YENI AG

• B. Ponomaryov: Reel sosyalizm.barışın güvenilir kalesidir • G. Filipov: Yaratıcı Marksizm-Leninizm'in gücü • N. Aşhab: Olkenin geleceğı Için sorumluluk duygusuylq,

hareket ediyoruz • S. Halvadjis: Gençlik değişiklik istiyor • xx: Barış için savaşıma ara verilmez • V. Zagladin: Büyük, tükenmez bir miras • O. Millas: Antifaşist savaşım ve Şili katolikleri • L. Tolkunov: Sovyet toplumunun sınanmış öncüsü

Oze l s a y f o l a r �-------- --------�

• xx: TKP Merkez Komitesi'nin bildirisi • xx: TKP Merkez Komitesi Sekreterliği'nin çağrısı • xx: TKP MK Genel Sekreteri Haydar Kutlu yoldaşın 1<0-

manya Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne mesajı • xx: TKP MK Genel Sekreteri Haydar Kutlu yoldaşın Moğo­

listan Devrimci Halk Partisi MK Genel Sekreteri S. Batmunh yoldaşa mesajı

• xx: TKP MK Genel Sekreteri Haydar Kutlu yoldaşın Çeko­slovokya Komünist Partisi Merkez: Komitesi'ne mesajı

9 Eylül

1984

BARIŞ VE SOSYALiZM SORUNLARI

Bütün ülke/erin proleter/eri, bir/eşiniz!

•

YENI V

ÇAG 9(243)

Eylül 1984

Komünist ve i şçi partileri n in teori ve enformasyon dergisi

ı Ç i N D E K I L E R

Boris Ponomaryov Reel sosyal izm barışın g üvenili r kalesid i r .

Grişa Filipov Yaratıcı Marksizm-lenin izm' in g ücü

Naim Aşhab

Sayfa

3

20

Dikenin geleceğ i iç in sorum luluk d uygusuyla hareket ediyoruz . . 31

Spiros Ha/vadjis Gençlik değ i ş i k l i k istiyor . 39

xx: Barış iç in savaş ıma a ra veri l mez 47

Vadim lag/adin Büyük, tükenmez b i r m i ra s 68

Or/ando Mil/as Antifaş ist savaşım ve Ş i l i katol ik leri . . . . " . . . 83

Lev Tolkunov Sovyet toplumunun sınanmış öncüsü 94

a Z E L S A Y F A L A R

xx: TKP Merkez Komites i 'n in b i ld i ris i . . . . 99

xx: TKP Merkez Komitesi Sekreterl iğ i ' n in çağ rısı 103

xx: TKP MK Genel Sekreteri Haydar Kutlu yoldaş ın Romanya Ko-m ün ist Partisi Merkez Kom ites i 'ne mesaj ı . . . . . . . 104

xx: TKP MK Genel Sekreteri Haydar Kutl u yoldaşın Moğolistan Devrimci Halk Partisi MK Genel Sekreteri S. Batmunh yoldaşa mesaj ı

xx: TKP M K Genel Sekreteri Haydar Kutl u yoldaş ın Çekoslovakya

105

Komünist Partisi Merkez Kom itesi 'ne mesaj ı . . . . . . . . 106

.. BARIŞ VE SOSYAliZM SORUNLARI .. - .. YENI ÇAÖ .. derg is in in Yazı

Kurulu ve Yazı Konseyi 'nde aşağıdaki ü lkeler komünist ve işçi parti leri n i n tems,j(c i leri bu lunmaktadı r: ABD, Arjantin, Avusturya, Belçika Bol ivya, Brezi lya, Bulgaristan, Büyük Britanya , Cezayir, Çekoslovakya, Dan imarka, Demokratik Alman Cumhuriyeti, Ekvador, Endonezya, Federal Almanya Cumhuriyeti, F i l ipi nler, F i l ist in, F in land iya, Fra nsa, Guatemala, Guyana, Güney Afrika Cumhuriyeti, H ind istan, Honduras, I rak, I ran, ı rlanda, is­panya, ısra i l , Isveç, ısviçre, italya, Jamayka, Japonya, Kanada, Kıbrıs, Kolombiya, Kosta-Rika, Küba, Lübnan, Lüksemburg , Macaristan, Meksika, Mıs ı r, Moğol istan, Pana ma, Paraguay, Peru, Polonya, Portekiz, Romanya, Salvador, Senegol , Sovyetler B i r l iğ i , Sri Lanka, Sudan, Suriye, Ş i l i , Tür­kiye, U ruguay, Ordün, Venezuel la, Vietnam, Yunan istan.

SON REDAKSiYON TARIH I : 31 Temmuz 1984

YAZIŞMA ADRESLERiMIZ:

2

BOX 16367

S 10327

Stockholm iŞVEÇ

Stred isko pro rozsi rovani tisku -Yeni çağ Praha 6, Thakurova 3 Czechoslovakia

Reel sosyaliım bar.,ın güvenilir kalesidir

Bods Ponomaryov

Sovyetler Birliği Komünist Partisi /v1K Politik Büro Adoy üyesi, SBKP /v1K Sekreteri

Reel sosya l izm ü lkelerin in komünist ve işçi parti leri a rasındaki işbir l iği , büyük tarihsel ve pol it ik önemi olan b i r faktördür. Gözlerim iz in önünde, çağdaş d ünyan ın gel işmesin in ana yönleri n i g itg ide daha çok beli rleyen yeni, sosyalist uygarl ı k o luşuyor.

Tarihsel i lerlemenin hızı , 20. yüzyı lda çok büyük boyutlara u laştı. B i r kuşağ ın yaşam uzantısı iç inde ik i d ünya savaşı oldu ve dünyanın bi rçok ülkesinde sosyal ist devrimler gerçekleşti. Bu kuşak, Büyük Ekim Devrim i g ib i , dünya tarih indeki büyük dönüşümlere katı lmıştır Gözlerimiz in önün­de daha o yı l la rda dayan ık l ı l ığ ı i le dünyayı hayretler iç inde bırakan ve d ünyan ın her yerinde emekçi leri n ezel i istemleri n in gerçekleşmesi yol unu açan. dünyada i l k sosyal ist top lum oluştu.

V. i. Len in şöyle yazd ı : Biz ya ayakta ka lacağız. ya da bizi beyaz ordu­ları n onyı ı l l ı k korkunç kan l ı terörü bekl iyor. (1) Yeni toplum o dönemde ayakta kalmayı başardı ve yirmi yıl sonra da. tüm halkla rı ölümle ya da kölel ik le tehd it eden faşizmle ölüm kal ım savaşımda yine ayakta ka ld ı .

Hitler faşizm ine ve Japon mi l itarizmine karşı kaza nı lan büyük utkudan sonra birçok ü lke halkı sosya l ist geleceklerini kendi e l leriyle kurmaya başlad ı . Sovyetler B i rl iğ i . d ünyada tek sosya l ist ü l ke olmaktan çıktı. Dün-

(1) Bak : V. I. Len in . Tüm Yapıtlar. c. 43. s. 383 (Rusça).

3

ya sosya l ist sistemin in doğması, dünya ta ri h in in Ekim Devrimi'nden sonra ik inci dönüm noktasın ı o luşturdu.

O zamandan bu yana, sosya l ist topluluk ülkeleri büyük ve şanl ı b i r yol geçti. Onlar ın yeni toplumu kurmadaki başar ı lar ı , tüm komünist ha re­keti n ortak enternasyonal davasına, tüm insan l ığ ın sosyal i lerleme dava­sına b i r katkıd ı r.

Yeryüzünde sosya list toplu luğun varl ığ ı i nsanl ık için b i r mutl u luktur. Burada elele veren devlet ve ha lk lar insan l ığ ı dünya savaşından korumak gibi , boyutları bakımından eşi görülmemiş b i r görevi önlerine koymuş­la rd ı r. Bugünkü çok teh l ikel i ve gergin ulusla ra ras ı du rumda sosya l i st ül ­keler, bu amaca ulaşmak için gerekli ve olanakl ı olan herşeyi yapıyorla r. Ekonomik Yard ım laşma Konseyi (EKY) üyesi ü lkelerin Moskova'da (Tem­muz 1 984) yıiksek düzeyde yapı lan ekonomik toplantıs ı , bunun açık kanı­t ıd ı r. Topla ntıya katı lan lar, emperyal izmin korkunç askersel program lar ı­n ın ve sald ı rgan politikas ın ın karşıs ına, barışç ı ekonomik ku ruculuğun onyı l l a rı kapsaya n prog ram ıyla ç ıktı la r. Böylece onlar tüm dünya önünde kendi güçlerine olan g üven i , b i r toplumsal sistem olarak sosyal izmin üs­tünlüğünü, sosya l i zmin insancıl ü lkülerinin er veya geç utkuya ulaşaca­ğ ına güveni, sosya l i st toplumun b i r nükleer felaketi önlemek için yaptığ ı çalışmalar ı serg i led i ler.

EYK üyesi ü lkelerin toplantıda kollektifçe haz ı rlad ık ları ekonomi k a lan­la i lg i l i uzun er iml i stratejik plan, sosyal ist devletlerin gerçekten barışı amaçladık lar ın ın ve ekonomi lerini barışç ı gel işmeye yönelttik ler inin yeni bir kanıtıd ı r. Toplant ın ın bu a na sonucu kapita l ist «yed i leri n » Londra toplantıs ın ın sonuçla rı ve NATO'nun eylemleriyle kesin çelişiyor.

Emperyal i zmin mi l itarist çağ rı la rına yanıt veren Moskova toplantısı, sorumlu luk içinde şunu vurgu lad ı ; . . Sosya l izm i le kapita l i zm a rasındaki ta rihsel çatışma da iç inde, h içbir dünya sorunu savaş yoluyla çözüle­mez . » (2)

Bu saptama, tüm halklar ın, bütün insanl ığ ın çıkarları na yanıt veriyor. Sosya l i st toplu luk ülkeleri ka rdeşl ik bağları n ı güçlendirirken, bir çizg ide omuz omuza hareket ederken, Marksizm-leninizm ve proleter enternas­yonal izmi bayrağ ın ı yükseklerde dalgalandırrrken, barışın sağlanması için el inden geleni yapıyorlar.

Kardeş ülkelerin dayan ışması ve karşı l ık l ı desteği, sosya l ist enternas­yonal izm, çağdaş i lerleme için büyük maddi güçtür. Bu g ücün doğru ve ta m olarak ku l lan ı lması karşısı nda, emperya l i zmin komünizme karşı aç­t ığı yeni « haçlı seferi » geçmişte b i rçok kez olduğu g ib i , bozg una uğra­maya mahkümdur.

(2) « Pravda», 16 Temmuz 1984.

4

Bugün dünya devrimci süreci , Len in ' in deyim iyle «devrim in gucunun, baskın ın gücünün, enerji ve karar l ı lığ ın ın ve onun utkusunun aynı zaman­da burjuvaz in in ka rş ı koyma g ücünü de h ız land ı rd ığ ın ı aç ığa vuran ya­san ın kökleştiği bir aşamadan geçiyor. Bizim elde ettiğ imiz başa rı lar karş ıs ında kapita l ist sömürücüler daha çok b irleşmeyi öğreniyor ve daha karar l ı saldı rılara geçiyorlar . .. (3) Elbette ş imdi devrimlerin g ücü, bu söz­lerin söylendiğ i 1 920' Ierdekiyle kıyaslanamıyacak kadar daha güçlüdür. Bunlar sosyal ist toplulukla b i ri l i kte, tüm insan l ı k iç in ölüm demek o lan emperya l ist ka rşı sa ld ı rı pol it ikas ın ı bozguna uğratmada yeteneklerin i guvenli bir biçimde ?rtaya koyuyorlar.

SSCB Yüksek Sovyet Prezidyumu'nun Ara l ı k 1 983'te kabul ettiğ i kara r­da vurgu landığ ı g i bi , « Sovyetler B i rl iğ i , Batı'dan olsun, Dogu'dan olsun hiçbi r ü lkenin güven l iğ in i tehdit etmiyor. O, tüm ü lkelerle barış içinde yaşamak ist iyor ve sosyal ekonomik sistemlere bağlı devletler a ra ­sı nda barış içinde yanyana yaşama i l kes in i yaşamda uygu luyor. Sovyet devletin in en yüksek organ ı , sağd uyunun insa n l ığ ı nükleer y ık ımda n ko­ruyabi leceğ i , koruması gerekt iği yolunda güven ifade ed iyor.

SBKP yönet im i , Amerikan yönet imi ve NATO'nun oluşturduğu tehl i kel i ortamdan çık ış iç in yükselttiği program ı kararl ı , g i riş imci b i r biçimde sa­vunarak aktif ve amaca yönel i k ha reket ediyor. Bu, herşeyden önce SBKP M K Genel Sekreteri ve SSCB Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkan ı K. U. Çernenko yoldaşın, SBKP Merkez Komitesi Pol it ik Büro üyeler in in yazı ve demeçlerinde, Sovyet hükümet in in açık lamaları nda, d ış pol i t ika sorun­larını içeren d iğer i l kesel çık ış larda ifadesin i buluyor. Kardeş sosya l ist ü l ke yönetic i ler in in, bu ü lkeleri n önde gelen parti ve devlet adamlarının konuşmalar ın ın büyük önemi va rd ı r. Bunlar, burjuva propagandasın ın örtüsünü del ikdeş ik eden, sosya l izmin ul usla ra rası pol it ikasına kara­çalanların maskes in i i nd i ren büyük pol it ik eylemlerd i r.

SBKP, uluslararası alanda aktifliğini artırıyor. Kendi ilkesel çizgisinin a rdıcı l l ığ ın ı ve dayan ık l ı l ığ ın ı vurgulayan SBKP MK ve Sovyet devleti Şu­bat (1 984) Plenumu'nda n başlayarak b i r d izi yeni öneri i leri sürdü ler. De­ğ işen koşul la ra uygun olan barış savaş ım ı prog ramı zeng in leşt i ri id i ve geliştiriidi. Ozel l ik le bu doğrultuda Sovyet hükümetinin uzayın militarist­

leşt i ri lmesin in önlenmesi iç in Sovyet-Amerikan görüşmeleri n in başlaması a macıyla ya ptığ ı somut öneri leri n büyük önemi va rdır. Bugün bu sorun k i l i t önem kazanıyor. Çünkü, s i lah lanma yarış ı n ı n uzaya sıçraması , genel olarak silahlanmanın sınırlanması ve azaltılması perspektiflerini tümden yokedebi l i r.

Tüm bunlar SSCB'nin, öteki sosyal ist ülkelerin g i ri ş imcil iğ i güçlü b i r biç imde el lerinde tuttuklarını , sosyal izmin dünya sorunla rındaki otoriseti-

(3) V. ı. Lenin, Tüm Yapıt lar, c. 40, 5. 244.

5

n in çok yüksek o lduğunu gösteriyor. Geçen b i rkaç ay iç inde Moskova'yı ve sosya l ist toplu luk üyesi ü lkelerin d iğer başkentleri n i dünyan ın her yerinden devlet yöneticileri ziya ret etti. Bun lar a rasında ABD'n i n NATO'­lu ve diğer bağlaşık devletlerin i n (FAC, ıtalya, Ing i ltere, Ispa nya , Fransa, Avustralya), tarafsız ve bloklar dışı ü lkeleri n yönetici leri , erkteki ve mu­halefettek i parti lerin temsi lc i leri de yer a l ıyordu . Batı 'n ın b i rçok yönetic is in in , sosyal i st ü lkeleri n yasal çıkarlarını hesaba katmadan h içbir u l us lararası büyük sorunun çözü lemeyeceği o lgusunu an layışla karş ı la­d ık lar ın ı gösteriyor.

Yönetim imizin , toplum adamla rı n ı n ve örgütlerin çağrıla rı na gösterd iğ i d ikkat ve i lg i , d ünyada büyük yank ı lar uyandırıyor, K. U. Çernenko'nun Sosya l ist Enternasyonal' i n yöneticilerine, «yeşi l ler in . . temsilcisi P. Kelly'ye, Ameri kan b i l im adamları R. Garwin ve C. Sagan'a vb. verd iğ i yan ıtlar, bunun somut kanıt ıdır .

Bunun şundan ötürü da büyük önemi va rd ı r k i , burjuva propagandası kamuoyuna (ve ya ln ı z Batı kamuoyu söz konusu değ i ld i r) sözde SSCB'n in , sosya l i st topl u luğun polit ikasına « hiçbi r biçi mde hakl ı gösteri lem iyecek b i r sert l i k .. özgü olduğu savın ı aş ı lamak için büyük çabalar sarfediyor. Reogan' ın bugün başkan l ı k seçimi kampanyas ın ın iyice k ızıştığı b i r dö­nemde Beyaz Saray'dan adeta püskürdüğü « barışçı . . çağr ı ları n ı n sözde Moskova'da «sağır b i r d uvara .. ça rptığı idd ia ed i l iyor. Bu, ABD'n i n kendi sa ld ı rgan pol it ikasını örtbas etmek için a lçakça başvurduğu pol it ik bir yöntemdi r.

Sosyal ist ü lkeler in u l us lara rası g üvenl i ğ i n temel leri n i , u lus lara rası alandaki yasal çıkarların ı , kendi devrimci kazanımların ı kararlı olarak savunu rken i zledik leri i lkesel ve ardıcı l tutumları , ş imd iki dönem in nesnel d urumu ve ABD egemen çevreleri n i n sosya l i zme yönelttikleri karalama­la rın nitel i ğ i de gerektiriyor.

ABD'n in bugünkü pol it ikası n ı n özü ned i r?

Birincisi, Reagan' ın , bundan ik i y ı l önce i lan ettiği « haçl ı seferi .. , boş sözlerden i ba ret değ i ld i r. Bu, çatışma, s i lahıanma yarış ın ı h ızland ı rma ç izg is i n i n somut pol it ikasını yansıt ıyor. Askersel-sanayi kompleks in in i ra ­desi n i yerine getiren ABD yöneti m i , sı n ıfsal çatışmayı u l us lara rası a lan ın askersel rekabet kana l ına yöneitmeye çal ışıyor. Bu ise, mi l i tar ist strate­j i n i n ya ln ı z sivri ucunun yönel ik olduğu ülkemiz için deği l , ya ln ız d iğer sosyal ist ü lkeler iç in değil , aynı zamanda tüm i lerici, demokratik devlet­ler, tüm ü lkeler ve sonuç o larak da uygar l ığ ın varl ığ ı iç in büyük bir teh­l iked i r.

Ikincisi. ABD askersel üstünlük elde etme önlemleri n i planlama aşa­masından, bunlarla i lg i l i prog ramı pratikte uyg ulama aşamasına geç­m işti r. En önemlis i de, özü bakım ından dünya savaş ın ın maddi hazı r l ı -

6

ğ ın ın h ıılandır ı lmasına eşit o lan politi kan ın h iç te tek halkası sayı l mayan Amerikan roketleri n i Batı Avrupa'ya yerleştirmeye başlamışt ı r.

Reagan yönetimi , 80'Ii y ı l ları n sonuna doğru s i lahlanmanın-nicel ve en başta da n i tel-çok öneml i b i r aşamasını tamamlamak n iyetinded i r. Bu a maçlar iç in önümüzdeki beş yı l içi nde (1984-1988) yaklaşık 1,8 tri l ­yon dolar harcama yapılması öngörü lmüştür. Artık önümüzdeki y ı l iç inde yeni stratej i k sald ı rı s i lah lar ın ın yayg ı nlaştırı lması hazırl ık ları , roketsavar savunma sistemleri , uydusavar si lah ları vb. iç in 10 milyar dola r ayrıl­mıştı r.

Üçüncüsü. Egemen devletleri n iç iş lerine kabaca karışmak, devrimci ve kurtuluş hareketlerin i cezalandırmak, a bluka yöntemleri n i n yard ımıyla ve i şga l lerle boğmak, devlet terörizmine ağır l ık vermek, işte Wash ington'un egemenl ik stratej isi n i n araç ları bunlard ı r. Dünyan ın her b ir köşesinde «güce başvurma » yöntemi , Washington'un hegemonyacı plan lar ın ın baş­l ıca aracı o lmuştur. ABD'n in Pasifik ve H int okyanusu bölgesinde, genel olarak Asya a nakarası nda a rtan aktifl iğ i , «Çin kozunu» oynama g i ri ş im­leri vb . bunu gösteriyor. Lat in Amerika ve en başta da Orta Amerika'da i z lenen çizg i n i n korkunç boyutlara u laşması , bunu gösteriyor. ABD, Nika­ragua'ya yönel ik s i lah l ı sa ld ırı lar ı hem örgütlüyor hem de destekl iyor ve bu saldırı lara doğrudan katı lman ın eşiğinde bu lunuyor.

ABD, Arap toprak ların ı işgal eden ısra i l ' i , komşuları na saldıran Güney Afrika Cumhuriyeti 'n i (GAC), kendi halk ına karş ı savaş yürüten Salvador cuntası n ı , ü lkesi n i Nika ragua'ya karş ı sald ı rı a lan ına çeviren Honduras yöneticilerini, Afganistan'da eylem yürüten karşı devrimcileri, tek sözle tüm gerici rej imIeri ve sald ı rganları açıkça destekl iyor. Pentagon, I ran ­I rak savaşı n ı kendi stratej ik çıkarları i ç i n ku l lanarak Basra Körfezi'nde silah şakırdatıyor.

Eski çatışma ocakla rın ı n körüklenmesi, yen i lerin i n ortaya çıkması, bun­lar ın genel b i r yangına dönüşmesi tehl i kesi n i n a rtması, a rtık onbinlerce kişinin cantna kıyan böylesi b i r polit ikan ın sonucud ur.

Dördüncüsü. ABD, SSCB i le i mzalayıp yürürlüğe koyduğu (karş ı l ı k l ı i lişkiler temel an laşmasından (1 972) başlayarak) b i r d izi öneml i a nlaş­mayı bozdu. ABD, SSCB i le i mzaladığı SALT-2 de iç inde i l kesel önemdeki b i rçok an laşmayı torpi l ledi . ABD temsi lc i leri n i n h içb i r manevrası ve söz oyun ları , bun ları n si lah ıanma yarış ın ın s ın ı rlandır ı lması , ya da nükleer s i laha i l k başvurulmasın ın yasaklanması , genel olarak devletlerarası i l i ş­ki lerde güce başvurulma ması içi n herhangi b i r yükümlü lük a lmak i ste­medik leri gerçeği n i g iz leyemez.

Beşincisi. Sınıf düşmanımız, gerici tasarı lar ın ı uygulama yolundaki en büyük engel i n sosya l izmin , sosya l ist ü lkeler topl u luğunun o luşturduğunu çok iyi bi l iyor. Bu nedenle, reel sosya l izmin temel leri n i sarsma, sosya list

7

ü lkeleri bölme, bunları karşı karş ıya getirme g irişim leri, - eski ve iy i bi l i nen b i r yöntemd i r - g itg ide daha keski n ve küstahca biç imler a l ıyor.

Altmcısı. Bundan b ir süre önce yapı lan NATO Bakan lar Konseyi 'n in Washington toplantıs ın ın ve «yedi büyüklerin .. londra karşı laşmasının da gösterd iğ i g i bi , emperyal ist devletler, ABD'n in baskıs ı a lt ında, a raların­daki ekonomik ve pol it ik çel işk i lere karş ı n onun dümen suyunda g id i ­yorla r.

Sosyal ist ü lkelerin, emperyal izmin yeni, belk i de son on yı l içinde en tehl ikeli kışkı rtmaları karşıs ındak i çizg is i , bu ü lkelerin pa rti ve devlet yönetici leri n i n toplantı larında saptanmışt ır. Bu, herşeyden önce, sosya­l izmin politik ve a skersel-stratej i k konumları n ı savunmadaki dayamklıltk çizg is id i r. Bu, s i lahlanma yarışın ı gemleme, yumuşamayı canlandırma davasında pratik sonuçlar elde etmeye yönel ik o lan, aynı zamanda iyi uyumlaştı rı lm ış girişimci, aktif eylem çizgis id i r.

Son aylardaki gel işmelerin de gösterd iğ i g ib i , dünya ölçüsünde Rea­gan'm çizgisine karşı olan süreçler gelişiyor. Bu süreçler en genel b iç im­lerde şöyle n itelenebi l i r :

Reagan'tn, SSCB v e öteki sosyalist ülkelerle olan ilişkileri gerginleştir­me çizgisi, ABO'nin kendi içinde gitgide daha büyük bir muhalefetle karştfaşıyor. Demokrat Parti, onun başkan adayı, özel l ik le s i lahlanma ya rışı ve Sovyetler Birl iğ i i le çatışma a lan ındaki çizg iye karşı çıktılar. Hatta Cumhuriyetçi Parti iç inde bile mayalanmalar gözleniyor.

Son zamanlarda Ameri kan Kongresi 'nde de bir karşı koyuşa tanık olu­yoruz. Kongre, çekingen de olsa, k imi yerde Pentagon'un iştah ın ı s ın ır­lamaya çalış ıyor Kongre, « MX .. roketlerine ayrılan yatırımları kıstı, iki bölümden o luşan k imyasal s i lah lar ın üreti l mesine başlanması için ayrı lan harcamalara karş ı çıktı, uydusavar s i lahların en gen i ş biçimde denen­mesi g i ri ş im lerine bazı s ın ı rlamalar koydu.

B irleşik Amerika'da, başkan Reagan'dan, Sovyet-Ameri kan i l i şk i lerinde iyi leşmeye yol açab i lecek gerçek ad ım lar atmasını isteyen sesler g i tg ide daha keskin yükselmeye başladı .

Amerikan iş çevreleri, Beyaz Saray' ı n sosyal haklara yönel ik programın . tümden destekleseler bi le, ayn ı şeyi bu çevrelerin Beyaz Saray'ın d ı ş poli­t ikasına i l · işk in tutumu konusunda söylemek olanaksızd ı r. Amerikan-Sovyet Ticari - Ekonomik Komi syonu'nun bu y ı l iç inde yapı lan toplantısı , bu bakım­dan çok karakteristiktir. Bu toplantıda, iş çevrelerin i n b i rçok etki n temsi l ­cis i , SSCB i le ABD a rasında g üvenin sağlanmasın ı ve karş ı l ı k l ı yara ra da­yal ı i şb irl iğ in in gel iştiri lmesini isted i . Burada sözkonusu o lan yalnızca ekonom i k çıkar sorunla rı değ i ld i r. Antisovyetizm politikasıyla haklı g ös­terilmeye ça l ış ı lan korkunç s i lah lanma yarışı, ekonomi uzmanları ve iş

8

çevrelerin in de belirttiği g ib i kredi ve mali y ıkım tehl ikesi o luşturan, dev boyutlara u laşan (yaklaşık 200 m i lya r dolar) bütçe açık ların ı doğuruyor.

Bi rleş ik Amerika'n ın tanınmış toplum ada mları, dünyada is im yapmış büyük bi l im adamları , sosyal b i l im lerin geniş çevreleri, Reagan' ın dış politikasını , özel l ikle de onun uzayın m i l itaristleşti ri l mesi planların ı g it­gide daha açık ve kesin biçimde eleştiriyorlar.

ABD'de yapı lan kamuoyu yokla ma lar ın ın da gösterd iğ i g ibi, çatışma ve m i litarizm politikasına karşı tutumlar, ü l kede derin kök sa lmıştır.

Batı Avrupa'da da Reagan'/n bencil ve serüvenci çizgisinden uzaklaş­ma çabaları güçleniyor. Bu, NATO içinde de görülüyor. ABD'nin Batı Av­rupa'yı « köprübaşı », bir savaş s ı ras ında onu kurban etmeye hazır asker­sel eylemler a lan ı olarak gördüğü gerçeğini , en geniş yığınlar giderek daha iyi kavrıyorlar. Ve Avrupa'da birçok insan, g üvenl iğ in ancak Wa­sh ington'un stratej is in i reddetmekle sağlanabi leceği konusunda doğru sonuçla r çıkarıyor. Hol landa'da roketlerin yerleşt ir i lmesi i le i lg i l i kararın ertelenmesi, Danima rka parlamentosunun Batı Avrupa ü lkelerine yer­leştiri lecek olan roketler için a ltyapı o luşturu lması çal ışmala rına katı lma­mayı öngören b i ld i risi , Yunanistan ve ispanya hükümetlerinin, NATO'nun son Bakanlar Konseyi toplantısı belgelerin in kimi maddeleri ni onaylama­ma ları g ibi o lgu lar bunu doğrul uyor. Hatta Amerikan politikas ın ın k imi patentl i ta rafta rları b i le, Wash ington'u n bunlar ın u l usa l -devlet çıkarların ı gözönünde bulundurmak istemediğ in i ve bunun la bir l ikte ü lkelerin in gü­venl iğ ine zarar verd iğini istemiye istemiye de olsa tanıyorlar.

Hatta Atlantik Paktı'rıdaki k im i kapita l i st ü lkelerin önde gelen politi­kacı lar ın ın ağzından, Sovyetler Bir l iğ i 'n in sa ld ı rgan olduğu biç imindeki sözlere inanmadıkların ı işitmek olanakl ıd ır.

Bu, NATO'nun «Sovyet tehl ikesi» yalan ına karşı hiç de savunma ama­cıy la kurulmadığ ın ın açık b i r it irafı deği l midir? Soruyoruz : öyleyse ne­den bu korkunç s i lah lanma yarış ı? Bunun için ak ı ı ları donduran harca­malar neden yapı l ıyor?

Sosyal-demokratların savaşa karşı aktifliğinde meydana gelen önemli gelişmeler de dikkate değerdir. Bunlar arasından roketlere karşı çıkışlar, gözle görü lür b i r güç kazandı . Büyük etk in l iğ i ola n k imi sosya l-demokrat parti ler (örneğ in Federal Alma nya, Yunanistan, Isveç, Finla ndiya, Avus­turya, ing i l tere sosya l-demokrat partileri ve Avustralya işçi Partisi) ABD'­n in politikasına ters ve k imi zaman da sosyal i st ü l kelerin d ış politika önerilerine uygun düşen önerileri n i g itg ide daha s ık ve karar l ı b i r biçim­de yÜ,kseltiyorlar. Batı Avrupa'daki sosya l ist ve sosya l-demokrat parti lerin ezici çoğun luğu (Fransız, Portekiz ve kimi d iğer parti ler dış ı nda) Sovyet­Amerikan görüşmeleri n in yeniden başlamasın ın ön koşu l u olan roketlerin

9

sökü lmesi zorun lu luğu g ibi k imi temel sorun larda kararsız l ık gÖsterseler de, « Pershing-2» ve kanatl ı raketlere karş ı ç ık ıyorlar.

Sosyalist olmayan dünya devletlerinin birçok önde gelen yöneticisi de, Washington'un konumlarina ters düşen yapıcı girişimleriyle giderek daha aktif bir eylem yürütüyorlar. Dört a nako radan a ltı devlet yöneticisi n i n , Arjantin Devlet Başkanı R . Alfonsi n , Yunan istan Başbakanı A . Papan­dreu, H i nd istan Başbakanı ı. Gondhi , Meksiko Devlet Başkanı M. de lo Madrid, Tanzanya Devlet Başkanı J. Nyerere ve Isveç Başbakanı O. Pal­me' i n ortaklaşa i mzaladık lar ı b i ld i ri bunun açık bir kanıtıd ı r. Bu b i ld i ri , nükleer s i l ah sistemleri ve tasıyıcı a raç denemeleri ne, bunlar ın ü retim i ve yaygın laştırı l masına son veri lmesi, bunun hemen a rd ından do nükleer gücün azaltı lmasına g id i l mesi çağrısı yer a lıyor. Bu i lk adım la rı , sonuç olarak genel ve tüm bir s i lahs ız lo nmaya götü recek o lan s i lah lar ın s ın ır­land ı rı lması program ın ı n iz lemesi gerekiyor.

Amerikan emperyalizminin Pasifik Okyanusuna yönelik saldırgan poli­tikası, Asya ülkelerinde artan kaygı/ara neden oluyor. ABD bu bölgedeki askersel üs ve dayanak noktaları ağ ın ı yayg ın laştırmış, buraya nükleer si lah yerleştirmiş, Japon mi l i ta rizm in i yeniden can landı rma ve g üçlend i r­me yolunu tutmuş, Washington-Takyo-Seul askersel üçgenin i o l uşturmaya başlamıştır. Amerikan Dış iş leri Bakanı C. Shults, bundan bir süre önce Güney-Doğu Asyo'yı ziya ret etti. " New York Times» gazetesin in yazdığı g ibi , Schults bu geziden Çin'e Amerikan s i lah la rı satı l masıyla i lg i l i o larak kendis ine yöneltilen sert eleşt i ri ler yüzünden epey s in ir l i ve k ızg ı n dön­müştür.

Son o larak, savaş karşıtı hareket, bu y ı l ı n başlarında görülen bel l i b ir geri lemeden sonra yeniden yükseliş gösteriyor. Bu, Nisan'daki paskalya yürüyüşlerinde ve 1 Mayıs gösteri lerinde, özel l ik le de Reagan' ın Hazi ran­daki Avrupa gezisiyle i lg i l i olarak yapı lan y ığ ınsa l protesto eylemlerinde görü ldü. Avrupa parlamentosu seçi m lerinde, en boşta yumuşama ve ba­r ış , Amerikan roketlerine karş ı aktif savaş sorun ların ı seç im kampanya ­s ın ın ağ ı rl ı k noktala rı d u rumuna getiren parti ler başarı gösterd i .

Hol landa'daki gel işmeler, savaş karşıtı hareketin somut olanakla rı n ı kanıt l ıyor. Çünkü bu ü lke hükümeti v e parla mentosunun ald ığ ı karar, par­lamento dışı savaşın , y ığ ın ları n aktif bir biçimde karşı koyuşunun gözle görü lü r bir sonucudur. Bu, roketlere karşı yürütülen savaş ım ın iyi sonuç veren bir örneğid i r.

Beyaz Saray, tüm bunlar ın ve seçim öncesi kampanya i le i lg i l i görüş­leri n etkisi alt ı nda, son aylarda taktiğ in i değiştirmek ve "barışçı » dema­goj i lere sarı lmak zorunda kaldı .

Kuşkusuz, deyimlerdeki değ iş ik l i kler de bir şeyler ifade ediyor. Çünkü, bu sonuç, sosya l ist toplu l uğ u n dış pol it ika çizgisinin, savaş karşıtı hare-

10

ketin etkinl iğ in in açık b i r kanıtıd ı r. Ancak, Reagan' ın ve Batı Avrupa'da ona evet d iyenlerin, onu takl it edenlerin çok i leriye uzanan ard niyetleri görmez l i kten gel inemez. B i rincis i , çığ ı rtkan «barışçı l ığ ın .. görevi, sürüp g iden s i lah la nma yarış ın ın, askersel prog ram la ra h ız veri lmesin in üstünü örtmek, Reagan yönetim in in m i l itarist, serüvenci çizg is in in değ işmediği olgusunu g iz lemektir. ik incis i , Reagan, Demokrat Parti'deki rakiplerini etkis iz leştirmeye ve -kendis i iç in yerleşmiş olan « savaş başkanı .. kavra­m ın ı ortadan ka ld ırmaya ça l ı şıyor. LJçüncüsü, böylece ABD yönetim i , sa ­vaş karşıtı hareketi arkadan hançerlemeyi tasarlıyor. Ve dördüncüsü, Rea­gan ve g rubu, « Moskova'nın ödünsüzıüğü .. , .. Sovyet teh l i kesi .. , «d insiz komünizmin ah laksızl ığ ı .. vb. gevezel iklerle psikoloj ik propaganda sava­ş ını yeni b ir aşamaya yükseltme a macı güdüyor. H ız veri len .. barış .. de­magoj i le riyle birl i kte, Afganistan, ve Kam puçya, Küba ve Nikaragua vb. etrafında adına ulus lara rası terörizm denilen yen i bir antisovyet, a nti­sosyal ist kampanyanın yütürü l mesine ışık yakı lması , h iç te bir rastlantı değ i ld i r.

Bunun, sözde ABD temsi lci lerinin ve NATO'cuların somut pol itikalar ın­da b i r tü r değiş ik l ik leri yansıtan « ba rı ş iç in karşı sa ld ırı . . olduğu haya l ­Ierine burada yer yoktur. Ancak bunun, bazı çevreleri yanı l tabi leceğ i o l ­g usuna da göz yummamak gerek. K im i leri , bu sözcükleri n a rd ındaki sö­zümona hiçb i r ön koşul i leri sü rmeden görüşmeler için bir tak ım somut iş lere haz ı rl ı l ı ğ ı n yatt ığ ının görülmesi gerektiği görüşüne yatk ın l ı k gös­teriyor.

Böylesi yan ı lg ı ları çü rütmek, ABD'nin görüşmeler konusundaki tüm tutumlar ın ı aç ığa vurmak iç in çok güçlü a raç vard ı r. Bu, sosyal i st ü lke­lerin i leri sürdükle'; öneri lerd i r, s i lahlanma ya rış ına son vermeye ve u lus­lara rası gerg in l iğ i aza ltmaya olanak sağ lay'an bütünsel önlemler prog­ramıd ı r. Tüm bu öneri ler, ABD yönetiminin masasındad ı r. Ama o, ya bu öneri lere yanıt vermeyi uzatıyor, yu bunları reddediyor, ya da yaln ızca eşit l ik ve eşit güvenl ik i l kesi n i ortadan ka ld ı rmaya yönel ik kabul edi l· meyecek bir takım « g i ri ş im lerie . . yanıt veriyor.

Anı msayal ı m :

- NATO ü lkeleri, nükleer s i laha i l k başvu rmama yolunda üzerlerine yükümlü lük a lma öneris in i reddediyorlar;

- ABD, yalnız sosya l ist ü lkelerin yaptık ları önerileri değ i l , a ltı devlet in b i l inen çağrıs ı nda da yer o lan nükleer s i lah depolar ın ın dondurulması önerisini eşikten çevirdi;

- ABD, denetim sorununun gereği g ibi iş lenmemiş olduğu gerekçesin i i leri sürerek, nükleer s i lah denemelerin in tümden yasaklanması görüş­meler inin yeniden başlamasına yanaşmıyor;

- NATO ve en başta da ABD, k imyasal s i lah la rla i lg i l i öneri leri nde

11

öylesine önkoşul lar i leri sürüyorlar ki , bun lar a nlaşmaya varı l masını f i i len ola naksızlaştırıyor.

- NATO ve en başta da ABD, Varşova Antlaşması Orgütü ve NATO arasında g üce başvurmama an laşması i mzalanması öneris in i sabote ed i ­yorlar. Reagan' ın Dubl in konuşmasında, bunun ABD'n in tutumunda b i r dönüm noktası olduğu yolunda yapı lan tüm reklam lara karşın, ABD'n in böylesi bir an laşmanın imzalanması ilkesine nasıl yoldaşocağı konusunda tek söz söylenmedi. Ne ki , Batılı ü l keleri n bu öneriden tümden vazgeç­meleri, g itgide daha da zorlaşıyor. NATO devletleri iç inde, ABD'n in Stockholm'de yapıcı b i r çizg i sürdürmek iç in hazır/ıkiı o lmadığı konusunda ortaya çıkan huzursuzl uk a rtıyor. Bununla bir l ikte, Washington temsi lci leri , sosyal i st ü lkelerin öneri leri n i n sözde gösterişten öteye g itmediğ in i iddia ederek, b i lg iç l i k taslamaya devam ediyorlar. Bu durumda, B i rl eşmiş Mi I ­l etler' i n Tüzüğü de sırf b i r gösteriş Tüzüğü o larak i l an edilebi l i r. SSCB, Stockholm Konferansı i l e i lg i l i o larak kesin bir çizgi izl iyor. O, kuşkusuz istihbarat n i fel ik l i değ i l, büyük politik g üven l i k önlemleri n i n ve askerseI­teknik ön lemleri n in b ir l ikte ve para lel ele a l ı nmasından yanadır.

ABD, SSCB'n i n uzayla i lg i l i görüşmelerin yeri ve süresi n i n saptanması öneri leri karşısında nasıl b i r tutum takınm ıştır? Sovyetler Bir l iğ i ' n in bu g i ri ş im in in tüm dünyada uyandırdığı çok geniş ve i lgi çekici yankılar boşu­na değ i ld i r. Ama ABD, utanmazltk örneği olon yöntemlere başvura rak bu öneriyi açıkça reddetti . ABD, ik i ülke delegasyonlarının biraraya gel­mesine, stratej i k s i lah ları n s ın ı rlandırı lması ve azaltı lması (SALT), Avru­pa'da nükleer si lah ları n s ın ı rlandırı lması (ANSS) gibi tartışma masasında olan sorun lara , yalnızca ABD'n i n i leri sürdüğü koşul ları dayatmak ama­cıyla razı gelebi leceğ in i bel irtiyor.

Anlemleri n böyle b ir yöntemle kabul ed i lmemes in in an lamı nedir? B i l ind iğ i g ibi , ABD, Amerikan reketlerinin Batı Avrupa'ya yerleştirilmesi plan larından vazgeçmiyor ve vazgeçmeye niyeti de yok. Amerikan yöne­timi , « sıfır çözüm" tez in i , hiçbir değiş ik l ik yapmadan koruyor. Yalnızca sözlerden o luşan örtüleri değ iştiriyor.

Böylesi koşullarda SALT ve ANSS görüşmelerinin yeniden başlaması, hiçbir biçimde nükleer savaş tehlikesini aza/tmayacak ve burada an/aş­maya varılması için hiçbir ümit te yoktur.

SSCB, SBKP günümüz koşul larında büyük b i r kend ine hakim o lma yetisi gösteriyorla r. Karşı yanıtlar, ABD'n in eylem leri sonucu o luşan teh­l ikelerin boyutları ve nitel iğ i i le orantı l ıdır. K. U. Çernenko, bu konuda şunları vurguladı: "Sovyetler Bir l iğ i 'ne gel ince, biz, üstünlük elde etmek i stemiyoruz. Ve eğer biz, Amerikan tarafından ka rş ı l ı k l ı . kabul ed i lebi lecek kara rlar a l ınması için gerçekçi ilgi belirtileri görseydi k, sorun kal ­mazdı". (4)

12

Dünya olaylarının tehlikeli bir yönde gelişmesini geri çevirmek, dün­yanin nükleer yıkıma doğru sürüklenmesini durdurmak olanaklı mıdır? SBKP ve kardeş partiler bu soruya olumlu yanıt veriyorlar.

Bizim bu konudaki iyimserl iğ imiz gösterişten uzaktır. Bu iyimserl iğ imiz, emperyal izmin sald ı rgan çevreleri n in p lan ları n ı bozg una uğratacak o lan dünya g üçlerin in büyük olanakların ın kavran ı lması temel ine dayanıyor.

Bu, Sovyetler B i rl iğ i 'd i r, sosya l ist toplu luktur, bunlar ın savunma ve eko­nomik gücüdür.

Bu, yen i, y ığ ınsa ll ı ğ ı ve sosyal çeşitl i l iğ i bak ım ından eşine rastlanmayan savaş karşıtı ha rekettir.

Bu, Asya, Afrika ve latin Amerika ü lkelerindeki antiemperyal ist g üç­lerd i r, emperya l izmin sa ld ı rgan ve yeni sömürgeci l i k çizgisine karşı duran bağlantıs ız lar hareketidir.

Bu, dünya işçi ve demokratik hareketin en ardıcı l ve örgütlü kesimi o lan komü nist hareketti r.

Bu, kapita l ist ü lkelerdeki gerçekçi düşünen g ruplar ve yönetiçilerdir.

Böylesi g üçlerin va rl ığ ı sosyal ist devletlerin , halk lar ın köklü istem­leri n i yansıtan d ı ş politika çizg is in in, tüm d iğer barışsever g üçlerin i rade ve enerj isiyle birleşti ri ld iğinde, dünya olayla rı n ı n gel işme süreçleri n i o lumlu yönde değiştirebi lecek yetenekte o lduğu değerlendirmesin in ya pı l ­masına olanak veriyor.

Ama, bunun için emperyal izmin sald ı rgan çizgisin in mi lyonlarca in­sanda doğurduğu derin ve g itg ide a rtan kayg ı la rı n eşi görü lmemiş yoğun­lukta ve g üçte somut eylemlere dönüşmesi gerek. Halk lar ın büyük ve gerçekten tükenmez savaş ka rşıt ı g ücünü harekete geçirmek demek, Amerikan ve NATO nükleer planlar ın ı n önüne aşı lmaz bir set çe�kmek demektir.

Varolan durumu yapay bir biçimde olduğundan daha trajik göster­memek, ama artan nükleer tehl i keyi de küçümsememek gerek. Milyon­ların, i nsanlığ ı n ükleer b i r çatışmanın , « nükleer kışın ", nük leer silahın d iğer kul lanım sonuçla rın ı n bekled iğ in i bi lmesi gerek. Tanınmış bi l im adamları nı n , doktorlar ın ve diğer uzman la rı n a raştı rmaları n ı n sonuçları bunu kanıtl ıyor. Eğer nükleer b i r savaş baş larsa, bu insa n l ı k uyga rl ığ ı n ı n yokolması demek olacaktır.

Ve bu konudaki gerçekler, insanların bi l incinde g itgide daha çok yer yapıyor, on ları aktif eylemlere zorl uyor. Washington'un politikas ına duyu­lan g üvensizlik ve nefret a rtıyor. Bunu, görüşmelerin kesi lmesin in sorum­lusunun kim o lduğu, bu görüşmeleri n yeniden başlamasın ı n önkoşu l ları ,

(4) « Pravda ", 5 Hazira n 1984.

13

sosya l ist ü l kelerin karşı önlemlerin in an lam ı nedir, NATO ve Varşova Antlaşması Org ütü'nün nükleer ve k imyasal s ihasız fanma, uzayın m i l ita­ristleştiri lmesine iz in veri l memesi , konvansiyonel s i lah ların azaltı l ması so­runlarındaki konumları ned ir g i bi insan l ığ ı en çok kaygı la nd ıran ve bur­juva propagandasın ın utanmadan çarpıttığı konuların inand ırcı, kanıtiı bir biçimde anlatı lması buna yard ım ediyor.

ABD ve öteki NATO devletlerin in egemen çevreleri , kendi büyük propa­ganda aygıt ın ı ku l lanarak, y ığ ın ların u l uslararası d urumun kötüleşmesi ve nükleer tehl ikenin artmasın ın gerçek nedenleri ni öğrenmesini her bakım­dan engellemeye, savaş karşıtı hareketin yükselişini engellemeye ya da onu yanl ış yol lara yöneltmeye çal ış ıyorlar. Ozel l ik le I ki nci Dünya Savaşı '­ndan çıkarı lan derslerin suskunl ukla geçiştiri l mesi ya da çarpıtı lması g ir i ­ş imleri, bu amaca hizmet ediyor.

Onümüzdeki dönemde, Hitler faşizmi ve Japon m i l itarizmi üzerinde elde ed i len utkunun 40. yı ldönümü kutlanacak. Emperyal izmin saldırgan çevre­leri, bu y ı ldönümünü kendi politikalarını hak l ı göstermek iç in ku l lanmaya kalkışocaklar. Buna iz in vermemek gerek. Halkları n tarihsel belleği çok g üçlüdür ve bu da günümüzdeki savaş karşıtı hareketin önemli bir kaza­n ım ıd ı r. Dünyadaki tüm yeni kuşakların, «komünizmin kökünü kazım a " bayrağı altında savaş başlatan H itler faş izm, ha lk ların nazi kölel iği nden kurtu luşunda Sovyetler B irl iğ i 'n in bel i rleyici rol ü , tüm a ntifaşist ve yurt­sever g üçlerin katkısı üstüne gerçekleri b i lmesi gerek. Ikinci Dünya Savaşı konusundaki gerçekler, yeni bir savaş haz""ğına karşı savaşımın etkin bir silahı olmalıd".

Intikamcı eği l im lere karşı savaş ım sorunu da bütün kesk in l iğ i i le önü­m üzde duruyor. Bu eğil im ler ş imdi yeniden canlandırı l ıyor, « haçlı seferi»­ne katı lmaya çal ı ş ı l ıyor. Batı Avrupa Parlamentosunun, FAC'ni n her tür­den k imyasal s i lahla r üretmesine kona n son sınırlamaları da kaldı rmayı öngören kararı, i ntikamc ı l ı k teh l i kesine h ız veriyor.

Sosyalist ü lkelerde insan hakların ın çiğnendiği yalan ları n ın temel yapı l ­d ığ ı yeni kampanya dalgas ına kesin karşı koymak gerek. Barışın çıkar­ları iç in, insan hakların ın .ya lancı savunucuların ın iftiracı sald ı rı l a rın ı ya­n ıtsız b ırakmamak, savaş ımı saldırı konu m larından yürüten, kapita l i st ü l ­kelerde i nsan hakları n ı n çiğnenmesi olaylarının açığa vurulmasına h ı z vermek, bunu yaparken burjuvaz in in keyfi hareketlerine ve terörüne, ba­rış savaşçı ları da içinde, kurban g idenleri isimleriyle d uyurmak, emper­ya l izmin soykır ımıarda, ı rkç ı l ı k ve ırk ayrım ındaki , i nsanlar üzerindeki y ı­ğ ınsal baskı lardaki suçunu göstermek, terörizmi devlet politikası düzeyine ç ıkaran ve aynı zamanda kurtu l uş hareketleri ni ve hatta bu hareketlere gösteri len desteği «teröri zm» olarak i lan edenleri n demagoj i leri ni açığa vurmak gerek.

