika 2)7. juli - novi ~lan Predsje-dni{tva BiH Nenad Kecma-novi} pobjegao u Beograd11. juli - umro proslavljenibh. reditelj partizanskog filmaHajrudin Krvavac [iba16. juli - na Ciglanama pogi-nuo fotoreporter „Oslob-o|enja“ Salko Hondo17. juli - snaàn napad sr-pskih snaga na AerodromskoNaselje19. juli - u Sarajevo doputo-vao premijer SR JugoslavijeMilan Pani}25. juli - u Barseloni se naotvaranju Ljetnih olimpi-jskih igara prvi put zavihor-ila zastava BiH; zastavu nosiobaca~ kugle, biv{i evropskiprvak Zlatan Sara~evi}28. juli - uni{tena i oplja~ka-na fabrika UNIS, {teta ve}aod 700 miliona DM

6. april - veliki gra|anski miting za mir “Svenarodnogparlamenta BiH’’ pred Skup{tinom BiH, prisutno oko100.000 gra|ana; Snajperisti SDS-a s prozora hotela „Ho-liday Inn

„pucaju u narod; EU priznala nezavisnost BiH;

prve granate padaju na rubne dijelove Sarajeva, PUCASE NA CIVILE S PROZORA VOJNE BOLNI-CE; JNA postala strana vojna sila u BiH

Tekst priredio:Elvis Be}irovi},profesor historije

1

4

2

2

U prilogu kori{tene fotografije M. Kova~evi}a Stra{nog, Fehima Demira, AFP-a, Arhiva „Avaza“

specijalni prilog Dnevni avaz, petak, 6. april/travanj 2012. 3

1992.-1996.

Gradona~elnici: Muhamed Kre{evljakovi}(decembar 1990. - april 1994.), Tarik Kupu-sovi} (1994.-1996.).Broj poginule djece: 1.601.Broj ranjenih: 50.000.Duìna unutra{njeg prstena opsade: 57 ki-lometara.Duìna vanjskog prstena opsade: 220 ki-lometara. Broj vojnika Armije RBiH (1. korpus):60.000.Broj vojnika Vojske Republike Srpske(Sarajevsko-romanijski korpus): 30.000.Vojni gubici: 1. korpus Armije RBiH 6.305vojnika, HVO Sarajevo 67 vojnika, Saraje-vsko-romanijski korpus VRS 2.687 vojnika.Komandanti odbrane (komandanti 1. ko-rpusa Armije RBiH): Mustafa Hajrulaho-vi} 1992.-1993., Vahid Karaveli} 1993.-1995., Nedàd Ajnadì} 1995.-1996.Komandanti opsade(Druga vojna oblastJNA, Sarajevsko-ro-manijski korpus VRS):Milutin Kukanjac ma-rt - juli 1992., Tomislav[ip~i} juli - septembar1992., Stanislav Gali}septembar 1992. - avgu-st 1994., Dragomir Mi-lo{evi} avgust 1994. - fe-bruar 1996.Komandanti UNPROFOR-a u BiH: LuisMekenzi 1992. (Kanada), Filip Morion 1993.(Francuska), Majkl Rouz 1994. (Velika Bri-tanija), Rupert Smit 1995. (Velika Britanija).

Broj tenkova napada~a: 100.Broj oklopnih transportera napada~a: 180.Broj protivautomatskih topova (PAT) na-pada~a: 500.Broj artiljerijskih cijevi napada~a: 1.600.Broj letova humanitarnog zra~nog mo-

sta: 13.000.Broj tona pomo}i do-premljene zra~nimmostom: 167.677 tona.Organizatori opsade:SDS, Druga vojna obla-st JNA, srpske paravo-jne formacije (RadovanKaradì}, Mom~ilo Kr-aji{nik, Milutin Kuka-njac, Vojislav \ur|-

evac, Milan Aksentijevi}, Ratko Mladi},Mom~ilo Mandi}, Milenko Kari{ik, Mi}oStani{i}, Jovan Tintor, Goran Sari}).Organizatori odbrane: MUP BiH, TO BiH,

Patriotska liga, Zelene beretke, Specijalna je-dinica MUP-a BiH (Hasan Efendi}, Sefer Ha-lilovi}, Stjepan [iber, Jovan Divjak, Avdo He-bib, Safet Hadì}, Ramiz Sal~in, Safet Isovi},Kerim Lu~arevi}, Vehbija Kari}, Dragan Vi-ki}, Kemal Ademovi}, Zoran egar, Zaim Ba-ckovi}, Vinko [amarli}, Ismet Hadì}, En-ver [ehovi}, Safet Zajko, Jusuf Lo{i}, Ibra-him Dervi{evi}, Dèvad Topi}, Emin [vra-ki}, Vahid Karaveli}, Ismet Dahi}, Fikret Pr-evljak, Hajriz Be}irovi}, Ismet Hajradinovi}).

Krvnici Sarajeva: Ratko Mladi}, RadovanKaradì}, Mom~ilo Kraji{nik, StanislavGali}, Dragomir Milo{evi}, \or|e \uki},Veselin Vlahovi}.

OPSADA SARAJEVA U CIFRAMA

Prve `rtveopsade: KenanDemirovi} (stu-dent Ma{inskogfakulteta), Ra-mo Biber (~uvarì~are na Trebe-vi}u), SUADA DILBEROVI](studentica Me-dicinskog faku-lteta) i OlgaSu~i} (slu`beni-ca Skup{tineBiH).

VRIJEME OPSADE: 5. APRIL 1992. - 19. MART 1996.

