yazdir - havassite.files.wordpress.com · edildiği gibi, İmam-ı ali (r.a.) kaside-i...

YAZDIR

"...bu sebepten btn tefsirlerde grnen sarahat, iaret, remz,ima, telvih, telmih gibi..." yukardaki alt terime Kur'anayetlerinden misal vererek izah getirebilir misiniz?

Sarahat: Mana ve hkmn ak ve berrak olmasdr ki, Kurann ekser ayetleri bu kabildenayetlerdir. Yzlerce ayetten u ayeti rnek olarak verebiliriz.

"Dosdoru Namaz kln, zekat verin ve eliye itaat edin. Umulur ki, rahmetekavuturulmu olursunuz."(Nur, 24/56)

aret: Manas ak ve berrak olmayp, ancak iaret ve akletme ile anlalan ayetlerdir ki, sarihayetlerin iari manalar da olabilir. Bu yzden Kurann her ayetinde bu kabilden iaretlerbulunabilir. Remz ve ima gibi makamlar, iaretin letafet ve kesafetine bakar. Yani ayetin iareti oklatif ise remiz olur, kesif ise iaret olur.

stad Hazretleri bu hususa yle iaret ediyor:

"S - ve gibi yetlerde makasd- erbaaya iaretler var mdr?"

"C - Evet, kelimesi, Kurnn ok yerlerinde mezkr veya mukadderdir. Bu mezkr vemukadder olan kelimelerine esas olmak zere tan evvel kelimesi mukadderdir.Yani, Ya Muhammed! Bu cmleyi insanlara syle ve tlim et. Demek besmelede lh vezmn bir emir var. Binaenaleyh, u mukadder olan emri, risalet ve nbvvete iarettir.nk resul olmasayd, tebli ve tlime memur olmazd. Kezalik, hasr ifade eden cr vemecrrun takdimi, tevhide madr."(1)

Remz ve imaya Risale-i Nurlardan u ayeti rnek olarak verebiliriz:

"(...) u yet-i Nuriye'nin manaca ok tabakat ve vcuh-u kesresi vardr. Ve otabakalardan ve vecihlerden iar ve remz bir vechi manaca ve cifirce nurlu bir tefsiri olanRisle-in Nur ve Risalet-n Nur'a drt-be cmlesiyle on cihetten bakyor. Ve otabakalardan ve o vecihlerden bir tabaka ve bir perde dahi mu'cizane elektrikten haberveriyor."

"Risle-i Nur'a bakan Birinci Cmlesi: dur. Yani: Nur-u lah'ninveya Nur-u Kur'an'nin veya Nur-u Muhammed'nin (A.S.M.) misali u dur.Makam- cifrsi dokuzyz doksansekiz (998) olarak aynen Risalet-n Nur, -eddeli nun ikinun saylmak cihetiyle- tam tamna tevafukla ona iaret eder."

"kinci cmlesi: dur. Yirmi Sekizinci Lem'a'da tafsilen beyan

edildii gibi, mam- Ali (R.A.) Kaside-i Celcelutiye'sinde sarahat derecesinde Risle-inNur'a bakarak ve ona iaret ederek demi: Ben tahmin ediyorum ki,mam- Ali'nin (R.A.) bu iareti, bu cmle-i Nuriyenin remzinden mlhemdir. Bu cmle-iyetin makam, beyz krkalt (546) edip, Risle-i Nur'un adedi olan beyz krksekize(548) gayet cz' ve srl iki fark ile tevafuk noktasndan iaret ettii gibi remz birmanasyla tam bakyor."

"nc Cmlesi: dir. Eer deki vakflarda gibi - saylsa beyz doksansekiz (598) ederek tam tamna Resil-in Nur ve Risle-in Nur adedi olan beyzdoksansekize tevafukla beraber in adedine yine srl birtek farkla tevafuk-uremz ile, hem Resil-in Nur'u efradna dhil eder, hem yine Risle-in Nur'un ecere-imbareki Furkan- Hakm olduunu gsterir. Eer deki , kalsa, o vakit makam- cifrsi dokuzyz doksan (993) eder, tevafuka zarar vermeyen cz' ve srl be farklaRisalet-n Nur adedi olan dokuzyz doksansekize (998) tevafukla manasnn dahimuvafakatine binaen ona iaret eder."(2)

Telvih: Lzumlu eylerden bahsetmek suretiyle olan kinye. Mesel: "Filncann mutfanda okodun sarf olunur." denildii zaman, bundan, mutfakta ok yemek piirildiine, ev sahibinincmertliine ve misafirin okluuna intikal edilir.

"yetlerimizi yalan sayanlara ve onlar kabule tenezzl etmeyenlere gk kaplaralmayacak ve deve ine deliinden gemedike onlar da cennete giremeyeceklerdir. teBiz, sulu kfirleri byle cezalandrrz!" (Araf, 7/40)

Devenin ine deliinden gemesi kabil olmadna gre, kafirlerin ebedi cehennemde yanacaklarnatelvih yaplm oluyor.

Telmih: brede bahsi gemeyen bir kssaya, fkraya, ata szne veya mehur bir iire, bir sze iaretetmek. Telmihin maksada ve kelama kuvveti ise, asl manay destekleyecek yan manalara iaretetmekle olur. brede bahsi gemeyen bir kssaya, fkraya, ataszne veya mehur bir iire, bir szeiaret ederek mana ve maksada kuvvet katmaktr. Hazreti mer (ra)in Sa'd ibni Ebi Vakkas'a yazdmektupta; Ben Nuirevan'dan daha adilim!... demesi gibi bazen bir telmih ok byk olaylarnnne geer ve yanllar dzeltir.

Telmih ve ima ile bir eyi ifade etmek bazen aktan ifade etmekten daha etkili ve daha hareketvericidir. Bu sebeple, telmih ve iaret kalbin en derin kesinde yatm ve uyumu hissiyatlaruyandrmak ve hareket ettirmekte nemli bir edebi aratr. Ama kelamda asl maksad niyet ve garazifade etmektir. Telmih ve iaret maksada zarar vermez ve ifade eden adam balamaz.

Mesela, "Aslan gibi adam." dediimiz zaman, maksat ve kast, kiinin kuvvetli ve cesur olduudur.Aslan ifadesinin iinde bulunan hayvanlk ve yrtclk telmihen ve iareten bulunabilir ve konuanmesul klmaz.

Dipnotlar:

(1) bk. aratl-caz, Fatiha Suresi Tefsiri

(2) bk. ualar, Birinci ua

"...Eski Said'in tefsirinde bir sa gibi, bir zerre gibi Kurannkelimatna temas eden nkteleri izah etmesi,.." Kurannkelimatna temas eden nktelere, mnasebetlere . 'caz'daki birKuran ayetinden misal verebilir misiniz?

Kurann kelimeleri cmle ilerine yle bir incelik ve letafet ile yerletirilmi ki, her bir ayetindier ayetlere bakan birer gz, iiten birer kula vardr. Ayetler arasndaki bu sk ba ve irtibatadeta ayetleri bir ayet hkmne getirmi, her bir sure kk birer Kuran olmutur. Kubbeli talarnbirbirine dayanarak binay oluturmas gibi, ayetler arasnda da yle bir dayanma, yle birkucaklama, yle bir yardmlama var ki, adete paralanmaz bir btn haline gelmiler.

Kuran ayetleri arasndaki bu iddetli irtibat ve balar stad Hazretleri naklara benzetiyor.Naklarda bir btn olduu zaman, anlam ifade eder. Mesela bir iek naknn bir noktasn alsak,tek bana bir gzellik ve estetik ifade etmez, ancak btn ile bir ey ifade eder. te Kurannkelime ve ayetleri de ayn manay ieriyor.

Kuran kelimelerinin bir cmle iinde nasl bir dayanma ve ince nkte ierdiine Risale-i Nur'danbir rnek verelim:

"Mesel Bu cmlede, azb dehetli gstermek iin, en aznniddetle tesirini gstermekle gstermek ister. Demek taklli ifade edecek; cmlenin btnheyetleri de bu taklle bakp ona kuvvet verecek. te, lfz, tekiktir. ek kllete bakar.

lfz, azck dokunmaktr; yine klleti ifade eder. lfz, maddesi bir kokucuk olupklleti ifade ettii gibi, sgas bire dellet eder. Masdar- merre tabir-i sarfiyesinde biricikdemektir, klleti ifade eder. deki tenvin-i tenkir, taklli iindir ki, O kadar kk ki,bilinemiyor demektir. lfz, tebz iindir, bir para demektir; klleti ifade eder. lfz, nekl, ikabanisbeten hafif bir nevi cezadr ki, kllete iaret eder. lfz, Kahhr,Cebbar, Mntakme bedel yine efkati ihsas etmekle klleti iaret ediyor. te, bu kadarklletteki bir para azap byle tesirli ise, ikab- lh ne kadar dehetli olur, kyasedebilirsiniz diye ifade eder. te u cmlede kk heyetler nasl birbirine bakp yardmeder. Maksad- kllyi, herbiri kendi lisanyla takviye eder. u misal bir derece lfz vemaksada bakar."(1)

Bu ayette Kur'n'n kelime ve cmlelerindeki dzen ve birbiriyle ilikileri ynnde mucize oluunadair bir misal gsteriliyor. Yani ayetin her bir kelimesi ve kelimelerden oluan cmlenin geneli aynmaksat ve gayeyi gsteriyor ki, bu cmlenin mucize derecesinde olduunu gsteriyor. nsan takatininaltndan kalkabilecei bir cmle, kelime ilikisi olmad ok bariz bir ekilde anlalyor.
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=2642http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&risale=322&sayfa=839

(1) bk. Szler, Yirmi Beinci Sz.

"Sure ve ayetlerinde grnen mucize-i nazm heyat ve keyfiyatitibariyle..." Bir ayet ve surede ayr ayr heyat ve keyfiyat itibariylemucize-i nazmn grnmesine misal verir misiniz?

Kuran, hem genel btnl ile mucize hem de cz ve paralar itibari ile mucizedir. Yirmi BeinciSz ve arat'l-caz bu hususta rneklerle doludur, bu kitaplar mtalaa edilebilir

Kur'an- Kerim'in nazil olduu devirde, Araplar arasnda gzel ve etkili sz syleme, iirler yazmaok revatayd. yi bir air, onlarn milli kahramanyd. Bir airin iiriyle iki kavim birbirine girer,bir baka iiriyle de sulh ederdi. Kabe'nin duvarna "Muallakt-i Seb'a" namnda en iyi yedi iirialtn harflerle yazarak asmlard. Bir gn o zamann mehur airi Lebid'in kz gidip babasnn Kabeduvarna aslm iirini aaya indirdi. "Niye yaptn bunu?" diye sorulunca: "yetlere karbunlarn kymeti kalmad!.." dedi.

Bir bedevi: "fesda' bima t'mer" yetini iitince secdeye kapand. "Mslman moldun?" dediler. "Hayr, ben bu yetin belagatna secde ediyorum!.." dedi.

Tercmelerde belagatn bu incelikleri gsterilemez. Ayetlerin tefsir veya tercmesi, onlardaki hsn(gzellik) ve belagat gsteremiyor. Bu yzden bu ayetteki belagat zevk edip gstermek bizimharcmz deildir.

"Evet, Kurn ile muaraza ve mbarezeye kan insanlarn kuvveti Cenb- Haktarafndan krletirilerek, muarazay yapabilecek kabiliyetten sukut ettirilmitir. FakatAbdlkahir-i Crcn, Zemaher, Sekkk gibi belgat imamlarnca, beerin kuvvetiKurnn yksek slp ve nazmna yetiemediinden, aczi tezahr etmitir. Bir de,Sekkk demitir ki: cz, zevkdir; trif ve tbir edilemez. Yani, fikriyleicz zevk etmeyen, trifle vakf olamaz; bal gibidir."

"Lkin Abdlkahirin iltizam ettii vehe gre, icz tarif ve tbir etmek mmkndr. Bizde bu vehi kabul ediyoruz."(1)

mam Sekkk Kurannn caz ancak belli bir ilmi mertebeye ve dereceye ulap onu bizzat zevkederek anlalr diyor. Hi bal yememi birisine baln tadn tarif etmek nasl zor ve meakkatli ise,caz ilmi ile idrak edemeyen birisine de caz tarif ve tabir etmek ayn derecede zor ve meakkatlibir itir diyor. Belagat noktasndan bu fikir bir ekoldr.

Abdlkahir-i Crcn bu fikrin aksine olarak icazn hi ilmi olmayan birisine dahi tarif ve tabiredilmesinin mmkn olduunu syleyerek, farkl bir ekol oluturmutur. stad Hazretleri de bu ekoldestekliyor ve eserlerinde bunun mmkn olduunu ispat ediyor. Yukarda da deindiimiz gibi,Yirmi beinci Sz ve rt'l-'cz bunun misalleri ile doludur. stad Hazretleri belagatn ok ince
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=763

ve latif nktelerini eserlerinde beyan ve ispat ederek, ikinci ekoln daha isabetli bir ekol olduunuortaya koymutur. Nitekim hibir alt yaps ve ilmi kariyeri olmayan birisi de stad Hazretlerinineserlerinde caz zevk edebilir ve ediyor.

"Mesel [And olsun, Rabbinin azbndan en kk bir esinti onlarahafife dokunacak olsa... (Enbiy, 21/46].Bu cmlede, azb dehetli gstermek iin, enaznn iddetle tesirini gstermekle gstermek ister. Demek taklli ifade edecek; cmleninbtn heyetleri de bu taklle bakp ona kuvvet verecek. te, lfz, tekiktir. ek klletebakar. lfz, azck dokunmaktr; yine klleti ifade eder. lfz, maddesi bir kokucukolup klleti ifade ettii gibi, sgas bire dellet eder. Masdar- merre tabir-i sarfiyesindebiricik demektir, klleti ifade eder. deki tenvin-i tenkir, taklli iindir ki, O kadarkk ki, bilinemiyor. demektir. lfz, tebz iindir, bir para demektir; klleti ifadeeder. lfz, nekl, ikaba nisbeten hafif bir nevi cezadr ki, kllete iaret eder. lfz,Kahhr, Cebbar, Mntakme bedel yine efkati ihsas etmekle klleti iaret ediyor. te, bukadar klletteki bir para azap byle tesirli ise, ikab- lh ne kadar dehetli olur, kyasedebilirsiniz diye ifade eder. te u cmlede kk heyetler nasl birbirine bakp yardmeder. Maksad- kllyi, herbiri kendi lisanyla takviye eder. u misal bir derece lfz vemaksada bakar."(2)

Bu ayette Kur'n'n kelime ve cmlelerindeki dzen ve birbiriyle ilikileri ynnde mucize oluunadair bir misal gsteriliyor. Yani ayetin her bir kelimesi ve kelimelerden oluan cmlenin geneli aynmaksat ve gayeyi gsteriyor ki, bu cmlenin mucize derecesinde olduunu gsteriyor. nsan takatininaltndan kalkabilecei bir cmle, kelime ilikisi deil.

