“De grote Stilte”H.J.A. Hofland.

Voor de minor kunst cultuur en onderzoek heb ik de opdracht van het blog niet gehaald, hierdoor heb ik de tekst “De grote stilte” van H.J.A. Hofland moeten lezen. Hierbij was het de bedoeling om 3 hoofdstukken uit te kiezen en daarbij een samenvatting van ieder hoofdstuk te maken. Daarna moest je een kunstwerk zoeken wat relevant was aan het onderwerp van het hoofdstuk en een vergelijking te maken tussen de essentie van de tekst en hetgene wat je waarnam uit het gekozen kunstwerk. Mijn bevindingen over het beeld en de tekst staan in dit document beschreven.

De 3 hoofdstukken die ik uitgekozen heb zijn:- Zelf stil zijn.Désanne van Brederode- Stilte en antistilte.H.J.A. Hofland- Sine Voce.Charles Vergeer

Deze keuze heb ik intuïtief gemaakt, soms heb ik een stukje tekst gelezen voor ik de keuze maakte en de andere keer heb ik puur naar de titel gekeken omdat ik hem interessant vond. Na ieder hoofdstuk maak ik de koppeling tussen de tekst en het gekozen kunstwerk.

Robin.

Samenvatting: Zelf stil zijnVolgens de schrijfster zijn er niet alleen op gevaar, maar ook op geluidsoverlast 2 reacties mogelijk: Vechten of vluchten. Het vechten staat voor fel tegen het geluid in aan en jezelf wapenen om de strijd aan te gaan. Driftig reageren en het niet accepteren maar om ver proberen te verwerpen met kabaal. Zowel innerlijk als uiterlijk. Het vluchten staat voor het opzetten van een muurtje wat vaak niet eens bewust gaat. Diep in gedachten verzonken raken tot je niets meer hoort. Je lichaam heeft hier ook een reactie op. Je houding vormt een pantser om je gedachtes en fantasieën, je eigen persoonlijke taal zo puur mogelijk te houden. Je hoeft dus niet weg om op een stille plek te werken, je kan deze stilte ook zelf creëeren. Sterker nog, er wordt gesproken over het feit dat je de stilte zelf kunt zijn. Je neemt deze stilte dan overal naar toe en je lichaam beschermt het vanzelf.

Dit is wel een aangeleerde reactie, dat omdat de mensheid in dermate opzicht niet echt primitief is. Het is sociaal wenselijk gedrag om te conformeren aan de maatschappelijke normen en waarden. Kleine kinderen en dieren daarenteen zij nog puur qua gedrag, ze reageren op lawaai door zo hard mogelijk te schreeuwen of brullen. Of dit nu zichtbaar lawaai is, of verborgen lawaai dat zich in het innerlijk bevindt. Naarmate de leeftijd van kleine kinderen vordert, leren ze dit op een andere manier te verwerken, door bijvoorbeeld te douchen of zich terug te trekken op hun eigen kamer. Vandaar de maatschappelijke maatstaven die gehandhaaft “moeten” worden. Puurheid wordt niet in zijn volledigheid geaccepteerd. Het lijkt wel alsof het op “gezette tijden” plaats moet vinden, het “tot jezelf” komen. Dit kan iemand uiteraard pas leren als men kan spreken van een “zelf”. Vandaar ook de bewustwording na de kleuterperiode. De mogelijkheid tot reflectie. Men wil zichzelf namelijk niet volledig blootgeven aan iedereen, dan zou het innerlijk te veel “beschadigen”. Dit kan je wel zien als volledig tegennatuurlijk gedrag, omdat het eigenlijk lijnrecht tegenover het primaire uitingsgevoel staat.

Dit past volledig bij de tijd waarin wij leven. Mensen hebben namelijk een hekel aan anderen die het achterste van hun tong niet laten zien, maar willen ook niet dat iedereen zich volledig bloot geeft omdat het te schokkend is. Er ontstaat hierdoor wel een bijzonder cultuuverschijnsel, de guru’s en leermeesters die men cursussen geeft om “volledig tot zichzelf” te komen. Het leren om met jezelf om te gaan en je gevoelens goed te uiten. En eigenlijk is dit een zeer apart verschijnsel, omdat je dan accepteert dat er 2 zelven zouden zijn. 2 personen die jou vertegenwoordigen en naast elkaar leven. Alsof men dan leert om in een bepaalde situatie accepteert dat hij zichzelf is. Alsof hij op zichzelf neer kijkt en de conclusie weet te trekken, “nu ben ik mijzelf”.

Er zou juist een grote dynamiek moeten zijn tussen de buiten- en de binnenwereld. Alles heeft invloed op elkaar, en het zou in vrede naast elkaar moeten leven. Het is niet de bedoeling om in verschillende situaties een rol aan te nemen en jezelf dus niet te zijn. Dan conformeer je jezelf teveel aan de buitenwereld en is het niet jezelf zijn. Als deze scheidingslijn zich wel helder bevindt, ben je jezelf wel bewust van een binnen en buitenwereld en kun je jezelf ook conformeren aan je eigen grenzen. Wanneer laat jij jezelf volledig in je binnenwereld verdwijnen en wanneer trek je de grens dat de binnenwereld de buitenwereld te veel beïnvloedt? Er ontstaat hierdoor wel het gevaar dat als men de binnenwereld een te grote rol laat spelen, dat er een therapeutische samenleving ontstaat. Dat het alleen maar om de innerlijke kenmerken draait en men graag uniek wilt zijn. En hoe kan er nu bijvoorbeeld een cursus ontstaan waarin men geleerd wordt om uniek te zijn? Dit is onmogelijk, want als er een formule bestaat waarbij iedereen uniek gemaakt wordt, is dat niet meer uniek. Zolang je maar veel praat over het innerlijk hoef je niet te voelen dat je jezelf ergert aan andermans vervelende kenmerken.

Gekozen kunstwerk:Einbahnstrasse van de dansgroep T.R.A.S.H.

Dans,theater, live muziek en decor.

Korte biografie:1“T.r.a.s.h. staat bekend om zijn compromisloze voorstellingen, waarin het voortdurend grenzen opzoekt. Vanaf een kruispunt van artistieke disciplines breekt het telkens met traditionele normen van theater en dans.