BROJ STANOVNIKA NA POÊTKU OPSADE: 527.049.BROJ STANOVNIKA NA KRAJU OPSADE: 300.000(PROCJENA)

NACIONALNA STRUKTURA (popis iz 1991. godine):

259.470 Muslimana (49%), 157.143 Srba (29%), 56.470 Jugoslavena (10%), 34.870 Hrvata (6%), ostali 19.093 (3%).

Granate ispaljene na Sarajevo u tonama:50.000 TONA

Broj poginulih: 10.500

1. avgust - napadnut konvojs bebama iz Doma za nezbri-nutu djecu „Ljubica Ivezi}“,od snajperskog hica ubijeniVedrana Glava{ (2 godine) iRoki Sulejmanovi} (16 mjese-ci); zapaljen hotel „Evropa“3. avgust - petero djece i dvi-je ène poginuli na KobiljojGlavi dok su poku{avali ubr-ati tre{nje; Evropa poslala uSarajevu tone lijekova protivmalarije13. avgust - agresorski napa-di na Stup, liniju odbranedrè HVO, HOS i ArmijaRBiH18. avgust - granatiran hotel„Evropa“, poginulo petero, aranjeno osam gra|ana22. avgust - na liniji odbraneprema Nedàri}ima poginuokomandant TO Novi GradRamiz Sal~in25. avgust - granatirana i za-paljena Nacionalna i univerzi-tetska biblioteka Vije}nica20. septembar - od posljedi-ca te{kog ranjavanja na @u~i18. septembra1992., premi-nula heroina Fadila Odàko-vi} @uta5.-7. oktobar - èstok napadsrpskih snaga na liniju odbr-ane Trg heroja - restoran „11plavih’’

9. oktobar - prekinut dovodplina u Sarajevo; 30 litara vo-de prodaje se za 10 DM4. decembar - srpske snage za-uzimaju Otes; po~inje neu-spje{na vojna akcija debloka-de Sarajeva pod kodnim nazi-vom „Koverat“28. decembar - u te{kim bo-rbama za Mujki}a brdo pogi-nuo Hakija Mr{o

1993.7. januar - Srbi, Muslimani iHrvati zajedni~ki proslavilipravoslavni Boì} u Staroj pr-avoslavnoj crkvi na Ba{~ar{iji8. januar - na putu od aerodr-oma Butmir do grada, u Kasi-ndolskoj ulici UBIJEN UTRANSPORTERU UN-PROFOR-A POTPRE-DSJEDNIK VLADEBiH HAKIJA TURA-JLI] (slika 3)

15. januar - poginulo osmero,a ranjeno dvadesetero ljudi uredu za vodu kod „Sarajevskepivare“1. februar - umro bh. redite-lj dokumentarnog filma, sni-matelj i jedan od osniva~a Te-levizije Sarajevo Jan Beran2. februar - poginuo novinarRadio Sarajeva @eljko Ruì~i}15. februar - Civilna za{titapostavila kontejnere ispredGradske bolnice kako bi za{ti-tila gra|ane Sarajeva od sna-jpera; Bjanka Dèger posjeti-la Sarajevo1. mart - pokrenuta inicijati-va za ekstradiciju RadovanaKaradì}a sudskim vlastimaRBiH7. april - otvorena stara gro-blja Lav, Sveti Josip i SvetiMarko za sahranjivanje umr-lih, a pomo}ni stadion na spo-rtskom kompleksu Ko{evopretvoren u novo groblje29. april - u centru Londonapolio se benzinom i zapalionovinar Grejem Bamford pr-otestiraju}i tako zbog brita-nske politike ne~injenja ni{tana spre~avanju ubijanja Sara-jeva i BiH, preminuo u na-jve}im mukama19. maj - u poku{aju da iza|uiz opkoljenog grada preko Gr-

bavice, na Vrbanja mostu ubi-jeni Bo{ko Brki} i njegovadjevojka Admira Ismi}, sara-jevski Romeo i Julija22. maj - ispred zgrade Pre-dsjedni{tva BiH od posljedicagranatiranja te{ko ranjen po-tpredsjednik Vlade BiH Zla-tko Lagumdìja1. juni - na fudbalskom igra-li{tu u naselju Dobrinja III oddvije minobaca~ke granate po-ginulo devet osoba, uglavnomdjece, a ranjena 104 civila8. juni - Rasim Deli} postaokomandant Armije RBiH12. juni - na Mijatovi}a kosi po-ginuo komandant Safet Isovi}15. juni - na dènazi, na grobljuBudakovi}i, ubijeno 12 ljudi16. juni - Sarajevo ostalo bezstruje, takvo stanje trajalo je53 dana17. juni - na Mijatovi}a kosipoginuo komandant Safet Za-jko

8. juli - 11 ~lanova Gradskeskup{tine Sarajeva stupilo u{trajk gla|u u znak protestazbog nepruànja pomo}iopkoljenom Gora`du12. juli - na Dobrinji, u reduza vodu, ubijeno 13, a ranjeno15 civila22. juli - na Sarajevo palo3.777 granata, datum koji drìneslavni rekord po broju gra-nata ispaljenih na grad27. juli - u borbama za Golobrdo na @u~i poginuo koma-ndant Enver [ehovi}15. avgust - nakon dugih pr-egovora te{ko ranjena petogo-di{nja djevoj~ica Irma Hadì-muratovi}, nakon {to joj je po-ginula majka Elvira, evakuir-ana iz Sarajeva, operacijapo~ela tek nakon {to je zbogo{tre kritike britanske javno-sti zbog pasivnosti u slu~ajuBiH li~no reagirao 9. avgusta1993. tada{nji britanski premi-jer Dòn Mejdòr19. septembar - u Sarajevu fo-rmirana Me|unarodna vatro-gasna jedinica26. oktobar - u obra~unu vo-jne i policijske vlasti s krimi-nalnim elementima 10. br-dske brigade Armije RBiHubijen Mu{an Topalovi} Caco4. novembar - UNPROFOR