Bir lafzda i ie bir ok manalar vardr. Bu manalardan bir tanesi o lafzn efendisi ve ruhuhkmndedir. Yani lafzn hakiki manasdr. Dier manalar ise o asl mana etrafnda ona yardm vekuvvet veren yan ve iari manalardr. te lafz kullanan zat, yan manalar ile asl mana arasnda birayrc vasf koymas gerekir. Yani lafz kullanan kiinin asl anlatmak istedii mana ile lafz arasndakuvvetli bir ba ve temas olmas gerekir. Bu ayette bu husus icaz derecesindedir.

"Daha sair kelimt- Kur'niyeyi bunlara kyas edebilirsin. Adeta basit, melf birer kelimeiken, ltif mnlarn definelerine birer anahtar vazifesini gryor."

"te, ekseriyetle slb-u Kurnn geen tarzlarda ulv ve parlak olduundandr ki, bazanbir bedev Arap, birtek kelma meftun olur, Mslman olmadan secdeye giderdi. Birbedev ["Emrolunduun eyi akla. (Hicr, 15/94)] kelmn iittii anda secdeyegitti. Ona dediler: Mslman m oldun? Yok, dedi. Ben u kelmn belatine secdeediyorum.(3)Yirmi Beinci Sz

Dipnotlar:

(1) bk. rt'l-'cz, Bakara Sresi, 23 ve 24. Ayetlerin Tefsiri.

(2) bk. Szler, Yirmi Beinci Sz, Birinci ule.
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=2879http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=763

(3) bk. a.g.e.

arat'l-'caz At Srtnda Nasl Yazlmtr?

Birinci Dnya Sava'nda cephede iken, stadmz uygun zamanlarda arat'l- 'caz eserini yeeniHabib'e yazdrmtr. Kat paralarna yazlan bu eser daha sonra bir araya getirilerek dzenlenmive kitap haline getirilmitir. Bu kitap srekli at srtnda yazlmamtr. Zaten stad'n da arat'l-'caz'n banda kulland cmle yledir:

"Krk sene evvel, Harb-i Umumde, cephede, avc hattnda, bazan at stnde telif edilen buratl-cz tefsirinin..."(1)

(1) bk. arat'l-'caz, Tenbih.

Kur'an'n, rububiyyetin en yksek mertebesinden kmas nedemektir?

Bu tarif ve ifadede Kurann geli noktasndan ne kadar kuvvetli ve kaynak noktasndan ne denliyksek ve ulvi bir kitap olduu vurgulanyor. Bu ibarelerde Kur'an kaynak ve memba noktasndan tarif ediliyor.

Kuran yle bir kitap ki, btn isimlerin azami mertebesinden ve ism-i azamdan kaynayp nzul edenbir kitaptr. Bu yn ile Kur'an btn alemlerin ve btn hakikatlerin Rabbi unvan ile insanla hitapediyor. Dier semavi kitap ve sahifeler ise belli isimlerin tecellisi olduu ve belli kavimlere hitapettii iin Kuran gibi klli ve cihanmul olamyorlar, makam ve kaynak olarak Kur'anayetiemiyorlar demektir.

Allahn kelamnda, hususiyet ve umumiyet noktasnda ok makam ve mertebeler vardr. Allahn cansz varlklardan tut, ta insanlara kadar her taife ile bir eit konumas vardr. Ama bukonumalarn derece ve mertebeleri muhteliftir. Kimisi hususi, kimisi umumi, kimisi bir isminglgesinde, kimisi bir ok ismin glgesinde Allahn kelamna mazhar oluyor. te bu muhtelifkonumalar iinde en azami ve kllisi ve btn isimlerin azami tecellisini yanstan Kur'an'dr. te butarifte bu nokta nazara alnyor.

Hazreti sa (as)'da Allahn dier isimleri ile beraber Kadir ismi galiptir; Hazreti Musa (as)'daKelam ismi dier peygamberlerde baka isimler... Ama Peygamber Efendimizde (asv) Allahn btnisimleri en st dzeyde ve galip bir ekilde tecelli etmitir. Ayn ekilde Kuran'da dier kitaplaranispetle Allahn btn isimlerin en st dzeyinden ve galiben tecelli etmitir. Bir isimin manasKuran esir alp sair isimleri kendine tabi klmamtr. Her isim mkemmel bir denge ve ahenk ilemanalarn azami makamdan icra etmiler. Bu sebeple Kuran her kabiliyet ve merepte olan insanlar
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=772http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=2629

ihata edebilir ve terbiye edebilir bir mahiyettedir.

Nasl bir alim talebelerine hitap ederken onlarn seviyelerine gre hitap eder. Talebelerindenbazsna basit bir dzeyde konuurken, bazlarna daha st dzeyden konuur. Zira o talebe ilminbtn derinliklerini ve arlklarn kabul edecek bir kapasitededir. Ayn ekilde Kuran dapeygamberlerin en by olan Hazreti Peygamber Efendimize (asv) bir hitaptr. Onun mmeti deinsanlk iinde en kamil ve sekin bir mmet olduu iin Allah Kuran btn isimlerin en stdzeyinden yanstyor ve yle hitapta bulunuyor.

Mesela, eski mmetlere harin en azami mertebesi deil, belli anlalr seviyeleri telkin edilmi.Ama Kuran'da hairin en azami mertebesi olan "Bir sinein ihyas ile btn canllarn ihyas onunkudretinde ayndr." denilerek hitap en st dzeyden yaplm. Kudret sfat en azami bir hitap ilebize takdim edilmi.

Nasl ilk okul talebesine logaritma vermek uygun olmaz ise, kainattaki tekaml kanunu gereince eskimmetlere isimlerin azami makamlarn telkin etmek uygun olmaz. Bu sebeple eski ilahi kitaplarda Allahn isimleri asgari makamlar ile izah edilmitir. Kuran'da ise ta ve seviye ykselerekAllahn isim ve sfatlar en st perdeden izah edilmitir.

Btn bu makama gre konumalar terbiyenin mhim birer esaslardrlar. Bu yzden Kuran terbiye ve rububiyet noktasndan en yksek perdeden ve en byk makamdan hitap ediyor ve insanln hereit tabakasn ayr ayr terbiye ve slah ediyor. Birisine konuurken dierini ihmal etmiyor. Enyksek terbiye esas, her eit muhatab kendi makamnda eitmek ve slah etmektir ki, Kuran buhususta zirvededir.

stad'n dier tefsirlere muhalif olarak farkl yazd iki ayethangisidir? arat'l- 'caz iin bir aheser denilirken; sebebinibelagat kurallarna ve ulum-u Arabiyeye balanyor. Biz bunlarbilmeden aheser olduunu anlayabilir miyiz?

Evvela; Risale-i Nur'un, Ehl-i snnetin kolektif akl hkmnde olan icmaya, yani ekser alimlerinittifak ile kabul ettii bir hususa muhalif bir fikir ya da yorumu bulunmuyor. stad Hazretlerinin diertefsirlere muhalif olarak farkl yazd ya da yorumlad iki ayeti ilk defa duyuyoruz. Bunlarnkaynak ve yerleri belirtilirse ona gre bir cevap verebiliriz.

kincisi; arat'l-caz adl eserin aheserlii ve gzellii, Kurann herkes tarafndan grlmesimmkn olmayan ince belagat nktelerini ve mucize derecesindeki ilmi hususiyetlerini izhar ve ilanetmesinden dolaydr ki, bu eseri okuyan herkes takdir ve tahsin ediyorlar.

ncs; Kurann belagatine dair yazlan incelikleri ve icazn anlamak iin, belli bir birikim veilmi bir altyapnn olmas gerekir. Belki okuyan herkes istifade eder; ama her inceliine ve noktasnanfuz edip takdir etmesi mmkn deildir.

Drdncs;

"Evet, Kurn ile muaraza ve mbarezeye kan insanlarn kuvveti Cenb- Haktarafndan krletirilerek, muarazay yapabilecek kabiliyetten sukut ettirilmitir. FakatAbdlkahir-i Crcn, Zemaher, Sekkk gibi belgat imamlarnca, beerin kuvvetiKurnn yksek slp ve nazmna yetiemediinden, aczi tezahr etmitir. Bir de,Sekkk demitir ki: 'cz, zevkdir; trif ve tbir edilemez.' Yani, fikriyle iczzevketmeyen, trifle vakf olamaz; bal gibidir."

"Lkin Abdlkahirin iltizam ettii vehe gre, icz tarif ve tbir etmek mmkndr. Bizde bu vehi kabul ediyoruz.(1)

mam Sekkk, Kurann icaz ancak belli bir ilmi mertebeye ve dereceye ulap, onu bizzat zevkederek anlalr diyor. Hi bal yememi birisine baln tadn tarif etmek nasl zor ve meakkatli ise,caz ilmi ile idrak edemeyen birisine de caz tarif ve tabir etmek ayn derecede zor ve meakkatlibir itir diyor. Belagat noktasndan bu fikir bir ekoldr.

Abdlkahir-i Crcn, bu fikrin aksine olarak icazn hi ilmi olmayan birisine dahi tarif ve tabiredilmesinin mmkn olduunu syleyerek farkl bir ekol oluturmutur. stad Hazretleri de bu ekoldestekliyor ve eserlerinde bunun mmkn olduunu ispat ediyor.

Yirmi Beinci Sz ve rt'l-'cz bunun misalleri ile doludur. stad Hazretleri belagatin ok inceve latif nktelerini eserlerinde beyan ve ispat ederek, ikinci ekoln daha isabetli olduunu ortayakoymutur. Nitekim hibir alt yaps ve ilmi kariyeri olmayan birisi de, stad Hazretlerinineserlerinde icaz zevk edebilir ve ediyor.

"Mesel [And olsun, Rabbinin azbndan en kk bir esinti onlarahafife dokunacak olsa... (Enbiy Sresi, 21:46)] Bu cmlede, azb dehetli gstermek iin,en aznn iddetle tesirini gstermekle gstermek ister. Demek taklli ifade edecek;cmlenin btn heyetleri de bu taklle bakp ona kuvvet verecek. te, lfz, tekiktir.ek kllete bakar. lfz, azck dokunmaktr; yine klleti ifade eder. lfz, maddesibir kokucuk olup klleti ifade ettii gibi, sgas bire dellet eder. Masdar- merre tabir-isarfiyesinde 'biricik' demektir, klleti ifade eder. deki tenvin-i tenkir, taklli iindir ki,'O kadar kk ki, bilinemiyor.' demektir. lfz, tebz iindir, 'bir para' demektir;klleti ifade eder. lfz, nekl, ikabanisbeten hafif bir nevi cezadr ki, kllete iareteder. lfz, Kahhr, Cebbar, Mntakme bedel yine efkati ihsas etmekle klleti iaretediyor. te, bu kadar klletteki bir para azap byle tesirli ise, ikab- lh ne kadardehetli olur, kyas edebilirsiniz diye ifade eder. te u cmlede kk heyetler naslbirbirine bakp yardm eder. Maksad- kllyi, herbiri kendi lisanyla takviye eder. u misalbir derece lfz ve maksada bakar."(2)

Bu ayette Kur'n'n kelime ve cmlelerindeki dzen ve birbiriyle ilikileri ynnden mucize oluunadair bir misal gsteriliyor. Yani ayetin her bir kelimesi ve kelimelerden oluan cmlenin geneli, aynmaksat ve gayeyi gsteriyor ki; bu cmlenin mucize derecesinde olduunu gsteriyor. nsan takatinin
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=article&aid=2788http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=article&aid=1835

altndan kalkabilecei bir cmle kelime ilikisi deil bu cmleyi terkip etmek...

Dipnotlar:

(1) bk. rt'l-'cz, Bakara Sresi, 23 ve 24. yetlerin Tfesiri.

(2) bk. Szler, Yirmi Beinci Sz.

stad'n rt'l-'cz' otuz alt cilt yazmay planlad dorumudur, ilerde bahtiyar bir heyet yazsn dedii tefsir yazlm mdr,Birinci cildi sadece "i'cz vchundan olan i'cz- nazmyi beyanettii" bu konuya m mnhasr?

"Harb-i Umum hdisat ve neticleri mni olmasayd, rt'l-'cz' Allah'n tevfiki veizniyle altm cilt yazacaktm. naallah, Risale-i Nur, hiren o mutasavver harika tefsirinyerini tutacak."(1)

Burada stad otuz alt cilt deil, altm cilt olacakt, diye ifade ediyor.

"Eer Birinci Harb-i Umum gibi mniler olmasayd, tefsirin u birinci cildi, i'czvchundan olan i'cz- nazmyi beyan ettii gibi, dier czler ve mektuplar da mteferrikhakaik-i tefsiriyeyi iine alsayd, Kur'n- Mu'ciz'l-Beyana gzel bir tefsir-i cmi olurdu.Belki inallah, u cz- tefsir ve altm alt adet, belki yz otuz adet Szler ve Mektubatrisaleleriyle beraber me'haz olursa, ileride bahtiyar bir heyet yle bir tefsir-i Kur'nyazsn, inallah."(2)

stadn bahtiyar heyet dedii o geni tefsir almas, halihazrda mevcut deildir. nallah ileridekidnemlerde, zaman ve zeminin msait olduu bir srete, bu alma yaplr. Halihazrdaki zaman vezemin bu almaya msait deildir.

