Türkiye’de Mekânsal Veri Altyapıları:

2010 Yılı Genel Durumu

Meta-bilgi raporu

Başlık Türkiye’de Mekânsal Veri Altyapıları: 2010 Yılı Genel Durumu

Hazırlayan Danny Vandenbroucke & Dimitrios Biliouris(SADL)

Yayın Tarihi 01–09–2010

Konu INSPIRE Genel Durumu

Yayınlayan K.U. Leuven (SADL ve ICRI )

Açıklama Bu rapor, Türkiye’deki mekânsal veri altyapısının gözden geçirilmesini

özetlemektedir.

Katkıda bulunanlar Dany Vanderbroucke & Dimitrios Biliouris (SADL), Katleen Janssen(ICRI), Joep

Crompvoets(OE)

Önceki Rapora Katkıda bulunanlar: Jos Van Orshoven, Danny Vanderbroucke(SADL); Peter Beusen,

Katleen Janssen(ICRI); Prof.Coşkun(İstanbul Teknik Üniversitesi)

Format MS Word 97/2000

İzleyici Kitle INSPIRE paydaşları

Belirteç rcr07TRv101

Dil İngilizce

İçerik Sonbahar 2009 - İlkbahar 2010 dönemi genel durum

Baskı no.

Tarih Değişiklik yapan Açıklamalar

1.0 03.12.2002 Jos Van Orshoven (SADL) ve Peter Beusen (ICRI)

İlk baskı

2.0 20.12.2002 Jos Van Orshoven (SADL)

31 ülke raporu ile uyum sağlanması

3.0 25.08.2003 Jos Van Orshoven (SADL)

Eklemeler:

—Meta-bilgi raporu

—Kısaltmalar

4.0 08.07.2004 Katleen Janssen (ICRI) Genel gözden geçirme, düzeltme ve yasal

çerçevenin güncellenmesi

5.0 12.07.2004 Jos Van Orshoven (SADL)

GISEE çalışmalarından elde edilen bilgi ile, Prof. Coşkun (İstanbul Teknik Üniversitesi) ve web sitelerinin sınırlı gözden geçirilmesi ile sağlanan bilginin bütünleştirilmesi,

Genel gözden geçirme, düzeltme ve güncelleme,

Üçüncü baskı dikkate alınarak değişiklikleri gösteren tablonun ilavesi

6.0 29.07.2005 Katleen Janssen (ICRI) Genel gözden geçirme, düzeltme ve yasal çerçevenin güncellemesi

6.1 08.08.2005 Danny Vandenbroucke 2005 yılı güncellemesinin gözden geçirilmesi ve takviyesi

7.0 22.12.2006 Katleen Janssen (ICRI) Genel gözden geçirme, düzeltme ve yasal çerçevenin güncellemesi

7.1 30.12.2006 Danny Vanderbroucke 2006 yılı güncellemesinin gözden geçirilmesi ve takviyesi

8.0 26.07.2010 Katleen Janssen Yasal çerçevenin 2009 yılı gözden geçirilmesi

8.1 25.08.2010 Dimitrios Biliouris (SADL)

2009 yılı güncellemesinin gözden geçirilmesi

2007 yılıyla karşılaştırmalı 2010 yılı değişiklik matrisi

Önceki raporla karşılaştırıldığında, çeşitli paragraflardaki değişiklikleri gösteren bir grafik bu rapora eklenmiştir. İki ayrı renk kullanılmıştır: 2007 Yılı Genel Durum Raporuna göre önemli değişiklikler yeşil, küçük değişikler ise sarı renkte gösterilmiştir. Bu grafik ülkenin durumunu yansıtmamaktadır. Sadece, bu çalışmayı hazırlarken, her bir bölüm için bulgularımızı/değişiklikleri sergilemektedir.

Özet

Harita Genel Komutanlığı’na ait web sitesi, Güneydoğu Avrupa’da Coğrafi Bilgi istemleri Teknolojisi ve Piyasası (GISSE) ile ilgili çalışmalar ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof.Coşkun’dan alınan bilgilere dayanarak, Türkiye’de coğrafi bilgi konusunda tutarlı bir görüşün geliştirildiği ve kamunun tüm idari kademelerindeki coğrafi bilgi kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde coğrafi bilgi oluşumu konusunda daha iyi bir düzenlemenin yapılabilmesi için yasal girişimlerde bulunulduğu anlaşılmaktadır. Mekânsal Veri Altyapıları (MVA) terimi, sözü edilen bilgi kaynaklarında sıkça kullanılmaktadır.

Mevcut durumda, Harita Genel Komutanlığı, veriyi oluşturan başlıca kurum olup, sınırlı sayıda meta veriyi sunan en iyi görüntülenen internet ortamına sahiptir. Oluşturulan coğrafi bilgi kullanımında izin gerekliliği, kurumun askeri özelliğini ortaya koymaktadır.