preuzeo kontrolu nad vodovo-dima Ba~evo i Butile9. novembar - u Osnovnoj{koli „Prvi maj“ na Alipa{inomPolju od posljedica granatira-nja ubijeni u~iteljica FatimaGuni} i njeno troje u~enikaFe|a Salki} (1987. godi{te),Vedad Mujkanovi} (1984.) iAdis Mujalo (1984.); nedalekood {kole istog dana ubijeno jo{pet osoba, a ranjene njih 4211. novembar - ~asovi u svim{kolama u Sarajevu skra}eni za15 minuta28. novembar - na mostu Dr-venija ubijeno petero, a ranje-no ~etvero ljudi 3. decembar - u skloni{tu naAlipa{inom Polju premijer-no izvedena predstava za dje-cu „Zaljubljeni zmaj’’14. decembar - od granateubijeno osmero, a ranjeno 32ljudi na mostu Drvenija

(nastavak na 4. strani)

3

specijalni prilogDnevni avaz, petak, 6. april/travanj 2012.4HRONOLOGIJA

Me|u poku{ajima vizua-liziranja historije ova mapa jejedinstvena i zbog jedinstve-nosti iskustva Sarajeva: jedanevropski grad na kraju dva-desetog stolje}a na{ao se podnajduòm opsadom u histo-riji ratovanja. êtiri godinestanovnici nisu mogli iza}i izgrada na koji je medijskapa`nja cijelog svijeta bilausmjerena 24 sata dnevno.

„Mapa opsade“ ra|ena jena osnovu dokumenata i fo-tografija snimljenih tokomblokade, da bi se jednom sli-kom uspjela prikazati izmi-jenjena geografija jednog gr-ada izolovanog od ostatkasvijeta, iako pred o~ima me-dija tog svijeta.

Mapa je svjedo~anstvo ogradu koji je preìvio zahva-ljuju}i tome {to je na ru{evi-nama stare stvorio sasvim no-vu civilizaciju, svjedo~anstvoo gradu koji je koristio reci-klaù, solarnu energiju, pilu-le za pre~i{}avanje vode, sate-litske komunikacije. Ova ma-

pa sadrì sve detalje preìvlja-vanja uz opis funkcioniranjaobjekata od izuzetne va`nostiza svaki grad.

Mapa pokazuje tajne pr-olaze, tajne tunele, posebnekoridore za kretanje koje jegrad izumio da bi se spasiood cjelodnevne snajperskepaljbe po svim metama.

Mapa pokazuje kako jegrad parkove zamijenio ba{ta-ma, ruè kukuruzom, elektr-iku srednjovjekovnim lampa-ma, centralno grijanje pe}imaru~ne izrade, vodu iz ~esmevodom koja se to~i samo naodre|enim mjestima pa zatimprenosi kanisterima, rekrea-ciju tr~anjem pod snajperima,kalori~nu hranu biljkama izvlastite ba{te, televiziju razgo-vorima uìvo, a umjetnostpretvorio u otpor teroristima.

Kada budu}e generacijebudu izu~avale ovaj fenomeni period raspada Jugoslavije, ge-ografija grada i njegove uvjeto-vanosti opsadom bolje }e se ra-zumjeti uz kori{tenje mape.

O projektu „Mapa opsade“

Prikaz izmijenjene geografije jednog grada

5. aprila 1992. na-padnut je glavni grad Repu-blike Bosne i Hercegovine,Sarajevo. Grad koji leì udolini rijeke Miljacke,okruèn planinama na koji-ma se smjestilo 260 tenkova,120 minobaca~a i mnogooru`ja manjeg kalibra. Jugo-slavenska narodna armija,potpomognuta lokalnim te-roristima, okruìla je grad ipo~ela stezati om~u oko500.000 stanovnika.

2. maja 1992. gradje potpuno zatvoren. Dio gr-ada je okupiran, a onaj diokoji nije mogao biti osvojenizloèn je paljbama granata iartiljerije. Svakog dana gradje ga|an sa 4.000 granata, aciljevi su, izme|u ostalih,bili bolnice, muzeji, dàmi-je, crkve, {kole, sinagoge,porodili{te, biblioteke, kao imjesta gdje su gra|ani staja-

li u redovima za hljeb i vodu.Agresor je uni{tio zgraduglavne po{te, a grad jeodsje~en od izvora vode, str-uje, plina. Hrane je ubrzo ne-stalo. Groblja su se {irila.

26. februara 1996.otvaranjem sjevernog ulaza ugrad, osloba|anjem Vogo{}ei Ilija{a, Sarajevo je pro-gla{eno otvorenim gradom.Poslije Dejtonskog sporazu-ma i dolaska IFOR-a, agresorje po~eo napu{tati okupiranedijelove grada. Plja~kali su,palili i uni{tavali sve iza sebe.

19. marta 1996. agr-esor je napustio okupirani diograda - Grbavicu - posljednjidio grada po Dejtonskom spo-razumu vra}en Vladi BiH.Opsada grada trajala je od 2.maja 1992. do 26. februara 19-96. ili 1.395 dana, {to je najduàopsada u modernoj historiji.

Iz uvodnika „Mape opsade“

Od 5. aprila 1992. do 19. marta 1996.

FAMA

KOLEKCIJA:

„MAPA OPSADE

SARAJEVA 1992. - 1996.„

AUTORICA:

SUADA KAPI]/

(C)FAMA INTERNATIONAL

WWW.FAMAINTERNATION-

AL.ORG

(DOSTUPNA OD

6. APRILA,

2012.)

