Fonds Baanbrekende Informatica in België

Baanbrekende Informatica in België: Dringend te bewaren erfgoed!

De informatica is doorgedrongen in alle domeinen van onze samenleving. Ze zag het licht iets meer dan 70 jaar geleden. Welke sporen zijn er bewaard gebleven van deze razendsnelle ontwikkeling? Veel dingen die als “voorbijgestreefd” beschouwd worden (en dat gebeurt zeer vlug in deze sector), zijn helaas voorgoed verloren gegaan.

Om die betreurenswaardige trend af te remmen, werd in 2009 het “Réseau de Préservation des Patrimoines Informatiques”(RePPi, Netwerk voor Behoud van het Informatica-erfgoed) in het leven geroepen, een initiatief van het “Maison de la Métallurgie et de l'Industrie” (Huis van de Metallurgie en de Industrie) van Luik. In april 2013 richtten de vertegenwoordigers van vier Belgische collecties het Fonds “Baanbrekende Informatica in België” op binnen het kader van de Koning Boudewijnstichting. Deze vier collecties zijn: • Het Belgian Unisys Computer Museum in Brussel • De collectie Bull-FEBB (Bull-museum), vroeger ondergebracht in Grimbergen• De collectie logische systemen J. Lemaire, voorheen ondergebracht in Wezembeek-Oppem• Het Centrum Informatica & Bijbel, tot eind 2014 bewaard in de abdij van Maredsous.

Het Fonds heeft als doel baanbrekende informaticacollecties te behoeden tegen vernietiging, en op die manier de herinnering aan de prille beginperiode van de informatica in België levend te houden. Daarbij wil het de aandacht vestigen op de dringende noodzaak om deze bewaring en instandhouding te waarborgen. Om dat doel te verwezenlijken, vertrouwde het Fonds de bewaring en de herwaardering van dit erfgoed toe aan de vzw “Numerical Artefacts Museum – Informatique Pionnière (Baanbrekende Informatica)”, afgekort NAM-IP.De Koning Boudewijnstichting kocht de locatie op, om een dergelijke ruimte te vestigen in Namen1. Het Fonds “Baanbrekende Informatica in

Fonds Baanbrekende Informatica in België

België” is op zoek naar kapitaal om deze ruimte te restaureren, in te richten en er het duurzame economische evenwicht van te waarborgen.

Een dergelijke ruimte moet de volgende mogelijkheden bieden: • 1. Het industriële, wetenschappelijke en culturele erfgoed beschermen dat nog bestaat op het gebied van Informatietechnologieën. De bewaarde machines en documenten getuigen van het gebruik van min of meer geautomatiseerde beheerinstallaties in het administratieve, industriële en tertiaire verleden van België. • 2. Collecties in stand houden die geen echt institutioneel statuut hebben, om hun voortbestaan te waarborgen.

• 3. De jonge generaties sensibiliseren voor de informatie- en telecommunicatietechnologieën van de toekomst. Jongeren gebruiken deze technologieën immers vaak zonder te weten waar ze vandaan komen, terwijl ze de basis vormen van een compleet nieuw cultureel tijdperk.

• 4. Verspreide en weinig bekende collecties beter bekendmaken. Deze collecties zijn de stille getuigen van een razendsnelle ontwikkeling die ieders leven als individu en als lid van de hedendaagse samenleving raakt, en dat in de toekomst nog meer zal doen.

• 5. De pioniersrol van België in de kijker plaatsen in talrijke domeinen van de opkomende informatica: een gegeven dat nog altijd onvoldoende bekend is.

• 6. Onze centrale geografische ligging in Europa benutten: De dichtstbijgelegen buitenlandse Informaticamusea bevinden zich in Duitsland (Nixdorf-Siemens in Paderborn, 375 km, en München, 739 km), in Engeland (het Science Museum in Londen en het National Computing Museum in Bletchley Park, Milton Keynes, 400 km) en in Frankrijk (ACONIT in Grenoble, 840 km). Het is dus niet altijd eenvoudig om groepsbezoeken te organiseren voor scholen of andere doelgroepen.

• 7. Op termijn: gelijkaardige collecties valoriseren en redden die te maken hebben met elektronisch schrift en geprogrammeerde gegevensverwerking, domeinen die onze manier van leven en werken diepgaand beïnvloed hebben (communicatie, geneeskunde, ruimtevaart, industrie, handel, kunst, onderwijs enz.).

De inhoud van de collecties

Fonds Baanbrekende Informatica in België

De dynamische en meervoudige ruimte voor behoud, bewaring en tentoonstelling die momenteel vorm krijgt, omvat kenmerkende hardware en software, inclusief elektromechanische installaties die de elektronica voorafgingen, en alle documentatie over die ensembles. Op die manier moet de ruimte een beeld geven van meer dan 70 jaar geschiedenis van de rekenkunde, de mechanografie (mechanografische kaarten), de informatica en de oorsprong van die disciplines in België.

Daarnaast zal er ook plaats zijn voor hardware en software met betrekking tot tele-informatica, zoals modems, transmissiemateriaal en terminals. De hulpmiddelen voor raadpleging en onderzoek omvatten documentatie, archieven, foto’s en geregistreerde getuigenissen (met name technische en historische literatuur over de beginjaren van de informatica, vooral in België).

De ruimte die momenteel wordt ingericht, zal museumanimatie bevatten waarbij de bezoekers concreet kunnen nagaan hoe de oudste installaties precies werkten of gebruikt werden (reconstructies, nabootsingen, spellen, interactiviteit…). Kortom, het verleden als sleutel voor de toekomst! Een dergelijke ruimte zal bovendien een cultureel publiek aantrekken met interesse voor de nieuwste technologische ontwikkelingen.

Geplande opening voor het publiek: Het gebouw is sinds augustus 2014 grondig gerestaureerd en heringericht. Sinds het derde kwartaal van 2014 herbergt het drie collecties die in de loop van 2016 toegankelijk zullen worden voor het publiek. Momenteel is er ook een project aan de gang voor de museografische inplanting.

Het Bestuurscomité van het Fonds: Het Bestuurscomité bestaat vandaag uit de directeur van de afdeling “Erfgoed” van de Koning Boudewijnstichting, en uit de vier oprichters van de voornoemde collecties.

Het Steuncomité van het Fonds: Ondersteunt de initiatieven van het Fonds en is momenteel samengesteld uit verschillende prominenten uit de politiek en de zakenwereld: Philippe

Fonds Baanbrekende Informatica in België

Busquin, François-Xavier de Donnea, Françis Delpérée, Philippe de Wouters, Mark Eyskens, Catherine Gernay, Pierre Klees, Philippe Maystadt, Yves Poullet, Jean-Jacques Quisquater, Alain Siaens, Françoise Tulkens, Saskia Van Uffelen en Marc Vervenne.

____1 - NAM-IP: rue Henri Blès 192A 5000 NAMEN (Salzinnes) - www.nam-ip.be