Kadastro ile ilgili, büyük ölçekli coğrafi veri, sivil bir kurum olan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce(TKGM) oluşturulmaktadır. Bununla birlikte, bu Genel Müdürlüğün oluşturduğu veri ve hizmetlerle ilgili ayrıntılı bilgi elde edilememiştir. Ayrıca, kadastro ile ilgili çözüm ve uygulamaların sağlandığı TAKBIS portalı Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünce oluşturulmuştur (http://takbisbilgi.tkgm.gov.tr/takbis.portal) ve ‘’ Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi ’’ ülke genelinde kullanıma açıktır.

Coğrafi bilgi (CB) alanında, hala güncelliğini koruyan birkaç sorun bulunmaktadır. Bunlar: Kurumlar arası eşgüdüm eksikliği, referans sistemine göre standartlaşmanın olmaması, veri kalitesi ve veri değişimi; verinin kopyalanması, büyük ölçekli verinin çoğunluğunun sayısal formatta olmayışı, kurumlar arası işbirliğinin sağlanamaması, uzman eleman ve bütçe eksikliği, veri paylaşımında karşılaşılan güçlüklerdir.

Son dönemde, TKGM ve TÜRKSAT A.Ş. tarafından, Türkiye’de ilgili kurum ve kuruluşlarca coğrafi bilginin toplanması ve sunumu ortak amacına uygun ‘’Ulusal Coğrafi Bilgi Altyapısı‘’projesi oluşturulmuştur.

Ulusal Bilgi Toplumu Stratejisi ekinde yer alan 2006-2010 yılı Eylem Planı bünyesinde, Ulusal Mekânsal Veri Altyapısının (UMVA) oluşturulması için bir tasarı hazırlanmıştır. Türkiye’de UMVA ‘’Kamu Yönetimde Modernizasyon‘’ başlığı altında ‘’Eylem- 75’’ olarak adlandırılmıştır. Bu konuda iki önemli alt proje yürütülmektedir.

Bu projelerden biri, ISO 19115 standartları kullanılarak, harita ile ilgili kurum ve kuruluşlardan gelen meta verinin kaydedilebildiği Metaveri Portalı Projesidir (http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata/).

Diğer Proje ise CORS-TR(Sürekli Çalışan Referans İstasyonları)Projesidir.

Aynı zamanda, Çevre ve Orman Bakanlığı, konulara göre düzenlenmiş çevresel verilerle ağ hizmeti sağlamaktadır.

İçindekiler

2007 YILIYLA KARŞILAŞTIRMALI 2010 YILI DEĞİŞİKLİK MATRİSİ ..………………..1

YÖNETİCİ ÖZETİ.……………………………………………………………………………................2

İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………………………………3

KISALTMALAR…………………………………………………………………………………………………4

GENEL BİLGİ……………………………………………………………………………..…………………….6

1.1YÖNTEM………………………………………………………………………………………..6

1.2. TÜRKİYE’DE COĞRAFİ BİLGİ (CB) VE MEKÂNSAL VERİ (MVA)

ALTYAPISININ GENEL GÖRÜNÜMÜ……………………………………………..….6

2.TÜRKİYE’DE COĞRAFİ BİLGİ SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ AYRINTILAR.…………………7

2.1 GENEL BİLGİ…………………………………………………………………………………7

2.2 MADDE 1: EŞGÜDÜM VE ÖRGÜTLENME İLGİLİ KONULAR.........8

2.3 MADDE 2: YASAL ÇERÇEVE VE MALİ KAYNAKLAR..………………………9

2.4 MADDE 3: INSPIRE EKLERİ KONULARIYLA İLGİLİ VERİLER ………13

2.5 MADDE 4: METAVERİ………………………………………………………………….18

2.6 MADDE 5: AĞ HİZMETLERİ………………………………………………………….20

2.7MADDE 6:KONULARINA GÖRE DÜZENLENMİŞ ÇEVRESEL VERİ….21

2.8STANDARTLAR…………………………………………………………………………….22

2.9MEKÂNSAL VERİ ALTYAPISININ KULLANIMI VE ETKİNLİĞİ………..22

3 EKLER………………………………………………………………………………………………..23

3.1 MEKÂNSAL VERİ ALTYAPI (MVA) ADRESLERİ / TÜRKİYE ’DEN

BAĞLANTI KURULACAK KİŞİLER.………………………………………………………23

3.2TÜRKİYE İÇİN REFERANS LİSTESİ………………………………………………….24

Kısaltmalar

ARIP Tarımsal Reform Uygulama projesi

CBC Sınır Ötesi İşbirliği

CGM Bilgisayar Grafikleri Meta Dosyası

CORS Sürekli Çalışan Referans İstasyonları

CT Konuyla İlgili Çekirdek Veri

DSI Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

GCM Harita Genel Komutanlığı (HGK)

GCP Yer Kontrol Noktaları

GDLRC Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü(TKGM)

GDRS Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü(KHGM)

GI Coğrafi Bilgi (CB)

GIS Coğrafi Bilgi Sistemleri

GISEE Güneydoğu Avrupa ‘da Coğrafi Bilgi Sistemleri Teknolojisi ve Piyasası

GPS Küresel Konumlama Sistemi

HBB Harita Bilgi Bankası

ICT Bilgi ve İletişim Teknolojileri

ICU İstanbul Kültür Üniversitesi

INSPIRE Avrupa Mekânsal Veri Altyapısı

IPA Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı

ISO Uluslararası Standartlar Örgütü

LIS Arazi Bilgi Sistemleri

LRCD Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (veya GDRLC)(TKGM)