53. januar - u Sarajevu ubi-jeno 20, a ranjeno 40 civila;u svom stanu u centru gra-da od granate poginulo {est~lanova porodice Tatare-vi}-Dragni}, me|u njima idvoje djece (otac Adnan,majka Dènana, sin Nadan(16 godina), k}erka Asja(10 godina), Nadìja i Vese-ljko Dragni})22. januar - na Alipa{inomPolju ubijeno troje, a ra-njeno {estero djece1. februar - komandantUNPROFOR-a general Ma-jkl Rouz izjavio: „@elim seidentificirati s patnjamagra|ana Sarajeva“2. februar - umro ZaimImamovi}, ~uveni interpre-tator bosanske sevdalinke4. februar - ubijeno 12 ra-njeno, a 40 Sarajlija5. februar - na pijaci Mar-kale pala granata od 120milimetara, bilo 66 mrtvihi 197 ranjenih8. februar - u ratnom Sar-ajevu obiljeèna 10. go-di{njica odràvanja Zimskiholimpijskih igara 1984. 12. februar - prvi put odpo~etka opsade Sarajeva ni-je bilo mrtvih i ranjenih

23. mart - Most bratstva ijedinstva otvoren za prela-zak civila, prvog dana 25 lju-di pre{lo na Grbavicu, 15ljudi pre{lo u slobodni diograda5. april - u Sarajevu uk-lju~ena uli~na rasvjeta uFerhadiji, ulici Mar{alaTita i na Trgu oslo-bo|enja13. april - obustavljeni pr-elasci civila preko Mostabratstva i jedinstva

1. maj - u Sarajevu prosla-vom obiljeèn Praznik rada,predsjednik Vlade BiH Ha-ris Silajdì} prisustvovaoliturgiji u povodu pravo-slavnog Vaskrsa23. maj - po~ela s radom pr-va benzinska pumpa u Sar-ajevu19. juni - u sru{enoj Vije}ni-ci odràn koncert pod diri-gentskom palicom Zubina

Mehte, izveden „Requiem“V. A. Mocarta4. juli - otvorena AmbasadaSAD-a u Sarajevu16. juli - srpske snage zatvo-rile sve puteve u Sarajevo iiz njega14. avgust - na aerodromuButmir potpisan antisna-jperski sporazum15. avgust - tokom dana po-tpisani sporazum prekr{en742 puta

6. septembar - zbog neda-vanja garancija srpskih sna-ga oko Sarajeva, papa IvanPavao II odgodio posjetuglavnom gradu BiH28. septembar - kamionUNPROFOR-a zgaziodje~aka, voza~ u „psihi~kom

{oku“4. oktobar - za 24 sata pri-mirje prekr{eno 2.000 puta8. oktobar - na Marindvo-ru pucano u tramvaj, ubijenvoza~, a 12 putnika ranjeno8. novembar - u Sarajevuubijeno {estero civila, odtoga ~etvero djece, deset ra-njenih civila

30. novembar - Sarajevoposjetio generalni sekretarUN-a B. B. Gali, izjavio zaCNN da „danas na svijetuima pet puta gorih mjesta zaìvot od Sarajeva“, do~ekanzvi`ducima Sarajlija1. decembar - zatvoren ae-rodrom, nestalo plina,„Velepekari“ isklju~ena str-uja zbog nepla}enih ra~una,Sarajevo ostalo bez hljeba.

20. januar - poginuo gost nabalu Roma u Sarajevu

26. januar - 1.000 danaopsade Sarajeva

2. februar - otvoreni plaviputevi preko aerodroma

4. mart - jedan snajperskimetak ranio troje ljudi

15. mart - zatvoren aerodr-omski put, cijene u Sarajevuudvostru~ene

2. april - u bolnici u Londo-nu umrla te{ko ranjena sar-ajevska djevoj~ica IrmaHadìmuratovi} nakon sko-ro dvije godine ìvota naintenzivnoj njezi

9. april - poginula odbo-jka{ica OK Bosna Maja\oki}, imala je samo 17 go-dina

13. april - na @eljezni~kojstanici u Sarajevu granata ra-nila sedmero u~enika

16. maj - u granatiranju gr-ada ubijeno petero, a ranje-no 16 civila

24. maj - UNPROFOR uSarajevu zabiljeìo 2.758 de-tonacija

15. juni - u 2.50 sati po~elavojna operacija ArmijeRBiH nazvana „OperacijaT“, koja je imala za cilj de-blokadu Sarajeva

16. juni - modificirana avi-obomba pala u Dositejevuulicu

18. juni - granatiran red zavodu na Dobrinji, sedmeroubijenih i 12 ranjenihgra|ana

21. juni - novi masakr u re-du za vodu na Dobrinji, {es-tero ubijenih i 15 ranjenihgra|ana

25. juni - ubijeno dvoje, a ra-njeno osmero djece

28. juni - aviobombom po-go|ena zgrada RTVBiH

1. juli - granatirani svi dije-lovi grada, poginulo 12, a ra-njeno 67 civila

6. juli - ubijeno {estero, a ra-njeno 11 civila

12. juli - {estero mrtvih, 12ranjenih civila

18. juli - {estero mrtvih,{estero ranjenih civila

10. avgust - snajperskim hici-ma ubijeno ~etvero Sarajlija

13. avgust - od posljedica ra-njavanja umro mladi novi-nar i publicista lista „BHDani“ Karim Zaimovi}

22. avgust - {estero mrtvihi 33 ranjenih civila, dvijemodificirane bombe pale

na Novo Sarajevo

28. avgust - masakr na Ma-rkalama, ubijeno 35, a ranje-no 90 Sarajlija4. septembar - nakon zra~n-ih udara avijacije NATO-asrpske snage po~ele povla~itite{ku artiljeriju oko Saraje-va, istovremeno NATO upo-zorio Armiju RBiH da nesmije djelovati u {iroj sara-jevskoj regiji dok traje vojnaakcija NATO-a8. septembar - u granatira-nju ranjeno desetero civila