"Krk sene evvel, Harb-i Umumde, cephede, avc hattnda, bazan at stnde telif edilen burat'l-'cz tefsirinin bir ksmn stadmzdan ders aldk. lm-i belgati ve kavid-iArabiyeyi bilmediimiz halde, aldmz ders ile bundaki bir srr- azmi fehmettik ki, burt'l-'cz tefsiri, hakikaten harikadr. Bu tefsir, Kur'n'n vcuh-u i'czndan yalnznazmndaki i'cz harika bir tarzda gstermesi mnasebetiyle drt noktay beyanediyoruz." (3)

Buradaki ibarelerden de rt'l-'cz'n, Kurann yedi mucizesinden arlkl olarak nazmndakii'czn gsterdiini anlyoruz. Ama sair noktalara da deinmitir. Buradaki ifadeyi galibennazmndaki i'cz eklinde tevil etmemiz, daha isabetli olur.

(1) bk. Barla Lhikas, Mektup No: 133
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=2879&aranan=czoyMToiS3Vy4oCZw6JuIGlsZSBtdWFyYXphIjs=http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=763&aranan=czoyNzoiY8O8bWxlZGUsIGF6w6JixLEgZGVoxZ9ldGxpIjs=http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=3173

(2) bk. rt'l-'cz, Tenbih.(3) bk. a.g.e.

stad, ileride bahtiyar bir heyet yle bir tefsir-i Kur'ani yazsn,inaallah,diyor. Bu tefsiri yapan oldu mu?

Henz bu manada bir tefsir yaplmamtr. Herhangi bir hazrln olduunu da bilmiyoruz. Yeri vezaman geldiinde yazlaca kanaatindeyiz.

YAZDIR
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=2627http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&risale=239&sayfa=20

YAZDIR

"... Nafiz bir itihada malik ve bir velayet-i kamileyi haiz,.." itihadkaps stad'n ifadesine gre kapal olduuna gre, "nafizitihad" ifadesini nasl anlamalyz? Ayrca bu asrda velayet-ikamileyi ahs- manevinin kendinde gstermesi iin artlar nedir?Farkl kiilerden, karakterlerden oluan ahs- manevi o mertebeyenasl ulaabilir?

"Binaenaleyh, Kur'n'n ince mnlarnn ve tefsirlerde dank bir surette bulunanmehasininin ve zamann tecrbesiyle fennin kefi sayesinde tecell eden hakikatlerinintesbitiyle, herbiri birka fende mtehasss olmak zere muhakkkn- ulemadan yksek birheyetin tetkikatyla, tahkikatyla bir tefsirin yaplmas lzmdr. Nitekim, kanunhkmlerin tanzim ve ttrad, bir ferdin fikrinden deil, yksek bir heyetin nazar- dikkatve tetkikatndan gemesi lzmdr ki, umum bir emniyeti ve cumhur-u nsn itimadnkazanmak zere millete kar bir kefalet-i zmniye husule gelsin ve icma- millet, hccetielde edebilsin."(1)

Bir kanun bir tek ferdin azndan ve fikrinden ksa, insanlar buna temkinli ve phe ile yaklar.Acaba bu ahs yanlm olamaz m dncesi o kanun hakknda suizanna sebep olur. Ama kanun birmeclisten ksa, insanlar gnl rahatl ile o kanuna riayet eder ve o kanuna temkinli yaklamazlar.

Ayn mana Kurann tefsiri iin de geerlidir. Kuran bir ahsn tefsir etmesi ile her konuda ehil veuzman olan bir heyetin tefsir etmesi arasnda ok fark vardr. Her konuda ehil ve uzman olan birheyetin tefsiri mmete bir emniyet ve itimat verir. mmet bu heyete zmni olarak kefil olur, ama birferde kefil olmas ok zordur. Bir fert en azndan herkesin ittifakn kazanamaz. Kolektif akl daimaferdi akldan stndr ve itimada daha ayandr.

(1) bk. rt'l-'cz, fadet'l-Meram.

"Kur'n- Azman, btn zamanlarda gelip geen nev-i beerintabakalarna, milletlerine ve fertlerine hitaben Ar- ldan iradedilen lh ve mull bir nutuk ve umum, Rabban bir hitabeolduu gibi;.." devamyla izah eder misiniz?

"Kur'n- Azman, btn zamanlarda gelip geen nev-i beerin tabakalarna,milletlerine ve fertlerine hitaben Ar- ldan irad edilen lh ve mull bir nutuk veumum, Rabban bir hitabe olduu gibi; bilinmesi, bir ferdin veya kk bir cemaatin

iktidarndan hari olan ve bilhassa bu zamanda, dnya maddiyatna ait pek ok fenleri veilimleri camidir. Bu itibarla, zamanca, meknca, ihtisasca dire-i ihatas pek dar olan birferdin fehminden ve karihasndan kan bir tefsir, bihakkn Kur'n- Azmana tefsirolamaz."(1)

Kuran indirilirken, sadece indii zaman ve mekana mahkum olarak deil, btn zaman ve mekanlaragre indiriliyor ve hkmn de ona gre beyan ediyor. Kuran Allahn sonsuz ilim sfatndan gelenbir kelam olduu iin, hkm beyan ederken, her dnemi grerek ve bilerek beyan ediyor. Bu yzdenKuran her dnemde, her tabaka insanlara hakiki bir mrit, istikametli bir rehberdir.

Bin drt yz yl nceki insana hitap ederken, ak ve zahir bir slup kullanr. Bin drt yz yl sonrakiinsana ise hafi ve iari gndermelerde bulunuyor. Bir cemaatin ya da bireyin bilmesinin mmknolmayaca gaybi haberler vererek mucize olduunu ilan ediyor.

Mesela Kur'ann gemi ve gelecekten verdii gaybi haberler manevi ve Kur'an bir mucizedir.Ayetlerden baz rnekler verelim:

"naallah, hepiniz emniyet iinde ve salarnz tra etmi veya ksaltm olarak Mescid-iHarama gireceksiniz. ... Btn dinlere stn klmak zere Resuln hak din ile gnderenOdur." (Fetih, 48/27, 28)

Mekkenin fethine iaret eden gaybi bir mucizedir.

"Bu malbiyetlerinden sonra, birka yl iinde galip geleceklerdir. Hkm Allah'ndr."(Rum, 30/3,4)

ran-Rum savana iaret ediyor. rann galibiyeti zerine mrikler sevinerek, Mslmanlara,"bizim gibi mrik olan ranllar sizin gibi Kitaba iman eden Rumlara galip geldi", diye alayediyorlar. Bu olaydan sonra bu ayet nazil oluyor. Rumlarn galip gelmeye mecali ve imkan olmadhalde, Kur'an ksa bir sre iinde galip geleceini ilan ediyor. lan ettii gibi de Rumlar birka senesonra ranllar malup ediyorlar.

"De ki: And olsun, eer bu Kur'n'n benzerini getirmek iin insanlar ve cinler bir arayatoplanp da hepsi birbirine yardmc olsalar, yine de onun benzerini getiremezler." (sr,17/88)

Bu ayetin nazil oluundan bu yana bin drt yz yl gemesine ramen, Kur'ann bir benzeriniyapamamalar, Kur'ann bu ayetinin mucize olduunu gsterir. Buna benzer yzlerce mucize vardr.te bu gibi gaybi haberleri insanln topluca ya da bireysel olarak bilmesi mmkn ve kabilolmad iin, Kurann mucize olduu anlalr.


"Maahaza; bir ferdin meslei, merebi, taassubdan hali olamaz ki

hakaik- Kur'aniyeyi grsn, bitarafane beyan etsin..." ifadesinegre Risale-i Nur da yle midir? yleyse bunu nerden anlyoruz?

stad'n bahsettii konu; Kur'an'n batan sona bir tefsiridir. deal bir tefsir iin aranan artlardan biride, her ilmi sahann uzmanlarndan oluan bir heyet olmasdr, diyor.

Risaleler dorudan doruya Kur'an'dan alnd ve belli bir tarikatin mal olmad iin,dayanabilecei bir meslek yoktur zaten. stad kendisini de azlettiine gre dayanacak bir meslekveya merep de yoktur ortada.

"Umumi bir emniyeti ... Cumhur-u nasn itimadn... Kefalet-izmniye husule gelsin ve icma- millet hcceti elde edebilsin." Bukavramlar zerinde durur musunuz?

"Evet, Kur'n- Azmann mfessiri, yksek bir deha sahibi ve nfiz bir itihada malikve bir velyet-i kmileyi haiz bir zat olmaldr. Bilhassa bu zamanlarda, bu artlar ancakyksek ve azm bir heyetin tesandyle ve o heyetin telhuk-u efkrndan ve ruhlarnntenasbyle birbirine yardm etmesinden ve hrriyet-i fikirlerinden ve taassuplarndanzde olarak tam ihlslarndan doan dhi bir ahs- mnevde bulunur. te, Kur'n' ancakbyle bir ahs- mnev tefsir edebilir."(1)

aratl-caz, an gereklerini ve tefsirin gncel boyutunu yanstan ilmi bir sermektir. Bu yzdenKur'ann geni ve klli, ayn zamanda an ihtiyalarna cevap verebilecek bir tefsiri yazlacakolursa, aratl-cazn rehber ittihaz edilmesi gerektiine iaret ediyor.

Burada yazlmas iaret olunan tefsir, Vehbi ve iari bir tefsirden ok, kesbi ve klasik bir tefsirtarzdr. Her alanda uzman olan ilmi bir heyet tarafndan, bu asrn gncel konularna ve eskikaynaklarda gemeyen yeni meselelere k tutacak kapsaml bir dirayet tefsiridir bu tefsir.

Bu asrn harikas olan Risale-i Nur, hem gncel hem de Vehbi olmasndan bu kapsaml tefsiralmasna tam bir yol gsterici, tam bir rehber olabilir.

stat zellikle de aratl cazn bu alanda tam bir kaynak olduuna iaret ediyor. Bu asrn en nekan yn ilim, ispat ve iknadr. aratl caz ise bu hususta belagat ile tam bir rneklik vekaynaklk yapyor. Adeta nmune-i imtisal bir rehber olduunu ilan ediyor. stat arat'l-caz altm cilt niyeti ile yazmaya balyor, ama artlar ve kader buna msaade etmedii iin yarmkalyor. leride ilmi bir heyetin bu yarm kalan projeyi itmam edeceine iaret ediyor. Ve bu yazlannshann da o ilmi heyete bir rnek olacan ifade ediyor.

Yksek ve azm bir heyetin tesandyle ve o heyetin telhuk-u efkr... Bu cmlede herilimde uzman olan alimlerin oluturduu bir heyetin tefsir yapmas gerektiine iaret ediliyor.

Mesela Kuran iinde ardan bahseden ayet tefsir edilirken, hem Arapa uzman hem de ardananlayan bir fen alimi dayanma iinde ayeti tefsir ederse, ok geni ve kapsaml bir tefsir olur.

Ruhlarnn tenasbyle birbirine yardm etmesinden,.. Bu heyetin ruhlar birbirine uygun veuyumlu olmaldr. Zira ahenk ve gzellik uyumlu olmann bir neticesidir. Ayn maksat iin hareketeden ruhlar birbirinin ayn hkmndedir mlahazasnca, bu heyet bu uyumlu ruhla bu ii yaparsa dahaverimli daha gzel bir netice elde ederler. Yoksa dilci farkl, fenci farkl telden alarsa, tefsiralmas maksada ulaamaz.

"Hrriyet-i fikirlerinden ve taassuplarndan zde olarak tam ihlslarndan doan dhi bir ahs- mnevde bulunur. te, Kur'n' ancak byle bir ahs- mnev tefsir edebilir.

Burada heyetin temel vasflar zikrediliyor. Birincisi fikir hrriyetidir. ayet bu heyet her hangi birbask ve dayatma altnda kendi dncelerini ifade edemiyor ise, bu salksz bir tefsir olur. u ayetiyle izah edersem, mevcut iktidar ile ters derim diyen birisi bu heyette olmamaldr.

Taassup olmamaldr. Yani heyet kendi meslek ve merebinin basks ve taraftarl ile meselelerebakmamaldr. Taassup akln ve ilmin nnde bir perde bir settir. Mutaassp birisi kolaylkla farklbir dnceyi kabul edemez. Bu da ilim eve fikir zenginliinin nnde bir engeldir.

Heyet ihlas ile hareket etmelidir. Yani heyet bu almay sadece Allah rzas iin yapmaldr. Yoksahret, menfaat-i maddi gibi eylerin saik ile yaplrsa, bu alma hem tesirli olmaz, hem deinsanlar ciddiyet ile istifade edemezler.

Bu heyetin ilmi ve manevi uyumluluu kolektif bir itihat akln ve velayet manasn deruhte eder.Mesela mam Azamda toplanan itihat ve velayet vasf bu heyetin ahs manevisinde toplanabilir.Dolays ile heyetin her bir ferdinin bunda hissesi olur.


"Bilhassa bu zamanda, bu artlar ancak; yksek ve azm birheyetin tesandyle telhuk-u efkrndan ve ruhlarnntenasbyle birbirine yardm etmekten ve hrriyet-i fikirletaassuptan zde olmakla tam ihlslarndan doan,.." Aklarmsnz?

"Evet, Kur'n- Azmann mfessiri, yksek bir deha sahibi ve nfiz bir itihada malikve bir velyet-i kmileyi haiz bir zat olmaldr. Bilhassa bu zamanlarda, bu artlar ancakyksek ve azm bir heyetin tesandyle ve o heyetin telhuk-u efkrndan ve ruhlarnntenasbyle birbirine yardm etmesinden ve hrriyet-i fikirlerinden ve taassuplarndanzde olarak tam ihlslarndan doan dhi bir ahs- mnevde bulunur. te, Kur'n' ancak

byle bir ahs- mnev tefsir edebilir."(1)

Yksek ve azm bir heyetin tesandyle ve o heyetin telhuk-u efkr... Bu cmlede herilimde uzman olan alimlerin oluturduu bir heyetin tefsir yapmas gerektiine iaret ediliyor.Mesela Kuran iinde ardan bahseden ayet tefsir edilirken, hem Arapa uzman hem de ardananlayan bir fen alimi dayanma iinde ayeti tefsir ederse, ok geni ve kapsaml bir tefsir olur.

Ruhlarnn tenasbyle birbirine yardm etmesinden,.. Bu heyetin ruhlar birbirine uygun veuyumlu olmaldr. Zira ahenk ve gzellik uyumlu olmann bir neticesidir. Ayn maksat iin hareketeden ruhlar birbirinin ayn hkmndedir mlahazasnca bu heyet bu uyumlu ruhla bu ii yaparsa dahaverimli daha gzel bir netice elde ederler. Yoksa dilci farkl, fenci farkl telden alarsa tefsiralmas maksada ulaamaz.