Artistiek leider en choreograaf Kristel van Issum draagt samen met componist Arthur van der Kuip en decorontwerper Paul van Weert een concept uit gebaseerd op de hedendaagse cultuur, de hartslag van onze tijd en het tonten van mensen, hun lichaam, hun worsteling en hun lot.

De rauwe en energieke bewegingstaal stelt zich synchroon aan klassiek georiënteerde live muziek en een specifieke decorstijl. Vanuit een intense verstrengeling van de disciplines dans, performance en muziek maakt T.r.a.s.h. vervreemd en heftig danstheater.

T.r.a.s.h. toont mensen en hun conditie in staat van emotionele spanning en de relatie met zijn buitenwereld vanuit een haast duistere invalshoek. T.r.a.s.h. heeft belangstelling voor de krochten en dwaalwegen van de menselijke geest; voor de psyche in de verdrukking; voor de ontmaskering van de persoon; en voor de zoektocht naar de zielenpijn in sociale relaties.

Het dans- en performancegezelschap richt zich op individualiteit en op gevoelens van saamhorigheid en collectiviteit. Er is fascinatie voor onbeheersbaarheid: het instinctieve dat

1 http://www.trashweb.nl/t.r.a.s.h.html

explosief is. Stabiliteit of rust is vaak niet aan de orde. T.r.a.s.h. begeeft zich op het gebied van constructie en deconstructie, verbrokkeling, orde en chaos: T.r.a.s.h. gebruikt de absurditeit als reflectie op individu en maatschappij.”

Visie kunstenaar:Dramaturgie:De dramaturgie van T.R.A.S.H. is niet traditiegetrouw, het typeert zich door de meerduidigheid en de ontleding van betekenissen. Deze worden versterkt door de persoonlijke, subjectieve beleving en interpretatie. T.R.A.S.H. werkt naar een situatie waarin klank, beweging, gelijktijdigheid en handelingen een veld van emoties en acties veroorzaakt. Dit wordt naar de werkelijkheid gebracht in een verstoorde en gedemonteerde vorm. Deze gedefragmenteerde vorm dringt zich ook erg op.

In de voorstellingen dragen versplinterde theatrale figuren kenmerken van een personage, maar zijn nooit ‘echt’ een karakter. Door deze keuze te maken kan ieder theatraal element alle aandacht opeisen en is er ook geen hierarchie meer binnen deze elementen. Op deze manier ontstaat er een totale deconstructie die de weg vrij baant naar het sublieme. Er vinden geen logische koppelingen naar handelingen of uitingen plaats.

T.R.A.S.H. zoekt ondersteuning in de theorieën van Gilles Deleuze. Het gaat uit van van juxtaposities. Het vertrekt niet vanuit Aristotelisch acteursdramaturgie, maar geldt als een explosie vanuit beelden, waarbij oneindig veel verwijzingen worden opgeroepen: betekenissen, opbouw en associaties die niet zijn voorgekookt of uitgekauwd. Gebruikelijke betekenissen worden leeggemaakt, en de leegte wordt gevuld om opnieuw leeggehaald te worden.Live muziek: Gecreeërd door componist Arthur van Kuip. Hij gebruikt een groot en divers spectrum aan compositietechnieken om de muziek te creeëren. Er worden onder andere oude polyfonie van de lage landen gemixt met de polyritmiek uit het oosten, of wordt rockmuziek ondersteund door een folkloristische beat. Deze tegenstellingen worden samen versmolten tot 1 geheel.

Live muziek is van essentieel belang bij de voorstellingen van T.R.A.S.H. Dit komt voort uit de controle over tijdservaring die live muziek heeft. Een sprekend voorbeeld daarvan is de muziekaanduiding: rubato. In het Italiaans betekent rubare tijd stelen of de tijd bedriegen, onttrekken. Het tempo van de verschillende disciplines ten opzichte van elkaar is van groot belang. Het variërende tempo in de muziek, in de muziek ten opzichte van de dans, en vice versa zorgt voor een andere ervaring. De live muziek gaat een dialoog aan met de fonetiek van de dansers. Hierdoor gaat het fysieke geluid wat de dansers en de attributen creeëren een dialoog aan met de live muziek en wordt het onderdeel van een totaalcompositie.

Tijdsbeeld/culturele context:Het tijdsbeeld speelt een zeer belangrijke rol in de voorstellingen van T.R.A.S.H. De fragmentatie die gebruikt wordt in de voorstellingen is een reflectie op de de reclame en media wereld. Deze dringen zich namelijk ook ontzettend op, en het komt binnen, of je het nu wilt of niet.

Persoonlijke beschouwing op het werk:Zelf heb ik een voorstelling einbahnstrasse van T.R.A.S.H. gezien op 25 september 2012 in Theaters Tilburg. Het was een erg heftige voorstelling omdat er veel tegelijkertijd gebeurde. Dit maakte het soms wat moeilijker te volgen. Daarentegen was synergie tussen de performers, de muziekanten en het decor zeer hoog. Hierdoor ontstond er een geheel, en dat maakte de performance zeer sterk. Het werd een totaal ervaring in plaats van de individuele ervaring van dans, muziek en decor. Soms zie ik dit namelijk los van elkaar en vind ik het ene overheersend aan het andere. Dit was absoluut niet het geval bij deze voorstelling. Dit maakte het ontzettend rauw en puur, en daardoor heeft het ook een tijdje geduurd voordat ik in woorden uit kon leggen wat ik er van vond. Het maakte namelijk een erg grote indruk en was soms lastig te begrijpen. Dit komt vooral ook omdat het zowel multidisciplinair als interdisciplinair is. Er zijn verschillende disciplines aanwezig, en deze mixen ontzettend goed met elkaar. Live muziek, een rustgevend decor, en dansers die de conventies tussen theater en dans opzoeken en hier mee spelen, en deze doorbreken. Het is een strijd die tot fysieke uitputting leidt en zeer bijzonder is om een keer mee te maken. Ik werd er volledig ingezogen en het leek alsof ik zelf onderdeel was van de voorstelling. Dit vond ik erg bijzonder om mee te maken. Het was zowel visueel als muzikaal zeer goed passend bij elkaar. Dit creeërde een mooi esthetisch, en harmonisch beeld ondanks dat het zo puur en rauw was. Het decor speelde hier voor mij de belangrijkste rol. Het was een halve cirkel grote betonnen blokken, met links een opening voor de muzikanten, en in het midden een opening voor de dansers. Deze omgeving creeërde voor mij een veilige omgeving voor de dansers om hun performance te doen. Als het decor drukker was geweest had dit afbreuk gedaan aan de dans en was het minder succesvol geweest. Juist door deze rust kon je volledig op gaan in de performance. Tevens vond ik dat de live muziek zeer sterk was in combinatie met de performance. Dit omdat de muziek goed kon inspelen op de dans, en vice versa. Het viel mij ook op dat de dansers contact maakte met de muzikanten door ze lichtelijk aan te raken na sommige dansen/scenes. Dit zorgde er ook visueel voor dat de dansers er bij betrokken waren en dat vond ik erg sterk. Naar mijn mening konden zo de dansers hun gevoel doorgeven aan de muzikanten door middel van aanraking en oogcontact. Wat ook opviel was dat zowel de dansers als de muzikanten op blote voeten waren. Hierdoor werd de cohesie tussen de disciplines nog groter.

