Turystyka i Rekreacja Tom 4/2008 119

Julia Magdalena RóżewskaWydział Wychowania FizycznegoAkademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Wybrane aspekty młodzieżowej turystyki językowej - naukaangielskiego w Wielkiej Brytanii

Selected aspects of the teenagers' linguistic tourism - studying English inGreat Britain

Abstract

The purpose of this article is to gather what is already known about the linguistic tourismand to extend this knowledge by presenting the results of a conducted ąuestionnaire concerningthe motives of participation, the behavior during the language course and the advantages whichteenager tourists, aged 15-19, plan to gain from their stay abroad. Young tourists arę involved invarious forms of tourism but it is linguistic tourism that seems to be the perfect way to combinerest, touristic needs and linguistic education. The latter is especially reąuired due to the changesin the contemporary society, where the mastery of at least one foreign language is an absolute"must". The analysis showed that the main motivation for young linguistic tourists is the impro-vement of English. The motivation goes, however, also beyond the purely educational reasons.During their stay in Great Britain young people want to get to know the yisited country, its cultureand inhabitants. They also aim at making friends with the British and other foreigners. There aręseveral specific kinds of behavior characterizing the stay at the course. As far as the benefits aręconcerned, not only the progress in English but also good company, sight-seeing and entertain-ment arę appreciated by the participants.

Słowa kluczowe: turystyka językowa, glottodydaktyka, Wielka Brytania, nauka języka angiel-skiego

Wstęp

Problematyce turystyki językowej nie po-święcono jeszcze ani dogłębnych studiów te-oretycznych ani badań empirycznych. Możedlatego, że leży ona gdzieś na przecięciu za-kresu badań socjologii turystyki i glottodydak-tyki a może dlatego, że jest dopiero rodzącymsię fenomenem, rozwijającym się głównie wkręgach dobrze usytuowanych osób i dopieropowoli wyodrębniającą się jako osobna formaturystyki. Teoretycy turystyki, Władysław Ga-worecki [2] oraz Grzegorz Bieńczyk i TadeuszŁobożewicz [1] zwykli klasyfikować turysty-kę językową jako odmianę turystyki kultural-nej lub, odpowiednio, edukacyjnej. Gaworecki

[2, s. 69] podkreśla, że rozwój turystyki kultu-ralnej odbywa się w różnych formach i jakojeden z przykładów podaje podróże językowe.Ich perspektywy rozwoju wiąże z rosnącymznaczeniem kompetencji językowych. Bień-czyk i Łobożewicz [l, s. 190] traktują nato-miast turystykę lingwistyczną jako kategorięturystyki edukacyjnej, stwarzającą turystommożliwość używania języka w różnych natu-ralnych sytuacjach życiowych, dzięki czemuuczący się nabierają śmiałości językowej. Jakpodkreślają Bieńczyk i Łobożewicz, polskirynek podróży językowych ma kilka cech cha-rakterystycznych. Typowa jest sezonowośćruchu, skupiona w okresie wakacyjnym (lipiec- sierpień) oraz zdecydowana przewaga do-

120

skonalenia znajomości języków europejskich(angielskiego, niemieckiego, francuskiego, hi-szpańskiego).

Brakuje konkretnych wytycznych, jakiewyjazdy klasyfikować jako turystykę języko-wą, a jakie nie. Bieńczyk i Łobożewicz pisząnp. o wyjazdach na kurs językowy w połącze-niu z pracą, co umożliwia opłacenie przynaj-mniej części kosztów tego wyjazdu [l, s. 191].Z dzisiejszej perspektywy zasadne wydaje sięrozróżnienie dwóch typów wyjazdów. Pierw-szy typ, „czysta" turystyka językowa, stanowiąwyjazdy na zagraniczne kursy językowe sensustricte, połączone z programem kulturalno-tu-rystycznym i ukierunkowane na naukę języka.Drugi typ to natomiast wyjazdy zagraniczne wcelach zarobkowych, podczas których naukajęzyka jest jednym, ale nie jedynym motywempodjęcia podróży - chodzi tutaj o wyjazdyw formule „pracuj i podróżuj" (ang. work andtravel) czy wyjazdy typu au pair (opieka naddziećmi i domem w zamian za wikt i opieru-nek oraz drobne wynagrodzenie). Krytycznienależałoby odnieść się do wyjazdów pretendu-jących do miana turystyki językowej - krajo-wych obozów lub kolonii, na których odbywa-ją się zajęcia z języka obcego.