9. oktobar - na Rogojskoj gr-edi, nadomak Trnovu, pogi-nuo komandant Zaim Ima-movi}

24. oktobar - za humanita-rne konvoje otvoren put Sa-rajevo - Kiseljak preko Ilidè

11. novembar - Sarajevodobilo struju

21. novembar - koncert slo-venske grupe „Laibach“ uNarodnom pozori{tu

22. decembar - ukinuto ra-tno stanje

1. januar - Novu godinu u Sarajevu proslavio lider irskegrupe U2 BONO VOKS, Srbi u okupiranim dijelovi-ma Sarajeva pale i plja~kaju ku}e i stanove, ekshumira-ju kosti najbliìh i odvoze ih u Srbiju

18. mart - Srbi pale i plja~kaju Grbavicu

19. mart - snage Federalne policije preuzimaju kontrolu nadGrbavicom, zavr{ena reintegracija glavnog grada BiH

1996.1995.

30. juni - ubijene~etiri, a ranjeno 20osoba, dvije granatepale na SJEDI[TEUNPROFOR-a

15. septembar- nakon vi{e od pet mjeseciotvoren AERODROM

1994.

1. septembar - papaIVAN PAVAO II potvrdio posjetu Sarajevu

8. mart - nakon 670 danaproradio TRAMVAJ

17. novembar - granatirana zgrada PREDSJEDNI[TVABiH

Izvor: CIN

prilogDnevni avaz, petak, 6. april/travanj 2012.6

U organizaciju „Sarajevske crvene linije“svoje snage udruìli su: Grad Sarajevo, EastWest Centar Sarajevo, Ministarstvo kulture Ka-ntona Sarajevo, Ministarstvo kulture FBiH,Op}ina Centar, Op}ina Novi Grad, Op}ina Vo-go{}a, Op}ina Stari Grad, Op}ina Novo Sa-rajevo, Op}ina Cazin, Ministarstvo sao-bra}aja Kantona Sarajevo, Ministarstvounutra{njih poslova Kantona Sarajevo, Pr-va policijska uprava, Helikopter grupa Spe-cijalne jedinice FMUP-a, Istraìva~ko-doku-mentacioni centar Sarajevo, Schenker, Bosna-lijek, Lutrija BiH, FDS, Sarajevogas, Secu-ritas, Sarajevo-osiguranje, Klas, ApotekeSarajevo, BBI Real Estate, Energoinvest, To-ndach, KJKP GRAS, KJKP RAD, FTV,Radio FBiH, Festival MESS, Europlakat,Amos, ZOI 84, KJKP Park, The SarajevoSchool of Science and Technology, Narodnopozori{te Sarajevo, Bosanski kulturni centar,hotel Hollywood.

Svoj zna~ajan doprinos su dali: JP Geode-tski zavod BiH, JU Hitna medicinska pomo},

Profesionalna vatrogasna brigada, CITY EX-PRESS, Kamerni teatar 55, Mediacentar,Euromedia, Metromedia, Hema TV, Interso-ldex, Geneco.

Svoje {kolske horove udruìli su: O[ Ske-nder Kulenovi}, Srednjo{kolski centar Hadì}i,O[ [ejh Muhamed ef. Hadìjamakovi}, O[Grbavica I, Gimnazija Dobrinja, O[ OsmanNuri Hadì}, O[ Avdo Smailovi}, Prva gimna-zija, Prva gimnazija Obala, O[ êngi}-VilaI, O[ Aleksa [anti}, Prva bo{nja~ka gimna-zija, êtvrta gimnazija Ilidà, O[ ]amil Si-jari}, O[ Osman Naka{, Srednja muzi~ka{kola, O[ Vele{i}ki heroji, O[ Dèmaludinâu{evi}, O[ Isak Samokovlija, Srednja me-dicinska {kola, Tre}a gimnazija, OM[ MladenPozaji}, Druga gimnazija i O[ Silvije Stra-himir Kranj~evi}.

Medijski partneri su: Dnevni avaz, Oslo-bo|enje, BHRT, TVSA, NTV Hayat, TV Pi-nk, magazin BH Dani, Radio 8, Radio Sar-ajevo, RSG, Hema TV, TV 1, Kanal 1, AlfaTV, Depo.ba, Source.ba.

Udruènim snagama u organizaciju projekta

„Sarajevska crvena linija“je scensko-muzi~ka poema zaSarajlije ubijene u opsadi od1992. do 1996., koja }e bitiizvedena 6. aprila 2012. na sce-ni postavljenoj uz Vje~nu vatru.

Od Vje~ne vatre, kroz ulicuMar{ala Tita, gledali{te }e se pr-otezati duìnom od oko 800metara i zavr{avat }e se kod Ali-pa{ine dàmije.

Stra{no podsje}anjeU programu, sastavljenom

od poezije i muzi~kih kompozi-

cija, u~estovat }e harmoni-ka{ica Merima Klju~o, saraje-vski ansambl klasi~nih pjeva~a„Art Vivo“, prevo|en umje-tni~kim direktorom Danijelom@ontarom, i solisti: Ivica [ari},Aida ôrbadì} i Ivan [ari}.Pojedine kompozicije pjevat }esolisti ansambla „Art Vivo“:Amir Sara~evi}, Dragan Pavlo-vi}, Leo [ari} i Deniza \ipa.

Osim njih, ~lanovi hora„Art Vivo“ su i Mateja Skelo,Emina Karovi}, Amila Ibrahi-mpa{i}-Balach, Ile{ Be}ei, Ai-

da Muhovi}, Dajana [egvi},Majo Marilovi} i Dejan Kaje-vi}. Pjesmu „Izvje{taj iz opsje-dnutog grada“, velikog poljskogpjesnika Herberta Zbignjeva(Zbigniew), govorit }e glumicaJasna Dikli}. U programu,koji po~inje u 14 sati i traje 55minuta, u~estvuje i hor u~eni-ka sarajevskih osnovnih i sre-dnjih {kola.

