€¦ · web viewkimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için...

21
ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ Dimitri Mendeleyev sıralamayı artan atom ağırlıklarına göre yapmıştır. Bu sıralama günümüzde kullanılan sıralamaya yakın bir sıralamadır. Elementler ve elementlerle ilgili bilgiler içeren tabloya periyodik tablo(sistem/çizelge) denir. Günümüzde kullanılan modern periyodik sistemin temeli protonun keşfi ile olmuştur. Henry Moseley ise elementleri artan proton sayılarına (atom numaralarına) göre düzenleyerek günümüzdeki periyodik tablonun temelini oluşturmuştur. Glenn Seaborg ise periyodik tablonun altına iki sıra daha ekleyerek tabloya son halini vermiştir. Periyodik tablodaki yatay sıralara periyot denir ve periyodik tabloda 7 tane periyot vardır.

Upload: others

Post on 19-Jan-2020

21 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ

Dimitri Mendeleyev sıralamayı artan atom ağırlıklarına göre yapmıştır. Bu sıralama günümüzde kullanılan sıralamaya yakın bir sıralamadır.

Elementler ve elementlerle ilgili bilgiler içeren tabloya periyodik tablo(sistem/çizelge) denir.

Günümüzde kullanılan modern periyodik sistemin temeli protonun keşfi ile olmuştur. Henry Moseley ise elementleri artan proton sayılarına (atom numaralarına) göre düzenleyerek günümüzdeki periyodik tablonun temelini oluşturmuştur.

Glenn Seaborg ise periyodik tablonun altına iki sıra daha ekleyerek tabloya son halini vermiştir.

Periyodik tablodaki yatay sıralara periyot denir ve periyodik tabloda 7 tane periyot vardır.

Periyodik tablodaki dikey sıralara ise grup denir ve 8 tane A, 10 tane B olmak üzere toplam 18 tane grup vardır.

Periyodik tablodaki elementlerin özellikleri dikkate alındığında elementler metal,ametal ve yarımetal olarak sınıflandırılır.

1-METALLER

Page 2: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

Periyodik tablonun sol tarafında bulunur. Civa hariç hepsi oda sıcaklığında katı haldedir.(Civa sıvıdır.) Parlaktır ve ışığı yansıtırlar.(Örnek:Au,Cu vb…) Tel ve levha haline getirilebilir, yani işlenerek şekil verilebilir,kırılgan değildir. (Örnek:Au,Cu,Ag,Al

vb…) Elektriği ve ısıyı iyi iletir. (Örnek:Au,Cu,Ag vb…) Birbirleriyle bileşik yapmazlar. Ametallerle bileşik yaparlar. Birbirleri ile alaşım yaparlar.Örnek: Çelik(demir ve karbon), pirinç(bakır ve çinko), tunç(bakır ve

kalay), lehim(kalay ve kurşun) Bileşik yaparken daima elektron vererek “+” yüklü katyon olurlar.

2-AMETALLER Hidrojen hariç periyodik tablonun sağ tarafında bulunurlar. Oda koşullarında katı(C,P,S,I), sıvı (Br) ve gaz (H,He,N,Cl,O) halinde bulunur. Genelde mattırlar. Tel ve levha haline getirilemezler, kırılgandırlar. Elektriği ve ısıyı iyi iletmezler. Hem birbirleriyle hem de metallerle bileşik yaparlar. Bileşik yaparken elektron alarak “-“ yüklü anyon olma eğilimindedirler.

3-YARI METALLER Fiziksel özellik bakımından metallere, kimyasal özellik bakımından ametallere benzerler. Oda sıcaklığında katı haldedir. Parlak veya mat olabilir. Tel ve levha haline getirilebilir, yani işlenerek şekil verilebilir, kırılgan değildir. Elektrik ve ısıyı ametallerden daha iyi, metallerden daha az iletir. Sıcaklık yükseldikçe iletkenlik artar. Bor,Silisyum ve Germanyum örnek olarak verilebilir.