Koppeling met de tekst:De koppeling voor de tekst was voor mij vrij concreet. Wat voor mij het sterkste naar voren kwam in de eerste tekst was de reactie van mensen op geluid en stilte. Het vechten en het vluchten is iets wat in het dagelijkse leven kan. Maar niet als je bewust er voor kiest om naar het geluid te luisteren. Dit is namelijk wat je wel doet als je naar een dansvoorstelling gaat. Je kiest er bewust voor om naar wat voor volume, of vorm dan ook te luisteren. Dit creeërt een bepaald spanningsveld waar de performers mee om kunnen gaan. Wat ik heel mooi vind aan de dansgroep T.R.A.S.H. is dat ze heel puur reageren. De blokkades van sociale conventies heersen niet tot nauwelijks en zo weten ze heel goed met het spanningsveld van interactie om te gaan. Het is ontzettend rauw en puur. De dansers hebben dit wel zeer goed onder controle, maar laten zich tegelijkertijd ook volledig gaan. Dit vind ik een mooie saamhorigheid, omdat het in de tekst anders beschreven wordt. Er wordt namelijk geschreven dat mensen zich steeds weten af te zonderen om “tot zichzelf” te komen. De dansers van T.R.A.S.H. zijn naar mijn mening volledig zichzelf tijdens het performen. Weliswaar semi gecontroleerd omdat het wel binnen grote kaders een performance moet worden. Maar binnen deze kaders kunnen zij zichzelf volledig laten gaan. Is dit schokkend? Volgens de schrijfster van de tekst wel. Dit omdat het ontzettend intiem is om jezelf bloot te geven. Schaamte heerst absoluut niet bij T.R.A.S.H. en dat valt mij heel erg op. Zouden de dansers zichzelf en hun omgeving volledig accepteren op het podium. Zijn ze werkelijk met hun innerlijke gevoelens bezig, of zijn het aangeleerde gevoelens? Is het een “act”? Dit is erg moeilijk om te constateren. Stel dat het een act is, dan gaan ze alsnog volledig op in hun rol omdat ze zo puur reageren. Dan kom je op een onderliggend niveau terecht waardoor ze wel hun gevoelens laten zien in de meest pure vorm. Diep verborgen in de krochten van hun lijf. Je ziet de spanning er namelijk vanaf vloeien en dat creeërt een geweldige sfeer. Het lijkt wel alsof de performance deels hun “ik kom tot mijzelf – situatie” is. De dynamiek die volgens de tekst in harmonie moet zijn is volledig in balans bij de performers en de voorstelling. Het decor creeërt een rustige, veilige omgeving. Er is live muziek, en de dansers reageren heftig op de muziek, de omgeving en elkaar. Het zou een persoonlijke environment genoemd kunnen worden. Een veilige huiselijke sfeer, maar niet volledig persoonlijk omdat het gedeeld wordt met andere mensen, inclusief de toeschouwers. Het uiten staat centraal!

Bronnen:http://www.trashweb.nl/t.r.a.s.h.htmlhttp://www.youtube.com/watch?v=ChuYszHJn_gAfbeelding: http://www.grazen.nl/wp-content/uploads/2012/10/banner11.jpg

Samenvatting: Stilte en antistilteEr is veel ruis in de hedendaagse wereld. Geluid zonder directe verwantenis met het beeld wat wij hebben van iets. Een voorbeeld is bijvoorbeeld het nieuws van 8 uur op het nos journaal. Er draait een wereldbol rond, en deze wordt getroffen door bliksems uit de kosmos, met het denderende guild van een aantal muzikanten die op pauken en bekkens slaan. Het heeft geen directe verbindtenis met het nieuws, maar desondanks gebeurt het iedere avond. Gelukkig kan men het geluid uit zetten met de afstandsbediening. Zo ook als je op een zomeravond een raar lawaai uit de verte hoort komen en het steeds dichterbij komt en harder wordt. Het is weer iemand die in zijn auto rond rijdt en snoeihard de muziek aan heeft staan. Geluid wordt opgedrongen in de hedendaagse maatschappij. CNN heeft hier een reactie op gegeven door een documentaire te maken waarbij voetballers en ook andere sporters op hun topprestaties reageren. De registratie is vanaf 1950 begonnen en er is een duidelijke lijn te zien waarbij men eerst zeer bescheiden reageert, en later steeds uitbundiger. Eerst een vuist in de lucht, maar later steeds meer schreeuwen, oplopend tot vechtgebaren. Later is dit ook naar andere sporten toegegroeid en nog uitbundiger geworden. Je merkt het nu zelfs al aan de supporters, die zijn al aan het schreeuwen voor de wedstrijd uberhaupt begonnen is, en nadat de wedstrijd klaar is schreeuwen ze nog geruime tijd verder. De makers van de televisiecommercials begrepen dat er een nieuw tijdperk was aangebroken. Je ziet het ook daar steeds vaker in verschijnen, mensen die schreeuwen terwijl ze in de lucht boksen. Je merkt dus duidelijk dat het schreeuwen zelfs de motoriek heeft aangepast. De schreeuw is een van de uitdrukkingen van de geest des tijds geworden. Vandaag de dag schreeuwt iedereen die uiting wil even aan zijn geestdrift, blijdschap, geluk, woede, roes. De eigentijdse schreeuw is een persoonlijk logo. De schrijver beschouwt de schreeuw als de meest directe en doeltreffendste aanvallen op de stilte.