LSMMIPR Büyük Ölçekli Haritalar ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği

MoEF Çevre ve Orman Bakanlığı

MPMC Harita Üretim İzleme Merkezi

MPWS Bayındırlık ve İskân Bakanlığı

MTA Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

NSDI Ulusal Mekânsal Veri Altyapıları (UMVA)

NTGIS Ulusal Transit Coğrafi Bilgi Sistemi

PSI Kamu Sektöründe Bilgiye Erişim Politika ve Mevzuatı

PPP Kamu-Özel Sektör Ortaklığı

REF Referans Verileri

RTK Durağan Gerçek Zamanlı Kinematik

SDI Mekânsal Veri Altyapısı (MVA)

SIS Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK )

TABİS Türkiye Afet Bilgi Sistemi

TABKİS Türkiye Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi

TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu

TUTGA Türkiye Ulusal Temel Küresel Konumlama Sistemi (KKS) Ağı

UVDF Ulusal Mekânsal Veri Değişim Standardı

GENEL BİLGİ

1.1.Yöntem

Bu rapor, Türkiye’deki mekânsal veri çalışmalarının bir özeti olup, amacı, bu bilgilerin, INSPIRE ‘ın kapsamını belirten INSPIRE durum raporları1 ve belgelerdeki düşüncelerle aynı düzeyde olduğunu yansıtmaktır.

2002 yılına ait raporda, Web sitelerinin sınırlı sayıdaki İngilizce bölümleri ve mevcut belgelerden düzenlenen genel bilgiler verilmiştir(Bölüm 3.2 de kaynak listesine bakınız). Bilgi erişimdeki eksiklikler nedeniyle, teknik konular sınırlı düzeyde ele alınmıştır. Raporun 2004 yılı uyarlaması için Türkiye’den bir uzmandan destek sağlanmıştır. MVA ile ilgili, GISEE nihai raporu da dikkate alınmıştır. Her iki bilgi kaynağında da karmaşa mevcuttur. 2005 yılının güncellemesi sadece yasal konulardaki yeni bilgileri içermektedir. 2006 yılına ait güncelleme ise ‘’INSPIRE ile ilgili Ulusal Bilgi Günlerine Hazırlık ’’ çalıştayı tebliğlerinden alınan bilgiyi temel almıştır. (Yeni üye ve aday üye ülkeler için JRC tarafından düzenlenmiştir).

2009 yılı güncellemesi için çeşitli web sitelerine ait kaynaklar ve yayınlar kullanılmıştır. Bu uyarlamada, geçerli olmayan bilgiler çıkarılmış, maddelerin her biri için, her belirtecin durumuna ilişkin bir sonuç paragrafı eklenmiştir.

1.2.Türkiye’de CB ve MVA’nın genel görünümü:

Ulusal düzeyde, MVA benzeri çalışmalar, Milli Savunma Bakanlığına bağlı Harita Genel Komutanlığı (HGK)bünyesinde yapılmaktadır. Uyarlama özeti, İngilizce olarak Harita Genel Komutanlığı’nın web sitesinde http://www.hgk.mil.tr/english/english.htm adresinde mevcuttur. Harita Genel Komutanlığı’nda 1:25.000 ve daha küçük ölçekli topoğrafik haritalar, hava fotoğrafları ve ortofotoğraflar hazırlanmaktadır. Bu harita ve fotoğrafların sayısallaştırma süreci devam etmekte olup, bir bölümü raster ve vektör veri olarak kullanılabilir durumdadır. Harita Genel Komutanlığı, web sitesini http://www.hgk.msb.gov.tr/index.asp olarak değiştirmiş ve sivil ulusal bir harita dairesine dönüştürülmüştür. Harita Genel komutanlığı Avrupa Coğrafya Birliği’nin üyesidir.

1:25.000 ve daha büyük ölçekli haritalar konusunda Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (http://www.tkgm.gov.tr/) ve İller Bankası Genel Müdürlüğü (http://ilbank.gov.tr/) önemli bir rol oynamaktadır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Türkiye Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi TABKIS’le birlikte bir portal geliştirmiştir (http://takbisbilgi.tkgm.gov.tr/takbis.portal).

Tüm iller ve belediyelerin çoğuna internet yoluyla ulaşılabilir. Bu kurumlar CBS‘ ni kullanan ve oluşturun kurumlar durumundadır.

Özel sektör, belediyelere büyük ölçekli haritaların hazırlanması ihalelerinde etkin olarak yer almaktadır.

Araştırma/hizmet sektöründe en önemli aktör SPOT ve RADARSAT uydularından veri sağlayan ve

___________________________

1 INSPIRE durum raporları, nihai raporlar: RDM, ETC, DPLI, ASF, IST, IAS (son baskı).

Uydu yer alıcı istasyonu işleten İstanbul Teknik Üniversitesidir (http://www.itu.edu.tr/).