NOT: Periyodik tabloda bazı grupların özel isimleri vardır.1A Alkali metal2A Toprak alkali metal7A Halojenler8A Asal gazlar(soygazlar)

KİMYASAL BAĞLARElementler kararlı atomların(He,Ne,Ar) elektron düzenine ulaşmak için elektron alırlar ya da verirler. Bu şekilde iyon haline gelirler.Helyum soygazında olduğu gibi elektron dizilimini bir katmalı ve 2 elektronlu hale getirmeye dublet kuralı, diğer soygazlarda olduğu gibi birden fazla katmanlı ve son katmanında 8 elektron bulunacak duruma ulaşmaya ise oktet kuralı denir.

Metaller elektron vererek (+) yükle yüklenirler. Ametaller elektron alarak (-) yükle yüklenirler.

Aşağıdaki tabloda bazı element atomlarının iyon oluşturduklarında hangi yükle yüklenebileceği gösterilmiştir.

Page 3: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

PERİYOT VE GRUP BULMA

Katman sayısı periyot numarasını

Son katmandaki elektron sayısı grup numarasını verir.

2.periyot 5A grubu

Örnek:Aşağıdaki elementlerin grup ve periyot numarasını bulunuz.

a)12Mg b)16S c)19K

d)5B e)2He f)3Li

KİMYASAL BAĞ Bir bileşikteki atomları ya da tek cins atomdan oluşmuş moleküllerdeki atomları bir arada tutan çekim kuvvetlerine kimyasal bağ denir.

Bileşik oluşturulurken elektron alış – verişi veya ortaklaşa kullanımı en dış yörüngeden başlanarak yapılır.

1-İyonik Bağ:

Metal ve ametal atomları arasında oluşur. Elektron alış- verişi ile gerçekleşir. Anyon ve katyon bulunur. Oda sıcaklığında katı halde bulunurlar. (Örnek: NaCl) Kristal yapılıdırlar. (Örnek: NaCl) Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.(Örnek: NaCl) Farklı cins atomlar arasında gerçekleşir. Sonucunda bileşikler oluşur. NaCl,MgS,BaCl2,NaF, CaO, NaI,AlCl3,CaF2,Al2S3 gibi…

Page 4: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

2-Kovalent Bağ

Ametal-ametal atomları arasında oluşur. Elektronun ortaklaşa kullanımı sonucunda gerçekleşir. Aynı cins ya da farklı cins atomlar arasında gerçekleşebilir. Sonucunda molekül ya da bileşik oluşabilir. H2,N2,Cl2,F2,I2,Br2,O2,H2O,HCl,CO,CO2,H2S,CH4 gibi……

CH4 modeli

NOT: Ametaller: H,P,S,C,O,N,F,Cl,Br,I,At

BİLEŞİK YAZMAa)Tek atomlu iyonlarda (element halinde) bileşik yazma

Önce katyon sonra anyon yazılır. Elementlerdeki yükler + veya – işareti alınmadan çaprazlanarak diğer elementin sağ alt

köşesine yazılır. Eğer sadeleşebiliyorsa sadeleştiriniz. Eğer 1 rakamı varsa 1 yazılmaz.

ÖRNEK: Ca+2 ve F-1 arasında oluşacak bileşiğin formülünü yazınız. Ca+2 F-1 Ca1F2

1 yazılmadığından CaF2

ÖRNEK: Aşağıdaki iyonlardan oluşabilecek bileşikleri yazınız.a) Mg+2 ve O-2 b)Al+3 ve S-2 c)Li+1 ve N-3

d)Be+2 ve Cl-1 e)Na+1 ve O-2 f) Ca+2 ve Br-1

Page 5: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

g)K+1 ve S-2 h) K+1 ve I-1 ı)Be+2 ve N-3

b)Çok atomlu iyonlarda bileşik yazma Önce katyon sonra anyon yazılır. Çok atomlu iyon yükler dışarı kalacak şekilde parantez içine alınır. İyonlardaki yükler + veya – işareti alınmadan çaprazlanarak diğer iyonun parantez dışına, sağ

alt köşesine yazılır. Eğer sadeleşebiliyorsa sadeleştiriniz. Eğer 1 rakamı varsa 1 yazılmaz. Parantez kalkar

ÖRNEK: NH4+ ve NO3- çok atomlarından oluşacak bileşiği ve bileşiğin okunuşunu yazınız.