Sarajlije i ostali posjetiocimo}i }e pratiti program s plo~ni-ka u Titovoj ulici. Koncertu ne}emo}i prisustvovati 11.541 ubije-

ni gra|anin Sarajeva. Prisustvonjihovog odsustva u praznom gle-dali{tu stra{no je podsje}anje najedan od najve}ih zlo~ina u Evr-opi nakon Drugog svjetskog rata.Od 7 do 22 sata, gra|ani }e mo}ipro}i cijelom trasom gdje }e biti po-stavljeno crveno prazno gledali{te.Oni koji to budu eljeli, mo}i }e po-loìti cvije}e pored stolica.

Legendarna re~enicaOpsada Sarajeva bila je

amblematski doga|aj 20. sto-lje}a. Imala je globalne konsekve-

nce i postala je jedan od opomi-nju}ih doga|aja povijesti svijeta.Sarajevo je jedan od klju~nih svje-tskih gradova 20. stolje}a. SuzanZontag (Susan Sontag), velikaprijateljica Sarajeva, izrekla je,sada ve} legendarnu re~enicu:„Dvadeseto stolje}e po~elo je Sa-rajevskim atentatom i zavr{iloOpsadom Sarajeva.“

Potrebno je da grad zasta-ne na trenutak i da odamo pri-znanje ubijenim Sarajlijama.To se jo{ nikada do sada nije do-godilo na zna~ajan na~in, odje-dnom prema svakom 11.541ubijenom sugra|aninu. Oni sudali svoje ivote za ovaj grad, u~iju su budu}nost vjerovali. Miìvimo tu budu}nost sada i odgo-vorni smo za Sarajevo danas.

SARAJEVSKA CRVENA LINIJA Scensko-muzi~ka poema historijskog zna~aja pionirski je pothvat

Grad mora stati na trenutak Opsada Sarajeva bila je amblematski doga|aj 20. stolje}a, imala je globalne konsekvence i

postala je jedan od opominju}ih doga|aja povijesti svijeta

Odlomak iz pjesme Herberta Zbignjeva

Izvje{taj iz opsjednutog grada...opsada traje dugo neprijatelji

moraju da se smjenjuju... ...groblja rastu smanjuje se broj branilaca

ali odbrana traje i trajat }e do kraja i ako Grad padne, a preostane jedan on }e nositi Grad u sebi putevima

izgnanstva on }e biti Grad gledamo u lice gladi u lice vatri u lice smrti

najgore je od svih - lice izdaje jo{ samo su na{i snovi

ostali neponièni

“

“Dio u~esnika

programa

Mnogi na{i sugra|ani nisu preìvjelipod ki{om granata i snajpera

Borba gra|anaza ìvotpostala je isimbol borbeza mir usvijetu

prilog Dnevni avaz, petak, 6. april/travanj 2012. 7

11.541 ~ovjek u Sarajevudao je svoj ìvot za ovaj grad.To je najve}i gubitak u jednomgradu u Evropi nakon Drugogsvjetskog rata.

Prekinuti ìvotiDa nisu ubijeni, na{i su-

gra|ani danas bi imali svojeobitelji, neki bi imali i unuke.Bili bi radnici, u~itelji, ljekari,policajci, sporta{i, umjetnici,kuhari, arhitekti, inìnjeri, no-vinari, pravnici, ekonomisti,hodè, ~asne sestre...

Dijelili bi na{e probleme, di-jelili bi i na{a nezadovoljstva, alibili bi ivi. Svako od nas mogaoje biti ubijen tokom Opsade Sa-rajeva 1992.-1996. Oni su ubi-jeni, mi smo slu~ajno preìvjeli.

Istraìva~ko-dokumenta-cioni centar u Sarajevu potvr-dio je podatke za ovaj broj ci-vila i branitelja ubijenih tokomOpsade Sarajeva 1992.-1996.Vrlo je vjerovatno da }e broj`rtava biti ve}i kada se komple-tiraju svi podaci.

Kad kaèmo 11.541 ~ovjek,mi znamo da je to puno, alite{ko nam je predstaviti koliko jeto mnogo. Kada bi svi na{i ubi-jeni gra|ani bili ivi i stajali ili sje-

dili jedan do drugoga u gusto zbi-jenim redovima, ispunili bi cestuod Vje~ne vatre do Ali-pa{inedàmije. Stra{no je pomisliti ko-liko je to prekinutih ivota, koli-ko zaustavljenih svjetova.

Jednog od dana tokomOpsade Sarajeva, pretr~avaosam Obalu kod Drvenije. Neda-leko od mene, na pje{a~kom pr-elazu, vidio sam lokvu svjeè kr-vi. Bilo je stra{no. Kroz glavu mije prostrujala misao da nikada,nikada ne smijem potisnutisje}anje na to kako su ljudiubijani u Sarajevu. Snajperistas Trebevi}a pucao je dok sam o

tome, u trku, razmi{ljao. Roditelji, sinovi i k}eri, pri-

jatelji, svi mi, svakoga dana mi-slimo o na{im bli`njima kojih ne-ma. Danas }emo, zajedno, misli-ti o svim osobama ubijenim u Sa-rajevu, njih 11.541, i iskazati imkako nam stra{no nedostaju.

Zlo~in u Au{vicu i drugimlogorima smrti u Drugom svje-tskom ratu; zlo~in nad Hi-ro{imom i Nagasakijem, zlo~inu Ruandi, zlo~in nad Njujor-kom, zlo~in nad Srebrenicom,zlo~in nad Sarajevom - zlo~inisu protiv ~ovje~nosti. To suzlo~ini protiv svih ljudi. Sje}anje

na te zlo~ine ljudsko je pravo icivilizacijska obaveza.