Turystyka językowa to nowo rodzący sięprzemysł, przynoszący wielkie korzyści eko-nomiczne zarówno środowiskom recepcyjnymjak i emisyjnym. Według danych AREES (Sto-warzyszenie Uznawanych Angielskich SzkółJęzykowych) szkoły i kursy językowe przyno-siły pod koniec XX wieku brytyjskiemu skar-bowi państwa dochody w wysokości l miliardafuntów rocznie [l, s. 191]. Także słynna „oaza"dla uczących się języka, Malta, przyjmuje rze-sze obcokrajowców nastawionych na naukęangielskiego i odnotowuje znaczne wpływydo budżetu związane z turystyką językową [6].Nic zatem dziwnego, że wiele polskich biurpodróży wyspecjalizowało się w pośrednictwiemiędzy zagranicznymi szkołami językowymi apotencjalnymi klientami. Oferują komplekso-wy wyjazd na kurs, zarówno dla młodzieży jaki dorosłych, obejmujący transfer, zakwatero-wanie w akademiku, apartamencie (ang. sha-re appartment) lub u rodziny goszczącej (ang.host family), uczestnictwo w zajęciach dydak-tycznych i programie turystyczno-rekreacyj-nym, opiekę polskiego rezydenta.

Obok kwestii ekonomicznych na szcze-gólną uwagę zasługuje turystyka językowajako zjawisko społeczne. Otwieranie granic,stosunkowo tańsze transfery, integracja mię-dzynarodowa i rosnąca potrzeba znajomościjęzyków obcych to tylko niektóre czynnikisprzyjające wzrostowi zainteresowania takimsposobem spędzenia wakacji. Dlatego szcze-gólnie ciekawe wydaje się zbadanie motywówuczestnictwa w turystyce językowej młodzie-ży. Spośród wielu możliwości spędzenia let-nich wakacji młodzież wybiera kontynuacjęnauki, pod wieloma względami zbliżoną donauki szkolnej. Nasuwa się pytanie, czy to ro-dzice wymuszaj ą ten typ wakacji uważając goza pożyteczny, kształcący, przeszłościowy, do-broczynny, czy też sama młodzież widzi wieleciekawych aspektów nauki języka za granicą.W istocie podróże językowe stają się modnymsposobem spędzenia wakacji części młodegopokolenia, które jest w pełni świadome ko-nieczności uczenia się języków obcych, aletakże możliwości poznania ciekawych ludzi zcałego świata, kultury miejsca odwiedzanego izobaczenia wielu atrakcji turystycznych.

Należało by się jeszcze zastanowić nadperspektywami rozwoju turystyki językowejw Polsce i barierami uczestnictwa. Tendencjerozwoju we współczesnej turystyce młodzie-żowej uległy w ostatnich latach gwałtownymprzemianom ze względu na przemiany ustro-jowe w Polsce, przed którymi turystyka za-graniczna było trudno wyobrażania. Krzysz-tof Przecławski [4] pisząc w 1990 roku onajczęściej uprawianych formach turystykimłodzieżowej wymieniał: turystykę kwalifiko-waną, krajoznawczą, pielgrzymkową, wczasyorganizowane przez zakłady pracy, turystykępobytowa w grupach nieformalnych. Były tooczywiście tendencje w skali ogólnopolskieji doświadczenia z „turystyki socjalistycznej".W tamtych latach nie można było myśleć o tu-rystyce językowej [4, s. 117]. Dziś wiele sięzmieniło, ale nadal nie jest to rozpowszechnio-na forma turystyki. Pozostanie ona domeną za-ledwie niewielkiej grupy młodzieży. Przyczynnależy szukać w dwóch grupach czynników.Po pierwsze czynniki ekonomiczne: koniecznejest bowiem stosunkowo dobre usytuowanie fi-nansowe rodziców, gdyż turystyka językowa,nieodzownie połączona ż wyjazdem zagra-