( NH4)+ (NO3)- (NH4)1(NO3)1 1 yazılmaz parantez kalkar

NH4NO3 = Amonyum nitrat

ÖRNEK: a) NH4+ ve OH- b) NH4+ ve CO3-2

c) NH4+ ve SO4-2 d) NH4+ ve PO4-3

e)Mg+2 ve NO3- f)K+ ve OH-

g)Na+ ve PO4-3 h)Ca+2 veCO3-2

Page 6: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

FORMÜLDEKİ ATOM SAYISINI BULMA

Örnek:

Bileşiğin Formülü

İçerdiğiElementler

İyon Formüldeki Toplam Atom Sayısı

Anyon Katyon

Na2SO4

Bileşiğin Formülü

İçerdiğiElementler

İyon Formüldeki Toplam Atom Sayısı

Anyon Katyon

CaSO4

Bileşiğin Formülü

İçerdiğiElementler

İyon Formüldeki Toplam Atom Sayısı

Anyon Katyon

NH4NO3

Bileşiğin Formülü

İçerdiğiElementler

İyon Formüldeki Toplam Atom Sayısı

Anyon Katyon

Al(NO3)3

Page 7: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

Bileşiğin Formülü

İçerdiğiElementler

İyon Formüldeki Toplam Atom Sayısı

Anyon Katyon

NH4NO3

BİLEŞİKLERİN OKUNMASIA)İyonik Bağlı Bileşiklerin Okunması

METALİN ADI + AMETALİN ADI + “ür” eki

ÖRNEK:NaCl Sodyum klorür KF Potasyum florürBaBr2 Baryum bromür BaI2 Baryum iyodür gibi…

NOT: İyonik bağlı bileşiklerde ametal; Oksijen ise oksit Azot ise nitrür Kükürt ise sülfür Hidrojen ise hidrür diye okunur.

ÖRNEK: ZnS Çinko sülfür MgO Magnezyum oksit Ca3N2 Kalsiyum nitrür BaH2 Baryum hidrür gibi…

ÖDEV: Aşağıdaki bileşiklerin okunuşunu karşısına yazınız.

B)Kovalent Bağlı Bileşiklerin Okunması

1.AMETALİN LATİNCE SAYISI + 1. AMETALİN ADI + 2. AMETALİN LATİNCE SAYISI + 2. AMETALİN ADI+“ür” eki

Ca3P2

CaOCaSAl2S3

BaCl2NaFAl2O3

LiBrBeF2

K3P

Page 8: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

NOT: 1. Ametalin sayısı 1 ise yazılmaz ve okunmaz!!!!!!!!

ÖRNEK: NO Azot monoksit CO Karbon monoksit SO2 Kükürt dioksit PCl3 Fosfor tri klorür CH4 Karbon tetrahidrür N2O5 Di azot penta oksit CCl4 S2Cl2 C2H2 IF3

KİMYASAL TEPKİMELER

Maddelerin kimyasal değişeme uğrayarak yeni maddelerin oluşması sürecine kimyasal tepkime denir. Canlılarda büyüme, solunum, sindirim, fotosentez gibi olaylar kimyasal tepkime sonucunda gerçekleşir.

Kimyasal tepkimede molekülleri ve moleküllerdeki atomları bir arada tutan bağlar kopar ve yeni bağlar oluşur.

Renk değişimi, gaz çıkışı,çökelti oluşumu,ısı ve ışık yayılması gibi olaylar kimyasal değişim/tepkime olduğunu gösteren ipuçlarıdır.

KÜTLENİN KORUNUMU KANUNU

Kimyasal tepkimelerde maddelerin toplam kütlesi azalmaz ya da artmaz. Yalnızca maddeleri oluşturan atomlar yer değiştirir ve atomlar farklı bir düzene girerek madde bir başka maddeye veya maddelere dönüşür. Kimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz. Başka bir ifade ile kimyasal tepkimelerde, tepkimeye giren madde miktarı ve tepkime sonucu oluşan madde miktarı birbirine eşittir. Dolayısı ile kütle korunur.