Şu önemli olgunun da a lt ın ı çizmek gerek : Tüm g lobal sorunlar g ibi ,

14

savaş ve barış sorunlar ı da varl ıklarını kend i l iğ inden sürdürmüyorlar, bun­lar dünyadaki sosyal çel işki lerden, s ın ıfsal savaş ım ın gel işmesinden ayrı deği ldir. Işçi hareketi ndeki yeni yüksel i ş in belli ölçülerde kapita l ist ü lke­le rdeki sosyal savaşımla, savaş karşıtı savaşımla örüldüğünü daha ş imdi ­den görmek ola nakl ıd ır. Orneğin , ABD'n i n askersel harcamaları n ı n do­ğurduğu dev boyutlara ulaşa n devlet borçları n ı n yükü ya ln ız Amerikal ı ­lar ın değ i l , aynı zamanda ABD'n i n Bat ı Avrupa' l ı bağlaşık ları n ı n ve kuş­kusuz mal i kölel i k a lt ı nda bulunan ge l işmekte olan ü lkelerin de s ırt ına g itg ide daha bel irg i n b i r biçimde yüklend iğ i olgusunda görüldüğü g ib i . . . Bu nedenle de, Washington'un s i lahlanma yarış ın ın ağ ı r yükünü d iğer­leri n i n s ırt ına yükleme g i riş imler ine karşı koyuş yasal ve g itg ide daha bel i rg i n b i r nitel i k a l ıyor.

Asya, Afrika ve Lat in Amerika ülkelerinde ha lk yığı n ları uluslara rası o la ndaki savaşa karş ı savaşım ı n ve a ntiemperya l i st savaş ım ın büyük b i r gücünü oluşturuyor. Bu ü lkelerin sanayice gel işmiş kapitalist ü lkelerle i l i şk i lerindeki bunal ım g itgide derin leşiyor. Ve s i lah lanma yarış ı , burada da etk is in i doğrudan gösteriyor. Eşi görü lmemiş b ir biçimde maddi ve moral kaynak ları yutan s i lahıanma yarış ı , zeng i n ve fakir ü lkeler a ras ın-dak i uçurumu daha da derinleştiriyor.

.

.. Yedi ler .. in Londra topantısında kabul ed i len türden tüm propaganda amaçl ı açıklamala r, Batı 'n ın Japonya i le b i rlikte gel işmekte olan ü lkelere kendi egemenl i klerin i kabul ettirme, eski sömürge ve yarı sömürge halk­l a rına karşı sömürü pol itikas ın ı sürdürmeye ağı rl ı k verd i kleri gerçeği n i giz­leyemez. Bu a rada, ABD ve bağ ıoşı kları sömürünün ekonomik, pol it ik ve son zamanlarda da ortan ölçüde askersel her biçim in i tom olarak ku l la­n ıyorlar. Denebi lir k i , . . dola r d i plomasis i » i le .. süngü d iplomasisi » kolkola g id iyorla r. ABD'de, u l usal kurtuluş hareketlerine karş ı adına .. özel görevli g üçler .. deni len yeni askersel savaş a raçla rı ol uşturulması içi n çok geniş b i r program uygulanıyor. Bu g üçlerin bu yı l ın başla rında kurulan merkezi komutan l ığ ı , görevi dünyan ın herhang i b i r bölges inde kurtuluş hareket­leri n i bastırmak olan Amerikan s i lahl ı kuvvetlerine bağ l ı tüm askeri b ir­l i klerin ortak özel operasyon lar yürütmesin i sağlamayı a maçl ıyor. Bu, kur­tuluş hareketleri ne karşı a l ı na n çok tehl i kel i b i r önlemd ir ve onun gerçek anlamın ı göstermek gerek.

ABD'n i n işgal politikası n ın g üçlü ant icımerikan çık ış lara neden olduğu, Latin Amerika örneğ inde açı kça görülüyor. Bu y ı l iç inde, Havana'da, Orta Amerika ve Karayipler bölgesi ü l keleri antiemperyal ist güçleri n in i l k da­nışma toplantısı yapıldı . Bu toplantıda , Wash ington'un bölgedeki saldır­gan çizg is in in kes in b ir biçimde yeri id iğ i , bağımsız l ık savaşım ın ın barış savaşım ındon ayrı ele a l ı namayacağı yolunda kes in kararl ı l ı ğ ı n ifade ed i ld iğ i ortak b i r b i ld i ri , a nt iemperyal ist savaş belgesi kabul ed i ld i .

B u yı l ın Temmuz başlarında, Buenos Aires'te, Güney Amerika ülkeleri

15

komünist parti leri n i n, Reagan' ın Latin Amerika'da ve özel l i kle de Orta Amerika'da uyg uladığı saldırı pol itikasına o rtak eylemlerle karşı koyma sorun ları n ı n tartış ı ld ığ ı bir toplantısı yapı ldı . Görü ldüğü g ib i , dünyan ın bu anakarasında y ığ ınsa l savaş karşıtı ve a ntiemperyal ist hareketin yeni bir yükseliş gösterd iğ in i ka nıtlayan nedenler çoktur.

ABD ve ısra i l ' i n sald ı rgan mi l itarist polit ikasına karşı koyuş lar geze­genimiz in en «sıcak nokta ları ndan» b i ri o lan Yakındoğu'da da g itgide a rtıyor. Bu, Arap ü l keleri komünist parti lerin i n bu y ı l ın Temmuz ayında yapı lan toplantısından sonra yayın lanan bi ldi ride vurg ulandığı g i bi , u l us­lara rası a landaki savaş karşıt ı ha reketle g itg ide daha büyük ölçüde b i r­leşiyor.

Asya halk lar ın ın büyük savaş karşıtı gücünün nasıl ha rekete geçiri le­ceği sorunu, bugün özel l ik le çok g ünceld i r. Toplumsal g üçlerin burada örgütleyecekleri büyük forum la r, bu yönde ciddi bir itki o labi l i r. Asya ve Afrika ü lkeleriyle dayan ışma örgütünün Cezayir'de yapı lan 6. Kongresin ­de, böylesi öneri ler yükselti ld i . Bağlantısızlar hareketin i n yapıcı önerileri, Moğol istan Ha lk Cumhuriyeti'nin, Vietnam, Laos ve Kampuçya'n ın . KDHC'n i n ve SSCB'n in b i l i nen ö nerileri ve g i ri ş im leri bu forumlar ın tar­tışma konusu o lab i l i r. Kuşkusuz burada büyük g üçlükler de var. Bunla rı n aş ı lması zaman gerektiriyor. Amaç ie çok açıktır: Askersel tehl iken in orta­dan kaldır ı lması için, Asya halk lar ın ın ses lerin i daha gü r yükseltmesi gerek.

Sovyetler Bir l iğ i toplumsal örgütleri ne gel i nce, on lar değiş ik konferans­lara ve savaş karşıtı eylemlere aktif katıl ıyor ve katı lmaya ve sosyal i st ü l ­kelerin politika ları n ı açıklamaya devam edeceklerdir.

Komünist hareket, halk lar ın savaş karşı savaşımlarında özgün ve hiç­b i r şeyle değ işmeyecek b i r role sahiptir. Baskıya, i nsan ın i nsan tarafı ndan sömürülmesine karşı da ima aktif b i r savaş ım yürüten komünistler, geze­genimizde, yaşam üzeri nde oluşan nükleer tehl ike koşul larında da uygar­l ığ ın korunması , insan ın yaşam hakkı savaş ımın ın en ön s ı ra la rı nda yer a l ıyorlar. Askersel tehl ikenin gerçek nedenleri ve kaynakla rı üstüne derin bi lg iye sahip o lon komünistler, savaş karşıtı savaşım ın a maçlarını kesin ve açık bir b içimde soptıyor, savaş karşıtı harekete iyimserlik ve savaş­kan i ı k ruhu aşı l ıyor, tüm barışsever güçler a rasında, dünya görüşü ve polit ik eği l imlerine bakmaksızın diyalog ve işbirl iğ inden yana çıkıyorla r.

Marksizm-Lenin izm'e ve proleter enternasyonal izmine bağl ı l ı k , s ıra la rı ­n ı n b i rl iğ in i g üçlendirmek, komü nist hareketin önünde duran görevleri n başarıyla gerçekleşmes in in öneml i önkoşuludur. Bunu aynı zamanda o rtan nükleer savaş teh l ikesi, Amerikan emperya l i zmin in i lan ettiğ i « haçl ı se­fer i» stratej is i , emekçi lerin yaşam düzeyine ve �osya l haklarına karşı uyumlu saldır ı lar ın ı yayg ın laştıran burjuvaz in in sağcı güçleri n i n b ir l iğ i , reel sosyali zm le, Asya, Afrika, latin Amerika halkları n ı n kurtuluş savaş-

1 6

larıyla daha aktif ve etkin b i r daya nışma gösterilmesi zorun lu luğu da dayatıyor.

Deneyler. tüm güçlerin savaş karşıtı temelde en geniş biçimde birleş­mesi zorunlu luğunu. komünist hareketin kend ine özgü tutumunu bel ir­leyen komünistlerin sın ıfsal i lkeler temeli ndeki enternasyonal dayanışma görevlerin in g üncel l iğ in i h iç de azaltmad ığın ı yeni b i r güçle kanıtl ıyor. Bununla bir l ikte. böylesi bir dayanışma. dünyanın sosyal i st o lmayan kesi­m indeki komünist parti lerinin. sosyal ist toplu luğun kardeş partileriyle sağ­lam bir birl ik içinde hareket ettikleri ölçüde en yüksek b i r etkin l ik gös­teriyor.

Komünistlerin eylemlerinde savaş karşıtı savaşım sorunlar ın ın ön plana çıkarı lmasıyla s ın ıf savaş ımın ın önemi azalmıyor. a ntitekel bir l ik lerin in ro­lü ve aktifl iği küçümsenmiş o lmuyor. Dünyan ın sosyal ist olmayan kesimin­deki kardeş partilerin çal ışmalarındaki bu yönler pratik olarak birbirin i destekliyor ve g üçlend iriyor. Bundan başka. savaş karşıtı savaş ımın ken­d isi. bu. özü bakım ından emperyal izmin ve saldırgan ve gerici g üçlerine karşı u l us lararası burj uvazi içi ndeki «savaş parti lerine» karşı bir savaş ım­d ı r. Dolayısıyla. bunun da nesnel sosya l . sı nıfsa l nitel iği vard ı r.

Komünistleri n kendi g i rişim leriyle ve ortak eylemleriyle. kendi lerini ba­r ış ve sosyal i lerleme savaşım ında bağlaşık o lan ve olabi lecek o lan d iğer politik ve toplumsal g üçlerden hiçbi r durumda s ın ı rlamadıkları kend i l iğ in­den an laş ı l ı r.

Kardeş partiler arasında yapı lan ka rşı laşmalar. çok değişik barışsever ve antiemperyalist ak ımlar arasındaki . bunların kendi özgü l l üklerini ve bağımsızl ıklarını tam koruyarak. geniş yapıcı b i r d iyalog ve işbirl iğ ine her zaman g üçlü bir itki vermiştir.

Sosyal i st ülkeler kardeş partileri Merkez Komiteleri U luslararası ve Ideoloj ik Sorunları Sekreterlerin in son toplantıs ında (Temmuz 1 984 -Prag) tüm komünist ve işçi partileri a ra sı ndaki dayanışma ve eylem bir­l iğ in in g üçlendiri lmesi istendi . Onlar. savaş ve barış g i bi yakıcı sorunlar ın yapıcı çözümüne. s i lahlanma yarışına ve en başta da nükleer si lahlan ­maya son vermeye götüren yol ların bu l unması a macıyla sosya l ist ve sos­yal-demokrat partilerle. savaş karşıtı ve roketlere karşı hareketlerin s ı ra­larındaki değişik toplumsal -pol itik g üçlerle aktif politik d iya loğa ve i ş ­bir l iğ ine haz ı r oldukların ı bel irttiler.

Gerçek varl ığ ın ı sürdüren sosya list toplumun kurulması . gel işmesi ve yetkinleşti r i lmesinin dünya barışı için. tüm insan l ığ ın geleceği için ne denli büyük. hatta bel irleyici önemi o lduğu açıkça görü lüyor. ülkemizde gel işmiş sosya l ist toplumun yetk i n leştiri lmesini öngören somut program. SBKP Merkez Komites i 'n in 26. Kongesi ' nde ve onu izleyen Plenumlarda

17

teorik açıdan temellendiri ld i ve onaylandı . B u program. ü retim güçleri n i n gel işmesinden ideolojiye kadar top lum yaşamımız ın her yan ın ı kapsıyor.

Bu prog ram, a rdıc ı l bir biçimde yaşama geç i ri l iyor. Düzenin, dis ipl i n in . örgütlülüğün, kadroların sorumluluğunun güçlendiği ortadadır. Parti. bu faktörlere karşı d i kkatleri zayıflatmayarak. b i l im ve tekn iğ in yen i başarı­ları temel inde üretim fon ları n ı n yen i lenmesin i , yönetim sistemin in kökten iyi leşti ri lmesin i, ekonomik mekanizmanın yen iden kuru lmasın ı , polit ik ve ideoloj ik üstyap ın ın yetki n leştiri lmesi n i , sosyal i l işk i lerin geliştiri lmesini gerektiren ni/el değişikliklere doğru ilerliyor.

B i lmsel-teknik devrim çağında ve d ünyadaki ik i sosyal sistemin günü­müzdeki çatışması d üzeyinde. bu yol: o) 20. yüzy ı l ın sonunda sosyal izme yaraş ı r ekonomik b ir g ücün oluşturulmasına; b) sosyal ist ülke halklarına, çağdaş uygar l ığ ın en yüksek normlarına yanıt veren bir yaşam d üzeyi, eğit im ve kültür düzeyinin sağlanmasına; c) sosyalist kazanımların korun­

masına ve tüm dünyayı nükleer savaştan koruma amacına güveni l i r bir b içimde h izmet edebilmesi için de ü lkemizde barış koşu l la rı nda sosya l izm kııruculuğunu sağlaması iç in gereken savunma gücünün yaratı lmasına; d) sosyal izmin dünya politikasında pol it ik sayg ınl ığ ı ve etkin l iğ in in kesi n­t is iz yükselmes in in garanti lenmesine; e) sosyal izm i le kapita l izm arası nda i nsanlar ın b i l inci iç in veri len savaşta bel i rl eyici b ir üstün lük sağlayacak olan sosyal izmin çekicitik gücünün a rtırı lmasına olanak sağlıyor.

SBKP Sovyet toplumunun yetki n leştiritmesi eylem lerine böylesi ölçülerle yaklaşıyor.

Sosyal ist ü lkelerde her ka rdeş parti ü lkes in in özgül ulusal koşulla rında ve toplu luk çerçevesinde. sosyal izm kuruculuğunun ve gelişmesin i n kar­maşık sorunları n ı n çözümüyle uğraşıyor. B u, erkteki komün ist partileri n i n büyük yurtsever ve enternasyonal özgörevin in somut olarak simgelen­mesid i r.

Sosyal ist ü lkeler kardeş partileri Merkez Komitesi Uluslararası ve Ideo­lojik Sorunlar Sekreterleri n i n Prag toplantıs ın ın çal ışmaları . u luslararası durumun ki l it sorun ları n ı n çözümüne ortak yaklaş ım ın sosya l i st dünya içi n bugün ne denl i g üncel olduğunu göstermiştir. Bu ortak yaklaşım nası l nitelenebiti r? Bizce bu şu ana noktaları kapsıyor :

Bu. emperyal ist çıkışları n dayattığ ı tehlikeli ortamda. sosya l ist düzen in gelişmesi için elverişli uluslararası koşulla r ın sağlan ma sı ve uluslararası a landa ortak saptanan çizgi n i n d iplomatik, ideoloj i k ve propaganda cep­hesi n i n tüm yönleri nde kesin ola rak uygulanması zorunluğudur. Sosya l ist ü l kelerin artan birlik ve dayan ışmaların ın rolü, kardeş partilerimiz in Mark­sizm-leninizm ve sosyal ist enternasyonal izm i lkeleri temelindeki birliği

buradan kaynak lan ıyor.

18

Bu, uyum laştır ı lan d ış politika çızgısının uygu lanmasındaki kesintisiz aktif/ik ve sosyal i st toplu luk ü lkeleri ve parti leri n in e l inde bu lundurd uğu bütün polit ik ve propaganda a raçları deposunun ku l lan ı lmasıdı r.

Bu, değişik i lerici toplumsal g üçlerle yürütülen pratik işbirliğ in in ya ra­tıcı arayışlarının ve bunla rla dünyada mora l-pol it ik havan ın iyi leşti ri lmesi için d iyalog ve işbirl iğ in in yoluna konulmasıd ı r.

Bu , iç ve uluslararası a la ndaki eylemleri n organik bağıdır. Kuşkusuz, sonuçta her ayrı sosya l i st ü lkede ve genel ola rak da sosyal ist toplul ukta işlerin ne kadar başarıyla g ittiği ve g ideceği sorunu, bunların uluslararası ideoloj ik savaşı mdaki çabaların ın etk in l iğ ine bağ l ıd ır.

SBKP, sosyal ist toplu luğun, diğer barı şsever güçleri n, gezegenimizdeki tüm ha lk ları n ortak çabala rıyla emperya l izmin sosya l izm ile ta rihsel ça ­tışmayı nükleer savaş yoluyla çözme g i riş im lerin in önünü kesme, insanl ığa karşı o lan bu korkunç komployu suya d üşürme olanaklarına inanıyor. Sos­yal izm ile barış davası ayrı lmaz b i r bütündür.

19

Yaratıcı Marksizm-leninizm'in gücü

Grişa Filipov

BKP fvIK Politik Büro Üyesi BHC Bakanlar Kurulu Başkanı

Bulgaristan Ha lk Cumhuriyeti 'nde sosyal ist devrim in utkusundan b u yana 4 0 y ı l geçti. Tarih açısından bu dönem uzun sayı lmaz, a m a boyut­lar ı , cesaretle at ı la n ad ımlar ve sağlanan çok büyük başarı lar bak ım ın­dan ü lkenin 13 yüzyı l l ı k tarih inde eş i görü lmedik b i r dönemdir. Bulgaris­tan Komünist Partisi MK Genel Sekreteri ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Devlet Konseyi Başkanı Todor Jivkov yoldaşı n bel i rttiğ i g ibi , bugün " Bul­garistan, insanlığı özgürlük dünyası komünizme götüren yolu döşeyen ü l keleri n ana kafilesi iç inde güvenli ad ımlarla i lerlemekted i r . .. (i)

Bizim ta rihsel deneyimimiz ve aynı zamanda öteki sosya l ist ü l kelerin deneyimleri kanıtlamaktadır ki, yeni toplumu kurma yönündeki tüm teo­rik ve pratik çal ışmaların sars ı lmaz biHmsel, ideoloj i k temel i , Marks, En­gels ve Lenin ' in yüce devrimci öğretis idir. Bulgaristan Komünist Partisi'n in Marksizm-Leni nizm'e bağ l ı l ığ ı sonsuzdur. Kapital izme karşı savaşımın, sos­yal izm kuruculuğunun her aşamasında parti bu öğretiyi k ı l avuz edindi ve ed inmeye devam ediyor, sürek l i o larak toplumun gel işmesi genel yasa l I ı k­Iarına bağ l ı ka l ıyor.

Part imiz gücünü, Marksist-Leninist teoriyi eylem k ı lavuzu saymasından, her zaman yaşayacak bir öğreti, tarihsel süreç iç inde, dünya devrimci deneyimin in b i rik imi sırasında sürekli gel işen ve zengin leşen bir öğreti olarak görmesinden a l ıyor.

Geçt iğimiz yol , BKP'ni n pratikte sosya l izmle i l ig i l i Marksist-Lenin ist öğ­retiyi beni msed iğ in i , sosyal ist toplum düzenin in yüksek ekonomik, pol it ik ve sosyal nitel ik lerini sağ lamayı başard ığ ın ı , bu nitel iklerin Bulgari sta n koşu l ları nda kend i ne özgü biçimde ortaya çık ış ın ı gözönünde bulundur­duğunu gösteriyor. Biz F. Engels' in sosya l izmin tam, değişmez b i r şey olamayacağı, tersi ne sürekli gelişeceğ i n i, değişeceğini yazarken ne kadar haklı o lduğunu iyice kavrıyoruz. Biz şunun da b i l i ncindeyiz: Komünizme doğru i lerleme, halk lar ın ve komünist partileri n in yaratıcı l ı k sürecidir. Bu süreçte her ü lke kendi katkıs ın ı yapara k, ortak teori hazinesini ve u lus­lara rası işçi ve komünist hareket in in prati k kazan ım ları n ı zeng inleştire­cektir.

(1) Todor Jivkov, BKP'n i n 12. Kongresi ve olgun sosyal izmin daha i leri ge­l iştirilmesi. Sorunlar, görevler, yaklaşı mlar. Sofya 1982, s. 132 (Bul­garca).

20

Bulgar komünistleri n in partisi bundan 90 yı l ı aşkı n b ir süre önce b i l im­sel sosya l izm bayrağını yükseltmiş ve proleta ryayı uzlaşmaz sınıf savaş ımı yoluna yöneltmiş, i şç i s ın ı f ın ın politik öncüsü, emekçi lerin yöneticisi o la­rak gel iş ip g üçlenm iştir.

Ozü bakımından başından sonuna kadar sosyal ist o lan devrim imiz, Büyük Ekim Sosyal ist Devrim i'n in ana hatla r ın ın yi nelenmesi, kapita l izm­den sosyal izme geçiş in genel yasa l l ık ları n ı n yaşama geç i ri lmesi, proletar­ya savaşım ı :i lkelerin in Bulgaristan koşul ları nda yaratıcı biçimde uygu­lanması ve daha öte gel işti r i lmesid i r.

Georgi Dimitrof'un yönetim inde lenin' in tek cephe fikri pratikte yaşama geçiri ld i, komünistler ile Bu lgaristan Çiftçi Halk B irl iğ i 'n in (2) sağlam g üç­leri a rasında eylem bir l iğ i sağlandı. Parti tüm a ntifaşistleri b i rleştird i , Vatan Cephesi'ni kurd u ve onun bayrağ ı alt ında kapita l izme, monarş iye, faşizme ve gerici l iğe karşı s i lahl ı savaşı örgütledi ve utkuya kadar götür­dü. Sovyet Ordusu'nun Balkanlar'a gel iş i 1944 y ı l ında Vatan Cephe'

si 'n in erki ele alması -için çok elveriş l i bir durum yarattı. 9 Eylü l Devrimi 'n in ut­kusu, Marksizm-lenin izm' in somut biçimde gerçekleşmesin in bir örneği , ü l kemizin özgü l koşu l larında proleta rya savaş ımı teorisin i n yaratıcı biçim­de gel işti r i lmesin in b ir örneğiyd i . Bu , her şeyden önce BKP'n in bel i rl i koşu l larda sosyalist erk in (proleta rya d iktatörlüğü) ha lk demokrasisi biçi­mini olabi leceği görüşünü saptamasında ifadesin i buldu. Devrim, Bulgar devleti tarih inde yeni b i r aşamanın , sosyal izme ve komünizme götüren yolda çok büyük ekonomik, politik, sosyal, kü ltürel ve tinsel gel işmeler aşamasını başlattı.

BKP Merkez Komitesi 'n in 1 956 Nisan Plenumu partin in ve ha lk ın ta ri­h inde dönüm noktası oldu. Plenum, şahsa tapmayı sert biçimde eleştirdi, parti yaşamında leninci i l keleri ve normları yeniden yerleştird i , ü l kenin gel işmesiyle i lg i l i niteli ksel yeni pol it ik kararlar a ld ı . Plenum partin in Ni­san çizg is in in, yaratıcı Ma rksist-lenin ist çizg is in in başlangıc ı o ldu, Bul­garista n'da sosya l ist toplumun ekonomik, sosyal -politik bakımdan daha öte gel işmesi stratej is in in temel in i attı.

Yeni halk devletine geçmişten ağ ı r b i r m i ras kaldı . Yoksul luk , yüzyı l l ı k gerika lmış l ık, gel işmemiş bir sanayi, en i lkel biçimde üretim yapan, b i r­b i rinden ayrı küçük köylü a i leleri - 9 Eylü l 1 944'e kadar Bulgaristan işte böyleydi .

40 yı lda ü lke karasabandan elektroniğe, yoksul, yarı d i lenci du rumun-

(2) Bu lgaristan Çiftçi Halk B i r l iğ i (BÇHB) geçmişte küçük burjuva köylü partisiydi . 1 942'de bu bir l ikteki sol g üçler Vatan Cephesi'ne kat ı ld ı lar, daha sonra B irl i k, BKP'n in öncülük rolünü ve onun programını kabul etti. BÇHB, ü lkedeki devlet organları nda temsi l edi l iyor ve sosyal izm kurucu luğuna aktif ola rak katı l ıyor. (Not Red.)

21

dan sosyal ve tinsel kurtu luşa ve b i reyin her yön lü gel işmesi iç in olanak­lar sağlanmasına kadar uza nan bi r yol geçti. Sosya l izm in maddi-teknik temel i n i kurma, toplumsal i l işki leri yetki n leşti rme, toplumun sosyal -s ın ıf­sal yopısı n ı değiştirme, insanlar ın yaşam tarzı n ı değ işti rme, halk ın genl ik düzeyini yükseltme, ul usu tinsel bakımdan gel iştirme yönünde çok büyük başar ı lar sağlandı . Kısa bi r sürede Bulgarista n, daha öneceleri , başka koşu l larda, başka ü lkeler in yüzyı l la r boyunca elde ettiği başa rı l a rı sağ­ladı .

Parti n i n ekonomi k politi kası n ı n merkezinde özel l ik le BKP Merkez Kom i ­tesi' n i n N i san 1 956 Plenumu' ndan sonra, yeni toplumun çağdaş maddi ­tekn ik temel i n i , ü retici güçleri n h ız l ı ve etk i n gel işmesin i , ü retim i l işki leri n­de önemli değişikl ik ler sağlayabi lecek temel oluşturma sorun u d uruyor­du. Bulgaristan tüm savaş sonrası dönemde ekonomik gel işme h ızı en yüksek olon ü lkeler aras ı nda yer a ld ı . Onun sosyal -ekonomi k gel işmesi son 1 0 yı lda do, ekonomik konjonktürün karmaşıklaşmasına karş ın, d ina­m ik ve istikrarl ı olmaya devam ediyor.

Sosyal ist Bu lgari stan 40. jüb i le yı ldönümü öncesi nde 1 952 y ı l ı ndak inden 10 kat daha güç lü b i r maddi-teknik temele sahiptir. Ş imdi her y ı l 1 939'da varolandon 2-3 kat daha fazla işletme ü retim e açılmaktadır . Geçen yı l ü reti len kiş i başına u lusa l gel i r savaş öncesi döneme kıyasla 9,2 kat daha fazlayd ı . Üret im potansiye l i n in yapısında ve tekni k düzeyinde çok büyük gel işmeler oldu. Sanay in in ve ta rım ı n ü retim hacimleri aras ındaki ora n değişt i . 1 939 y ı l ı nda bu ora n 34 : 6 6 iken 1 983 y ı l ı nda 84 : 16 oldu. Sanayi üret im inde A g rubu i le B grubu (3) a rasındaki oran 1 939'da 23 : 77 iken 1 983'te 62 : 38 oldu. 1 97 1-1983 y ı l ları a ras ında dünya piyasasında yaka­cak maddeleri, ham madde ve ma lzeme fiyat ları n ı n a rtmasına, son y ı l larda ge l i şm iş kapita l i st ü lkelerle i l işki leri n kötü leşmesine karş ın , Bugaristan ' ı n u lusa l gel i ri yaklaşık 2 ,3 kat, temel fonlar ı i se hemen hemen 2 ,7 kat a rttı. Bugün ü lkede ü niversitelerde öğrenim gören öğrenci ler in sayıs ı savaştan önceki orta okul öğrenci leri n i n sayıs ından fazlad ı r, yüksek okullarda ders verenlerin sayı l ı ise savaştan önce l i selerdeki öğ retmenleri n sayıs ından ik i kat daha fazladır . B ir zamanlar geri ka lmış tarım ü lkesi olan Bu lga­ristan ş imdi gel işmiş sanayi-tarım ü l kesine dönüştü.

Ekonom imizdeki köklü değ iş im ler halk ekonomis in in sosyal i st sanayi­leşmesinde en açık ifadesi n i buldu. Sosyal i st sanayi leşmenin üstün lüğü, yeni toplumu kurman ın temel yasa l l ık lar ından bi ri o lan ağır sanayin in ku­rulmasın ı sağladı, Sovyetler B i rl iğ i ' n i n paha biçjfmez yardımı sayesi nde ve sosya l ist ü lkelerle kardeşçe dostl uk iç inde kurulan sanayin in gel işmesi ekonomin in yeni baştan temel lendi ri lmes in i a maçl ıyordu. Ekonomi, b i r

rı) Sosya l ist ülkeler istati stik ler ine göre A g rubuna ü reti m a raçları ü re­ten da l lar, B grubuna ise tüketim mal ları ü reten da l la r g i rmektedi r. (Not Red.)

22

bütün olarak en yeni b i l imsel-teknik başarı lar ın düzeyine uygun duruma getirildi.

Parti, sanayi leşmeye Bulgaristan koşul larına uygun bir biçim verd i , u lus­lara rası sosyal ist i ş bölümünün olanaklar ın ı ve ul usal ekonomin in görece küçük boyutla rın ı gözönünde bulundurdu. Ekonominin yapısında (özel ­l ikle sonayide) i lerici değ iş im ler ya pmayı, ü ret imi yoğ,unlaştırmayı ve uzmanlaştı rmayı , ü retim i n örgütlenmesin i öneml i ölçüde yetkin leşti rmeyi , i ş letmeler in iç ve u lus lara rası pazarın değişen gereksi n im lerine uyg un esnekl i k ve hareketl i l i k g österme koşul lar ın ı yaratmayı başardı .

B KP'n in sanayileşme sürecinde yaptığı i l kesel yeni teorik i ncelemeler ve bulduğu pratik yaklaşım lar, Marksist- len inist teorin in yaşamda ger­çekleşt i ri l mesidir. Bunlar yaratıcı Marksizm-lenin izm' in g ücünü, Bulgaris­tan' ın somut koşul la rında büyük çağdaş sanayin in kurulmasında Sovyet­ler Birl iği'nin deneyimin in usta l ıkla uygu lanmasın ın gücünü ortaya koyu­yor.

Partimiz tarıma her zaman büyük önem verdi ve ono özel bir d ikkat ayırd ı . Ekonomin in bu kolunu nitel bakımdan değ iştirmede zor, o ma başa­rı l ı bir yol geçti . Ta rım sosya l i st ekonomin in sağ lam b ir b i leşeni ha l ine geld i . B KP'n i n tarım polit ikası do Marksist-len in ist teoriyi sürekl i yaratıcı zengi n leştirme, gel işmen in her aşamasın ın somut sosya l , politik, ekono­mik ve ideoloj i k görevlerine uygun olarak Sovyet deneyim in i öğrenme ve bundan yararlanma temel inde biç imlendi ve uygulandı . Geçen 40 yıl iç inde böyle iki başl ıca aşama bel i rti lebi l i r. B i ri ncis i , köyde kooperatif­Ierin kurulması ve g üçlend ir i lmesi yoluyla toplumsal i l işki ler in sosyal i st temeller üzerinde değişti r i lmesi ; i k i ncis i , tarım üretim in in sanayileşt i ri l ­mesi ve tarımın sanayi i le bütün leşmesi.

Ta rım ın sosyal ist temeller üzerinde değiştiri l mesi nde len in' i n koopera· tif p lanın ı yaratıcı biçimde uyg ulama ve değ iş im in Bulgaristan' ın ul usal ve sosyal -ekonomi k koşu l lar ına uygun biç imde k ısaca TKZS denen Emek Kooperatif Tarım Işletmeleri kurulması , b i ri nc i aşamanın en karakteristi k çizg i lerid i r. Daha 1 948 y ı l ında G. Dimitrof. bu alanda ono doğrultula rı ve görevleri şöyle beli rled i : Yoksul ve orta köylüleri ad ım ad ım kooperatif­Iere çekmek, makina ve traktör ağ ın ı genişletmek, toprak k irasın ı kald ı r­mak, toprak a l ıp satmayı s ın ı rlandırmak ve daha sonra do yasaklamok, kooperatif üyesi köylülerin rızası ve kara rı gereğ ince toprak rantını azalt­mak, daha sonra da kaldırmak. Sonuçta toprak mülk iyeti sorunu pratikte öyle b i r şeki lde çözüldü k i , tüm toprak lar köylülere ebed i ola rak kul lanıma veri ld i . Sovyetler Birl iğ i 'nden sonra Bulgaristan köyde yeni düzenin ut­kuya u laştığ ı , burada da sosyal i st ü retim i l i şk i leri n i n oluştuğu i k i nci ülke oldu.

ikinci aşamada yeni örgütsel-ekonomik b iç imler, ta r ım-sanayi kom -

23

pleksleri oluştu. Bu modern ve verim l i ü reti m yapan sosyalist örgütlerin üretimde uzmanlaşma ve entansiflesme alanları nda yüksek d üzeye ulaşarak, üstünlükleri n i ortaya koydular. 1 979 yı l ı nda Ulusal Tarım-Sa nayi Bir l iğ i kuruldu. Bu, tarım-sanayi işletmeleri ile b i l imsel - ü retim örgüt­leri n in u lusal tarım-sanayi kompleksi çerçevesi nde oluşmuş yeni, gönü l lü ekonomik bir l iğ id i r.

BKP'n in 1 971 'de yapı lan 1 0. Kongresi Bulgaristan'da gel işmiş sosyal ist toplumu ku rma Program ını kabul etti. Bu Program ın a macı adım ad ım komün izmin en yüksek aşamasına geçmek iç in gerek l i o lon maddi ve t insel önkoşul ları yaratmak, sosyal izmin olanakları n ı n tom olarak ortaya çıkmasına yolu açmak, sosyal izmin yaşam ın tüm alanlarında üstünlük­leri n i ortaya koymasını sağlamak ve elbette Len i n' i n yeni toplum düze­n i n i n utkusu için en öneml i etmen olarak gördüğü şeyi, kapital izm­dekinden daha yüksek emek veri ml i l iğ in i sağlamaktır. (4)

BKP'n i n 1 981 y ı l ında yapı lan 12. Kongresi' n i n kararları partin in ekono­mi politikasında önemli bir dönem oluşturmaktad ı r. 1 2. Kongre boşta ge­len sosya l-ekonomik görevi şöyle formüle etti : Ekonom in i n entansifleşti ri l ­mesi, yeni ekonomik yaklaş ım ı v e o n u n meka nizmasın ı uygulama. sosya l ist toplum i lişki leri n i yetki nleşti rme temel inde halk ın sürekli o rtan maddi , t insel ve sosyal gereksin im leri n i bütünsel b iç imde ve daha tom olara k kar­ş ı lamak.

Bulgaristan' ın sosyal-ekonomik gelişmesinin ono hattı, maddi üretim i , üretim d ış ı o lan la rı , her tür toplu msal çalışmayı entansif yola koymayla sıkı s ıkıya bağ l ıd ı r. Bu süreç, boyutları, yapı lan değiş imleri n derin l iğ i ve bunun etkisi bak ımından ancak sosyal ist sanayi leşmeyle kıyaslanab i l i r.

Her yönlü ve her yerde entansifleştirme nesnel gerekl i l iğ in i çağdaş b i ­l imsel-teknik devrim ve ayn ı zamanda yeniden üretimin b i r d iz i iç ve d ı ş koşu lu doğuruyor. Burada sözkonusu olon b i r yandan üretime ek emek gücü çekme olanakların ın tükenmesi, başl ıca hammadde ve enerj i kay­naklarında açığ ı n artması, dünya piyasası nda enerj i , yakacak maddeleri ve bazı başka hammadde ve malzemelerin fiyatla rı n ı n artması, öte yan­dan Bulgaristan' ın uluslara rası i ş bölümüne g iderek daha aktif katı lması­dır . Günümüz aşaması nda ekonom in i n gel işmesin i n nesnel koşul ları . her şeyden önce ü ret imin üç temel faktöründen, yan i pora, üretim araçları ve iş g ücünden en verim l i b iç imde yararlanmayı gerektiriyor. Buradan da üretim in sosyal ist örgütlen iş in i ve emek sürecin i köklü biç imde iyi leştirme gerekliliği doğuyor.

Yen i toplumun temeli nde yatan üretim araçları üzerindeki toplumsal mülkiyet, b i l imsel ve tekn ik i lerlemenin hız lanması , gel işmiş sosyal ist top­l u ma uygu n madd i -teknik temeli n kurulması için geniş olanaklar yaratıyor.

(1,) Bak : V. i. Lenin , Tüm Yapıtlar, c. 39, s. 2 1 .

24

BKP'n i n üreti m a raçlar ın ı daha da gel işti rme stratej i s i , b i l imsel ve tek­n i k devrim i n başarı l a rı i le sosyal ist toplumsal i l işki lerin zengin olanak­lar ın ı organ ik biç imde bi rbir ine bağ lamasına dayanıyor. Bunda ü retim in komple biçimde makineleşt iri lmesi ve otomatikleşti r i lmesi, teknoloj i k sü­reçleri n ve yönetim i n elektron ik ve kibernetik tekniğiyle gerçekleşti rilmesi , ü lkemizdeki ve yurtd ı ş ındaki öncüleri n deney im in in y ığ ınsal olarak be­n imsenmesi , tüm ekonomi da l larında, tüm i ş letmelerde rezervlerden tam olarak yararlan ı lması ön plana çık ıyor. Biz ü retim i n tekni k düzeyin i n yük­selti lmesine ve veriml i l iğ in a rt ı rı lmasına, ü retilen mal lar ın kal itesi ve rekabet g ücü yüksek o lmasına, s ın ı rl ı enerj i ve hammadde kaynakları ku l ­lanarak ekonomik gel işme h ız ın ın yüksek ve isti krarl ı tutulmasına özel b i r d ikkat ayı rıyoruz.

Bunun la i lg i l i o larak makine yap ım ı sanayi i n i n önünde otomatikleşti ri l ­miş esnek ü reti m sistem leri kurmak, robotları, teknoloj i k modü l ve bant­lar ı , program l ı yönetilen mak ineleri, lazer tekn iğ in i , m ikro bi lg isayarları geniş olarak kul la n mak, u laş ım ağ ın ı yeni elektron ik sistemlerle donat­mak, verim l i l i ğ i önem l i ölçüde a rtırı lm ı ş başka makineleri ü retime sokmak görevi -duruyor. Bundan ötürü ağ ı r sanayiyi h ızla gel işti rmek gerekiyor.

Partin i n bugünkü tarım politikas ın ın özünü komple makineleştirme ve otomatikleşti rme temel i nde, k imya ve biyoloj i n i n en yeni başarı larından ya ra rlanarak, her yerde endüstriyel yöntemi yerleşti rerek, tar ım ü retim in in endüstrileşti r i l mesi ve entansifleşti r i lmesi ol uşturuyor.

K ı rk y ı lda sağlad ığ ım ız başarı lar ın gerçekçi açıdan değerlendi r i lmesi , o lgun sosya l i zm i daha öte gel iştirme a la nında yeni sorun ları doğru şe­ki lde görmeye yard ı m ediyor. Yaptığ ım ız çözümlemeler gösteriyor k i , ş imdik i aşamada çal ışmaların h ız la iy i leştir i lmesi gerek l i l iğ i kendi n i en kes i n b iç imde h issetti riyor. Bu, yaşa m ı n öne koyduğu nesnel istemd i r, başta gelen teknoloj i k, ekonomik , sosyal ve ideoloj i k b i r görevd i r. Bunu tüketicilerin istemlerinin h ızla a rtması d a dayatıyor. Ekonomimizin kapı­ları n ı n dünyaya açı k olması ise ü reti len mal lar ın rekabet kabi liyeti n i n yükselti lmesi n i gerektiriyor. lJ lkemizi n d i namik gel işmesi şu belg i a lt ında sü rmel id i r : .. Her yerde ve her işte yüksek kal ite ! » Bu, ancak olgun sos­yal izm kuruculuğ unun nesnel yasal l ık ları gözönünde bulundurularak, ge­nel, bütünsel b i r yaklaşım ugygulaya rak yerine getiri lebi l i r.

lJ reti len mal lar ın ku l lanma değerindeki bel i r l i a rtış, varolan tekn iğ in, teknoloj in in ve ma l la rın , her şeyden önce i l kesel yen i bi l imsel ve teknik çözümler temelinde yeni lenmesi gerekl i l i ğ i n i dayatıyor. BKP, polit ikas ın ı bel ir lerken ve bunu uyg ularken yeniden ü reti m sürecin in tüm ha lka ları nda ka liten i n yükselti lmesine özel b i r özen gösteriyor. Bulgar mal ları n ı n yük­sek ka l iteli olup olmadıkla r ın ın ölçütü dünya çapındaki en iyi gel işmeler, en üstün başarı lard ı r. Biz bun ları i ncelemeye özel bir d ikkat ayı rıyoruz.

25

Partim iz in politikasında sosyal yönetim sistemin in gel iştirilmesi ve mü­kemmel leştirilmesiyle i lg i l i sorunlar ın çok büyük önemi vardır. Tüm sosya­l izm kuruculuğu dönemi boyunca biz lenin ' in , işçi s ın ıfın ı n politik erki ele almasından sonra sosyalist ü retim biçiminin yerleşmesi ve gel işmesi ça l ış­maları nda devletin temel görevin i n ekonomiyi örg ütlemek olduğu yolun­daki sözlerini k ı lavuz edindik. Bu, « hesap işlerin i , mal ü retimin i ve dağ ı ­l ımın ı denetlemeyi d üzenleme, emek veri ml i l iğ in i yükseltme, . . . tek sözle ekonomiyi yeniden örgütleme» (5) görevidir.

Sosyal yönetimle i lg i l i sorunlar ın çözümü, sosyal izmin ekonomik gel işme yasaları n ı n istemlerine, üretim g üçlerin in gelişme düzeyi , bun ların örgüt­len mesi, ile ü retim sürecinde, dağ ıtım ve tüketimde toplumsal i lişki ler a rasında daha iyi b i r uyum sağlama gerekl i l iğ ine bağl ıd ı r. Bu çal ış­malarımızdCı sosya l yönetimin genel yasal l ık la rı , b iç im ve yöntemlerini , ş imdiki aşamada ü lkemizin politik, sosya l-ekonomik koşu l larıyla ak ı l lıca b i rleştirmeğe çalışıyoruz. Bulgaristan'da 20 yı l ı aşkın b ir süredir ekono­miyi daha iyi yönetmek iç in , bütünsel sosyal yönetim sistemini biçimlen ­d i rmek, sürekli yetkin leştirmek için gerekli yaklaş ımlar, yöntem ve norm­lar üzeri nde ça l ı ş ı l ıyor.

Sosyal i st ekonomi için plan l ı , dengel i gelişme yasası özel bir önem taşıyor. Bu yasan ın istemleri öteki yasa lar ın istemleriyle organik biçimde bağlandığı zaman ekonomik bakımdan sağlam temele oturtulmuş kara r­lar a l ın masına yard ım ediyor. Günümüzde planl ı , dengeli gel işme yasası , sosyal izm içi n karakteristik olan meta-para i l işkileri a racı l ığ ıy la daha tam biçimde gerçekleşiyor. BKP, sosya l ist ü retimin meta nitel iğ i olduğunu beli rtirken, bu kategorin in yeni sosya l-ekonomik içeriğ in i gözönünde bulunduruyor. Pa rtimiz in kanısınca sosyal izmde meta ve paran ı n toplum­sa l rol ü , kapitalizmdeki rol ünden farkl ıd ı r (bu iki toplum sisteminin, bun­lar ın mü lkiyet biçimlerin in ve bunlarda dağıt ımın birbir inden farklı o lduğu gibi) . B KP'nin politikası ha l k ekonomisinin p lan l ı gel işmesin i o lduğu g ibi , pazarı, meta-para i l işki leriyle i lg i l i ekonpmik yasalar ı , kendi g iderleri n i kendi leri karş ı layarak (ekonomik hesap yöntemiyle) çal ışmayı açık veya g izli biçimde görmezlikten gelmeye, bunu küçümsemeye kesin biçimde karş ıd ı r. Bunlar ın küçümsenmesi masa baş ından yönetme g ibi kötü yön­temlerin yerleşmesine, işletmelerin ve ekonomi kurumları n ı n ekonomik bağımsızlığ ın ın çignenmesine yol açar.

Parti, meta, para kategori/erinden sosyalizmin ç ıkarına geniş o larak yarar/anmaya, bun la rı ü retim i n a rtı rı /ması ve yetki nleştiri lmesin i n itici gücü hal ine getirmeye ça/ ışıyor. Bu amaçla maddi üretimde ve maddi ü retim d ı ş ı nda öngörülen bir dizi yeni , etkin biçim/er ku l lan ı lmas ın ı ön­gören ekonomiyi yönetme yöntem ve mekanizma ları saptanıyor. Aslında sosyal yönetim sisteminde, ü lkenin hız la g el işmesi, Bulgaristan'da geliş-

(5) V. I. lenin, Tüm Yapıtlar, c. 36, s. 1 30.

26

miş sosyal izm kuruculuğunu daha öte geliştirme sorunları n ı n başarıyla çözümü için gerekl i tüm ekonomik, sosya l , ideoloj i k ve pol it ik önkoşul la rı yaratacak köklü b i r reform yap ı l ıyor. Yen i ekonomik yaklaşım ve ona uygun mekanizma, ekonomik g el işmenin özendiril m es ine, üretim i le pazat a rasında dolaysız bağ kurulması için gerekl i temel in sağlanmasına, a r­d ıc ı l o lara k her yerde ekonom i k hesap yöntemin in ve onun en öneml i ögesin in - işletmelerin kendi masrafları n ı kendi leri n i n karşıl amasına, tüm ekonomik ka ld ı raçlardan en etkin biçimde yara rlan ı lmasına ağ ı r l ı k veriyor.

Ekonomi k yaklaş ım ın teorik temel in i sosyal ist mü lk iyetin sahibi ve ger­çek kul la ması hükmü ol uştu ruyor. Kan ım ızca sosyal i st toplumun ş imdik i ge l i şme aşamasında devletin e l inde bulunan ü reti m a raçların ın gerçek sahibi doğrudan doğruya emek kollektifl erid i r. Devleti n kendi leri ne ver­d iğ i üretim araçlar ın ı isted ik leri g ib i ku l lanan emek kol lektifleri. Bundan ötürü ekonomiyi yönetmede yen i i l i şk i leri biç imlendi rmek çok öneml id i r.

Yeni ekonomik yaklaş ım ı ve onun mekanizmasını uyg ularken biz ş u büyük boyutlu temel amaçlara ulaşmak istiyoruz :

- Toplumun, kol lektifin ve b i reyin ç ıkarla rı s istemin i yönetmeyi daha iyi örgütlemek, bunlar a rasındaki b i rl iğ i daha da g üçlendi rmek.

- Tüm alanlarda, yeniden ü retim sü recin in tüm ha l kalarında, tüm kay­naklardan en verim l i biçimde yararlana rak, ekonomide ekstansif (yayg ın) ü retimden entansif (yoğun) üretime geçmek.

Yönetmede b i l imsel yaklaş ı m ve yöntemlerden daha geniş olarak yararlan mak, kal ite sorununu kökten çözmek, u l usal gel i ri n ve emek ve­rim l i l iğ in in artış tempolarını yükseltmek için b i l imsel-teknik devrim in ba­şarı ların ın prati kte uygu lanmas ın ı hız land ı rmak.

- Kadrolara yeni yaklaş ı mın özünü iyice kavratmak, onlarda yeni düşünme ve eylem tarzı o l uşturmak, onları n yaratıcı faa l iyetini a rt ırmak.

Ekonomin in gel işmes in in dengel i ol masını sağlamada planlamanın rolünü artı rmak amacıyla planlama sistem inde b i r d iz i değiş ik l ik yapı ldı . Ama devlet ekonomi b i rimler in i h imayesi a lt ına a lm ıyor; bu b i r imleri n ça l ışmaları karş ı l ı k p lanlarla (6) düzenleniyor. Sosya l ist üret im i l işk i ler in in

(6) Devlet plan ı d i kkatini ekonomik gel işmenin ana yönleri üzerinde yoğunlaştı rıyor, bu gel işmeni n orant ı l ı , dengeli oluşunu, Bulgaristan' ın u lusJararası yükümlü lüklerini yerine geti rmesin i sağlıyor. Iş letme kol­lektifleri devletin verd iğ i b i rkaç mecburi göstergeyi gözönünde bulun­dura rak, bunlar temel inde bağımsız olarak karş ı l ı k plan adın ı taş ıyan ayrı ntı l ı b i r ekonomik faal iyet ve sosyal gel işme program ı hazı rlıyo rla r. B u planlar, devletin verdiği planın yerine getiri l mesini garanti etmekle kal mıyor, aynı zamanda yen i rezervlerin ortaya çıkarı lmasına ve böylece işletmen in çal ışmaları nda verim i n a rtmasın ı sağ l ıyor. (Not Red.)