121

nicznym i pobytem za granicą, jest stosunko-wo drogą formą turystyki. Dlatego nie ma onaw zasadzie szansy stać się rodzajem turystykimasowej, przynajmniej nie w najbliższej per-spektywie czasowej. Drugi czynnik jest naturysocjologicznej. Młody człowiek musi chciećspędzić wakacje, względnie część wakacji, wtaki właśnie sposób. Zofia Żukowska podkre-śla, że w dzisiej szych czasach rozszerza się poleeksploracji i zmieniają się realia, które oddzia-łuj ą na potrzeby i oczekiwania młodzieży [8, s.274]. Postępująca globalizacja, integracja po-lityczno-gospodarcza, standaryzacja edukacji,ogólnodostępność Internetu to tylko niektóreelementy tworzące nowe realia społeczne, toru-jące drogę nowoczesnej turystyce. Współczes-na turystyka, szczególnie ta międzynarodowa,łączy się z pokonywaniem barier. Jedną z tychbarier jest bariera językowa. Żukowska pod-kreśla konieczność przygotowania młodychludzi do pokonywania tej bariery, poprzez upo-wszechnianie w edukacji języka angielskiego,który staje się najlepszą płaszczyzną kontak-tów społecznych i turystycznych w Europie[8, s. 275]. Agnieszka Wartecka-Ważyńska ba-dała uwarunkowania uczestnictwa młodzieżypolskiej (w województwie wielkopolskim) wruchu turystycznym. Wartecka-Ważyńska za-uważa za Ryszardem Winiarskim, że przeszko-dą w badaniach nad motywacją uprawiania tu-rystyki jest trudność w określeniu, czy źródłemmotywacji jest to, co przyciąga młodego tury-stę (ang. puli), np. atrakcje turystyczne, czy to,co popycha go do wyjazdu (ang. push), a zatemcały zespół potrzeb, aspiracji i zainteresowań[5, s. 50]. Wydaje się, że trudność ta dotyczytakże określenia motywacji uczestnictwa w tu-rystyce językowej.

Jako że w artykule tym podjęto tematy-kę młodzieżowej turystyki językowej, wartobyłoby wspomnieć jeszcze o specyfice naukijęzyka obcego w wieku młodzieńczym z glot-todydaktycznej perspektywy. Ludwik Zabro-cki, którego można by nazwać „ojcem polskiejglottodydaktyki", podkreśla, że po 15. rokużycia opada krzywa przyswajania języka ob-cego jako drugiego języka ojczystego, co wią-że się z opadaniem krzywej stagnacji artykula-cyjnych. Język obcy będzie wykazywał zatemszereg wpływów języka ojczystego [7, s. 55].Na cechy charakterystyczne dla przebiegu pro-

cesu nauki języka w tym okresie zwraca uwagęHanna Komorowska. Koncepcja kursu możeuwzględniać rozwijanie wszystkich sprawno-ści językowych w odróżnieniu od ograniczeńcharakterystycznych dla wieku dziecięcego.Konieczność zmiany sposobu pracy nad naukąjęzyka uwarunkowana jest faktem, iż u mło-dych ludzi po 16. roku życia następuje corazbardziej wyraźna dominacja pamięci logicz-nej nad mechaniczną a myślenie abstrakcyjnewypiera myślenie konkretne. Znacznie zwięk-szona jest też zdolność koncentracji i trwałośćpamięci [3, s. 43]. W nauczaniu młodzieżynajwiększą wagę przywiązuje się do rozwija-nia sprawności związane z żywym językiem, awięc rozumienie tekstu mówionego, mówienieoraz sprawności interakcyjne, czyli połączeniemówienia i słuchania. Z przyczyn wychowaw-czych dużą rolę odgrywa kształtowanie kom-petencji socjokulturowej, która wspiera wie-dzę ogólną uczniów dostarczając informacjina temat innych krajów i innych społeczności.Ma ona też znaczenie w budowaniu postawyotwartości i tolerancji. Istotne znaczenie matakże budowanie kompetencji strategicznej,która pozwala poradzić sobie w sytuacjachkomunikacyjnych mimo braku słownictwa lubinnych trudności - chodzi tu o zasygnalizowa-nie niezrozumienia i poproszenie o powtórze-nie, objaśnienie, opisanie. Młodzież, w okre-sie dojrzewania jest często „buntownicza",krytycznie lub wręcz negatywnie nastawionado jakiegokolwiek przymusu oraz łatwo zra-ża się własnymi niepowodzeniami. Potrzebujezatem pewnej dozy relaksu i nauki przez zaba-wę, co sprzyja budowaniu odwagi językowej,podejmowaniu prób samodzielnych wypowie-dzi i niezrażaniu się nieuniknionymi błędamii niedociągnięciami językowymi [3, s. 44].Warto zauważyć, że takie właśnie potrzebyedukacyjne w pełni zaspokaja turystyka języ-kowa.