"Hrriyet-i fikirlerinden ve taassuplarndan zde olarak tam ihlslarndan doan dhi bir ahs- mnevde bulunur. te, Kur'n' ancak byle bir ahs- mnev tefsir edebilir.

Burada heyetin temel vasflar zikrediliyor. Birincisi fikir hrriyetidir. ayet bu heyet her hangi birbask ve dayatma altnda kendi dncelerini ifade edemiyor ise, bu salksz bir tefsir olur. u ayetiyle izah edersem mevcut iktidar ile ters derim diyen birisi bu heyette olmamaldr.

Taassup olmamaldr. Yani heyet kendi meslek ve merebinin basks ve taraftarl ile meselelerebakmamaldr. Taassup akln ve ilmin nnde bir perde bir settir. Mutaassp birisi kolaylkla farklbir dnceyi kabul edemez. Bu da ilim eve fikir zenginliinin nnde bir engeldir.

Heyet ihlas ile hareket etmelidir. Yani heyet bu almay sadece Allah rzas iin yapmaldr.Yoksa hret, menfaat-i maddi gibi eylerin saik ile yaplrsa, bu alma hem tesirli olmaz, hem deinsanlar ciddiyet ile istifade edemezler.

(1) bk. rt'l-'cz, fadet'l-Meram

"Uzak bir istikbalde yaplacak yksek bir tefsire, bir rnek ve birmehaz olmak zere, o zamanlarn insanlarna bir yadigrmaksadyla yaptm." ifadesini nasl anlamalyz?

aratl-caz, an gereklerini ve tefsirin gncel boyutunu yanstan ilmi bir sermektir. Bu yzdenKur'ann geni ve klli, ayn zamanda an ihtiyalarna cevap verebilecek bir tefsiri yazlacakolursa, aratl-cazn rehber ittihaz edilmesi gerektiine iaret ediyor.

Burada yazlmas iaret olunan tefsir, Vehbi ve iari bir tefsirden ok, kesbi ve klasik bir tefsirtarzdr. Her alanda uzman olan ilmi bir heyet tarafndan, bu asrn gncel konularna ve eskikaynaklarda gemeyen yeni meselelere k tutacak kapsaml bir dirayet tefsiridir bu tefsir.

Bu asrn harikas olan Risale-i Nur, hem gncel hem de Vehbi olmasndan bu kapsaml tefsiralmasna tam bir yol gsterici, tam bir rehber olabilir.

stat zellikle de aratl cazn bu alanda tam bir kaynak olduuna iaret ediyor. Bu asrn en nekan yn ilim, ispat ve iknadr. aratl caz ise bu hususta belagat ile tam bir rneklik vekaynaklk yapyor. Adeta nmune-i imtisal bir rehber olduunu ilan ediyor. stat arat'l-caz altm cilt niyeti ile yazmaya balyor, ama artlar ve kader buna msaade etmedii iin yarmkalyor. leride ilmi bir heyetin bu yarm kalan projeyi itmam edeceine iaret ediyor. Ve bu yazlannshann da o ilmi heyete bir rnek olacan ifade ediyor.

YAZDIR

YAZDIR

"(Kur'an'n) meyvesi bihakkalyakn rahmet-i Rahmn ve dr-cinn; makam ve revac, bil-hadsis-sadk makbul- melek ve insve cn bir kitab- semavdir." cmlesini izah eder misiniz?

"(Kur'an'n), meyvesi bihakkalyakn rahmet-i Rahmn ve dr- cinn; makam ve revac,bil-hadsis-sadk makbul- melek ve ins ve cn bir kitab- semavdir."(1)

Kurann makam ve rabet grlmesi, delil ve ispata ihtiya kalmadan, akl tarafndan birden takdiredilen bir meseledir.

Ayrca Kurann makam ve mevkii btn insanlarn, cinlerin ve meleklerin kabul olmas ve onaolan rabet ve tevecchn btn kelam ve kitaplardan stn ve fazla olmasdr.

En avamdan tut ta en havas tabakaya kadar, Mslmanlarn Kurana olan hrmet ve saygs ve en azylda bir defa hatmedilmesi, hatta be on yalarndaki ocuklarn onu hfz edip hafz olmas, ona olantevecch ve rabeti delilsiz ve ispatsz bir ekilde hads-i sadk (Akln bir eyi delile ihtiyaduymadan idrak edip kabul etmesi, srat-i intikali akli diye de tarif edilir) ile gsterir.

(1) bk. Szler, Yirmi Beinci Sz

"Hem btn evliya ve sddkn ve uref ve muhakkknin muhtelifmereplerine ve ayr ayr mesleklerine..." diye devam edencmlenin tmn aklar msnz?

slam dairesinde farkl meslek ve mereplerin olmasnn iki temel nedeni vardr; birisi Allahn isimve sfatlarnn tecellisine bakyor. Dieri ise insanlarn kapasite ve kabiliyet durumuna bakyor.

Allahn her bir isim ve sfat dier isim ve sfatndan hem mana hem de hkm olarak farkllk arzediyor. Mesela Allahn ilim sfat ile kudret sfat mana ve hkm bakmndan biribirinden farkldr,hatta muhaliftir. lim sfat varln her boyutuna nfuz edebilirken, kudret sfat varln sadecemmkn olan boyutuna nfuz edip taalluk ediyor. Dier isim ve sfatlar da buna kyas edebiliriz. lm-i Kelamda bu isim ve sfatlarn mana ve hkmleri ve tecelli ve taalluk alanlar etraflca izah edildiiiin, biz bu meseleyi ksa kesiyoruz.

Her bir isim ve sfat tecelli ederken, mana ve hkmn, tecelli ettii yerde ve mahalde icra ediptezahr ettirmek istiyor. Dier isim ve sfatlar da ayn ekilde tecelli edince, eyada ve mevcudattabir ihtilaf, bir farkllk, bir bakalk hasl oluyor. Nasl Allahn isim ve sfatlar mana ve hkmnoktasndan biribirinin ayn olmas mmkn deil ise, o mana ve hkmlere mahal ve mazhar olan

eyann ve mevcudatn da birbirinin ayns ve kopyas olmas mmkn deildir. Demek eyadaki vemevcudattaki ihtilaf ve farkllklar Allahn isim ve sfatlarndan gelen tecelli farkllndandr. Buyzden eyay ve mevcudat bir kalp iine sokup ayniletirmek ve her eyi tek tip haline getirmek,ftrata aykr bir topyadr.

nsan, eya ve mevcudat iinde daha zel ve daha sekin bir konuma sahip olduu iin, insanlarndurumu biraz daha farkldr. nsan varlklar iinde ahsiyet ve kabiliyet noktasndan evrenin kk birnmunesi, kk bir modeli gibidir. Her bir insan adeta deiik bir alem, farkl bir kainat gibidir.Duygular, kabiliyetleri, dncesi ve mizac noktasndan insan tek bana bir alemdir.

Yukarda bahsedildii gibi, Allahn isim ve sfatlarnn farkl mana ve hkmleri insanda dahabelirgin ve keskin bir ekilde tecelli ediyor. Byle olunca, her bir insan zellik ve ahsiyet asndandier insanlardan tamamen farkl bir mahiyete sahip oluyor. Onun iin bir insann miza ve karakteridier insannki ile ayn olmuyor, tamamen farkl, hatta zt ve muhalif de olabiliyor. nsanlar farklklan ve her birisini dierinden baka bir alem yapan ey, Allahn isim ve sfatlarnn farkl mana vehkmlerinin bir iz dmdr.

Bu farkllklarn yannda elbette ortak olan ve genel kabul grm deerler de vardr. nsanlarnsosyal ve toplumsal varlklar olmalar bu ortak ve genel kabul grm deerleridir. Yani alemleri veanlaylar birbirine yakn olan insanlar bir araya gelip yaknlamak ve toplumsallamak ihtiyachissederler. Bu toplumsallama ve yaknlamann temel dinamii, kabiliyet ve anlaylarn birbirlerine yakn olmasdr. Toplumlar ve milletleri oluturan temel nokta burasdr. Yani ortakdeerler ve genel kabullerdir. Ama bu ortak deerler ve genel kabuller hibir zaman insanlarayniletirmez, biribirinin ayn yapmaz. Bu yzden ayn toplum ve milletler iinde farkl yaplanmalarve farkl meslek ve merepler olabilmektedir. Bu hem ftri hem de gereki bir ihtiyatr. nemliolan bu farkllklarn kavga ve atmaya gidecek kadar taassup ve banazla varmamasdr.

Hak ve doru bir erevede, ortak deerleri ve genel kabulleri incitmeyecek bir seviyede insanlarnfarkl meslek ve merepler oluturmas gayet doal ve gzel bir durumdur. Hem de yukarda izahedildii zere bu farkllamann kkeni Allahn isim ve sfatlarna dayanyor.

Bu farkllk ve bakalk ftri bir durum olduu iin, ayn mana peygamberlerde de mevcuttur. Busebeple her peygamberin ftri ahvali ve mazhar olduu eriat biribirinden farkllk arz eder. Bufarkllklarda hem Allahn isim ve sfatlar hem de kabiliyet ve istidatlarn rol byktr.

Mesela, Allahn bir ismi bir peygamberde galipse, dier isimler o ismin glgesinde ve tesirindekalyor. Bu yzden btn isimleri eit ve azami bir noktada aksettiremiyor. Bu yzdenpeygamberlerin eriat ve mahiyetleri bir ismin hkmranl altnda kalyor. Yanl anlalmasn,dier isimler onlarda hi tecelli etmiyor ya da eksik tecelli ediyor demek deildir; bu dierpeygamberlere nispeten bir kyaslamadr. Peygamberlerin arasndaki ihtilaf ve farkl makamlarnolmas buradan kaynaklanyor.

ki Cihan Serveri Peygamber Efendimiz (asv)'de Allahn btn isim ve sfatlar azami ve dengeli birekilde tecelli ettii iin, onun eriat olan slam btn insanlarn kabiliyet ve mizalarn bnyesindetoplar ve ats altna alabilir bir geniliktedir. Yani genel ereve noktasndan slam btn insanlkuatan, ats altna alan geni bir dairedir. Hi bir kimse slam kalp asndan dar olduu iin,

filanca adam ya da filanca toplumu ats altna alamaz ya da bnyesinde hazmedemez diyemez.slam dininin karakterinde Hazreti Peygamber (asv)'in geni ve esiz mahiyeti ve mizac vardr. Buyle bir mahiyet ve mizatr ki hibir insan bu mahiyeti ve mizac delip geemez. Lakin kfr veirkte inat edip imana yanamayanlar bahsimizin dndadr. Zaten onlar slam dar veya yetersizgrdkleri iin deil, baka manevi hastalklardan dolay inkar ediyorlar.

Ayn azamilik ve kuatclk Peygamber Efendimiz (asv)'e nazil olan Kuran- Kerim'de de vardr. Busebepledir ki, meslek ve merepleri farkl, hatta zt olan alim ve evliyalar Kuran ats altndatoplanmlar, feyiz ve derslerini bu kitaptan alyorlar. Yani Kuran yle geni ve yle yksek birhitaptr ki, btn zt ve ihtilafl meslek ve mizalar bnyesinde hazmediyor ve doyuruyor. Akl esasalan lm-i Kelamn stad Fahrettin Razi ile kalbi esas alan tasavvufun stad Muhyiddin-i Arabiayn Kuran dan ders alyorlar. Kuran bu farkl mesleklere ders verirken, bir tarafa meyletmiyor,hepsine en st seviyeden feyiz veriyor; demektir ki bu da ancak Allahn kelamna yakr.

"nsaniyet-i kbr olan slmiyet" ifadesini aklar msnz?

nsaniyet-i kbra, kelime olarak byk insan demektir. Terim olarak ise, insanln en kamili ve enmkemmeli anlamnda slamiyet demektir.

slam, insanlk iin gnderilmi bir din olarak insann en kamil manaya ulamasn temin edecek birsistem olarak dzenlenmitir. Bu yzden tam tekemml etmi ve her vechesi ile kemale ermi birinsan bytsek, slam olur slam kltp insan ekline evirsek, kamil bir insan olur. Byk vekamil insan modeli slam ile e deer bir kavramdr.

Bu noktada ki Cihan Serveri olan Hazreti Peygamber Efendimiz (sas) insan- kamil manasnn enmntehas en mkemmeli olduu iin, insandan kast edilen manay tam ifade ediyor. Bu yzden ylebir nerme karabiliriz; Hazreti Peygamber Efendimizi (sas) bytsek slam olur, slam kltsekHazreti Peygamberimiz (sas) olur. te nsaniyet-i Kbra slamn insan modeli ve timsali HazretiMuhammed (asv)'dir.

"Kur'an ok kitaplar tazammun eden tek, cmi bir kitab-mukaddestir." cmlesini aklar msnz?

Vahiy; Allahn ezeli ilminden szlp gelen bir rehber olmasndan dolay, deil kainat, Allahnbtn mlkn kuatacak ve ihata edecek bir mahiyettedir. Varlk olgusunu btn ile tarif ve tasviretmek; ancak vahye mahsus bir zelliktir. te bu nokta "ezeli ve ebedi tercme" eklinde ifadeediliyor.

Kurann bir ucu maddi alemde iken, dier ucu Vacib'l-Vcud olan Allahn Zat- Akdesi vesfatlarndadr. Byle ihatal bir kelam elbette ieriinde ve bnyesinde saysz ilim ve fikirleri tar.

"Ne ya, ne de kuru hibir ey yoktur ki, ap ak bir ekilde kitapta yazlm olmasn."(En'm Sresi, 6/:59)

"Herbir yetin mn mertebelerinde bir zhiri, bir btn, bir haddi, bir muttala vardr. Budrt tabakadan herbirisinin (hadise tbir edilen) frat, irt, dal vebudaklar vardr."(1)

melindeki hadisin de hkmyle ayetin ok mana ve mertebeleri vardr ve bir ok ilim dallarbunlardan neet etmitir.