NTGIS, günümüzde CB konusunda ulusal bir birlik olup tüm CB topluluğunu kapsayacaktır. NTGIS, ulusal ve uluslararası CB konularının tartışıldığı bir ortam oluşturmayı ve MVA’nı geliştirmeyi amaçlamaktadır.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından,Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBIS), Sürekli Çalışan Referans İstasyonları -Türkiye(CORS-TR), Harita Bilgi Bankası (HBB), Tapu Arşiv Bilgi Sistemi (TARBİS) ve Tarımsal Reform Uygulama Projesi (ARIP)gibi, Arazi Bilgi Sistemlerini (LIS) destekleyici çeşitli projeler yürürlüğe konmuştur. Mekânsal veri altyapısı bakımından, Türkiye’de, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından, 22 Bölge Müdürlüğü, 1018 Tapu Sicil Müdürlüğü, 325 Kadastro Müdürlüğü ve 122 Kadastro Dairesini içeren alt kuruluşlarla birlikte mekânsal veriler toplanmakta ve yönetilmektedir (Mataracı ve diğerleri, 2009).

2 Türkiye’de Coğrafi Bilgi (CB) sektörü ile ilgili ayrıntılar

2.1 Genel Bilgi

1999 yılında resmi bir komisyon tarafından, Türkiye’de Ulusal Coğrafi Bilgi Altyapısı ile ilgili bir vizyon raporu sunulmuş ve daha sonra güncellemesi yapılmıştır. Günümüzde, Türkiye İstatistik Kurumu, ulusal mekânsal veri altyapısı konusunda bir proje planı geliştirme sürecindedir. Planın amacı, temel coğrafi veri kümelerini belirlemek ve verinin kullanılabilirliğini korumak amacıyla resmi olarak veri kümelerinin oluşturulması konusunda işbirliğini sağlamaktır. Harita Genel Komutanlığı’nın bu plandaki rolü çok önemlidir(Coşkun,2003).

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Türksat A.Ş. tarafından, Türkiye’de ilgili kurum ve kuruluşlarca coğrafi bilginin toplanması ve sunumu ortak amacına uygun ‘’Ulusal Coğrafi Bilgi Altyapısı’’ Projesi oluşturulmuştur. 16 Aralık 2009 da imzalanan Protokolle, Projenin uygunluk (fizibilite) çalışması başlatılmıştır. Sorumlu kamu kurum ve kuruluşları, Proje gereğince, ulusal düzeyde coğrafi bilgi sistemlerinin oluşturulması ve uygun teknolojik gelişmeler yoluyla, coğrafi bilgi, belirlenmiş içerik ve değişim standartlarını, kuruluş ve diğer kesimlerdeki kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde sunacaktır.

Aynı zamanda, Türkiye’de Coğrafi Bilgi Altyapısının, Avrupa Birliği Inspire Direktifinin Uluslararası standartlarına göre hazırlanması öngörülmüştür. Bundan başka, telif hakkı ve erişim hakları, fiyat belirlemesi konusunda sorunların çözümlenmesi ve e-devlet uygulamalarının mekânsal unsurlarla tamamlanması tasarlanmıştır (http://www.turksat.com.tr/ english/v2/news- room2010/february/18/id/48 ).

Türksat, Türkiye’de, uydu iletişim sistemini işleten ve uyduya dayalı uzaktan algılama verisi dağıtan (çevrim içi portal yoluyla) bir devlet kurumu olmasına karşın özel bir kuruluştur. Bilişim ve İletişim Teknolojileri (BİT) Bölümü, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Bilgi Toplumu planlarını içeren 110 dan fazla projenin geliştirildiği Türkiye e-Devlet programının uygulanmasında eşgüdümün sağlanması konusunda yetki sahibidir. Türkiye Ulusal Mekânsal Veri Altyapıları programı, e-Devlet şemsiyesi altında toplanmaktadır.

Gelecekteki coğrafi portalın yapısı ve proje ile ilgili bilgi (Türkçe olarak) web sitesi:

http://www.turksatglobe.com/Views/Geopotal/CBSATanım.aspx?Contentd=0 de bulunabilir.

2.2 Madde 1: Eşgüdüm ve Örgütlenme Konuları

Türkiye’de, ulusal düzeyde mekânsal veri altyapısı konusunda çalışan başlıca iki resmi kurum bulunmaktadır. Bu kurumlar: Bakanlıklar arası Harita İşleri Koordinasyon ve Planlama Komitesi ve Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı - Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı’dır.

Kurumlar arası eşgüdümün sağlanamaması mekânsal veri altyapısının gelişmesinde karşılaşılan sorunlardan biridir.

Ulusal Mekânsal Veri Altyapıları (UMVA) süreci , Ulusal Bilgi Toplumu Stratejisi eki 2006-2010 Eylem Planı bünyesinde tasarlanmıştır. Türkiye’de, Ulusal Mekânsal Veri Altyapıları, ‘’Kamu Yönetiminde Modernizasyon’’ kapsamında ‘’Eylem-75’’ olarak adlandırılmıştır. Bu konuda iki önemli alt proje yürütülmektedir.

Bu projelerden biri Metaveri Portalı Projesidir. Mevcut durumda, sistem tasarımı ve yazılım çalışmaları tamamlanmıştır. Portal, ISO 19115 standartlarını kullanan, harita ile ilgili tüm kurum ve kuruluşlara ait meta veriyi kaydedebilir ve http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata/ web sitesinde kamu tarafından arama yapılabilir.