Celem badania było poznanie charakterumłodzieżowej turystyki językowej. Poszuki-wano odpowiedzi na pytania dotyczące mo-tywów wyjazdu na kurs, zachowań w trakciepobytu oraz ogólnej oceny obozu językowego.Chciano zbadać także, czy istnieją zależnościmiędzy zainteresowaniem Wielką Brytanią(chęcią poznawania jej kultury, sztuki i atrakcjiturystycznych) a nauką języka.

122

Materiał i metody

Badania polegające na wypełnieniu kwe-stionariusza ankiety składającego się z 16 py-tań (zamkniętych i otwartych) przygotowane-go w Katedrze Nauk Społecznych AWF War-szawa przeprowadzono w lipcu i sierpniu 2007w autokarach wiozących uczestników obozówjęzykowych z Anglii do Polski. Wiek bada-nych wynosił 15-19 lat i pochodzili oni z du-żych miast Polski lub ich okolic. Ankietowaniprzebywali na obozach językowych zorgani-zowanych przez znane polskie biuro podróżyArmatur Polska, z którym w lecie 2007 do An-glii wyjechało 296 osób. Badane osoby prze-bywały w jednym z trzech ośrodków w Wiel-kiej Brytanii: Londynie, Brighton&Hove lubHastings, przez 2, 3 lub 4 tygodnie. Badaniamiobjęto 86 osób w tym: 43 osoby wracające zHastings (spośród 224 wysłanych przez biurodo tej miejscowości), 22 wracające z Londynu(spośród 44) i 21 wracające z Brighton&Hove(spośród 28).

Badani zakwaterowani byli u host families,rodzin angielskich, w pokojach dwu- lub trzy-osobowych. Ściśle przestrzegano reguły, by ujednej rodziny przebywał tylko jeden uczest-nik polskojęzyczny. Organizator współpracujez renomowanymi szkołami językowymi, po-siadającymi rekomendację British Council ibędącymi członkami organizacji English UK.Cena obejmowała zakwaterowanie, wyżywie-nie, program, ubezpieczenie, transport autoka-rem, opiekę rezydenta w trakcie całego kursu,opiekę pilota tranzytowego w trakcie przejaz-du, test kwalifikacyjny, materiały edukacyjnei świadectwo ukończenia kursu. W programie,w zależności od wybranej opcji, można byłouczestniczyć w 20 lub 30-45-minutowychlekcjach zajęć dydaktycznych tygodniowo, ozróżnicowanym poziomie nauczania w gru-pach od elementary do adyanced (podział woparciu o placement test - test kwalifikacyjnyokreślający poziom znajomości języka na po-czątku kursu). Zajęcia prowadzone były przezwykwalifikowanych EFL teachers, w małychgrupach (maksymalnie 15 osób) o mieszanychnarodowościach. Po zajęciach dydaktycznychdla uczestników przygotowany był programzajęć popołudniowych (zajęcia sportowe, edu-kacyjne i artystyczne, wizyty w lokalnych

ośrodkach kultury, dyskoteki, garden par-ty, BBQ, wieczory filmowe, ąuizy, itp.) orazweekendowych (minimum jedna wycieczkacałodzienna i jedna półdniowa tygodniowo).Wycieczki fakultatywne były w większościdodatkowo płatne.

Zdecydowana większość badanych (70%ankietowanych) wybrała opcję 3 tygodniowe-go kursu. Mniej popularna była opcja dwuty-godniowa - niecałe 30%. Tylko 2 osoby byłyna kursie przez 4 tygodnie. Badani samodziel-nie oceniali stopień biegłości władania angiel-skim. Nikt spośród ankietowanych nie określiłswojego poziomu znajomości angielskiegojako początkujący. Większość ankietowanych(60%) podało poziom średnio zaawansowany,40% - stopień zaawansowany. Odpowiada tootrzymanym w biurze informacjom o przy-dziale do grup w miejscowych szkołach języ-kowych.

