Ο κομήτης C/2012 S1 (ISON) έρχεται

εντυπωσιακός (;) το Νοέμβριο !

Αργύρης Δρίβας, Φυσικός στο 3ο Γυμνάσιο Ναυπάκτου, 13/10/2013

Ο κομήτης C/2012 S1 (ISON) πλησιάζει. Ήδη βρίσκεται στην περιοχή της τροχιάς του

πλανήτη Άρη και στις 28 Νοεμβρίου θα φτάσει στο περιήλιο, δηλαδή στην κοντινότερη

απόσταση στον Ήλιο και κατόπιν θα επιστρέψει στις εσχατιές του ηλιακού μας

συστήματος, απ’ όπου ξεκίνησε το ταξίδι του. Φαίνεται ότι θα κάνει ένα

εντυπωσιακότατο πέρασμα, καθώς θα περάσει «ξυστά» από τον Ήλιο, εμφανίζοντας

μεγάλη λαμπρότητα και μακριά ουρά. Πολλοί υποστηρίζουν ότι θα είναι ο κομήτης του

αιώνα!

Εικόνα του κομήτη ISON από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το Μάιο του 2013

Το όνομά του C/2012 S1 (ISON) δηλώνει ότι είναι μη περιοδικός κομήτης (C), άρα δεν θα

ξανάρθει ποτέ, παρατηρήθηκε πρώτη φορά το 2012, στο 19ο δεκαπενθήμερο του έτους (S)

και ήταν ο πρώτος (1) που καταγράφηκε εκείνο το διάστημα. Τον παρατήρησαν οι Ρώσοι

αστρονόμοι Vitali Nevski και Artyom Novichonok του κέντρου International Scientific

Optical Network (ISON) από το οποίο πήρε και το όνομά του.

Οι Ρώσοι αστρονόμοι Vitali Nevski και Artyom Novichonok που παρατήρησαν πρώτοι τον κομήτη στις 21 Σεπτεμβρίου 2012, με το 16 ιντσών τηλεσκόπιο του ISON

Προς το παρόν είναι ορατός μόνο με τηλεσκόπιο, αλλά από το τέλος Οκτωβρίου θα είναι

ορατός και με γυμνό μάτι. Περισσότερο θεαματικός θα είναι την περίοδο Νοεμβρίου -

Δεκεμβρίου.

Η πορεία που θα ακολουθήσει ο κομήτης φαίνεται στις επόμενες εικόνες. Πλησιάζει στον

Ήλιο κινούμενος στο επίπεδο της εκλειπτικής, στο επίπεδο δηλαδή στο οποίο περιφέρονται

οι πλανήτες γύρω από τον Ήλιο. Θα περάσει επομένως από τις τροχιές των πλανητών, αλλά

δε θα συγκρουστεί με κανέναν πλανήτη. Θα προσπεράσει τον Ήλιο αφού τον πλησιάσει σε

απόσταση μόλις 1,7 φορές όσο η ακτίνα του Ήλιου, από την επιφάνειά του. Τότε θα κάνει

στροφή και όπως θα απομακρίνεται από τον Ήλιο η τροχιά του θα σχηματίζει κάποια γωνία

με την εκλειπτική, οπότε ούτε τότε υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης με κάποιον πλανήτη.

Όσον αφορά εμάς, στον πλανήτη Γη, ο κομήτης θα πλησιάσει σε απόσταση 0,42 Α.U. , που

σημαίνει περίπου 60.000.000 km, μια τεράστια απόσταση, στις 26 Δεκεμβρίου. Η τροχιά

του φαίνεται στο επόμενο σχήμα με την πορτοκαλί διακεκομένη γραμμή. Ο πλανήτης μας

είναι ο πράσινος κύκλος.

Αρχές Νοεμβρίου πλησιάζει προς τον Ήλιο και διασχίζει την τροχιά της Γης

Αρχές του 2014 η Γη περνάει ανάμεσα από τα σωματίδια σκόνης του κομήτη

Καθώς ο κομήτης κινείται αφήνει πίσω του σωματίδια σκόνης . Η Γη πρόκειται να περάσει

ανάμεσα από αυτά τα σωματίδια σκόνης που άφησε πίσω του ο κομήτης τον Ιανουάριο

του 2014, χωρίς αυτό το γεγονός να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον πλανήτη μας.

Σε προσομοίωση το πέρασμα της Γης από τα σωματίδια σκόνης του ISON

Παρόμοια διέλευση κομήτη είχε συμβεί το 1680, πάλι Νοέμβριο – Δεκέμβριο, σε απόσταση

πάλι 0,42 Α.U. από τη Γη, που ήταν ορατός και στη διάρκεια της μέρας, με το φως του

Ήλιου. Το όνομά του ήταν ο κομήτης του Kirch ή «ο μεγάλος κομήτης του 1680» και ήταν

πράγματι εντυπωσιακός, όπως φαίνεται σε πίνακες της εποχής εκείνης.