27

taşıyıcıları ve sosya l ist mü lkiyetin gerçek sah ibi olarak ekonomi kurum­la rı ve emek kol lektifleri p lan la rı doğrudan kendi leri hazır l ıyorlar ve bun­ları n yeri ne getiri lmesi çal ışmaların ı Örgütıüyorlar. Karş ı l ı k p lan emek aktifl iğ in in a rtması için sosyal teşvik ya ratıyor, her yönlü entansifleşti rme yönünde yeni yeni rezervler ortaya çıkarmak içi n kol lektif düşünme ve kollektif yaratıcıl ıktan daha geniş olarak yararlan ı lmasın ı sağ laya rak, g iderek örgütsel -ekonomik faal iyeti n temel a racı hal ine gel iyor.

Sosyal ist Bulgari stan ' ın büyük başarı ları a rasında halk ın sosyal ka­zan ımları , toplumsal zeng in l iğ in tüm kapıları kendi lerine açı lan emek i nsanı için en iyi yaşam koşulları oluşturmak b i ri nci sırada gelmektedi r. Sosya l izm geniş emekçi y ığ ın lar ın ı eski düzeni n b i r tür baş edemed iğ i hastal ık lardan, sömürüden, işsiz l i kten, yoksul luktan kurtardı . insan ın başto gelen hakkı, ça l ışma hakkı a nayasayla g üvence a ltına a lındı . Devlet, i ş ­gücünden daha iyi ya rarlan ı lmasın ın, bun lar ın ekonomin in çeşit l i da l la­rında en rasyonel b iç imde dağı l ım ın ın sağ lanmasına özen gösteriyor. Bundan başka devlet k iş in in her yönl ü gel işmesi i ç in başka önem l i ko­şu l lar da yaratıyor. Tüm yu rttaş ların parasız eğit im yapmaları sağ landı , konut sorunu başarıyla çözülüyor, emekçi lerin çal ışma ve di nlenme ko­şu l ları iy i leştiriliyor.

Bugün B ulgaristan vatandaşı sosyal bakımdan tamamen g üvence a lt ın­dadır. Sosyal i st b i l i nç yurttaş lar ın gel işmiş sosya l izmi kurmaya aktif katı l ­mala rın ı sağl ıyor, onlarda tükenmez tarihsel iy imserl i k yaratıyor.

Partimiz ve devletimizin sosyal politikasında halkın yaşam düzeyin in yükselti l mesine özel b i r önem veri l iyor. 1 972 y ı l ında bu a maçla özel b ir program kabul ed i ld i . Bu prog ram, u l uslararası durumun karmaşıklaş­masına, dünya pazarında fiyat/arın a rtmasına, ikl im bakımından birkaç elverişsiz yıl olmasına karş ın başarıyla uygulanıyor. 1 1 yılda reel ücretler yaklaşık % 55 oranında a rttı. Başl ıca g ıda maddeleri tüket imi ve dayan ık l ı mal kul lanımı bakım ı ndan Bulgaristan bi l im in bel i rled iğ i norm­lara iyice yaklaştı, bazı a lan larda hatta ekonomik bakımdan daha geliş­kin ü lkeleri geride bıraktı . Toplumsal fonlar (kişi başına hesabıyla) hemen hemen % 86 ora nında a rttı, üretimdış ı a landa fon bir ik imi yaklaşık 3 kat a rttı. Sağ l ı k hizmetleri , eğit im ve kültür a lan larında büyük başar ı lar sağ­land ı . Işte bu nedenle halk ın yaşam düzeyini yükseltme yönünde öne koyduğumuz hedefler, ekonomik olanaklarımıza ve başarı larım ıza dayan­maktadır. Parti n in sosyal polit ikas ın ın gerçekleştiri lmesin in, bunun madd i ­teknik temel i n i n gel işti ri l mesin in, ekonomin in her yönlü entansifleşt i ri ­mesin in aktif etmenine, g üçlü a racına dönüştürülmesin in anahtarı bura­dadır.

Parti ve devlet bu politikaya uygun olarak, yaşam düzeyin in yükselti l ­mesi çal ışmalarına emek kollektiflerin in , tüm emekçi lerin aktif katı l ım ın ı sağlamak iç in gerekli örgütsel-ekonomik koşul ları da sağlıyor. Biz em e-

28

ğ i n n itel iğ i ve n icel iğ ine göre ücret ödeme sosyal ist i l kesi ne uygun o larak gel i r in özend i ric i ve örgütleyici rolünü artı rıyoruz, bölgesel b i r im lerin boşl ıca ta rım ü rünleri vb. bakım ından kendi kend i lerine yeterl i d u ruma gelmelerin i sağlamaya çal ışıyoruz.

Sosyal pol it ika, ha lk ın genl ik düzeyin in yükselt i lmesi i le sosyal ist yaşam tarz ın ın yerleşmesi a rasında bi r b i rl i k o l uşturuyor. Bu polit ikan ı n karak­teristik çizg is i , i nsan ın sağ l ık l ı o lması , ömrünün uzaması , kültürünün yükselmes i , k iş i n i n gel işmesi iç in gerekl i serbest zaman ın a rtması ve bundan ak ı l l ıca ya ra rlan ı lmasıyla i lg i l i en yüksek gereks in imleri h ız l ı bi­ç imde karş ı lamaktı r.

BKP'n i n tüm sosya l-ekonom ik polit ikası, toplumumuzun kurucu, yaratıcı b i r toplum o lduğunu kanıt l ıyo r. Sosya l i st toplumda i lerleme iç in çok büyük olanaklar vard ı r, çünkü kapita l izmden fa rkl ı o larak , gelecek sosya l i zmin­d i r. Bu bağlamda ge l i şmiş sosya l izm i ku rma savaş ımı tüm insan l ığ ın i n ­sancıl istem ve çabala rıyla, insanl ığ ın günümüzdeki gel işme eği l i m iyle sıkı sıkıya bağ l ıd ı r.

Ş imdiki gerg i n u lus lara rası du rumda, en başta Reagan yönetim i o lmak üzere m i l itarist emperyal i st çevreleri n nükleer felaket tohum ları saçtı k ları koşu l larda, BKP, olgu n sosya l ist top lumu kurma ça l ışmalar ın ı barış iç in , n ükleer y ık ıma karş ı , Ba lkan lar' ı n nük leer s i lah lardan ar ındır ı lmış bölge olması için savaşım ıyla b i rleştiriyor. Böylesi bir tutum, öteki kardeş part i ­ler in görüşleriyle ve gel işmiş sosya l izmi yetki n leştirme çal ışmalar ın ı barış savaş ımıyla organ ik biçimde b i rleştiren SBKP' n i n pol it ikasıyla uyum iç in­ded i r. Bu, doğal olarak kardeş sosya l ist ü l kelerin u lus lara rası a landaki eylemleri n i n b i rleşmesine yol açıyor, çünkü sosyal i st toplu luk üyesi tüm ü lkeleri n d ı ş pol iti kas ın ın koord i ne ed i lmesi nesnel b i r zorun lu luk ha l ine gelmişt i r.

Sosyal izm dünyas ına, Sovyetler B i r l iğ i'ne karşı besled iğ i k i n hasta l ı k derecesi ne varan ABD'n in başı çektiğ i dünya emperya l i zm ine b i z b i r­l i ğ im izle, sürekl i a rta n ekonom i k gücümüzle (bu, barış , yumuşama ve ka rşı l ık l ı yarara dayal ı i şb i r l iğ i politikası n ın maddi temel id i r , savunma potansiyel i miz in temel id i r) karş ı koyuyoruz. Amerikan emperya l i zm in in d ünya çapında yiti rd iğ i konumlar iç in sosyal öç a lmak n iyetiyle i lan ett iğ i « haçlı seferi »ne, sosyal ist ü lkeler toplu luğunun a rtan b i rl i k ve dayanış­masıy la karşı koyuyoruz.

Ekonomi k Yard ım laşma Konseyi üyesi ü lkelerin Hazi ran 1 984'te en yüksek düzeyde yapı lan toplantıs ın ın kararlarına uygun ola rak part imiz ve devlet imiz çaba lar ın ı bütün leşme çal ışmalar ına Bulgaristan ' ı n en aktif, en yararl ı b iç imde katı lması için gerekl i koşu l lar ın ya ratı lmasına yönel­tiyor. Bun lar b i l imsel-teknik i lerlemen in başarı ları n ı n hızlı biçimde pra­tikte uygu lanması , her yön lü entansifleşme, sosya l -ekonomik yaşamın tüm

29

alanlarında veri ml i l iğ i h ız la a rtırma, reel sosyal izmi n konumları n ı aktif biçimde savunman ın yolunu açıyor.

B ulgaristan'da 40 yı l l ık sosyal i st kurucu luk dönemi g ib i günümüzdeki çal ışmalar ımız do çoğ ımız ın temel gerçeklerinden bir in i kanıt l ıyo r : Yen i toplumun başarıyla kuru lmas ın ın temel g üvencesi Sovyetler B i rl iği 'di r ; o, dünya barış ha reketi n in en önemli g ücüdür, dünya devrimci sürec in in dayanağıd ı r. Biz dünyada sosyal ist devrim in i lk utkuya u laştığı ü lkeyle dost luk ve i şb i rl iğ i i l işki lerini her yönlü gel iştiriyaruz. Bu lgaristan -Savyet­ler B i r l iğ i i l i şk ileri örnek olabi lecek ve ancak sömürü düzeni boyunduru­ğunu ebedi o larak atan halk lar a rasında olanakl ı o lan, nitel i k bakım ından yepyeni, eşit, dostça i l işki lerd i r.

EYK çerçevesi nde ekonomik ve b i l i insel-teknik işb ir l iğ in i daha do geniş­letme ve derin leştirme genel çizg isinde yansımasını bulan pol it ikamız, dünyadaki tüm ü lkelerle ka rş ı l ı k l ı yorar, eş it l ik, iç i şlere karışmama temel i nde, tica ri-ekonomik ve bi l imsel-teknik bağları gel işti rmeye açıktı r.

Sosya list Bu lagrista n' ı n üstün başarı la rı , komünist fikir lerin yeni leşti rici , dönüştürücü gücünü, özgü r u l usların emek ve yaratıc ı l ığ ın ın olanakları n ı n sansuz a lduğunu, ha l k i le partin in kopmaz b ir bütün o luşturduğunu, sosyal i st ü lkelerle dostl uğun ve her şeyden önce yüce Sovyetler Bir l iğ i'yle dostl uk ve işbir l iğ i n i n son derece bol ürün verd iğ in i açık biçimde ortaya koymaktad ı r.

Tüm başarı lar ımız Bu lgaristan Komünist Partis i 'n in, başı nda u lus lara rası komünist ve işçi ha reketin in seçkin yöneticisi, s ınanmış Marksist-lenin ist Todor Jivkov'un bu lunduğu Merkez Komitesi ' n i n uzun görüşlü politi ka­s ın ın ü rü nüdür. Ha lk ın pol itik öncüsü olan parti devrimci atı l ım ve politik olg un l ukla, cesaret ve b i l imsel örigörüyle, ü lkemiz in gel işmesin in ana doğrultular ını bel i rl iyor, toplumsal yaşamdaki sorun ları incel iya r, öğ­reniyor ve başarıyla çözüyor.

Yaratıcı Marksizm-leninizm yaşam ın s ınavından geçti. Sağladıg ımız başarı lardan hakl ı o larak g urur d uyuyoruz ve bun lar bizde daha büyük başar ı lar elde etmek için ça l ışma a rzusu yaratıyor. Biz, sosya l izmin kendi ta banı üzerinde o lgun sosyal ist topluma götü recek olan görece uzun b i r gel işme aşaması geçtik. Bu aşa man ın karakteristik çizgisi, eriştiğ imiz bo­şarı la ra yeni ölçütlerle yaklaşmak, dünün norm ve istemlerine göre deği l , ya r ın ın norm ve istemlerine göre hareket etmektir.

Kendi g ücüne g üvenen ve parti n i n leninc i çizgisi etrafında sımsıkı b i r­leşmiş olan halkımız g üvenle özgür lük dünyası komünizme doğru i lerliyor.

30

Ülkenin geleceği için sorumluluk duygusuyla

hareket ediyoruz

FiliSTi N KOMUNIST PARTiSI B IRI NCI KONGRESi 'NIN SONUÇLARI USTONE

Naim Aşab

Filistin Komünist Partisi MK Politik Dyesi

Partimiz Şubat 1 982'de kuruldu. (1) Ik i y ı l sanra Birinci (Kuru luş) Kon­g resi'ni topladığ ın ı açık ladı . Kongre delegeleri, partin in kuru luşundan bu yana parti n i n faal iyeti n i çözümledi ler. FKP Program ve Tüzüğünü kabul etti ler ve yönetim organlar ın ı seçti ler. Kongrede, Gazze Şeridi '­(2)ndeki F i l istin' komünistleri n in örgütü i le b i rleşme de gerçekleşti r i ld i ; tari hsel nedenlerle kardeş partilerin çerçevesinde şeki l lenmiş v e gel işmiş olan komünist gruplar da , kabul edi len belgeler temelinde partiye gel­d i ler.

Tüm Fil isti n l i komün istler için gerçekten büyük b ir an lamı olan Birinci Kongre, olağanüstü zor koşu l larda toplandı. Parti, faa l iyeti n i hem işgal altı ndaki bölgelerde, hem de Fi l istin d iyasporas ın ın olduğ.u bir d izi ü l kede yürütüyor ve yer a lt ında çal ışmak zorunda. Bütün bun lar parti için bağ­lar ın korunmas ın ı son derece güç b i r sorun hal ine getiriyor. Yine de, şu sağlam i lkeden yola çıktı k : Kongre belge ve kararları, her şeyden önce de politik Program, hem Fi l isti n topraklar ındaki hem de onun s ın ı rlar ın ın d ı ş ındaki tüm yoldaşlar ın kol lektif d üşüncesin i n b i r ürünü o lmal ıydı .

Tartışmaya sunulan belgeler, ciddi ve sorumlu b i r şeki lde görüşüldü, hava ise gerçekten demokratikti. Ik i nokta daha bel irti lmel id ir. Birincisi , delegelerin çoğunluğu gençti ve bu partim izi n kendi gençl iğ in in doğal bir yansımasıydı (üyelerin ortalama yaşı 24 civarı ndadır) . I ki ncisi, Kon­g reye katılanların büyük bir kısmı proleter kökenl iydi . Bir bakıma, bunun nedeni komünistlerin b i rçoğunun işçi o lması olg usudur (yaklaş ık % 50) (3) ate yandan beli rlenen temsi l normları uyarınca, her 30 işçi s ın ıfı kökenl i

(1) Fil isti n Komün ist Partis i 'n in kurulmasına i l i şk in daha ayrı ntı l ı b i lg ı iç in bak : Naim Aşab, S ık ı I l keler, Esnek Taktikler, BSS, Sayı 2, 1 983. (Not Red.)

(2) 1948'de Fi l istin ' in paylaş ım ın ın a rdından, bölge 1 967'de ısra i l l i lerin işgal ine kadar Mısır yönetim i a ltındaydı. Yerel komünistler, Gazze Şerid i'ndeki U lusal Kurtu luş Bir l iğ i 'n in bir seksiyonu olarak çal ışmayı sürdürdü ler. 1953'de bu, Gazze Seridi Fi l ist in Komünist Partisi o ld ın ı a ldı.

.

31

parti üyesi için bir , öteki toplumsal tabakalardan 50 üye iç in b i r delege seçi ld i . ısra i l işga lc i lerine karşı ölüm kal ı m savaşı veri l i rken, işçi s ın ı fı n ı n temsi lcilerine tan ınan bu öncel ik , part im iz in ideoloj ik ve politik daya nık­l ı l ığ ın ı artırma ve proleter ideolojiye yabancı olan, mevcut zorlu koşul­larda baskısın ı sürekl i a rtıran eği l imlere karş ı b i r engel o luşturma a m acına yönel ikt i .

B irinci Kongre'n i n özel anlamı, FKP'n in pol it ik Programı 'n ı kabul etme­sinded i r. Ve bu, yaln ızca bunun i l k programımız olmasından dolayı de­ğ i ld i r. Olağanüstü öneml i bir nokta da şudur : Parti, son derece karmaşık F i l istin , sorununu, F i l istin u lusal ha reketin in öteki müfrezelerinden fark l ı b i r yaklaş ımla, yaln ızca komünistlerde olan enternasyonal ist yaklaş ımla ele a l ıyor.

Prog ram, F i l i stin devrim in i n ş imdi geçmekte olduğu bunal ım ortam ın ın çözümlenmesine ve ulusa l kurtu luş içi n yol lar ın bu lunmasına partimiz in öneml i katkısıd ı r. B i r a nlamda, F i l i st in komünistleri n i n , iç inde eylem gös­termek zorunda kaldı kları örgütler ne o lursa olsun, ve özel l ik le geçmişte, her şeyden önce de halk ımıza karş ı komplolara kalk ışan gerici çevrelerin sürekl i saldır ı lar ına karşın, o nyı l la r boyunca a rdıcı l o lara k iz ledik leri poli­tikan ın doruğudur. Yaşa m ın kend is i , bu i lkesel ve sürekl i pol itikan ın doğru o lduğunun inandı rıcı kan ıtı o lmuştur ve F,i l isti n sorununa burjuva-mi l l iyet­çi yaklaşımlar ın ta mamen bir fiyasko olduğunun ortaya çıktığ ı günü­müzde, bu politik çizg i n i n sağ lam temelleri daha da görülür o lmaktadır .

F i l istin ha lk ın ın savaş ım ın ın mevcut aşamasın ın nitel iğ in i , « u l usal kurtu­luş aşaması ve u lusal kurtuluş devrim in in görevlerin i n yerine getiri l mesi » aşa ması olarak tan ım laya n b i l imsel, Marksist-lenin ist ta n ım la ma, FKP Progra mı'nın bize verd iğ i en öneml i ideoloj ik ve pol itik s i lahtır. (r,) Bu tan ım lama , bölgedeki öteki halk lardon fa rkl ı ola rak ve uzun y ı l lard ı r sü­ren çeti n savaş ım ve bu savaş ım boyunca verilen ağ ı r kayıplara karşın , ha lk ımız ın henüz yabancı baskısı n ı n boyunduruğunu otomomış olması olgusuyla belirlenmektedir.

FKP Program ı ' n ı n « işgal a lt ındaki Fi l isti n topraklar ın ın kurta rı lması için, F i l istin ha lk ın ın e l inden a l ınmaz hakları n ı n gerçek leştiri lmes i iç in .. ad ın ı taş ımas ı bir raslantı değ i ld i r. Bunun nedeni va rd ı r ve Program b u aşa­man ın görevleri n i öz lü b i r b iç imde şöyle formüle etmekted i r :

(3) Bu o lgu , kendi payına, b i r ölçüye kadar, işga lci yetk i l i lerin politikası sonucunda, işgal a lt ındaki toprak la rdaki toplumsal yapıdaki değişim­leri n b i r yansımasıd ı r. I nsanlar ın topraklar ından atı lması ve nüfusun sürekli yoksul/aşması, nüfusun proleterleşmesin i n hızlanması eğilim in i getiriyor.

(4) Fil isti n Komün ist Partisi Programı , « Işgal a lt ındaki F i l isti n topraklar ı­n ın kurta rı lması iç in , F i l istin halk ın ı n el i nden a l ı nmaz hakların ın ger­çekleştiri l mesi içi n .. , s. 1 3 (Arapça).

32

1 ) isra i l işgal in in bozguna uğratı lması ve 1967'de işga l edi len Arap toprakların ın kurtuluşunun sağlanması.

2) Fi l istin halk ın ın kendi kaderin i tayin hakkının, Kudüs'ün Arap kısmı do içinde Ordün nehrinin Batı Yakası'nda ve Gazze Şeridi'nde kendi ba­ğ ı msız devletin i kurması yoluyla sağlanması .

3) Göçmenlerin, BM kara rları uyarınca yurtla rına ve evlerine döne­bi lmelerin in sağ lanması .

4) Emperyal izmin, s iyonizmin ve gerici l iğin Filistin sorununu ortadan kald ırmaya, Fi l isti n l i lerin u l usal k iml i klerini yoketmeye yönel i k p lan ların ı (her şeyden önce tüm Cam p David anlaşmaları nı, yönetsel özerklik ve işgal a ltında sivi l yönetim projeleri n i , F i l isti n l i ler için « alternatif b ir anayurt» yaratı l ması tasarı ları n ı , Reagan p lan ın ı vb.) boşa ç ıka rmak ve bölgede hakimiyet kurmak isteyen ABD emperya l i zmin in sa ld ırı s ın ı geri püskürtmek.

Bu yurtsever görevlerin yerine geti ri lmesi, siyonist yayı lmacı emeilere ve ismil 'in emperyal izmin bölgedeki jandarması o larak faa liyetine engel o lmayı amaçlamaktad ı r. Bu, ş imdi l i k sa ld ı rgan şovenist tutumların sis per­desi arkosında kolon ismil top lumunun iç çel işki ler inin ortaya çıkmasına yard ımcı o lacaktı r. Programın mevcut aşamaya i l işk in b i l imsel tan ım­lamas ı ve görevleri, pa rtiye ve bir bütün o larak Fi l istin u l usa l hare­ketine, o lgun laşmamış belg i leri i leri sü rmekten ya da bu aşamada öne ulaş ı lamaz olan hedefler koymaktan, - ki bu ismi l işgal ıne karşı ortak sa­vaşıma geniş güçlerin katı lmas ın ı daha da zorlaştırab i l i r - kaçın­masına yard ımcı o luyor. Fi l istin halk ın ın yüz yüze olduğu görevlerin , Ordün ha lk ı da içinde bölgedeki öteki halkların çözdükleri görevlerden açı kça fo rkıı o lduğuna işaret ed i lmesi de, özel önemded i r. Her şeye karş ın Amman rejimi her iki halk ın - Ordün ve Fi l istin - kaderlerinin aynı o lduğunu ve yaln ızca dış görünüş açısından fa rk l ı l ı k gösterd iğ in i i leri sürerek farkl ı l ı ğ ı n üzerin i örtmeye çal ı ştı . Onun amacı, F i l istin halk ın ı kendi kaderi ni tay in hakkından yoksun bırakmaya yönel i k boş çaba ları doğrulamak ve Fi l isti n halk ı üzerinde Amman' ın vesayet in i yeniden dayat­maktır.

Ancak, FKP kendini savaşımının aci l , en önemli hedeflerini bel i rlemekle s ın ı rlamad . . Progra mım ız ın son bölümü şu başl ığ ı taşıyo r : « Part in in uzun erimdeki amacı : Sosyal izm». Bu bölüm, F i l ist in a lan ında eylem gösteren öteki yu rtsever g üçlerinkinden kökten ayrı lan önermeler içermekted i r. Bu güçler, mev.cut aşamanın görevin in 1 967'de işgal ed i lm iş o lan toprak­larda bağımsız bir devletin kuru lması o lduğuna inan ıyor ve böylece sonul stratej i k amaç olarak b i r zamanlar F i l istin mandası alt ında o lmuş olan toprağ ın tümünde la ik b i r Fi l istin devlet in in kurulmasın ı görüyorla r. Parti­miz in Programı' nda ise, uzun erimdeki ya da stratej i k a maç « bağımsız b i r F i l isti n devletin in özgürlüğünün korunması, ekonomik, pol ifık ve as-

33

kersel potansiye l in in g üçlend i ri lmesi ve b i r sosyal ist dönüşümler polit ika­s ın ın izlenmesi. böylece sosya l i zm in kuruluşuna kadar tüm yol boyunca bölgede ve tüm dünyada antiemperyalist cephenin bileşen bir parçası hal ine gelmesi » o larak tan ımlan ıyor. (5) Program aynı şeki lde. genç ba­ğ ımsız devletin büyük olası l ı kla yüz yüze geleceği koşul ların . her şeyden önce de Isra i l ' i n siyonist yönetic i leri n i n sa ld ı rı ve yayı lma tehdit in in . siyonizmin ırkçı ideoloji ve uygula'malarına karşı savaşımın. Israi l ' in içinde demokrasiden yana olanlar da içinde. bölgedeki tüm devrimci kurtuluş güçleriyle yakın işbir l iği iç inde sürdürülmesin i gerektireceği n i bel i rtiyor.

Başka bir deyişle. biz komünistler. enternasyonalistiz ve öteki her hangi b i r u lusal sorun g ib i F i l isti n sorunun kes in çözümünün . u luslar ve top­lu luk lar a rasındaki düşmanl ık lar ın neden leri n i kazıyacak ve a raları nda kardeşçe dostluğun temelleri n i atacak sosya l izm i n kurulmasından ibaret olan toplumsal b i r çözüm olması gerekt iğ ine i nanıyoruz. Ancak bölgede sosyal izmin utkusu na kadar. F i l i st in sorununun gel işmesi. F i l i st in ha lkı da içinde halk lar ın emperya l izmin hak imiyetine ve benc i l ç ıka rlar ına. isra i l egemen çevreler in in sa ld ı rgan yaydmacı davranış lar ına karşı yoğun sava­ş ım ın ın sonuçları tarafından bel i rlenme devam edecektir. Bu. yaşa m ın t üm a lan la rına ve hatta olası l ı kla coğrafi gerçekl iklere de damgasın ı vuracaktı r.

Mevcut aşamanın görevleri n in ta n ım ı ış ığ ında Program bun ları yerine geti recek güçleri de bel i rl iyo r : I şç i sı nıf ı . köylülük. d iğer emekçiler. dev­r imci aydınlar . öğrenciler. bir bütün olarak küçük burjuva katmanları ve ulusa l burjuvazi n i n bunlara yak ın olan ve işgalci lerle ya da gerici rej im­lerle i l işkisi olmayan çevreleri . Komün istler. u lusal kurtuluş devrim i aşa­masında a na htar önemde olanın işgale ka rşı ç ıkan ve sam i ni olarak ba­ğ ımsızl ığı kazanmak isteyenlerin tümünü b i rleştiren en geniş ve en istik­ra rl ı u l usa l cephenin kurulması olduğuna inan ıyorlar. « Işçileri n . yoksul köylülerin ve öteki F i l isti n emekçilerinin devrimci birliği» (6) böylesi bir cepheni n çekirdeği ve öne konan a maçlara ulaşma yeteneğin in g üven­cesi olacaktır.

Sözkonusu cephenin geniş l iğ i üzerindeki özel vurgu ve buna katılacak­ların geniş yelpazesi. F i l i stin l iler in çoğ unluğunu yurtdış ında yaşamaya mahkum eden ve ka lanları göçmenlere dönüştü rmeyi a maçlayan. böylece de siyon ist yerleşmecilere « i nsanı o lmayan topraklar» m i ras b ı rakmak isteyen ısrai l işgal inin doğası tarafından bel ir lenmektedi r. işte bu ne­denle. F i l isti n toplumunun çeşitl i s ın ıf ve katman ları a rasında varolan tüm polit ik farkl ı l ı klar. « sağcdar»la « solcu .. la r deği l . ş imd i temel olo n «yurt­severlerle» «yurtsever olmaya nlar» a ras ındaki ayrı l ık ladır.

(5) Agy. s. 28. (6) Agy. s. 1 7.

34

Ayrıca, samut koşul lara bağl ı olarak, u l usa l cephenin çeşitli biçimler a labi leceği açı ktır. FKP Programı , bizim iç in , « en geniş b i rleş ik u lusal cepheni n örgütsel çerçevesin in, Fi l isti n u lusa l k im l iğ in in pol it ik simgesi olan ve savaş ım sürecindeki üstün eylemin i n F i l istin halk ın ın tek yasa l temsilcisi k ı ld ığ ı . Fi l isti n Kurtuluş Orgütü'nce sağla nabi leceğ i »ni be­l irtiyor. (7)

Ulusal ödevlerine bağl ı olan Fi l ist in komünistleri, Fi l istin Kurtuluş Or­gütü'nün ardıc ı l yurtsever ve aynı şekilde gerçekçi politik b i r çizgi teme­l i nde bir l iğ in in ve iç bütün lüğünün korunması iç in el lerinden gelen çabayı gösterd il er. Bu örgüt, Fil ist in l i lerin yasal i radesi n i n bir ürünüdür ve hem Fi l isti n'deki hem de s ın ı rlar ının dışındaki halk ımız ın ezici çoğun luğunun desteğ in i a lmakta ve dostları tarafı ndan, özel l ik le Sovyetler B i r l iğ i ve öteki sosyal ist toplu l uk ü l keleri tarafından , anlayışla karş ı lanmaktadır. Bu çizg i , i nanıyoruz ki , F i l istin Ulusa l Konseyi 'n in 1 6. Oturum u kararları na geniş b i r şeki lde yansı mıştır. (8) Bizi m hareket noktamız şudur : FKO' nün Arap dünyasında ve u luslara rası a renada Fi l i st in ha lk ın ın tek yasal tem­silcisi olarak tan ınması , 1 948 y ı l ı ndaki s ın ı r d ış ına kovu lma trajedisi nden bu yana büyük özveri ler pahasına elde ed i len başl ıca tarihsel kazan ım­d ı r. Bu organ ik olarak ve ayrı lmazcasına Fi l istinl i lerin kendi kaderlerin i tayin v e 1 967'deki sa ld ırı sonucu ısra i l l i ler tarafından işgal ed i len toprak­ların kurtarı lmasından sonra bağı msız u l usal bir devlet kurulması hakkıyla bağlıdır.

Partim iz, birleşik b i r u l usal cephenin kurulması ve tüm Fi l isti n l i yurt­severlerin b irleşt ir i lmesindeki büyük sorum lu luğunun derin bi l incindedir. Parti, her b ir partönerin toplam u l usal özlem lerle çatışmadığ ı sü rece ideo­lojik, politik ve örgütsel bağ ıms ız l ığ ın ı korumasıyla b irl i kte, karşı l ı k l ı sayg ı ve g üven temel inde a ra la rı nda gerçekten demokratik i l işki normlarının yerleşti r i lmesi ve gel iştir i lmesi için aktif olarak ça l ış ıyor, Oteki yurtsever güçlerle bir l ikte komünistler FKO'nün yalnızca tabanda deği l , aynı za­manda yönetim düzeyinde de etki n b ir u l usal cephe ha l ine gelmesi için elferinden geleni ya pıyorlar. Bu, gerçekten kollektif hale gelmel i ve hem işgal altındaki hem dış ındaki F i l istin sahasında eylem yürüten tüm yurt­sever g üçlerin temsilci lerinden oluşma l ıd ı r, Komün istlere ve partis ine karşı gösterilen ayrı mcı l ığa son vermenin zamanı ge lmiştir. Yönetim organ­larında temsil edilmek yaln ızca savaşımda yer a lman ın doğal b i r hakkı olmakla kalmamaktad ır. Bu aynı zamanda, F i l istin Direniş Hareketi' n in 1 982'de Beyrut'dan çeki lmesiyle başgösteren yeni ve teh l i keli karmaşık­l ıkların üstesinden başarıyla gelmenin de tek yoludur. Başka bir deyişle, yalnızca bu, tekrar geçmişe sürüklenme tehli kesi n in önüne geçebi l i r.

FKO iç inde mevcut bunal ım pot/ok verdiğinde, part imiz, kimden gel-

(7) Agy, s. 1 6. (8) Şubat 1 983'te Cezayir'de toplandı. (Not Red.)

35

d i ğ i ne ve öne s ü rü len bahanel e re bakmaksınıı , örgütün birl i ğ i ni d i n a m it­leyecek herhangi bir g i ri ş imin karş ıs ında ik i rci m siz i l ke l i ve kara rl ı tutum aldı. Oteki F i l ist inl i m ü frezelerle, h e r şeyden önce Kuzey Lübnan'daki Tra blus kenti nde kardeş in kardeşi öldürdüğü çatı ş m a l a ra katı l mayan­la rıyla b i r l ikte, komünistler FKO' n ü n yer ine başka bir benzerin in yaratı l ­ması g i ri ş im lerin i geri püskürttü ler. Böylesi b i r ad ım, h a l k ı m ı z ı n tek yasal temsi lc is i o lara k ö rgütün l ik ide ed i l mesi n i n başlangıcı o l a b i l i r ve b u e n temelde, Fi l istin karşıtı g üçlerce d övüşen y ığ ınların i stemini ça rpıtan k a ­ra n l ı k « a lternatif sena ryo »la rı yü rütmede k u l l a n ı l a b i l i rd i . FKO' n ü n bo· ğ ı msız l ı ğ ı n ı n güçlendir i lmesi iç in, karar a l mada F i l i st in u l usal bağ ı m sız­l ığ ın ı n yerleşmesi iç in, ve b u bağımsız l ığ ın s ı n ı rland ı rı l ması ya da yedeğe çekil mesi g i ri ş i m lerine karşı kavga verdik ve vermeyi sürd ü receğ iz. Parti­miz F i l i st in Ulusal Konseyi ' n i n 1 6. Otu rum u n u n kara rlarına ve FKO ayg ı ­t ı n ı n demokratik olarak yeniden b iç i mlendi r i lmesi, h e r şeyden önce d e kol lektif önderl i ğ i n i n sağlanması çizgisine ardıcıl olarak b a ğ l ı kalıyor v e ö rg ütün çerçevesi i ç i n d e b i rl iğin yeniden kurulması a m acına yönel ik top· la ntı ve temaslarda a ktif yer a l ı yor. FKP' n i n der in yurtseverl i ğ i n i doğru­layan b u i l keli çizgi , Fi l ist in halk yığı nları , Arap d ünya s ı n ı n yurtsever g ü ç ­leri a rası nda v e u lus lara rası a l a n d a otoritesi n i n ve presti j i n i n kaydadeğer ölçüde artmasın ı getird i .

Parti Prog ramı , halk ı m ı z ı n e n canl ı ve d inç kes imin in , 1 967'den bu yana ısrai l işgal i n i n boyund uruğu a lt ı nda yaşoya ge len kesi m i n i n koş u l l a rı n ı n b i r anal iz in i içeriyor. Prog ra m, i şgal a lt ındaki Fi l istin topraklar ında, ist i· lacı lara karşı u l usal sava ş ı m cephes in in , b u toprak lard a FKO' n ü n dayanağı v e t e k temsilcisi olacak b i r cephenin yeniden kurulması iç in çal ı şma n ı n gereğ i n i vurg u l a d ı .

Filistin Diren iş Hareketi müfrezelerin i n Beyrut'tan çeki lmesinden sonra, israi l yönetici leri d a ha da sa l d ı rga nlaştı . I şga l altındaki topraklar ın « Ya h udi leştiri l me s i » h ız landırı ld ı ve ABD-Isra i l · (Jrd ün'ün halk ımız ı ve temsilcisi F KO' n ü h içe sayarak, F i l i st in soru n u n u görüşme yönünde ortak faaliyetlerin in a rtması bekleniyo r. Bu d u rumda, işga l a lt ındaki toprak ­larda u lusal cephenin tekra r canlandı rı l ması olağa nüstü önem kaza n ıyor (ve b u yalnızca bir yürütme o rg a n ı o larak değil, aynı zamanda şimdi a n a savaş ı m sahası o lan yerde etk in l ik le v e yaratıcı l ı kla iş leyen b i r kuman­d a n l ı k o larak). Parti miz in öneml i b i r rol oynad ığ ı , b u cephenin yeniden

kurulmasına yönel ik g ü ncek çabalara i l i şk in tutum, F i l i st in ha reket in in

çeşitli m ü frezelerin i n , Fi l istin halk ına v e hakl ı d avasına karşı g ittikçe a r · t o n ve çeşitlenen biç imlerdeki komploları geri püskürtme görevine yakla·

ş ı mdaki cidd iyetieri n i n denek taş ı d ı r. Prog ra m , kardeş Ara p ü l kelerin­

deki ler d e içinde olmak üzere d i yasproya u ğ ra mış F i l i st in l i l er in koş u l l a rı n ı

do görmezl ikten g e l m i yor, bunlar ın yerli i lerici-yurtsever g ü çlerle i l iş­k i leri n i n iki l i özü d iyalektik olara k çöz ü m leniyar.

36

Fi l istin l i lerin bulundukları ü lkenin politik yaşam ın ı n doğası, içinde bu­lunduklorı koşul lar F i l i sti n l i leri n üzerinde doğrudan ve bel i rleyici b i r etkide bulunuyor. Sözkonusu ülkenin ha lk yığ ın la rı i le b i rl i kte, bun lar çe­şitli baskı ve ceza lara uğruyorlar, demokratik özgü rl ükleri n olmayış ından za ra r görüyorla r ve s ıks ık F i l ist in l i ad ın ı taş ımadan yoksun bırak ı l ıyorlar. Savaşım ın genel hedefleriyle b i rleşti ri ld iğ inde ve halkımız ın u lusa l kav­gasına bir katkıda bulunman ın gereği olarak bu, onlar ın önüne, em­peryal izmle bağla rı n koparı lmasında ve ulusal demokratik devrim in hedef­lerine ulaş ı lmasında ısra rl ı ola n Arap ü lkeleri devrimci güçleriyle daya nışma gösterme görevin i de koyuyor.

Ordün'deki Filistin l i yığın ları n özgü l du rumu, bir d iz i tarihsel, coğrafi ve demografik etmen tarafından beli rleniyor. Burada ısra i l i şga l i n i orta­dan kald ı rma ve kendi bağımsız devletleri n i kurma istemi , ülkede u lusal demokratik devrim i n görevleri n i yeri ne getirmenin gerekl i l iğ iyle yakından bağ l ıd ı r. Bu, F i l isti n l i leri n , kendi u lusal k im l iklerini korurken, b i rleşik y ığ ı nsal yurtsever ha rekete doğrudan katı l ım lar ın ı gerektiriyor.

Arap ülkelerindeki F i l i st inl i toplulukla rı n polit ik görevleri n in böyle sap­tanması, m i l l iyetçi konumlar a lan güçlerink inden açı kça farkl ıd ı r.

Parti B i rinc i Kongresi'nce kabul edi len Program, FKP'n in s ın ıf doğa ­s ın ın ve i deoloj is i n i n nitelendi ri lmesiyle başl ıyor ve komünistleri n F i l isti n ul usal hareket in in a ktif müfrezelerinden b i ri o lduğu vurgulanıyor. Bu, halk yığ ın ları n ı n bağrında kök sa lm ış ve halk ımız ın savaşkan m i rasındaki yurt­sever ve i lerici o lan her şeyden esin lenen b i r müfrezedir . Biz, halk ımız ın özel l ikle sömürgeci l iğe, emperya l izme ve siyonizme J(arşı savaş ımda, a nayurd umuzun savunmasında ve kendi kaderi n i tayi n hakkı ve bağ ım­sızl ık iç in savaşlar ın değ iş ik aşa malarında kazan ı lm ış o lan zeng in dev­rimci deneyim i ne büyük d eğer veriyoruz.

Aynı zamanda, F i l isti n Komünist Partis i , Arap ulusal kurtuluş hare­ketin in b i leşen bir parças ıd ı r. Buna uygun ola rak, part i , Arap b i rl iğ i de içinde Ara p dünyasındaki görevlerin i de formüle ediyor. Tüm öteki dev­rimci ve ilerici güçlerle b ir l ikte, komünistler, böylesi b i r b i rl iğ in özgürlük ve demokrasi üzerinde sağlanmasına çal ışıyorla r.

U lusla ra rası a landa, FKP ulus lara rası komünist ve işçi hareket in in bir pa rçaşıd ı r. Parti, hareketin Marksizm-len inizm ve proleter enternasyona­l izmi i lkeleri temelinde b i r l iğ in güçlendir i lmesi için kara rl ı bir tutum a l ıyor ve bu b i rl iğ i d inamitlemeye yönelik herhang i bir g iriş ime karş ı y ı l maz b i r savaşım yürütüyor. FKP, Marksizm - len in izm' in a rı l ığ ı n ı savu­nuyor, ya ratıcı gel işmesine katkıda bulunuyor ve ideoloj ide herhangi b i r revizyonizm ve dogmatizm bel i rt is in i ge�i püskürtüyor. En baş ından i t i ­ba ren, parti Arap d ünyası ve uluslara rası a landa sağlam enternasyona­l ist bağ lar kurmak için aktif ola rok çal ışm ıştı r ve bunun hızl ı ve verim l i

37

gel işmesin in kan ıtı , B i ri nc i Kongre'ye gönderilen, forumumuzdaki tüm de­legeler ta rafı ndan yürekten korş ı lonon ve tümümüz için bir gu ru r kaynağı o lon düzineleree kutlama mesaj ları o lmuştur.

Kısa varl ı k dönemi iç i nde, FKP'n i n değ iş ik a lanlardaki büyük başarı­ları , F i l isti n komünistleri n i n bağımsız bir parti kurma kara rlar ın ın tama­men doğru olduğunun inandıreı b i r b iç imde doğrulan masıdı r. Bu, onyı lla r boyunca iz ledik leri ve kahramanl ık larla dolu yoldak i başarı ların b i r de­vam ı ve nitel i kçe gel iş imi olmuştur. FKP'n in kuruluşu, u l usal kurtuluş sa­vaşım ında işçi s ın ıfı n ı n ve öteki emekçi lerin a rtan rolünü s imgeled i , süb­jektif faktörün - Fi l istin komünist hareketi - g üçlend i ri lmesini bel i rledi ve bu savaş ım ın nesnel gerekleri ne yan ıt verd i .

FKP'n in 1 . Kongresi, t üm yoldaşla rı mızı n parti s ı ra lar ın ın b i rleşt i ri lme­s indeki ve onun F i l i sti n ve Arap u lusal kurtuluş g üçleri a rasında ve ulus­lararası o landaki otoritesin i ve etkis in i artırmadaki yoğun çabalarına yeni bir güçlü itki verd i . Kongre, F i l i st in komünistlerin in ve tüm halk ı ­mız ın savaş ım gün lüğüne unutulmaz b i r k i lometre taş ı o larak geçecektir.

38

Gençlik değişiklik istiyor

Spiros Ha/vadjis

Yunanistan Komünist Partisi MK üyesi Yunanistan Komünist Gençliği Merkez Konseyi Sekreteri

alkem izde bugünkü polit ik ortam. oldukça karışık. Sağ' ı n iktidard::ın uzaklaşt ır ı lması bel l i demokratik kazan ım ların e lde ed i lmesini o lanakl ı k ı ld ı . Bu, halk ın a rasında birçok umut lar ın yüksel mesi ve yeni ufuklar ın açı lmasına neden olan bir gel işmedir. Fakat ivedi sorunları halk ın çıka r­la rı , özel l ik le genç kuşağ ın çıkarları doğrultusunda çözmediğ i için, hükü­met in pol itikası giderek a rtan hayal k ı rık l ığ ına neden oldu. Hükümet kendini, tekelci sistemin egemenl iğ in i ve Yunanistan ' ın emperya l izme ba­ğ ıml ı l ığ ın ı etki lemiyecek reformlarla s ın ı rl ıyor. Bu, sağcı g üçleri n büyüyen zorl uklar ı , sözümona toplumda bir değiş ik l ik amaçl ıyormuş g ibi demo­goj i k maksatlarla ku l lanmasını kolaylaştı rıyor. Gençl iğ in yaşa mın ı doğ­rudan ve ,ağ ı r bir şeki lde etki leyen, kapita l izmin büyüyen bunal ım ı koşul ­la rı nda, egemen sın ıf genç insanlar ın kendi lerin i mevcut sisteme, buna­l ıma ve etki lerine tes l im etmelerin i istiyor.

Gençl iğ in b i l i nci kötüleşen u lusla ra rası ortamdan, herseyden önce de ABD ve NATO'nun maceracı stratej is in in neden olduğu a rtan nükleer çatışma tehdidinden güçlü bir şeki lde etki leniyor.

Ara l ı k 1 982'de yapı lan YKP'n i n 1 1 . Kongresi ' n i n Pol i t ik Kararı'nda şu beli rti ld i : « Partimiz, gerçek değişimleri amaçlayan bir program ı n uygu­lanması için doğrudan savaşıyor . . . Komünistler için gerçek değiş imin hedefleri, ivedi savaşım la r programı ve halk b ir l iğ in in temel lerin in ve her cephede öteki i lerici güçlerle işJ i rl iğ in in b i r biçimidir. Bu hedefler, a ntiemperyal i st, a ntitekel değişimlerin gereksin imleriyle uyumludur .» Biz genç komünistler bütün çal ışmalarımızı, Parti Kongresi 'n in sonuçları üze­rine temel lendiriyoruz. Faal iyetimiz in çizg i leri, Yunan istan Komünist Genç­l iği (KNE) ' n i n Ara l ı k 1 983'de yapı lan 3. Kongresi 'nde tart ış ı ldı ve bel i r­l endi .

WASHINGTON'UN BASKıSıNA « HAYı R ! »

Yunan halk ı v e gençliği durumun krit ik olduğunu farkediyorlar. ABD'­nin bölgeyle i lg i l i plan larında Yunanistan ' ı n NATO'nun "Güney ka­nadı »ndaki stratej i k yeri, ü lkemizi emperyal ist güçleri n açık baskı ve şan­taj ı n ı n b i r hedefi yapıyor. Onlar ü lkemizi tümüyle mi l itarist pol it ikalarına bağ ım l ı kı lmak istiyorlar. Bazı konularda, Yunan hükümeti baskıya tes l im

39

olmayı reddediyor. Batı Avrupa'ya « Pershing-2» ve kanatl ı roketleri n yer­leştir i lmesini 6 ay erteleme önerisi ya da Balkanlar'da işbirfiğin i Her/etme yanl ısı eylemleri örnek o larak belirti lebj f i r.

13u, önemli ölçüde gençlik dahi l , ha lk ın barış için ve emperyal izme karşı yoğu n eylemlerinin sonucudur. Genç erkek ve kad ın larım ız barış yürüyüş­lerine ve barış için yapı lan diğer eylemlere katı l ıyorlar. Okul lar, ü niver­siteler, mahal leler ve fabrikalarda Yuna nistan'daki ABD üsleriyle i lg i l i referandumlar gençlerin g i riş imiyle yapı ld ı . Bin lerce oku l öğrencisi, Başkan Reagan'a yaz ı lmış " Persh ing-2» ve kanatl ı roketleri protesto eden mek­tubu imzalad ı lar. Genç insa nlar barış kampları düzenledj fer, savaş karş ıtı konserler verd i ler, ABD üslerin in etraf ında gösterj fer düzenledj fer, « Ba l ­kanla r'a roket sokmaya l ı m » ve «Akdenizi bir barış denizi yapal ı m » slo­gan ları a lt ında kampa nyalar açtı l a r.

Temel hedeflerimiz , mümkün olduğu kada r genç insan ı katarak savaşa karş ı eylemleri yaymak ve aynı zamanda barış hareketinin a ntiemperya l ist eğ j f im in i vurgu la maktır. Barışı savunmoda faa l iyet imizi YKP 1 1 . Kongre­si' n in çağrıda bu lunduğu ü lkede tüm gerçek değişimler yan l ı ları n ı b i r­leştirme çabasıyla bağlamayı hedefledik. Bu, gençlik ta rafı ndan i leri sürülen « NATO için değj f , eğitim için harcama !» ya da « Si lah lar için deği l , emekçi ler için harcama» g ibi istemlerde yansıtı ld ı .

Halk ı nükleer tehd idin kaynağ ın ın ABD'n in mi l itarist ve maceracı polit i­kasında yattığı konusunda uya rmak son derece öneml id ir. Gençlik, Wa­shington'un sa ld ı rgan heveslerine d i reniş temel inde yön lendiri ldiğinde onun hareket l i l iğ in in en etkin olduğunu deneyimden bi l iyoruz. Tersine burjuva basını nca a rkalanan kimi güçlerin <<'i ki süper güçten de eşit uzak­l ı kta » durmak yanl ısı gösteri ler düzenleme g i riş imleri önemsiz sonuçlar geti riyor.

Bizim savaş karşıtı hareket içindeki faa l iyetimiz, başta Sovyetler B i r­l iğ i o lmak üzere, sosya l ist ü lkelerin barış politikasından büyük b i r ikna gücü kazan ıyor. Onlar ın barışı korumada karar l ı l ık lar ı , özgürfük ve bağım­s ız l ık savaşçı l a rına yard ım la rı ya l n ız komün istlere değ i l , aynı zamanda tüm bar ış yan l ı la rına g üven veriyor. Bu politika «g üçl ü » ABD ve «zayıf» u luslar efsanes in in boşa çıkar ı lmas ına yard ı m ediyor, ki Yunan egemen s ın ıfı bu efsaneyi halk ı etk j femek ve onun savaşım ın ı engellemek için kul lanıyor. Burjuva propagandası tarafı ndan yayı lan antisovyet kavram­ları n barış hareketi n i bölmeyi ve zayıflatmayı a maçlad ığ ın ı gözleml iyoruz. « P�rshing-2» ve kanatlı roketlerin Batı Avrupa'ya yerleşti ri ldiği, sosyalist toplu luk ülkelerin in karş ı önlemler a lmağa zorlandığ ı ve tekel denet imin­deki i letiş im araçları n ı n utanmazea a ntisovyetizmi ku l lanarak insanları şaşırtmaya ve onlar a ras ında bu propagandaya hizmet eden bir ortam yaratmaya ça l ıştığı günümüzde bu kavram ları çürütmek ve si lk ip atmak özel l ik le önemlid i r.