Wyniki

Rycina l przedstawia strukturę motywówwyjazdu na obóz językowy. Badani mieli moż-ność wskazania więcej niż jednego motywuwyjazdu. Najczęściej wskazywanym moty-wem (74 osoby tj. 86% ankietowanych) byłachęć podniesienia poziomu znajomości językaangielskiego. Na chęć poznania Wielkiej Bry-tanii wskazały 42 osoby (49% ankietowanych)a 37 osób (43% ankietowanych) podkreśliłomotyw towarzyski. W 6 przypadkach (7% an-kietowanych) napisano o przymusie wyjazduze względu na rodziców.

Większość badanych (57%) wyraziło zain-teresowanie historią i kulturą Wielkiej Brytanii(rycina 2).

Rycina 3 przedstawia opinie ankietowanychna temat atrakcyjności turystycznej WielkiejBrytanii. Ponad połowa badanych (60%) stwier-dza, że warto zwiedzać Wielką Brytanię.

Mówiąc o typowych zachowaniach w trak-cie kursu mamy na myśli uczestnictwo w za-jęciach fakultatywnych, m.in. wycieczkach,częstość używania języka docelowego, na-wiązywanie kontaktów towarzyskich. Spośródbadanych tylko dwie osoby nie uczestniczyływ wycieczkach organizowanych podczas kur-su. Według 74 % ankietowanych wycieczkomtowarzyszył komentarz anglojęzycznego prze-

123

przymus rodzicielski

motyw rozrywki

motyw towarzyski

motyw poznawczy

motyw nauki języka

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Rycina 1: Motywy uczestnictwa w turystyce językowej

43% TAK

INIE57%

Rycina 2: Zainteresowanie historią i kulturą Wielkiej Brytanii

40%

D TAK

• NIE60%

Rycina 3: Atrakcyjność turystyczna Wielkiej Brytanii w opinii uczestników kursu— „Czy warto zwiedzać Wielką Brytanię?"

wodnika. Wycieczkom dla osób przebywa-jących w Londynie, nie zawsze towarzyszyłangielski przewodnik, co potwierdzili organi-zatorzy kursu. Ocenę komentarza przewodnikailustruje rycina 4.

Używanie języka angielskiego zbadano pro-sząc ankietowanych o określenie, w skali 1-6(gdzie l- rzadko, 6- bardzo często), jak częstow czasie pobytu w Anglii używali języka an-gielskiego w różnych sytuacjach. Średnie oce-

ny przedstawia rycina 5. Języka angielskiegonajczęściej używano podczas kontaktów z an-gielską host family i w czasie zajęć dydaktycz-nych w szkole, najrzadziej natomiast w rozmo-wach z kolegami i koleżankami z Polski.

Większość ankietowanych (81%) uznała,że w czasie trwania kursu bardzo łatwo byłopoznać osoby innych narodowości. Zdecydo-wana mniejszość (10%) uznało, że było to do-syć trudne.

124

10% 11%4%

24%

30%

21%

zawsze rozumiałem (łam) wszystko,co mówił przewodnik

j przewodnik mówił często zbyttrudnym językiem lub zbyt szybko

l czasami nie słuchałem (łam)przewodnika

l przewodnik udzielał zbyt małoinformacji odnośnie zwiedzanychmiejsc

l przewodnik był nudny

i przewodnik sprawił, że wycieczkabyła naprawdę interesująca

Rycina 4: Ocena komentarza przewodnika

podczas kontaktów podczas zajęćz rodziną, u której w szkolemieszkałem/łam

podczas zajęć podczas wycieczek w rozmowachrekreacyjnych z kolegami

i koleżankami z Polski

Rycina 5: Średnia ocena częstości używania języka angielskiego

Najlepszą okazją do poznania osób innejnarodowości były następujące sytuacje (usze-regowane ze względu na częstość wskazywa-nia przez ankietowanych):1. w czasie zaj ęć szkolnych, gdyż zaj ęcia były

w grupach mieszanych,2. w domu, gdyż mieszkałem/łam z obcokra-

jowcami,3. w czasie wycieczek, gdyż odbywały się w

międzynarodowym towarzystwie,

4. w czasie zajęć sportowo- rekreacyjnych.W czasie kursu językowego ankietowani

nawiązywali kontakty z innymi uczestnikami.Wymieniano Polaków (93%) a także inne na-rodowości, takie jak: Hiszpanów (65%), Cze-chów (58%), Włochów (53%), Rosjan (40%),Kanadyjczyków (34%), Niemców (31%),Francuzów (30%), Arabów (22%).