Bu ayet ve hadisin ile meseleye bakacak olursak Kuran yz binlerce kitab, iari ve remziolarak iinde barndran cami bir kitaptr. Bu hkmn en byk ahidi ise Kuran zerine yz ellibin tefsir ve ayrca yz binlerce mstakil kitaplarn telif edilmesidir. Alt yz ksur sayfalk bir kitapzerine milyonlarca kitap ve erhlerin yazlmas, onun ne denli bir hlasa ve ne kadar ihatal bir kitapolduunu kr olana da gsterir.

slam tarihinde hadis, kelam, tefsir, siyer, esbab- nzul, belagat, siyak sbak gibi bir ok ilim dalKuran temelli ve Kuran kaynakl ilim dallardr. Yani bu ilim dallarnn teekkl etmesinde vegelimesinde ba aktr Kuran ve iindeki sonsuz ilimdir.

stelik meslek ve merepleri farkl olan alimlerin hepsinin hocas ve asl kayna Kuran'dr. DemekKuran bir meslek ya da merebin tesirinde kalmayp btn meslek ve merepleri ihata ile atsaltnda toplamtr. Bu da onun ne kadar cami bir kelam olduunu gsterir.

(1) bk. ualar, Birinci ua

"Kur'an mahhas olduu halde, efrat sahibi olan klli gibi tarifedilir." cmlesini misal verip izah edebilir misiniz?

Czi- Klli: Czi kllinin kltlm bir modelidir. Kllide ne varsa hepsi czide de vardr. Cziile klli keyfiyeten ayn, kemiyeten farkldr. Kllide azametli ve hametli olan meseleler czide deaynen ama kltlm ve mtevaz olarak vardr. Cziye bakarak klli hakknda fikir edinilebilir.

Mesela, insan czi iken insanlk kllidir. nsanlkta ne varsa ayns insanda da vardr. nsan ileinsanlk arasnda sadece kemiyet fark vardr.

Ayn mana Kuran- Kerim'de de vardr. Kuran kitap olarak klli iken, onun sure ya da ayetleriklliyet kesp etmi czi gibidirler. Yani Kurann umumunda yazl olan hikmet ve manalarKurann bir czisi olan Yasin suresinde de ayn ekilde yazldr demektir. Nasl Yasin suresiYasin harfinde kk hatlar ile yazlyor ise, Kuran da kk bir surede kk ve latif bir ekildeyazlm demektir.

Kuran bir kitap olmasna karn, iinde binlerce kitaplar barndan klli bir kitaptr. Yani Kuran
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&risale=322&sayfa=867

cisim ve ahs noktasndan tek bir kitaptr, lakin mana ve hikmet zenginlii noktasndan binlerce kitapdeerindedir.

yle ki bazen bir harfinde sayfalk mana vardr. stad Hazretlerinin Nabd kelimesindekibizi ifade eden "nun" harfinden sayfa mana karmas buna gzel bir misaldir. Bazen oluyor ki,Kurann bir ayetinden ciltlerle kitap yazlr. Tarihte bunun rnekleri oktur. Kuran- Kerim alt yzsayfa olmasna ramen, zerine yz bini akn tefsirlerin yazlmas onun ne denli geni ve klli birkitap olduuna kati delildir.

zetle, Kuran mahhas olduu halde, yani tek bir kitap olduu halde, sureleri ve ayetleri adedinceayr kitaplar iinde barndan klli ve geni bir mahiyete sahiptir. Mesela hlas suresi kltlmbir Kuran'dr.

"Kurn Ar- zamdan, sm-i zamdan, her ismin mertebe-izamndan gelmesi,.." izah?

Bu tarifte ve cmlede Kur'ann geli noktasndan ne kadar kuvvetli ve kaynak noktasndan ne denliyksek ve ulvi bir kitap olduu vurgulanyor. Yani Kuran kaynak ve memba noktasndan tarifediliyor.

Kur'an yle bir kitap ki, btn isimlerin azami mertebesinden ve sm-i Azam'dan kaynayp nzuleden bir kitaptr. Bu yn ile Kur'an btn alemlerin ve btn hakikatlerin Rabbi unvan ile insanlahitap ediyor. Dier semavi kitap ve sahifeler ise belli isimlerin tecellisi olduu ve belli kavimlerehitap ettii iin, Kur'an gibi klli ve cihanmul olamyorlar, makam ve kaynak olarak Kur'anayetiemiyorlar, demektir.

Allahn kelamnda ve hitabnda hususiyet ve umumiyet noktasnda ok makam ve mertebeler vardr.Allahn cansz varlklardan ta insanlara kadar her taife ile bir konumas vardr. Ama bukonumalarn derece ve mertebeleri muhteliftir, kimisi hususi kimisi umumi, kimisi bir isminglgesinde kimisi bir ok ismin glgesinde Allahn kelamna mazhar oluyor. te bu muhtelifkonumalar iinde en azami ve kllisi ve btn isimlerin azami tecellisini yanstan Kur'an'dr.

Mesela Hazreti sa (as) da Allahn kudret sfat galip olduu iin, dier isimler ona tabi oluyor.Kelam da bu ismin ekline gre geliyor. Ama Hazreti Peygamber Efendimiz (asv) sm-i Azam'amazhar olduundan, her ismin azami tecellisine mazhar oluyor. Kelam da bu mazhariyete uygun olaraktecelli ediyor. Allahn her bir ismi Kuran sahnesinde en hametli ve en kapsaml bir perdedekendisini sahneliyor. Bu mana sair kelamlarda yoktur. Yani Tevrat, ncil, Zebur ve dier suhuflar bunoktada Kuran gibi deillerdir.

Kurann her ismin en azam noktasndan szlp gelmesi ise isme deil, ismin tecellisine mazharolan muhatabn kabiliyetine bakyor. Kainatta basitten mkemmele doru ileyen tekaml kanunuhkmettii iin, insanlk da basitten mkemmele doru tekaml ve terakki ediyor. Nasl bir insanbebeklik, ocukluk, genlik, olgunluk ve ihtiyarlk srecinden geip gidiyor ise, ayn sreci insanlk

da toplum olarak takip ediyor. Bu sebeple insanln hitaba kabiliyetleri her dnemde farkllk arzeder. Hazreti Adem (as) in dnemi insanln en basit ve ilkel dnemi olduu iin, Allah onlara hitapederken basit ve az bir sz ile konuur. Temsilde hata olmasn, annenin bebei ile at pat konumasgibi. Bu konuma derecesi insanln tekamlne uygun olarak srekli terakki ile deiir. nsanlnen mkemmel hitaba kabil olduu dnem Hazreti Muhammed (asv) Efendimizin dnemidir. Busebeple Kuran da kelamlar iinde en geni ve en kapsaml bir kelamdr. Hazreti PeygamberEfendimiz (asv)'in manevi azameti, mmetinin kemale ermi olmas, hitab ve muhatapl daklliyete karmtr.

"Kurn nedir, tarifi nasldr?" sorusunun cevabndaki ilk tanma delil olabilecek ayetler hangileridir?

"BRNC CZ: Kurn nedir, tarifi nasldr?

Elcevap: On Dokuzuncu Szde beyan edildii ve sair Szlerde ispat edildii gibi Kurn;

- u kitab- kebir-i kinatn bir tercme-i ezeliyesi,

- Ve yt- tekviniyeyi okuyan mtenevvi dillerinin tercman- ebedsi,

- Ve u lem-i gayb ve ehadet kitabnn mfessiri,.."(1)

Konuyla ilgili baz ayetleri aaya alyoruz:

"Elif, Lm, R. Bu Kur'n yle byk bir kitaptr ki, insanlar Rablerinin izni ilekaranlklardan aydnla, her eye galip ve hamde lyk olan Allah'n yoluna karman iinonu sana indirdik." (brahim, 14/1)

"Bu (Kur'n) insanlar iin bir aklama, Allah'dan gereince korkanlar iin doru yolugsterme ve bir ttr." (Al-i imran, 3/138)

"Bu (Kuran), insanlar iin basiret (nuruyla Allaha ynelten ayet)lerdir, kesin bilgiyleinanan bir kavim iin de bir hidayet ve bir rahmettir." (Casiye, 45/20)

"De ki: man edenleri salamlatrmak, mslmanlara bir mjde ve hidayet olmak zere,onu (Kuran) hak olarak Rabbinden Ruhul-Kuds (Cebrail) indirmitir.(Nahl, 16/102)

"Hayr! phesiz bunlar bir ttr. Dileyen ondan (Kurandan) t alr. O, deerlisahifelerdir. Tertemiz klnm, yce makamlara kaldrlm mukaddes sahifeler. Ktiplerinellerindedir. Deerli ve gvenilir katiplerin." (Abese, 80/11-16)

"De ki: Bu (Kuran), byk bir haberdir."(Sad, 38/67)

Daha buna benzer birok ayeti burada takdim etmek mmkndr.

(1) bk. Szler, Yirmi Beinci Sz, Mukaddime.

"Melek ve beer ve hayvanatn ilhamlar, klliyet ve hususiyetitibaryla pek ok muhteliftir." cmlesini misallerle izah edebilirmisiniz?

lhamn Tarifi: Istlah olarak ilham kalbe bir takm mana ve fikirlerin ilk edilmesi anlamndakullanlr. Allahn, kulun kalbine brakt ey, feyz yoluyla kalbe braklan ey tarznda daifade edilmitir. lham genel, vahiy ise zel bir terimdir. Byle olunca her vahiy ilhamdr, ama herilham vahiy deildir nermesini karmamz mmkndr. Bu da ilhamn ok eit ve mertebelerininolduunu gsteriyor.

Kimi ilhamlar klliyet kazanp btn insanl balarken, (vahiy gibi); kimi ilhamlar da czi kalp kulile Allah arasnda hususi bir iletiim oluyor, sair mahlukatn ilhamlar gibi.

lhamn eitleri

Birincisi: Peygamberlere gelen vahiydir. Vahiy eklinde sadece nebi ve resullere gelir; bunlarndnda hi kimse ve hi bir mahluk vahye mazhar olamaz. Vahiy, ilhamdan farkl olarak vasta vekendine zg bir nian ile nebilere gelir. Bunun sebebi ilham ile vahyin arasnda bir fark olmasiindir. Zira fark ve nian olmaz ise, Allahn insanlar hakkndaki emir ve yasaklar anlalmaz vebelirsiz hale gelirdi. O zaman kim resul, kim mmet karrd. te Allah bu karkl nlemek iin,peygamberlere ayr ve farkl bir nian ile vahyi indirmi ve onlar mucizeler ile de teyit etmitir.

lham ile vahiy arasndaki en nemli fark vastalardr. Vahiy vastalar ve umumi bir hitap ile gelir;ilham ise vastasz ve zel olarak kalbe gelir. Vahiy yasadr, herkesi balar; ilham ise yasa deildir,kimseyi de balamaz.

kincisi: Byk meleklerin ilhamdr. Allahn peygamberlerden sonra en yksek derecede konutuukesim byk meleklerdir. Allah drt byk melee vazifeleri hususunda katiyete yakn bir ekildeilham ile direktif verir. Mesela Azraile (as) kabz- ervah noktasnda ilham ile ne yapaca bildirilir.Yine ayn ekilde Mikaile (as) vazifesi ilham ile bildirilir ve hakeza. Bu tarz ilhamlar Allahnkelam sfatnn melaike alemindeki tecellileridir. Bu byk meleklerin ilham insanlarn ilhamndanstndr. Ama meleklerin de avam olanlar vardr ki, bunlarn ilham da insanlarn havas olanlarnnilhamnn altndadr.

stad Hazretleri sralamay yle yapar;

"Mesel, en cz'si ve basiti, hayvanatn ilhamatdr. Sonra avm- nsn ilhamatdr. Sonraavm- melikenin ilhamatdr. Sonra evliya ilhamatdr. Sonra melike-i izam
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&risale=83&sayfa=490

ilhamatdr.(1)

Meleklerin ilhamn gsteren ayetlerden birisi de udur;

"Rabbin meleklere vahyediyordu ki: Muhakkak Ben sizinle beraberim, haydi siz demminlere sebat ve cesaret verin. Kfirlerin kalplerine korku salacam. Haydi vurunonlarn boyunlarna, vurun onlarn parmaklarna! (Enfal, 8/12)

ncs: nsanlarda havas tabaksn tekil eden alim ve evliyalarn ilhamatdr. Evet Allahhususi bir konuma tarz ile insanlardan kalbi ve maneviyat terakki etmi alim ve evliyalar ilekuvvetli bir ilham ile konuur. Evliyalarn kalp aynasna gelen bu ilhamlar dini hkm asndan birey ifade etmez. Ama Kur'an ve snnetin zne ve ruhuna uygun bir tarzda gelen kuvvetli bu ilhamlarkaziyey-i makbule nevinden kabul edilebilir. Bunun din ile elien bir taraf yoktur.

slam tarihinde ilham kaynakl ok parlak ve kuvvetli eserler vardr. Bunlar slama zarar deil,menfaat salamlardr. nsanlar iinde manevi ve kalbi adan avamdan tut havassa kadar okmertebe ve derece sahibi olanlar var. Elbette bunlarn ilhama mazhariyetleri bir ve eit olmaz. Buadan byk bir velinin kalbi ile avam bir insann kalbi mazhariyet noktasndan farkllk arz eder.lham nasl mahlukat asarnda farkl tecelli ediyor ise, elbette insanlk iinde de farkl farkl tecellieder. te bu farkl tecelli manalarn her merep sahibi kendine has bir terim ile ifade etmi veedebilir.

Mesela, Said Nursi Hazretleri kalp aynasna gelen ilhamata ihtar adn veriyor. htar manas dakatiyete yakn bir ilham eklidir. Ama vahiy ile kyasa gelmez. Sonuta kalbe gelen ilhamlar eriatndenetimindedir. ayet ayet ve hadislere zt bir ey syleniyorsa, bu Said Nursi de olsa reddedilir.mmeti balayc bir taraf yoktur. Biri kalkp ben Risale-i Nurlar kabul etmiyorum dese, diniadan bir sakncas yoktur. Ama Nurlarn feyzinden mahrum kalr. Bu da byk bir zarar ve kayptr.stad Hazretleri bu manaya iaret iin, "Risale-i Nur dava deil, dava iinde bir burhandr."demektedir. Btn insanl balayan tek ilham, vahiy ile gelmi olan eriattr.