ÖRNEK: Şekildeki grafikte kimyasal bir tepkime sırasında X,Y ve Z maddelerinin molekül sayılarının zamanla değişimi verilmiştir. Buna göre tepkime denklemi nasıl olmalıdır?

ÖRN: X + Y Z tepkimesi sırasında X ve Y maddelerinin kütlelerinin zamanla değişimi grafikte verilmiştir. Buna göre oluşan Z maddesi kaç gramdır?

SAYILARIN LATİNCE KARŞILIKLARI1 Mono 6 Hekza2 Di 7 Hepta3 Tri 8 Okta 4 Tetra 9 Nona 5 Penta 10 Deka

Page 9: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

KİMYASAL TEPKİMELERİN DENKLEŞTİRİLMESİ En kalabalık atoma sahip bileşiğin (C6H12O6 vb…) katsayısı 1 olarak yazılır. H ve O elementleri en sona bırakılır. Eğer bu iki element en sona kalmışsa da H önce eşitlenir. Katsayı element ya da bileşiğin en başına yazılır. ( 3H2 ve 2CO2 gibi / C2O2 şeklinde asla

yazılmaz!!!!!!!) Kesirli ifade yalnızca moleküler haldeki elementin (H2,O2,N2 gibi) başına yazılabilir. Bileşiğin başına

kesirli ifade yazılmaz!!! Bileşiğin başına yazılan katsayı bileşikteki tüm elementleri etkiler. Her katsayı yazımından sonra diğer elementlerin atom sayısını tekrar kontrol et,çünkü bileşiklerde

başa katsayı yazıldığından hepsinin sayısı değişir. Elementin sağ alt köşesindeki rakam, o elementten bileşiğin içinde kaç tane olduğunu gösterir.

ÖRNEKLER:1- ……H2 + ……Cl2 → …...HCl

2- …… Al + ……S → ……..Al2S3

3- .…..N2+ …..H2 → …..NH3

4- .…..Al + …..HBr → …..AlBr3 + ….. H2

5- .…..Ca+ …..HCl → ….. CaCl2 + …..H2

6-…..Fe2O3 + …..Al → …..Al2O3 + …..Fe

Page 10: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

7-.…..KClO3 → ….. KCl + ….. O2

8-………Fe + …….Cl2 → ….. FeCl3

9-……..KOH + ………….H2SO4 → ……..K2SO4 + ……….H2O

10-…..Mg + ….. HBr → …..MgBr2 + …..H2

11-….CH4 + …..O2 → …..CO2 + …..H2O

12-…..C2H5OH + ….. O2 → ….. CO2 + …..H2O

13-.….. NH3 + …..O2 → …..NO + ….. H2O

14-

Page 11: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

15-

16-

17-C2H5OH + 3O2 2X + 3H2O tepkimedeki x bileşiği ne olur?

18-Al4C3 + 12 H2O 4Al(OH)3 + 3X tepkimedeki x bileşiği ne olur?

19-CXH8 + 5O2 3CO2 + YH2O tepkimedeki x + y = ?

Bir kimyasal tepkimede değişmeyenler;1-Tepkimeye giren atom çeşidi ve sayısı2-Toplam kütle3-Toplam proton/nötron ve elektron sayısı4-Toplam yük

YANMA TEPKİMELERİKimyasal tepkimelerde maddeler oksijen gazıyla tepkimeye giriyorsa bu tür tepkimeler “yanma tepkimeleri” olarak adlandırılır.

C3H8 + 5O2 3CO2 + 4H2O + ISI

GİRENLER ÜRÜNLER

Page 12: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

Eğer bir tepkimenin girenler kısmında oksijen molekülü (O2) varsa o tepkime yanma tepkimesidir.

Şekilde metan gazının oksijen ile yanma tepkimesi modellenmiştir.

Yanma tepkimeleri alevli veya alevsiz olabilir. Sadece kömürün, odunun, kağıdın yanması yanma tepkimesi değildir. Bazı yanma tepkimeleri çok uzun yıllar sürebilir. Örneğin, demir parmaklıkların, arabanın kaportasının paslanması bir yanma tepkimesidir. Çünkü bu metaller de havada bulunan oksijenle tepkimeye girerek yanarlar. Aynı zamanda besinlerden enerji elde edilmesi de yanma tepkimesine örnek olarak verilebilir.Yemeklerimizin pişirilmesi, yediğimiz besinlerin vücudumuzda sindirilmesi, solunum, arabaların çalışması (araçlarda motorların çalışması), roketlerin uzaya fırlatılması için de yakıtların oksijenle tepkimeye girmesi gerekir.