Utrzymanie kontaktów e-mailowych lub od-wiedziny nowo poznanych zagranicznych zna-

utrzyrnanie kontaktuz polskimi znajomymi z kursu

utrzymanie kontaktuz zagranicznymi znajomymi

z kursu

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%Rycina 6: Deklaracja utrzymania kontaktu ze znajomymi z kursu

125

jomych deklaruje 27% ankietowanych. Aż 86%ankietowanych myśli natomiast, iż utrzymakontakt (mailowy, telefoniczny, osobisty) z pol-skojęzycznymi uczestnikami kursu (rycina 6).

Tabela l przedstawia korzyści wyniesio-ne z kursu. Ankietowani określali na sześcio-stopniowej skali (gdzie l - najmniejsze a 6- największe korzyści), jak oceniają korzyściz pobytu w Wielkiej Brytanii. Na pierwszymmiejscu ankietowani wskazywali poprawę zna-jomości języka, natomiast możliwość poznaniakultury i historii Wielkiej Brytanii uplasowałasię na ostatnim miejscu.

Pobyt i zwiedzanie Anglii stanowi bodziecdo dalszego uczenia się języka angielskiegodla 39% ankietowanych. Turystyka krajoznaw-cza w Wielkiej Brytanii nie ma znaczenia dlaprzyszłej nauki dla 34% ankietowanych a 27%ankietowanych odpowiedziało, że zwiedzanienie zachęciło ich do dalszego uczenia się.

Rycina 7 ilustruje zależności występującemiędzy zwiedzaniem Wielkiej Brytanii a naukąangielskiego, między atmosferą na kursie a za-jęciami sportowo- rekreacyjnymi oraz międzynauką języka a kontaktami z Brytyjczykami.

Tabela 1: Średnia ocena odniesionych korzyściz kursu językowego

Rodzaj korzyści

Poprawa znajomości języka angielskiegoKorzyści towarzyskieZwiedzenie ciekawych miejscZabawaOdpoczynekPoznanie kultury i historii WielkiejBrytanii

Średniaocena:

5,24,64,54,5

4,25

3,25

Opinie dotyczące zależności pomiędzy zwie-dzaniem WB a nauką angielskiego są bardzopodzielone. Zdecydowana większość ankieto-wanych (75%) jest natomiast zdania, że cie-kawe zajęcia sportowo-rekreacyjne wpływająna miłą atmosferę na kursie. Zdaniem więk-szej części ankietowanych (66,7%) kontaktyz Brytyjczykami wpływają na efektywną na-ukę języka.

Rycina 8 przedstawia kompleksową ocenępobytu na kursie wyrażoną jednym hasłem.Zdaniem najlepiej oddającym charakter całe-go kursu okazało się: „nauka i zabawa" (44%).

zwiedzanie Wielkiej Brytanii

fajna atmosfera kursu

efektywna nauka języka angielskiego

47%

26%

33,3%

53%

74%

66,7%

nauka języka angielskiego

ciekawet zajęcia sportowo-rekreacyjne

kontakty z Brytyjczykami

Rycina 7: Ocena wpływu czynników związanych z pobytem na kursie językowymw Wielkiej Brytanii na naukę języka

3%-v

1'?0%i,50%

20%

44%

30%

Nauka i zabawa

• Zabawa na całego

• Turystyka i nauka

H Nauka i przyjemność

• Turystyka i zabawa

D Szkoła i nauka

Rycina 8: Kompleksowa ocena pobytu na kursie językowym wyrażona hasłem

126

Na drugim miejscu uplasowało się określenie:„zabawa na całego" (30%), na trzecim „tury-styka i nauka" (20%). Praktycznie rzecz bio-rąc, pojedyncze osoby w kompleksowej oce-nie wskazywały na: „nauka i przyjemność",„szkoła i nauka" i „turystyka i zabawa".