De geschiedenis van het moderne lawaaiEind jaren 50 is de commerciële televisie in Amerika ontstaan, er was toen zelfs al en apparaatje, de blab-off, waarmee je het geluid van de commercials uit kon zetten. Dit is 1 van de 5 na-oorlogse stromen die de oorzaak van het lawaai van deze tijd zijn.

- Het ontstaan van de popmuziek - De ontwikkeling van de geluidstechniek- Groei van de nieuwe welvaart- De komst van het ik- tijdperk- De triomf van de vrije markt.

Deze stromingen zijn onderling hecht verwikkeld, ze bevorderen elkaars kracht.

m.b.v. de popmuziek is er een nieuwe welvaart ontstaan die technologische ontwikkelingen kon funderen. Hierdoor is in 1948 de transistor uitgevonden. Vanaf dat moment is de geluidsapparatuur steeds kleiner en beter geworden. Op deze manier kon je overal “genieten” van geluid. Of je nu thuis in de woonkamer zat, of in de brabantse vennen. Volgens de schrijver is hiermee de stilte voorgoed verstoord. In het amerikaanse vervoer verschenen bordjes met “no smoking, no spitting, no radioplaying. Dit laat duidelijk zien dat de radio gelijk getrokken wordt met het spugen. Deze bordjes zijn tot op heden nog steeds aanwezig. In de jaren 60 ontdekte veel mensen het eigen ik. Het bleek de vervullin te zijn van de strijdleuze waarme de negentiende-eeuwse filosoof Max Stirner zijn boek Der Einzige und sein Eigentum besluit: ‘Mir geht nichts über mich!’ Politieke partijen en kerken liepen leeg, en werden afgebroken of tot dancehall omgebouwd. Het “ik” had behoefte aan een logo en de schreeuw was een van deze logo’s. Later werd het mode om zo veel mogelijk ruis te creëeren d.m.v. geluidsapparatuur. Zolang het maar aandacht op de aanwezigheid van het “ik” vestigde.

In de hedendaagse wereld zijn hier alleen maar meer technologische ontwikkelingen bij gekomen. Mobieltjes met camera helpen hier goed bij. Als je bij een natuurramp aanwezig bent mag je eerder van geluk spreken omdat je dan burgerjournalist kan spelen en zelf in beeld kan komen omdat je foto’s gemaakt hebt.

Maar wat is nu stilte? Het is een relatief begrip. Volgens de schrijver is het niet de afwezigheid van geluid zoals bijvoorbeeld dove mensen het ervaren.

De onstilte, de antistilte is de inbraak in ons auditief domein. Hoe groot deze ook is, bijvoorbeeld fluisterend, het is altijd een inbraak. Het wordt zelfs door de technologische en psychologische factoren genormaliseerd. We worden onophoudelijk belaagd door lawaai, en de vraag is hoe lang kunnen wij deze permanente stormaanval van auditieve inbraken nog weerstaan.

Gekozen kunstwerk:Shooting in the corner, Anish Kapoor, 2008-2009, locatie in de pont expositie 2012.

Korte biografie:2“Anish Kapoor is geboren in Bombay, India, waar hij onderwezen werd op de prestigieuze Doon School in Dehra Dun. In 1972 emigreerde hij naar Engeland, waar hij nog steeds woont.Anish Kapoor studeerde achtereenvolgens aan het Hornsey College of Art en de Chelsea School of Art Design. Hij kreeg wereldwijde bekendheid tijdens de Biënnale van Venetië van 1990. Tegenwoordig werkt hij in Londen maar bezoekt India regelmatig. Zijn werk wordt door zowel de westerse als de oosterse cultuur beïnvloed. Andrea Mantegna, Joseph Beuys, Barnett Newman en Yves Klein zijn inspiratiebronnen voor hem.In 1991 werd hij beloond met de Turner Prize. Anish Kapoor is inmiddels internationaal een van de meest gevraagde kunstenaars.”

Visie kunstenaar:In een serie werken genaamd 1000 names wat Kapoor creeërde tussen 1979 en 1981 maakt hij gebruik van pigmenten. Het pigment verbeeldt een tegenstrijdigheid die Kapoor tot uitdrukking wilde brengen: de zinnelijkheid van materiaal en kleur en de onmogelijkheid om het aan te raken zonder het beeld te verstoren.

In de loop van de jaren 80 verschoof de uitwerking de beelden die Kapoor creeërde. Hij creeërde een nieuwe vorm van sculptuur. In plaats van dat de vormen naar buiten sierden, draaide hij het om. Het keerde zich naar de binnenkant. Ondefinieerbare ruimtes, bekleed

2 http://nl.wikipedia.org/wiki/Anish_Kapoor

met donkere pigmenten. Juist die lege, innerlijke ruimte is het beeld waar het Kapoor om gaat: ‘Ik ben altijd met het innerlijk bezig geweest, dat wat binnenin is. Nu is die innerlijkheid evident geworden (...).’ In deze vorm van sculptuur wordt de kijker met een heel andere manier van kijken en ervaren geconfronteerd. Deze leegte kan namelijk gevoelens als angst en ontzag oproepen, maar ook vullen met verlangens. Tegelijkertijd lijkt Kapoor over deze ruimte te denken als een (mogelijke) volheid, een plaats waar zich iets kan manifesteren wat in eerste instantie onzichtbaar is. Hij speelt met de conventies en concepten over materie. Hij laat materie verschijnen en daarna verdwijnen. Dit doet hij door op excentrieke wijze te spelen met de grenzen tussen werkelijkheid en illusie, werkelijke materialen en ideeën over deze materialen.