Diğer proje ise CORS-TR (Sürekli Çalışan Referans İstasyonları) Projesidir.Bu proje kapsamında, İstanbul Kültür Üniversitesi (IKÜ), Harita Genel Komutanlığı (HGK) ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM)ile birlikte Türkiye için son derece önemli bir projeyi TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu)’a önermiştir.

TÜBİTAK, ayrıca ‘’Durağan Gerçek Zamanlı Kinematik (RTK) GPS (Küresel Konumlama Sistemi) Terminallerine dayalı Ağ Kurulumuna İlişkin Araştırma ve Uygulama Projesi ve Hücresel Dönüşüm Parametrelerinin Belirlenmesi‘’ projesini hazırlamaktadır. Amaç, günde 24 saat çalışan, tüm ülkeyi kapsayacak bir sistemin temini için her ilde bir istasyonun kurulması ve doğru şekilde konum belirleme imkânının sağlanmasıdır(Bakıcı ve Erkek, 2009).

2.2.1 Madde 1 ile İlgili Sonuçlar

Türkiye’de MVA yaklaşımı tamamen ulusaldır. Fakat MVA temel yapıları, henüz belirgin bir işletim düzeyine ulaşmamıştır. Ulusal Mekânsal Veri Altyapıları (UMVA) süreci, Ulusal Bilgi Toplumu Stratejisi eki 2006-2010 Eylem Planı bünyesinde tasarlanmıştır. Türkiye’de, Ulusal Mekânsal Veri Altyapıları, ‘’Kamu Yönetiminde Modernizasyon’’kapsamında ‘’Eylem-75’’ olarak adlandırılmıştır. Mevcut durumda TKGM ve TÜRKSAT A.Ş. , Türkiye’de İlgili kurum ve kuruluşlarca coğrafi bilginin toplanması ve sunumu ortak amacına yönelik ‘’Ulusal Coğrafi Bilgi Altyapısı ‘’ projesini oluşturmuştur. 16 Aralık 2009 tarihinde imzalanan Protokol ile Projenin uygunluk (fizibilite) çalışması başlatılmıştır. Türksat devlete ait bir kurum olmasına karşın özel bir kuruluştur.

Bu sonuçlara dayanarak, göstergeler aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir.

.MVA nın bölgesel kapsamı ve yaklaşımı tamamen ulusaldır.

.MVA nın bir veya birden fazla bölümü belirgin bir işletim düzeyine erişmiştir(Hayır).

.MVA ile ilgili resmi olarak tanınan veya fiilen eşgüdümü sağlayan kuruluş, Ulusal bir Veri Üreticisidir, başka bir ifadeyle Ulusal Harita Dairesi veya benzeri bir kuruluştur(Çok belirgin değil).

.MVA ile ilgili resmi olarak tanınan veya fiilen eşgüdümü sağlayan kuruluş, veri kullanıcıları tarafından denetlenen bir kurumdur(Çok belirgin değil).

.Ulusal Coğrafi Bilgi (CB) Birliği’ şeklinde bir düzenleme MVA nın eşgüdümü kapsamında yer almaktadır(Hayır).

.Mekânsal veri üretici ve kullanıcılar, MVA’ na katılımda bulunmaktadır.(Çok belirgin değil).

.Sadece kamu kesimine ait kurumlar MVA’ na katılmaktadır.

2.3. Madde 2.Yasal Çerçeve ve Mali Kaynaklar

2.3.1 Yasal Çerçeve

Türkiye, günümüzde UMVA ile ilgili bir stratejinin uygulanması konusunda çalışmakta ve bir yasa önerisi hazırlamaktadır.

Devlet Planlama Teşkilatı, 2005 ve 2006 yıllarında, e-Dönüşüm Türkiye Girişimi esnasında, UMVA oluşumunun hazırlanmasına ilişkin bazı eylem maddeleri önermiştir:

.’’Eylem 47’’(Ulusal CBS/UMVA nın oluşturulması için Hazırlık Çalışması)(4 Aralık 2003-5 Şubat 2005): Bu eylem maddesi ilgili tarafların incelemelerini, sorunların belirlenmesini ve önerileri kapsamaktadır. Bu çalışma Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından, Kamu kuruluşları, Üniversiteler, özel sektör ve belediyelerle işbirliği içinde yürütülmüştür (G. Yalçın, B. Erkek, S. Bakıcı ve N. Ahn Türkiye’ de Mekânsal Veri Altyapıları vasıtasıyla,

http://www.fig.net/pub/fig2009/papers/ts01b/Ts01b_yalcin_etal_3460.pdf).

.’’Eylem 36’’ (Ulusal CBS/UMVA Politika ve Strateji Belgesi)(Mayıs 2005 – Şubat 2006).Bu maddenin amacı veri sınıflamasına ilişkin ölçütlerin belirlenmesi, metaveri, veri üretimi, muhafazası ve paylaşımı; strateji belgesinin hazırlanması ve yasal çerçeveye ilişkin gereksinimlerin belirlenmesidir.

