wg sociale zekerheid (jozef mampuys)
DESCRIPTION
Powerpointpresentatie gemaakt door Jozef Mampuys, naar aanleiding van de Dag van het Socialisme 2010 (20 maart 2010), Vooruit Gent www.dagvanhetsocialisme.beTRANSCRIPT
Sociale Zekerheid
De geschiedenis in een notendop
SZ: Geschiedenis in een notendop
Sociale ‘zekerheid’ voor kapitalisme Familie en dorpsgemeenschap Private en publieke liefdadigheid
Industriële revolutie: doorbraak kapitalisme Oude sociale ‘zekerheid’ verdwijnt Geen werk, geen inkomen, geen sociale
zekerheid
Kapitalistische onzekerheid
Strijd voor loon, arbeidsvoorwaarden én sociale zekerheid SZ: onderdeel van de reproductie van de arbeidskracht van de arbeidersklasse als geheel Vandaag: brutoloon + wkgbijdrage SZ (totale ‘loonkost’) vormen een geheel als vergoeding voor het ter beschikking stellen van de arbeidskracht in het prdouctieproces
Uitbouw en versterking SZ
Resultaat van strijd, geen ‘spontaan’ proces
Parallel met de versterking van de arbeidersbeweging (syndicaal en politiek)
Doorbraakmomenten in tijden van sociale onrust/revolutionair klimaat (1886, WOI, algemene staking 1936, WOII): angst voor machtsverlies leidt tot toegevingen van de heersende klasse
Sociale ‘zekerheid’ voor WO I
Privaat initiatief, vrijwillige toetreding Verenigingen van onderlinge bijstand Syndicale werkloosheidskassen
Toenemende subsidiëring overheid 1896 erkende mutualiteiten 1900 erkende pensioenkassen 1907 rijkstoelage werkloosheidskassen
Eerste verplichte verzekeringen 1903 Wet op de arbeidsongevallen 1911 Pensioen mijnwerkers
Invoering verplichting verzekering
Werknemers Zelfstandigen Bijstand
Arbeidsongevallen 1903
Pensioenen 1924 / 1925 1956 1969
Beroepsziekten 1927
Tegemoetkoming minder validen
1928
Gezinsbijslag 1930 1937 1971
Jaarlijkse vakantie 1936
Werkloosheid 1944
Ziekte en invaliditeitGezondheidszorgenArbeidsong.
194419641971
Gewaarborgd inkomen bejaarden
1969
Recht op bestaansminimum 1974
28 dec 1944: Besluitwet betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders
Sociaal Pact ‘geest van trouwe samenwerking’ Geen herhaling jaren ’30 (sociaal/econom) Angst voor communisme
Grote sprong voorwaarts SZ Verplichte ziekte- en werkloosheidsverzekering Financiering door bijdrage op loon + overheid Centrale inning
Compromis: opsplitsing wkn- en wkg-bijdrage Werkgeversbijdrage geen deel van (bruto)loon Paritair beheer
Bloei tussen oorlog en crisis1945 - 1975
Uitbreiding, hogere uitkeringen, nieuwe reglementeringen
Financiering: hogere bijdrage op loon
Bijstandsregelingen 1974 Wet op bestaansminimum
SZ in crisis(tijden) 1975-2010
SZ wordt ‘onbetaalbaar’ Uitkeringen steeds meer gedifferentieerd met het oog op gemiddelde daling of minder snelle stijgingWerkgevers en overheid proberen op alle mogelijke manieren hun deel van de stijgende uitgaven te drukken en door te schuiven naar de werknemersDiscussie over SZ is discussie over de financiering: wie betaalt?