Dyskusja

Mimo iż badaniami objęto prawie 1/3 osóbwysłanych przez biuro na obóz językowy doAnglii, w skali krajowej jest to jednak bardzomały wycinek populacji wyjeżdżającej w tymcelu. Niemniej jednak opinia tych osób rzucaświatło na różne aspekty udziału w kursach ję-zykowych a Anglii. Problem ten nie był dotądw piśmiennictwie poruszany.

Niewątpliwym mankamentem badań jestbrak możliwości weryfikacji poziomu znajo-mości języka. Początkowy poziom znajomościangielskiego określany był przez ankietowa-nych samodzielnie, podobnie jak ocena korzy-ści z kursu, która, przypomnijmy, wskazywa-łaby na poprawę znajomości języka. Brakujeocen lektorów, którzy prowadzili zajęcia lubwyników testów, gdzie czarno na białym moż-na by ocenić poziom początkowy i końcowyznajomości języka obcego. Oceny uczestnikówsą niewątpliwie bardzo subiektywne, a ponad-to tuż po wyjeździe z Anglii (w momencie, wktórym prowadzone były badania) odczuciamogą być nadmiernie wysokie. W przyszłychbadaniach ocena poziomu znajomości językapowinna pochodzić z obiektywnego źródła.

Większość ankietowanych, zgodnie z ocze-kiwaniami, jako motyw uczestnictwa wska-zywała chęć nauki języka obcego. Niemniejjednak wiele osób wskazywało na więcej niżjeden motyw, podkreślając tym samym, iż tury-styka językowa to możliwość połączenia przy-jemnego z pożytecznym. Kolejno istotna jestchęć poznawania Wielkiej Brytanii i nawiąza-nie nowych znajomości. Być może turystykęjęzykową należy widzieć jako modny trend ijako chęć uczestnictwa w kulturalnym przed-sięwzięciu, podczas którego można spotkaćciekawe świata osoby różnych narodowości,co jest odzwierciedleniem rosnącej świadomo-ści integracji międzynarodowej.

Zaskakujący i zasmucający jest fakt, żetylko niewiele ponad połowa ankietowanych

zainteresowana jest historią i kulturą WielkiejBrytanii, a także widzi sens uprawiania turysty-ki krajoznawczej na wyspie. Zainteresowanieuczestników odwiedzanym obszarem powinnozatem należeć do czołowych zadań organizato-rów kursu językowego - w Wielkiej Brytaniijest przecież wiele interesujących i wartych zo-baczenia atrakcji turystycznych.

Wycieczki krajoznawcze należą do typo-wych zachowań w czasie kursu. Prawie wszy-scy ankietowani brali w nich udział, mimo iż,przypomnijmy, były to atrakcje dodatkowopłatne.

Wydawać by się mogło, że instytucja nud-nego przewodnika w dobie obecnych szkoleńi postępów edukacji w zakresie obsługi ruchuturystycznego przeszła do lamusa. Wyniki ba-dań pokazują jednak, że niestety nie końca.Większość ankietowanych albo nie słuchałaprzewodnika albo uważała, że jest on nudny.Największa szkoda polega na tym, że właśniewycieczka, w świetle charakterystyki uczeniasię języka w wieku młodzieńczym, mogłabybyć wspaniałym sposobem dotarcia do mło-dzieży i przekazania im wiedzy, zarówno języ-kowej jak i o kulturze społeczeństwa posługu-jącego się językiem docelowym.

Możliwość bezpośredniego kontaktu zrdzennymi mieszkańcami, przebywanie w ichmilieu, znaczy bardzo wiele dla nauki języka.Do największej liczby kontaktów w językuangielskim dochodzi właśnie w czasie spędza-nym z angielską rodziną goszczącą. Drugimfilarem są zajęcia dydaktyczne w szkole języ-kowej. Co dzieje się jednak w czasie wolnym,czyli podczas zajęć o charakterze rekreacyj-nym i wycieczek krajoznawczych? Zgodniez obawami, bardzo poważnym problemem jestwszechobecność języka ojczystego na kursiejęzykowym. Jest to kwestia bardzo trudna dorozwiązania. Złudnym jest sądzenie, że wyjazdna kurs prywatnie, bez pośrednika, bez grupypolskiej, byłby skutecznym lekarstwem. Jestto oczywiście pewnego rodzaju ograniczeniekontaktu z rodakami, ale i tak mało prawdopo-dobne ażeby na kursie nie było żadnego inne-go Polaka. Tak więc problem jest raczej naturypsychicznej - nastawienia do używania językaobcego w jak największym stopniu. Zresztą,z glottodydaktycznego punktu widzenia uży-wanie języka ojczystego nie jest „szkodliwe"