Een nieuwe stap in zijn werk betreft een, als je zijn werk bekijkt, logische nieuwe materiaalkeuze. In plaats van materiaal wat licht vast houdt, kiest hij er voor om weerkaatsend materiaal te gebruiken. De werken zijn verchroomd, van gepolijst aluminium, van albast of puur en stralend wit. Desondanks staan dezelfde concepten ten grondslag.

Tijdsbeeld/culturele context:Kapoor speelt zeer goed in op het tijdsbeeld van de hedendaagse wereld. Het is ontzettend kritisch en hij maakt op slimme wijze gebruik waarop de maatschappij in elkaar zit. Het draait tegenwoordig om spectaculaire vertoningen, veel ruis en zo hard mogelijk schreeuwen om de ik-cultuur te bevestigen. Het is ook erg slim van hem om een soort performance te maken waarbij er om het half uur een persoon met alle gemak en rust een deur uit komt lopen om het kanon met uiterste precisie en geduld af te vuren. Daarna loopt de persoon weg, zonder enige kik te geven en sluit de deur achter hem. Die neutraliteit zet voor mij het kanon nog mer weg als een show en als centrale punt van het werk. Prachtig om dit te zien! Mensen verzamelen zich enkele minuten voor het kanon afgevuurd wordt en hypen zichzelf flink op. Als het moment eindelijk daar is duurt het nog even omdat de luchtdruk in het kanon opgevoerd moet worden. Dit bevestigd op een sterke manier de spectaculariteit, dus Kapoor weet er erg goed op in te spelen!

Persoonlijke beschouwing op het werk:Persoonlijk vind ik het een heel heftig werk. Auditief maakte het een grote indruk op mij, voor ik het uberhaupt gezien had. De knal die door het museum heen galmt is heel heftig en klinkt zelfs nog kort na. Het over viel mij toen ik naar een ander werk keek en ver verloren was in gedachten. De knal zette mij abrupt weer op aarde. Een bewustwording met een nagalming, ik stond even stil. Uiteraard wist ik van te voren dat het kanon er was, maar dit maakte mij toch wel erg nieuwsgierig. Hoe kan zo iets je nou abrupt “wakker schudden”. De hele ervaring in het museum veranderde en maakte het een beangstigend bezoek. Zeker in combinatie met de andere werken. Deze spelen erg goed op elkaar in, en het klinische gehalte wat ik het werk van Kapoor vind hebben doorbreekt dit werk heel sterk.

Dat brengt mij gelijk bij het visuele aspect van het werk. Het heftig fallisch kanon, gericht op de maagdelijk witte muur, bijna vergelijkbaar met een vrouwelijk lichaam. Het is is tot in de puntjes uitgemeten hoe het kanon moet staan zodat het perfect tegenover de hoek staat. Alsof de man het regime uitmaakt en de vrouw onderdaning is en alleen maar mag ontvangen. En Wat dan ook? Dikke, gore, vieze dieprode was. Tonnen achter elkaar en nog steeds blijft het er maar uit komen. Op gestructureerde tijdstippen . Voor mij lijkt het wel een soort straffing. Met harde hand wordt er geregeerd. Het lijkt een sneer naar de dagelijkse samenleving, hoe mensen met elkaar om gaan en voor mij ook een duidelijke verwijzing naar de overheid in het algemeen, het volk wat alles mag ontvangen en de leiders die met strakke, geplande hand regeren.

Ik vind het vooral interessant omdat het in de klinische ruimte van een museum wordt geplaatst. Het is namelijk een kanon, en dat wordt erg geassocieerd met oorlog en misdrijven. Het is een technologisch hoogstandje wat je eigenlijk geen kunstwerk mag noemen, maar juist door dit in een museum te plaatsen speelt Kapoor met dit spanningsveld. Het is voor mij ook erg lastig om te bepalen wat ik nou precies het kunstwerk vind. Gaat het om het kanon? Om de was? Om het concept achter het geheel? Het is moeilijk om te bepalen omdat je niks weg kan laten. Alles is van vitaal belang, zelfs de toeschouwer speelt een zeer belangrijke rol in dit werk. Juist doordat al deze factoren zo goed met elkaar samen spelen ontstaat er een briljant stuk werk. Het kan ook in geen enkele andere omgeving gepresenteert worden als een museum. Want door deze klinisch vormgegeven ruimte wordt het werk in een volledig andere context geplaatst. Juist deze context opent je ogen tot nieuwe ideeën over dit concept.

Koppeling met de tekst:De reden waarom ik voor dit kunstwerk gekozen heb is omdat het ruis veroorzaakt. Het is als een denderende knal aanwezig in het museum. Iedereen spreekt er over en iedereen is er door gefascineerd. Het is een veelzeggend werk en er wordt op sublieme wijze gebruik gemaakt van het geluid wat het apparaat produceert. Het kanon staat er, en niet zo maar. Het is zeer prominent aanwezig en je kan er niet om heen. Op gezette tijdstippen wordt het afgevuurd en hierdoor vond ik het vergelijkbaar met het stukje wat over het nieuws geschreven werd. Bombastisch oorverdovend lawaai op een vast tijdstip. Je wordt er aan herinnert dat het tijd is voor het nieuws. Bij het kanonschot wordt je direct herinnert aan de rode was die vrij komt en de muur van het museum bevuilt. Het is een beeld wat op je netvlies gebrandt staat en dit zal je ook niet snel verliezen. Tevens is het een hele happening om aanwezig te zijn bij het afvuren van het kanon. Het is niet zo maar een object, het wordt bijna verheerlijkt als een persoonlijkheid. Dit heeft voor mij met de ik cultuur te maken. Mensen willen zich profileren en laten zien wie ze zijn, maar dat geldt ook voor objecten. Sommige objecten moeten veel harder schreeuwen dan andere objecten om prominenter in beeld aanwezig te zijn. Zo lang het maar hard kan schreeuwen, dan is het goed.

Ik denk ook juist dat het harde geschreeuw wat het kanon produceert en daarmee ons auditief domein binnen breekt van essentieel belang is. Dit omdat wij onszelf er deels tegen kunnen beschermen. Het is namelijk in een veilige omgeving en de context is anders. Je weet dat het gaat gebeuren, maar toch heb je het niet onder controle. Met dit spanningsveld speelt Kapoor heel goed.