Bu eylem aşağıdaki MVA görüşüne öncülük etmektedir: ‘’Ülkemizde coğrafi mekânsal veri kullanıcılarının çevrimiçi erişim yoluyla, bu konuyla ilgili kararlarını pekiştirme sürecinde, proje ve uygulamalarda gereksinimi olan kaliteli ve güncel, coğrafi mekânsal veri kullanımına izin vermek’’. Çeşitli veri gruplarında sorumluluklar belirlenmiş, standartlar ve meta veri konusunda öneriler sunulmuştur.

UMVA ile ilgili bağımsız ulusal bir komite ve Ulusal Harita ve Kadastro Dairesi içinde özel bir MVA birimi önerilmiştir. 6 aşamalı bir strateji teklif edilmiştir:

▪ AŞAMA 1: UMVA ile ilgili politika, veri kapsamı ve kurumsal sorumlulukları içeren yasal yönetmeliği hayata geçirmek.

▪ AŞAMA 2: ISO standartlarıyla uyumlu ulusal mekânsal veri değişimi standardını geliştirmek

▪ AŞAMA 3: Kurumların sorumluluk aldıkları alanda coğrafi mekânsal meta verinin hazırlanmasına ve meta veri portalında sunumuna izin vermek

▪ AŞAMA 4: UMVA politika ve strateji dokümanına göre UMVA kurumsal alt yapısı (örnek olarak Komite veya Birim) tarafından coğrafi mekânsal veri standartlarının hazırlanmasına izin vermek (Eylem Planı 26-Rapor)

▪ AŞAMA 5: Kurumların sorumlu oldukları alanda coğrafi mekânsal veriyi hazırlamasına izin vermek

▪ AŞAMA 6: 1. Aşama’da tanımlanan yasal çerçevede kurumların kendi veri portallarını sunmasına izin vermek

▪ ’’Eylem 75’’(Ulusal CBS altyapısının/UMVA oluşturulması )-(Temmuz 2006-Aralık2007) Ulusal Bilgi Toplumu Stratejisi ve 2006-2010 yılı Eylem Plânının bir sonucudur. Amacı Coğrafi bilgi Altyapısının oluşturulmasıdır. Bu Eylem maddelerinin yanında, aşağıda belirtilen maddeler de önem taşımaktadır.

▪ 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 5272 sayılı Belediye Kanunu, Belediyelerin CBS ve kentsel CBS yi oluşturmasını zorunlu kılmaktadır.

▪ Birlikte çalışabilirlik esaslarına ilişkin 2005 genelgesi: Bu genelge merkezi ve yerel kamu kurumlarında bilgi sistemlerinin oluşturulmasına ilişkin esasları içermektedir (A. Aydınoğlu, W. Quak, T.Yomralıoğlu, MVA Oluşumunda, Bazı Mekânsal Veri Yönetim Sorunları,

http://www.i3mainz.fh-mainz.de/FIG-Workshop/Programme2-Dateien/TS%206.2_Aydınoğlu.etc._Some%20Spatial%20Data%20Management%20Issues%20towards%20B%20Building%20SDI.pdf).

▪ 2005 Kadastro Yasası: Bu yasa Türk UMVA nın oluşturulması için yetki vermektedir.

2.3.2 Kamu-Özel Sektör Ortaklığı (PPP’s)

Kadastro işlemlerinde kamu ve özel sektör arasında işbirliği teoride kabul edilmiş, fakat tam olarak henüz faaliyete geçirilmemiştir. Devlet, Türkiye’nin MVA nın geliştirilmesi için TÜRKSAT şirketi ile birlikte çalışmaktadır.

2.3.3 Kamu sektöründeki bilgiye erişimle ilgili politika ve mevzuat (PSI)

Türk Bilgi Edinme Hakkı Yasası 9.10.2003 tarihinde çıkarılmıştır. Yasanın amacı demokratik ve şeffaf Devlet için zorunlu olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine göre, bilgi edinme hakkı ile ilgili düzenlemeyi yapmaktır. Bu yasanın yanı sıra, Başbakanlık tarafından 2004 yılında “Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması ‘’ile ilgili bir genelge yayınlanmıştır.

(http://www.epractice.eu/en/document/288415)

Bilgi Edinme Hakkı Yasası, gerçek ve tüzel kişilere, Kamu kuruluşları ve kamu kuruluşu gibi değerlendirilen özel kuruluşlardan bilgi edinme hakkını vermektedir.

2.3.4 Fikri Mülkiyet Haklarına uyarınca CB ‘nin yasal olarak korunması

Türkiye’de 1951 yılından itibaren çağdaş telif hakları yasası yürürlüktedir. Avrupa Birliği telif hakları ilkeleriyle uyum sağlamak amacıyla, 1995 yılında bu yasada değişiklikler yapılmıştır. Değiştirilen telif hakları yasasında önemli ölçüde iyileştirmeler mevcuttur. Bunlar: koruma döneminin 70 yıla çıkarılması, yazılımı da içeren kapsamın genişletilmesi ve yasanın ihlali halinde para cezasının arttırılmasıdır. Bununla beraber yasanın TRIPs, Berne Anlaşması ile uyum sağlaması için ileri düzeyde değişiklikler gereklidir. 2001 yılında, uluslararası sözleşmelerle daha fazla uyum sağlanması amacıyla Telif hakları yasası düzeltilmiştir.