40

YKP, emperyal izme boğu lacak derecedeki bağım l ı l ığ ın, Yunan istan tara­fı ndan ileriye doğru a tı lacak herhangi bir adıma başl ıca engel olduğunu önemle bel i rtiyor. Gençl iğ in antiemperyal ist a maçlar iç in savaş ıma, geç­mişte olduğu g ibi, ş imd i de öncel ik vermes in in nedeni budur. Bu savaş ım her zaman gençl ik hareket in in radika/ leşmes inde temel etmen o lma kta­d ı r. Genç l iğ in antiemperyal ist, antitekel yöne l im i her geçen gün daha da bel i rg in leşiyor, deneyim imiz iyimser o lmamıza olarak veriyor. Yunan genç­l iğ i Nikaragua, EI Salvador, Türkiye, Lübnan, Fi l ist in, ve Güney Afrika ha lk larıyla dayanışma iç indedir . Doruğuna her yıl yapı lan KNE komünist gençl i k örgütünün ve onun hafta l ı k gazetesi "Odigid is .. i n festival i nde ulaşan qaşl ıca g ir iş imlerindeki hakim ruh, antiemperyal ist daya nışmadır. Biz Dünya Demokrat ik Genç l i k Federasyonu tarafı ndan açı lan gösteri ve kampanyalarda aktif yer al ıyoruz ve 1 2. Dünya Gençlik ve Oğrenci Festi­va l i ' n in gelecek yıl Moskova'da yapı lması öneris in i destekliyoruz.

EKONOMiK BUNAlıMıN G ETiRDIKLERI

Genç kuşağ ın b i l inc in i cidd i o larak koşu / land ı ra n işsiz l ik, bugün Yuna­n istan'da en büyük sorunlardan bir idir . G iderek büyümekte ve ka l ıc ı b i r ka reter kazanmaktad ı r. 1 984 başı nda yaklaşık % 65'i genç olan aşağı yuka rı 350 bin i nsanı sa rd ı . Genç erkek ve kad ın lar aynı zamanda eşit o lmayan ödeme ve ç ı rak l ığ ın , aş ı rı sömürünün bir b iç im i ha l ine get i r i l ­mes inden etki lenmekted i rler.

Oncek i y ı l la rda eğitim a lanında sağcı güçler tarafı ndan a l ınan önlem­ler yüksek öğren im i amaçlayanlar ın daha kat ı s ın ıf elemesine tabi tutu l ­masına y o l açtı . Iş ler öğretim düzeyin i n düşüklüğü, ders kitaplarındaki tarih hata la rı ve eğitim ve ü retim aras ındaki bağı n zayıfl ığ ıyla daha da kötü hale ge ld i . Mevcut öğret im sistemi gençlerin b i l ime susuz luğunu g i tt ikçe daha az b i r şeki lde karş ı lamaktad ı r.

Askerl ik h izmeti n i yapan gençler de ciddi sorun la rla yüz yüzedi r. Yuna­nistan'da askerl i k hizmeti d iğer NATO ü lkelerinden daha uzun sü rüyor. S i lah l ı kuvvetlerin demokrati kleştiri lmesi yolunda h iç bi r değiş ik l ik o l ­madı . Buna sadece KNE değil, d iğer demokratik gençl i k örgütleri de d ik­kat çekiyorla r.

Boş za manlar sorununun g iderek keski n leşmesi, mantık l ı d i n lenme ve yaratıcı çabalar içi n olanakların g iderek azalması eği l i min i gösteriyor. Gençl i ğ i n çözüme kavuşmamış öneml i sorun lar ın ın baskısı, genç insan­la r ı , kapita l i st ekonom ik buna l ım ın i nsan i l i şk i lerindeki sosyal etki leri kadar kayg ı land ı rıyor ve onlar ın kend i leri n i savunmasız h issetmelerine neden oluyor.

Komün ist Partis i , a ncak ha lk ın savaş ımın ın o lum lu değiş imler getire-

41

bi leceğ ine işa ret ediyor. Mevcut hükümet gençl iğ in demokratik haklarını genişletme yolunda bazı ad ım lar atarken, genel l ik le onlar ın temel sorun­larıyla i lg i lenmiyor. Oligarş ik egemenl iğe ve emperyal izme karş ı o lan b i r pol itika benimsemedikçe de çözüm bulamıyacak.

Mevcut durum gençl iğ in b i l incine çok çelişkili bir şekilde yansıyor. Savaş ım isteği doğurabil iyor ya da eylemsizl iğe neden oluyor ya da sakat, cansız b i r protestoya, k i ş in in kendisine «güneşin a lt ında» b i r yer a rayışına g i rmesine ve tutucu davranış biçimlerin in kabulüne yol açıyor. Doğru konum seçimi , geniş ölçüde sınıf savaş ımındaki katı l ıma ve ko­mün istlerin ideoloj ik etkilerine bağl ı kal ıyor.

Egemen sınıf gençl iğ i şaşırtmak iç in buna l ımdan en çeşit l i yol larla yararlanıyor. Sağcı g üçler sözde işsizl iğ i sona erdirmek a nlamında özel g i riş imci l iğe tam özgürlük veri lmesini öneriyor. Herhang i bir k imsen in zorl uk olmadan kendi i ş in i kura bileceği ve işveren olabi leceği yolunda boş haya l ler propaganda ediyor. Kapita l izmi « mükemmel leşti rmek» g i bi sosyal reformist f iki rleri yayıyor. Acımasız gerçek ve komünistlerin açık­layıcı çal ı şmaları bu haya l lerin gen iş yayı lmasın ı engel l iyor.

Oteki AH ül kelerin in örneğ in i uygulayarak , Yunanistan burj uva pro­pogandası işsiz ve iş sahibi , yaşl ı ve gençler arasındaki fa rk l ı l ı klarl a oynuyor v e kısmi isti hdam ı reklam ediyor. Oneri lerinden b i ri genç i nsan­ların işlerini « korumak» için daha az ücretlerle çal ışma ları gerektiğid i r, ya da on ları n bunal ımın sorumluluğunun b i r kısmını paylaşmaları gerek­t iğ id i r. Hem de bu fedakarl ı k bunun için suçlanacak olan tekel ler tara­fından değil de bundan zarar görenler tarafı ndan yapı lmal ıd ır. Tüm bunlar genç işçi lerin s ın ıf b i rliiğ in i dinamitleme ve onların b i l inçlerini reformist çizg i lerde küflend i rip , böylece gençlik hareketinde öncü rol oyna maktan a l ıkoymaya yönel iktir.

Gerici l i k aynı zamanda gençleri, özel l ik le henüz Sağ'a karş ı savaş ım oku l larından geçmemiş ve birçoğu yabancı ve yerli tekel lerin çıkarlar ın ı di le geti ren Yeni Demokrasi Partis i ' n in politik özünden habersiz olan, öğrenci lerin beynin i yıkamaya çal ışıyor. Bu parti ve genel olarak gerici l i k sahtekarca bir tavırla onların desteğin i a lmak iç in g ençl iğ in sorunlarıyla i lg i leniyormuş g ibi görünüyor.

B IRLlGE DOGRU YONELIM

KNE'n in 3. Kongresi Yunanistan gençlik hareket in in bugün yadsınamaı bir gerçekl i k olduğuna ve birçok zorl uklarla karş ı laşmış olmasına karş ın halk ın içinden g ittikçe a rtan b i r destek kazanarak yükselmekte olduğuna işa ret etti. Genç işçi ler sendikalar ve d iğer yığ ı n örgütlerinde aktifti rler ve işçi sı n ıf ının davası için savaşa nlar ın ön s ı ra larında yer a l maktad ı rla r.

42

öğrenci lerin çoğu da kendi örg ütlerindeki yönetim organ ları için seçim­lere kotı l ı yorlar. öğrenci hareketin in büyük bir sayg ınl ığa sahip bi rleş ik b i r örgütü va rdır.

Buna l ım yen i genç erkek ve kad ı n kesim lerine incelemek ve çözmek zorunda olduğu sorun lar yaratıyor. Işsiz gençl iğin savaş ımı ve emekçi halk la b irlikte ortak cephesi nası l örgütlenmel i ? Gençl iğ in bir bölü­münde a rtan derecede değ işken olan ruh haline pratikte nası l karşı koyacağ ız? Işçi s ın ıfı hareketi özel l ik le gerici propagandanın yan l ı ş yön­lendirici l iğ inden zara r gören genç işçiz ve mevsiml ik işçiler (köylü gençl ik, i l k işini a raya n kad ın ve erkekler, iş bulamayan diplomal ı uz­manlar) yeni kategori lerini nasıl özümsiyecek?

Biz, bu m i l itan gençlik s ı ra la rı n ı n büyümesi ve çabala rı n ı n eşgüdümü g ibi sorunlar ın çözümüne büyük önem veriyoruz. Genç emekçileri n send i ­ka lar ve belediyelerle işbir l iği , fabrika gençl ik komisyon ların ın çal ışması ve kendi çati lar ı a lt ında spor seksiyon ları , kültürel ve boş zamanları değerlend i rme g ruplar ın ın o luşturulması kuşkusuz yara rl ıd ı r. Aynı şekilde öğrenci b i rl i kleri g ibi okul yaşam ın ı n örgütsel biçi mlerini de aynı a maçla ku l lanıyoruz.

Gençlik hareket in in sürekli genişlemesi ve doğru yönel imi için başl ıca koşul , ha reket içinde genç işçilerin ve genel olarak genç emekçilerin pay­lar ın ı a rt ırmak ve onlar ın a rtan ölçüde toplumsal ve politik savaşıma katı l ım ın ı sağlamaktır. KNE'n in genç işçilerin ça l ışma haklar ın ı savun­mada faal iyetlerini artırma önerileri, 1 1 . YKP Kongresi ta rafından kabul edi len prog ramla uyum içindedi r. Emekçi insan lar ın ivedi istemlerine destek ve buna l ım ı n gençl ik üzeri ndeki baskıs ın ı hafifletmek için yapı lan hergünkü eylemler köklü değişim lere i lerlemeye ya rdı mcı o luyor.

Eğ itim a lan ındaki a maçlarım ız da benzerdi r. Biz geniş demokrasiyi, ha lk ın gereks in imlerini doğrudan karşı layan eğitim i lkelerini , eğit imin özünün mümkün olduğunca Marksist b i l imsel düşünceyle zenleştiri lmesini ve gerici teorilere d i reni lmesini savunuyoruz.

Geçen on y ı l ı n gençlik hareketleri, gençl iğ in i lerici .örgütlerin in önce­l ik le KNE ve PASOK (1) gençl iğ in in eylem bir l iği ve mi l itan işbirl iğ in in etki l i b i r .. tar ih öncesi »yd i. Hükümetin gerici güçlerle uzlaşmasından ve buna para le l olarak yönetim indeki parti n in gençl ik ö rgütünün konumun­daki değiş imden doğan oldukça önemli güçlüklerle karşı ka rşıya oldu­ğumuz bugün bi le bu tar ih öncesin in olumlu b i r etkisi vard ı r. Barış ın savunulması , AB D nükleer füzelerine karş ı , nükleer füzelerden ar ındır ı l ­m ı ş Balkan lar için, ordudaki gençlerin hak ları ve benzeri konularda ortak eylem için her olanağı kul lanmaya devam ediyoruz. Komünistlerin a rd ıc ı l politikasıyla üstüste düşen bu ısra rl ı çaba o lumlu sonuçlar veriyor.

Gençl ik hareketinin yerleşik yönel imin i gözönüne a larak, başta genç işçiler ve öğrenci ler o lmak üzere yığ ın la r içindeki ça lışmada eylem bir-

43

l iğ in i hedefliyoruz. Bu doğrultuda i lerlerd iğ im iz ölçüde bu bir l iği örgütler d üzeyinde de gerçekleşti rmeni n pota nsiyelleri a rtıyor. Etk i n ideoj i k sa­vaş ım ı ve bağı msız pol it ik eylemi başarı iç in ön koşul olarak görüyoruz. Deney im göstermişt ir k i , örg ütümüz g üçlü olduğ u oranda gençl ik hare­keti n i n b i rl iğ ine u laş ı lmas ı ve bunun üzeri nde etk i miz in yayı lması olanak­ları da a rtmaktadı r.

BURJUVA « /DEAllERi»N/N AlAŞAÖI EDilMESi

Yunani stan'daki politik durumun karmaş ık l ığ ı ve çel işk i l i ka rakteri ve kapitalist ekonomik buna l ım ın etkileri s ın ı f savaş ım ında ideoloj in in rolü ­n ü n büyümes in i geti riyor.

Egemen s ın ıf ideolojik a landa çal ışanların önüne şöyle görevler koyuyor : Gençleri politik savaş ımlar ın d ış ında tut, onlar ı i lerici güçlerin örg üt lü gençl i k hareketi nden kopar ve hareketi n çekici g ücünü s ın ı rla . Buna bağlı olarak « pa rtilerden bağ ımsızl ığ ın ız ı koruyun » ya da « politi­kadan uzak durun «g ib i çağ rı la rla genç i nsan ları bombard ıman eden kesk in propoganda kampanyaları başlat ı l ıd ı . Orgütl ü savaşımda yera l ıma «genç i nsanlar ın özgürl ük ve k iş i l iğ i n i bastırır» fikrine çok yer veri l iyor. Kam panyanın ana amacı, kuşkusuz, gençl i ği komünist politika ve ideolo­j iden, sosyal ist f ik i rlerden soğutmak ve KNE'n in etkis i n i n i baltala maktır.

Gençl iğ in durumunun kapita l i zm koşul larında « iyi leşti rmek» an lam ında sunulan neo l iberalizm ş imdi Yunan egemen s ın ıfı n ı n ideoloj ik saldır ısı n ı n başl ıca b i leşenid i r. Gençl iğ i AET içinde kapitalist entegrasyonun yaşam düzeyin i yükselteceğ ine inandırmayı amaçlaya n «Avrupa ideal i » de aynı şeki lde rek lam ed i l iyor. Bu, öncel ik le gençl ik a rası nda yığınsal işsiz l i k g ib ı , ü lkemiz in AET'ye g i riş in in c iddi sonuçla rıyla tamamen çürütüldü.

Gerçekte gerici l iğ in başl ıca « ideal leri » olan ve b in lerce kanal a ra ­cı l ığ ıyla yayı lan a ntisovyetizm ve a ntikomünizm genç kuşağa düşman tüm burj uva ve revizyon ist eği l imler in ortak temel leri n i ol uşturuyor. Ideo­loj i k eylemimiz in en önemli görevi, reel sosyal izmi , özel l ik le gençl i ğ i n hakla rı a lanındaki kazan ımlar ın ı göstererek, bunlara karşı d i renmektir.

i lerici gençl i k hareketi n i n yönel imin i saptı rmak için reformist g i riş imler son y ı l larda epeyce bol oldu. Reformistler hareketi n , mevcut hükü met deneti m inde kuru lan yeni kuru luş lar a racı l ığ ıyla yetk i l i lere yard ım etmek için, bir « katı l ım hareket i »ne dönüşmes in i istiyorlar. Komünistler emekçi halkın istemleri n i n karşı lanmasında , bugüne kadar elde ed i lm iş demok­ratik kazan ımlar ın sunduğu o lanak la rı hiçbir şek i lde küçümsem iyorlar. Aksi ne, bunlar ın önemi n i vurguluyor ve gençl iğ in hükümet organlarına, eğitim sistemine ve gençl i k açısından öneml i o lan sorunları n çözümüyle

( I) Yunani stan Sosya l i st Ha reketi, Yunanistan'da ş imdi yönetimde ola n Parti . (Not Red.)

44

i l g i l i genel o lara k tüm kurumlara daha etk in katı lma ları iç in ısrar edi yorlar.

Genç komün istler, gerici g üçlerin demokratik kaza nımlara yönel ik sal­d ırı l a rı na karş ı d iki len savunmacılarm ön s ı ra ları nda yer a l ıyorlar. Onla r, aynı zamanda, emekçi halkın genel ekonomik ve pol it ik çıkarlarına ters olara k katı l ım ı a raçtan amaç hal ine get i ren ler i ger i püskürtmede ideolo­j i l erinden yararlonıyorlar. Biz bu çarpık mantığa karşı savaşıyoruz. Çünkü bu aynı zamanda, gerçekte devrimci değişim leri reddetmek anla­m ı na gelen, sosyal izme yapısal reform lar yoluyla tedricen geçiş g i bi b i l i ­nen eski oportün ist kavramla üst üste düşüyor.

Çevre sorunu ve yaşam düzeyin in kötüleşmesi, kadınların ve öteki n üfus g rupla rı n ı n uğradığ ı eşitsiz l ik g ib i bugün buna l ım ı n ağı rlaştırd ığ ı sorun­lar, gençlik a rasındaki hoşn utsuzluğu a rtırıyor ve genç l iğ in öneml i b i r kes im inde rad ika l leşmeye doğru b i r eğ i l im doğuruyor, k i bu bera berinde önümüze yen i ideoloj i k görevler ç ıkarıyor. Revizyonistler halkın bu konu­lardaki savaş ımın ı , sözde a ntiemperyalist a ntitekelci ı rmağ ın yeri ni a lacak bir «gün lük devrim .. i n dereleri olara k tan ım l ıyorlar. Sı nıfsal kaynakların­dan yal ıtlanmış biç imde ele a larak, böylesi konu lara bağı msız b i r anlam yükıüyor/ar. Ne ki , biz, gençliği hareketlendiren herşeyi Marksist-leni­n i st b i r konumdan kal ka ra k yan ıtlamaya çal ış ıyoruz. Genç i nsanları , çe­şitli a lanlardaki eylemlerin i n antiemperya l ist, antitekel gerçek değişim ler için savaş ım ın ana çizgi leriyle b i rleşt iri lmesi gerektiğine ikna etmek isti­yoruz.

Şimdiye kadar, bu alanda çok büyük deneyim kazandık. Ornek ola ra k çevreyi korumayı a l ı rsak, bu konuda baş rol b i reysel «çevreyi koruma g rupları .. na değil , g ençl iğ i a ktif katı l ımcı olarak işe katan emekçi halk ın y ığ ınsc;ıl örgütlerine a ittir. Pratesto yürüyüşleri, gösteriler, hükümetten çev­reyi k i rleten tekellere karşı ad ım lar atmasını isteyen d i lekçeler g ib i özgü l a maçl ı b i r çok eylem biçimin i ku l lanıyoruz. Marks izm-len in izm ideoloj isi ve YKP polit ikası doğrultusunda, genç komün istler gençlik hareketin in önündeki yen i sorun ları deri n l iğ ine i nceliyor ve oportünist eği l imleri Ser­g i l iyorlar. Marksist i lkelere bağl ı l ı k , biz i gençlikten uzaklaşt ırmıyor, aksine on ları düzen l i bi r şeki lde kendi tarafım ıza kaza nmamızı sağl ıyor.

Kültürel sorunlara ve genç kuşağ ın yaşam tarz ına büyük d ikkat ayır ı­yoruz. Yunanistan'da bir avuç tekel, tüm müzik yap ımlar ın ın ve fi l imlerin yüzde BO' i nden fazlas ın ı denetl iyor. Egemen s ın ıf, buna büyük m i ktarda pol itik ve ekonomik sermaye yatı rıyor. Genç i nsanları emperyal i st «y ığ ın kültürü .. nün sahte başyapıtlar ın ın «Amerikan yaşam ta rzı .. n ı n örneklerine, kozmopolit ve « estetik çoğulculuk, seçkinci l i k .. , « seçkin/er iç in sanat .. g ib i l iberal burjuva kavramlar ın ı i lerici gençl iğ i , herşeyden önce de tüm öğ­rencileri ve ayd ın la rı etk i lemek için kul lanıyor. Fischer, Gara udy , ve öteki oportünistlerin teori leri n i göklere ç ıka rıyor.

45

Genç komünistler, gençl i k arosında yığınsa l bir i lerici kültür hareketin in gel işmesine büyük önem veriyorlar. YKP'n in bu a landaki faa l iyeti nden yola çıkarak, Yunan halk ın ın ve öteki halk lar ın i lerici kültürünün en iyi kazan ım la rın ı popüler hale geti riyor, böylece genç i nsan lara burjuva beyin yıkamasına karşı korunmada yardımcı o luyoruz.

Her y ı l genç insan ları n yüzbinlercesin i çeken KNE-«Odigidis" festiva l i , önde gelen b i r pol it ik ve kültürel olay ve halk ın eğitim ine öneml i b i r katkıdı r. Kitaplar ve sürekl i yayın lar yayın l ıyoruz. Gençl ik k lüplerinin ve işçi kültür g rupların ın kurulması ve kol lektif kültürel faal iyet ve sanatsa l yaratıc ı l ı k için başka biçi mleri n ku l lan ı lması öneri lerimiz belediyeler tara-

. fından uygulamaya konu luyor. Biz bu çaba ları , genç kad ın ve erkeklerin yaşam karş ıs ında daha dögüşken ve iyimser b i r tutum gel iştirmelerinde yard ı mcı o lman ın ve bunların g i ttikçe daha fazlası n ı emekçi halkın ör­g ütlü hareket in in iç ine çekmen in yol la rı olarak görüyoruz.

Yunanistan Komünist Gençl iğ i , genç i nsanların en etkin politik bir­l iğ id ir. Emek a lanında temsi l edi len tek örgüttür. Oğrenci ler a rasında, KNE tarafı ndan destek gören bi r dernek, 1 975 yı l ı ndan bu yana başı çeken bir yere sahipti r. Oğrenci b i rl i klerin in yönetim konseyleri seçim­lerinde, her üç öğrenciden bir i ona oy verir. Orgütümüz, orta öğrenimde de benzer b i r etkiye sahiptir. Oportünist g ruplar, gençl ik hareketi n in kıyı l a rında faa l iyet gösteriyorlar.

Açıkt ı r ki, sağlanan başarı larla yetinmek d iye bir şey ola maz. Buna ­l ım ın aş ı rı bel i rt i leri, örneğ in uyuşturucu madde ku l la n ım ı , yozlaşma ya da a rtan faşist faa l iyet, ne kadar s ın ı rl ı o lursa o lsun lar, göz önüne a l ı na­mamazl ık edi lemezler. Bütün bunlara en iy i yanıtın , genç l i k ha reket in in eylem b i rl iğ in in daha da i lerleti lmesi olduğu görüşündeyiz. Geçen y ı l , KNE en değiş,ik koşul la r a lt ında, askersel faşist d iktatörlüğe ve sağcı güçlere karşı savaş ım, daha sonra, mevcut hükümetin 1 981 'de iktida ra gelmesiyle, yeni, daha elveri ş l i b i r ortamda yürüttüğü faa l iyet in in 15 . y ı l ­dönümünü kutladı. Komünist Partis i 'n in ideolojik ve pol i ti k yönetim inde, örgütümüz öncel ik le genç işçi ler o lmak üzere gençl ik le i l işki lerini geniş­letiyor.

KNE 3. Kongresin in kararlarıyla donanmış ola rak , genç kamünistler i leriye iyimserl i kle, aynı zamanda da işçi s ın ıfı n ı n ve b ir bütün olarak ha lk ın ç ıka rları için savaş ım ın yeni sorunları ve önemli görevlerini göz önüne a larak büyük b i r sorumlu luk duygusuyla bakıyorlar. Yunanistan Komünist Partis i 'n in öne koyduğu a maçlar olan barış, demokrasi ve sos­yal'izmden yana gerçek değiş im için harekete daha can l ı b i r şeki lde kat ı l ­mas ın ı sağlamak iç in , gençlik" içinde daha etkin b i r öncülük rolü oyna­mamız gerekti

"ğ in in b i li ncindeyiz.

46

Barı, için sava,ıma ara verilmez

SAVAŞ KARŞITI HAREKET YENI B IR AŞAMADA KOMONISTLERIN DENEYIMLERI VE GöREVLERI

Birçok Batı Avrupa devleU topraklarına ABD nükleer ilk darbe füze­lerinin yerleştirilmesi uluslararası durumda nitel değişimlere neden oldu, durumu çok daha kötüleştirdi ve patlamaya hazır hale getirdi. Bu, aynı zamanda milyonlarca Avrupalının içinde yaşadığı ve barış güçlerinin eylemlerini içinde yürütmek zorunda olduğu politik ortamı da önemli öl­çüde etki/edi. Baflş savaşçılafını ümitsiz�iğe düşürmek ve sıra/a"ndan kopma/ar sağlamak amacıy/a emperyalist servis/erin ide% iik baskila" ve militarist propaganda artırıldı.

Batı Avrupa, ABD ve Kanada'da savaş karşıtı güçlerin bugünkü durumu nedir ve yeni koşullarda karşılaştıkları sorunlar nelerdir? Barışı savunma hareketi genişletilebilir mi ve eylemleri daha etkin hale getirilebilir mi? Son olarak, bugünkü son derece karmaşıklaşan uluslararası durumda komünistlerin önünde duran görevler nelerdir?

Savaş karşıtı savaşımın gelişmesinde bugünkü aşamanın öne koyduğu bu ve daha başka güncel sorunlar " Barış ve Sosyalizm Sorunları .. der­gisince Prag'da düzenlenen görüş alış-verişi toplantısında ele alındı. Bu toplantıyı BSS Parti Çalişması Deneyimleri Alış-Verişi Komisyonu ve ass Barış ve Demokratik Hareketlerin Sorunları Komisyonları ortaklaşa düzen­lediler. Tartışmaya katılanlar arasında ABD, Avusturya, Batı Berlin, Dani­marka, FAC, ingiltere, ırlanda, ispanya, Kanada, Kıbrıs, Portekiz, Yuna­nistan komünist ve işçi parti/erinin temsileıleri kulunuyordu.

Aşağıda tartışmaların özetini sunuyoruz:

" Barış ve Sosyalizm Sorunları" dergisi Başredaktörü Yuri Sklarov açış konuşmasında komisyon ların olağanüstü önemde bir konuyu seçtiklerin i bel i rtti. Emperyal izm, en başta da ABD egemen çevreleri s i lah lanma yarı­ş ın ı yoğunlaşt ıra rak ve insan l ığ ı doğrudan nükleer felaket teh l i kesiyle yüzyüze geti rerek, saldırgan eylemleriyle u luslara ras ı durumu olağanüstü gerg in leştirmiş bu lunuyor. Bu koşul larda yığınsal savaş karşıtı hareketin gel işmesi olağanüstü büyük önem kazanıyor. Bu durum lenin ' in " Barı ş yal n ızca yukarıdan gerçekleşti relemez. Bar ı ş aşağıdan kazan ı lma l ıd ı r .. (1) derken ne kadar hakl ı olduğunu tekrar tekrar gösteriyor.

Barış ha reketi hiçbir za man şimdi olduğu kadar geniş çapl ı o lmadı . Tüm kapital ist ü lkelerde y ığ ı nsal füze karşıtı eylemler ol uyor. Barı ş güç­leri n in eylemleri şimdiye dek o lduğundan daha da çok yönlüdür ve saf-

(1) V. ı. lenin, Tüm ya p ıtla r, c. 35, s. 88 (Rusça).

47

la rına daha geniş sosyal güçler katıl ıyor. Bu koşu l larda barış güçleri n i n sağlam lığı, aralarındaki s ı k ı işbirl iği ve etki leşim ölçüsüz öneme sohiptir. Yığın eylemleri n in b i rb i rleriyle kaynaşma sı ve a ra la rındaki uyum, nükleer savaş teh l ikesin i n ortadan kald ı rı lab i lmesinin bel irleyici önkoşu ludur.

Barış savaş ım ın ın daha üst bir aşamaya yükselti l mesi gereği , öne yen i görevler koyuyor ve savaş karşıtı ha reketin karakterin in , yönel imler inin ve çevrenleri n in d ikkatle i ncelenmesin i gerektiriyor. Sanayi leşmiş kap i ­ta l i st ü lkeler komünistleri n-in, bar ış g üçleri n i n bugünkü koa l i syonunu o luş­turan çeşitli eği l imleri n temsi lci leriyle işbirliği ol uşturmada kazandıkl a rı deneyimleri i rdelemek g üncel l i k kazan ıyor. Bunu yaparken, lenin' in somut durumun somut anal iz i gereği üzerine iyi b i l inen sözünü hatırda tutmak öneml id i r. (2) Dünya çapında süreçler, ya da bel l i bir ü l kedeki d u rum da söz konusu o lsa , savaş karşıtı savaş ım sorun lar ın ın incelenmesine yard ımcı olacak olan ana l iz bu tür bir anal izd i r.

Bu sorun lar çok çeşitl i d i r. Yukarıda bel i rti lenierin d ı ş ında k imi öteki sorun lar ı , örneğ in , komünistlerin çeş it l i ideoloj ik ve polit ik g üçlerle işb i r­l iğ in in i lkeleri, ba rış için savaş ımda bağlaşı kla r a rasında çeşitli düzey­lerde işbirl iğ i n i n b içim leri ve yöntemleri, barış ha reketi içinde ortak eylemin , d iyalog un ve tartışman ın d iyalekt iğ i g ibi sorunları ekleyel im .

Başka b i r soruna daha d i kkat çekmek istiyorum. Reel sosya l izm in ş imd i barış ın korunması ve b i r bütün olara k insa nl ığ ın geleçeği konu­sundaki büyük rolü herkesce b i l i n iyor. Sovyetler B i rl iğ i ve bağlaşı k ları , emperya l i zmin yeni b i r dünya savaşı başlatmasını engel leyen temel güç­tür. Sosya l i st ü lkeler, s i lah lanma yarışı n ı kontrol a ltına a lmayı, s i lah­s ız lanma konusunda i lerleme sağlamayı ve ik i toplumsal s istemin bar ış içi nde yanyana yaşama ilkeleri ni yerleştirmeyi amaçlayan sayısız g ir iş im ­lerde bu lundu lar. Kardeş parti ler in, sosyal izm üzerine gerçekleri ve onun u l uslara rası a landaki poltikas ın ı ü lkelerindeki y ığ ın lar a rasında yayma çabala rı bu yüzden bu kadar önemlid ir.

Bu yaşamsa l sorun lar üzerine tartışma, kuşkusuz kardeş parti ler in nüfusun geniş kes im lerini savaş tehlikesine karşı bi rleştirmede kazandık­la rı yen i deneyimleri toplantıya katı lan lara aktaracaktır. Bu, aynı za­manda « Barış ve Sosyalizm Sorunları » derg is in in , i lerici g üçlerin b i r termonükleer savaşı önleme savaş ımın ı daha derin lemesine v e daha çok yönlü o larak sunmasın ı sağlayacaktır.

GENEL DENEYIM VE KARAKTERiSTi K DZELlIKlER

Tartışmaya katı la n lar, NATO'nun << ik i l i ka rarı »na karş ı l ı k o larak ortaya çıkan barışı savunma hareketi gözönüne a l ı nmaksızın, savaş karşıtı ve

(2) V. i. lenin, Tüm yapıtla r, c. 4 1 , s. 1 36.

48

füze karşıtı savaş ım ın bugünkü aşamasının içeriğ in in ve özgü l lük leri n i n anal iz in in tam olamayacağı konusunda b irleştiler.

Günümüz barış hareketi b i r yandan 1 9S0'ler ve 1 960' lardaki barış kam­panyaları n ı n gelenekleri n i sürdürüyor, öte yandan onlardan farkl ıdır, çünkü günümüzde en geniş ha lk yığ ın lar ın ın kend i l iğ inden gelme hare­ketlerini ve sayısız politik g üçlerin bi l inçli g i rişimlerini temsil ediyor. Günümüz barış hareket in in öneml i moral ve politik otoritesi vardır, ön­ceden öngörülemeyen ölçüde gel işiyor ve dünyadaki durum üzerinde gözle görü lür etkisi ol uyor.

Şimdiye dek görülmedik yığmsallığı ve toplumsal genişliği, hareketin en önemli özelliğidir ve gücünün kaynağıdır. Birçok kaJ>ital ist ü lkede füze karşıtı hareket toplumun tüm s ın ıf ve katmanları n ı n temsi lci leri n i iç ine a l ıyor : Sanayi işçileri, köylüler, memurlar, sanat ve kültür a lan ında ça­l ışanlar. işadamları, b i l iin adamları, memurlar, d i n adamları ve askerler. Bu tür eylemler Batı Avrupa'da NATO üyesi ü l keleri n çoğunda gerçekten u lusal çapta olageliyor. ABD'de ve Kanada'da ş imdiye dek olduğundan daha yığı nsal b ir hal al ıyor. Barış ı savunma eylemleri bazı ülkelerde (ir landa. Portekiz ve Ispanya) çok geniş boyutlara varmış bu lunuyor, böylece tüm halk ın savaş karşıtı tephesin in şek i l lenmesi içi n sağlam bir temel sağl ıyor.

Komünistleri n , sosyal i sterin ve sosyal demokratların, hristiyanları n, I i bere l lerin , pasifistierin . .. Yeşi l ler»in ve Alternatifçilerin, yani politik güç­lerin görülmedik ölçüde geniş bir yelpazesinin temsilcilerinin nükleer teh­likeye karşı eyleme katılmaları bunun d iğer b i r karakteristik yanıd ı r. Bazı tutucu çevreler de savaş karşıtı harekete yaklaşıyorlar . .. Si lahsızlanmoda Ad ımlar Atı l masından Yana H ristiyan Demokratlar» (FAC) veya .. Kanatlı Roketlere Karşı Toriler» Büyük Britanya) adlı organ lar ın NATO'nun füze ka ra rı'n ı n gerçekleştir i lmesine karşı tutumları buna örnektir. Kanada'da Reagan yanlısı I lerici Tutucu Parti bi le savaş karşıtı hareketi gözardı edemedi ve nükleer s i lah la ra karşı savaş ım ın sorun ları m i nceleyen b i r komite kurmak zorunda kaldı.

Nüfusun çeşitli toplumsal, meslehel ve yaş gruplarının görüşlerini dile getiren çok sayıda yeni ulusal, bölgesel ve yerel savaş karşıtı grupların ortaya çıkışı da bu a la nda günü müzdeki değiş im leri n başka öneml i bel i r­tisid i r. Böylece ABD'de barış hareketi yaklaşık 4000 g rup, komite ve koalisyonu içine alıyor. FAC'nde füze karş ıtı protestolar yaklaşık 2000 ör­güt ve g rup tarafından d i le getiri l iyor. Bunları n arasında .. Sanat Adam­ları Barış Istiyor», .. Köylü ler Ek Si lah lanmaya Karş ı », .. Orta Menzi l l i Füze­leri n Yerleştiri lmesi ne Karşı Olon Er ve Subayla r», .. Si lahsız lanmadan Yana Hristiyanla r», .. Oğretmenler Nükleer Deli l iğe Karş ı » ve Sporcula r Barıştan yana Nükleer Füzelere Karş ı » g ibi örgütler de bu lunuyor.

49

Tartışma s ı rasında, böylesi çok renkl i , g eniş bir yelpaze oluşturan politik ve toplumsal organları bir araya getiren savaş karşıtı hareketin genelinde özerk ve parti/erden bağımsız olduğu bel i rti ld i . Hiçbir parti bu hareketi tamamen kendisine mal edemez. Komünistlerin destekledik­leri tam da bu tür b i r harekettir, çünkü onların konısıneo bu hareket par­tilerarası tartışma arenasıno dönüşürse, olanakl ı en geniş toplumsal barış yelpazesin in birl iğini engeller.

Hareketin belli bir amaca yöne/ek, istem/erinin açık, ko/ay an/aşılır olması i lkesel b i r öneme sahiptir. Hareket, ş imdi yeni duruma uygun sloganlar formüle etmiş bu lunuyor. Bun lardan başl ıca ları " Pershing » ve " Cruise» füzelerin in yerleştiri lmesinin d urdurulması ve yerleştiril miş olan­lar ın ın geri çeki lmesi istemidir (çünkü bu, Sovyetler Bir l iğ i ve bağlaşık­ları n ı n aldıkları karşı önlemlerin iptal ini getirecektir), uzayın mi l ita­rizasyonunun önlenmesi i stemid ir.

Günümüz savaş karşıtı hareketin in karakteristi k özel l iğ i , bağ/ayıcı ilke­ler;n;n veya kuralların o/maması, esnek, merkezi olmayan bir yapıya sahip o/ması ve çoğu durumlarda çalışmalarının ortak görüş ilkelerine dayanmasıdır. Bu, hareketin çeşitli kollarının çaba ların ın sağlamlaş­masını olanakl ı kı l ıyor, onu bölünmelerden koruyor. Barış ın savunulma­sında somut hedefler ve eylem biçimleri, çok sayıda parti, g rup ve örgüt­leri n temsi lci leri tarafı ndan, oyla ma i le değ i l , tartışma ile saptanıyor. Ote yandan bağlayıcı kararlor a l ı nm ıyor ve tartı şmalar herkesçe kabul edi le­b i l i r bir görüş ortaya çık ıncaya kador sürdürülüyor.

Komünister barış hareketinin tek tek elemanları a rasındaki i l işki lerde hoşgörü, açıkl ık, karş ı l ık l ı saygı ve her katı lanın bağımsızlığı havasını yaratmak için el lerinden geleni yapıyorior. Komünistler, barış hareketi n i n faa l iyetlerini katı örgütsel b i r çatı iç ine sokma g i ri ş im in in bu hareketin sonunu getireceği kanısındadırlar.

Son olarak günümüz savaş karşıtı hareketin in başka bir özel l iğ i de harekete katılanlar ın eylem biçimlerinin çeşitliliğidir. Onların yaratıcı l ığ ı , güiş imci l i ğ i ve heyecan l ı l ığ ı barışın savunulması uğrunda eski savaş ım yol ları a nlayışlarını önemli ölçüde gel iştird i . Protesto yürüyüşleri, göste�i­ler, i mza toplama, m it ingler, toplantı lar ve sempozyumlar yayg ın o larak ku l lan ı lan ve geleneksel o lan eylem biç imleridi r. Bunlar ın yanısıra , barış savaşç.ıları nükleer manyakların politikalarına karşı tepk i leri ni , ABD füzelerin in bu lunduğu yerlerde kamplar kurarak, küçük gösteriler yapara k ve bu yerleri i nsanlardan oluşan zincirler içıine olarak, askersel tesislere g i riş leri engelleyerek, askersel-sanayi ş i rketleri n in karargah ların ın yak ı ­n ına « bekçi» yerleştirerek, u lusal protesto günleri, « ba rı ş konvoyları » düzenleyerek, ha lk oylaması yapara k vb. di le getiriyorlar.

Nüfusun çeşitl i katmanların in i lg is ine hitaben yeni, i lg inç g i ri ş imleri n çok

50

çeşit l i ol uşu barış hareketin i n kapsa mı n ı geniş letiyor ve daha d inamik, çekici ve esnek olmasın ı sağl ıyor, çünkü bunlar herkes in günümüzün ana sorunu karş ıs ındaki tutumunu d i le getirmesin i o lanakl ı k ı l ıyor.

ULUSAL HAREKETLER ıÇi NDE KOMlJNISTLER

Çeşitli ü lkelerde savaş karşıtı g üçlerin kaza ndı k ları deneyi mlerin ortak yan ları çoktur. Ancak komün istler çal ışma larında her ü lken'in özgü l lük­lerinden, pol it ik gerçeklerinden

've tarihsel koşu l ları ndan kaynaklanan

önem l i farkl ı l ı kları görürler ve hesaba katarlar. Konuşmacı la r tartışmada u lusal barış hareketleri n i n durumunun ve komünist parti lerin in bu hare­ketler içindeki ça l ı şmaları n ı n ana l iz ine özel bir önem verd i ler.

ABD KP fvtK Politik Büro üyesi John Piftman konuşması nda şunla rı söyfedi : M i lyonlarca Amerika l ın ın Reagan yöneti m in i n tehl i ke l i ve sonu nereye verocağı düşünülemeyen pol it ikasına ve nükleer çağı n gerçek­leri n i d i kkate o lma isteks iz l iğ ine son verme kararl ı l ıkla rı ABD tari h indeki en geniş savaş karşıt ı hareketi n ortaya çıkması n ı sağ lad ı ve bu, Vietnam'­dak i « kir l i savaş»a karşı hareketin boyutlar ın ı ' aştı . Nükleer si lahların ü ret im in in ve yerleşt ir i lmesi n i n dondurulması , askersel bütçeden top lum­sal gereks in imlere para aktarı lması ve ABD'n i n Ortadoğu ve Orta Ame­rika'ya müdahalesi ne son veri l mesi g ib i başl ıca istemler Amerika l ı la r ın g iderek a rtan desteğ i n i kazan ıyor. Bun lar, örneğ in , 1 2 Haziran 1 982'de New York'daki m i lyon luk güçlü gösteri g ib i veya 1 983 Ağustosunda Wa­shington'da 400.000 kişiyi b i ra raya get i ren « Barış, Iş ve Eşitl i k» slogan­lar ın ın haykırı ld ığ ı yürüyüş g ib i, ş imd iye dek ABD'de görülmed i k pro­testo gösteri lerinde d i le geti ri ld i .

ABD'de bar ış savaşımı ş imd i , ı rkçı baskı ve aşır ı sömürüye karşı hare­ketle, yoksul luğa son ve�i l mesi, iş ve konut, ücret a rt ış ı ve yaş l ı l ı kta gü­venceli yaşam istemleriyle çok daha s ı k ı bağ l ıd ı r. Komünistlerin kanıs ına göre, bu protesto kol ları n ın b i rleşmesi bar ış ı savunma hareketi n i n daha do büyümesi ve g üçlenmesinin g üvencesidir.

Ne var ki, gözle görü lü r başarı lar ına karş ın, barış ve nükleer s i lahlar ın dondurulması ha reketi ki mi c iddi güçlüklerle de karş ı karşıyad ı r. Bar ış hareketi n in k im i kol ları örgüt lü lükten, kaynaşmadon ve eşgüdümlü eylem­den yoksundur. Ama ona sorun, ABD'de toplumsal yaşa mın her yan ına sızan ı rkçı l ı kt ı r. Esas olarak «Beyaz Amerika .. n ı n orta katmanlarından gelenlerden oluşan b i rçok barış örgütünün yönetici leri, Afrika kökenl i Amerika l ı l a rı , k ız ı lderi l i leri v e öteki etn ik az ın l ı k lar mensuplarını barış savaşımına katmak için fazla bir şey yapmıyorlar. Komünist Partisi' ni n kanıs ına göre, eğer barış hareketi gerçekten çok ı rk l ı ve çokulus lu a la­caksa, ı rkçı tutumlar ın üstesinden ge l inmel id i r.

51

ABD komünistleri barış savaşım ı na a ktif biçimde katıl ıyorlar ve birçok harekette verim l i b i r şeki lde ça lışıyorlar. « Ba rı ş ve Ozgür!ük içi n Ulus­la rarası Kad ın lar B i rl iğ i », «ABD Barış Konseyi .. , « Ba rıştan Yana Anne­ler .. , «Ted i rg i n Dinsel Çevreler», «Yaşam, Iş ve Barış Iç in Hareket . . vb. gibi etki n örgütler bunları n a ras ında sayılab i l i r. Parti son zamanlarda yapı lan geniş çaplı savaş karşıt ı gösteri leri n g i riş imci leri ve örgütleyicileri arasında yer ald,.

Komün ist Partis i 'n in gerçekte yarı legal konumuna ve üyeler in in FBI ve CIA tarafından sürekl i izlenmelerine, bu çok zor koşul lara karş ı n ko­münistler Kas ım 1 983'de toplanan ABD Komünist Partisi 23. U lusal Kon­g resi' n i n öne koyduğu ana görevi, bu yı l ın Kasım ay ında yapılacak o lan başkanl ık seçim lerinde Reagan' ı yenilgiye uğrata Ji lecek geniş bir ha lk koa l isyonunun oluşturulması görevin i yerine getirmek iç in çabaların ı o rtı rıyorla r.

Kanada Komünist Partisi Merkez Yürütme Komitesi aday üyesi lock Phillips şunlorı söyled i : Kanada'da her ono toplumsal konuya ülkeni n ABD ile i l işki leri açıs ından bakı lması gerekir. !Jlkenin ABD'ye politik, askersel ve ekonomik bag ıml ı l ığ ın ın ulusal yaşam ın b i rçok yan ına olumsuz etkisi olmaktad ı r. Böylelikle ve ü lkeni n ABD i le Sovyetle r Bir l iği a rası nda bulunuşunu gözönüne al ı nca g iderek daha çok Kanadal ı , termo­nükleer bir çatışma çıkması ha l inde bunun feci sonuçla r ından kaçman ı n olanakl ı o lmayacağ ın ı n fark ına varmaktadı r. Bu durum Kanada Komünist Partisi' n i n kanıs ı nca yakın dönemde gel işmesinde nitel b i r sıçrama yap­mış olon savaş karşıtı hareketin büyümesi üzerinde olumlu bi r etki yap­maktad ı r.

I lerleme her şeyden çok hareket in önceden öngörülemeyen çapında, onun temsi l i ka rakteri nde, kaynaşmasında ve hükümet üzeri ndeki a rtan baskısında hissediliyor ve hükümet nüfusun derin kayg ı lar ım hesaba kat­mak zorunda kal ıyor. Barış savaşçı la rı, u l usal bağımsızl ığ ın g üvence a lt ına a l ı nması , a rdıc ı l b i r barış içinde yanyana yaşama politikasın ın iş len mesi ve Kanada topraklarında ABD .. Cruise» füzeleri denemeleri ­n i n yapı lması n ın yasaklanması a macıyla, yetk i l i leri n ABD i le i lişk i lerde ik irciml i tutumları n ı b ı rakmalar ın ı talep ediyorlar, bunun yan ında on lar ın her olumlu g i riş im in i destekliyorla r. (3) Kanada komünistleri işbirl i ğ i , yapmaya hazır olduklar ın ı gösteriyorla r ve sosyal - reformist Yen i Demok­ratik Parti temsilci leri n i , send ikalar ın, kad ın , gençl ik , ekoloj i k ve d insel örgütlerin olanaklı o lduğunca çok sayıda üyelerini savaş karşıtı g üçleri n saflarına katmaya çalışıyorlar. (")

el Kanada Komü nist Partis i 'nin hükümetin d ış politikas ın ı değerlendirişi için bak : Wi l l iam Kashtan, «Toplu msal Gel işme için Kilit Koşul .. , BSS, N2 4, 1 984. ,

(") Kanada'da barış savaşım ı n ı n somut biçimleri üzerine bak : Jack Phi l­l ips, « Kanada : Barış Cephesi Genişl iyor . . , BSS, N2 8, 1 984.

52

Barış ha reketi içindeki etki ler in in büyümesi sayesinde komünistler, parti yandaşların ın ve sempatizanların ın çevresin i geniş letmeyi başard ı ­la r. Parti bugün , « soğuk savaş" döneminden farklı olarak, barış savaş ­ç ı ları n ı n eylemlerine d iğer örgütlerle daha eşit b i r du rumda katı lab i l iyor. Kom ünistler ulusla rarası du ru mu n kötüleşmes in in suçlular ın! gösteriyorlar, a ncak polemikleri kızıştırocak b i r aş ı rı l ıktan da kaçınmaya çal ışıyorla r. Onlar, değişik barış g üçleri a rasında onay bulan b i r çizgide ortak hedef­lere erişmek iç in' eylem b i rl iğ in in başl ıca a maç olması gerektiğ in i vur­g uluyorlar.

Bert Rame/son (Büyük Britanya Komünist Partisi) şun ları beli rtti : Ingi l­tere'de barış ha reketi n in ana belg i leri, « Cruise .. roketleri n in yerleştiri l ­mesin in önlenmesi, «Trident .. denizcltı raketlerin in modernize edi lmesi progra mın ın reddedi lmesi ve genel olarak askersel harcamaların kısı l ­mas ı g ib i belgi ler BO' I i y ı l larda doğdu. öncel ik le barış yandaşla rın ın en büyük örgütü olan Nükleer Si lahsız lanma Ka mpanyasınca (CND) savu­nulan aktif tek yanlı silahsızlanma fikri vardır. Komünist Partisi, ıister CND ve Ing i l i z Barış Asamblesi g ib i u l usal olsun, ister partilerden bağımsız kendi l iğ inden ortaya ç ıkan çok sayıdaki bölgesel barış örgütleri olsun üyelerinin tüm barış örg ütlerine katı lmasın ı teşvi k ediyor. Halk a rasında, Işçi Partisi üyeleri , l iberaller ve partisizler veya çevre korumacılarla iş­b i rliğ in in normal kurulduğu yerlerde, komünistler CND'n in bölgesel örgüt­lerinde çok etk in durumdalar.

«Morning Star» g azetesi barış eylemlerin i sürekl i hareketlendirmede, m i l ita rizme ve a ntisovyet propagandaya karşı koymada önemli bir rol oynuyor. Büyük Britanya Komünist Partisi .. Com menb. (ş imdi .. Focus .. adıyla çıkıyor) « Marksizm Taday .. g ib i periyod i k yayınlarında, yüzbin­lerce bi ld i ri , broşür ve kitapla rda barış üzerine görüşlerini bel irtmiştir.

Yine de a ntisovyet, a ntikomünist propagandanın ve aş ı rı sol unsurların ç ıka rdık ları zorluklar oluyor. Bütün zorluk ları sakin bir ortamda, a nında, yerinde, kes in a rgümanlar ve d iyologla yenmeye ça l ış ıyoruz. öte yandan .. doğrudan eylem .. lerin çeşitl i biçim leri üzerine tutum konusunda da bazı a nlaşmazlık konuları vard ı r. Büyük Britanya Komünist Partisi i l kesel olarak, doğrudan şiddete başvurmayan eylemlerin ne yanındadır ne de karşıs ındadır. Bazı d u rum larda, örneğin Grenham Common'l ı kadınların , yalnızca yaşadışı kampın işgal i i le değ i l , aynı zamanda (üssün çevresin­dek i ) çitleri yıkarak ya da «Cruise . . konvoyla rına engel o larak yasalara karş ı gelmesi olayında olduğu g ib i bu eylemler bi rleştirici ve o lum lu b i r etmen o luyor. Bu türden protesto biçimleri ba rış yan l ı lar ı a rası nda etk in dayanışmayı canlandırıyor. öte yandan «doğrudan eylem .. i n zararlı o l ­duğu koşu l lar da var. Bun lar özel l ik le çeşitli sol u nsur ların eylemlerid i r ve egemen çevreler bun ları barış ha reketine katı lan lara baskı yapmak iç,in ve halkın b i r kes imin i bu hareketten soğutmak, vazgeçirmek iç in k ul lanıyor­lar. Bu nedenle komünistler tutumlar ın ı somut duruma göre bel i rliyorlar.