Afbeelding: http://klaasamulderdotcom.files.wordpress.com/2013/01/fotos-ihone-599.jpghttp://www.depont.nl/collectie/kunstenaars/meer-informatie/kunstenaar/kapoor/info/

Samenvatting: Sine voce

Stilte,

Stilte bewerkt het onderscheid tussen de gewone wereld en het onwerkelijke van immaterie. Met behulp van stilte is het mogelijk dat dingen voor ons verschijnen, en ruimte creëren voor nieuwe ingevingen. Het maakt deze creaties uniek, en van groter belang dan al het andere wat verschijnt. Het geeft ons zicht op het ongewone, het is een voorwaarde voor de verschijning van een volstrekt andere werkelijkheid. In de stilte verdwijnt elk geluid van onze luidruchtige werkelijkheid en verschijnt een andere wereld. Het is sfeer en teken van epifanie, van komst en opstanding.

Stilte is niet niets, niet slechts het ontbreken van geluid. Het hoeft niet volledig te zijn om toch volkomen te zijn. In deze stilte ontstaat pas de aandacht voor, en de aanwezigheid van, iets anders dan deze wereld van klanken en kleuren, vol geluid en geweld. Men kan in een ander contact komen met de werkelijkheid, of in contact met een andere werkelijkheid.

Soms wordt men gedwongen om activiteiten te ondernemen door een stille stem. De stille stem van aandacht en herrinnering.

Stilte is niet het tegendeel van lawaai of het ontbreken van geluiden. Als je stopt met spreken, of als er woorden ontbreken schept dit nog geen stilte. Honger en dorst kunnen gestild worden en na een goede maaltijd houdt de honger zich enige tijd stil. Maar daar waar het bordje ‘stilte!’ hangt en geëerbiedigd wordt, daar is het wel stil maar ontbreekt doorgaans ‘de stilte’

Het lijkt sterk alsof stilte als filosofisch vraagstuk gesteld wordt in deze tekst. Het wordt op een andere manier benaderd dan in de andere teksten. Alsof het een mystiek begrip is want zeer sierlijk en te vluchtig is om te kunnen vatten. Het onderstaande stuk vind ik het beste verwoorden wat deze tekst eigenlijk in zijn totaliteit wil vertellen.

"Het is pas in de moderne filosofie dat de stilte ongrijpbaar en onbegrijpelijk werd omdat ze enkel negatief, als het ontbreken van iets, werd gedefinieerd. In de angstige kreet van Pascal, 'le silence éternel de ces espaces infinies m'effraie' (de eeuwige stilte van die oneindige ruimte vervult me met vrees), klinkt schril en duidelijk een tegenstelling: de kosmos is dood, het heelal is donker en koud, we treffen er slechts de duistere materie in aan. Alleen onze geest, ons bewustzijn is als een vonk, een lucifer in dit vreemd en koud heelal. Het zwijgende heelal, de stomme kosmos, staat tegenover het zelfbewustzijn van de mens. De hele sterrenhemel kan uit zijn voegen barsten en zonnestelsels kunnen vergaan en toch is dat niet zo'n groots schouwspel als het sterven van een mens. Want de mens beseft

wat hem overkomt, terwijl de kosmos zielloos, stil en stom is. 'L'homme n'est qu'un roseau, le plus fiable de la nature, mais c'est un roseau pensant. De mens is slechts een rietstengel die meebuigt met alle winden en tenslotte breekt, te zwak voor de sterke storm die om hem waait; maar hij heeft er weet van, terwijl geen wind weet van waar hij komt of waarheen hij gaat."

Het moderne denken schept een tegenstelling tussen de woorden en de dingen, tussen het ter sprake brengen en het zwijgend eraan voorbijgaan en tussen het bewustzijn en het zwijgen. Daarmee, en daardoor werden bewustzijn en woorden tot drempel die stilte en leegte onbereikbaar maakte. Stilte viel niet langer onder woorden of ter sprake te brengen, woorden maakten eigenlijk alleen nog maar inbreuk op de stilte, verstoorden en verbraken de stilte. De tegenstelling tussen woorden en stilte, bewustzijn en leegte zorgde voor een merkwaardige en onoverkomelijke paradox: over de stilte viel niets te zeggen, ze viel niet onder woorden te brengen want woorden verbraken slechts de stilte. Wij kunnen slechts rondom de leegte cirkelen om er iets van te kunnen vatten.

Tegenover de stilte staat zwijgen. Dit lijkt overeen te komen maar zwijgen is anders. Bij zwijgen geef je toe. Je geeft toe, en laat alles doordringen. Je geeft een blijk van aandacht. Zwijgen wordt echter vaak gezien als een afwezigheid, terwijl het vroeger als bevestiging gezien werd

De stilte valt, hij wordt altijd opgeroepen, maar is altijd in beweging. Het verschijnt net zo snel als dat het verdwijnt. Het staat niet vast. De oproep heeft alleen geen macht over de stilte, hij is alleen de voorwaarde om het te creëren.

Zwijgen is een activiteit, en stilte kan je niet beoefenen. Het valt buiten het bereik van kunnen. Het valt zoals de avond valt. Net zoals een herrinnering, die valt je ook in. Er zijn wel technieken om je iets binnen te krijgen, maar normaliter wordt je door herrinneringen en beelden overvallen. Het zijn klanken en stemmen van vroeger. Ze zijn diep weggezakt in het onderbewustzijn, maar zelden op afroep omhoog te halen.

Woorden en daden kunnen spannend zijn, maar niets is zo spannend als de stilte. Stiltes kunnen woorden een ongewoon gewicht geven. Hij kondigt zich aan, nadert, valt dan, houdt aan en spant zich. Hij komt nooit zomaar, noch is ze vanzelfsprekend. De stilte moet opgeroepen worden. Of ze dan ook echt komt, dat blijft onvoorspelbaar. Ze laat zich niet dwingen. De stilte sluimert ergens. Zoals de angst of de beelden van onze herinneringen, onze verlangens en de vervulling ervan. De stilte schept ruimte, de echte stilte is ruimte die ontvangt, en niet anoniem. Ruimte voor iets anders dan wat in de geluiden van alledag en het dagelijkse rumoer gezegd of gedaan kan worden. Het scheppen van ruimte voor de aanwezigheid wat deze werkelijkheid te boven gaat. Het schept de ruimte voor deze aanwezigheid beter dan welk woord ook.