2.3.5 Özel yaşamın korunması gereğince CBS’ye sınırlı erişim

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın (1982) beşinci bölümü ‘’Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması” olarak adlandırılmıştır. Anayasanın 22. maddesi ‘’ İletişim Gizliliği ‘‘, 20.madde ise ‘’Bireysel Yaşamın Gizliliği ‘’ ile ilgilidir. Adalet Bakanlığı, birkaç yıldır verinin korunması mevzuatı konusunda çalışmaktadır, ancak, bu konuda başarı elde edilememiştir.2003 yılı ortalarında, kişisel verilerin korunması yasa tasarısı tamamlanmıştır. Bu tasarı, kişisel verilerin korunması ile ilgili 1981 yılı Avrupa Konseyi Anlaşma ve Yönergesi 95/46 yı temel almaktadır. Tasarı 2008 yılında Millet Meclisine gönderilmiş ve henüz bir karara bağlanmamıştır. (http://www.epractice.eu/en/document/288415).

İletişim sektöründe gizliliğin korunması hakkında Yönetmelik 2004 yılında, elektronik haberleşme güvenliği Yönetmeliği ise 2008 yılında kabul edilmiştir.

2.3.6 Lisans Çerçevesi

GISEE (2004,s.30) ‘ ye göre küçük ve orta ölçekli veri kullanımı konusunda (muhtemelen Harita Genel Komutanlığı tarafından sağlanan veri ) askeri makamlardan izin alınması gerekmektedir. Daha fazla yeni bilgi bulunamamıştır.

2.3.7 MVA için mali kaynak modeli ve fiyat politikası

Veri üretimi ve ilgili hizmetler için mali kaynaklar daha çok merkezi hükümet ve sınırlı düzeyde uluslararası hibe sağlayıcılarından temin edilmektedir. (GISEE,2004). Daha fazla yeni bilgi bulunamamıştır.

2.3.8 Madde 2 ile İlgili Sonuçlar

Türkiye halen UMVA için bir stratejinin uygulanması konusunda çalışmakta ve mekânsal veri altyapısına ilişkin bir yasa önerisi hazırlamaktadır. Devlet, Türkiye’de MVA nın geliştirilmesi için Türksat Şirketi ile birlikte çalışmaktadır. Veri üretimi ve ilgili hizmetler için mali kaynaklar daha çok merkezi hükümet ve sınırlı düzeyde uluslararası hibe sağlayıcılarından temin edilmektedir.

Bu sonuçlara dayanarak göstergeler aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir:

.MVA stratejisi veya gelişiminin belirlenmesi için yasal bir araç veya çerçeve mevcuttur (Hazırlanma aşamasında).

.Kamu ve özel sektöre ait kuruluşlar arasında MVA ile ilgili projelerin gelişimi ve işletimine ilişkin gerçek kamu-özel sektör ortaklığı veya diğer ortak mali kaynak mekanizmaları mevcuttur (Bilgi edinilememiştir).

.Coğrafi bilgi (CB) sektörüne ilişkin, belirli bilgi edinme özgürlüğü mevzuatını içeren bilgiye erişim özgürlüğü (FOI) yasası mevcuttur(Bilgi edinilememiştir).

.Coğrafi Bilgi (CB) belirli bir telif hakkı ile korunabilir(Bilgi edinilememiştir).

.Mahremiyet Hukuku, CB ile ilgili taraflarca etkin bir şekilde dikkate alınacaktır. (Bilgi edinilememiştir).

.Kamu Kuruluşları arasında CB nin paylaşımı ile ilgili bir çerçeve ve politika mevcuttur(Bilgi edinilememiştir).

.Kişisel kullanım için kolaylaştırılmış ve standart hale getirilmiş lisanslar mevcuttur(Bilgi edinilememiştir).

.MVA nın uzun dönem parasal güvenliği teminat altına alınmıştır(Hayır).

.GB alıverişi, kullanımı ve ticari hale getirilmesi için bir fiyat belirleme çerçevesi mevcuttur(Bilgi edinilememiştir).

2.4.Madde 3:INSPIRE ekleri konularıyla ilgili veriler

2.4.1 Ölçek ve çözünülürlük

HGK 1:25.000, 1:50.000, 1:100.000, 1:250.000, 1:500.000 ve 1:1.000.000 ölçekli topoğrafik haritalar ve ilgili sayısal raster ve vektör ürünler hazırlamaktadır. 1/5000 ve daha büyük ölçekli haritalar İller Bankası ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından üretilmektedir. Diğer Kamu kuruluşları ve Belediyeler de yasalarla onaylanmış hak ve sorumluluklarına bağlı olarak, kendi ihtiyaçlarına hizmet eden haritalar üretmektedir.