Avam insanlarn da ilhama mazhariyeti vardr; ancak veli zatlarn ilham gibi kuvvetli ve parlakdeildir. Nasl ilim noktasndan insanlar arasnda ok mertebeler vardr. Buna bal olarak manevikemalat ve kalbi kuvvet bakmndan da insanlar arasnda ok mertebeler vardr. Onun iin avambirisi kalkp ben de Hazreti Geylani gibi ilhama mazhar oluyorum diyemez.

Bu hususta peygamberlerin dnda insanlarn da ilhama mazhar olunabileceini gsteren ayetler devardr:

"Musa (as)'n anasna: Onu emzir. Eer onun iin korkarsan onu denize brakver, korkmave mahzun olma. nk biz onu geri vereceiz ve kendisini peygamber yapacaz" diyevahyetik." (Kasas, 28/7).

Bu yette geen "vahiy" kelimesi de ilham ve rya anlamlarnda kullanlmaktadr.

"Ve hani havarilere: Bana ve Resulme iman edin. diye ilham etmitim. Onlar da:man ettik. Hakka teslim olduumuza ahid ol! demilerdi." (Maide, 5/111)

Bu ayetler ok ak bir ekilde peygamber olmayan sradan veya havas olan insanlarn da ilhamamazhar olabileceklerini gsteriyor. Bu ayetler aka ilham ispat ederken, ilham gereini inkaretmek hamakattan baka bir ey olamaz.

nsanlar iinde air, edip, sanatkar, bilim adam gibi maddi ilimlerde havas olan insanlarn da ilhamamazhariyeti avam insanlardan farkllk arz eder. Zira bir ilim ile megul olan birisi o ilimde melekekespettii iin, o alanda iler artk ona adeta ilham kolaylnda tecelli etmeye balar.

Nasl Edison lamba iin bin deney yapyor, sabr ve metanetin meyvesini de o bin deneyden sonrakazanyor. Allah insann bu sabr ve metanetine mkafat olarak o neticeyi ilham ediyor. Ayn ekildedier alanlarda da insanlar terakki ettike, o alanda meleke sahibi olmas ile yine o alanda ilhamamazhariyetleri olabiliyor. Byle ilek bir yolun baz sapkn mezhepler tarafndan, yani ilhamn inkaredilmesi gerekten ok acayip bir durumdur.

Drdncs: Hayvanatn ilhamdr. Hayvanlarn hayatn tahkik ettiimizde, onlarn ne denlihikmetli ve ahenkli bir davran iinde olduklarn grrz. Bu hikmetli ve ll davran biiminihayvanatn takip edip yapmas muhal olduuna gre, zira akl ve uurlar yok, demek onlara bu ileribildiren ve yaptran birisi var. te hayvanatn ilham onlara hem uur ve akl hem de rehberhkmndedir.

Kur'an- Kerim'de bu mesele u ekil ifade ediliyor:

"Rabbin bal arsna yle vahyetti: "Dalardan, aalardan ve insanlarn yaptklarardaklardan kendine evler edin. Sonra meyvelerin hepsinden ye de Rabbinin sanakolaylatrd yollarna gir." Onlarn karnlarndan eitli renklerde bal kar. Ondainsanlar iin ifa vardr. phesiz bunda dnen bir toplum iin ibret vardr."(Nahl, 16/68,69)

te hayvanatn ilham ve sevk-i lahi ile baz srl ve gaybi hallere muttali olabilecei ok akaifade ediliyor. Yani ilhamn arya bir uur ve rehber olduu aka ilan ediliyor.

Eski tabir ile, "Mercuhta sabit olan bir kemalat, racihde de sabit olur." Yani alt snfta olanbirisindeki kemalat ispata lzum kalmadan st snfta olan birisinde de sabit olur. nsana hizmet iinyaratlan hayvanat ilhama mazhar olacak, ama kainata halife olmu insan ilham gibi bir erefe laykolmayacak. Bu akla ziyan bir tutarszlk olur. Allah ar ile konuacak, ama arnn efendisi olan insanayz evirecek. Byle bir yaklam ne akl ve ne de nakil ile badamamaktadr.

Beincisi: Cansz varlklarn ilhamatdr. Cansz varlklar da tpk hayvanat gibi mkemmel birhikmet ile hareket ediyorlar. Bir hava zerresinin yzlerce hikmetli ve ince hizmetleri yapmasn vehatasz hareket etmesini kr ve sar tabiata havale edemeyeceimize gre, elbette zorunlu olaraksevki lahi diyeceiz. Sevki lahi de bir eit, Allahn cansz mahlukat ile iletiimi saylr. Yaniilham ile onlara ne yapacaklarn Allahn bildirmesi anlamndadr.

Kur'an- Kerim'de bu manaya iaret sadedinde u ayetler zikredilmitir;

Allah bylece onlar, iki gnde yedi gk olarak yaratt ve her ge grevini vahiy etti.

(Fussilet, 41/12)

Yeryz o iddetli sarsnt ile sarsld, iindeki arlklarn karp dar att, ve insan:Bu yere de ne oluyor? dedii zaman, ite o gn yer, zerinde olup biten her eyi anlatr.nk Rabbin ona vahiy etmitir." (Zilzal, 99/1-5).

(1) bk. Szler, On kinci Sz

"Sair nihayetsiz kelimat- ilahiyenin bir ksm dahi has bir itibarla,czi bir nvanla, hususi bir tecelli ile, czi bir isim ile, has birrububiyetle, mahsus bir saltanat ile hususi bir rahmet ile zahirolan ilhamat suretinde mkalemedir." zah?..

"Ve u srdandr ki, "Kelmullah" nvan, keml-i liyakatle Kur'n'a verilmi ve daima daveriliyor. Kur'n'dan sonra sair enbiyann ktp ve suhuflar derecesi gelir. Sair nihayetsizkelimt- lhiyenin ise, bir ksm dahi has bir itibarla, cz' bir nvanla, husus birtecelliyle, cz' bir isimle ve has bir rububiyetle ve mahsus bir saltanatla ve husus birrahmetle zahir olan ilhamat suretinde bir mklemedir."(1)

Kurann dndaki, Tevrat, ncil gibi kitaplar ve suhuf gibi dier kelamlar, evrensel olmayp zelbir kavme zel bir millete inmi kelamlardr. Kelamn genilii ve azameti muhatabn idrak veanlay seviyesine gre ekillenir. Tekaml kanunu gereince eski toplumlar ve kavimler bir derecebedevi ve medeni hayattan uzak bir anlaya sahip olduklar iin, Allah onlara st perdeden klliyetledeil, sade ve seviyelerine uygun basit bir hitapla konumutur.

Bir insan her noktada basitten mkemmele doru gelierek byr gider. nsann bir damla sudanbalayan serveni anne karn, bebeklik, ocukluk, genlik, olgunluk, ihtiyarlk ve en nihayetinde lmile son bulur. Bu, kainatta btn mevcudat ve mahlukat iin ileyen bir kanundur. Yani her mahluk vemevcut basitten mkemmele doru gelierek byyp gider. Buna kainattaki tekaml, yani geliimkanunu deniliyor.

Bu geliim kanunu gereince insann basitten mkemmele gidiinde farkl terbiye ve tebli srelerivardr. Mesela anne ve babann bebei ile olan iletiimi, bebein seviyesine gre basit ve ilkel olur.Yani at pat eklinde bir iletiim salanr. Bebek ocuk haline geldii zaman iletiimin dili ve tebliide ona gre deiir. Sonra o ocuk, genlik srecine girer, iletiim ve terbiye dili tamam ile farklbir boyuta geer. Daha sonra genlik sreci yerini olgunluk yana brakr ki, artk iletiim ve terbiyedili de da olgunluk kazanr.

ayet bir olgun insana yaplan hitab ve terbiye sistemini bir bebee veya ocua veya gence yapsak,abes ve komik olur. Ya da tersine olarak, bebee yaplan muameleyi olgun bir insana yapsak, bu dagarip ve ayp olur.

nsanln durumu da ayn ekilde bir insann durumu gibidir. nsanlk da kainatta var olan geliim vetekaml kanununun altnda ve hkmndedir. nsanlk da bir insan gibi basitten mkemmele dorugeliip byyor. Bu yzden insanln da bebeklik, ocukluk, genlik, olgunluk ve ihtiyarlk gibievreleri ve sreleri vardr.

Elbette insanlarn ve insanln Mrebbi ve Mdebbiri olan Allah, bu evre ve srelere uygun birterbiye ve tebli tatbik edecektir. Allahn her dneme ve kavme uygun bir peygamber ve eriatgndermesinin ve bunlarn teferuatta farkl olmalarnn sebebi bu tekaml kanununun gerektirdii evreve srelerin gerekliliidir. Allah, insanlk bebeklik srecini yaarken onlarn basit zihnine basit birtebli ile karlk veriyor. Tabiri yerinde ise peygamberleri vastas ile onlar ile at pat konuuyor.ayet olgun bir tarz ile onlara hitap etse, onlar bunu anlamaktan aciz kalacaklard ki bu, Allahn hemhikmetine hem de tekaml kanununa zt bir muamele olurdu.

nsanlk Hazreti Adem (a.s)in dnemi ile balar ki, bu dnem insanln bebeklik dnemi gibidir.Sonra insanlk bir insan gibi geliir ve byr. ocukluk srecine gelir, eriat ve peygamberler debuna gre gnderilir. Tpk eitim sistemlerinin ilk, orta, lise ve faklte eklinde ksmlara vesnflara ayrlmas gibi, Allah da insanl byle ksmlara ayrm ve buna gre muamele etmitir.Allah, insanlk artk olgunluk yana geldiinde bu olgunlua uygun olarak en kamil ve mkemmelmuallimini gnderir. Terbiye ve tebli de buna uygun olarak olgun bir ekilde olur. En kamilpeygamber olan Hazreti Muhammed (asv) Efendimizin en kamil olan Kur'an- Kerim ilegnderilmesi, insanln artk olgunluk an yaadn gsterir.

Elbette Hazreti Ademin (as) terbiye ve teblii ile Son Peygamber (asv)'in terbiye ve teblii arasndakemalat fark olacaktr. Yanl anlallmasn, peygamberler ilkel ve basit deillerdir, onlarn terbiyeedecei insanlar ve muhataplar basit ve ilkeldir.

Zihni ve anlay basit olan insanlara basit ve sade bir slup gerekir. Elif ba dersi gren bir ocua lm-i Kelamn ar ve karmak meseleleri anlatlmaz. nsanlk da balangta basit bir seviyedeolmasndan dolay o dnemin peygamberleri onlara imani dersleri basit ve sade bir slup ve ierikile takdim etmilerdir. Ama zamanla insanlk tekaml ettike, imann slup ve ierii de ona gretekaml etmitir.


"u kitab- kebir-i kinatn bir tercme-i ezeliyesi, Ve yt-tekviniyeyi okuyan mtenevvi dillerinin tercman- ebedsi,.."Buradaki tercme-i ezeliye ile tercman- ebediye ifadelerininarasndaki fark izah eder misiniz?

"u kitab- kebir-i kinatn bir tercme-i ezeliyesi,.."

Burada "ezeliye" zaman asndan gemii, Allah asndan da Zat- Akdesi temsil ediyor.

nsanlarn akl ne Allahn Zat- Akdesni ne de zamann derin gemiini ihata edemedii iin, Kuranbu hususta bize doru ve sadk bir tercmanlk yapyor. Yani mehul ve gaybi olan o boyutlar bizetarif ediyor demektir.

"Ve yt- tekviniyeyi okuyan mtenevvi dillerinin tercman- ebedsi,.."(1)

Bu cmlede ise; "ebedi" tabiri zamann imdiki ve gelecek boyutlarna bakyor. nsanlar kainatnAllaha olan iaret ve delillerini soyut akl ile tam okuyup marifet kazanamyor, bu hususta insan akl,Allahn kelamna ihtiya duyuyor.

te Kuran; kainattaki saysz diller ile ifade edilen delilleri insana yorumlayan ve tercme eden birrehber gibidir. Evet, kainat iinde her bir tr kendine zg bir dil ile Allah bize isim ve sfatlar iletarif ediyor, Kuran ise bu tarifleri bize iman ve hidayet alfabesi ile tercme ediyor.

Her iki cmlede de zamann farkl boyutlarnn tercme edilmesi sz konusu...


"Sutr-u hdistn altnda muzmer hakaikin miftah..." cmlesiniaklar msnz?

Kainat nasl byk bir kitap ise, dnya bu kitap iinde bir sayfa ve dnya iindeki hadise ve olaylarda bu sayfann iinde birer satr ve kelimeler hkmndeler. Kuran, yabanc olduumuz ve dilinizemediimiz kainat kitabn bize tarif ve tefsir eden bir mfessir ve tercman olduu gibi, aynekilde dnya sayfasnda cereyan eden hadiseler kelimelerinin de ne manaya ve hangi maksatlaraiaret ettiini reten ve talim ettiren bir tercman ve mfessirdir.

Mesela; kainat iinde lm bir mesaj, bir kelimedir. nkarc filozoflar bu mesaj ve kelimeyi, yoklukve hilik olarak tercme ediyorlar. Kuran ise lm daimi ve baki bir alemin bir balangc ve birgei noktas olarak tercme ve tefsir ediyor. Kuran- Kerim; insanlk lm ile yoklua ve hiliegitmiyor, bilakis ebedi bir aleme, ebedi yaamak iin sevk ediliyor diyerek, insanln aciz ve aresizkalbine bir merhem, bir ila oluyor.

Maddeci felsefe; tercme zrl bir rehber iken, Kuran- Kerim; hakiki ve amaz bir mtercim verehberdir. lm gibi manas karanlk ve anlalmas zor bir hadiseyi, Kuran ayetleri ile ayor vebize lmn hakikatini ders veriyor. Daha bunun gibi bir ok hadise ve olaylarn bizce mehul vebilinmeyen ynlerini Kuran bize ders veriyor. Musibetler, belalar, hastalklar, sel, deprem gibi birok hadiseyi buna kyas edebiliriz.

"Zeminde ve gkte gizli esm-i lhiyenin mnev hazinelerinin
http://www.sorularlarisale.com/index.php?s=modules/kulliyat&id=6825&aranan=czoyOToidGVrdmluaXlleWkgb2t1eWFuIG3DvHRlbmV2dmkiOw==

keaf,.." cmlesini aklar msnz?

