www.kennispleinchronischezorg.nl 2015 Deze informatie mag vrij verspreid worden op voorwaarde dat een bronvermelding en link geplaatst wordt naar de website.

Werken aangezondheidsvaardigheden

Gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden die iemand nodig heeft om de juiste beslissingen te maken op het gebied van gezondheid en ziekte. Het gaat om het vinden, begrijpen en toepassen van gezondheidsinformatie. Hoe kun je als zorgverlener laaggeletterden en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zo goed mogelijk begeleiden?

De communicatie tussen laaggeletterde patiënten en hun zorgverleners verloopt soms moeizaam. Zorgverleners herkennen niet altijd dat iemand laaggeletterd of minder gezondheidsvaardig is. En laaggeletterde patiënten kunnen zich terughoudend en passief opstellen uit schaamte en ongemak.

TIPS VOOR EFFECTIEVE COMMUNICATIE

www.kennispleinchronischezorg.nl 2015 Deze informatie mag vrij verspreid worden op voorwaarde dat een bronvermelding en link geplaatst wordt naar de website.

Enkele tips voor een goed gesprek: • Creëer een vertrouwelijke gesprekssfeer waarin je het onderwerp bespreekbaar

maakt. • Nodig de patiënt uit om iets te vertellen over hun ziekte, in zijn eigen woorden. • Doseer de informatie. Vraag de patiënt eventueel om een keer terug te komen. • Ondersteun je uitleg met visuele middelen zoals plaatjes en pictogrammen uit

specifieke tools ontwikkeld voor deze doelgroep. • Stel niet teveel vragen tegelijk. • Focus op wat iemand al goed doet. • Vraag regelmatig of je gesprekspartner alles heeft begrepen. Stel begripsvragen of

laat hem of haar je woorden herhalen. Wacht rustig op het antwoord. • Neem de tijd en gebruik eenvoudige woorden. Met een open houding en het maken

van oogcontact voelt de patiënt dat hij welkom is en zijn vragen kan stellen.

• Door een korte vraag te stellen, kom je er vaak al achter of iemand problemen met lezen, schrijven of rekenen heeft. Vraag bijvoorbeeld een patiënt bij de kennismaking om zijn of haar eigen naam en adres op te schrijven.

• Toets iemands leesvaardigheid door een formulier ondersteboven aan te reiken en kijk of de ander het formulier omdraait.

• Vraag regelmatig tijdens een consult of gesprek of de persoon alles heeft begrepen. Stel begripsvragen of laat hem of haar je woorden herhalen.

• Wees alert op signalen die verband houden met lezen en schrijven. Laaggeletterden verbergen vaak hun probleem. Bijvoorbeeld: ‘Dat formulier vul ik thuis wel in’, ‘ik ben mijn leesbril vergeten, kunt u zeggen wat er staat?’

• Let op andere signalen zoals: steeds aangeven dat iets niet kan, bijvoorbeeld sporten, geen antwoord weten op de vraag: ‘wat wil je zelf?’, een vraag terugleggen bij de zorgverlener: ‘daarvoor ben ik toch bij jou?’, lange tijd niet komen voor controle.

Een stapsgewijze aanpak om mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden de juiste ondersteuning te bieden staat beschreven in de Methodiek ‘Zelfmanagement en beperkte gezondheidsvaardigheden’. De methodiek is bedoeld voor huisartsenpraktijken en gezondheidscentra.

Bekijk de tools gezondheidsvaardigheden

HOE HERKEN JE PATIËNTEN MET BEPERKTEGEZONDHEIDS- VAARDIGHEDEN

STAPSGEWIJZE AANPAK