Yıgma Binalar

• Bu tip binaların taşıyıcı sistemlerini

duvarlar oluşturur. Yapı malzemesi olarak

taş, tuğla, kerpiç kullanılır. Depremde

kolay yıkılabilir.

• Ülkemizde betonarmeden sonra en çok

görülen yapı tipidir

Yıgma Bina Hasarları

• Bu tip yıkıntılarda, taşıyıcı sistemi oluşturan mevcut duvarların, gelen kuvveti karşılayamaması sonucu duvarlar çeşitli boyutlarda hasar görür.

• Bu tip hasarlar sonucunda eğer bina yıkılmışsa, oluşabilecek canlı boşlukları sağlam eşyaların dipleri olabilir.

Yığma yapılarda yıkılma mekanizması

DAR

ÇATLAKLAR

GENİŞ ÇATLAKLAR

DAR

ÇATLAKLAR

GENİŞ ÇATLAKLAR

ORTADA FARKLI OTURMA

KENARDA FARKLI OTURMA

HER İKİ KENARDA FARKLI OTURMA

Ahsap Binalar

• Mevcut sistemin tamamına yakın bölümünde ahşap malzemenin kullanıldığı yapı tipine ahşap yapı denir.

• Bu yapı tipine genellikle ve ormanın yoğun olduğu kırsal kesimdeki köy ve kasabalarda rastlanmaktadır.

Ahsap Bina Hasarları

• Bu tip yapılarda genelde betonarme ve yığma yapılar

gibi hasarlar görülmez.

• Can kaybının en az olduğu yapı tipidir.

• Oluşabilecek canlı boşlukları sağlam ev eşyalarının

(buzdolabı,çamaşır makinası vb.)Dipleri olabilir.

Çelik Binalar

• Mevcut sistemin tamamına yakınında çelik malzeme kullanılan yapı tipine çelik yapı denir.

• Ülkemizde genellikle sanayi bölgelerinde fabrika,büyük atölye vb. Gibi yerlerde uygulanan bir sistemdir.

Çelik Bina Hasarları

• Bu tip yapılar depreme karşı en dayanıklı yapı özelliğine

sahiplerdir.

• Yıkılma söz konusu olduğunda yapının içindeki sağlam

eşyaların diplerinde canlı boşlukları oluşabilir.

• Çöktüklerinde bu binalarda çalışılması zordur.

Hasar Çeşitleri ve Boşluklar

Binaların Çökme Nedenleri

• Depremler

• Yanlış teknik ve

eksik malzeme kullanımı

• Yangınlar

• Hava koşulları

• Gaz sızıntısı gibi nedenlerle oluşan patlamalar

• Sabotajlar

• Eski ve zayıf taşıyıcı elemanların düşmesi

Betonarme Yapılarda Hasar

Çeşitleri

HAFİF ORTA

AĞIR ENKAZ

Hafif Hasar

• Hafif Hasar :Yapısal hasar yoktur, duvar ve sıva çatlakları

vardır.

• Müdahalede Güvenlik:Rahatça girip çıkılabilir ve uzun

çalışılabilir.

• Müdahalede Öncelik:Müdahalecilerin ilk ve çabuk

bakabilecekleri binalardır.

Orta Hasar

• Orta Hasar : Kısmi Yapısal hasar vardır.bazı kolon ve kiriş

betonlarında kırılmalar görülür. Bina ayaktadır.

• Müdahalede Güvenlik: Artçılarda davranışı belli olmaz. Girip

çıkarken dikkat etmek gerekir ve uzun çalışma yapılmamalıdır.

• Müdahalede Öncelik: Müdahalecilerin hafif hasarlılardan sonra

ikinci ve hızlı bakmaları gereken binalardır.

Ağır Hasar • Ağır Hasar : Yapısal hasar oranı yüksektir.Kolon ve kirişlerin

betonları ile demirlerinde ayrılma ,kopma, bükülme şeklinde

ciddi hasarlar oluşmuştur. Çoğunlukla bu tür binalar dengesiz

durmaktadır.

• Müdahalede Güvenlik: Artçılarda veya kendiliğinden çökme

yıkılma gösterebilir. Girip çıkmak son derece tehlikelidir. uzun

çalışma yapılamaz.

• Müdahalede Öncelik:müdahalecilerin hafif ve orta

hasarlılardan sonra müdahale etmesi gereken hasarlardır. Fakat

• acil durumlarda Dışarıya yakın kolay yerlerden az müdahaleci

ile hızlı ve güvenli bir şekilde mağdurlar alınabilir. Öncelikle

profesyonel ekiplere haber verilmeli ve onlara bırakılmalıdır.

Enkaz

• Enkaz : Yapısal olarak ayakta pek bir şey kalmamıştır.Tüm

kolon kiriş ve döşemeler sıfır mesafede preslenmiştir.

Çoğunlukla bu tür hasarlarda çalışmak daha Dışarıya yakın

yerlerdeki mağdurlar çıkarılabilir.Fakat içerde kalanları çıkarmak

uzun ve daha teknik bir çalışma gerektirir.