Rijeka krvi„Sarajevska crvena linija“

je muzi~ko-scenska poemakoja }e biti izvedena pred pr-aznim gledali{tem postavljenimza 11.541 ~ovjeka. Crvena ri-jeka sa~injena od 11.541 pra-zne stolice simbolizira rijeku kr-vi koja je tekla ovim gradom.âk 11.541 sugra|anin ne}e bi-ti prisutan, ali svaki 11.541 bit}e u na{im srcima. Odajemo impo~ast za njihovo herojstvo.

Haris PA[OVI]

U Sarajevu je tokom opsade poginula 11.541 osoba

Nedostaju nam!Roditelji, sinovi i k}eri, prijatelji, svi mi, svakoga dana mislimo o na{im bli`njim kojih nema

Pi{e: Haris

PA[OVI]

Tabuti bosanskih {ehida: Hiljade mladih ìvota prekinuto je pucnjem u dràvnost BiH

Pi{e: Avdo HUSEINOVI]

April je sudbinski iste-toviran u biografijugrada Sarajeva. Sad

ve} davne 1945. godine, sa 5.na 6. april, partizanske jedi-nice oslobodile su Sarajevo.Pobije|en je fa{izam. Umje-sto da Sarajevo slavi ro|en-dan, 47 godina kasnije ovajgrad doìvio je napad novogrehabilitovanog fa{izma.

Dok su Sarajlije mirnospavale, sa 4. na 5. april 1992.u Sarajevu se de{avala „no}D“, jer Srbi uz pomo} JNApoku{avaju zauzeti saraje-vske policijske stanice. Bilaje to no} straha i zebnje, u ko-joj se uspjelo sa~uvati jezgrosarajevskih policijskih stani-ca, u op}inama Novo Saraje-vo, Centar, Stari i Novi Grad.

Ubistva policajacaU toj no}i Sarajevski ae-

rodrom je i zvani~no okupi-ran. Okupaciju su izvr{ili pi-tomci i vojna policija Vazdu-hoplovne vojne akademijeRajlovac zajedno s jedini-com ni{kih specijalaca JNA,a akcijom je komandovaopukovnik JNA Vidoje Maga-zin. Prilikom napada na Sa-rajevski aerodrom, vojniciJNA ubili su dvojicu polica-jaca MUP-a RBiH, ReufaMuhovi}a i Jasmina Kadi}a.

Za ova ubistva do danasniko nije odgovarao, a premasvemu sude}i, nikad nije nipokrenuta istraga. GeneralMilutin Kukanjac, koma-ndant 2. vojne oblasti JNA, uizjavi za „Borbu“ 15. nove-mbra 1993. godine kaè:

„Blokada Sarajeva po-~etkom aprila 1992. godineizvr{ena je po mom na-re|enju. Odlu~io sam da ae-rodrom stavimo pod na{ukontrolu i time isklju~imosvako iznena|enje. Pokazalo

se da je to bio pun pogodak.Srbi u BiH dobili su gotovocelokupno naoruànje, muni-ciju, minsko-eksplozivna sr-edstva, gorivo, rezervne dije-love, hranu i druga materija-lna sredstva od JNA.“

Kao alarmnu najavu zaop{ti napad na Sarajevo, vo-dstvo SDS-a odredilo je ra-spad Odreda specijalne po-licije MUP-a RBiH, kojomkomanduje Dragan Viki}.Specijalci su bili taj klju~nibedem koji }e dovesti do po-tpunog raspada MUP-aRBiH. Ovaj odred bio je je-dna od najelitnijih jedinica tevrste u biv{oj Jugoslaviji.

Do tada slo`ni specijalcisvih nacionalnosti, na sasta-nku u subotu, 4. aprila 1992.godine, u svojoj bazi u nase-lju Krtelji, nedaleko od aero-

droma Butmir, pod punomratnom spremom sjede jednido drugih s metkom u cijevi,s bombama u dèpovima. Sa-stanku su prisustvovali mini-star unutra{njih poslova BiHAlija Delimustafi} i njegov za-mjenik Vitomir @epini}.

Sastanak je zavr{en oko11 sati i na njemu je zaklju-~eno i dogovoreno da speci-jalci treba da ostanu zaje-dno, da se ne dijele po naci-onalnosti. Istog dana, oko16.45 sati, Viki}ev tada{njizamjenik Milenko Kari{iksa specijalcima MiodragomRepijom i Miroslavom Ma-ri}em dolazi kod DraganaViki}a u stan da mu saop{teda dogovor od prije pet sa-ti ne vaì i da prelaze u sr-pski MUP te da }e sa sobomponijeti jednu tre}inu mate-

rijalno-tehni~kih sredstava. Pod vodstvom Milenka

Kari{ika, 34 specijalca srpskenacionalnosti, lojalna SDS-u,napustila su bazu u Krteljimas opremom, oru`jem i vozili-ma i tom prilikom napravilipodmuklu sabotaù na vozi-lima specijalne jedinice i bu-kvalno oplja~kali Centar zaobuku specijalne jedinice.

U no}i sa 4. na 5. april spe-cijalci koji su ostali uz Viki}a,iz Krtelja odlaze u Dom po-licije u centru Sarajeva.

Snajperska paljbaNedjelja, 5. april 1992. go-

dine. S Dobrinje kre}e neko-liko stotina gra|ana prema ce-ntru Sarajeva pod parolom„Mi smo za mir“. Jedan diokolone prelazi Most bratstvai jedinstva i na njih srpski te-roristi pucaju na Grbavici.Nabujala rijeka demonstrana-ta }e se s hiljadama gra|anaokupiti ispred Skup{tine BiH.