53

Niall Fareli (ırlanda Komünist Partisi) şöyle ded i : ı rlanda'da barış hareket in in görevleri ve n itel iğ i , ü l kenin tarafs ız l ığ ı , onun NATO blokunda yer o lmaması ve Kuzey ı rlanda sorunun va rl ığı g i bi sorunlarda yansı­ması n ı bulan ulusal özel l ik ler damgasını taş ımaktadır. Bu özell ikler büyük önem taşıyor. örneğ in ı rlanda Cumhuriyeti 'nde NATO üsleri n i n olmaması , yığ ı n i letiş im a raçla rı n ın , casusluk paranoyas ın ı gel iştirmesi ya da halk a rasında potansiyel düşmana karş ı k imi k ışkırtma iç in neden yarata­mıyor . . .

Henüz genç olan barış ha reketi bu koşul lar içinde gel iş ip serpildi Hareket in ana örgütü olan, olumsuzluklardan çok o lumlu olanı yapısında toplayan ve herkes için en iyi olanı a rayan ırlanda Nükleer S i lahs ız lanma Kampanyası diğer tüm politik parti lerden bağımsız , özerk kalması na karş ın , tüm pol it ik renklerden i nsanlara açık bi r örgüt durumuna geld i . Bu durum örgütün büyük ölçüde esnek olmasına yard ımcı oldu. Ana amacı bütünüyle halk ın duyg ular ın ı yansıtıyo r : Anayasa'da yazd ığ ı g i )i ir/anda'nın bağımsızl ığına sahip olması . B u amaç hareketin bölünmesine karşı sağla m bir g üvence geti riyor, ha rekete katı lan lar ın sayıs ın ı a rtı rıyor ve hatta sağ kanat politikacı ların bu u lusal istem i desteklemelerin i sağ ­l ıyor.

i rlanda Cumhuriyeti' nde, bu koşul larda, ciddi olarak i l k kez barış so ­runundan sözetmeye zorlanan burjuva politik pa rti lerinden ve politik çevrelerden barış hareketine karş ı hiçbir sald ı rı yoktur. Dahası, etk in tarafsız l ık kampanyası ir/anda'n ın politik bakımdan bütün Avrupa 'ya katı lmas ın ı aktif biçimde savunanları susmak zorunda b ı rakmıştır.

Kuzey ı rlanda'ya geli nce, buradaki politik hava barış hareketi için çe­şitli zorluklar doğuruyor. Sür�kl i bir kurşuna veya bomba patlamasına kurban g itme korkusuyla yaşayan insanlara nükleer savaş tehlikesin; an­latmak ve on ları bu tehl ikeye karşı ha reketlendi rmek kolay olmuyor.

Bununla beraber, ırlanda'da barış savaşımı doğrudan doğruya Kuzey ı rlanda sorunuyla bağ l ıd ı r. Çünkü bu u lusal sorunun çözüme bağlan­mamış olması kaçın ı lmaz olarak durumu gergi nleştiriyor. Bizim tarafsız­I ığ ı mız ı yazan ı rlanda Cumhuriyeti Anayasası Kuzey ı rlanda'nın devlet olarak yasal l ığ ın ı tan ımamaktad ı r ve ı r landa hükümeti tüm adanın b i r nükleer s i lahlardan ar ınd ır ı lm ış bölge olarak i lan ederek, ü lkenin kuzey­doğusunu i şga l i nde tutan I ng i l i z emperyal izmi i l e karş ı ka rş ıya gelmiştir.

Georg Kwiatowski (Alman Komünist Partisi) barış hareketi ndeki d iyalog ve tartışmalar ın ortak eylemlerin diyalektik gel işmesi üzerine komünist­lerin görüşlerin i özet/edi ve şöyle ded i : Bizim deneyim imiz göstermektedir ki, komünistler sadece bi ldiri lerinde kendileri n i n öncü misyonu üzeri ne bağıra rak deği l , a ncak yal nızca hareketin g ünlük eylemlerine tam olarak katılarak, bağlaşıkları n ı n politik ve ideoloj ik eşitsizl iğ ine saygı gösterek

54

ve görüşleri ni bütünüyle kanıt lanmış olarak suna rak, barış savaşçı lar ın ın sıra la rına kabul edi l iyorlar ve sayg ın l ı k kazanıyor/or. < Biz bar ış g üçleri ­n in koal i syonunda yönetici b i r rol talep etmiyoruz ve kendimizi d iğer tüm g rup ve örgütlerle eşit haklara sah ip bir partner olara k görüyoruz, on­la rdan da AKP'ye karış aynı tutumu a lmalar ın ı bekliyoruz. Barış savaş­ç ı ları a rasında hiç k imsenin bir d iğerine ideoloj is in i , politik programın ı , dünya görüşünü empoze etmeye ya da bun ları hareketin ak ım ları g ib i göstermeye çal ışmaması gerektiğine inanıyoruz.

Çeşit l i u lusa l , bölgesel , mahal l i, fabrika barış g rupla rında, her yerde AKP üyeleri, kendi lerini, yaptık ları işlerle, bu geniş fikir ler ve in isyatif­leri n sahipleri olduklar ını ve çabaların ı somut ortak eyleme yönelttik­lerini gösteriyorlar. Komünistlerin açık ve istikra rl ı davranış ları barış hare­keti içindeki saygı nl ıklarının a rtmasına yard ımcı o luyor.

FAC, binlerce insanın hayatlarında i l k kez barış safları nda komünist­ler/e i lişki 'kurduk la rı b i r ü lke olduğu gözönünde bu lundurulmal ıdır . Bun­ların çoğu, yoğun burj uva propagandasıyla beyni yıkanmış , yerleşik anti­komünist ön yarg ıiara sahiptirler. Bu nedenle onları, AKP üyeleri n in dü­rüst partner/er o lduğuna, o lumlu yönde işbir l iğ i yapabjfeceğine g üven­melerini sağlamak, onları ikna etmek çok öneml id i r.

Soru : AKP'nin Alman Sosya l Demokrat Partisi (SPD) ve Yeşil/er Partisi

i le işbir l iğ i nası l yürüyor?

Yanıt : Sosyal demokratlar ın muhalefet döneminde parti nin ve lider­lerin in görüşii evrim geçird i ve NATO'nun .< i k i l ; ., kararın ı desteklemekten vazgeçip raketlerin yerleştirilmesine karşı d i renişe yöneldi. Komünistler SPD'n in son Kongrelerin in (5) belgelerinde yaz ı l ı olan bu pol itikas ın ı memnunluk la karşı lad ı lar. B iz sosyal demokratla rın geçmişteki hata larını ortaya dökerek onları karalamaya değ i l , onla rla Avrupa'daki roketlerin sökü lmesi iç in ortak savaşımda işbir l iği kurmaya çal ış ıyoruz. Barış saf­l a rında böyle bir işbir l iği elbette çelişkilerden uzak deği ld i r. SPD'n in resmen i lan ettiğ i komünistlerle i l işki kurma yasağı durmaktad ı r ve u lus­lararası durumun gerg inleşmesinin kaynakları ve nedenleri korusunda da onlardan ayrı lmaktayız. Ancak tekra r ed iyorum, komünistler bi l inçl i o larak bizl eri b i r araya geti recek şeyleri enbaşa a l ıyorlar ve artok eylem yolunu açacak nokta la rı a raştırıyor lar . . .

Yeş i l ler Partisi, b i rbirine benzemeyen güçleri n geniş yelpazesin i oluş-

(5) SPD'n in Hessen Kongresi ( 17-21 Mayıs 1 984) Köl n Kongresi'nde (Ka­s ım 1 983) kabul edi len ve Amerikan roketleri n in yerleştir i lmesinin don­durulmasını i le üslere yerleştiri lm ış o lan ların sökü lüp atı lmasın ı isteyen kararını bir kez daha onaylamakla kalmadı , aynı zamanda ul us lar­arası durumun iyileştirilmesi yönünde b i r dizi öneride bulundu. (Not Red.)

55·

turan, barış için ve roketleri n yerleşti r i lmesine karşı savaşı m veren ra­dikal-demokrat bir harekettir. çoğu « iki süper g ücün eşit sorumlulukto .. olduğu g ibi kabul edi lmez g örüşler ileri sürüyor ve biz onları kendi i lkelerimiz in ış ığ ında yanıtlıyoruz. Ancak genelde AKP, özel l i kle barışın korunması, özgür lüğün ve demokratik hakların savunulmasında yeşi l lerle dostça ve dürüst işbirl iği içinde bulunuyor.

Soru : Amerikan roketlerin in yerleştiri lmesine başlanmasından sonra, söylendiğ ine g öre barış hareketinden komünistleri çıkarma g i rişimleri arttı. AKP bunu nasıl karşılıyor?

Yanıt: Buna karşı tek bir «ön lem .. olabi l i r : Bizim barış hareketi safla­rında etkinliğimizi artırmak, komünistlerin herhangi bir şekilde " i h ra­cıyio . . tüm roket karşıtı ha reketin zayıflayocağ ı gerçeğin i b i len d iğer barı ş yandaşları ak ımları n ı n bizi desteklemesini sağlamak. Şubat 1 984'de top­lanan barış konferansında fabrika barış komitelerin in önde gelen temsi l ­cileri çal ıştıkla rı fabrika larda AKP üyelerin in en aktif, en a rdıcı l barış savaşçıları arasında yer aldıklarını belirterek, komünistler; dışlama yefte­nişlerini geri püskürtüler. Böylesine destek görenler barış hareketinden çıkarı lamazlar . . .

Ispanya Komünist Partisi MK Onursal Prezidyumu üyesi Roman Mende­zona şunları bel i rtti : 1 1 . Kongre (Eylü l 1 983) kararları n ı yerine getirmede, partimiz her ö rg ütü için [ Jarışı korumanın en öneml i görev olmasına ve bu a landa daha çok kadro ve fonla r toplamaya çal ışt ı. Şu anki hedefi miz eylem alanını daha do geniş letmek ve sosyal ist hükümetin sözünü tut­ması ve ülkenin NATO'ya üyeliği konusunda referandum yapması için i mza toplanmasını hız landırmaktır. Bunun için her bölgede ve mahal lede barış savaşçı ların ı toparlayocak g ruplarla i l işki kurmak ve toplumun çeşitli katman ları nda karşılaşı lan yaşamsal sorunlarla savaş karşıtı sava­ş ım ın görevlerin i bağlamak, g üçleri sürekli hareketlendirecek ortamı yaratmak gerekiyor.

ispanyo barış hareketin in yığın taban ı haıa yetersiz. Daha oluşma aşa­masında, iyi kurumlaşmış b i r iç yapıdan yoksun ve daha çok sol kanat parti ve g rupların desteklerine dayanıyor. Bundan başka savaş karşıt ı harekete katılanların çoğu gerek l i politik deneyim i olmayan gençlerden oluşuyor. Şonuç olarak önemli bir kampanyadon veya bir gösterin in yapı l ­masından sonra amaca ulaşı ld ığ ın ı i leri sürerek çoğu y ığ ınları harekete geçi rmek için çobalomaktan vazgeçiyor. Kısacası ispanyol lerın çoğun­luğunu bar ı ş hareketine kazanmak ve merkeziyetçi leri hatta tutucuları buna çekmek için yapılması gerek haıa çok şey var. Ancak o zaman ü l ­kede, partilerden bağımsız gerçek popüler b i r barış hareketin in oluşturul­ması olanaklı olacaktır.

Soru : "Pershing-2 .. ve .. Cruise .. roketlerine karş ı Ispanya Komünist Par­tis i 'nin tutumu nedir?

56

Yanıt: Diğer komünist partileri g ib i , I KP de Batı Avrupa'ya Amerikan füzeleri n i n yerleştir i lmesini k ınadı . Komünistler dünya çapında halk lar ın protestosuna karş ın ABD emperya l izmi tarafı ndan zorla dayatı lan i lk vuruş s i lahlar ın ın yerleşt ir i lmesinin Avrupa'da barış davosı için çok daha fazla tehl i ke doğurduğunu ve SSCB'nin karşı önlem ler a lmasına yol aç­tığ ın ı y ığ ın lara anlatıyorlar. Yerleştirme iş lem in in durdurulması ve Cenevre görüşmelerin in yeniden başlaması koşul ların ın oluşturulmasının gerekl i o lduğunu söylüyoruz . . .

Yunanistan Komünist Partisi MK aday üyesi Stratis Korakas şunları söyled i : B iz im ülkemizde, barış için komünistlerin öncü rolünü vurgu­lamaya ya da göstermeye gerek yoktur. Çünkü bu , kimsenin şüphe ede­meyeceği ta ri hsel bir gerçektir. Komünistler daha önce 1 950'Ierde gerici­l ik tarafında n ülkeye dayatı lan şiddetl i terörizm a ltı nda NATO'ya ve ABD askersel üs leri ne karşı , barış için çabalarını ve yaşa mların ı esirgemeden savaştı lar. Bugün de hiçbi r g üç Yunanistan Komünist Partisi kadar barış ve ul usal bağımsızl ı k ü lkülerini savunmamaktadır. Biz, komünistlerin etk in l iklerin in hiçbir şeki lde ba rış hareketin i dara ltacağına inanmıyoruz. YKP üyelerin in öteki sosya l-polit ik ak ımların temsi lci leriyle başarıl ı işb i r­l iğ i yaptığ ı Yunanistan U luslararası Yumuşama ve Ba rış Komitesi'n in yak­laş ık 30 y ı l l ık verim l i çal ışmala rı bunu kanıtlamaktad ır.

1 981 'den bu yana, Yunanistan'da birleşik hareket gel işmesin in zirve­sinde iken, ha reketten çeki len polit ik g üçlerin kurduğu diğer i k i kom ite bu lunmaktadı r. Bunlardan biri PASOK'un bel i rl i çevrelerine, d iğeri de kend ine « Eurokomünistler» d iyen revizyonist g ruba doğru yöneld i . Bu ayrı l ıkçı komiteler, özel l ik le kend in i « bağlantısız » d iye adland ı ra n i ki ncisi y ığınlar ın kafasın ı ka rıştırmak için antisovyetik tezleri kul lanıyor. Yine de barış hareket in in u lusa l çaptak i desteğ i n i ve antiemperyal ist niteliğ in i yiti rmesin i başaramadı lar, çel i ş ik f ik irleri i le yığ ın ları yanlarına çeke­medi ler. Bunda, Yunanistan'daki barış savaş ım ın ın yal n ızca u lusal özell ik­leri ve tarihsel gelenekleri değ i l , aynı zamanda, özü it iba riyle i lkesel ko­numların ı kararl ı l ık la korumakla bir l ikte barış g üçlerin in geniş yelpaze­sini içeren birleş i k hareketin o luşturulması demek olan komünistlerin yerinde taktikleri n in büyük payı o lmuştur. Günümüzdeki kriti k u lusla ra rası koşul ları n istemleri ne henüz tam yanıt veremeyen hareketimizde sürekl i b ir yüksel iş sağla mak i ç i n çabaları m ız ı a rtırmal ıyız . . .

Soru : YKP, A. Papandreu hükümetin in Balkanla r' ı nükler s i lôh lardan arınmış bölge i lôn etme g i riş imlerini nası l karş ı l ıyor?

Yanıt: Pa rtim iz, PASOK hükümeti tarafı ndan atı lan her o lumlu adımı destekl i yor, onu derinleştirmek iç in savaşıyor. Be lk i acayi p görü lür, fakat Papandreu'nun barışsever g iriş im lerin i çoğuhez bir onun kendi taraftar­la rından daha çok savunuyoruz ve öyle düşünüyoruz ki, her o lumlu öneri

57

y ığ ın larca desteklenmel idir. Ayn ı zamanda, YKP'nin görüşüne göre, hükü­metin öne sürdüğü öneri ler yarımya malak karakter taşıyor, iş iy le sözü b i r­b i rin i tutmuyor. Bunun için biz hükümeti eleştiriyoruz. Ik i yı l ı aşk ın b i r zamandı r erkte o lmas ına karş ın , ABD'n in askeri örgütleri nden başl ıyorak, ABD üslerin in kald ı rı lması , Yunanistan ' ın nükleer s i lôh lardan a rınd ı rı l ­mas ı , ü lkenin NATO'dan çıkması g ibi k i l i t sorun ları n çözümüne başla­mamıştır.

Portekiz Komünist Partisi MK aday üyesi Domingos Lopes barış hare­keti i le Nisan Devrimi 'n in kazan ımlar ın ı koruma, demokratik a lternatif için savaşım a ras ındaki s ık ı bağlara değindi ve . şöyle dedi : Part imiz bu iki olguyu birbiri nden ayı rmıyor. Sosya l ist Partisi önderi M. Soares' i n hükümeti n in istifası ya l n ız Portekiz demokratlar ın ın ç ıka rı içi n deği l , aynı zamanda barı ş ın korunması için de büyük b ir katkı olacakt ır. Çünkü bu­rada Regan yönetim in i n dünem suyunda g iden, emperya l izm in Portekiz'­deki askersel va rl ığ ın ı gen işleten, ü l kenin NATO'ya katı lmasın ı h ız lan­d ı ran güçlerin iktidardan uzaklaştı rı lması söz konusudur.

Çok çeşit sosya l ve ideoloj ik tabaka lardan oluşan barış yan l ı la rı , Porte­kiz Barış Komitesi ve onunla işbir l iğ i yapan barışsever g üçlerl i hükümetin bu halk düşmanı pol it ikasına karşı ç ıkmaktadı ria r. Ayn ı . zamanda somut amaçla rı o lan bağımsız haraketler bel i rdi, " Portekiz'de nükleer s i lôhlara hayı r» hareketi bunun bir örneğid i r. Komünistler barış ı korumak içi n sosya l i stlerle, katol ik lerle, prosteston lar la ve parti l i o lmayan demokrat­la rla bi r l ikte savaşıyorlar. Bu koşul la rda partimiz hareketin içi nde eriyip g itmiyor. Kendi Ma rksist-Lenin ist görüşlerinden vaz geçmiyor (fakat bunla rı k imseye de dayatmıyor), savaş ve barış sorun lar ın ı kendi anlayış ına göre ele a l ıyor. Komün istlerin böylesi i lkesel çizgis i , çal ış­ma tarzı, aktifl iğ i , örgüt lü b i rl iğ i hakl ı o larak otoritesini a rtırıyor. Bu­nun la birl ikte PKP bugünkü barış hareketi n i n hız ın ı , y ığ ın lar ın , desteği ne dayanmasına rağmen, yetersiz buluyor. Çünkü, barış hareketi henüz daha u lusal çapta b i r ha reket hal ine gel memişti r. ü lke toprakları nda asker­sel eylemlerin son kez Napoleon ordusunun sa ld ı rıs ı sırasında o lmuş olması , bu tarihsel olgu, kuşkusuz geniş ha lk katmanları n ı n b i l i nc in i et­k i l iyor. Fakat geri ka lmamız ın sübjektif nedenleri de var. Işte böyle, biz tüm parti örgütleri n in barış ı n savunu lmasına daha büyük b i r i lg i göster­melerini sağlıyoruz.

Danimarka Komünist Partisi MK Yürütme Komitesi ve Sekreterliği üyesi ib Nörlund, Dan imarka barış savunucuları n ı n eylemler in i şöyle a nlattı : Eski genelekleri var, ama on lar tarihte hiç b i r zaman ş imdik i kadar g üçlü ve m i l itan o lmamış la rd ı r. Her gerçek hal k savaşım ı g ib i , barış ha reketi de önceden hazı rlanmış b i r çerçeve içinde gel işemez, o gücünü çeşitl i toplumsal-pol iti k çevrelerin (bunlar ın a rasında DKP öneml i rol oyna­maktad ı r), çok yan l ı g i riş imlerinden a lmaktad ı r. Komünistler içi n barış

58

yandaşları a rasında eylem gösterirken her zaman i lkesel konumları savun­mayı, ortak dava uğrunda uzlaşmaya gitmeye, ödün vermeye hazır o luşla d iyalektik biçimde bi rleştiren bağımsız pol it ik faktör olarak kalmak, baş­l ıca görev olmuştur. Bu doğrultu savaş karşıtı harakette b i rl iğe yönel i k süreçler in gel işmesine yard ı m etmiş, bu hareket in bel ir l i güçleri n i n ko­mün istleri yal ıt lamo denemeleri n i etk isiz b ı rakmoda yard ımcı o lmuştur.

Barışsever kamuoyunun çıkarları tüm Dan imarka'n ın politik havasın ı etki ledi . B i r zaman la r NATO'nun « ik i l i ka'rarı n ı . . destekleyen ş imd i ise bu kararı n gerçekleşti ri lmesine karş ı ç ıkan Sosya l -Demokrat Partisi' n i n « ro­ketler sorununa .. karşı tutumunu da etki led i . Sosya l - Demokratla rı n öneri­siyle ve savaş karşıt ı hareketin baskısıyle 1 982-1 984 yı l larında parla ­mento yumuşamanın korunması ve si lahsizlanma a lan ında i lerleme sağ­lanması yönünde bir diz i o lum lu ka ra r aldı . Bun la rdan en öneml i leri hü­kümeti NATO içinde bar ış , bunal ı m ve savaş koşu l larında Danimarka'­nın nükleer s i lahsız ü lke statüsünü savunması , Kuzey Avrupa'nın nükleer s i lah lardan ar ınd ı rı lm ış bölge haHne getir i lmesine yardı mcı olması ve aynı zamanda « Evroroket . . ler in yerleşti r i lmesi iç in NATO'nun ayırd ığ ı toplam harcama/ara 48 m i lyon kron o lan Dan imarka katk ıs ın ın gözden geçir­mesi göreviyle yükümıüyor. Tüm bun lar barış ha reketi n in sağladığı öneml i başarı lard ı r.

Avusturya Kamünist Partisi temsilcisi Bruna Furch şöyle dedi ,' ülkede biz yeni barış hareketinden söz ediyoruz. O, 1 978 yı l ı nda faşist Ş i l i cun­tası na veri lecek olan tanklar ın gönderi lmesi n i n engel lemesi n i başaran ve Zwentendorf'ta atom elektrik santra l ı n ı n açı l ı ş ın ı protesto eden demok­rati k kamuoyunun ve çevreyi koruma güçleri n i n enerj ik protestolar ından doğdu. Daha sonra gen i ş b i r hareket ha l i ne ge ld i , sosyalistler ve komü­n istler, katol ik ler ve partisizler bunun içinde ortak bir d i l bu ldu lar. Ama bu işbirl iğ i öyle kolaycacık sağ lanmadı . Orneğin , 1 982 May�s' i ndaki büyük yürüyüş öncesi « Federal dahe .. (6) kapsam ına g i ren gençl ik b i r­l i kleri AKP temsi lc i ler inin m iti ngte konuşmala rına karşı ç ıktı lar. Sağcı Avusturya Halk Partisi, k i l isenin başındaki/er ve Sosyal ist Parti yönetim i savaş karşıtı ha reketi ö n yarg ı l a rla hareket etmekle suçlama, o n u tek yön lü gösterme, ya l n ız ABD'n in sorum lu o lduğunu deği / , i k i su per devleti n eşit soru mlu luk taş ıd ığ ı tez in i kabul etmeye doğru b i r evrim yapmasın ı sağ lama denemelerinde bulundular.

Ne var ki , eylem b irl iğ ine yöne l im , özel l ik le tabandan, geliyor. (7)

(il) «Avusturya Gençl ig i Federal dairesi .. 1 953 y ı l ında kuruldu. Devlet tarafı ndan finanse ed i l iyor. B i r l iğ in kapsamına değişik gençl i k ve çocuk örgütleri g i riyor, ama bu b i rl iğ i n s ı ra larına Avustu rya Komünist Gençl i k Orgütü a l ı nm ıyor.

e) Avusturya'da barış iç in savaş ım deneyim i ve bu savaşım ı n somut b i­çimleri üzeri ne daha ayrı ntı l ı b i lg i iç in bak : « Barış ve Sosyal izm sorunları . . 1 984. N2 8.

59

Barış hareketi NATO'nun roket politikasına karşı bel irg in bir çizgi oluş­turdu. Roketlerin yerleştiri lmesinden sonra bu yı l ın Mart- ayında Linz'de yapılan « Barış Plenumunda .. kabul edi len çağrıda bu bel i rti l iyor. Bu bel­gede .. Pershing-2 . . sözde insan l ığ ın korunmasına yardı m ett iğ i yolundaki sav yalanlanıyor ve Avrupa'ya füze yerleşti ri l mesin i n d urdurulması , yer­leşti ri lm i ş o lan füzelerin sökülüp atı lması , gerçek si lôhsızlanmaya başlanı l ­ması, nükleer s i lô ları n derhal dondurul ması isteniyor.

Batı Berlin Sosyalist Birlik Partisi Başkan Yardımcısı Dietmar Ahrens konuşmasında Batı Berlin Koord inasyon Komites i 'n in barış hareketiyle i lg i l i çal ışmalar ın ı şöyle d i le geti rd i : B iHndiğ i g ib i , Batı Berl in 'e roket yerleşti rilmesi düşünülmüyor, a ma barış sorununu tartışmak gerçekten yığı nsal halk hareketine dönüştü. Bu, önem l i ölçüde kentimiz in çoğrafi bakımdan Demokrat ik Alman Cumhuriyeti s ın ı rlar ı içinde, dolayısiyle ABD'n in ilk darbe s i lôhları n ı n hedefi durumunda o luşuyle izah edilebi l i r. Resmi propaganda 55-20 roketleri n i n sosya l ist devleti yıkmak iç in ku l la ­n ı labi leceğ ine i nsanları zor inandırı r. Işte bundan ötürü i nsanlar, tüm çel işk i lere karşın, başl ıca tehl ikenin ABD roketlerinden geldiğ in i görüyor­lar. Bu komitenin çal ışmalarına Batı Berl i n Sosya l ist B irl i k Partisi, Sosya l­Demokratlar, Alternatifç i ler, libera l ler, sendikalar ve çok sayıda yabancı işçi örgütleri de dahil 200'ü aşkın parti ve g urp katı lm ışt ır. Yabancı işçi örg ütlerin in katı lması , Batı Berl i n iç in çok öneml id i r, çünkü 1,8 mi lyon

- kent nüfusunun 250 b in in i yabancı işçi ler ol uşturuyor. Barış savunucuları­n ın yapacakları eylemler komiten in oturumunda pıôn lanıyor. Zaman za­man hafta sonlarında harekette görüş b i rl i ğ i o lmayan en yakıcı sorun­larla i lg i l i seminerler düzenleniyor. Batı Berl i n Sosyal ist B i rl i k Partisi bu tür çal ışma ta rz ın ın ya ra rl ı olduğu kanıs ındadır. Bu, tartışmal ı sorunları ortak eylem alanından çıkarıp, zaman s ın ı rlaması koymadan görüş değiş­dokuş yapı lan a la na getirme olanağı veriyor. Bu tür bi r l ik çerçevesi içinde nelerin yapı lab i leceği ni ve neleri n yapı lamıyacağın ı hemen görme ola­nağı veriyor. Bundan başka biz şu sonuca vard ık k i , partnerlerimiz komü­n istlerin konumlar ın ı burj uva basınındaki çarpıtı lm ı ş haberlerden değil de doğrudan bizden öğreni rlerse, bu çok daha yararlı ol uyor. Böylesi yaklaşım karş ı l ı k l ı g üveni a rtırıyor, i şb i rl iğ in i kolaylaştırıyor.

AKEL MK üyesi Agamemnon Stavrau Kıbrıs l ı ların barış iç in savaş ımın ın özel koşu l la rı ve önlerinde duran görevler üzeri nde d urdu ve şöyle dedi : Ada 'daki barış hareketi n in temel, karakteristik çizgisi ülkenin bağımsız­l ığını ve bağlantısız l ı k pol itikası nı tehdit eden emperya l izme, özel l ik le de Ingil iz ve ABD emperyal izmine karşı kesin_ muhalefett i r. Emperyal izmin çıkarları Kıbr ıs Cumhuriyeti 'ni ortadan kaldırma, Ada'mızı Doğu Akde­niz'de batmayan bir uçak gemisine dönüştürme niyetleriyle sıkı sık ıya bağl ıd ı r. Bu tehl ike b i r d iz i Batı Avrupa devletine Amerikan i l k darbe roketleri n in yerleştirilmesinden sonra ve aynı zamanda ü lken in kuzeyinde

60

ayrıcı l ıkçı devlet i lôn eden Kıbrı s Türk toplumu yönetim in in yasal o lmayan faa liyetleri sonucunda h ızla a rttı. Kıbrıs'ın kuzeyinde ayrıc ı l ı kç ı devlet i lôn edi lmesi, bu yen i saldırı eylemi Kıbrıs' l ı Rumiarı n ve Türklerin ezici çoğun­luğunun çıka rlarıyle çelişmekted i r ve dünya barış ı iç in açık b i r tehl ike o luşturmaktadır.

Kıbrıs'daki barışsever g üçler Kıbrı s sorununun Birleşmiş Mi l letler kara r­larına uygu n olarak, toplumlar a rası görüşmelerin yeniden başlamasını ve sorunun dengel i , uzlaşmal ı bir çözüm bulunmasın ı sağlamaya çalışa n B i rleşmiş Mi l letler Genel Sekreterin in çabaları çerçevesinde, her iki top­lumun yasal çıkarla rı n ı n korunması temeli nde adi l biçimde çözül mesin i istiyorlar.

AKEL tek başına eylem gösterirken ve aynı zamanda Kıbrıs Barış Ko­mitesi içinde ve öteki y ığ ın örgütleriyle bir l ikte faa l iyet gösterirken, barış savaşımını u lusal bağımsızl ığ ın korunması savaşımıyle bir leştiriyor. Parti­miz tüm işgalci yabancı askeri b i rl i kleri n Ada'dan çek i lmesin i , buradaki askersel üsleri n sökülüp atı lmasın ı , Kıbrı s' ın bağımsız, bağlantısız, ege­men, toprok bütün lüğü sağ lanmış, federatif, s i lôhsızland ı rı lmış bir dev­let olmasın ı istiyor.

SAVAŞı M ı N ZAYıFLAMASı DEÖIL, GOÇLENMESI SöZ KONUSU DUR

Federal Almanya Cumhuriyeti, Büyük Britanya ve ıtalya topraklarına Amerikan roketlerin in yerleştiri lmesine başlanmasından sonra Batı kamu­oyu ve en I )aşta savaş karŞitı harekete katı l an m ilyonlarca insa n b i rçok NATO ü lkesi n i n hükümetleri ve yığı nsal i letişim a raçları tarafı ndan yürü­tülen bir propaganda saldır ıs ına hedef oldu. Birincisi, barışseverler hare­keti n i n görevini sözde yerine getiremediğ i ve yıkıcı bir yenilg iye uğradığ ı yolunda bir tez ısrarla yarg ı n laştırırıyor. Ikincisi, hareketin, onun yandaş­lar ın ın sözde içinde bulunduğu hayal k ır ık l ığ ı ve çıkmazın yolaçtığ ı derin bir buna l ım yaşamakta olduğu kanıtlanmaya çal ış ı l ıyor. Sonuç olarak, savaş karşıtı savaş ımın perspektifsiz olduğu sonucu dayatılıyor.

Yapı lan tartışma s ı rasında şu görüş açıkça ortaya çı ktı : NATO pro­pagandası en az ından istedik lerin i gerçekmiş gibi göstermeye çal ışıyor, barışsever g üçler koa l i syonunun yadsınmaz kaza nımların ı gözden düşür­mek için her yola başvuruyor.

Batı Avrupa'daki savaş karşıtı hareketin ve onu destekleyen öteki böl­gelerdeki yandaşları n ı n yeni Amerikan raketlerini n anaka raya yerleştiriI­meye başlanmasın ı engel leyemed iği doğrudur. Ama savaşım ın boşa g itti­ğ in i sanmak büyük b i r hota olur. Savaş karşıt ı , roket karşıtı ve nük leer s i lah karşıtı hareket dünya polit ikasına aktif katı lan etk in b i r u l uslara rası toplumsal güç olarak yer etmiştir. Savaşım ın böylesine yükse lmesi n i n en

6 1

önem l i sonucu şudur k i , savaş ve ba rış sorun ları , güvenl i k ve s i lah­sızlanma problem leri, geleneksel d iplomasin in s ın ı rlar ın ı aşarak, kendi yaşamın ı kurtarma davasını kendi eline a lmak gerektiğ in in bi l incine vara n geniş halk y ığ ın ları n ı n d ikkat merkezine geçmişti r. (8)

Konuşmacıları n vurg uladığına göre, savaş karşıtı ve roket karşıtı pro­testo Federal Almanya Cumhuriyeti, Büyük Britanya, Dan imarka, Hol­landa, Belç ika ve daha b i r d iz i ü l kede güçlerin ayrışması ve kutuplaş­masına yolaçtı ve hükümeti, parlamento ve önde gelen part i ler kendis in i hesaba katmak zorunda b ı raktı . Hol landa kamuoyunun y ığ ı nsal çık ış­lar ı merkez sağ Hol landa hükümet in i ü lkeye Amerikan �aketlerini 1 988 y ı l ı başına kadar yerleşti rmeme kararı a lmak zorunda b ı raktı ve böylece Beyaz Saray ve NATO'nun saptad ığ ı roketleri yerleştirme takvim in i . bazd u. Bu öldü rücü s i lahların getiri lmesine kesin bir rıza göstermeyen Belçika hükümet in in i k i rcim i devam ediyor. Yunanistan ve Kanada hükümetleri u l uslararası durumun sağlığa kavuşturulmasına yöneli k bir d izi g iriş imde bulundu la r. Halk y ığ ın ları n ı n etkisiyle dünyan ı n b i rçok ü lkesinde bele­d iyelerin kent ve yöreleri nükleer s i lahsız bölge i la n etmiş o lmala rı göz­ard ı edilebil ir m i ? Bu ve benzeri daha birçok örnek, hiç te barış savaş­ç ı ları n ı n ça baları n ın «etkisiz olduğu » ve «sonuç vermed iğ i » tezin i doğru­layan örnekler değ i ld i r.

Tartışmaya katı lan lar ın vurgu land ığ ına göre, «Avrupa raketleri » ve gü ­ven l i k konuları nda Batı Avrupa'da, erkteki m uhafazakar güçlerle sosyal ­demokrat muha lefet a ras ındak i derin pol it ik ayrışma, savaş karşıtı hare­keti n perspektifi açıs ından büyük b i r önem taşıyor. Sosyal demokrat pa r­tilerden ve anlar ın peşinden yürüyen sendikalardan geniş katmanları n raket karşıtı ç ık ış lara doğrudan katı lma larına barış ha reketi büyük kat­k ı larda bulundu. Konuşmacıların beli rttiği g ibi , bununla birl i kte sosya l ­demokrat liderlerin b i r bölümü ABD'ye göz kırpa rak hareket etmeye devam ediyor, y ığ ın ları n savaş karşıtı protestosunu kendi a maçları iç in ku l lanmaya, onun a ntiemperyalist yönünü köreitmeye çal ışıyorlar.

Son y ı l la rdak i roket karşıtı eylemlerde fark l ı pol it ik ve d i nsel görüş­lerden halk katmanları , partiler, örgütler ve g ruplar arasında en değiş ik yeni işbir l iği biçim leri o luştu. Tartışma s ı ras ında bel i rti ld iğ i g ib i , böylesi bir işbir l iğ i deney imi çok değerl id i r ve savaş ım ın yeni aşamasında öneml i b ir rol oynayacaktır.

Emperyal ist çevrelerin k im i temsilci leri b i le ba rış hareket in in a rtan et­kisini kabul etmek zorunda kal ıyor. ABD dışişleri eski bakanı Henry Kis­singer de bun lar a rasında yera l ıyor. H. Kissinger' i n bel i rttiğ ine göre, Batı Avrupa kamuoyunun nükleer si laha dayanmayı öngören her eği l ime ka-

(�) Ayrınt ı l ı b i l g i içi n bak : D. Ahrens. Halk lar ın d iplomasis in i n gücü. « Barış ve Sosya l izm Sorun ları ». «Yeni çag » 1 984, Sayı 7.

62

ra rl ı l ı kl a karşı Ç ıkt ığı koşu l larda Amerikan roketlerin i yerleştirmek «ge­çici b i r başarıdan başka b i r şey olmaz». (9)

NATO propagandası-n ın , barış hareketi n i n «yeni lg isi »ne i l i şk in tezi

üstüne bu kadar. Başka bir tez de, barış yanl ıs ı y ığ ın ları sözde sarmış o lan « kötü sonucun kaçın ı lmazlı ğ ı » ruhuna i l işkin tezdir. Bu tez de hiçbir o lguyla doğrulanmamaktad ı r. B. Rame/son : « I ng i ltere'de ilk kanatl ı ro­ketlerin yerleşti ri l mesi ciddi hayal k ı rık l ığ ı ya ratmış olsa da, sonu n geldiği endişesi, galeyan ı ya da h issi n in hiçbir bel i rtisi görünmüyor. » Ib. Nörlun d : ABD roketleri n in Avrupa a nakaras ında beli rmesi tesl i miyetçi kara msar­l ığa değil, bun lar ın kaldı rı lması ve görüşmelere yen iden başlanması iste­min in yükselti lmesine yolaçt ı . » R. Mendezona: «Amerikan roketlerin in yerleştiri l mesi, i nsanlar ın b i l i ncindeki barış davası iç in teh li ke a nlayışını art ırd ı . »

G. Kwiatowski' n i n belirtt iğine göre, « Eu roroketler' i n » yerleştiri lmesine en sert tepkiyi FAC kamuoyu gösterdi. Barış yan l ı la rı n ı n belir l i b i r bölümü hayal k ı rık l ığ ına uğradı , geçici bir ka ramsarl ığa kapıldı. Ama, kısa b i r i k i rc im döneminden sonra barış savaşımına g iderek daha geniş ha lk g rupları çekil iyor. Ve özel l i kle öneml i b i r gel işme olarak, sendikalar ın aktifl iğ i a rtmış bu lunuyor. Bütün bun lar, 600 b inden fazla insan ın katı l ­d ığ ı « Paskalya yürüyüşleri »nde kesin ifadesini buldu.

Tartışmaya katılanlar, roketlerin yerleştiril mesinden sonra barış hare­ketindeki başka, oldukça önemli bir gelişmeye daha işaret ettifer. 1 983 Kasım ı sonuna kadar roketlere karş ı ç ık ış lar, NATO'nun « iki l i kara rı n ı n » gerçekleşti ri l mesi ne i z i n vermemek g ib i tek hedefe yönel i k iken, bugün durum değ işiktir. Aynı FAC'nde bar ış ya n l ı ları n ı n Köl n konferansıarı nda (Şubat ve Mayıs 1 984) ortak eylemlerle i lg i l i geniş kapsaml ı bir program konusunda görüş b i rl iğ i sağ lamakla kal ınmamış, hareketin ana a maçla rı üstüne a n layış da genişleti l m iştir. Harekete katı lan lar Amerikan roket­leri n i n yerleşti ri l mesi ne son veri lmesi n i ve yerleşti ril miş olanlar ın kaldırı l ­masın ı , bu yapı ldıktan sonra da Varşova Antlaşması ü lkelerin in karş ı ­önlem lerin i n geri a l ı nmasın ı , Cenevre görüşmeleri n in yeniden başlatı l ­mas ın ı istiyorlar. Bunun yanısıra barış yanl ı ları bugün hep b i rl ikte FAC toprak ları n ı n yerleştiri l miş bulunan biyoloj i k, k imyasal ve nükleer s i lah potansiyelinden a rı ndır ı lmasından, geleneksel s i lah lar ın dondurulması ve azaltı lmasından, Avrupa'da nükleer si lahsız bölgeler oluşturlmasından vb. yana çık ıyorlar.

Kuşkusuz, tartış ı lmakta olan ve henüz ortak bir görüşe varı lamamış o lon sorunlar do (güvenl ik konusunda a lternatif konseptler, tek yanl ı s i lah­sızlanma olası l ığı , askersel dengenin önemi) vardır. Ama, Amerikan roket-

(9) Bak : «Time», 5 Mart 1 984, S. 14 .

63

lerin in beli rmesiyle barış hareketinin yıkıcı b i r darbe yiyeceği hesapları boşa çıktı. Batı Avrupa'da "Pershing .. lere ve kanatlı raketlere o/ışma göz­lenmiyo,.

BiRLEŞ IK CEPHEYI GENIŞLETEREK

Toplantıya kat ı lanlar ın kanısına göre, yığınsa l l ığ ına ve geniş kap­samına karş ın barış hareketin in büyüme, safl a rın ı çoğaltma ve eylem­lerinin etkisini a rtırma olanakla rı tükenmemişti r. Işçi s ınıfı n ın savaş karşıtı savaşımdaki rolünü a rtırma sorunu tom do bu açıdan ele a l ı nd ı .

NATO'nun nük leer roket p lanları na karşı , barış iç in savaş ımına yeni yeni işçi katmanları, koskoca sendika örgütleri ve fedarasyonları katılıyor. Onları buna yöneiten, nükleer tehlikeyi an lama ları o lduğu kadar, mi l i ­tarizmin emekçi lerin sosyal kazanımları için b i r tehdit oluşturduğunu, s i lahıanma yarış ın ın do y ığ ınsal işşiz l iğ i kamçı lodığın ı ortaya koyan deneylerid ir de. Batı Avrupa ü l keleri nde, ABD ve Kanada'da yükselen bir dizi savaş karşıtı gösteri ve yü rüyüşlere geniş işçi y ığı n ları doğrudan katıldı. « Bomba deği l , iş ! » (Büyük Britanya), .. Barış, i ş ve eşitl ik ! » (ABD), .. Roket yerine, işyeri ! » (FAC) vb. belg i ler büyük yayg ın l ı k kazandı .

Açık lamalarla pratik adımlar a rasındaki boşluğu g iderme çaba ların ın gözlend iği sendikal hareketin savaş karşıtı aktifl iğ i a rttı. Orneğin, Ko ­nada 'n ın önde gelen sendikal merkezi işçi Kongresi, barış yanl ı ları hare­ketinde ilk kez önemli bir rol oynamaya başladı. FAC emekçilerin in en büyük örgütü Alman Sendikalar Birl iği 'nin si lahsızlanma yolundan barış sağlama çağrısı olduğu kadar, roketlerin yerleştir i lmesin i protesto için 5 Ekim 1 9B3'de onun g i riş imiyle yapılan 5 dakikal ı k genel iş b ı rakma eylemi de Batı Avrupa'da geniş yankı buldu.

'

Kuşkusuz ki , BO' l i y ı l lar ın i l k yarısı, barış ha reketi i le işçi hareketin in ça baları a rasında o rtan b i r « uyum»laşmanın damgasını taşıyor. Ama komünistler, bir s ı ra komünist partis in in temsi lci lerin in vurguladığı g ib i , kendini tesel l i edip yon gelmek iç in b i r neden görmüyorlar ortada. Orne­ğin , D. Lopes şöyle ded i : Biz' işçi s ın ıf ının görkemli potansiyel in in barış savaşım ında tomomiyle harekete geçiri ldiği konıs ında deği l iz». Tar­tışmaya katılanların verdığı ortak görüş şu o ld u : "Bafiş hareketinin etkin­liğini daha da artamak, çözümleşici bir ölçüde, bu harekete örgütlü işçi hareketinin katkısım artlfmaya bağIıdif.

Tartışma sırasında bel i rti ld iğ ine göre, savaş karşıtı, n ükleer roket kar­Şıtı cepheyi genişletmenin başka bir vaitkar yolu , barış g üçleriyle Asya, Afrika ve Lôtin Amerika ha!k ları na destek ve dayanışma yanl ı la rı a ra­s ındaki yakın laşmad ı r. Bir s ıra ü lkede, örneğin Portekiz'de barış sava­ş ımı geleneksel o larak, emperya l izmin, ırkç ı l ığ ın , siyonizmin, ı rk ayırım ın ın ve sömürgeci l iğ in sa ld ırısına uğrayanlara gösteri len böylesi destekle

64

bağlanıyor. Başka ü lkelerde de bu karş ı l ı k l ı bağıntı son zamanlarda g i ­derek daha g üçlü d uyuluyor. Avusturya, ı rlanda, Batı Berl i n ve FAC'nde, « üçüncü dünya »nın , halklar ı emperya l i zm in baskıs ına hedef olan bölge ve devletlerin sorunlar ın ı i nceleyen değiş ik gruplar eylem gösteriyor. Böylesi g ru plar ın çabaları sayesinde roket karşıtı protestoya katı lan lar barış i le u lusal kurtuluş davası iç in tehl ikenin ayn ı yerden kaynaklan­d ığ ın ı daha açık kavra maya başl ıyor, genç devletlerin güçlükleri ni ve özlemlerin i , ul usa l-kurtuluş hareketi n i n ödevleri n i , yen i u lus lara rası eko­nomik d üzen istemin in özünü, b i rçok insan i sorunun çözümünün (aç l ığ ın , sefaleti n , hasta l ık lar ın , a lfabesi z l iğ in ortadan ka ld ı rı l ması) dev askeri bütçelerin azalt ı lmasına bağ l ı olduğunu daha derin lemesine an l ıyorlar. Gerg in l i k ve bölgesel çatışma ocaklar ın ın g lobal bir askersel çatı şman ın fitili olabi leceği kaygısı barışsever g üçler a ras ında yen i yeni katma nları sarıyor.

Tartışmada söz a lanlar ın kanıs ına göre, barışı savunma ile a ntiemper­yal ist dayan ışma hareketleri n i n b i r ib i rleri n i g iderek daha çok tamam­lama/art ve destekleme/eri için savaş/m yürütmek gerekmektedir.

ÇETiN I DEOLOJi K SAVAŞIM KOŞULLARINDA

Yeni Amerikan roketleri n i n yerleşti r i lmesinden ve Sovyetler B i rl i ğ i ' n i n karşı önlemler a lmasından sonra Batı Avrupa'da b i rçok ü lkenin barış yan­l ı l a rı koal isyonunda ideoloj ik-pol itik tartışmalar yoğunlaştı. Toplantıya katı lan ları n görüşüne göre, b i r ta raftan buna NATO'nun propaga nda makinas ın ın barış ha reketi üzerindeki ideoloj i k baskısı n ı n a rtması neden oldu. Ote yandan, şunu gözönünde tutma k gerekir k i , mj fyonlarca insan ı savaş karşıtı savaşçı lar ın saflar ına get iren gerekçelerin çok fa rkl ı o lması , ta baştan u luslara rası durumun farkl ı an laş ı lmas ın ı getirmişti. Nitek im, bar ış ve si lahs ız lanmadan yana çıkan lardan b i rçok ları n ı n sosya l izme hiç te sempati duymad ığ ı ve SSCB'ni n «dünyadaki gerg i n l i k leri n kaynak­la rından b i ri » olduğu yolunda geric i propaganda organ larınca dayatı lan görüş lerden b i le vazgeçmediğ i , b i r s ı r değ i ld i r.

Hareket iç inde öz bak ım ından sa hte konseptlerin yayı lmasına bes in kaynağı o lan tam da bu hareketin ayn ı türden olmayışıd ı r. Orne­ğ in , dünyadaki gerg in l i kten ve s i lah lanma yarış ından »ik i süper dev­leti n eşit sorumlul uğu»na i l işk in uğursuz teori bu konseptlerden birid i r. Barış hareket in in , SSCB i le ABD'den, Varşova Antlaşması i le NATO'dan «eşit uzak l ığ ına .. i lişki n görüş, bu teorin i n « mantıksal » b i r devam ı olarak ortaya çık ıyor. Bu konuda, bar ış yan l ı la rı arasında yürütülen geniş tartış­malara b i rçok konuşmacı değ ind i . iki blok a rasında askersel dengeni n korunması sorunu etrafında d a polemik geniş l iyor. Barışsever güçleri n bel i r l i b i r bölümünün kanıs ına göre, her ik i ta raf ın da birbir in i defa larca

65

yokedebilecek miktarda si laha sah ip olduğu koşul larda böylesi bir den­genin hiçbir anlamı yoktur.

Bu g ib i idd ia lara nası l ve hangi yanıt veri lme l i ? Değiş ik ü lkelerde ko­mün ist partileri mi l i tarist, a ntikomünist ve antisovyet efsaneler uydurma­lara karşı savaşımda nası l b i r deneyim birik im i elde etmişlerd i ? Bu sorular, canlı bir görüş değiş tokuşuna yolaçtı.