Basisprincipes SZ
Verzekering Bijdrage geeft recht op uitkering Hoogte bijdrage bepaalt hoogte uitkering
Solidariteit Ongelijke risico’s, gelijke bijdragepercentages Forfaitaire, gezinsgemoduleerde uitkeringen Min/Max uitkeringen Intergenerationele en nationale solidariteit Solidariteit tussen personen, niet tussen
gebieden
Twee hoofddoelstellingen SZ
1. Behoud levensstandaard Sinds 1975 steeds minder gerealiseerd Afzwakking verzekeringsprincipe
Optrekken loonplafonds berekening uitkering Vastleggen hogere vervangingspercentages
Dalende vervangingspercentages Welvaartsvastheid Automatische welvaartskoppeling
Twee hoofddoelstellingen SZ
2. Armoede verhinderen Met SZ: 15,2% zonder SZ: 42% Armoede neemt sinds 15 jaar opnieuw
toe Minimumuitkeringen optrekken tot
armoededrempel Alle uitkeringen op niveau van
gezinsgemoduleerde armoededrempels
Drie functies SZ
Vervangen van inkomen Ziekte, invaliditeit, werkloosheid, ouderdom
Aanvullen van inkomen Gezondheidszorg, kinderen
Waarborging minimuminkomen Armoedebestrijding Geen verzekering, volledige solidariteit
Drie stelselsWerknemers
Zelfstandigen Beperkt tot pensioenen en kinderbijslag Minder bijdrage en minder goede bescherming
Ambtenaren Grotendeels gefinancierd uit belastinggeld Enkel geneeskundige verzorging en overlevingspensioenen
voor weduwen en wezen via de SZ
Structuur SZ werknemers
7 takken7 instellingen: RIZIV, RVP, RVA, RKW, FAO, FBZ, RJVHun rol is verschillend: uitbetalen, verder verdelen, controleren, reguleren, adviseren
Structuur SZ werknemersRIZIV Betaalt niet zelf uit Verdeelt het geld onder de ziekenfondsen en
de Hulpkas (HKZIV) Die betalen zowel de uitkeringen bij
arbeidsongeschiktheid als de kosten voor geneeskundige verzorging
RVP betaalt rechtstreeks de pensioenen uit
Structuur SZ werknemersRVA Verdeelt het geld onder de vakbonden en de Hulpkas
(HVW) Die betalen werkloosheidsvergoedingen uit
RKW verdeelt het geld onder de kinderbijslagfondsen of betaald zelf uitFAO betaalt ingeval de werkgever niet verzekerd isFBZ betaalt vergoedingen uitRJV verdeelt het geld onder de vakantiefondsen of betaalt zelf uit
Financiering SZ
Kern van alle huidige discussies Privatisering (tweede pijler,
hospitalisatieverzekering), activering (werkloosheid, langer werken, afschaffing brugpensioen, onbeperkt bijverdienen na pensioen) uitgavenorm RIZIV
Tot 1977: steeds overschot Sinds 1978: meer tekort dan overschot Crisis op korte termijn en vergrijzing op (half)lange termijn: groeiende uitgaven
Financiering SZ vandaag (2008)
Bijdrage op loon: 68% Staatstoelagen: 10,5% ‘Alternatieve’ financiering: 16,5% Compensatie verminderde staatstoelagen
en vermindering werkgeversbijdrage Sinds 2001 voor 90% afkomstig van een
voorafname van 23,5% op BTW ‘Onzichtbare’ verschuiving van
staatstoelage en werkgeversbijdrage naar netto-uitgave voor werknemers
Echte alternatieve financiering SZ
Meer mensen aan het werk Door meer bijkomende jobs Niet door afschaffing brugpensioen of
onbeperkt bijverdienen na pensioen
Afbouw vermindering werkgeversbijdragen Nieuwe heffing op kapitaal(sinkomsten) Noodzakelijke voorwaarde: opheffing
bankgeheim en opstelling vermogenskadaster Duidelijkste en meest doelgerichte heffing:
vermogensbelasting
Algemene Sociale Bijdrage
Heffing op alle soorten inkomens (dus ook op kapitaal) Vervangt deel van bestaande financiering Gekoppeld aan invoering tweepijlersysteem in SZ (arbeidsgebonden en algemeen) Gevaar voor forse vermindering werkgeversbijdrage grotendeels betaald door werknemers Ingewikkeld en beperkte meeropbrengst Ondergraaft huidige zekerheid van financiering SZ door bijdragen op loon.