Ο μεγάλος κομήτης του 1680 σε πίνακα ζωγραφικής

Ας επιστρέψουμε στον κομήτη ISON. Πόσο λαμπρός είναι τώρα και πόσο λαμπρός

πρόκειται να γίνει όταν πλησιάσει περισσότερο τον Ήλιο; Η επόμενη εικόνα δείχνει τις

μέχρι τώρα μετρήσεις, αλλά και την καμπύλη πιθανής εξέλιξης του φαινομένου μεγέθους

του κομήτη στους επόμενους μήνες. Το μέγιστο της λαμπρότητας στο περιήλιο δεν

προβλέπεται ακριβώς πόσο θα είναι και μάλλον θα έχει αρνητική τιμή. Αυτό σημαίνει ότι

θα είναι πράγματι ένα πολύ λαμπρό αντικείμενο στον ουρανό, τόσο λαμπρό όσο ο

πλανήτης Αφροδίτη ή και πιο λαμπρό ενδεχομένως, με λαμπρότητα -3 ως -5.

Αρκετοί πιστεύουν ότι η λαμπρότητά του θα πλησιάσει αυτήν της Πανσελήνου, κάτι που

μάλλον είναι υπερβολικό, αφού από τις παρατηρήσεις φαίνεται ότι οι τιμές τις

λαμπρότητας που καταγράφονται (οι κόκκινες) έχουν μικρότερη τιμή από της καμπύλης .

Υπολογισμοί στις 2 Οκτωβρίου 2013 από τον Matthew Knight

Εκτός από τη λαμπρότητα, οι επιστήμονες προσπαθούν να προσδιορίσουν πόσο μεγάλος

είναι ο πυρήνας του κομήτη και πόση σκόνη θα παράξει. Απ’ ότι φαίνεται ο πυρήνας του

είναι μεγάλος, μερικά χιλιόμετρα, αλλά μάλλον όχι περισσότερα από τα 30 km του κομήτη

Hale – Bopp που πέρασε το 1997.

Ο κομήτης Hale – Bopp στο πέρασμά του το 1997

Οι επιστήμονες εντυπωσιάστηκαν από την ουρά που είχε ήδη αναπτύξει ο κομήτης ISON

όσο βρισκόταν πολύ μακριά από τον Ήλιο, πιο πέρα και από τον Δία. Η σκόνη που άφηνε

πίσω του ξεπερνούσε το συνηθισμένο ποσό σκόνης των κομητών. Όμως στη συνέχεια η

ουρά του δεν αυξήθηκε κατά το αναμενόμενο. Πιθανόν αυτό έγινε επειδή εξαερώθηκαν

ήδη τα πολύ πτητικά συστατικά του.

Ένα άλλο ζήτημα που απασχολεί πάρα πολύ τους επιστήμονες είναι αν ο κομήτης θα

επιβιώσει από τη συνάντησή του με τον Ήλιο ή αν θα εξαερωθεί εντελώς ή αν θα

κομματιαστεί. Η εξαέρωση μπορεί να προκληθεί από την πολύ υψηλή θερμοκρασία που θα

συναντήσει. Το κομμάτιασμά του μπορεί να προκληθεί από τις τεράστιες παλιρροϊκές

δυνάμεις που θα δεχτεί λόγω της βαρύτητας από τον Ήλιο. Μάλιστα οι παλιρροϊκές

δυνάμεις γίνονται πιο έντονες αν ο πυρήνας του κομήτη περιστρέφεται γύρω από τον

άξονά του. Όλα αυτά οφείλονται στο ότι η κοντινότερη απόσταση που θα πλησιάσει την

επιφάνεια του Ήλιου είναι μόλις 1.000.000 km, περίπου 1,7 φορές μεγαλύτερη από την

ακτίνα του Ήλιου. Σχεδόν θα «ξύσει» τον Ήλιο. Πάντως, αν κομματιαστεί, τα θραύσματα δεν

θα χτυπήσουν τη Γη.

Ένας κομήτης που πέρασε επίσης ξυστά από τον Ήλιο και άφησε πολύ σκόνη πίσω του με

εντυπωσιακή ουρά, ήταν ο κομήτης Ikeya-Seki, τον Οκτώβριο του 1965, ο οποίος φαίνεται

στην επόμενη φωτογραφία.

Ο κομήτης Ikeya-Seki, τον Οκτώβριο του 1965

Τι τελικά θα συμβεί θα περιμένουμε και θα το δούμε. Πάντως η NASA ετοιμάζει πλήθος αποστολών για την παρατήρησή του. Η διαστημοσυσκευή STEREO όπως επίσης οι SOHO και SDO, ετοιμάζονται να καταγράψουν το πέρασμά του. Η επόμενη εικόνα δείχνει την πρόβλεψη της τροχιάς του κομήτη από την αποστολή

SOHO/LASCO C3 που σχεδιάζει η NASA. Στο κέντρο είναι ο Ήλιος.

Η τροχιά του κομήτη όπως θα φανεί από την αποστολή SOHO/LASCO C3

Πηγές

http://www.isoncampaign.org/

http://stereo-ssc.nascom.nasa.gov/comet_ison/

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CE%AE%CF%8

4%CE%B7%CF%82_C/2012_S1

http://www.youtube.com/watch?v=llpx30YzdyQ