Gekozen kunstwerk:“No mans land” Christian Boltanski, 2010, Park Avenue Armory, New York

Mixed media: Koekblikken, lampen, gevonden kledingstukken, kraan.

Korte biografie:Geboren 6 september 1944 te ParijsVader is van Joods- Russische afkomst, moeder is Corsicaans en katholiek. Hij is verbonden aan de École nationale supérieure des beaux-arts te Parijs. Christian Boltanski is de broer van de socioloog Luc Boltanski en de partner van de Franse kunstenares Annette Messager. Hij is begonnen met schilderen in 1958, had toen geen kunstopleiding gevolgd. Vanaf 1967 gaan experimenteren als schrijver, vanaf 1970 begonnen met het creeëren van objecten uit klei en andere ongewone materialen. Vanaf 1986 begonnen met fotografie als expressiemiddel. 1976 behandelde hij de fotografie als schilderen door het maken van collages van in stukjes gesneden foto’s. In 1986 begon Boltanski met het creëren van installaties met verschillende materialen en media, met licht als essentieel concept.

Visie kunstenaar:Het werk van Boltanski laat een obsessieve belangstelling zien voor de vergankelijkheid van ons bestaan en voor de onontkoombare vergetelheid waarin wij te zijner tijd zullen geraken. Al wat overblijft zijn schaarse sporen en ijle nabeelden. Boltanski weet deze sporen en herinneringen op zeer expleciete wijze te hanteren. Enkele voorbeelden zijn vervaagde foto’s, oude documenten en vergeten inventarisaties.

Vanuit zijn belangstelling voor dergelijke gefragmenteerde beelden van het verleden begon Boltanksi met het excessief verzamelen van allerlei objecten die getuigden van voorbije levensverhalen. Met name raakte hij geboeid door Met name raakte hij geboeid door de beelden van oude portretfoto’s die hij op vlooienmarkten en in oude archieven en albums vond. Die foto’s laten mensen zien die door de loop der geschiedenis anoniem zijn geworden. Mensen die hun identiteit en persoonlijkheid hebben verloren en van wie nog slechts een afbeelding rest. Boltanski heeft duizenden van dergelijke anonieme portretten gebruikt voor zijn installaties en publicaties. Door oude zwart-wit kiekjes uit te vergroten vervagen de contouren van het gelaat en worden de portretten nog levenlozer. Het zijn schimmen die ons met holle ogen uit een andere wereld aankijken.

Vaak wordt de joodse afkomst van Boltanski geascocieerd met zijn werkwijze, en dus gerelateerd aan zijn persoonlijke achtergrond, en dus een directe verwantenis aan de holocaust. . Hier is hij het niet eens met deze eenduidige interpretatie van zijn werk. Hij wil een stadium daar boven bereiken. Voor hem is deze thematiek van de dood tijdloos, en niet specifiek gebonden aan één historische gebeurtenis.

Dit werk wordt nog meer gebruik gemaakt van een bepaalde associatie met de gestalte van een persoon. Normaliter maakt hij veelvuldig gebruik van vervaagde fotos wat net wat meer suggestie geeft dat het om een persoon gaat. In dit werk is het gegeven “persoon” veel abstracter en gaat het over de massawerking van alle bundelingen bij elkaar. Vaak heeft 1 persoon meerdere kledingstukken, maar voor mijn gevoel ervaar ik hier elk kledingstuk als een individu. Een object, bijna als levend object. Dit maakt het een erg krachtig werk. De eigen associatie die je met het geheel hebt.

Tijdsbeeld/culturele context:De materialen die hij veelvuldig gebruikt bestaan zoals eerder genoemd uit veelal gevonden voorwerpen. Dit is een reactie op een ontwikkeling die plaats vond in de kunstwereld van Parijs rond 1968. Al sinds lange tijd hebben de musea in Frankrijk gefungeerd als locaties waar kunstobjecten gepresenteerd konden worden, maar ook als boegbeelden van nationale identiteit en verzamelplaatsen van een collectieve herinnering, gedeeld met het volk. In 1968 reageerde de kunstwereld hierop met het argument dat musea voor de elite waren en niet verbonden met het dagelijkse leven. Nadat de kunstwereld weer wat kalmer was geworden was het probleem echter niet opgelost. Rond 1970 werden er echter nieuwe plannen ontwikkeld voor een nieuw nationaal museum in het centrum van pompidou. Toen verscheen de ontwikkeling in de kunstwereld opnieuw, mede dankzij Boltanksi. Kunst kreeg een nieuwe betekenis dankzij ander gebruik van materiaal. Het bood een nieuw perspectief op de toeschouwing van zijn werk, en kunst in het algemeen. De toeschouwer kijkt namelijk collectief naar zijn werk, maar ziet daarbij wel persoonlijke herinneringen en connotaties in het werk. Hierbij ontstaat er een democratische, culturele identificatie. Dit verklaart ook zijn visie nader. Zijn werk overstijgt de tijdloosheid, het is niet gebonden aan een specifieke periode in de wereld, het is wel terug te koppelen aan culturele gebeurtenissen maar deze zijn van persoonlijke bijdrage. Zijn werk zal altijd relevant zijn omdat het terug te koppelen is naar existentiële waarden. En niet puur aan een specifieke gebeurtenis.