G. Kwiatowski şunları bel irtti : FAC komünistleri barışseverler hareketi içinde varolan .. i k i süper devlet .. teorisine karş ı karar l ı b i r savaş ım yürü­tüyor, savaşları n nedenlerin i , s i lah lanma yarış ın ın kaynakların ı , sosya l ist devletlerin d ış politik g i ri ş im lerin in an lamın ı s ın ıfsal açıdan açık lıyorla r. «Bu devletler barış hareketin in en güçlü ve en a rdıc ı l bağlaşığıd ı r. Çünkü SSCB si lahsızlanma, en başta nükleer s i lahsız lanma için, g üç ku l · lan ım ından vazgeçi l mesi iç in , iy i komşuluk ve işb ir l iğ i iç in savaşıyor", d iyoruz kavga arkadaşlarımıza.

tb Nörtund ise şunları kaydetti : Savaş karşıtı harekette komünistlerin görevi, barış ın gerçek düşmanların ın kim olduğunu, termonükleer teh ­l ikenin gerçek nedenlerinin nerede olduğunu insanlara anlatmaktır. Barış koalisyonu en değiş ik güçleri içerdiği için, bunu yapmak kolay değ i ldi r. Çünkü, bir ya ndan hareketi ayrı ayrı ideoloj ik ak ım lara bölme deneme­lerin i boşa ç ıka rtmak, öte yandan ise, iki karş ı t toplumsal sistemin rolünü dona kesin onloyarak noreke�in politik temelini genişletmek ve g üçlen­d i rmek gerekiyor. Elbette, savaş karşıtı çıkışların yükselmesi yaşamsal önem taşımakta ve bu yüksel iş i korumak için hareket içindeki ortaklar ı­m ıza aşırı ağır istemlerle yanaşmamak gerek. Ama şu da tamamiyle açık­t ır k i , «iki süper devlet .. teorisi denilen sav, barış savaşçı larının kendi olanaklarından yararlanmaların ı engel l iyor, savaş tehl ikesinin tüm ciddi­yeti n i an lamala rına iz in vermiyor.

Ispanya Komünist Partisi'n in SSCB'nin d ı ş politikas ın ı y ığ ınlara nası l an lattı ğ ı ve .. eşit uzak l ık . . teorisi karş ıs ında nası l b ir tutum a ld ığ ı' soru­sunu yanıtio rken R. Mendezona şunları bel i rtti : I KP'n in kanısına göre, Reagan yönet imin in mi l i tarist, emperya l ist politikası , u l uslararası gerg in­l iğ in ona kaynağı o lmuştur, öyle de ka lmaktad ı r. SSCB'nin politikası ise, emperyal izmin sa ld ırı hevesleri karş ıs ında başl ıca engeli o luşturmaktad ı r. Biz, NATO i le Varşova Antlaşmasını özdeşleştirmiyor, onları o luşturan ü l kelerin sosyal doğasındaki fa rk ları görüyoruz. Bununla bir l ikte IKP, as­kersel blokların bizzat varoluşunun, halk ları n kurtul uş ve sosyal i lerleme savaş ımına zarar verdiğ ine inanıyor.

Oteki konuşmacı lar ın sözlerinden, bu soruna başka bir yaklaşım otaya çıkt ı . S. Korakas şunları bel i rtti : Biz Yunanistan komünistleri sahte « i ki süper devlet>. ve .. eşit uzak l ık .. konseptlerinin ıçyüzünü açığa vurma görevine çok büyük önem veriyor. Bu konseptlerin tatarsız l ığ ın ı ve barış davası için taşındık ları tehl i keleri göstermekle biz, savaş karşıt ı hareketin

66

gelişmesi ve güçlenmesi iç in temel yaratıyaruz. Emperya l izmin barışsever güçleri parçalama, onlar ın safla rında kargaşa yaratma denemleri n i boşa çıka rtmak için savaş karşıtı harekete katı lan ları doğru yönlend i rmek gerekiyor. Komünistleri n çal ışt ığı ha reket, halk ın yürüttüğü ağ ı r sava­şı mda yaln ız o lmadığ ına , büyük bir gücün, SSCB ve tüm sosyal ist toplu­luğun ondan yana olduğuna i na nıyor. Bu, y ığ ın ları yüreklendi riyor, onlara savaş ım ın utkan sonucuna inanç veriyor. Bu nedenle, antisovyeNzmi püs­kürtmek, barışseverler hareketi n i güçlend i rmen i n koşu ludur. Yunanistan ' · da sahte objektivizm konumlarından hareket edenler, « Moskova ajan ı » sayılmoktan korkuyor, «eşit uzakl ığ ı >. propaganda ediyor, kendi polit ika­larıyla, istes in ya da istemesin ler savaş ka rşıtı savaş ım ı zayıfiatıyorla r.

B i rçok konuşmacı, komünistler in, Amerikan « Euroroketleri »n in yerleş­tir i lmesi ka rşıs ında SSCB'n i n a lmak zorunda kaldığı karşı önlemlerin an lamını açıklama çalışmalarını aktifleştirme gereğine işaret etti. Bu önlemler ş imd iye kadar ya an laşı lm ıyor, ya da barış koa l isyonunun be� i i ri i çevreleri nde ya ln ı ş yorumlanıyor. G. Kwiatowski bu konuda şun la rı kaydetti : FAC'ndeki barış hareketi nde böylesi b i r an la mazl ık söz konu­sudur, ama biz ortak/anmıza sabır/o şunu an/atıyoruz : Askerse/-stratejik

dengeyi korumak m i l itarist, serüvenci çevrelerde üstün lük haya l i sosya l ist ü l kelere karşı nükleer saldı rıya geç ip cezada n kurtulma olası l ığ ı haya l i b i le beslenmemesi iç in gerekl id ir. Ş imd i en başta Amerikan roket­leri n in yerleşt iri lmesini d urdurmak ve · yerleşti r i /miş olanları ka /dırmak

önemlidir. O zaman SSCB'n i n yanıt önlemleri de otomatik olarak ka l ­d ı rı lacaktı r. Ya ln ız DAC ve ÇSC'e yerleşti ri len roketlere karşı savaşım h içbir yarar vermeyecektir. Çünkü Batı 'daki roketler korundukça, Doğu'­daki ler de kalacaktı r. Bununla b i rl ikte b iz, SSCB'n in a rd ıcd olarak tam s i lahsız lanmadan, en başta nükleer s i lahsızlanmadan yana çıktığ ın ı , nük­leer s i lah ı i l k kul lanan olmama yükümlüğüne kesi n l ik le uyd uğunu vurg u­luyoruz.

Konuşmacdarın vurgu lad ığ ına göre, barışsever g üçler hareketi n i n saflarında, Batı Avrupa'ya Amerikan roketleri n in yerleşt i ri l mesine başlan­d ı ktan sonra yaşam ın öne sürdüğü yen i gereks in imleri hesaba katarak değişik eylemler gerçekleştirmek gerektiği konusunda geniş bir gö rüş bir­l iğ i vard ı r.

Tartışman ı n tüm içeriğ i , savaş karşıtı bi l incin kend i l iğ inden gel i şmesi n in kendi s ın ı rları o lduğunu gösterd i . Şöyle ki , komün istlerin savaş ve barış sorunlar ın ı s ın ıfsal açıdan açıkla ma görevi, barış savaşçı lar ına seferber ed ici net belg i ler hazır lamada, harekete ise açık bir doğrultu kazanmada yard ımcı olacaktır. Tartışmaya katı lan ları n kanıs ına göre, bu a landa görüş değiş tokuşunun sürdürü lmesi ve deney im b i ri k im i , komünist parti­lerin in savaş karşıtı hareketteki rolünün artır ı lması na ve bir bütün olarak barışsever güçler cephes in in güçlenmesine ve etkin l iğ in in yükselti lmesine yard ı m edebi l i r.

67

Büyük. tükenmez bir miras

Profesör Vadim lagladin

SBKP Merlcez Komitesi üyesi, SBKP MK Uluslararası ilişkiler Seksiyonu Başkanı Birinci Yardımcısı

1 984 y ı l ı n ı n Eylü l ayında, dünya komünistleri U lusla rarası I şçi B i rl i ğ i ­B i rinci Enternasyonal ' in 1 20. yı l ı n ı kutluyorla r. B i ri nc i Enternasyonal ' in kuruluşu, i şçi s ın ıfı n ı n kurtuluş savaş ım ı ta r ih inde b i rçok dönüm noktası a rasında özel bir yer tutmaktad ı r. « Bi ri nci Enternasyonal (1864-1 872) iş­ç i lerin sermayeye karşı devrimci sa ld ı rı la rı n ı hazır lamak iç i n onla rı n u lus­lara ras ı örgütlenmeleri n in teme l i n i o luştu rd u » (I). Gerçekten de ing i liz, Fra nsız, Al man, ita lyan , Belçi ka l ı , Polonya l ı ve I rlandal ı işçi lerin 28 Eylü l 1 864 g ü n ü Londra'da St. Martin salonunda topla nma lar ı , u lusla ra rası komünist hareketi n doğuşunun b i r habercis iyd i .

B i rinc i Enternasyonal va rl ığ ı n ı sadece 8 y ı l sürdü rd ü. Ama bu yı l lar fikirler, gir iş imler ve eylemlerle dopdolu yıllardı . Enternasyonal' in kuru­cusu, esin lend i ricisi ve sürekl i başkan ı Karl Marks ve büyük a rkadaşı Fre­deri k Engels bunu « işçi sınıf ının savaşım için gerçek örgütü . . (2) yapmak

için el lerinden geleni yaptı lar.

Uluslararası işçi B i r l iğ i' n i n çok yönlü çal ışmala rı , tükenmeyecek b i r konudur. Bugü n onun ta ri h ine i l i şk in b i rb i ri a rd ıs ı ra esas l ı raporların, yazı ve polemikler in ortaya çıkması raslantısal değ i ld i r. Orgütlü işçi s ın ıfı ha reketi n i n attığı i lk ad ı mlar ın bizim için paha biç i lmez deneyimler in i yansıtan bu tar ih ş imdi geçmişte kalm ı ştır. Ama b i r l iğ in çal ışmaları ve fikir lerinden hiç tartışmasız hôlô güncel o lan çok şey var . Bu en başta onun Enternasyonal adı ile d i le get i ri len görüştür.

« Bi rl i ğ i n büyük a maçlarından biri, değiş ik ü lkelerin emekçi leri n i n ken­d i ler in i sadece kardeş ve yoldaş o larak hissetmelerini değjf, aynı za­manda böyle davranmalarını da sağlamaktı . .. (3) Bi rinc i Enternasyonal'de Ma rks ve Engels' i n yapt ığ ı ça l ı şma ları n en öneml i sonucunun proletar­yan ı n u lus lara rası kardeş l iğ in in ideoloj i k i lkelerin i n ve bu ıi lkelerin de­ğ iş ik ü lkelerin işçi s ın ıfları n ın gün lük savaş ımlarına uygu la nmasın ı n for­mülasyonu olduğunu söylemek ' ) i r abartma olmayacaktır. Proleter enter­nasyonalizmi, Ulus lara ras ı Işçi Bir l iğ i 'nden gelecek kuşaklara ka lan temel m i rastır ve 20. yüzyı l ı n sonunda biz komünistler içi n temel b i r öğüttür.

Marks, Engels ve Len in ' i n işçi s ın ıfı hareket in in devrimci b i l im in i oluş-

(1) V. i . Lenin , Tüm Yapıtlar, c. 38, s. 302 (Rusca). (3) K. Marks ve F. Engels, Yapıtla r, c. 33, s. 278 (Rusça). rı) K. Marks ve F. Engels, Yapıtla r, c. 16, s. 1 95.

68

turmalarından bu yana, bu b i l ime düşman kampanyalarda, s ın ıf karşıt­ları n ı n bunun sonuçları n ı çürütme ve bunun emekçi ha lk üzerindeki. tüm ül kelerin ha l k ları üzerindeki a rtan etkisi n i azaltma g i riş imlerinde durak­lamalar ya da a ra lar o lmamıştır. bundan sonra olacağından da k imse emin olamaz. B i l imsel komünizmin en şiddetl i saldı rıya uğram ı ş ve uğra­makta olan sonuçlarından biri. proleter enternasyonal i zmin in devrimci teori. pol itika ve pratiğ in köşe taş lar ından b i ri olması tezidi r.

Gerçekten de bunun tersi o lab i l i r m i ? Burjuva s ın ıfı n ı n . kendi yaşam ı i ç i n kan ı emekçi ha l k ı n bölünmüş lüğünden, parça lanmış l ığ ındon. onlar a rasında düşmanl ığ ı körüklemekten. halkları ve ,! Iusları birbir ine düşür­mekten a lan s ınıf ideologları ve politikacı ları proleter enternasyonal izmin i en dehşet verici b i r düşman olarak görüyorla r. Bu ideolog lar ve pol itika ­cı lar enternasyonal izmin "yapay» ve « kötü n iyetli olduğunu. işçi s ın ıfı hareketi iç ine d ışa rıdan . Ma rksistler tarafı nda n geti r i ld iğ in i « ka nıtlamak» için tüm güçleriyle çaba harcıyorlar. Böylece. bundan şu sonucu çıka rı ­yorla r : Işçi s ınıf ı enternasyonal izmden ne kada r çabuk vazgeçerse ken­d isi için ve insanlık için o kadar iyi olacaktır.

Ancak b u sonuç. dayand ı rı ld ığ ı neden kadar yanl ıştır. Proleter enter­nasyonal izmi herhangi bir k imsenin b i r icadın ı n ürünü deği ld i r. Ne teorik bir fantazi n in ürünü ne de subjektif polit ik bir isteği n ürünüdür. Proleter enternasyonal izmi işçi s ın ı fı n ı n. işçi s ın ıfı hareketinin özünü ideoloji ve politikada yansıtan nesnel bir olgudur.

Gerçekten de. birincisi, i şçi s ın ıfı tari h in i l k sömürülen s ın ıf ıdır. Büyük çap l ı makina sanayi i ve kapital izmi n yarattığı dünya pazarı temel inde gel işen işçi s ın ıfı sadece bu nedenle bi le u lus lara rası . enternasyonal b i r s ın ıftır. Marks i şç i s ın ı f ın ın «sadece dünya ta ri hiyle var olabi leceğin i » (',) bel irtti.

ikincisi. tüm değişik biçim leriyle emeğ in sermaye tarafı ndan sömürüsü tüm ü lkelerde özünde aynıd ı r. Bu. her yerde burjuvazi n i n proleta rya ta ra­fından a rtı değere el koyması konusudur. Lenin . i şçi leri n ekonomik ko­numları n ı n « ulusal değ i l . enternasyona l .. (.,) olduğuna işaret ediyor.

Uçüncüsü. proletaryan ın s ın ıf çıkarı n ı n temelini oluşturan şey. yukarıda sözü edi len nedenden dolayı. tektir ve heryerde aynıd ı r. Bu da kapita l ist egemenl iğ in ortadan kaldırı lmasıd ı r. Marks şunu bel i rtti : « Emeğ in kurtu­luşu ne yereld i r ne de u lusaldır . bu. çağdaş toplumda tüm ü lkeleri kap­sayan toplumsa l b i r sorundur. » (6) Engels ise şunu beli rtti ; «Tüm ü lkelerin proleterlerin i n bir ve aynı çıkarı. bir ve aynı düşmanı . bir ve aynı sa­vaş ım ı vard ı r». (7)

(") K. Marks ve F. Engels. Yapıtla r. c. 3. s. 35. (5) V. ı. Leni n, Tüm Yapıfla r, c. 49, s. 324. (ü) K. Marks ve F. Engels. Yapıtlar. c. 1 7. s. 445. (') K. Marks ve F. Engels. Yapıtla r. c. 2. s. 590.

69

Dördüncüsü, proleta rya n ın kuracağı topl um da özünde her yerde özel· mü lkiyetin egemenl iğ i , en başta topl umsal ve u l usal baskı o lmak üzere, tüm sonuçlarıyla bir l i kte ortadan ka ld ı rı lacaktı r.

Başka b i r deyişle, işçi s ın ıfı , proletarya, gerçek an la mda kozmopol i t sermaye tarafı ndan sömürü len enternasyonal b i r s ın ıftı r. Ancak ulusal m üfrezelerin in birl i kte çabala rıyla bu sömürüye karşı savaşarak özgöre­vini yerine get i rebi lme yeteneğine sah ipt i r. 1 9. yüzy ı l ı n sonlarında Engels şunu yazd ı : « Ul us lara rası proletarya ordusu b iç imleniyor ve gelecek yen i yüzyı l onu utkuya ulaştı racaktır. » (8) Çeyrek yüzyı ldan b i raz fazla b i r süre sonra len in , emperyal izmin «u luslararası çapta birleşmiş sermaye i le u l uslara rası i şç i s ın ıf ı a ras ındaki uzlaşmaz çel işkiyi öne çıkard ığ ı n ı » (il) bel i rtti .

Doğal olarak i şçi sınıfı n ı n ve onun savaşım ın ın u luslararası özel l iğ i , i şç i s ın ıfı hareket in in ideoloj isi ve polit ikasında tam b i r ifades in i bu lmak­tad ı r. Bu ifade proleter enternosyonolizmi olmuştur.

Biri nci Enternasyonal ' in belgelerinde ve Marks ve Engels' i n Bir i nci Enternasyonal ' i n çal ışmalarıyla ilgil i yapıtlarında proleter enternasyona­l izmin in i k i b i leşeni a.çıkça görülebi l i r : Enternasyonal ist ideoloj i ve enter­nasyonaiist pol itika.

Engels şunu yazd ı : «Ana nokta . . . yurtsever şovenizmin yükselmesine h içbir şeki lde iz in vermeyen, gerçek enternasyonal ruhu korumaktır. » ( 10) Başka b i r deyişle, proleter enternasyona l i zm in in ideoloiisi, değiş ik ü lke­lerden ve u lus lardan emekçi lerin bölünmüşlüğünü « hak l ı » gösteren bur­j uva mi l l i yetçi ideoloj i sine kesinkez karş ıd ı r. Marks şunu belirtti : «Bur­iuvazi kendi erkini sürdürebilmenin gerçek sırrtntn bu bölünme olduğunu b i lmektedi r. » (11)

Sonuçta, proleter enternasyonal izmi politikası tüm ülkelerin işçi s ın ıf ı hareketin i n dayan ışmasın ı güvence a lt ına alan b i r politikadır. Marks 1 872 yı l ında şöyle d iyord u : «Yurttaş lar, Enternasyonal ' in temel i lkesi n i , daya nışma i l kesi n i ele a la l ım . Bu can l ı i l keyi tüm ü lkelerin emekçi halk­ları a rasında güçlü b i r temele oturta rak kend i m iz iç in bel i r/ed iğ imiz a maca u laşabi l i riz. » (12)

Proleter enternasyonal i zmin in ideoloj i ve polit ikası n ın özü bugüne dek değişmeden ka lmıştır. Gerçekte bu, enternasyona l izm i n temel i n i , onun beli rleyici i l kelerin i ve ha reket noktalarını kapsamaktadı r.

Ancak, şu açıktır k i , zaman geçtikçe enternasyonal izm i n içeriğ i , temel

(8) K. Marks ve F. Engels, Yapıtlar, c. 22, s. 496. (9) V. i. Len in, Tüm Yapıtla r, c. 25, s. 264. (10) K. Marks ve F. Engels, Yapıtlar, c. 1 8, s. 500. (11) K. Marks ve F. Engels, Yapıtlar, c. 1 6, s. 437. (12) K. Marks ve F. Engels, Yapıtla r, c. 18, s. 1 55.

70

i l keleri de gel işti ve zeng in leşti. Bu süreç' ik i ana doğrultuda oldu. Her şeyden önce, uluslararası işçi sınıfı hareketinin değişik kol/afl arasındaki ilişkiler açışından proleter enternasyonalizminin içeriği zenginleşti.

U lusla ra rası Işçi B i r l iğ i kurulduğunda enternasyonal izm proleta ryan ın en b i l inç l i g üçleri n in «değişik u lus lardan ve ü l kelerden işçi lerin b i rbir i i le hô lô bağı o lmayan ha reketlerin in ived i l i k le bi rleşti ri l mesi » (13) iç in sa­vaşta kara rl ı l ığ ın ı d i le getiriyordu . Daha sonra yüzyı l ı n ikinci ya rısı boyunca, Marks ve Engels' i n etk isi ve çoğu k'ez doğrudan kat ı l ım ıyla bazı ü l kelerde b i l imsel komün izm bayrağ ı a ltında devrimci proleter parti ler doğdu. O za mandan bugüne dek, proleter enternasyonal izm i işçi s ın ıfı n ın Marksist-Lenin ist part i leri a rasındaki i l işki leri n temel in i o luşturmaktadır .

1917 y ı l ında Rusya işç i s ın ıfı erk i ele geç i rd iğ inde proleter enternasyo­na l i zmin in içeriğ in in gel işmesinde yeni bir aşama oldu. Enternasyonal izm ruhu Sovyet devleti n in iz lediğ i pol itikalar ın iç ine iş lem işti. O zamandan buyana, öteki ü l kelerin utkan işç i s ın ıfı ve emekçi halkı a rasındaki i l iş­ki ler ve karş ı l ı k l ı destek, proleter enternasyonal izm in i n eksen in i , içeriğ in in temel b i leşen in i o l uşturdu.

Dünya sosya l i st sistemin in kurulmasından sonra enternasyonal ist po­l it ika işçi s ın ıfı n ın erkte .o lduğu ü l keler a rasındaki i l işk i ler in gel işmesinde en önemli ögelerden b i ri o lmuştur. Hem hükümetler a rasındaki karş ı l ı k l ı i l i şk i ler a lan ı nda, hem de yönetici komün ist ve i şç i parti leri , y ığ ın örgüt­leri, i ş kol lektifleri a rasındaki i l işk i lerde dayanışma ve yoldaşça karş ı l ı k l ı yard ım ı , tam eşitl ik ve b i rb i ri n i n egemenl iğ ine sayg ıyı içeren bu i l i şk i ler in i l ke ve normlar ı sosyal ist enternasyonal izm adını taşı maktad ı r. Bu, B i rinci Enternasyona l ' in faa l iyeti nde simgeleşen fik i r lerin daha da gel işt i r i lmesi an lamına gelmekted i r.

H iç kuşkusuz, işçi sı n ıfı hareket in in sürekl i büyümesi , u lusla ra rası işçi s ın ıfı hareketin i n değişik müfrezeleri ve onlar ın politik öncüleri a rasındaki i l işk i lerin temel i n i o l uşturan proleter enternasyonal izm in in içeriğ i n i n yen i ­den zeng i n leşmesine yo l açacaktır.

Proleter enternasyonal izmin in içeriğ i işçi sınıfının proleter olmayan bağ/aşıklaflyla ilişkileri doğrultusunda da zeng in leşti . Bu i l işki ler de işçi s ın ıfı ve onun part i lerince kararlı enternasyonal ist i l ke lere dayand ı rı lmak­tad ı r. •

Daha Bir inci Enternasyona l döneminde Marks ve Engels işçi s ı n ıfı ve proleter o lmaya n yığ ın lar ın kurtuluş ha reketleri a rasındaki i l işk i ler soru­nunu bütünsel o larak görmüş lerdi. Bu en başta işçi s ın ıfı hareketi n i n u lu­sal kurtuluş hareketine, kapita li zm i n sömürgeci l i k sistemine karş ı sava­şan la ra karşı tavrı sorunudu r. Bu sorunun yan ıtı Marks ve Engels için

(13) K. Marks ve F. Engels, Yapıtl a r, c. 1 7, s. 446.

7 1

açıktı : I şçi sı nıfı tartışma götürmez b i r biç imde ul usal kurtuluş için sava­şan ları destekleyecekti. Marks ve Engels için işçi s ınıfın ın u lusal kurtu luş hareketiyle dayanışması enternasyona l izmin ideoloji ve politikas ın ın ana ögesiydi .

20. yüzyı l ı n başlarında ulusal kurtuluş hareketlerinin utanç verici sö­mürgec i l i k sistemine karşı geniş b i r cephe boyunca harekete geçmeleri bu sorunun önemin i a rt ırd ı . Devrimci sürecin düzeyindeki yeni gel işme ve ulusal kurtuluş için savaşanların a rtan rolü karş ı sında Lenin, prole­ter enternasyona l izmin in içeriğ in i daha da zeng i nleştiren ün lü slogan ı formüle etti : «Tü m ü lkelerin işçi leri ve tüm ezi len ha lk la r, b irleş in ! » (14)

i kinci Dünya Savaşı 'ndan sonra u l usal kurtuluş hareketi utkan u lusal kurtu luş devrim leri düzeyine yükseldi . Başka demokrati k y ığ ın hareketleri ortaya çıktı ve bun lar a rasında nükleer savaş teh l i kesine karş ı halk lar ın hareketi de vard ı r. Değişen durumu gözönüne a lan tüm dünya komünist­leri, işçi sı nıfı nın kend i bağ laş ık larına yönelik pol itikaya i l i şk in olarak proleter enternasyonal izmi i lkesinde b i raz daha derinleşmeyi yansıtan yeni bir çağrı formüle etti ler : «Sosyali�t ülkelerin halkları, işçiler, kapita­list ülkelerdeki demokratik güçler, bağıms/zl1ğına yeni kavuşmuş halklar ve ezilenler, emperyalizme karşı, barış için, ulusal kurtulus, toplumsal ilerleme, demokrasi ve sosyalizm için ortak savaşımda birleşin!» (15)

Başka b i r deyişle, bugün işçi s ın ıfı enternasyonal izmin in içeriğ i , b i r yandan sosyal ist ü lkeler halk ları ve sosya l ist olmayan dünyan ın i şç i sınıfı da dah i l, işçi sınıfı hareketin in kendi müfrezeleri arasında dayan ışmayı, öte yandan da ulus lara rası işçi s ın ı nıfı ha reketi i le emperya l izme karşı tüm savaşanlar ın dayanışmasın ı kapsamaktad ı r.

Çok sayıda ve değiş ik kurtuluş ve demokratik ha reketlerin ortaya çık­masıyla ve yeni yeni sosyal grupların ve katmanların a ntiemperyalist ve� savaş karşıtı savaş ıma katı lma larıyla zaman zaman proleter enternasyo­na l izmin in miadın ı doldurduğu, gereksiz olduğu yolunda görüşler iş iti l i ­yor. Kimi leri de bu koşul la rda emperyal izme karşı barış i ç in savaşanları da içerecek yeni b i r enternasyonal izme gereksin im olduğunu söylüyor.

Kuşkusuz, bugün gerçekten de hangi s ın ıftan o lursa olsun, politik ve öteki görüşlerine bakmaksızın, emperya l izme karşı tüm savaşan lar a ra ­sındaki dayanışma ve i l işkiyi güçlend i rmek gerekl id i r. Komünistler böylesi bir dayanışman ın gerekl i l iğ ini sürekli olarak beli rtiyorlar.

Ancak bu, hiç b i r biçimde yeni koşu l lar altı nda proletarya enternas­yona l izmin in önemin i , va roiuş neden in i yitird iğ i an lamına gelmez.

(H) V. i. lenin, Tüm Yapıtlar, c. 42, s. 7 1 . (15) Komünist v e Işçi Parti lerin in U luslara rası Toplantısı, Moskova, 1 969.

Prag, 1 969, s. 43.

72

Ote yandan, a ntiemperyal ist, .savaş karşıtı savaşıma tüm katı lan lar a rası nda dayanışmanın önemin in çok büyük o lmasına karşı n, bunun içeriğ i s ın ı rf ıd ı r. Sadece b i r örnek verel im. Savaşa karşı aktif b i r tutum a la nların çoğu, emperya l izme karş ı a rdıc ı l o lmaktan çok uzaktır ve hatta bunları n çoğu maceraya eği l im i olmayan bell i emperya l ist çevrelerin ç ıka rla r ın ı temsi l etmektedi r. Bunları n tutum lar ın ın çel işk i l i o lmasında ve k imi du­rumlarda bel i rsiz olmasında şaşılacak birşey yoktur.

Antiemperyal ist ve savaş ka rşıtı savaş ım kend isi iç in gerek l i o lan karar­l ı l ı k ve d ina mizmi işçi s ı nıfı n ın ve onun öncüsü politik örgütlerin ve sen­d ika ları n katı l ım ından a lmaktadı r. Ozünde, işçi s ı nıfı hareket in in de­ğ iş ik müfrezeler in in biraraya gelmesi , a ntiemperyal ist ve savaş karşıtı hareketin tüm öteki katı lanla rı (onlar farkında olsun ya da olmasın) b i ra­raya getiren b i r temeld i r. B ir başka deyişle, işç i sı nıfı hareket in in dayan ış­ması, emperyal izme ve savaşa karşı eylem yürüten tüm öteki g üçlerin dayanışmasın ın temel id i r. Bu temeli ortadan ka ld ı rmak, hiç kuşkusuz, bu güçler a rası ndaki i şb i rl iğ in in etk is in i , a maçları n ın netl i ğ i n i ve m i l i tan­I ı kiarın ı zayıflatmak an lamına gelecektir.

Ote yandan, bugün proletarya enternasyonal i zm in in gerekl i l iğ in i red­detmek, gerçekte işçi s ın ıfı n ı n ,ta rihsel rolünü kücük görmek, hatta red­detmek an lamına gel i r. Gerçekten de, proleter enternasyonal izm in i n geleceği üzerine tartışma işçi sı nıfı hareketi n in bugün kendi rol üne sahip olup o lmadığ ı , Marks, Engels ve len in' i n i şç i s ın ıfı n ı n ta rihsel özgörevi üzerine varsay ım la rın ın ş imdi doğru o lup olmadığı üzerine tartışmanın b i r parçasıd ı r. iste as ı l bu nedenle, b i l imsel komünizm in görüşlerine, pro­leta rya ha reketi n in ü l kü lerine bağl ı olan lar, proleter enternasyonal iz­min in ta rihsel rol ünü , varoluş nedenin i kaybett iğ i yolundaki görüşleri kabul edemezler.

Enternasyonal izm ve u luslararası dayanışma bugün eskiyle kıyaslan­mayacak kada r büyük bir öneme sahipt i r. Bunun nedeni nedi r?

Her şeyden önce ş imd i insan l ığ ın tüm toplumsal ü reti m in enternasyo­nal leşmesinde yen i b i r aşamaya g i rd iğ in i vurgu lamak gerekir. Bu, birin­cisi, son b i rkaç on yı lda b i l imsel -tekn ik devrim nedeniyle dünya ekono­mis in in o rta n ölçüde enternasyonal leşmesinde görü lmektedir. Burada söz konusu olan sosyal i st ekonomik bütünleşme, değiş ik toplumsal 'sisteml i ü lkeler a rasında ekonomik i şb i rl iğ in in a rtması ve dünya kapita l ist eko­nomis inin enternasyonal leşmesid i r (bütünleşme, çokulus lu ş i rketler vb.).

leni n'e göre « ekonomik yaşamda ve genel olarak politika, b i l im vb. a lan ları nda enternasyona l b ir l iğ in ya ratı lmas ı «yönündeki eği l im , işçi sınl,fı hareketi n in eylemlerine «proleter enternasyonalizm i i lkes in in» (16) güçlenmesi biçim inde yansımaktad ı r. Şimdi dünyan ın değişik bölgelerin-

(16) V. i. lenin, Tüm Yapıtl a r, c. 24, s. 1 24.

73

dek i s ın ı f savaşım lar ın ın karşı l ı k l ı etki leşmesinde belirg i n bir geniş leme ve bu savaş ın enternasyanal leşmesi söz konusudur. Bu, değişik ü l kelerde işçi s ın ı f ın ın aynı konularda ve aynı zamanda eyleme geçmelerinde, işçi s ın ıfı hareketin i n değiş ik müfrezeleri ni n ulusla rarası dayan ışmasın ın art­masında da görülmektedi r (çok ul usl u şi rketlere karşı savaş ım da dahi l) .

ikincisi, toplumsal yaşam ın enternasyonal leşmesinde yeni ve daha üst b i r aşamaya varış g lobal sorun lar denen soru nların, yani insan l ığ ın yaz­g ı sın ı etki leyen, i nsan l ığ ın toplumsal i lerleme yolunda yürüyebi lmesi için çözmesi gereken sorun ları n keskin leşmesinde görülmekted i r.

Bu sorun ları n en merkezinde duran sorun, e lbette dünyayı termonük­leer bir y ık ımdan kurtarma sorunudur. Bu sorunun yaln ızca tek bir ü lken in eylemleriyle çözülemeyp.ceğ i besbell id i r. Konstantin Çernenko'nun bel i rt­tiği g ibi , .. bütün ötek! evrensel sorun lar g ibi , savaş ve barış sorun ları da, kendi başına bir varl ığa sah ip değ i ld i r. Bu sorun lar, dünya ölçüsündeki sosya l çelişki lerden, sınıf savaş ım ın ın gel işmesinden ayrı lmaz . .. (17) Başka bir deyiş le. barışı koruma. savaş tehd id in i uzaklaştırma g ibi temel sorunun çözümü, işçi s ın ıfı hareket in in va rolan bütün müfrezelerin in , en başta bütün komünist part i leri n i n can la başla karşı l ı k l ı u luslararası eylemin i gerektirir.

Yeni ABD füzeleri n i n Avrupa'ya yerleştiri lmes in in . savaş tehdidine karş ı özell ik le önemli b i r d i reniş cephesi durumuna geld iğ in i üstüne basa basa vurgu lamak ,isterim. Barış ı savuna n herkes bunu kabul ediyor. Avrupa bu savaş ım ın beyinciği d urumundadı r.

Dahası, Avrupa'da savaş tehdidi ne karşı savaş ımın , insa nl ığ ı kurtarmak için süregelen kavgan ı n bütün öteki cephelerinden hiçbir biçimde yalıt­Ionmış o lmadığ ı da apaçık ortadadır. Avrupa'daki komün ist ve işçi parti­leri, bir yandan emperya l izme karşı dünyan ı n öteki bölgelerinde savaşan halk larla dayanışmayı görev sayıyorlar, b ir yandan da bu halk ları n kend i barış savaş ım larıyla gösterd i kleri daya nışmaya yüksek bir değer biçiyorla r. Latin Amerika, Asya ve Afrika'daki kardeş parti ler de, kend i paylarına, savaşı m larında Avrupa halk ları n ı n artan dayanışmasına g üve­n iyorlar. Bütün kuta lardak i ü lkelerde, savaş ve sa ld ı rı güçleri n in a ncak a ntiemperya l ist cephenin bütün müfrezelerin in ortak eylemleriyle gem­lenebi leceği konusunda g ittikçe gel işen b i r anlayış olduğunu söyleye. b i l i riz.

Enternasyona l izmin a nlam ve önemi, barış d ış ındaki öteki sorun larda d a a rtıyor. Bunl ar, y ine aynı şeki lde evrensel ded iğ im iz sosyol -ekonomik sorunlar, nüfusa ve çevreye i l i şk in sorun lard ı r. Varşova Antlaşması Orgü­tü'nün Pol it ik Bi ld irgesi'nde bel i rt i ldiği g ib i , ü retim güçleri n in, b i l im ve

(17) Konstantin Çernenko, Halk ve Parti Tek B i r Bütündür, Yazı ve Konuş­malar ından Seçmeler, Moskova, 1 984, s. 459 (Rusça).

74

teknoloj in in ş imdiki gel işme düzeyi , bu sorunlar ın üstesinden gelmeyi o lanakl ı k ı l ıyor. (IS) Burada da, işçi s ın ıfı n ı n , bütün ü l kelerdeki işçi s ın ıf ı hareket in in akt if ve g i ri ş imci katı l ım ı na gerek olduğu besbel l id i r.

Oçüncüsü, çağdaş d ü nyada sosyal yaşam ın g itg ide enternasyonalleş­mesi, sosya l izme ve u l usal kurtuluş hareketine karşı çaba lar ın ı b irleş­tirme yolla rı n ı arayan tekelci sermayenin politikas ına da yansıyor.

Emperyal ist güçler, ş imdi tüm bir u lus lararası bağ lant ı lar sistemi kur­muş ve yürürlüğe koymuş bulunuyorlar. Bunlar emperya l i zmin askersel blokları, özel l ikle kurulduğundan bu yana değişik ü lkeler emperya l i zm­leri n i n karş ı devrimci eylemler in i koord ine etme a racı o larak işgören NATO blokudur. Bunlar, Avrupa'da ve dünyan ın öteki bölüm lerinde yine bu amaçlarla ku l lan ı lan değişik bütünleşme organ larıd ı r. Bunların a ras ına, daha önceleri ya l n ızca ekonomik sorun ları ele a lmak amacıyla topla ndığ ı söylenen, ş i mdi askersel ve polit ik konuları da e le a lan ve asl ında bel l i ­başl ı u lus lara rası sorun larda koord inasyon amac ı güden, önde gelen kapita l i st ü lkeler yönetici leri n i n bel l i ara l ı klarla düzenled i kleri konfe­ransıarı da katmak gerekiyor. Burjuva parti leri n i n dünya ölçüsündeki ku­ru l uş ları da bunlar arası ndadır.

Son b i rkaç yı l içi ndeki gel işmeler, burjuvaz in in tek tek her kapital ist ü lkede zayıflad ıkça, u lus lara rası olanaklar ına, u lus lararası bağ larına daha çok bel bağlamaya çabaladığ ın ı açıkça gösteriyor. Hangi ü lkeyi a l ı rsanız a l ı n : Ciddi bir devrimci değişme, hatta yal n ızca derin demokra ­t i k n i tel i k l i b i r değişme durumunda, sermayenin u luslararası bağlaşık­l ığı hemen, hiçbir dolayı i yola başvurmadan müdahale ediyor. Şi l i , Por-

• tekiz, Ortadoğu ve Güney Amerika örnekleri bunu gösteriyor.

Emperyal i st güçlerin u l usla rarası bağla ntı ları n ı örgütlemede Bi rleşik Amerika özel l ik le aktif davran ıyor. Pol it ik ve ekonomik bask ı lara başvura­rak, bütün öteki yöntemlerin, bu arada CIA kanal lar ın ın kul l an ı lmasına varı ncaya kadar, bu yönde at ı lan bütün adımları n geris inde B i rleşik Ame­rika vard ı r. Çok çeşit l i n i te l ik ler taşıyan emperya l istler arası çelişk i l erin varl ığ ına , bun lar ın deri n leşmesine rağmen, sosyal izme ve kurtu luş hare­ketlerine karş ı emperya l izm in ş imdik i azg ı n eylemlerin i n birl eştiri lmesi çabaları , özünde yal n ızca sermayenin ortak s ın ıf çıkarlarından değil , en başta ABD emperyal izmin in d ünyada üstün lük kazanma tutkusunun zor­lamasıyla kend in i gösteriyor.

Ulus lararası işçi s ın ıfı hareket in in , sosyal yaşam ın enternasyonal leş­mesin i n yeni aşamasından buna eş düşen gerek l i sonuçları ç ıkarmak zo­runda olduğu a paçık ortadadır. I şçi s ın ıfı hareket i , s ın ıf hasm ın ı n u lus­la rarası a landaki birl iğine, emperyal izmin m i litarist, saldı rgan g üçleri n in barış iç in tehl i kel i planlar ına karşı y ığ ın ları seferber edebi lecek, ortak,

(18) " Pravda», 7 Ocak 1 983.

75

güçlü b i r karşı taarruz çevresinde onları toparlayobi lecek güçlü. iyi p lan­Ianmış ve ulus lararası düzeyde koord ine edi lm i ş eylem lerle karş ı koymak zorundodır.

Demek ki. enternasyonal izmin. işçi s ın ı f ın ın enternasyonal ist dayanış­ması n ı n anlam ve önemi daha da a rtmıştı r. Nesnel nedenlerle a rtmaya da devam etmekted i r. Bunu b iz im s ın ı f has ımlar ımız da görüyorla r.

1 970' l i yı l,lar ın ortalar ından bu yana, emperya l ist g üçlerin proleter en­ternasyonal izm i ne karş ı eylemleri n in özel l i kle can lanması h iç de raslantı deği ld i r. « Niye tam da bu zamanda?» d iye sorulabi l i r. Bu dönemde olay­ların gel işmesine bakarsak, bunun n iye böyle olduğunu görmek zor o l ­mayacaktır. 1 970' l i y ı l la r ın başlarında halk lar ın Vietnam ve Şi l i'ye destek iç in ayağa kalk ığ ına ta n ık olundu. Proleter enternasyonal izm in i n doğru­dan ete kemiğe bürünmüş biçimi o larak yayı l ıp gel i şen daya nışma hare­keti , emperya l i st kampta ka rış ık l ığa ve a larm z i l ieri n i n çalmasına yol açtı. Emperya l ist ler, doğal olarak bunu, dünya n ın pek çok bölgesinde kendi egemenl ik ler ine karşı a rtan b i r teh l ike, el le tutu lur b ir ağ ı rl ı k kaza­nan bel l i baş l ı bir güç olarak gördü ler. Ve bu harekete yanıt olarak em­perya l izm, proleter enternasyonal izmine karşı, onu kardeş parti lerin ba­ğ ı msız l ığ ına düşman d iye nitel iyerek, bir kampanya başlattı .

Emperya l i zm in , proleter enternasyona l izm ine karşı sa ld ı rı la rı g ünü­müzde de gevşemiş değ i ld i r. Bu sa ld ı rı n ı n , emperya l izmin sosya l izme, tüm kurtu luş ha reketi ne, komünistlere karşı « haçl ı �eferi »n in bel l i başl ı b i r b i leşen i olduğu bugü n apaçık ortaya çıkm ıştır. Bu, günümüzde a ntikomü­n izmin bel l i baş l ı b i r bi leşen id i r.

Ma rks, Engels ve Len in ' i n proleter enternasyon(J l i zmi konusundaki öğre­tisinde temel önemi olan bir varg ı şudur : Komür,ist Partisi, yani eylem leri b i l imsel komünizm i lkelerine dayanan parti , en ternasyonal izmin ideoloji ve politikas ın ın en tutarlı savucusu o lab i l i r ve o lmal ıd ı r. Parti, proleter enternasyonal izm i i l keleri n i etkin olarak yaşama geçiri lmesini sağlayan güç ola b i l ir ve olmalıdır. Morks ve Engels, komünistleri nin rolünün en başta, «değişik ü lkeler proleterleri n in u l usal savaşı m lar ında. her çeşit m i l l iyetten bağı msız o larak, tüm proletarya n ın ortak çıkarlar ın ı göstermek ve bunu öne çıkarmak .. olduğunu yazd ı la r. I ki ncis i , « işçi s ın ıfı n ı n burju­vaziye karş ı savaş ım ın ı n geçmek zorunda olduğu gel i şmenin değiş ik aşa­malarında, komünistler da ima ve her yerde hareket in b i r bütün olarak çıka rla rı n ı temsi l ederler. » (1�)

Ulus lara rası Işçi B ir l iğ i , bu i l keleri prati k pol itikaya geç i rmeye baş­laya n tari hte i l k örnekti . B i rl i ğ in enternasyonal ist eylemleri, bugü ne dek komünistler için örnek olma niteliğini koruyor.

( 10) K. Ma rks ve F. Engels. Yapıt lar, c. 4, s. 437.

76

Başlangıçta, ik i nci Enternasyonal partileri de aynı şeki lde, Marks ve Engels'in öğretis ine bağ l ı olduklar ın ı i lan ettiler. Ama, hepimizin bildiği g ibi , kuruluşundan hemen sonra, bu partiler in yönetici leri nden çoğunun Marksizm'den, en başta proleter enternasyonal izminden uzaklaşma eğ i ­l im i gösterd i kleri ortaya çıktı . i şç i s ın ıfı hareketi l iderleri n i n dönekl iğ in i eleştiren Ma rks ve Engels, enternasyonal izmden uzaklaşan parti lerin hem özlerinden çok şey, hem de proleta ryan ın gerçek a nlamda devrimci ör­g ütleri sayı lma hakkını yit irdiklerin i açı kça bel i rtti ler. B i ri nci Dünya Savaşı s ı rasında ik inci Enternasyonal ' in çöküşü, enternasyonal izmden vaçgeçme­n i n , a lçaltıcı başarışız l ı klara yol açtığ ın ı , işçi s ın ıfı hareketine köklü zarar­lar verd iğ i ni , sonunda halklar arasında savaşı planlayan ve bunu başla­tanlarla suç ortak l ığ ı an lamına geld iğ in i i nand ı rıcı bir biçimde gösterdi.

Marksizm'i çarpıtan oportün istlere len i n' in ş iddetle çatması hiç de ras­gele değ i ld i . len in , işçi s ın ıfı n ı n devrimci part i lerini sürekl i olarak işçi lerin u lus lararası b i rl iğ ine özen göstermeye, (20) yalnız kendi ü lkeleri n i n değ i l , aynı zamanda bütün halkların ç ıkarlar ın ı , evrensel özgürlük ve u lusların eşitl iğ in in ç ıka rlar ın ı düşünmeye çağ ı rd ı . (21)

Marks ve Engels' i n görüşlerine şaşmaz biçimde bağl ı olan len in , 1 903'te kurduğu Bolşevik Partis i 'n i ta baştan proleter enternasyonal izmi ideolojisi ve pol it ik i l keleri ne sars ı lmaz b i r bağ l ı l ığa yöneltti. 80 y ı l l ı k tari h i boyunca SBKP, bu bayrağı onurla yükseklerde taş ıd ı . .. Biz Sovyet komünistleri, proleter enternasyonal izminin savunulmasın ı her Marksisı­leni n ist in kutsal görevi sayıyoruz. » (22)

Geçmiş deneyim ve son yı l lar ın olayları , işçi s ın ıfı hareket in in , en başta onun polit ik, devrimci öncüsünün bir l ik ve işb ir l iğ i i l e, barışı koruma ve pekişt irme savaş ım ın ın başarı ları ve gerilemeleri a rası nda doğrudan bir bağ bulunduğunu hiçbir kuşkuya yer b ı rakmayacak biç imde kanıtladı . Bunu hatırda tutarak, kardeş partiler uluslara rası d üzeyde geniş ölçüde işbirl iği yapıyorlar, karşı l ık l ı eylemleri n i yetkinleştirip g üçlendiriyorlar. Bu­nunla b ir l ikte, bana öyle gel iyor k i , ş imdik i durum, komünistlerin daya ­nışması konusunda, on lardan yen i ve daha yüksek istemlerde bulunuyor. Bu, yukarıda sozunu ettiğ im iz topyekün ulus lararası durumdan, komü­nistlerin karş ı karşıya bulunduğu özgü l sorun la rdan doğuyor.

K imi durumlarda bel i rl i g üçlükler yaratan bu sorunlardan b i ri , işçi s ın ıfı ve onun örgütleri n i n u lus lararası görevleri n i n çapın ın büyümesiyle, onun ulusal görevleri n in çapın ın artması, her parti n i n ça l ışması nda be­l i rg i n b i r b iç imde ulusal yanların daha da ağır l ık kazanmas ın ın eşg it­mesid i r. B i r d izi nesnel nedenden ötürü bu böyle o luyo r.

(20) V. i. lenin, Tüm Yapıtlar, c. 49, s. 324. (21) V. i. lenin , Tüm Yapıt lar, c. 30, s. 44-45. (22) SBKP'nin 25. Kongre Belgeleri, Moskova, 1 976, s. 3 1 .

77

Birincisi ve en başta geleni. u lusa l kurtuluş savaş ım ın ın yükselmesi. her yerde doğal olarak u l usal duygu larda b i r yüksel işe u lusal öz-bi l i nçte bir yükselişe yol açmakta olmasıd ı r. Bu savaşım ı n ön saflan nda olon komü­nist parti leri de. pol it ika ları ve tüm eylemlerinde bu süreci elbette yansıt­maktadırla r.

Dahası. tarihte. hep ologeld iğ i g ibi . sosyal yaşam ı n ortan ölçüde enter­nasyonal leşmesine bununla koşut olarak u lusal d uyg ular ve çıkarıarda bel l i b ir can lanma eş l i k etmektedir. Kapita l izmde bu süreçler uzlaşmaz b i r biçimde. kimi m i l leyetlere boyun eğdi rme. kimi ü l kelerin öteki lerce sö­mürülmesi yoluyla ortaya çıktığı iç in bu daha do bir vurg u kazanıyor.

Başka öneml i bir durum do. zaman geçtikçe. komün istlerin kendi ü lke­lerinde g itg ide o rta n bir etki kazanmalond ı r. Bu. eş itsiz bir süreçtir. Bununla birl i kte bu sü reç hız kazanmakta ve bugün komün ist parti leri pek çok ü lkede u lusal g üç olara k tan ı n ı r du ruma gelmektedir. Ve ger­çekten yu rtsever b i r g üç ola rak komünistleri n kendi ü l kelerindeki sorun­lara. u lusal sorunlara en yak ın d i kkati göstermek zorunda oldukları bes­bel l id i r.

Komü ni stle r in ele o lmak zorunda ka ld ı k ları her u lusal sorunun nesnel bir n itel iğ i o lmadığ ın ı do hatırda tutmak gerekiyor. Bu sorunlar ın b i r bölümü burjuvazi n i n yaratt ığı ve yapay olarak ş i ş i rd iğ i sorunlard ı r. Bu" nun la b ir l ikte. b i r komün ist partisi, bu sorunlar varolduğu ve ha l kta kaygı uyand ı rd ığ ı sü rece. bun ları ele a lmaya ve çözümüne katılmaya göz ka­paya maz.

Son yı l larda kardeş parti ler kendi halk ları n ı n u lusa l çıkarlarını savun­mada. d ı ştan bask ı lora. özel l ik le ABD emperya l izm ine karş ı d i reniş i ö r · gütlemede d i kkati çeker ölçüde aktif du ruma gelmiş lerdi r. Komün istler savaşım ları nda barışı yüksekte tutma enternasyonal ist amacıyla kendi ha lk ları n ı n ul usal ç ıkar lar ın ı savunmayı birleşti riyorlar. Bu, kardeş parti ­lerin kendi ü l kelerinde halk a rasında konumlarını güçlendirmelerine, tu­tarlı bir demokratik platformda sözkonusu ü l kedeki bütün demokratik g üçleri bi rleştirme sürecin i n kolaylaşmasına yard ımcı o lmaktad ı r.