• Müdahalede Güvenlik: Çoğunlukla bu tür hasarlarda çalışmak

daha az risk içerir. Artçılarda veya kendiliğinden çökme yıkılma

göstermez ama kayma- oynama söz konusu olabilir risk yaratır,

destekleme gerekir.Girip çıkmak oldukça zor ve uzundur.

• Müdahalede Öncelik:İlk müdahaleciler yüzeyden,dışarıya

yakın yerlerden ilk çalışmaları yapabilir. İçerde ulaşılması güç

mağdurlar için öncelikle profesyonel ekiplere haber verilmeli ve

onlara bırakılmalıdır.

KONYA KONYA

BİNALARDA GÖRÜLEN

ÇÖKME-YIKILMA ŞEKİLLERİ VE BOŞLUKLAR

KISMİ ZEMİN KAT ARA KAT

MERDİVEN

BURGU PRES

V VAKUM

DEVRİLME

BİNALARDA GÖRÜLEN

ÇÖKME-YIKILMA ŞEKİLLERİ VE BOŞLUKLAR

• Çökme-yıkılma şekilleri, hangi yapı öğelerinin

yıkıldığına bağlıdır. Her çökme döküntünün içinde

farklı türde boşluklar oluşturur. Tek bir çöken binada

birden fazla türde boşluğun oluşması olasıdır.

• Her olayda farklı bir çökme - yıkılma şekli ve

dolayısıyla farklı boşluk türleri ile karşılaşmak

olasıdır. Bu boşluklara bakılarak, binaya nerelerden

girileceği kestirilebilir ve daha fazla insanın hayatta

kalması sağlanabilir.

• Binalarda çeşitli çökme-yıkılma şekilleri görülebilir.

Bunun sonucunda, birtakım etkenlere dayalı olarak

farklı boşluklar ve ulaşılamayan yerler oluşacaktır.

Ağır Hasar ve Enkaz Nedenleri

• Depremlerde bina hasarlarını tek nedene

bağlamak yanlıştır.bazen çok sağlam yapılan

binalar yıkıldığı gibi oldukça zayıf ve eksik

binalarda yıkılmayabilir.

• Depremin büyüklüğü,zemin zayıflığı, bina

tasarımı,kullanılan malzemenin kalitesizliği,

yapım tekniği başlıca nedenlerdir.

• Bu nedenlerden bir tanesi yada birkaçı bir

arada değişik düzeylerde hasara yol açabilir.

Kısmi Enkaz

Enkaz kütleleri bir tarafından destekli olup diğer tarafından

çökerek tek parça halinde kırılırsa buna Kısmi enkaz denir

Zemin Kat Enkazı

Çoğunlukla 3 - 4 katlı binalarda kolon kiriş

bağlantılarının zayıf olması nedeniyle yalnızca zemin

kat enkazı oluşmaktadır.

GÖLCÜK

BİNGÖL

Ara Kat Enkazı

Eğer bina yapılışında ara katlardan birinde yanlış

teknik,eksik malzeme kullanılmış ise ortaya çıkan

enkaz şeklidir

BİNGÖL

VAKUM ENKAZ

Bu tip çöküntü ile enkaz alt kata ya da bodrum kata kadar inebilir.

Bu tip çöküntülere vakum şekilli enkaz denir.Örnek: KONYA ZÜMRÜT APT.

“V” ŞEKLİNDE ÇÖKME

Mobilya ya da ekipman gibi ağır yükler odanın ortasında

yoğunlaşmışsa aşırı ağırlık zeminin çökmesine neden

olur. Buda V tipi çöküntüyü oluşturur.

Devrilme

Genellikle zemin

sıvılaşması gibi

nedenlerle beraber bina

temelinin zemine uygun

yapılmaması sonucu

meydana gelir.

Merdiven

Bu tip yıkılmalar dışardan

gelen mukavemetin yapıyı

bir doğrultuda merdiven

şeklinde yıkması sonucu

görülen yıkılmalardır.

Pres

Bu tip yıkılmalar, dışarıdan

gelen mukavemet

doğrultusunda katların blok

halinde birbirleri üzerine

yıkılması sonucu görülen

yıkılmalardır

Burgulu ve pres enkaz

Bu tip yıkılmalar gelen Bu tip yıkılmalar gelen

mukavemetin yapıya mukavemetin yapıya

Her doğrultudan etki Her doğrultudan etki

etmesi sonucu yapının etmesi sonucu yapının

Burgu şeklinde çökmesiyle Burgu şeklinde çökmesiyle

meydana gelen meydana gelen

Yıkılmalardır.Yıkılmalardır.

Tehlikeler

• Hasarlı binalar ve enkaz parçaları artçı şoklar

nedeniyle tehlike yaratabilir.

• Bunlar başlıca

• Dengesiz kolon ve kirişler,

• ayrılan duvarlar,

• kırık cam parçaları,

• demir çubuklar ,

• dökülebilecek moloz parçaları,

• eşyalar vb.

Önlemler • Enkaz altındaki dar

çalışma alanları

nedeniyle

destekleme güvenlik

açısından büyük

önem taşır.

• Kesici batıcı nesnelere karşı

hızlı, pratik çözümler

kullanabiliriz.

• Pet şişe yada battaniye ile

kapatabiliriz.