Allahn her bir isminin kainat sahnesinde tecelli daireleri ve perdeleri vardr. Bu daire veperdelerde bir isim hakim ve galiptir, dier isimler ise bu ismin emrinde ve glgesinde hizmet vetecelli ederler. Bu dairede o isim btn hametini ve manasn akl sahiplerine gstermek istiyor. tebu ismin o daireyi kendi hkm ve manas ile yaratp ekillendirmesi ve ismin gereine uygunnaklar ve ihsanlar ile demesini stad Hazretleri hazine benzetmesi ile ifade ediyor. Zemin ve gkbu dairelerden iki dairedir.

Mesela, sema bir daire ve perdedir. Bu dairede ve perdede reis Allahn Celal ismidir. Devgalaksilerin sapan ta gibi evrilmesi ve zerrece yrngesinden sapmamas, Allahn sonsuz azametve kibriyasn muhtevi olan Celal ismini kr olana bile gsterir. Bu sema dairesinde ve perdesindedier isimler Celal isminin komutasnda ve glgesinde tecelli eder. Lakin dier isimler de butecellinin iinde grnr.

Sema dairesi ve perdesinde cemal sfatnn da tecellisi vardr, ama celal manasnn glgesindekalmtr. Ama dikkat ile bakldnda sair isimler ile celal sfat i iedir. Sema dairesi bir topraktr,iindeki hazine ise azamet ve kibriya manasdr. nsan akl krei ile bu iki hazineyi kazp bulmaldr.Bu hazineden de Allahn Celal ismine ve oradan da Allahn nihayetsiz hametli ve azametli Zat-Akdesine intikal etmelidir.

Yine bir iee nazar ettiimiz zaman oradaki ince sanatlar ve gzel kokular ve estetik ilemelerAllahn Cemal isminin manasn zahiren ve galiben gsterir. Bu iek dairesinde de Allahn Cemalismi reistir, dier isimler bu ismin komutasnda ve glgesinde ilerler. iek dairesindeki hazine isegzellik ve ihsan manas tamaktadr. Gzellik ve ihsan ise Cemal ve Latif isimlerine iaretediyorlar... Bu iki misalin drbn ile zemin ve semaya nazar edebiliriz.

nsann gznde Basar ismi, kulanda Sem ismi, dilinde Kelam ismi, yznde Musavvir ismi,midesinde Rezzak ismi, aklnda Alim ismi, hafzasnda Hafiz ismi, azalarn dzenli ve tertipliolmasnda Nazm ismi gibi binlerce ismi insan mahiyetinde okumak mmkndr. Bu azalarhazinesinin arka cephesinde bu isimler iliyorlar ve bu isimlerin arka cephesinde de Zat- Akdes olanAllah vardr.

Evliya, urefa, muhakkikin, sddkin aralarndaki fark tek tek izahedebilir misiniz? Ayrca bu zatlarn Kur'an'dan kendi mesleklerinitarif edecek bir risale ibraz etmeleri, ifadesini nasl anlamalyz?

Evliya: Evliya kelimesi velayet kknden treyip, Allah dostu demektir. Bu makama ulamann, yaniAllaha dost olmann vesile ve metotlar meslek ve mereplere gre farkllk arz eder. Lakin velayetgenel manada akrabiyet ve kurbiyet olmak zere iki ana kategori de deerlendirilmitir. Akrabiyetsahabe mesleini ifade ederken, kurbiyet tasavvuf mesleini ifade ediyor. kisi arasndaki fark izah

etmek ok uzun kaaca iin biz stad Hazretlerinin bir temsilini ve onun ksaca izahn verelim.

"Mesel, nasl ki dnk gne bugn yetimek iin iki yol var: Birincisi, zamann cereyannatbi olmayarak, bir kuvvet-i kudsiye ile, fevkazzaman kp, dn bugn gibi hazrgrmektir. kincisi, bir sene kat- mesafe edip, dnp dolap dne gelmektir. Fakat yinedn elde tutamyor; onu brakp gidiyor."

"yle de, zhirden hakikate gemek iki suretledir: Biri, dorudan doruya hakikatinincizabna kaplp, tarikat berzahna girmeden, hakikati ayn- zhir iinde bulmaktr.kincisi, ok mertipten seyr slk suretiyle gemektir. Ehl-i velyet, endan fen-inefse muvaffak olurlar, nefs-i emmreyi ldrrler; yine sahbeye yetiemiyorlar. nksahbelerin nefisleri tezkiye ve tathir edildiinden, nefsin mahiyetindeki cihzt- kesireile, ubudiyetin envna ve kr ve hamdin aksmna daha ziyade mazhardrlar. Fen-inefisten sonra ubudiyet-i evliya bestet peyd eder."(1)

Seyr slk; tasavvuf byklerinin belirlemi olduu bir takm usuller ve yollarla, uzun vemeakkatli bir zaman ve mddetten sonra kalbin olgunlap Allaha tevecch etmesi ve marifetkazanmasdr. Kalbin velayet kazanp, Allaha yaklamasdr. Bu meslek temsilde, zaman uzuncadolap dne ulamas ile tasvir ediliyor. Tarikat ve tasavvuf berzah ile hakikatlere ulamak hemuzun hem de meakkatli ve risklidir. Bu meslek kurbiyet mesleidir.

Akrabiyet meslei ise zamann stne kp dne atlamak eklinde tasvir ediliyor ki burada aslvurgulanan husus vehbiliktir. Yani kul burada mutlak bir teslimiyet ve tevekkl manas ile kesbiniiin iine kartrmad iin Allah mkafat olarak hakikatleri zahmetsiz ve meakkatsiz olarak bukula ihsan ediyor. Halbuki kurbiyet mesleinde kesp ve insann benlii ie mdahildir, bu da yoluuzatp meakkatli hale getiriyor.

Akrebiyet, kulun, Allah'n kendisine olan yaknln hissedip bu noktadan marifet kazanmasdr;kurbiyet ise, kulun kendi gc ve kesbi ile Allaha yaklama abasdr.

Gne s ve ile bizim gz bebeimize kadar girmitir, biz bunu hissedip bu noktadan gneebaksak gnei hakiki anlamda tanyabiliriz. Lakin gnei tanmak iin gnein zerimizdekitecellisine bakmayp srf gnein zatna kendi imkan ve kesbimizle yaklamaya alsak, gne bizdenmilyonlarca yl uzaklktadr. Acaba hangi marifet yolu gne hakknda daha kolaydr, elbette gneinzerimizdeki tecellilerini okumak yolu daha selametli ve daha kolaydr.

te akrabiyet yani sahabe meslei, Allahn isim ve sfatlarnn zerimizdeki tecellilerini grpmarifet kazanma yoludur. Kurbiyet meslei ise riyazet ve nefsi slah etmek gibi uzun ve meakkatlimetotlar ile Allaha yaklamaktr. Akarabiyette acz ve fakr hkmeder, vehbi bir marifettir; kurbiyetteise gayret ve riyazet hkmeder, kesbi bir marifet kazanma yoludur.

Tasavvuf eksenli yetien milyonlarca evliya ve eserleri kurbiyete; sahabeler, mtehitler, kutuplar vemceddiler gibi yzbinlerce velayet-i kbra mesleinde giden velilerde akrabiyete rnek olarakverilebilirler.

Arif-i Billah: Kelime olarak mrid, ermi, evliy manalarna geliyor. Terim olarak ise Hakk'n nuruile Cenab- Hakk' bilen ve alemi, hdiseleri lah feyz ve ilim ile gren veli zatlara deniyor. Yanikafa ve kalbi hidayet nuru ile uyanm, olaylar Allahn nuru ile grebilen mtefekkir evliyalaraverilen bir isimdir. Velayet ile ilmi mez eden evliyalardr.

Cneyd-i Badadi, Maruf-u Kerhi, Srr- Sakati ve eserleri ariflerdendir.

Muhakkikin-i Ulema: Medrese ve ilim geleneine tabi olan alimler demektir. slam tarihinde malumolduu zere slam ilim dnyas tekke ve medrese olmak zere iki esasa ve iki ekole blnmtr.Hatta bu iki esas ve ekol rakibane ve mcadele suretinde inkiaf etmitir. Medrese ilim ve akl nplana karrken tekke kalp ve tasavvuf merkezli bir ekoldr.

Tekkede kalbin inkiaf etmesi esas iken, medresede akln inkiaf esastr. Muhakkik tabiri dahaziyade ilmi tahkik zerine giden Allah dostlarnn bir ismidir. Fahrettin Razi, mam Taftazani, mamCrcani, mam Pezdevi ve eserleri bunlara rnek olarak verilebilir.

Sddk: Kelime olarak ok doru, ok drst demektir. Istlah manas ise hakta ve dorulukta iddetlisebat ve sarslmamak demektir. Dnyann en azapl hali ile en cazip ve ekici hali sddk birisiniyolundan artmaz, istikametini bozamaz. Kalbindeki iman yle bir seviyededir ki dnyann hibir hali bu kimseyi sarsmaz ve yolundan evirmez, iman elik gibi metin ve salamdr.

Sddkiyet makam nbvvet makamndan sonra gelir ki bu makamn piri Hazreti Ebu Bekir (ra)dr.

(1) bk. Szler, Yirmi Yedinci Sz'n Zeyli

Kur'an iin kullanlan; u lem-i insaniyetin mrebbsi, ifadesiniaklar msnz?

"Ve u lem-i insaniyetin mrebbsi,.."(1)

Kuran, insanl hakka ve doruya sevk edip terbiye ediyor. Nasl bir belletmen ve eitmen,riayetindeki talebeleri belli bir eitim sistemi ile terbiye edip eitiyor ise, ayn ekilde Kuran dainsanl ilah bir terbiye sistemi ile eitip terbiye ediyor.

nsan bir ok kabiliyet ve istidatlar ile dnyaya gelir. Ama bu kabiliyet ve istidatlar ilenmemi veterbiye edilmemi olduklar iin, bir terbiye szgeci iinden gemeye muhtatrlar. te insanlnftratndaki bu kabiliyetler doru ve mstakim bir terbiye ile terbiye edilmezler ise, meccanen vezararl bir ekilde heba olurlar.

te Kurann en byk misyon ve vazifelerinden birisi de insanln ftratndaki bu ham veilenmemi kabiliyetleri, ilah program kapsamnda ilemek ve terbiye etmektir. Bu ilah terbiyeninneticesinde milyonlarca alim ve evliya insanlk bahesinde iek amlardr. te bu cmle bumanaya bakyor.


Kur'an iin; "nsaniyet-i kbr olan slmiyetin m ve ziyas,.."deniyor; aklar msnz?

Ma, su; ziya k demektir ki, bu ikisi olmadan hayat olmaz. slam dinini ve medeniyetini bir insanabenzetecek olursak, Kuran bu insan- kamilin suyu ve gibidir. Nasl insan susuz ve kszyaayamaz ise slam da Kuran sz olmaz ve yaayamaz demektir.

slam dininin temeli, esas ve kk Allahn kitab olan Kuran'dr. Temelsiz bina olmad gibiKuransz da slam olmaz demektir. Bu cmlede su ve k metaforu bu hakikati akla yaklatrmak vekkletirmek iin bir ara ve vasta olarak kullanlyor. Su ve n insann maddi hayatndaki nemine ise, Kurann insann inan ve ibadet dnyasndaki yeri odur, manasn vurgulamak iin Kuran suve a benzetiliyor.

Mesela, iman ilmi slam aacnn kkn temsil ediyor, fkh ilmi gvdesini, ahlak ve ibadetler ise buaacn iek ve meyveleridir. Kuran ise bu aacn hayatn ve bymesini temin eden suyu vedr.

Kur'an iin; nev-i beerin hikmet-i hakikiyesi, deniyor; aklarmsnz?

Hikmet, kelimesinin manas ok geni ve ihatal olduu iin, biz buradaki hikmeti Allahn kainatyaratmasndaki maksat ve gaye eklinde anlyoruz. Yani kainat ve insan, nedir? nsan nereden geliyor,nereye gidiyor ve vazifesi nedir? Bu gibi sorularn hakikatli cevabna hikmet-i hakiki diyoruz.Felsefe de bu sorularn cevabn arad iin felsefeye de hikmet denilmitir.

Kuran ile felsefe ayn kulvarda rakip iki hikmet rehberidir. Kuran Allahn sonsuz ilminden szlpgelen halis bir vahiy iken, felsefe insann salt aklna dayanan czi bir fenerciktir. phesiz Kurangne gibi bir kandil iken, insann soyut aklna dayanan felsefe ona nispetle czi ve naks bir fenercikhkmndedir. "Hikmeti hakikiyesi" ifadesinde geen geen hakiki tabiri bu ikisi arasndaki azimfarka iaret ediyor.

zet olarak, Kuran insanln konumunu, nereden gelip nereye gittiini ve vazifesinin ne olduunueksiksiz ve kusursuz bir ekilde ders veren, halis bir hikmet, kusursuz bir rehberdir. Yani Kuraninsanla yaratl gayesini tam ve eksiksiz bir ekilde tarif eden hakiki bir hikmet levhasdr.

Kur'an'n kainata bir tercme, bir tefsir olmas; kainat

Kur'an'dan daha byk yapmaz m? Kainat; Kur'an'dan kymetliki onu aklama ihtiyac var denebilir mi?

stad Hazretleri; Allah bize tarif edip tantan delilleri, ana hatlar ile snfa ve kategoriyeayryor: Bunlardan birisi; kainattr. Evet kainatta herbir ey Allah bize isim ve sfatlar iletantyor. Btn fen ilimlerinin beyan ettii hikmet ve faydalar, Allah bize isimleri ve sfatlar iletarif eden bir ser levhadr. Kainat Allahn kudret sfatndan meydana kan tekvini bir kitaptr.Risale-i Nur'un ekser risaleleri bu delilleri zikrediyor.

Allah bize tarif eden dier klli delil ise Peygamber Efendimiz (asv)'dir. Evet PeygamberEfendimizin (asv) getirdii slam dini ve nuru, insanla Allah tantp gzelce tasvir etmi ve halende etmektedir.