ASİTLER VE BAZLARASİT

Sulu çözeltilerinde H+ (hidrojen iyonu) veren bileşiklere asit denir. Tatları ekşidir. Turnusol kâğıdının rengini kırmızıya çevirirler. Cildi tahriş ederler, yakıcıdırlar. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Asitler, metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı (H2) açığa çıkarırlar.

ÖRNEK: Turunçgiller, gazlı içecekler, yoğurt, sirke, aspirin, süt, mide özsuyu(asidi) , domates, akü sıvısı, elma, domates, yağmur suyu, idrar, kahve vb….ÖRNEK: H3PO4 , H2SO4 , HNO3, HCl, CO2, SO2, NO2, CH3COOH vb……

H3PO4 suda 3H+ + PO4-3

H2SO4 suda 2H+ + SO4-2

HNO3 suda H+ + NO3-

HCl suda H+ + Cl-

CO2 + H2O H+ + HCO3-

Page 13: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

CH3COOH suda H+ + CH3COO- BAZ

Sulu çözeltilerinde OH- (hidroksit iyonu) veren bileşiklere baz denir. Tatları acıdır. Turnusol kağıdının rengini maviye çevirirler. Cildi tahriş ederler, yakıcıdırlar. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Ele kayganlık hissi verir.

ÖRNEK:Çikolata, mayonez, kabartma tozu, şampuan, deterjanlar, kül, cam silme sıvısı, mide ilaçları, kan, çamaşır suyu, tükürük, sabun,bağırsak içeriği vb…

ÖRNEK: LiOH,KOH, Ca(OH)2 ,NH3, Na2CO3 gibi….. LiOH suda Li+ + OH-

KOH suda K+ + OH-

Ca(OH)2 suda Ca+2 + OH-

Na2CO3 + 2H2O 2Na+ + H2CO3 + 2OH-

NH3 + H2O NH4+ + OH-

Her asidik ya da bazik madde aynı özelliği göstermez.KUVVETLİ ASİT: Su içinde tamamen veya tamamına yakını iyonlaşabilen asitlerdir.HClO4, HCl, HNO3, H2SO4

ZAYIF ASİT: Suda çözündüğünde az iyonlaşabilen asitlerdir.HF, HCN, H3PO4, H2CO3,CH3COOHKUVVETLİ BAZ: Su içinde tamamen veya tamamına yakını iyonlaşabilen bazlardır.NaOH, KOH, Ba(OH)2

ZAYIF BAZ: Suda çözündüğünde az iyonlaşabilen bazlardır.NH3, Na2CO3

Asidik ve ya bazik maddelerin tanınması için kullanılan maddelere “belirteç” denir.

pH CETVELİSaf su temel alınarak oluşturulmuş bir cetveldir. Bu ölçek bir maddenin ne kadar asidik veya bazik özellik taşıdığının bir ölçüsüdür.

Saf suyun pH ı 7 dir ve nötr olarak adlandırılır.

Page 14: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

SANAYİDE KULLANILAN BAZI ASİTLER FORMÜLÜ SİSTEMATİK ADI PİYASA ADI KULLANIM ALANLARIH2SO4 Sülfürik asit Zaç yağı Boya sanayinde, patlayıcı yapımındaHCl Hidroklorik asit Tuz ruhu TemizlikteHNO3 Nitrik asit Kezzap Gübre yapımında,patlayıcılardaH3PO4 Fosforik asit Fosforik asit Kolalı içecekler

SANAYİDE KULLANILAN BAZI BAZLARFORMÜLÜ SİSTEMATİK ADI PİYASA ADI KULLANIM ALANLARINaOH Sodyum hidroksit Sud-kostik Sabun, kağıt, boya ve tekstil

üretimindeKOH Potasyum hidroksit Potas-kostik Deterjan, gübre ve pil yapımındaCa(OH)2 Kalsiyum hidroksit Sönmüş kireç Kireç ve çimento üretimindeNH3 Amonyak Amonyak Temizlik deterjanlarında

Pek çok alanda kullanılan bu asit ve bazlara halk arasında çeşitli isimler verilmiştir. Asit ve bazlar sadece sanayide değil yiyecek, içecek ve temizlik dâhil hayatımızın her alanında varlıklarını hissettirmektedirler.