Komün istlerin u lusal görevleri n i n çapın ın büyümes in in onlar ın enter­nasyonal ist görevlerin i n önem i nde bel i r l i b i r aza lma an la mına gel ip gel ­mediğ i bazen soruluyor. Dünya sosya l izmiyle. genel o larak kurtuluş hare­ketiyle aktif daya nışma. öteki politik güçlerle bağ larında parti n in konu­munun zayıf lamasıno yol açmayacak mıd ı r?

Elbette s ın ıf düşmanı . komünist partisi n i n kendi ükles i ndeki konumunu zayıflatmo a macıy la. komünistler a rasında, u luslararası işbir l iğine. özel­l ikle onlar ın sosya l ist ü l kelerdeki kardeş parti lerle i şb i rl i ğ i ne hep atıfta bulunageldi ve bulunagelecek. Bunun la bir l ikte, uzun erimde, yaşam ın kendisi hep şunu gösteregelm işti r : Açı kça ve ustaca geniş u luslara rası bağları süraüren, tuta rlı b i r antiemperyalist, devri mci dayanışma doğ-

78

rultusu izleyen partiler, kendi ü lkerlerinde kendi konumlarını zayıf/at­mıyor, tam tersine bu konumlar ı , öteki pol it ik g üçlerle d iyalog la rın ı daha da g üçlendi riyor.

Asl ında, bu gayet doğal da . Pratiğ i n kanıt ladığı çok iyi b i l inen b i r gerçek şu : Eğer şu ya da bu parti n i n u lusal konumları onun u lus lara rası görevleri ni başarıyla yerine geti rmes in in doğal ve kil it önkoşulu i se, par­t in in uluslaro rası a landa aktif enternasyonal ist tutumu da, onun kendi ü lkesi nde konumlar ın ı güçlendi rmesin in vazgeç i lmez koşuludur.

Daha B irinc i Enternasyonal döneminde, as l ında bir anla mda bu sava­ş ım ın dış koşul lar ı hesaba katı lmakd ıkça devrimci savaşım yürütmen;n olanaksızl ı ğ ı ortaya çıkmıştı . Pa ris Komünü'nün başına gelenler bunu açıkça gösterd i . Bar ış ve sosya l izm iç in savaş ımın gerçekten dünya ça­pında bir nitel i k kazandığ ı günümüzde, her parti n i n kendi u lusal topra­ğında ça l ışmasın ı n başarısı için enternasyonal ist dayanışma özel l ik le öneml idir. Elbette bir parti başkalarıyla dayanışma sorununda kendisi tutarl ı ve i lkel i olduğu ölçüde, başka la rın ı n dayanışmasına güvenebi l i r. Ma rks, Engels ve Leni n' i n sürekl i vurgu layageldiği bu olmuştur.

Enternasyonalist dayan ışma i l keleri n i n komü nistlerce pratik uygu lan­masıyla bağlantılı o lara k zaman zaman şöyle b i r soru da soruluyor : Ko­münistlerin iç inde çal ı şt ık ları koşu l ları n artan ölçüde çeşitl i l i ğ i , dünya ölçüsünde part i ler in karş ı l ı k l ı eylemin i engel leyici bir du rum yaratabi l i r m i ?

Gerçekten, devrimci savaş ım ın koşul ları a rtan ölçüde b i r çeşitl i l i k gös­teriyor. Bu, gözönüne a l ınmal ıd ı r. Stratej i ve taktiklerde bel i rl i ka l ıp lar­dan sak ınma konusunda Len in ' in öğüdü, öze l l i kle günümüzde büyük b i r önem taş ıyor. Her parti , yaşam ve faal iyeti n in içinde bulunduğu koşul ları d ikkatle hesaba katarak, kendi polit ik doğrultusunu bağımsız o larak çizer. Ama koşul lar ın ın çeşit l i l iğ i , bundan böyle komünist partileri n i n eylemlerin i n u l uslararası eşgüdümüne, enternasyona l izmin pekiştiriI­mesine herhang i bir gerek ya da pratik olanaklar bu lunmadığ ı an la ­m ına gelmez.

Bu bağlamda, Lenin ' in tam da yerinde olan şu sözlerini hatırlaya l ım : " . . . Yerel koşu l larda her zaman çesitl i l i k olacaktı r ; b i r bölgedeki işçi s ın ıfı n ı n koşul lar ında, başka bir bölgeyle kıyaslan ı rsa, hep fa rklar olacak­tır; ve son olarak, aktif yerel işçi ler a rasında görüşler açısından hep bel i rl i bir yan olacaktı r ; tam da bu çeşitl i l i k, hareketin can l ı l ığ ın ın, onun sağ lıklı büyümes in in kan ıt ıd ı r . . . Bölünmüşlük ve ögütsel zayıfl ık , bu çe­şitl i l iğ in zorun lu sonucu değ i ld i r. Sü rekl i l i ğ i n sağlanması ve hareketi n bir l iğ i , h içbir biçimde çeşitl i l i ğ i d ış lamaz, tersi ne bunun içi n çok daha geniş b i r a rena ve daha serbest b i r eylem alanı yaratır . .. (23)

(23) V. i. Len in , Tüm Yapıtlar, c. 4, s. 323-324.

79

Komünistleri n günümüzde karş ı karşıya bu lunduğu bel l ibaşl ı b i r sorun, demek k i , parti lerin in çal ışmasında u lusal i le enternasyonal i b i rleştirmek­t i r. Bu, eski bir sorun g ibi görünüyor. Ama her aşamada yeni bir an lam ve önem kazanıyor. Bugün bu an lam ve önem geçmişte olduğundan çok daha ivedi ve yakıcıd ı r.

Geçerken, « bi rleşti rme» sözünün a nlamın ı açmak gerekiyor. San ı rım , bu , he r parti n in ça l ışmasında enternasyonal ve ulusa l ı n organik olarak birleşmesi şekl inde a nlaş ı lmal ıd ı r. Gerçekten, enternasyonal, uluslarüstü b i r şey demek değ,i ld i r. U lusal gel işmeni n bel irg i n yanların ı d ikkatle he­saba katmayı öngörür.

ate yandan, son çözümlemede, enternasyonal alan ı n önde geld iğ in i unutmamak gerekiyor. Marks ve Engels' i n belirttiğ i g ibi , proletaryan ın s ın ıf savaş ımı « biçim alarak» u lusal, öz o larak i se enternasyonald i r. Ana, bel i rleyici olan etmen de budur. Her partin i n enternasyonal ve ulusa l görevi, içiçe geçmiştir.

U lusal ve enternasyonal i n başlı başına organik geçiş imi dünyadaki olayların gerçek g id iş i temel inde ortaya çıkan nesnel b i r sorundur. Bu­nunla b i rl ikte, bu sorunu, parti, onun yönetim i , yan i öznel etmen yanıt­lamaı ıd ı r. Burada da, komünistlerin muazzam, gerçekten tarihsel bir sorumlu luğu vard ı r.

*

Ulus lara rası Işçi B i r l iğ i 'n i açış konuşmasında Marks şöyle d iyord u : .. Geçmi ş deneyim, değişik ü lkeler emekçileri a rasında varolması ve on­la rı kurtuluşları iç in savaş ımlarında b irbirlerine sağ lam destek vermeye teşvik etmesi gereken kardeşçe birl iği gözardı etmenin , onlar ın birbi r in­den kopuk çabala rın ı n genel yen i lgisiyle cezaland ı rı ld ığ ın ı gösterd i . » (24) Günümüzün deneyimi , bu sonucu daha da açık ve zorun lu biçimde doğ­rul uyor. Bu deneyim, eğer komün istler uluslara rası bir nicel ik , bi rleşik enternasyonal, bir güç olarak hareket etmeyi sürdü rü rlerse, uluslara rası düzeyde ve kendi ü lkelerinde g ünümüzde s ın ıf savaş ımındaki görevler in i başa rıyla yerine getirebi leceklerin i gösteriyor.

I l k o larak Marks ve Engels' i n işleyip gel iştird iğ i proleter enternasyo­nal izmi i l keleri, bütün insan l ığ ın ta rihsel i l erleme davasına güven i l i r b i r b iç imde h izmet ediyor. Dünya komünistleri n i n bu i lkelere bağl ı l ığ ı , bütün halk lara , bütün i nsanl ığa çok şeyler verdi . Dünya olaylarında Marksist­Len i n ist partı ıer in enternasyonal ist çizg is i , dünya devrimci sürecin in i ler-

(2") K. Marks ve F. Engels, Yapıtla r, c. 1 6, s. 1 0-1 1 .

80

Iemesini sağlamada, barış için halkla rı n savaş ım ın ın başarı larında can­a l ıcı b i r öneme sah ip oldu.

Lenin, « önümüze koyduğumuz büyük a macı başarmak, bütün gerçek devrimcilerin sağlam ve içten b irl iğ in i korumak iç i n " (2,;) bütün g ücümüzü ve çoşkumuıu ku l lanmanın zorunlu olduğunu söyled i . Bugün bu yüce a maç, her zamankinden daha büyük b i r an lam ve öneme sahiptir. Bugün, bu a macı gerçekleştirmek içi n bütün güç ve coşkuyu kul lanmak gerçek­ten zorunludur.

(2:;) V. i. Lenin , Tüm Yapıtla r, c. 54, s. 322.

8 1

Antifa,ist sava,ım ve Şili katolikleri

Odanda Mil/os

Şili Komünist Partisi MK Politik Komisyonu ve Sekreterlik üyesi

Papa 2. Jean Pau l a ntifaşist b ir tutum a lan Ş i l i başkenti başpiskoposu Kardinal Raul Silva Henriquez'i görevinden a ld ı ve yerine geleneksel ya da daha doğrusu . tutucu ekolün temsi lcisi Monsenyör Juan Francisco Fresno'yu atadı . Bununla bir l ikte, işçi s ınıf ının oturduğu bölgelerde görev yapan katol ik papazlar yine de, vahşi işkenceler uygulanarak yoğunlaş­t ın lan faşist baskı lar karşıs ında pol is in saldırı larıyla h ırpalanan yığ ın ları desteklemeyi sürdürüyorlar. ı nananların oluşturduğu cemaatlerin gerici d i ktatörlüğe karşı o lan tüm güçlerle sıkı b irlik içindeki barış savaş ımları durmuyor. Ve ne de ilerici piskoposların düşünceleri değişiyor. Her ne kadar yeni Santiago başpiskoposu Pinochet'e daha sayg ı l ı ise ve onunla muhalefetin bir k ısmı a rası nda kuru lmuş olon d iyalogu destekl iyorsa da, t iran lı k polis in in temel eği l imlerini eleştirmeyi sürdüren kimi ki l ise çev­relerin in eylemlerini desteklemesi gerektiğ in i açık görüyor.

Ge'rek Ş i l i ve öteki Latin Amerika ü lkeleri katol iklerin in , gerekse ruhban takım ın ın a lt kademelerin i n geniş b i r kesimin in düşüncelerinde meydana gelen değiş ik l iğ in geçtiğimiz birkaç on yı lda onları k i l isenin geric i l ik ve emperyal izmle kurduğu bağlaşık l ığa karş ı çıkarttığ ı açıktır. Her ne kadar bu süreç henüz tamamlanmadıysa da son derece öneml idir ve belir l i öl­çülerde geri çevri lemez duruma gelmiştir.

POLITIKAMIZ

Beni m sözönü ettiğ im sadece ü lkelemde değ i l , aynı zamanda bölgede ve hatta dünya ölçeği nde sınıf savaş ımın ın gel işmesiyle bağl ı olan az ya da çok evrensel bir fenomendir. (1) çağımız ın büyük olayları her ne kadar dinsel dünya g örüşünü ayrı b i r yola sürüklem işse de, bu görüş adı geçen olaylardan etki lenmekten kendini kurtaramamıştır. Söz konusu olaylar utkan sosyalist devrimler, sömürge imparatorlukların ın çöküşü, I kinci

(1) Bu fenomenler Şi l i ve d iğer bazı Latin Amerika ü lkeleri için özel bır önem kazanıyor. Bu fenomenler tek yönlü bir şeki lde sadece başka bölgelerle kıyaslanarak değerlendirilemez. Çünkü fark l ı ü lkelerde ayırt edici koşu l lar vardır. Ve bizzat k i l isenin içinde farkl ı , k imi zaman bir­b i rin i dış layan eğ i l im ve ak ım lar a rasında had durumda rekabetler bu lunuyor. (Not Red.)

82

Dünya Savaşı 'nda Alman faş izminıi n bozguna uğratı lması , kapita l izmin genel buna l ım ı Sovyetler B i rl iğ i 'nde ve daha b i r d iz i ü lkede gel işmiş sosya­l izm kuruculuğunda elde edi len başarı l a r, emperya l izme karşı halk y ığ ın­la rı n ı n d i reniş i ve i nsa nl ı ğ ı nükleer bir felaketten kurta rmak ve barı ş ı koru­mak iç in dünya çapında g üçleri n seferber olmasıd ı r. Ne ideoloj ik fenomen ler i n görece özerk l iğ i ne de egemen s ın ıf ların güçlü etkisi inananları n işçi s ın ıf ı n ı n gün be gün daha başarı l ı bir şeki lde oynadığ ı gözle görü lür ta rihsel ro lü görmelerin i engel leyemed i .

Bu fenomenlerle i lg i l i ola rak yaptığ ı ayrıntı l ı i rdelemelere dayanarak davranan Ş i l i Komün ist Partisi, eski burjuva ve küçük burjuva polit ika­c ı lar ın ın ve anarşistleri n ruhban tak ım ına yöneltt iğ i sald ı rı la rı açığa vura n i l k ulusa l örgüt oldu. Diken in u lusal çaptaki en etk i l i i k i g ücü yan i ka­tol ik ler ve komünistler a rası ndaki birleşik eylem ve karş ı l ı kl ı anlayış bay­rağ ı bundan e l l i yı l ı aşk ın bir süre önce yükselt i lmişti.

Şili k i l ise hiyerarşisi i le geric i l iğ i b i rb i rine bağlayan geleneksel bağlar yüzy ı l lor boyunca oluşup pekişti . Ama her zaman do bu gidişe karşı çıkan rahipler oldu. Keşiş Kam i l lo Henriquez bunlardan b i rid i r. (2)

Daha sonra ise, bu tür du rumlar b i r istisna omaktan çıktı . Ve sayı ları sürekı) a rttı . Komün ist Partisi işçi s ın ı f ın ı ve halk hareketlerin i esinlendi ren ü lküleri n baz ı la rın ı katol ik yığ ın la rı ve papzlar ın bir kesimi içi n an laş ı l ı r ve benimsenir b i r şey durumuna getirmeye özen gösterdi. Bu ü lkü ler a ra ­s ı nda i nsan onurunu savunmak, baskıya karşı koymak, emekçi ler in s ın ıf dayanışması , ha lk ın b i rl iğ i , demokrasi savaş ım ın ın toplumsa l i lerleme savaşımıyla b i rleşti ri lmesi , toplumu yeniden biçimlendirme çabalar ı , ba­r ı ş ı koruma ve faşizmi mahkum etme yer al ıyordu .

Engels yaptığ ı b i r i ncelemede H ristiyan l ığ ın başlangıç dönemlerini ve d i nsel ideoloj i leri n en büyük a ntifeodal hareketler de içinde, çeşit l i dev­rimci süreçlerde oynadığı rolü i nceledi . Bugün, g üçlü toplumsal patlama­lar ın m i lyonlarca inanan ı özel l ik le etki iemesine şaşmamol ıyız. Bu, kabul edi lmesi gereken yen i bir d u ru m yaratmıştır. Şi l i Kom ünist Partisi, bunun kend i görevin in geti rd iği bi r şey olduğunu an l ıyor. B iz im iç in , i na nan lar, ne oldukları b ir tek defa açı k lan ıp hiç değişmeyen soyut şeyler deği ld i r. Biz, d i nsel duygular ın toplumun b i r ürünü olduğu kanıs ı ndayız. (3) Bi­l i msel materyal i st d ünya görüşüne bağl ı kolon Şi l i ' l i komünistler Lenin' in gösterd iğ i yolu izl iyorl a r : « Eğer proletarya kapita l i zmin karan l ık güçle­ri ne karşı kendi verdiği savaşım la ayd ı nlanamıyorsa, ne kadar çok sayıda o lursa olsun hiç bir b i ld i ri ve ne kadar bol olursa olsun hiçbir örgüt onu aydın latamaz. Bizim içi n ezilen s ın ı f ın yeryüzünde bir cennet yaratmak

i

(2) Cami l lo Henriquez ( 1 769-1 825) Ş i l i ' l i tan ınmış politikacı ve Ispanya k ra l lı ğ ı na karş ı bağımsızl ı k savaşçısı, Ş i l i'n in ilk a nayasası n ı kaleme a lan­lardan b i ri o lmuştur. (Not Red.)

(3) Karl Marks ve Friedrich Engels. Yapıtlar, c. 3, s. 3 (Rusça).

83

ıç ın bu gerçekten devrimci savaş ım ı n ı n b i r l iğ i , proleta ryan ın gökyüzün­deki b i r cennet konusundaki görüş b i rl i ğ i nden çok daha öneml id i r. » (4)

Şi l i ' l i komünistler, Kato l i kler konusunda, işçi s ın ıfı s ı ra larında inanan­larla , ateistıerin (tanrıtan ımazlar ın) ve Ş i l i ha lk ın ın demokrasi ve devrim savaşım ın ı n b i rBğ in i amaçlayan bir d iyalog ve birleşik eylem pol itikası gGdüyor.

BAZI DENEYiMLERIMIZ

Ki l i senin inanmayan larla işb irl iğ ine geçiş in in b i r sonucu o larak, 2. Va­tikan Konseyi (1 962-1 965) kıtam ızda yayg ı n yankı buldu. Bu geçiş, Papa 23. Jean taraf ından ekonomik, sosyal, kültürel, pol it ik bir d üzen çabaları o larak n i telend ir i ld i . (5) Bunun yansımalar ı 1 968'de Kolombiya 'n ın Me­d elli n kentinde toplanan 2. Latin Amerika Piskoposluk Konseyi Konfe­ransı kararlar ında görü ldü. Bu kara larda şöyle deniyordu : « Eğer b i r h ristiyan adalete varmak için , barış olması gerektiğ ine inanıyorsa, bu ayn ı zama nda onun adalet in barı ş ı n vazgeçi lmez koşulu o lduğuna da inanması demektir. Kuşkusuz o, Lati n Amerika 'n ın pek çok yerinde ada­Ietsizl iğ in egemen olduğunu görmekted i r. Bu durum, kurumlaşmış şiddet ola rak ad land ı rı lahi l i r, çünkü varolan yapı lar temel insa n haklar ını ç iğ­nemekted i r. Bu da bu yapı lar ın evrensel, yıi rekl i , ived i ve derinlemesine bir biçimde yen i lenmesini geti rmekted i r. »

Meksiko'da 1 979'da yapı lan bundan sonraki Lat in Amerika Piskoposluk Konseyi k ıto mız ın büyük bir k ısmında geric i l iğ in sa ld ı rıya geçtiğ i bir s ırada yapı ld ı . Ama, d urumun değişmiş olmasına karş ın , 2. Jean Paul bi le Medel l i n'de kabul edi len temel kararlar ın yeniden gözden geçirilmesi n i ddyatmayı başa ra madı .

Bu bağlamda Nikarag ua'da ki Sandin ist Devrim ' in de çok sayıda kato­l iğ in ve Miguel d'Escota ve Ernesto Cardena l g i bi tan ınmış d in adam­ları n ı n doğrudan katı l ı mıyla gerçekleştiri ld iğ in i vurgu lamak gereki r. Çok sayıda Latin Amerika ü lkesinde çağu zaman k i l ise güç durumla rda de­mokratik konumlara geçmekte ve inananlar ın çoğunluğu için i nançları toplumsal i lerleme içi n savaş ımda b i r engel değ i l , b i r itici g üç olmakta­d ı r. Şi l i deney im i de bunu b i r kere daha doğruluyor.

Ş i l i Komünist Partisi kurul uşundan beri işçi s ı n ıfı n ı n politik çıkarları n ı d i l e getiren, bu s ın ı f ın en etki l i örgütü oldu. Komün ist fikirler, Marksist­len in i st dünya görüşü ve torihsel materyal izm halkta derin izler b ı raktı. luiz Emi l lo Recabarren, El ias Lafertte, Pablo Neruda ve Şil i Komünist Partisi' n i n daha çok sayıda öncü kişileri, u lusun önde gelen kişileridirier.

(4) V. i . Lenin , Tüm yapıtla r, c. 1 2, s. 1 46 (Rusça). (o) Pacem in Terris, Paris, 1 963, s. 203.

84

Bu nedenle Katol ik lerle Marksist-Lenin istleri n d iyaloğu ve b irleşik eylem­leri şeki lde .uzlaşma deği l , ortak çaba ve arzularını b i r a raya geti rmen in b i r biç imidi r.

Emperyal i zm in yaydığı .. komünizm tehl i kesi » masal ı inananları n kendi­leri n i n kendi kafalarında vard ı k ları sonuçla ra ters düşmekted i r. ına­nanlar her gün işyeri nde, eğitim kurumlarında ve yerleşme bir imlerinde komünistlerle temas hal inded i rier. ınananlar komünistlerin sendikalarda, mahal le derneklerinde, belediye meCı islerinde, ü niversitelerde ve parla­mentoda nası l çal ıştıklar ın ı gördü ler. Ve daha da öneml isi komünistleri n ülke yönet im ine nası l örnek olacak b i r şeki lde katı ld ığ ın ı da gördü ler. Faşist yöneNm in uyg uladığ ı despotik yönetemler i le komün ist bakanları n da iç inde yer a ld ığ ı Salvador Allende hükümetiyle Katol i k k i l ise a rasında varolan ka rşı l ı k l ı sayg ı a ras ında deri n b i r çel işki vard ı r.

Biz birleşik eylemleri şu ya bu işkolunda ya d a toplulukta varolan ko­mün ist hücreler aracı l ığıyla hızlandırıyoruz. Nerede olursa alsun bu hüc­relerin a macı , halk ı b i r a raya getirmek, nüfusun çeşitl i katmanlar ın ı sa­vaşım için bi rleştirmek ve seferber etmektir. Bu gözönünde tutula rak çok çeşitl i yerleş im b irim leri nde politik, sosya l , kültürel ve d i nsel örgütlerle görüş al ışverişieri o lmaktad ı r. Bu yoldan d insel da i relerle ve değiş ik Ka· tol i k kurumlarla, özel l ik le de yerel toplu luk lar d üzeyinde ve başka i nanç­la rdan kiş i lerle kuruluyor.

Bu d iyalog lar sırasında partimiz gerek bizim b i l imsel dünya goruşu­müzün gerekse d i nsel i nançların, ta rikatla rın ve ideoloj i lerin hiçbir şe­kilde kişisel deği l , toplumsa l fenomenler olduğunu açıkl ık la ortaya koyu­yor. Biz devlet söz konusu olduğu ölçüde, d in i n her bir yutttaş ı n kend i özel sorunu olması gerektiğ ine inanıyoruz ve tam b i r vicdan özgü rlüğü ve aynı inancın çevresinde b i rleşmiş k1işi /er tarafından kuru/muş tamamen ba­ğ ımsız kuru luşla r o larak k i l iselerin hakları konusunda g üvence veriyoruz.

ÇELIŞKILI B IR SlJREÇ

B i ri nci Vatikan Konseyi'nden, yani 1 860' Iardan beri etki l i d insel çev­reler «aggiornamento» konusunda vaız veriyorlar. Agg iorna mento Vati­kan' ın , çağ ım ızdaki toplumsal değiş ik l i kler karşıs ında Katol ik k i l ises in in zamana ayak uydurma çabalarına verd iği i s imdir. Ama o zamanlar pis­kopos/ar bu eğ i l im i d i le getir irken görüş/erin i açıkça açıklamaktan çe­k in iyorlard ı . Paris Komünü'nden 20 yıl sonra emperya l i zm in ortaya çık­ması ndan sonra, Papa 1 3. Leo k i l isen i n temelde kapita l i zm yanl ıs ı , çe­k ingen reformist, « sosyal doktri n »i n i n hazırlanmas ına ön ayak oldu.

Katol ik k i l i se�i n i n inanan yığınla rı n düşünmeleri ndeki değiş ik l iklere

85

ayak uydurması yavaş g iden ve karmaşık b i r sü reçtir. Ki l isenin içindeki değiş ik l ik ler bile sürekl i o larak gerici çevrelerden gelen güçlükler ve şid­detl i d i renişlerle karşı karşıya gelmektedir. Bu ayak uydurma sü reci gel işmesi sırasında bazen geleçeğin i teh l ikeye sokan geri çeki l meleri de içeriyor. Ki l ise sürekli ve çel işki l i baskı la r a lt ında kal ıyor. Bu baskı lar b i r yandan toplumsal tabandan, yani işçi ler, köylüler, ev kadın ları ve özel­I.ik le orta katmanlar ve ayık hafa lu ayd ın lardan öte yandan da Katol ik hiyera rş in in bütün düzeyleri üzerinde hatırı sayı l ı r bir etkisi olan gerici l i k ve emperya l izmden gel iyor. Ki l isenin homojen olduğunu sananların yan ı l ­d ık ları açı kt ı r. Homojen l iğ i sağ lama konusunda seçkin ruhban zümreleri, kutsal ve tanrısal a maçlara dayanarak çabalar gösterseler de, bu homo­jenl iğ i sağlamak olanaksızd ı r. ınananlar a rasında her zaman « kurtlar ve kuzular» şekli nde bir ayır ım vard ı r.

Katol ik l iğ in gerici kanadı kendi konumlarına s ık ı s ıkıya bağl ıd ı r. Bu kanad ın b i r k ısmı hiyerarşiye başka ld ı rmanın s ın ırına kadar gelen eylem­Iere g irmektedir. Orneğ in gözü kara yobazlar ın bir ajan ı olan Fransız pis­kopozu leferbe Pinochet' in izniyle Ş i l i 'yle ziyaret yaptı. Yobazlar dua d i l i n in (6) modernleşti r i lmesini dehşetle karş ı lad ı lar. Bazı dua ve ayinlerde latincenin yerine başka d i l ku l lan ı lmasına ateş püskürdüler, 1 570'Ierin Missale Romanum'una geri dönülmesini isted i ler. Ama bu, ne olguları n ağ ı rl ı k noktas ın ı oluşturuyor, ne de ana konudur. Yukarda sözü geçen kanadı n Şil i 'deki ana çıka rlar ı yüzyı l l ık b i r Katol ik ' örgütü olan «Opus Dei » adl ı b i r tür mafya tarafı ndan di le getiri lmekted ir. Bu örgüt Vatikanca hoşgörüyle ka rş ı lanıyor, Pinochet' i n güvenini kazanmış d urumdadı r ve onu destekliyor, böylece bu örgüt k i l isede ki l i t noktaları ele geçird i ve var­ola n yönetime para lel o larak pratikte d insel bir otorite işlevi görüyor. Oste­lik en antidemokratik Katoliklere ait « Fiducia » derneğ i de üste d üzeyde tak ım lar ol uşturuyor. Bu dernek i lerici rahipler üzeri nde dehşet estiriyor ve Şi l i 'deki gestapo tipi giz l i polisle işbirl iğ i yapıyor, ki l isenin dayan ışma hizmetleri iç in ku l lan ı lan evlere, dükkanıa ra sa ld ı r ı lar düzenl iyof'.

Amerikan emperya l izmi Katol ik k i l isesi içersinde yığı nsa l yıkıcı l ık lar ı yönetiyor, gerici ak ım ları can land ı rıyor ve bu ki l isen in içine kendi adam­lar ın ı sızd ı rıyor. Onlü 1 969 Rockefel ler raporunda latin Amerika ki l ise­si n in Rockefel ler' in görüşünce, i lerici konumlara çeki lmiş o lduğu vurgu­lan ıyor. Aynı y ı l Rand Cooperation « latin Amerika'daki kurumsal gel işme : Kato l ik Ki l isesindeki Değiş ikl ik .. başl ığı a lt ında ABD d ı şişleri bakanl ığı için bir i nceleme hazırlad ı . O zamandan beri de d ışişleri bakan l ığ ı , Pen­tagon ve özel l ik le CIA, Katol ik Ki l isesi'ne daha büyük b ir d ikkatle eği l ­d i ler.

Reagan bu konuda daha da i leri g itti. Reagan yönetim in in latin Ame-

(fi) Dinsel törenlerin, o disel bölgedeki inananlar ın d i l i nde, buradaki du­rumda ispanyolca yapı lması . (Not Red.)

86

ri ka'daki polit ikas ın ın ana 'i l kelerin i d i le getiren Santa Fe belgesinde (7) t insel cemaat içine « H ristiyandan ziyade komünist .. f ik i rler sokul muş o l ­makla suçla nıyor. (8) 1 981 Nisan ında CIA Din ve Demokrasiyi I nceleme I nstitüsü'nü ( IRD) kurdu. Mi lyonlarca dolar l ık bütçesi olan bu yeni örgüt Ş i l i 'deki « Fiducia» ve EI Salvador'dak i «Orden .. g ib i sağ g üçleri n çeşit l i ü lkelerdeki i lerici ruhbanlara karş ı saldırı larını koordine ve finanse edi­yor.

OLUMLU DEGIŞIKLIKLER

Oteki Latin Amerika ü lkelerinde olduğu g ib i Şili Katolik Ki l isesinde de bundan yaklaşık 20 yıl önce gürültüler koptu. Ki lise, tanrı bi l im in d ünye­vi leşti r i lmesin in (9) ve küçük burjuva derimci l iğ in in bir yansıması olon, Katol ik Oniversitesinde reform ya pmayı a maçlayan genış hareket ve giz­lenmez d uruma gelen ayrım lar ve ha lk ın k i liseye g itme isteksiz l iğ i tara­f ından sars ı ld ı .

Bu koşul la rda çok sayıda rahip Avrupa'daki « ruhban emekçi ler . . in yaşama biçim in i benimseyerek d insel görevlerini ü retimde çal ışmayla bir araya getird i ler ve davranış larıyla i şçi sınıfıyla dayanışma içinde olduk­larını göstermeye uğraştılar. Şi l i 'de bir «halk k i l isesi . . nden ve « asi k i l ise .. -den söz ed i lmeye başlandı . Ruhban lar ve çok sayıda görece örg üt lü ka­tol i k geniş toplumsal hareketlere aktif bir şek i lde katılmaya başladı . Hep­s inden de öneml is i a rsalara el koyup bura la rda evsiz a ileler için mahal le kurma hareketlerine katı lmaya başlad ı lar.

Bununla b i rl i kte bunlar ın k i l ise tarafı ndan a nt ikomünist önyarg ı larla yetişti ri im i ş bir katman olduğu unutu lmamal ıd ı r. Iyice çıkmaza g i ren eski gerici anlayışla r bu sefer gel'iş igüzel bir şekilde aş ırı sol hristiyan dev­rimci l iğ i biçim lerine büründüler. Bu ak ım ın ayırdedici özel l ikl erinden b i ­risi, özel l ik le 1 960-1 970 y ı l la rı a rasında olayları hızlandırmak, y ığ ın lar ın öncü rolünü tartışmak ve kendine moletmek oldu. Bu onun doğuştan gelme çocukluk hastalığı idi . Bu ak ım dönüşümler ve devrim süreçlerine katı lma konusunda ciddi bir niyet göstermedi . Bu, temel o lara k çağdaş Fransız filozofları Louis Althusser ve Reg is Debray' in gel işt i rd ik leri şe­molara dayanarak, Marksizm-Lenin izm' in bazı konumları hakkında yüzey­sel b i lg i ler edinen bir g rup genç hfistiyan politikacı ve ayd ın ın boy göster­d iğ i dönemdi. Bunlar anarşistleri n terminoloj is in i kul lanarak ve a nti­sovyet belg i ler öne sürerek komünistlerin « sol .. unda b i r konu m a lmağa­ça l ıştı lar.

(1) Rodney Arismendi , «Yine tümel düşüncesizl i k üstüne .. , Yeni çağ, N2 7, 1 98 1 .

(B) « Estudios, N2 78, 1 981 , 5. 30. (9) Dünyevi leştirme, okul eğitim i g ib i baıı faa l iyet a lan ların ın k i l iseni n

yetkisinden çıkartı l ıp dünyevi otoritelerin görevi d urumuna getirilmesi anlam ına gelmektedi r. (Not Red.)

87

Şi l i Komünist Partisi bunu olağanüstü önemde bir olay olarak kabul etti ve devrimci proletarya i le devrimci hüçük burjuvasi a rası nda bağ­şıhal ı anlaşma, işbir l iği ve ortak eylem bayrağın ı yükseltti. (10)

O zamandan bu yana fazla zaman geçmed i. Ama bu yı l l a r olaylar bakı­m ı ndan çok yüklü yı l l a r oldu. Emperyal i zmin a rt ı rd ığ ı psikoloj i k saldır ı lar Sovyetler B i rl iğ i 'n in sayg ın l ığ ın ın hızla yükselmesini durdurmayı becere­medi . Küba Devrimi , Latin Amerika halk lar ın ı derin b i r biçimde etkiliyor. Sosyal ist Küba'n ın başarı ları bütün Latin Amerika'yı o lduğu g ibi Ş i l i ha lk ın ı da sevindi riyor. Bu başar ı lar, Latin Amerika halk ların ın daha çok şeyi anlamasını sağl ıyor. Küba örneği her yerde devrimcilerin önünü açı­yor ve onla ra daha etkin b i r biçimde düşünmesini ve davranmasını öğre­tiyor. Artık Nika ragua da bizim için başka bir meşale oluyor.

Ş i l i halk ın ın trajedis inden acı dersler çıkarttık. özel l ik le halk Komünist Partisi'n in en güç y ı l l larda bi le kendisiyle s ık ı s ık ıya bağl ı kalmasına, kendisine di renme cesareti vermesine, dayanışma göstermesine, rej ime karşı örgütlenip, b i rleşip eyleme geçmesine büyük değer biçti.

Dünkü genç aş ı rı sol hristiyan politikacı lardan bazı la rı , bugün burjuva reformist ve hatta sağ konumdad ı riar. Bununla beraber onlardan pek çoğu komünistler ve sosyal istlerle b i rl ikte demokratik ha lk hareketine ka­tı l ıyor ve bu harekete hatırı sayı l ı r bir katkıda bulunuyorlar. Bu konudaki en an laml ı gel işme, komünistlerle i lerici katol ik ler a rasındaki güven, dost luk ve dayanışmanın tam da emekçilerin ortasında, yığı nsal sava­şımda, t i ran l ık la çatışmalarda kurulmuş olmasıd ı r.

" KURTULUŞ TANRIB ILI M I " VE KILISE H iYERARŞiSI NIN KONUMU

Katol ik ki l isesi nden söz ett iğimiz zaman, söz konusu olanın sadece din ve on

'un halk üstündeki etkisi deği l , aynı zamanda kend i çıka rları , kendi

özel yapısı ve devlet yönetimi i le özel bağ ları olan b ir h iyera rşiden söz ettiğ imizi akı ıdan çıkarmamalıyız.

Şi l i 'de bu hiyerarşin in uzun b i r geçmişi olan gelenekçi konumları k i l i ­seyi çıkmaza sürükledi . Kil ise içindeki çeşit l i ak ım la rı b i rbiriyle uzlaştır­mak g ittikçe daha güçleşti . 1 920'lerde başpiskopos Cirescente Errazuris' i n devlet ve ki l isenin b i rb i rinden ayrı l masın ı önerip b i r barışma sağ lama g i ­rişimi de bu durumu değ iştirmed i. B i r uçta aş ı rı gerici piskoposlar ve inananlar, ka rş ı uçta ise çok sayıda d in adamından o lumlu ya nıt a lan , sosya l ist ha rekete yaklaşmış i leri hristiyanlar toplanmıştı . Halk Bir l iği hükümeti günlerinde ortaya çıka n g üçlük ler Kard ina l Rau l Si lva Henri­quer' i n büyük hünerl i l iğ i ve a nlayışı ve başkan Allende hükümetiyle yapıcı

(ıo) Luis Corvafan, " Latin Ameri ka'daki antiemperyalist g üçlerin bağlaşık­l ı ğ ı », Yeni çağ, N2 7, 1 967.

88

i şbirl iğ i sayesinde geniş b i r etki a lan ına dönüştü. Daha sonra da söz konusu başpiskopos faşistleri n işledi kleri cinayetleri açıklayarak ku rban­la rı n yanında yer a ld ı ve on ları savundu. H iyerarşi kendis in i sosyal izmden yana onlan hristiyan lardan ayırd ı ve on ları d ış ladı . Ama buna rağmen büyük b i r y ığ ın oluşturan s ı radan inanan ları n ve ha lka en s ık ı bağ ları o lan ruhbanlar ın duyguları n ı gözönüne a lmak zorunda ka ld ı . Bu da k i l i ­sede b i rl i k iz lenimlerinin korunmasına yardımcı oldu.

Gelişmeler sağcı u nsurla r ın üstünü toz bürümüş postuları n ve cadı kazanı kaynatman ın k i l iseyi böldüğünü, kemik leşmiş dava la rı n -yeni leşme ak ımlarına yol açtığ ın ı gösterdi . Şimdi i nan ı la n ü lkülerin, yani insan ın i nsan tarafından sömürü lmesine son veri l mesin in , toplumsal adaletin sağ­lanmasının, toplumun demokratlaşt ı rı lmasın ın , ı rkçı l ığ ın soyunun kurutul ­masın ın , nük leer savaş tehl ikes in in ortadan ka ld ı rı lması n ın , y ığınsa l yok­su l luğun kökünün kazı nmasın ı n , emperya l ist sa ld ı rıya son veri l mesi­nin, sömürgeci l iğ in ve yenisömürgec i l iğ in ortadan kald ı rı l masın ın ge­rekl i l iğine inanan lar a rasında ortan bir sosya l -pol it ik b i l inç gel i­şiyor. Normal koşu l la rda bu a rzu lar ın önü lanetlemekle kesi lemez. Hele hele devrimci bir ayak lanmanın işa retleri beHrdiğinde h iç kesilemez.

Şili Komünist Partisi k i l iseyle karş ı l ı k l ı a nlayış ve bu temel üzerinde ki l ise yönetici leriyle i l işki ler istiyor. Şili Komünist Partisi Şi l i halkı n ı n d i­r imsel çıka rları n ı korumak, d iyaloğu sürdürmek ve insan hakların ı koru­mak için bir d iyalog sürdürmek ve ortak eylemler d üzenlemek istiyor. Bu, ancak k i l ise de iyi n iyet gösterirse gerçekleşebi l i r.

Toplumdaki savaşımlar ın tanrıb i l im i ak ım la rı na yansıd ığ ın ı do gözden ka�ı rmamak gereki r. Ş i l i 'de yüzyı l ım ız ın b i r h ristiyan hümanisti o lon Jacques Mari ta in ' i n görbşleri Ş i l i 'de geniş yankı bu lmuştur. Marita in ' i n görüşleri ne göre bir Hristiyan yeryüzünde b i r H ristiyan o larak değ i l , H ris­tiyanca davranmal ı , kendi başına bela geti rip getirmemek kendi el inde o lmal ıd ı r. ( I I)

Fransız tan rıb i l imcisi Teilhart de Clıardin { 1881-1955)' in de büyük et­kisi oldu. B i l im in başarı ları ve li nsanoğlunun evrimi ile i lg i l i o larak yaptığı i ncelemeler sonucunda bir Hristiyan iç in en yüce yükümlü lüğün ve paye­n in işç in in emeği, bi l im adamın ın a raştırması, sanatçın ı n _yapıtı ve dev­rimci n i n savaş ımı olduğu sonucuna vard ı .

Son zamanlarda Kil ise çağdaşımız Peder Alberto Hurtado'yu da az iz ­katına yükseltti. Onun i lk Ş i l i ' l i az iz o lduğunu söyledi. Hurtado sadece -b i r filozof deği l (yayg ın b i r şek i lde okunan 5 kitap yazmıştır) aynı za-

(II) Jacques Marita in . Huma nisme Integral Paris, 1 908, s . 31 4. (Maritai n özel l ikle, k i l isenin dogma la rına körükörüne bağl ı olan inananlara karşı idi .)

89

manda bir eylem adamıdı r. Bu kitaplardan birisi o lan «Sosyal Hüma­nizm "de Peder Hurtado bir zamanlar Katol i k çevrelerinde tartış ı lmış olan b i r soıuna, insan ı n kel imenin d insel a nlamında kurtulması mı yoksa top­lumun sosyal yapısı n ı n değişmesi mi gerektiği sorununa yanıt verd i . Yan ıtı d iyalektik, c.esurca, i leri ve o zamanlar iç in yeniyd i : « Halka ve kendi inançları na g üvenen birisi için hem insanları hem de yapı ları derin ­lemesine dönüşüme uğrotmak zorunludur . ..

Günümüzde latin Amerika'da bu fikirlerden esin lenen, « kurtuluş tanrı­bi l imi .. adıyla an ılan dolbudak salm ış b i r akım vardır. B u ak ım H ristiyan ontoloji açısından toplumsal ve ulusal kurtuluş için savaşımı savunmak­tad ı r. Bu ak ım çok geniş b i r heterojen görüşler yelpozesini kapsıyor. Bu ak ımın özü ki l isenin «yoksul .. d iye adland ı rd ığ ı kiş i lere karşı daha büyük yükümlülükler a lt ına g irmesin in zorun lu olmasıd ı r. Bu ak ım ın üyeleri pis­koposla rı n Medel l in'de onaylamış oldukları belgeleri işleyip gel işti rdiler ve bu da bu ak ım ın övülecek başl ıca yanını o luşturmaktadır. « Kurtuluş tanrı bi l im i . . , başka ta rihsel koşu l larda egemen olan tiksinç « savaş tan ­rıb i l imi .. ne , « messianizm tanrıb i l imi« ne, toplumla k i l ise aras ında ayrım gözetmeyen ve bütün dünyayı konularda Kiliseye öncel ikle gel i r ve en yüksek otoriteyi sağlayan b i r zamanları n pek tan ınmış H ristiyan doktri­n i ne karşı çıkar. Kişici l i k ya da Hristiyan hümanizmi ve daha geniş boyut­larda a l ı nd ığ ınd a « kurtuluş tan rıb i l imi .. politika, kültür ve b i l imin d in ve ki l ise karş ıs ında özerk l iğ in i kabul etti, uygarca a nlayış l ı l ı k ü lkü lerin i des­tekledi, toplum yaşamın ın çeşitli a lan ları nda Katol ik olmayanlarlo iş­birliğ in i onayladı .

« Kurtuluş tanrıbi l imi "nin bazı bi leşenleri daha do i leri g iderek onu açıkça kapitalizme karş ı savaş ım ın b ir biçimi durumuna getirdiler, işçi sınıfı n ı n ekonomik ve politik istemleri n i , dolayısıyla sosyal izm için yapı­lanları Hristiyanca cisimleştirdiler. Tranrıb i l imciler bu teoriyi farklı biç im­lerde yorumluyorlar. Bazıları bunun sadece aşk ve ruhla rı n korunmasıyla i lg i l i ve Marksizm öncesi tipte yen i bir ütopik sosyalizm olduğunu söyle­di ler. Başkaları ise, kendi kavra mlarını komünistlerin görüşleriyle karış­tırmaksızın , top lumun irdelenmesinde Marksist metodoloj i n i n bazı yan­lar ın ı kul lanıyorlar. 1 977 Ekiminde yapı lan Vatikan Sinod'unda Ho Şi Minh kenti başpiskoposu Kil ise nası l bir zamanlar ı nci l ' in mesajına fel ­sefi b i r ifade vermek için Aristotales' i n öğretisini ku l landıysa, ş imdi d e inci l' i n v e katol ik l iğ in mesaj ı n ı vermek için Marksizm' i kul lan ması gerek­tiğ in i söyledi. Bazı larıysa H ristiyan felsefesin i g ünümüze kadar getirmek­tense, Marksizm'i bir tür revize etmeye g i rişti ler, b i l imsel komünizmin top­l umsa l savaşımda şiddetin oynadığı rol de içinde o lmak üzere pek çok postulos ın ı reddetiler. Part imiz bu g i riş imleri bazı hristiyan çevrelerin in , kato l iklerin kurtuluş savaş ımına katı lmolor ın ı başka bir politik ve ideoloj ik alternatife yönlendi rme g iriş imi olara k görüyor. B iz, bu eğ i l imin o lgun­Iaş ıp diyalog ve işb irl iğ in in yen i biçimlerine, b irleşik eylemlere evrim -

90

leşeceğine inanıyoruz. Bu konuya b i l imsel b i r şekilde yaklaşan Ş i l i ' l i komünistler bunu b i rl iğ i ve çok çeşitlHiği içinde nesnel bakımdan ger­çekçi ve inananlar için de gerçekçi o larak görüyorlar.

Bununla b i rl ikte «kurtuluş tanr ıbi l imi .. ne karş ı g üçlü b i r muhalefet var. Puebla Konferansı 2. Vatikan Konseyi 'n in dünyasal kurumlar ın ozerk l iğ i konusundaki tezler in i reddetti ve Marksizm'e i l kel savla rla saldırdı .

Ayrıca geleneksel «ebed i felsefe . . ye (12) geri dönüş ve send ika l b i r­l i ğ in y ık ı l ıp .. s ınıf işbirl iği .. n in çıkarına çal ışan parale l Katol ik sendikalar kurulması doğrultusundaki gerici istemler türünden eği l imler de var. Bu­rada Lopes Truj i l lo 'nun (13) derin lemesine soyutlamaları n içine dalan « modernleşme tanr ıbi l im i .. n i ve mi l l iyetç i l i kten esin lenen « popul ist .. ekolü sayabi l i riz. Ayrıca k i l isen in bütünsel bir kurum ola rak korunmasın ı , ve tek tek emekçileri n dertlerine veri len desteği n ki l isenin hayı r iş lerine aktarıl­mas ın ı isteyenler de var. Bu, kuşkusuz karmaşık bir süreçtir. Ve komünist­ler bu süreci olanakl ı her açıdan i ncelemektedirier.

ANTIFAŞIST SAVAŞI M

Kanım ızca Pi nochet' i n faşist tiran l ığ ına karş ı a rd ı a rkası kesilmeyen d i reniş Ş i l i kato l ik k i lisesi n in de tarihi nde bir iz bı rakacaktır.

Başlang ıçta bazı katol i k pol itikacı l a r, özel l ik le Hristiya n Demokrat Parti faşist darbeyi destekledi ler ve böylece prati kte başkan Salvador Allende' ni n öldürülmesin i ve faşizm i n Şili halk ıno karşı savaş ve kan banyosu i lan etmes in i hoşgörüyle karş ı ladı lar. B iz bun ları Hristiyanları eleştirmek için, hele rej ime karş ı tavı rla rı n ı yen iden değerlendi rmeye baş­ladık la rı ve d i ktatörlüğe son verip demokratik b i r sistem kurma sava­ş ım ına aktif b i r şeki lde katı ld ık ları b i r s ı rada eleşt irmek için hatı rlatmı­yoruz. Söz konusu olan şudur : 1 973'ün o kritik, s ık ış ık aylarında (14) ken­d imiz i içinde bulduğumuz durum, Kard ina l Raul Si lva Henriquez' i n daha darbeyi iz leyen i lk gün lerden itibaren gösterd iğ i kararl ı antifaşist eylem­lerine büyük değer biçmemiz i gerektiriyor.

1 3 Eylül 1 973 günü , herşeyin çöktüğü izlen im i uyandığ ı b i r s ı rada (ol i ­ga rşi v e emperyal izm ü lke çap ında vahşi b i r terör hükümdarl ığ ı başla­tarak i ntikam a l ıyorlardı) Ş i l i Piskoposluk Daimi Komitesi herkesçe b i l inen b i r açıklamada bulundu. Açık lamada «caddelerimizde, mahal lelerimizde, fabrikala rı ı m ızda kan akmasından .. duyulan üzüntü ve kaygı dile geti ri­l iyor ve «savaş ımda şehit düşenlerin, öncel ik le de 1 1 Eyl ü l gününe kadar

(12) Thomas Aquinas' ı n felsefesi. (Not Red.) (13) Lopes Truj i l lo Kolombiya' l ı piskopos ve Lat in Amerika Piskoposluk

Konseyi genel sekreteri. (Not Red.) (14) Şil i 'de faşist darbe 1 1 Eyl ü l 1 973 günü yapı ld ı . (Not Red.)

91

cumhurbaşkan ı olan k iş in in anıs ına saygı gösteri lmes i » çağrısında bu­lunuluyordu. (15) 14 Eylü l günü U lusal Yard ı m Komitesi kuruldu. 16 Eylül '­de yabancı gazeteci ler önünde düzenled iğ i bir basın toplantısında ka r­d inal darbeden sonra ülkeyi saran k in dalgasına şiddetle karşı çıktı ve bunun «Şi l i ruhunu öldürebileceği n i " söyledi. Katol ik Kil ises in in diğer ak ımları n temsilci /eriyle temas kurmak iç in attığ ı adımlar kısa zamanda, 6 Ekimde sonuç verd i . Bunun sonucunda b i r Barış Komitesi kuruldu. Dayanışma sağlanması iç in cesu rca ve çok yararl ı çal ışmalara yol açtı. 1 975 Kasımında t i ran l ığ ın baskı ları sonucunda bu komiteni n varlığı son buldu. Onun soylu görevlerin i Santiago Başpiskoposluğu Dayanışma Vi­ka,.yası üstlendi .