Allah bize tarif eden nc ve en byk delil ise Kuran- Kerim'dir. Evet Kuran hemPeygamber Efendimizin (asv) rehberi ve muallimi hem de kainat kitabnn nasl ve ne ekildeokunmas gerektiini bize tarif eden en mkemmel en azam bir rehberdir. Kur'an Allahn kelamsfatnn bir tecellisi olmas hasab ile birinci sra onundur.

Kurann bize kainat tercme etmesi ve nasl okunmas gerektiini tarif etmesi, makam itibari ilekainattan aa olduu anlamna gelmez. Tam aksine kainatn Kurann tercme ve tarifine muhtaolmas, Kurann rtbe ve makamca yksek olduuna bir karinedir. Bahsi geen yerdeki sralamaalttan ste doru gidiyor. En azam en son zikrediliyor.

Kur'an'n tarifi iin kullanlan; "...ve avlim-i uhreviyeninmukaddes haritas,.." tabirinden ne anlalmaldr?

Kuran Allahn ezeli ilminden szlp gelen bir kelam olduu ve Allahn ilmi her eyi kuatcolduu iin, Kuran da ayn ekilde kuatcdr. Allahn ilmi ezeli ve ebedi olduu iin her ey onundairesinde ve her alem onun raiyetindedir. yle ise Kuran bu ezeli ilme dayanarak bize o gaybialemlerden ve ucu buca bitmeyen nihayetsiz imkanlardan doru ve sadk bir ekilde haberlerverecektir.

Avalim-i uhreviye, ahiretteki alemler demektir ki, o alemleri insann soyut akl ile grp ihata etmesimmkn deildir. yle ise o alemleri kuatan ve adeta o alemlerin haritasn izip insann nazarnatakdim eden klli ve ezeli bir nazar lazmdr ki, bu ancak ezeli ilimden szlp gelen Kuran olabilir.

Evet, Kuran bize gaybi olan o alemleri en ince detaylarna kadar izah edip oralar bize adetaresmediyor. Ayetleri ile oralarn haritasn bize izah ediyor. Cennetin rmaklarndan tut,cehennemin dehetli derelerine kadar, hepsini bize tarif ve ispat ediyor.

Kuran btn gaybi alemlerin kada dklm kk bir haritas gibidir.

Kur'an'n, lem-i ehadette lem-i gaybn lisan olmas nedemektir?

nsann soyut akl, kainatn hal diliyle bize verdii mesajlar idrak ve ihata edemiyor. Bunun en gzelsomut delili; insan aklnn mahsul olan felsefenin hakikatleri anlamak ve anlatmaktaki acizliidir.nsanln dnce tarihine baktmz zaman, hibir felsefi ekol, kainatn dilini zmleyememitir.Yani kainatta verilmek istenen mesaj ve maksatlar kefedememitir. Edenler de kysndankesinden, baz krntlarn tespit edebilmilerdir ki, bu da insanlk iin yeterli deildir. Felsefidoktrinlerin insanlk tarafndan denenip, ie yaramad ve insanl saadete ulatramad tecrbeile sabittir.

nsanln bu acizliinden ve aresizliinden dolaydr ki; Allah, peygamberler ve kitaplargndererek, kainatn dilini ve maksatlarn insanla zmleyip takdim etmitir. Bu ilahi kitaplariinde de, kainat btn ve derinlii ile en gzel ve en mkemmel izah ve tercme eden Kuran-Kerim'dir.

Nasl dilini bilmediimiz bir turist karsnda aciz ve aresiz kalp, bir mtercime ihtiya hissediyorisek; ayn ekilde kainat ve iindekiler de dilini bilmediimiz bir turist gibidir. Onun dilini anlamakiin bir tercmana ihtiyacmz vardr. Turistin diline tam hakim ve vakf olmayan bir tercman, naslmaksad ve mesaj ifade edemez ise; kainatn diline hakim ve vkf olmayan filozoflar da kainatnmaksatlarn ve mesajlarn insanla bildiremezler. Bu yzden insanlk, kainatn diline vkf vehkim olan Kurann tercme ve tefsirine muhtatr.

nsann akl, gz nnde duran bu maddi kainat tercme etmekten ve manasn anlamaktan acizolduuna gre, kainatn tesinde bulunan ve insan duygularna grnmeyen gaybi alemler hakkndabir fikir sahibi olmas elbette kabil deildir. yle ise o gaybi alemler hakknda bize salam veyanltmayan bir rehber bir lisan lazmdr ki, bu da ilmini Allahtan alan Kuran'dr.

Evet, Kuran gaybi alemleri bize tercme eden maddi bir tercman gibidir. Bize kabrin arkasnda nevar ne yok, haber veriyor ve nasl bir hayat srecinden geeceimizi en ince ayrntsna kadar tarifediyor.

Demek Kuran, insanlk iin maddi alemde durup, manevi alemleri haber veren bir lisan ve birtercmandr.

Kur'an'n, ar- azamn btn muhatna bakan ve tefti edenhikmet fean bir kitab- mukaddes olmas ne demektir?

Ar- Azam; btn mahlukat ve kevniyat iine alan muazzam bir sanat- Rabbani olduu iin,

somutlatrarak izah edilmesi mmkn deildir. Lakin baz temsiller ile akla yaklatrlabilir.

Ar; Allahn tedbir ve tasarrufunun azamet ve hametini ilan eden bir terimdir. Dnya nasl kainatanispetle bir zerre kadar kkse, kainat da ara nispetle kk bir zerre kadardr. te insan; dnya,kainat ve ar dzleminde dnd zaman, Allahn ne kadar azametli ve hametli olduuna intikaleder.

Ar kavram maddi ve manevi, ehadet ve gaybi btn mahlukat ve alemlerini iine alan vekuatan genel bir erevedir. Yani ar denildii zaman kainatta iine girer, cennet cehennem de iinegirer. Ama ar ve krsi de kainat gibi mahlukturlar. Kainat, yani iinde yaadmz maddi alem arnyannda kk bir akl ta gibi kalr.

stad Hazretleri ar hakknda unlar sylyor:

"Bu kaide, Ar ile kevn hakknda da tatbik edilir. yle ki: Ar Zahir, Btn, Evvel, hirisimlerinin halita ve kardr. Bu halitada dahil olan ism-i Zahir itibaryla, Ar, mlk, kevnmelekt olur. sm-i Btn itibaryla, Ar, melekt, kevn mlk olur. Demek, Ara ism-i Zahirnazaryla baklrsa, kendisi zarf, kevn de mazruf olur. sm-i Btn gzyle baklrsa, kendisimazruf, kevn zarf olur. Ve keza, ism-i Evvel itibaryla, yetinin iaretettii kevnin bidayetini iine alyor. Ve ismi hir itibaryla, hads-ierifinin ima ettii kevnin nihayetini iine alyor. Demek, Ar yle bir halitadr ki, u drtisimden ald hisselerle kevn ve vcudun san solunu, stn ve altn ihata etmiolur."(1)

sm-i Zahir gzl ile ara bakld zaman kevn, yani mahlukat, onun ii anlamna gelen melekutoluyor. Ar ise onun d ve kabuu anlamna gelen mlk oluyor.

sm-i Batn gzl ile ara bakldnda durum tam tersi oluyor. Yani kevn olan mahlukat, d yz;ar ise melekut, yani i yz oluyor. Zarf ile mektup gibidir. Zarfa Zahir ismi ile baklrsa mektup,melekut olur, zarf ise mlk olur. Batn ismi ile bakldnda ise mektup mlk, zarf ise melekut oluyor.Bu noktada ar ile kevn, mektup ile zarf gibidir.

Kainatn bize gre bykln ara gre de kkln anlamak iin, ilk nce arn tarifinitakdim ettik. Bugn fen ilimleri gerek bilimsel bir gz ile gerek tahmini bir deerle evreninboyutlarna czi de olsa iaret ediyor. Gne dnyamzdan bir buuk milyon defa byktr. Bakayldzlar de gneten milyonlarca defa byk olduunu ve bunlarn saysnn trilyonlar getiinidndmz zaman, kainatn bize gre ne kadar hametli ve byk olduunu bir parahissedebiliriz.

Peygamber Efendimizin (asv) u hadisi de meseleye gzel bir bak as veriyor: Hz. Peygamber(s.a.s) yle buyurmutur:

"Size ar tayan meleklerden bahsetmem konusunda bana izin verildi. Onlardan herbirisinin kulak memesi ile boynunun arasndaki mesafe yedi yz yldr." (2)

te arn ne olduu ve nasl bir mahiyete sahip olduu hakkndaki bu ksa ve yetersiz tabirden sonra,Kurann ihata ve konulara vukufiyetteki azametine bakabiliriz. Yani Kuran yle azametli vekuatc bir ifade ve beyandr ki, ar gibi anlalmaktan aciz olan eyler bile Kurann ifade vebeyanlarnn kk konular oluyor. Artan bahsedebilmek iin ar kuatacak bir nazara ve ilmesahip olmak gerekir ki, Kuran Allahn ezeli ilminden szlp geldii iin ar ve onun iindekieyler Kurann nazarnda adi birer akl talar mesabesinde kalyor. Bu da Kurann ne denlihametli ve azametli olduunu gsterir.

nsanln czi nazar hkmnde olan fen ilimleri, daha ay ve tesine yeni yeni vakf olabilmilerdir.

(1) bk. Mesnevi-i Nuriye, Hubab

(2) bk. Eb Dvd, Snne,1

Kur'an'n, hem rububiyet-i mutlaka cihetinde Allah'n mklemesiolmas ne demektir?

Rububiyet, Cenab- Hakk'n her zaman her yerde her mahluka, muhta olduu eyleri vermesi, terbiyeve tedbir etmesi ve mlikiyyeti ve besleyicilii keyfiyetidir. Terbiye ve tedbirin en nemli unsurlarise efkat, hikmet ve adalettir. Terbiye ve idare bu ismin stnde duran veya bu temelstnde ykselen bir icraat ve fiildir.

Biz rububiyeti genelde bir insann beslenip bytlmesi eklinde anlarz, lakin bu besleyip bytmeileminde Allahn dier isimleri de tecelli eder.

Mesela, bir bedenin gelimesinde ve bymesinde azalar hikmet ve adilane tertip edilmez ise, bugelime ve byme efkatli ve adil olmaz. Burnun iki metre uzunlukta deil de yzn genelgrnmne uygun bir boyutta olmas, Allahn adalet ve hikmetinin bir esasdr. nsan kulann filinkula gibi olmas dier azalara bir hakszlk ve lszlktr, dilerin fil dii gibi olmas hemhikmete uygun dmeyen bir haldir hem de insan iin efkatsiz bir tasarm olur ve hakeza.

Demek vcudumuzdaki her bir aza ve hcrenin mkemmel bir ekilde tasarlanmas ve ll birekilde beslenmesi ve bymesi, rububiyetin en nemli bir rkndr. Btn bu ince tasarm ve latifbeslenmelerin hepsi Allahn Adil, Hakim ve Rahim isimleri ile gerekleiyor. Demek, rububiyetirububiyet yapan bu isimlerin tecellisidir.

Rabubiyetin mutlak olmas ise, en bata izah edildii gibi Cenab- Hakk'n her zamanda her yerdeher mahluka, muhta olduu eyleri vermesi, terbiye ve tedbir etmesidir. yle ki, en kk birkarnca dahi bu terbiye ve tedbirin dnda deildir. Yani Allah btn yaratlmlarn Rabbidir.Mahlukat ile konutuu zaman da bu mutlak Rablik unvan ile konuur. Konumas belli bir zmre yada mahlukata mahsus deildir.

Kuran "Allah Rezzaktr" derken, sadece insanlarn Rezzak deil, rzka muhta btn canllarn

adna ve namna "Rezzak" der. Ayn mana Rububiyeti iin de geerlidir. Hitabnn arkasnda nasldier isimler azami bir mana ile duruyorlar ise, ayn ekilde rububiyet sfat da azami ve mutlak birekilde duruyor. Yani rububiyet ile terbiye olunan bir ku da "Kuran benim Rabbimin kitabdr"diyebilir.

Kur'an'n, nev-i beerin hikmet-i hakikiyesi olmas ile kitab-hikmet olmas arasndaki fark nedir?

Kuran bir kitap olmasna karn iinde binlerce kitaplar barndan klli bir kitaptr. Yani Kurancisim ve ahs noktasndan tek bir kitaptr, lakin mana ve hikmet zenginlii noktasndan binlercekitap deerindedir.

Hikmet, kuvve-i akliyenin vasat mertebesidir. Hakk hak bilip imtisal etmek, batl batl bilipitinap etmektir. Mfessirler hikmete otuzdan fazla mana vermitir. Kur'an'da manas en geni vezengin bir kelimedir. Her meslek ve merep sahibi kendi mesleine uygun manalar vermitir.

Mesela fkh ilminde hikmet, helal ve haram bildiren bir ilimdir, diye tarif edilmitir. Tasavvufalimlerine gre hikmet, ledn ve manevi srlar olarak tarif edilmitir. Baz alimler hikmetten kast,Peygamberimizin (asv) snneti demitir. Hikmet, faydal ilim ve peygamberlik anlamna da gelir.

stad Hazretleri hikmete btn bu manalar kuatan bir mana vermitir: nsandaki akl kuvvetininher hususta vasat mertebesine hikmet demitir.

nsan aklnn mertebesi vardr.

Birisi tefrit mertebesi olan gabavettir. Bu mertebede akl hibir eyden haberi olmayacak kadarilemeyen ve almayan bir durumdadr. Hakk ve batl idrak edemeyecek bir hamakat derecesidir.

Birisi ifrat mertebesi olan cerbezedir. Bu mertebede ise akl hakk batl, batl hak gsterecek kadaraldatc bir zekaya sahiptir. nsanlar ekseri dalalete atan ve saptran insanlar, bu cerbezemertebesinde olan dahi derecesindeki kafirlerdir.

Dieri ise vasat olan hikmettir. Akl bu mertebede hakk hak bilir ona tabi olur, batl batl bilipondan uzak durur. stad'n bu hikmet tarifi dier mfessirlerin tanm ve tarifinin stnde bir at gibidurup hepsini iine alyor.

Kurann insanla hakiki hikmet olmas, beeriyete hak ve istikameti her alanda gstermesianlamndadr. nsan soyut akl ile hakk ve istikameti b

yazdir - havassite.files.wordpress.com · edildiği gibi, İmam-ı ali (r.a.) kaside-i...

Documents