Özellikle kuvvetli asit ve bazların maddeler üzerinde olumsuz etkisi de bulunmaktadır. Asitlerin mermer ve metaller üzerinde, Bazların ise cam ve porselen eşyalar üzerinde aşındırıcı etkisi vardır.

Bu yüzden asitler cam ya da plastik kaplarda saklanır.

Kristal cam eşyaların zamanla matlaşması ve aşınması temizlik maddelerinin bazik özellik göstermesinden kaynaklanmaktadır.

Ağız sağlığımız da yediğimiz yiyeceklerin asidik olmasından etkilenir, bu sebeple bazik özellik gösteren diş macunu ile dişlerimizin korunmasını sağlayabiliriz.

Asit ve bazların olumsuz etkilerinden korunmak için onları tanımalıyız. Bilmediğimiz maddeleri koklamak ya da onların tadına bakmak tehlikeli olduğundan uyarı işaretlerini tanımalıyız.

Page 15: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

NOT: Asit ve bazların bu aşındırıcı etkisi bazen de hayatımızın devamı için gereklidir. Örneğin besinlerin sindirilmesi için midemizde kuvvetli asitler salgılanır. Midede asitler, bağırsakta ise bazlar sindirime yardımcı olur

ASİT YAĞMURLARIHava kirliliğine sebep olan başlıca gazlar karbon dioksit (CO2), kükürt dioksit (SO2) ve azot dioksit (NO2)tir. Bu gazlar atmosferde çeşitli değişimlere uğrayarak zaman zaman rüzgârın da etkisiyle çok uzaklara taşınabilmektedir. Ancak bu gazlar bulutlardaki su buharı ve diğer maddelerle tepkimeye girerek sülfürik asit(H2SO4) ve nitrik asit (HNO3) gibi maddelerin oluşumuna yol açmaktadır. Asidik özellik taşıyan bu gazlar,bulut oluşturduğundan yağan yağmur asit yağmuru olarak adlandırılır.Bu yağmurun pH derecesi ikiye kadar düşebilmektedir. Bu durum yalnız yağmurda değil, diğer bütün yağış biçimlerinde de görülebilmektedir.

SO2 + H2O H2SO4

NO2 + H2O HNO3

CO2 + H2O H2CO3

Doğalgaz kükürt ve azot içermediğinden temiz bir yakıttır.Asit Yağmurlarının Zararları

Ormanlara zarar verir. Toprağın kimyasal ve biyolojik yapısını bozarak toprağın verimliliğini düşürür. Suların asitlik derecesini etkileyip suda yaşayan canlıların hayatını tehlikeye atar. Tarihi eserlere zarar verir. Arabaların ve diğer metal yüzeylerin aşınmasına neden olur.

Asit Yağmurlarının Zararlarından Korunmak İçin Yapılması Gerekenler Evlerde ve endüstride fosil yakıtlar yerine doğalgaz gibi kükürt ve azot içermeyen temizyakıtlar tercih edilmelidir. Ayrıca güneş, rüzgâr ve hidroelektrik santralleri gibi alternatif enerji kaynaklarından yararlanılmalıdır. Fabrika bacalarına filtre takılması sağlanmalıdır. Motorlu taşıtların bakımı zamanında yapılmalıdır. Çevremizin ağaçlandırılması esnasında kışın yaprak döken bitkiler tercih edilmemelidir.