Srpski snajperisti ispodJevrejskog groblja, pucaju nanjih i prvo na Vrbanja mostupoga|aju Suadu Dilberovi},24-godi{nju Dubrov~anku,studenticu pete godine medi-cinskog fakulteta u Sarajevu.Nekoliko minuta nakon njepoga|aju i 34-godi{nju Sara-jku Olgu Su~i}, slu`benicuSkup{tine BiH.

Ne{to malo poslije 15 sa-ti, Specijalna jedinica srpskogMUP-a krenula je u napad naCentar za obuku kadrova naVracama, poznatiji kao [kolaunutra{njih poslova na Vra-cama. Direktor {kole HuseinBali} bio je prepu{ten sam se-bi. On s nekoliko stotina svo-

jih u~enika, naoruàn samo{kolskim naoruànjem koje jesluìlo za obuku, odlu~ujeda brani {kolu od srpskihspecijalaca koje predvodi Mi-lenko Kari{ik, ~ovjek koji jenekoliko dana ranije, tim is-tim u~enicima bio jedan odprofesora.

Prve „ose“, „zolje“ i ru~nibaca~i u Sarajevu su ispaljeniba{ u napadu na Policijsku{kolu i bio je to prvi oruàniotpor agresiji na Sarajevo. Ka-da je ostao u potpunosti bezmunicije, kada su Kari{ikovispecijalci ve} bili u potpuno-sti opkolili {kolu, direktoruBali}u general Vojislav \ur-|evac obe}ava da }e do}i 49.brigada JNA iz Lukavice i na-praviti tampon-zonu.

Me|utim, JNA je pomo-gla Kari{ikovim specijalcima

da slome otpor branilaca {kolena Vracama. Zarobljene pro-fesore i kursiste srpski speci-jalci razdvajaju od u~enika.

Jedinu pomo} HuseinuBali}u tog 5. aprila pruìli susarajevski branioci iz Odre-da Hrasno Brdo i jedna gr-upa Patriotske lige iz NovogGrada, kojom je komando-vao rahmetli Safet Hadì}. Slova~kom pu{kom u ruci, upoku{aju da spasi u~enikePolicijske {kole, poginuo jeAvdo Smajlovi}, branilac izOdreda Hrasno Brdo.

U Skup{tini BiH tog da-na formiran je tzv. Svenaro-dni parlament, koji traìostavku legalnih organaBiH. Rahmetli profesor Ni-jaz Durakovi} o tim apri-lskim danima je zapisao:

„Ja nisam htio da idem uSkup{tinu, jer sam imao pri-li~no pouzdane informacije daiza svega toga ipak stoji naodre|en na~in, da li KOS ilineka druga sli~na slu`ba. Ipak,na nagovaranje mojih drugo-va oti{ao sam. I na samom pla-tou, odjednom je zapucao sna-jper. To je bio prvi taj metakkoji je meni bio namijenjen. Jasam onda u cik-cak liniji po-bjegao u masu i u{ao u Sku-p{tinu, gdje sam bio prili~noeufori~no do~ekan.

Poslije sam oti{ao u onajpoznati salon Skup{tine.Na{li su se neki ~udni ljudi,najblaè re~eno, ne}u re}isumnjivog karaktera, ali tomi je bilo dovoljno kao je-dno podozrenje. Ja sam pitaoza{to bar nije u tom {tabuprofesor Grebo, MuhamedFilipovi}, Lagumdìja i osta-li koji su tu svi bili.

Oni su rekli, otprilike, dasmo mi prili~no istro{eni i re-lativno politi~ki kompromiti-rani i da je sada stvar na jednojnovoj ekipi da preuzme posaoi tako dalje. Poslije se pokaza-lo zapravo da je to sve bilo ma-nipulirano vrlo vje{to od str-ane raznih obavje{tajnihslu`bi, prije svega ovog KOS-a. To }e poslije priznati i Ku-kanjac u svojim izjavama, pai general \ur|evac.“

Kraj miraIspred Skup{tine BiH 6.

aprila 1992. nastavljene su de-monstracije. U jednom mome-ntu, teroristi Srpske demokr-atske stranke, po narodupo~inju pucati s desetog spra-ta hotela „Holiday Inn“, iz ka-ncelarija Radovana Karad i}a.

Vrlo brzo, teroristi supohap{eni. Nakon njihovoghap{enja, sve se razi{lo. Bioje to kraj dvodnevnih demo-nstracija, kraj Svenarodnogparlamenta, kraj pokreta„Mi smo za mir“ i definiti-vni kraj mira u Sarajevu.

specijalni prilogDnevni avaz, petak, 6. april/travanj 2012.8

SJE]ANJA Dani u kojima je po~elo najve}e krvoproli}e na na{im prostorima

April do|e, Sarajevo goriSrbi uz pomo} JNA poku{ali zauzeti sarajevske policijske stanice, a onda okupirali aerodrom Raskol me|u

specijalcima Kakva je bila uloga KOS-a na po~etku agresije

Branioci Sarajeva {tite gra|ane ispred Skup{tine RBiH 6. aprila

Prve torturena Palama Direktor Policijske

{kole na Vracama Huse-in Bali} i zarobljeni pro-fesori odvedeni su na Pa-le, gdje }e ih pet dana sva-kodnevno mu~iti, sve dorazmjene na lokaciji selaHre{a u op}ini Stari Gr-ad, 10. aprila 1992.

Ve}i broj maloljetnihu~enika Bo{njaka odvodeu obli`nju Osnovnu {kolu„Radojka Laki}“, gdje }esrpski teroristi ubiti Sa-mira Mi{i}a iz Rogatice,u~enika 2. razreda 20.klase Policijske {kole.

Te{ko ranjenu Olgu Su~i} nose sugra|ani

zlo je po~elo 6. aprila 1992. godine dvije decenije...

Documents