127

dla efektywnej nauki języka obcego, tylko siłąrzeczy skrócony jest czas ekspozycji na językobcy (ang. inpuf). Warto też zauważyć, że pod-czas kursów niemieckiego, francuskiego czyhiszpańskiego problematyczne staje się częstoużywanie nie tyle języka ojczystego, co ję-zyka angielskiego, czyli współczesnej linguafranca.

Tradycją jest już, że pod koniec wspólne-go pobytu wakacyjnego młodzież wymieniaadresy korespondencyjne (dziś głównie e-ma-ile i numery komunikatorów internetowych),czasem planuje kolejne spotkania. Często ro-dzą się przyjaźnie na całe życie. W kontekścieprzyprowadzonego badania na uwagę zasługuj efakt, iż niewiele przyjaźni międzynarodowychma szansę przetrwać, podczas gdy większośćpolskich kontaktów zostanie prawdopodobnieutrzymana. Wskazuje to na siłę więzi istnieją-cych między polskojęzycznymi uczestnikami ibrak tej więzi w stosunkach z obcojęzycznymiuczestnikami kursu. Warto podkreślić także,że zagranicznych uczestników kursu polskamłodzież poznawała w pierwszej kolejności wczasie zajęć dydaktycznych oraz kontaktów wdomu. Wycieczki i zajęcia sportowo-rekreacyj-ne, które są znakomitym sposobem integracji,pozostawały raczej domeną kontaktów z inny-mi Polakami.

Korzyści płynące z udziału w kursie woczach kursantów to nie tylko poprawa zna-jomości angielskiego, ale także kontakty to-warzyskie, zwiedzanie, zabawa i odpoczynek.Warto wręcz zauważyć, że przy ogólnej ocenieabsolwenci kursu podkreślali, że turystyka ję-zykowa to połączenie nauki i „czegoś" jeszcze:zabawy, turystyki, przyjemności. Zaskakującyjest natomiast fakt, że prawie 1/3 absolwentówudzieliła odpowiedzi niezawierającej elemen-

tu „nauki". Pewna grupa osób podważa zatemaspekt edukacyjny turystyki językowej.

Sugerując się wynikami badań należało bystwierdzić, że nie ma jednokierunkowej zależ-ności między zainteresowaniem Wielką Bry-tanią (chęcią poznawania jej kultury, sztukii atrakcji turystycznych) a nauką języka. Opi-nie badanych rozłożyły się prawie po połowie.Są jednak teoretyczne podstawy, by przypusz-czać, że w rzeczywistości, przy dobrze skon-struowanej ofercie zajęć kulturalno-turystycz-nych, można bardzo pozytywnie wpłynąć napostępy w nauce języka poprzez wywoływa-nie zainteresowania elementami kultury danejspołeczności.

Piśmiennictwo:1) Bieńczyk G., Łobożewicz T. 2001: Podstawy

turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa2) Gaworecki W. 2007: Turystyka, Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa3) Komorowska H. 2005: Metodyka nauczania języków

obcych. Fraszka Edukacyjna Warszawa4) Przecławski K..1996: Człowiek a turystyka. Zarys

socjologii turystyki. Albis, Kraków5) Wartecka-Ważyńska, A. 2007: Turystyka młodzieży

i jej uwarunkowania. Wydawnictwo NaukoweUniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań

6) www.nso.gov.mt (20.04.2008)7) Zabrocki L. 1966: Językoznawcze podstawy

metodyki nauczania języków obcych, PaństwoweWydawnictwo Naukowe, Warszawa

8) ŻukowskaZ. 2006: Aktywna turystyka młodzieżowa .i jej wartości w wychowaniu do zdrowego stylużycia. W: Z. Dziubiński (red.) Aksjologia turystyki,Salezj ańska Organizacj a Sportowa RzeczypospolitejPolskiej, Warszawa: 271-281

Adres korespondencyjny:e-mail: juliarozewska@wp.pl