Persoonlijke beschouwing op het kunstwerk:Koekblikken als persoonlijke grafstenen, vol met persoonlijke herinneringen, allen gelinkt door het zwakke, warme licht van de lampen. De stapels onthoofde jassen en levenloze broeken beschenen door het schrille licht van de tl buizen. In de verte doemt een berg vol kleurrijke objecten op. Kleding, daarboven de klauw van een kraan als fysieke manifestatie van god, langzaam gaat hij naar beneden om de kledingstukken op te tillen en levenloos terug te laten vallen op de berg. De stilte die hier valt brengt meer teweeg dan alleen een nieuwe wereld. Het brengt meerdere werelden bij een, de indruk die het maakt door de massale omvang, de oude objecten, achtergelaten door hun voorgangers. Tijdloos, vergankelijk, maar persoonlijk. Losgelaten en beetgepakt door Boltanski. Het laat je nadenken over de vluchtigheid van het leven, oncontroleerbaar en beperkend, maar tijdloos voortlevend in objecten. De melancholie die het met zich mee geeft is diep en zwaar, alsof woorden het niet kunnen vatten, maar ze liggen wel op het puntje van je tong. Wijselijk houd je ze vast en ze verdwijnen stilletjes in het onderbewustzijn. Zwijgzaam blijf je achter. Je gedachtes worden een met je fysieke gestalte en het zweeft door de ruimte. Tijdloos, en met elkaar verbonden.

Ik waardeer het werk van Boltanski op zeer hoog niveau. Ik voel ook een zeer sterke verwantschap met de manier waarop hij werkt. Het concretiseren van verlies, herinneringen en het verzamelen van objecten die hier voor staan. Uiteraard heb ik geen 2de wereld oorlog mee gemaakt, dus grootschalig verlies en angst heb ik nooit mee gemaakt. Wel op intiem niveau en daardoor voel ik deels aan waar het over zou kunnen gaan. Dit vind ik fantastisch omdat ik juist mijn eigen verhaal hier heel sterk kan laten associeren met de beelden die gegeven worden.

Hij heeft op schitterende wijze gebruik gemaakt van alle objecten. Vooral de massa van alles bij elkaar geeft een krachtig esthetisch beeld. De cijfers op de koekblikken, het wordt een individu in plaats van een object. Het heeft een leven gehad en het is hoe dan ook niet leeg. Opgestapeld op enorme torens, het is een geweldig beeld. Alle kleding valt ook zeer krachtig door elkaar heen, de levenloosheid straalt er van af. Dit komt ook door het slechte licht wat de tl buis eigenlijk geeft. Vaak wordt dit namelijk alleen in erg klinische, onpersoonlijke ruimtes gebruikt omdat het koud licht geeft. Hierdoor krijgt de kleding een hele andere laag, alsof het opgebaard ligt in een soort massagraf. De kraan die de kleding grijpt van de berg en er weer op terug laat vallen vind ik ook een zeer sterk beeld. Uiteraard torent deze berg ver boven de rest uit en trekt gelijk de aandacht, maar de klauw lijkt wel een fysieke manifestatie van God. Door het grijpen van de kleding en het voorzichtig weer laten te vallen lijkt het alsof de kleding echt geleeft heeft en moet vechten om een plekje te krijgen.

Koppeling met de tekst:De reden waarom ik dit kunstwerk bij de tekst gekozen heb, is omdat voor mij het begrip stilte op zeer persoonlijke wijze naar voren komt. De tekst was voor mij meer dan alleen een tekst, de woordkeuze is veel geraffineerder dan een tekst normaliter is. Het is veel abstracter en staat open voor persoonlijke interpretatie. Dit vond ik zeer sterk en ik was er van onder de indruk. Hetzelfde geld voor dit kunstwerk, het is gemaakt vanuit persoonlijke ervaringen, maar het staat open voor zeer ruime interpretatie. Het is niet afhankelijk van een collectieve ervaring. Iedereen mag er zijn eigen invulling aan geven en dat is ook wat iedereen doet.

Wat ik wel voelde is dat afscheid centraal stond. Ik heb een citaat gemaakt in de samenvatting van de tekst omdat deze mij diep raakte en ik het niet op een andere manier kon verwoorden. Niets is namelijk zo indrukwekkend als het gemis van een persoon, en het afscheid nemen van dit persoon valt enorm zwaar. Dit is een ervaring die naar mijn mening iedereen een keer mee gemaakt moet hebben omdat het een zeer esthetische ervaring is die niet uit te leggen valt. Het is een van de meest verschrikkelijke ervaringen en ik zou het niemand toe wensen maar zodra je zoiets mee gemaakt hebt wordt er heel veel duidelijk in het leven. Je gaat op een andere manier kijken en leert alles op een persoonlijkere manier te ervaren. Je eigen levensvisie verandert zeer sterk en je wordt jezelf bewust van je levensvisie. Dit is erg belangrijk voor mij omdat je hierdoor gaat reflecteren op je eigen handelen.

Tijdloosheid speelt ook een zeer belangrijke rol. Zodra je deze kamer binnen komt treedt je een andere wereld in. Een niet tastbare wereld met uiteraard fysieke voorwerpen uit de normale wereld. Maar deze voorwerpen verliezen hun eerste functie en hun connotatie treedt in. Dit is voor ieder voorwerp het geval en door de immense omvang en kwantiteit van deze objecten kost het moeite om niet verloren te raken in deze wereld. Het maakt hoe dan ook een zware indruk. Voorwerpen die door hun verleden gaan spreken, gevoelens worden opgeroepen en hierdoor krijgt men de drang om actie te ondernemen. Nadenken over je eigen leven. Reflecteren of het herinneren van bepaalde situaties, deze situaties bepalen het kunstwerk voor je, en hierdoor ga je ook verder deze imaginaire wereld in, maar blijf je toch met beide voeten op de grond. Het spanningsveld tussen deze 2 werelden blijft aan je trekken en dat is fantastisch!

Christian Boltanski's Memory Images: Remaking French Museums in the Aftermath of '68Rebecca J. DeRooOxford Art JournalVol. 27, No. 2 (2004) (pp. 221-238)Page Count: 18

http://www.depont.nl/collectie/kunstenaars/kunstenaar/werk_id/49/werkinfo/1/kunstenaar/boltanski/http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/bronnenbundels/1997/1997_122.htmhttp://www.oxfordartonline.com/subscriber/search_results?q=boltanski&button_search.x=-968&button_search.y=-65&button_search=search&search=quickhttp://www.jstor.org/action/doBasicSearch?Query=christian+boltanski&acc=off&wc=on&fc=offhttp://www.museomagazine.com/CHRISTIAN-BOLTANSKIAFBEELDING: http://www.museomagazine.com/CHRISTIAN-BOLTANSKI