Faşizmin k i l isede terör estirmesiyle olaylar yeni b i r aşamaya yükseld i . Faşizm her ad ımın ı g üçlü b i r yıld ı rma kampanyasıyla bir l ikte attı. Buna karş ın h içbir şey ki l isenin tavrını değişti rmeyi beceremed i . Kuşkusuz k i l i ­sed e de başpiskopos Emi l io Tag le t ip inde k iş i ler, tek tek d insel bölge rahipleri, s i lahl ı kuvvetlerdeki rah ipler ve «Opus Dei »n in ve « Fiducia"n ın biç imsiz b i r şe�i lde davranan adamları va rdı r. Ama böyleleri hiçbir şe­ki/de Kardina l Raul Sil va Henriquez' i n takındığı tavrın yüceliğ ine gölge düşürem iyorlar ve Kard ina l tartışma götürmez bir şeki lde piskoposların çoğuna, rah iplerin ezici çoğunluğuna ve çok büyük sayıda inanana örnek o luyor. Kendin i k i l ise çal ı şmalarıyla s ın ı rland ı rma çabalarına boyun eğ­mediği iç in Kardinal özel bir saygıyı hak ediyor. Tam tersine Kard i na l Şi l i 'de olanlar ın özüne derinlemesine indi v e faşist ekonomik modeli açığa vurdu . Onun önderl iğ inde k ırsal alan, işçi, ka mpus ve benzeri dayanışma Vikarya ları bütün i htiyacı o lanla ra yard ı m el in i uzattı lar. Kar­d ina l halk ın bir l ik ve dayanışmasından yana çaba gösterdi . Halkın kendi örg ütlerini b ir l ik sendika lar ın ı ve d iğer derneklerin i yeniden kurma ça­balarına destek oldu. O, kurtuluşun a ncak halk ın kendi el leriyle sağ­lanabi leceğ ine inanıyordu .

Bugün faşizm artık desteği ne g üvenebi leceğ i büyük partiler kuracak durumda olmaktan uzaktır. Bu yeni durumun çok sayıdak i nedenlerinden bi risi de Kato l ik k i l i sesisi n in rej im in manevralar ın ı kolaylaştırmaması ve a ntifaşistlerle b i rleşmesid ir.

Luis Corvalan 1 976'da Tresa lamos toplama kampındayken Ş i l i Katol i k k i l ises in in a ntifaşist konumu konusunu e le a lan b i r yazı yazdı . Corvalan bu yaz ın ın g izl ice parti yönetim ine yol lanmasın ı sağladı ve yazı yayın­landığında geniş yankıla r uyandırd ı . Yazıda şöyle deniyord u : " Bu ko­şul larda ve bütün fa rkl ı l ık ları b i r kenara b ı rakarak a ra lıksız faşist uygu­lamalara uğratı lan ve sürekli olara k gericilerin düşmanca kampa nya la­r ına hedef olan Ki l iseyle dayanışmamızı yeniden d i le getiririz. Aynı za ­manda d iktatörlüğü yıkmak ve yeni b i r demokrasi , vicdan özg ürlüğü de

(15) Bak : Partido Comusta de Chi le. Boletin del Exterior, 1 981 , N2 47, s. 1 8.

92

iç inde insan hakları n ı n yeniden sağlanacağı yeni lenmiş b i r demokrasi kurmak amacıyla bütün antifaşist g üçlerin b i rl iğ i içi n savaş ımı yükselt­medeki ka ra rl ı l ığ ımız ı da bir kere daha d i le getiririz ». (16)

YIJCE BARIŞ DAVASı

I nsan faal iyeti n in b i r a lan ı vard ı r k i , özel b i r önceliğe sah iptir ve bütün insan l ığ ın gidişi buna bağ l ıd ı r. Bu, barış savaş ım ıd ı r. Biz barış savaşı mın ı katol iklerin ve komünistlerin Ş i l i ha lk ın ın en çeşitli katman larıyla g ittikçe geniş leyen ve deri nleşen işbirl iğ in in temel i o larak görüyoruz. Oteki Latin Amerika ü lkeleri n in çoğun luğunda da benzer bir durum vard ı r.

Allende hükümeti öncel ik le Latin Amerika cumhuriyetleri a rasında, özel l ik le de Şi l i 'yle ortak s ın ı rla rı olan Arjantin , Bol ivya ve Peru'yla açık yürekli dostl uk i l işki leri kurmak için hiç du rmaksızın çal ıştı. Bu, hükümette yer a la n Sosyal i st, Komünist, B i rleşik Halk ın Eylemi Hareketi, Sol Hris­tiya n Hareket ve Bağımsız Ha lk Eylemi partilerin in politikasıyd ı . Devlet başkanı olara k Salvador Allende uzun zamandır süren s ınır a nlaşmaz­l ı klar ına kalıcı bir çözüm getirmeyi kend isine hedef edind i . Bu dostluk pol itikası emperya l i zm in pek iyi b i l i nen k ışk ırtma, çelişki ve anlaşmazl ık­ları körükleme ve hatta Lati n Amerika devletleri n in s ın ı rl arında savaşlar provoke etme politikasın ın tam tersidir. Tam bir faşist o larak davranan Pinoehet, Ş i l i 'n in komşu devletlerle olan i ht i lafla rını keskin leştird i , Arjan­t in , Bolivya ve Peru'yla bar ış ı teh l ikeye soktu. Arjantin ve Bolivya'daki kardeş ha lk la rı ezen askersel d i ktatörlükler de aynı doğrultuda davrand ı ­lar. Şovenizme karşı ç ıkmakta i n i syatifi ele a lmak ve ü lkelerimiz a ra ­sında barış iç in savaşıma katkıda bulunmak Şil i , Arjantin, Bol ivya ve Peru'daki Kato l ik k i l i sesi n in her zaman öğünecekleri b i r şeyd i r.

Günümüzde insa nl ı k ABD askersel sanayi kompleksi n in , öncelik le de Reagan yönetimin in z incirden boşanm ış b i r s i lah lanma yarış ın ı sald ı rgan a maçlarla tırmand ı rmasına tan ı k o luyor. ABD'n in Orta Amerika ve Ka­rayipler bölgesindeki sald ı rı plan ları onun yeryüzünün bütün bölgelerinde yürüttüğü barbarca ve kana bulanmış politikas ın ın ayrı lmaz b ir parça ­sıd ı r. Bu politika nükleer b i r savaş teh l ikesin i gün be gün a rt ı ra rak ge­zegenimizde yaşamı bütünüyle tehlikeye sokuyor. Bu durumda biz barış ı savunmak için yapı lan karar l ı eylemlere beli rleyici b i r önem veriyor ve barış ın savunu lmasın ı m i lyonlarca katol iğ ın ve komünist in, tüm Şi l i hal­kın ın en yüce d uygularına yanıt veren dava olarak görüyoruz.

(16) L. Corvalan. La Ig lesia Catolica y los Persecuciones Fascistas. Partido Comunista de Chi le . Boletin del Exterior, 1 977, N2 22, s. 34.

93

Sovyet toplumunun sınanmış öncüsü

KONSTANTiN ÇERNENKO, « HALK VE PARTi TEK B IR BOTONooR.»

Yazı ve konuşma/arlndan seçme/er. Moskova, PoliUıdat, 1 984, 496 sayfa (Rusça).

SBKP MK Genel Sekreteri ve SSCB Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkan ı Konstantin Çernenko'nun yeni kitabı , 1 976 i le 1 984 ta rihleri arası nda yapı lan konuşma ve yayın lanan yaz ı larından seçmeleri içeriyor. Bu ta rih­ler a rasındaki dönem, 25. ve 26. Kongre kara rları n ı n yer ine geti r i lmesı doğrultusunda, part imiz in g üçlü ideoloj i k ve teorik çal ışmasın ı n , pol it ik eğitim in sürdürüldüğü ve örgütsel ve ekonomik o lan larda çabaların a rtı ­rı ld ığ ı b i r dönemd i .

Kitap, Sovyet halkı n ın öncüsü olarak SBKP'n i n rolü , y ığ ın lar a rasındaki ideoloj i k ve politik çal ışmada komünistlerin görevleri, lenin i st tipte parti ça l ışması, gel işmiş sosya l i zmin yetk in leştir i lmesi, SSCB halkları n ı n kar­deşçe dostl uğu, proleter enternasyonal izmi ve kal ıcı bir ba rış için nükleer savaşı önleme savaşımı g ib i temel önemdeki çok geniş sorunları .kapsı­yor. Bu sorun ları n her b i ri , len in' i n partisi ve Sovyetler B i rl iğ i 'n in b i ri kmiş zeng i n deneyimleri n in süzgecinden geçi r i lerek e le a l ı nmıştır.

Okuyucu parti n in bugünkü stratej isi, parti örg ütlerindeki yaşam ve Sovyet komün istleri n i n etk in çal ışma ları n ı n can l ı b i r açıklaması i l e karşı karşıya gel iyor. Karmaşı k teorik sorun lar, sosya l i st toplumun o rtan gerek­s in imleri, ekonomisi , b i l im i , teknoloj is i , kültürü ve sosyal ve etn ik i l i ş ­k i leri i l e s ık ı b i r bağ içi nde tartış ı l ıyor.

SBKP'n in yaratıcı çalışma sti l i , hata ve eksiklere eleştirisel yaklaşımı mükemmel ve kapsa ml ı b i r şek i lde sorun ları yakalaması, yeni ve i lerici o lan ı tanımaya ve desteklemeye haz ı r olması do kitab ın bir d iğer öze l l iğ i olara k göze çarpıyor. Yazar karmaşı k sorunları e le o lmaktan kaçınm ıyor, tersine on la rı derinlemesine i rdel iyor, on ları her yönü ile gel iştir iyor, ve en öneml isi hem parti örgütlerin i n gün lük çal ışması ve hem de SBKP'n in uzun erim l i politikası i ç in pratik sonuçlar ç ıkarıyor.

len in ' in teorik, ideoloj ik ve örgütsel m i rasın ı gel iştiren ve onu yeni koşu l lara uygu layan part in in çok yönlü çal ışmaları kitabın temel konu­sunu o luştu ruyor. Ekim Devrim i ' n i n önderi şöyle d iyordu. « Biz im bütün kazan ım la rımız dünyan ın en mükemmel gücüne-işçi lere ve köylülere­dayandığımız ı gösteriyor . .. (1) SBKP, toplumu yönetirken; onun tüm çalış-

(1) V. i . len in, Tüm yapıtlar, c. 33, s. 1 1 7.

94

malarına yön verirken ve politik s istemin in belkim iğ in i oluştururken, yal­nızca halk ı göz önüne al ır ve ona hizmet eder. Kitabın yazarı şöyle d iyor : .. Toplumumuzun birl i k ve beraberl iğ in in g üçlenmesi nesnel b i r sü reçtir, a ma kendi l iğ i nden gelişen b i r sü reç değild i r. Bu sü reç, Komü­nist Partis in in baştan aşağ ı tüm top lum yapısı içinde çok yönlü ve amaca yönel ik eylemleriyle gerçekleşir. » (s. 1 80)

Parti, ideoloj ik ça l ışmanın temel a macını , her Sovyet yu rttaşının komü­nizm kurulucuğuna aktif ve b i l inç l i katı lan bi r kişi yapmada, onun b i lg i ­s in i , i nancını ve pratik eylemin i tek b i r bütünde b irleştirmede görüyor. B i rçok açıdan bu zor bir görevdi r. Burada b i r kez ortaya çıkmış ve hep geçerl i olacak çözümler yoktur ve olamazda. Burada durağan kampan­yalar ve a rada sırada çözülme gayretleri h iç b i r sonuç doğurmayacak­tır. Yazar da, sistematik ve devaml ı l ı k gösteren bir ça l ışmaya yönelmek gerekt iğ in i vurgu luyor.

Teori ve pratiğ in amaç ve eylemin b i rl iğ in i bütünleştiren parti polit i­kası yığınların birl iğ in i sağlamada en öneml i a raçtır. Lenin .. Biz halk ın ne isted iğ in i doğru olarak ifade ett iğimiz zaman, yanl ız o zaman, yöne­tici l i k görev im iz i yapabi l i ri z» d ıyordu. Ve şöyle devam ed iyord u : .. Bunu yapmadığ ımız sürece ne Komün ist Partisi proletaryaya öncülük edebi le­cek, ne proleta rya yığ ın lara öncülük edebi lecektir ve tüm makine çökecekti r .» (2)

Parti büyük önderin bu buyruğunu politikası n ın köşetaşı yapıtı ve bu polit ika da gerçekten halkç ı bir politikad ı r. Kitap, işte bu nedenle, bu pol itikan ın y ığ ın lar ın desteğ in i kazandığın ı ve on lar ın tüm çabalar ın ı ortak komünizm davasında bütün leştird iğ in i , onla rı bu davaya yönete­b i ld iğ ini vurg ul uyor. (s. 1 82)

Konstantin Çernenko'nun SBKP Programın ın yeni şek l in in hazı rl ığ ı i le i lg i l i SBKP MK komisyonunda yaptığ ı konuşman ın tüm parti iç in , onun teorik ve polit ik çal ışması iç in , onun yapıcı ve eğitimsel çaba ları iç in büyük önemi vard ı r. Ben bu komisyonun bir üyesi o larak, 26. Kongre'n in yöner­geleri doğrultusunda yapı lan hazırl ı k lar konusunda çok iyi b i lg i sah ibi oldum. SBKP MK Genel Sekreteri büyük b i r sayg ıyla part i l i yoldaşların ın kollektif çaba larına özen göstermiş, sunulan belgeleri d ikkate almış , ve aynı zamanda, ölçülü ve gerçekçi b i r şeki lde sağlanmış olan gel işmeye değer biçmek, part in in a maçları olmuş o lan sosyal görünümleri açık net b i r şekilde bel i rg i nleştirmek için genel o larak teorik ve polit ik n itel iklerin ana hatla r ın ın a ltı n ı çizmişt ir .

.. Sorunun temel i » diyor Konstantin Çernenko» şu anda içinde yaşa ­d ığ ımız toplumun sosyal -ekonomik o lgunluk dereces in i saptayabi lmektir. Parti son y ı l lardaki belgelerinde, tarih açısından uzuca bir dönemin

(2) V. ı . Len in , Tüm yapıtl a r, c. 45, s. 1 12.

95

başlangıcında, yan i gel işmiş sosyal izm aşamasında olduğumuz g ibi çok önemli bir sonuç kabu l etti. Bu, part in in ve Sovyet halk ın ın ş imdik i ve uzun eri ml i görevlerin i n özünü belirleyen b i r olgudur. Bugünkü koşul­larda programımız, yetk in leşen gel işmiş sosya l izme uygun b i r program ol­mal ıd ı r. Ve biz de bu yetk in leşen gel işmiş sosyal izm yolundan komünizme doğru i lerl [yoruz. Yığınlar ın bi l incini gel işti rme çalışması da iç inde olmak üzere, b iz im tüm parti ça l ışmamız ın yönü i)u o lmal ıd ı r. » (s. 455)

Daha başka öneml i nokta lar da vard ı r. Program, temelsiz vaadlerden, çabuk ve kolay başarı lar vaadeden tahmin lerden kaçınmal ıd ı r. Temel olan şey küçük şeyler arasında kaybolmamal ıd ır. Di kkatler, n iceliğe de­ğ i l , d inamik gel işen toplumumuzun en öneml i nitel özel l ik lerine çevri l ­mel id i r. Ayrıca, SBKP Prog ramın ın yeni redaksiyonu açık, net ve ola­b i ld iğ ince kısa olmal ıdı r. Her komünist ve her Sovyet yurttaşı progra mı kolayl ık la anlayabi lmeşi, an lamın ı kavrayabi lmel i ve onu yaşamın ın ideoloj i k pusulası yapı labi lmel idir.

Ha lk ın refah ın ın sürekl i iy i leşti ri lmesi leninc i partimiz in y ine değişmez amacı olarak ka l ıyo r. Bu nedenden dolayı da halkın maddi ve tinsel gereks in im leri ni tümüyle karş ı lamak, devletimiz in g ücünü daha da artır­mak için ekonomin in daha verim l i şekilde gel iştiri lmesi, en önemli sorun olarak önümüzde durmaktad ı r. SBKP Programı her ik i devrimi , b i l imsel­tekni i devrim i le sosyal devrim i bi rleşti rme fikr ini de tam anlamı i le yan­sıtaccıktır.

Programın ana konusu, kuşkusuz, ü l ke · iç i gel işmelerle i lg i l i olacaktır. Bun ları ele alma yöntemi de son tah l i lde, dış polit ikada, barış savaşı­mında, kapita l izmle yarışmoda nasıl başarı l ı olacağımız ı bel i rl iyor. Kuş­kusuz Program, SBKP'n in gözönünde bulundurması gereken dış koşul ları da içerecektir. Parti, sosya l i st toplumun b i r l iğ in in g üçlendiri lmesi , sosya­l izm in konumlar ın ın daha da sağlamlaştı r ı lması iç in çal ışmaya devam edecektir. Programda aynı zamanda şu da bel irtilecekti r : «Sosyalist top lu luğun d iğer Marksist-lenin ist partileri g i bi SBKP de kendin i ulus­lararası komünist hareketin in ayrılmaz bir parçası o larak görmektedi r. Her kardeş parti g i bi b iz de, uluslara rası komünist hareketin i n içinde aktif bi r rol oynamak ve onun daha da gel işmes i ve başarı kazanması için e l im izden gelen her şeyi yapmak istiyoruz . .. (s. 460)

Yeni Program barış iç in her özveriyi göstereceğ i mizi , bu yolda her çabayı harcayacağımız ı , sosyal ist toplumun diiiıer kardeş partileri i le b i r­l i kte nükleer b i r felaketi ön lemek iç in mümkün olan her şeyi yapacağ ım ızı açık o larak vurgulayacaktır.

Programın yeni şekl i n i n taslağı SBKP'n in 27. Kongresi n in hazır l ık ça­l ışmaların ın da organik bir unsuru oluyor. Fakat ş imdi b i le Konstanti n

96

Çernenko'nun ele ald ığ ı bazı nokta lar partimiz in kol lektif teorik düşün­cesi üzerinde, pol it ik kararlar üzeri nde çok büyük etki yapmaktad ı r.

Kitap, SBKP'n i n ve Sovyet hükümeti n i n dünyamızın bugünkü başl ıca u lusla ra rası sorun ları karş ıs ındaki tutumunu da k ısa bir şeki lde vermek­tedir. Yazar dünyadaki durumun ne yaz ık k i iyleşmediğine, tehl ikel i o l ­maya devam ettiğ ine d ikkati çekiyor. Bunun nedeni de ABD yönetim in i n hô lô s i lah l ı g üçe dayanmaya ağı rl ı k vermeyi sürdürmesi, askeri üstün lük sağlamaya ça l ı şması ve d iğer ü l kelere kendi isted ikleri n i zorla kabul ettirmeye çaf ışmasıdır.

i nsanları n gelecekle i lg i l i kuşkularını yok etmek içi n herşeyden önce bütün ü l kelerin, özel l ik le nükleer s i laha sahip ülkelerin savaşa karş ı , ba­rışı g üçlendirici bir pOlitikaya yönelmeleri zorunludur. B iri ncisi ve en önemlisi tüm çabalar s i lahlanma yarış ın ı durdurmaya ve geriletmeye yönelmel idir. Kitap, görüşmeleri n yararl ı l ı ğ ı üzeri ne genel konuşma lar ın yerine, ş imdi a rtık, s i lah lanman ı n s ı n ı rland ı rı lması ve azalt ı lması , güven sağlanması ve karşı l ı k lı yara ra dayalı işbir l iğ i yolunda varolan ciddi en­gel lerin kald ı rı lması iç in çaba harca nmasın ın zaman ın ı n geld iğ in i vurgu­l uyor.

Yazar, nükleer s i laha sahip ü lkelerin nükleer s i lah ı i l k o larak ku l lan­mama yüküm lü lüğünü kabul etmelerin in ve nükleer s i /ah depola rın ı hem nitel, hem de nicel o larak dondurma/a rı n ı n dünyadaki sorunlar ın iyi leş­mesinde bir dönemeç oluşturucağ ına işa ret ediyor. Bu ise, karmaşık ko­n uşmala rla deği l , polit ik kara rla gerçekleşecek b ir şeydir.

Son zamanlarda dünya kamuoyu ABD yönetim in in s i lah lanmayı uzaya da yayg ı nlaştı rma ve b i r «yı /d ızla r savaşı " hazır l ık lar ına başlamasıyla yakından i l g i lenmeye başladı . Kitap yayın landıktan sonra ABD b i l im adamları n ı n çağrıs ına yan ı t verirken şöyle diyordu Konstantin Çernenko. : .. Sovyetler Bir l iğ i uzayın s i lah landırı lması da iç inde her türlü si lah /anma yarışına kesi n l ik le karşıd ı r. Ama aynı zamanda şurası da açıktı r k i , Sov­yetler Birl iği uzaydan g elecek herhangi bir tehlikeyle yüzyüze geldiği zaman , kendi güvenl iğ in i etk i n bir şeki lde sağlayab i lmek iç in bazı ad ım­la rı atmak zorunda kalacaktır. Askeri üstün lük elde etme yolunun, uzay ın si lahla ndır ı lmasından geçeceği hayal ed i l iyor. Ama bu tür hesaplardan vazgeçi lmezse, bu çok tehl ikeli sonuçlar doğuracaktır . .. (3) Insan l ığ ı n barış iç indeki geleçeğ i, büyük ölçüde uzayın barışçı amaçlarlar mı , yoksa yığı nsa l k ır ım a raçları depolanarak askeri a maçlarla mı ku l lan ı lacağına bağl ıd ı r. Sovyetler Bir l iğ i s i lah lanmanın uzaya yayg ın laştı r ı lması g ib i uğursuz plan lar ın gerçekleştir i lmes in in önüne geçmek içi n e l inden gelen herşeyi yapmaya hazırd ı r. Uzayı n s i lah lanmas ına engel o lmayı a maç­layan bir politika bütün ü lkeler için bağlayıcı bir i lke, uluslara rası an ­lamda g eçerl i l iğ i olacak b i r zorun lu luk olmal ıdır.

(3) « Pravda .. , 20 Mayıs 1 984.

97

Konstanti n Çernenko'nun seçi l miş konuşma ve yazı lar ından oluşan k i ­tap, SBKP'n i n d i namizmini ve a maca yönelik çal ışmaları n ı ortaya koyu­yor. Günümüzün kilit sorunlar ına, Len inist partimiz dış ve iç politikasıyla i lg i l i soru lara açık ve net yanıtlar vermesiyle bu kitap, komünistlerin ideoloj ik deneyimler ini zengin leştiriyor ve onları dünya ölçüsünde barış ın ve sosyal izmin utkusu yolunda yeni yeni çaba lar için seferber ediyor.

98

Lev T olkunov SBKP Merkez Komitesi üyesi,

Tarih Bilimleri Doktoru

O Z E L S A Y F A L A R

Bildiri

Yurtaş lar,

Günlerden beri, Türkiye, I rak ve I ra n Kürdistan ı 'nda Türk Si lahl ı Kuv­vetleri, tam bir kırım eylemi yürütüyor. Yasal basın, bu konuda ya lnızca sıkıyönetimin emrettiğ i biçimde haber vermekte ve halkı mızı a ldatmakta­d ı r.

Gerçek durum şudu r :

Eruh, Ş ı rnak ve çevresinde, bundan on gün önceki olayları bahane eden cunta, tüm sınır i l lerinde ve aynı zamanda s ın ı rlar ımız ın ki lometre­lerce dış ı nda I rak ve I ran topraklarında yen i b i r askeri sald ı rı başlatmış bu lunuyor. Bu saldı rı n ı n gerçek a macı, Türkiye'yi bölgede Amerika'n ın jandarması yapma planın ı uygulamaya koymaktır. Geçen y ı ldan beri bu ki rli iş, Kürt halkına karşı ka n l ı bir k ı rı m uygulayarak prova ed il iyor.

Herşeyden önce, TKP, yoksul , çi lel i , ezi len ve yok edilmek, tari hten s i l inmek istenen Kürt halk ın ın kesin olarak yanında olduğunu açı kça i lan etmektedi r. Genera l ler, ellerin i Kürt halk ın ın üzerinden çekmel id ir­ler. Bölgede faşist milliyetçi ve teokratik Türk, Arap ve iran rejimIerinin ka nl ı çemberi ne düşürülen Kürt ul usuyla dayanışma ş imdi , demokrat­l ığ ın , barıştan yana olman ı n ölçütü hal ine gelm iştir. Kendi kaderini öz­gü rce belirleme hakkın ı i leri sü rmekten başka, hiçbir şey istemeyen kah­raman Kürt halk ın ın savaşını , provokasyonlar ın yarattığı sis perdesi nedeniyle göremeyen, o nedenle Türk u lusu için utanç verici şovenist kampanyaya seyirci kalanlar, bize göre, Türkiye'n in karşı karşıya olduğu tehli keleri hôlô anlayamamaktad ı rlar.

Şu anda, bölgedeki askeri harekat, doğrudan doğruya Genel Kurmay Başkanı, yüksek komutan lar ve Içişleri Bakan ı tarafı ndan yöneti lmekted ir. Bölgeye günlerden beri a ra l ı ksız yen i askeri b i rl ik ler sevked i lmekte, hare­katta ağ ı r s i lahla r, savaş hel ikopterleri kul lan ı lmaktad ı r. Oysa, Başbakan Ozal , basına verdigi 22 Ağustos gün lü demecinde, Güneydoğu'daki olaylar ın, « propaganda a macı taşıypn, önemsiz olaylar» olduğunu belirt­miştir. Şu halde, son askeri harekat, çok daha başka ve «öneml i» amaçlar için yapıl ıyor.

Şimdi durum g ü n g ibi ortadad ı r :

99

Reaga n yönetimi , I rak- I rak savaşından ve her iki tarafın Kürt u l usal hareketi i le olan çel işki lerinden yararlanarak Türkiye'yi NATO'nun Truva Atı olarak bölgeye sızdı rmaya çal ışmaktadır.

Türk Dışişleri Bakan ın ı n I rak-Ira n savaşın ı sözümona ya l nızca Türkiye'­nin sona erdirebileceği yolundaki 22 Ağustos 1 984 tarih l i açıklaması da hatırlanmaı ıd ı r.

Evren' in Kürdistan seferi, Basra Körfezi serüvenine doğru atı lm ı ş teh­l ikeli bir adımd ı r.

Doğu'da s i lah şakırdatman ın ü lkenin Batısında, Eğedeki gerg in l ik le dolaysız bağı vardı r. Yunan hükümeti Yunanistan'a teh l ikenin Sovyetler B i rl iği'den ve öteki sosya l ist ü lkelerden gelmediğ in i açıkladı ve Ege'deki NATO manevra lar ın ı boykot ett i . Evren -Ozal diktatörl üğü ise u lusal Çl­karlarım ız ı emperyal izme peşkeş çekmekle kalmıyor, ABD ve NATO'nun çıkarların ı savunman ın şampiyonluğunu yapıyor.

ABD, Türk-Yunan a nlaşmazl ı klarından, bölgede kendi egemenl ik leri n i pekiştirmek, özell ikle Ege'yi saldırgan bir NATO göl üne çev irmek ve Kıb rıs'ı batırı lmaz bir uçak gemisi yapmak için yara rlanıyor.

NATO Başkomutan ı Rogers Türkiye'ye hangi amaçlarla geldi ve Tür­kiye'den yeni ne kopard ı ? Şimdi bu soruyu ya ln ızca halk ımız, ulusal , de­mokratik güçler değil, ABD'ye dünen hayırhah bakan kimi politikacı lar bi le soruyor. Hükümetin, Rogers' i n gelişi ve g idişi üzerine hiç b i r resmi açıklama yapmaması halk ımız ın kayg ı lar ın ı artırıyor.

Açık olan şudu r : Rogers kend i adıyla an ı lan planı Ege'de uygulamaya çal ı şıyor. ABD hakemliği perdesi arkası nda g izlenen bu pla n ın amacı sosyal i st ülkelere karşı bölgede s i lah y ığ ınağın ı h ız land ı rmak ve ona sağ lam b i r kumanda mekanizması yaratmaktı r. Bu çerçevede Rogers sözde, NATO kuvvetlerinden bağı msız örg ütlenen Ege ordusunun savaş zamanı nda NATO'ya bağlanmasına çalış ıyor.

ABD ü l kemizin Doğ usunda ve Batısı nda barış ve insan l ı k düşmanı böy­lesi ne tehl'ikeli savaş planları hazırlarken Sovyetler Bir l iği dünya barış ı için üst üste yaptığı g i ri ş imlere b ir yenisin i ekledi. Ortadoğu'da savaşa ve gerg in l iğ in t ı rmanmasına son vermek iç in 29 Temmuz 1 984 gün lü b i r barış p lan ı önerdi. Bu p lan ı ısra i l d ış ı nda hemen tüm Arap ü lkeleri des­tekled i . Türk hükümeti ise susmayı tercih etti. Oysa açık ki , Sovyetler Bir­l iğ i 'n in bu etki l i bar ış plan ı Arap halk ları n ı n olduğu g ib i Kürt halkı n ı n ve bölgedeki t üm halk ları n ç ıkarı na� ı r. TKP, Sovyetler Birl iğ i'n in öneri­s inin halkımızın ç ıkarları n ı doğrudan ifade ettiğini görüyor ve bu öneri-

, leri destekliyor. Tüm bu gerçekler Tü rkiye'ye tehl ikenin Sovyetler Bir l iği ve d iğer sosya l ist ü lkelerden gelmediğ in in en açık kanıt ıd ır.

1 00

Yurttaş lar, Tü rkiye, ABD emperya l izmin in dünya ölçüsündeki saldırgan plan larında

çok tehl ikeli b i r rol a lmıştır. TKP, barıştan ve u lusal bağımsızl ığ ım ızdan, demokrasiden yana tüm g üçlerin, halkımızın d ikkatin i bir kez daha şu nokta lara çekmek istiyor.

B i rincisi, Türkiye Pentagon'un p lan larında Sovyetler Bir l iğ i 'ne karş ı b i r sıçra ma tahtası rolü oynayacaktı r. Konrad Freitag adl ı NATO subayın ı n ağz ından kaçırd ığ ı g i bi nükleer savaşta Türkiye Sovyetler Birl iğ i 'ne karş ı « i lk vuruş» noktası o larak gözden çıkarı lmıştır. Bu a maçla topraklarım ıza atom roketleri yerleşti ri lmesi plan lan ıyor, yine bu a maçla üsler geniş­letil iyor, yeni üsler ya pı l ıyor. D ıkemizin s i lah lanc;l ı rı lmasına hız veri l iyor.

Ik incisi, ABD Türkiye'yi Ortadoğu'da I ran'dan boşalan jandarmalık görevine hazırl ıyor. Aynı zamanda, ABD'n in desteğiyle, Pakistan , M ısır, Suudi Arabistan g i bi gerici rej i mlerle Türkiye a ras ında askersel işbir l iği a nlaşma ları i mzalanıyor, gerici b i r blok oluşturma planlanıyor. Türkiye aynı zamanda Akdeniz'de de ABD'nin vurucu gücü yapı lmak isteniyor.

Dçüncüsü, bu ik i l i a maç birbiriyle sıkı bağ içinded i r ve özünde Rea­gan ' ın « komünizme k.:ırşı haçl ı seferi » a nlayışı i le temel lendir i lm iştir. Pen­tagon'un ve ü lkem izdeki ajanları n ı n tehl ikel i p lan ı şudu r : Sovyetler Bir­Iiği'ne karşı Türkiye'yi gelecekte saId", için kullanabiirnek için, bugünkü aşamada Türkiye'nin cephe gerisini temizlemek . . . Bu plan içerde, tüm a ntiemperya l ist, demokratik g üç leri bastırmak a n la mına gelmekted i r. Genera l lerin « iç savaş» sözleri, Amerikan «u lusal g üvenl i k doktri n i »nden a l ı nm ıştır.

Dördüncüsü, ABD Başkanı Reagan, hergün dünyan ın gözleri önünde Sovyetler Birl iği 'ne nükleer sald ı rı emrini nası l vereceğ ini a rsızca prova eden, parti s in in kongresi nde, komünizmi yeryüzü nden s i lme kara rları a lan b i r nükleer savaş manyağıd ı r ve ne yazık k i , genera l ler ve hükümet, Türkiye'n in kaderi n i bu adama kayıtsız şartsız tesli m etme suçu iş lemiş­lerdi r.

işte bütün bunla r, Türkiye'n in karş ı karşıya olduğu tehl ikenin boyut­ıCirını a nlamak için yeterl id i r. Türkiye Kürdistanı 'nda olup bitenleri, cun­tayla teröristler a rasındaki sıradan b i r çatışma sananlar deri n bir yanılg ı içindedi rler. B iz, « vatan ın bölünmezliğ i » üzerine konuşanlara tüm vatan ın teh l ike altında olduğunu hatırlatmak istiyoruz.

Bunun la b i rl i kte, Pentagon henüz a maçlarına ulaşmış deği ld i r. O ne­denle, eğer barış yanl ısı , demokratik g üçler b i rleşi r ve eyleme geçebi l i r­lerse, önlerinde hôlô duran fırsatları ku l lanabi l i rler. Türkiye'yi y ık ımdan kurta rmak mümkündür. •

- Türkiye Kürdistanı 'nda ve s ın ı r d ış ında süren askeri harekat derhal son bulmal ıd ı r.

1 01

- Türkiye Kürdistan ı ' ndaki zorbal ık lara son veri lmel idir .

- Türk-Yunan an laşmazl ık ları NATO'nun d ı ş ı nda, i k i ü lke a rasındaki görüşmeler yoluyla, barışç ı l b i r şeki lde çözülmel id ir.

- . Kıbrıs sorunu, Kıbrıs Cumhuriyeti ' n in egemen l iğ i , toprak bütün­lüğü, bağlantıs ızl iğ ı temelinde, ik i toplumun çı karları temelinde, toplum­lara rası görüşmeler yoluyla ve u lus lara rası b ir konferansla çözülmel idir .

- Sovyetler Birl iğ i ' n in 29 Temmuz 1 984 günlü barış öneri leri destek­lenmel id i r.

TKP, a ra larındaki görüş ayrı l ık lar ına bakmaksızı n , tüm sol güçleri n , tüm u lusal ve demokratik g üçlerin, barış, u lusa l bağımsızl ı k, demokrasi ve Kürt u lusunun özgürlük davası iç in ortak b i r an layışa var ı lması ve b i rl i kte daha etk i l i bir savaş ım iç in el inden gelen yapıcı katkıyı göstermeye ça­l ı şacaktır.

Her şey barış iç in, ha lklara rası dostl uk iç i n !

Demokrasi, bağ ımsızlık, halkların özgürlüğü ve genliği içi n !

24 Ağustos 1 984

1 02

Türkiye Komünist Partisi Merkez Kom'itesi

TKP üye ve sempatizanlarına, TKP yayınlarını izleyen

i,çilere, köylülere, gençlere, aydınlara kadın-erkek

tüm yurttaşlara çağrı

Evren-Ozal d i ktatörlüğü zorba l ığa ve zorba l ığ ın ha lktan g izlenmesine dayan ıyor. Diktatörl ük ü lkemizde ağır bir baskı ve sansür düzeni kurmuş­tur . Basın b i r yandan ağır baskı nedeniyle, öte yandan tekelci gerici ba­s ın ın gerçekleri saptırma çaba ları yüzünden iş levin i yerine getirememek­ted i r. Dürüst, namuslu gazeteci ler görevlerini yapa maz hale get i ri lm iş­lerd i r.

Bu nedenle, d i ktatörlüğün demokrasiye geçiş ya lan la rına pa ralel olarak ağ ı rloşan sansürü k ı rmak, gerçeklerin üstünün örtü l mesine engel olmak, zorba l ığ ın gözlerden g izlenmesine olanak tanımamak görevi, her zaman­k inden daha çok komünist bas ın ın üzerine d üşüyor. Türkiye Komünist Par­tisi bu görevin i , işç i ler in, köy lü lerin, gençlerin, ayd ın lar ın aktif destek ve katı l ım ıyla yerine geti riyor. Bu a maçla aÇtığ ım ız , parti basın ın ı , radyo ya­y ın ları n ı mektupla haber ve yazı göndererek besleme yarışması, parti miz in 64. kuruluş yı ldönümü olan Eylü l ayı sonunda a ltıncı ayını dolduruyor. Ge­çen aylar, partimiz in yayın organlarına, «TKP'n in Ses i » Radyosuna yurt­taş larımız ın gönderd iğ i b in lerce haberle sansürün y ı rt ı lmaya başlandı­ğını gösterd i . TKP'n in yayın organ ları ş imdi çok daha tartışmasız b i r şe­ki lde, yalnız komünistlerin değ i l , bütün işçi ler in, emekçi lerin , Türk-Kürt tüm ezi lenlerin, namuslu, yurtsever bütün yurttaş ları n özgürce konuştuğu bir kürsü oldu.

Türkiye Komünist Partis i , mektupla haber ve yazı gönderme yarışması i l k a lt ı ayını do lduru rken, yurttaş ları çabalarını i k i kat a rtı rmaya , d i kta­törlüğün sansürüne daha kesin d arbeler i ndirmek için daha çok ve daha s ık haber göndermeye çağı rıyor.

Parti üyesi yoldaşla r ve dostlar ımız, partimizin yayınlarını izleyen işçi-ler, köylüler, gençler, aydın lar, kadın ve ertek tüm yurttaş lar,

Partimiz in yayın organ ları i le bağ kuru n !

Daha çok mektup gönderin , daha çok haber ileti n !

1 0 Eylü l'de d i ktatörlüğün kara sansürüne karşı daha kesin darbeler için bugünkü d üzen in içyüzünü açığa vurun ! Ça l ışan, namuslu, yurtsever in­san ların istemlerin i , TKP basın ında, radyosunda d i le getiri n !

1 6 Ağustos 1984

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi

Sekreterliği

103

Romanya Komünist Partisi Merkez Komitesi'n.

Değerli yoldaş lar,

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, Türkiye komünistleri ve ülke­miz işçi sı nıfı adına, Romanya 'n ın faşizm ve emperyal ist baskıdan kurtu­luşunun, sosyal ve u l usal devrimlerin 40. y ı ldönümünde kardeş Romanya Komünist Partisi'ni ve Romanya ha lk ın ı kardeş l ik duygularıyla içtenl ik le selamlar.

Bundan 40 yı l önee Romanya komünistlerin i n öncülüğünde Romanya ha lk ın ın faşist Antoneseo rej imine ka rşı s i lahl ı ayaklanmasın ı n utkuya u laşmasıyla Romanya 'n ın demokratik ve sosyal ist gel işme yolu açı lm ış o l ­du . Romanya ha lkı yeni b ir gelecek kurmaya koyuldu. Bugün i se Roman­ya ha lk ı kurtu luşunun 40. y ı l ı n ı yen i yen i başarı larl a kutluyor. Romanya Komünist Partis i 'n in 1 3. Kongresi'n i n hazırlık ları içinde gelişmiş sosyalist toplumu ku rma yolunda çaba harcıyor.

Değerli yoldaşla r,

ABD emperyal izminin ve NATO başları nı n desteği i le ayakta d uran fa ­şist d iktatörlük koşul larında ve derin b i r gizl i l i k içinde savaşım veren Tür­kiye komünistleri bu tarihsel günde sizleri bir kez daha kutla r, Romanya Komünist Partisi 'ne ve Romanya halk ına yeni yen i başa rı la r di ler.

23 Ağustos 1984

1 04

Komünist selamlarımızIa, T ürkiye Komünist Partisi

Merkez Komitesi Genel Sekreteri

Haydar Kutlu

Moğolistan Devrimci Halk Partisi Merkez Komitesi

Genel Sekreteri Shambyn Batmunh yolda,'a

Değerli Shambyn Batmunh yoldaş,

Moğol istan Devrimci Halk Partisi Merkez Komites i 'n in 8. Olağanüstü Plenumunda Merkez Komitesi Genel Sekreterl iği 'ne seçilmeniz nedeniyle, Türkiye Komünist Partisi Merkez Komites i , Türkiye komünistleri ve kendi adıma. Sizi candan kutları m

Size. soğl ı k, esenl i k ve sorumlu görevi n izde başarı lar d i leriz

24 Ağustos 1 984

Komünist selamlarımızIa. T ürkiye Komünist Partisi

Merkez Komitesi Genel Sekreteri

Haydar Kutlu

1 05

Çekoslovakya Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne

Değerli yoldaşlar,

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, Türkiye komünistleri ve ü lke­miz işçi sı nıfı adına, kardeş Çekoslovakya halk ın ı Slovak Ulusa l Ayaklan­ması 'n ın 40. yıldönümü nedeniyle en içten duygularla selamlar, devrimci savaş selamlarını i let i r.

Bundan 40 yı l önce Slovak halk ı , komünistlerin öncülüğünde faşist iş­galci lere ve yerl i i şb i rl ikçi lerine karşı si lah elde i leri atı ldı . B u tarihsel önem noktasıyla Çekoslovakya halk ın ı özg ürlüğe götüren yol açıldı. Çe­koslovak ıılusa l demokratik devrim in in başlangıcı olan Slovak ayaklan ması aynı zamanda Avrupa'da faşizme karşı yığ ı n la rı n en büyük si lahl ı ayak­lanmalarından biri o lup H itler faş izm in in y ık ı l ış ına büyük katkıda bulundu. Anti-faşist ulusal devrim in utkuya ulaşmasıyla Çekoslovakya halkı yep­yen i , özgü r b i r gel�cek kurmaya koyuldu. Ve bugün Çekoslovakya Komü­n ist Partisi 'n in öncü lüğünde barış ı n kalesi olan sosya list Çekoslovakya gel işmiş sosyalist toplumun kurulması yolunda başarıyla i lerliyor. Kardeş Çekoslovakya halkı n ı n a nti-faşist savaşımda ve özgü rlük yolundaki zengi n savaş ım deneyimleri ülkemiz komünistleri iç in örnek oluyor, esin kaynağı oluyor.

Türkiye Komünist Partisi kardeş Çekoslovakya Komünist Partisi i le Mark­s izm-len in izm ve proleter enternasyonal izmi i l keleri temel i nde kardeşçe bağla rla bağ l ıd ır. Bugün, Türkiye'de faşist d iktatörl ük koşul ları nda, deri n b i r g iz l i l i k içinde savaş ım yürüten Türkiye komünistleri bu tarihsel günde b i r kez daha sizlere en içten selamlarını i l etir, kardeş Çekoslovakya Ko­münist Partisi'ne, Çekoslovakya halkına yen i yeni başarı lar d i ler.

29 Ağustos 1984

1 06

Komünist se/am/aTlm/z/o,

Türkiye Komünist Partisi

Merkez Komitesi

Gene/ Sekreteri Haydar Kutlu

TIP YAYıNLARı

1 . «ATılıM ..

2. «YOL VE AMAÇ ..

3. «YENI ÇA(; ..

4. TKP 5. KONGRE BELGELERI

- TKP 5. KONGRESI 'NE SUNULAN MK ÇALIŞMA RAPORU

- TORKIYE KOMONIST PARTiS i PROGRAMI - MUSTAFA SUPHi 1 00. YIL TEZLERi

5. TKP M ERKEZ KOMITESI 1 . PLENUM RAPORU

6. V. ı . LENiN (BIYOGRAFISI)

7. V. ı . LEN IN - « IKi TAKTIK ..

8. L. ı . BREJNEV - «SBKP MK'NIN 26. KONGREYE SUNDU(;U

ÇALIŞMA RAPORU VE ıÇ VE DIŞ POLITIKA ALANLARINDA

PARTiNIN ONONDE DURAN GOREVLER ..

9. L. ı. BREJNEV - «ANILAR ..

1 0. GEORGI DIM ITROF 1 00 YAŞıNDA

1 1 . ERtCH HONECKER - .. YAŞAMlMDAN ..

1 2. S. OSTONGEL - «SAVAŞ YOLU ..

1 3. S. OSTONGEL - «GONEŞLI DONYA ..

14 . TERARIZMI N ARDıNDA KIM VAR

1 5. KARL MARKS VE GONOMOl (ULUSLARARASI KONFERANS, BERLIN 1 983

1 07

.. Yeni çağ .. dan Okurlara

Batı Avrupa'daki okurla r ımız "Yeni çağ » derg is in i aşağıdaki kitapçı­lardan sağlayabi l i rler :

FEDERAL ALMANYA'DA

5 100 Aachen Collectiv-Buchhand lung Ada m Kuckhoff Annuntiatenbach 1

5060 Berg isch-Gladbach 2. Buch ha ndlung Wissen und Fortsch ritt Bensberger StraBe 1 28

4800 Bielefeld Buchhandlung Wissen und Fortschritt FeilenstroBe 1 0

5300 Bonn Progress-Buchhandlung OxfordstraBe 1 7

2800 Bremen 1 Volksbuch handlung Richtweg 4

6 100 Darmstadt Buchhandl ung Wissen und Fortsch ritt Lautesch lögerstraBe 3

4600 Dortmund Buch I nternationa1 Königswal l 22

4000 Düsseldorf Heinrich-Heine-Bud,hond lung AckerstroBe 3

4300 Essen 1 Karl - liebknecht-Buchhandlung Viehofer Platı 15

6000 Frankfurt/Main 1

collectiv-Buch ha ndlung Bornwiesenweg 4

1 08

7800 Freiburg i. Br. Friedrich-Hecker-Buchhandlung An der Mehlwaage 2

2000 Hamburg 1 3 I nternationale Buchhandlung GmbH Johnsa l lee 67

3000 Hannover 1 Buchhandlung Wissen und Fortschritt Hamburger Al lee 37

6900 Heidelberg Buchhandlung collectiv Plöck 64 0

3500 Kossel Wissen und Fartschritt Buchhandelsges. m.b .H. Werner-H i lpert-StraBe 5

2300 Kiel callectiv-Buchhandlung Köthe Kollwitz Muhl iusstraBe 38

5000 Köl n Buchhandlung Wissen und Fortsch ritt Fleischmengergasse 31

6500 Mainz Anna-Seghers-Buchhandlung Bi lh i ld isstraBe 1 5

6800 Mannheim Buchha nd lung Wissen und Fortschritt U 2,3

3550 Marburg/l. collectiv-Buch ho ndi ung Wil helm liebknecht Wettergasse 1 9

8000 München 40

li bresso-Buch ho ndi ung TürkenstraBe 66

4400 Münster/Westf. Collectiv Buchhandlung GmbH Roggenmarkt 1 5-16

1 09

8500 Nürnberg 1 Li bresso-Buchzentrum Peter-Vischer-StraBe 25

2900 Oldenburg Collectiv-Buchhandlung DonnerschweerstraBe 1 2

6600 Saarbrücken Col lectiv-Buchhandlung lenchen demuth Ber/iner Promenade 1 2

7000 Stuttgart Collectiv-Buchhandlung F riedrich Wolf I nh . Anita Laufer Wilhelmsplatz 1

5600 Wuppertal 1 Friedrich-Engels-Buchha ndlung Gathe 55-57

BATI BERliN'DE Das Europöische Such KnesebeckstraBe 3 1 000 Berl i n 1 2

Das Europöische Buch Thielal lee 34 1 000 Ber/in 33

DANi MARKA' DA

Bogcafe Frederikssundsvej 64 2400 NV Koebenhaun Danimarka

iSViÇRE'DE Buchhandlung Waser Rumelinplatz 1 7 4051 Basel ısviçre

ISVEÇ'TE

i nter-Bok AB Flem inggatan 85 1 0028 Stockholm Isveç

1 1 0

•• Yeni çağ •• dan Okurlara

Komünist basın ı n geleneklerini sürdürerek « Barış ve Sosyalizm Sorun la rı » - .. Yeni çoğ » dergisi sürekli olarak okurlara başvuru­yor ve derginin daha ilginç, içeriğinin daha zengin olması için önerilerini bildirmelerini rica ediyor.

Aldığımız mektuplardaki tavsiyeler, dilek ve istekler, eleştiriler

çalışmalarımızı ayarlamamızda bizlere büyük yardımda bulunuyor.

Sizlere tekrar başvurarak aşağıdaki soruları yanıt/amanızı rica ediyoruz :

- Dergide yayımlanan yoıdardan hangileri sizde derin bir iz

bıraktı ve niçin ?

- Hangi yazılart beğenmediniz ve niçin?

- Dergide Ilangi konu/arda yazdar akumak istiyorsunuz?

- Derginin sayıalarmda kimlerin yazdartnl okumak istiyorsunuz?

- Dergide ne gibi yeni bölüm/er görmek istiyorsunuz?

- Başka önerileriniz var mı ?

Okurlaıım/zln bu sorularım/zı yamt/ama/arım bekliyor, mek­

tuplarmı aşağıdaki adrese gönderme/erini rica ediyoruz.

Adresimiz: Yeni çağ - Stredisko pro rozsiravani tisku,

Praha 6, Thakurova 3

Czechoslovakia

1 1 1

1 12

.. Y E N i Ç A G .. ı

O K U

Y E

O K U l I

" Bar ış ve Sosyal izm Sorun ları » dergisi 40 d i lde çık ıyor ve dünya n ın her tarafında okunuyor.