NÖTRALLEŞME TEPKİMESİ

Asit ve bazların bir araya gelerek sonucunda tuz ve suyun oluştuğu tepkimelerdir. ASİT + BAZ TUZ + H2O (H+) + (OH-) H2O

HCl + NaOH NaCl + H2O

Page 16: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

2HNO3 + Ca(OH)2 Ca(NO3)2 + H2O H2SO4 + 2KOH K2SO4 + 2H2O

H2CO3 + Mg(OH)2 MgCO3 + 2H2O

HF + Ca(OH)2 CaF2 + H2O

TUZLARIN ÖZELLİKLERİ Katı haldedirler. Kristal yapılıdırlar. Sulu çözeltileri elektriği iletir.(Çünkü su içerisinde iyonlarına ayrışırlar.) Turnusol kâğıdına etki etmezler.

SU ARITIMIYağmur yağdığında su toprağa karışır ve topraktaki kalsiyum karbonat tuzları(CaCO3) bu sularda çözünür. Böylece yer altı sularında Ca+2 ve CO3-2 iyonları oluşur. Daha sonra bu sular çeşitli işlemlerden geçtikten sonra içme suyu olarak evlere taşınır. Böylece sularda iyonlar oluşur.SERT (KİREÇLİ) SU:İçerisinde Ca+2 ve Mg+2 iyonunu çok miktarda bulunduran sulardır.YUMUŞAK SU: İçerisinde Ca+2 ve Mg+2 iyonlarının çok az miktarda bulunduğu sulardır.Sert su;

Suyun az köpürmesine Su ısıtıcılarında tortu birikmesine Suların musluktan az akmasına İçeriğindeki iyonların sabunla tepkimeye girmesi sonucu sabunla lekenin etkileşmesini

engelleyerek daha fazla deterjan ve su kullanılmasına, Cam eşyaların zamanla matlaşmasına ve üzerinde lekeler oluşmasına Giysilerin renginin solmasına, eskimesine Çamaşır ve bulaşık makinelerinin borularının kireçle kaplanması sonucu gereğinden fazla

elektrik ve su harcanmasına Cildimizin ve saçımızın sertleşmesine neden olur.

Ancak içme suyu olarak normal sertlikteki su tercih edilmelidir. Çünkü içeriğindeki iyonlar kemik gelişimi için faydalıdır.

Temizlik için ise yumuşak su tercih edilmelidir. Çünkü yumuşak sular daha fazla köpürür ve lekeleri daha kolay çıkarır.

SULARIN SERTLİĞİ NASIL GİDERİLİR?

1-Suların Kaynatılması: Suyu kaynattığımızda suya sertlik veren iyonlar kalsiyum karbonat halinde dibe çöker ve su ilk duruma göre yumuşamış olur.

Ca+2 + CO3-2 + ısı suda CaCO3 + yumuşatılmış su

Dibe çöker

2-İyon değiştirici reçine yastıkları: Sert su reçine içinden süzülerek geçirilir. Süzülme sırasında reçinede bulunan Na+ iyonları ile suda bulunan Ca+2 ve Mg+2 iyonları yer değiştirir. Böylece su yumuşamış olur.

Page 17: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

Suların hastalık yapıcı mikroorganizmalardan arındırılması için yapılan işlemlere dezenfeksiyon işlemi denir.

En çok kullanılan dezenfeksiyon işlemi ise klorlamadır. Klor suyla karıştığında sudaki bazı mikroorganizmalarla tepkimeye girerek bu zararlı maddelerin etkisini yok eder.

Page 18: €¦ · Web viewKimyasal tepkimelerde atomlar yok olmadığı ve yeni atomlar oluşmadığı için tepkimeden sonra yeni madde oluştuğunda kütlede herhangi bir değişiklik olmaz

Atom numarası Elementin adıSembolü

1 Hidrojen H2 Helyum He3 Lityum Li4 Berilyum Be5 Bor B6 Karbon C7 Azot N8 Oksijen O9 Flor F10 Neon Ne11 Sodyum Na12 Magnezyum Mg13 Alüminyum Al14 Silisyum Si15 Fosfor P16 Kükürt S17 Klor Cl18 Argon Ar19 Potasyum K20 Kalsiyum Ca24 Krom Cr25 Mangan Mn26 Demir Fe27 Kobalt Co28 Nikel Ni29 Bakır Cu30 Çinko Zn35 Brom Br36 Kripton Kr47 Gümüş Ag50 Kalay Sn53 İyot I79 Altın Au80 Civa Hg82 Kurşun Pb83 Bizmut Bi