Günümüzde Kadastro çalışmaları birimler halinde(kentsel alanlarda ilçeler ve kırsal alanlarda köyler)ve yüzde oranları ile sunulmuştur. Tamamlanan, devam eden veya geri kalan kadastro çalışmalarına ilişkin birimlerin dağılımı Şekil 1 de verilmektedir. Tamamlanan ve devam eden çalışmalar, kadastro içeriğinin %98 ini kapsamaktadır (Mataracı ve Diğerleri, 2009).

Tablo 1. Türkiye’de Kadastro çalışmalarının gerçekleştirilmesi (TKGM,2009)

Kentsel alanlarda Kırsal Alanlarda Her İki alanda

Mevcut Durum Birim Sayısı(İlçe)

% Birim Sayısı(Köy)

% Birim Sayısı(Köy veya İlçe)

%

Tamamlanan 17534 97,2 30728 88,7 48262 91,6

Devam eden 401 2,2 2941 8,5 3342 6,3

Sorunlu olan 32 0,2 487 1,4 519 1,0

Kalan 66 0,4 502 1,4 568 1,1

Toplam 18033 100 34658 100 52691 100

2.4.2 INSPIRE konuları ile ilgili çözümlenen veriler ve ölçü aralığı

Harita Genel Komutanlığı ‘nın web sitesinde aşağıdaki sayısal coğrafi veri kümeleri yer almaktadır:

▪ 1:25.000 ölçekli sayısal yükselti haritaları (YUKPAF25)

▪ 1:250.000 ölçekli sayısal yükselti haritaları (YUKPAF250)

▪ 1:25.000 ölçekli raster haritaları (RHEG25 )

▪ 1:50.000 ölçekli raster haritaları (RHEG50)

▪ 1:1:100.000 ölçekli raster haritaları (RHEG100)

▪ 1.250.000ölçekli raster haritaları (RHEG250)

▪ 1:500.000 ölçekli raster haritaları (RHEG500)

▪ 1:1.000.000 ölçekli raster haritaları (RHEG1000)

▪ 3’’x3’’ sayısal arazi verisi (DTED1)

▪ 1’’x1’’ sayısal arazi verisi (DTED2)

1:25.000 ölçekli 5 metrede bir geçen eşyükselti eğrilerini içeren sayısal yükselti haritaları, yükseklik noktaları ve bu noktaların 1:25.000 lik topografya haritalarından alınan yüksekliklerini kapsamaktadır. Mekânsal içerik belirgin değildir( veri tabanının doldurulması başlamak üzeredir).

1’’x1’’ Sayısal Arazi Veri kümesi, 1:25.000 ölçekli topoğrafik haritadan alınan yükseklik noktaları ve eşyükselti eğrilerinden elde edilen, 1 ‘’ lik enlem ve 1’’lik boylam aralığındaki noktalarda belirlenen arazi yüksekliklerini içermektedir. Mekânsal kapsam burada da belirtilmemiştir.

GISEE ‘ye(2004) göre, pek az coğrafi veri kümesi ülke ölçeğinde tamamlanmıştır.

1:25.000 ölçekli topoğrafik veritabanı (HGK): Vektör verinin toplanması tamamlanmış olup http://hgk.msb.gov.tr/urunler/satis.asp. adresinde bulunan diğer ürünler gibi satışa hazırdır. 1:250.000 ölçekli topoğrafik veri tabanı (HGK):Vektör verinin toplanması tamamlanmıştır. VMAP–1 den elde edilmiştir. Pafta harita aşamasında verinin yayımlanması; e-ticaret 2006 yılında başlamıştır. Her ikisi için de, ulusal nitelikli ayrıntılar, kataloga dayanmaktadır. Coğrafya sözlüğü ve yer adları ile ilgili veri tabanı ülkenin tamamını kapsamaktadır.

INSPIRE Direktifinin ilave konu başlıklarından birkaçını içeren ve aşağıda belirtilen alanlarda çalışmalar devam etmektedir.

. Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) , Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından:

http://www.takbisbilgi.tkgm.gov.tr/takbis.portal;

.Tarımsal Reform Uygulama Projesi (ARIP), Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından:

http://www.tkgm.gov.tr/turkce/dosyalar/diger/proje12.doc;

.Ulusal Topoğrafik veri tabanı (vektör, raster, yer adları dizini), Harita Genel Komutanlığı tarafından:

http://www.hgk.mil.tr/english/english.htm;

.Coğrafi-Mekânsal Bilgi e-ticareti, Harita Genel Komutanlığı tarafından: http://www.hgk.mil.tr/english/english.htm;

.Uluslararası e-yollar,Trans - Avrupa Güney-Kuzey Otoyolu Projesi, Trans -Türkiye Karayolu Projesi, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından: http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteEng/Root/MainPageEnglish.aspx;

.Jeolojik Veri Tabanı (vektör), Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından: http://www.mta.gov.tr/v1.0/english/index.php/;

.Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynaklar Yönetimi Projesi, Çevre Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından:

http://www.gef-2.org/tr/index.asp;

.Orman Kaynakları Bilgi Sistemi, Orman Genel Müdürlüğü tarafından: http://www.ogm.gov.tr/birim12_2.htm;

.Ulusal Bilgi Sistemi ve İstatistiksel Gelişim Projesi, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından:

http://www.die.gov.tr/PROJECTS/NIS/nis.html;

.Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Sistemi, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından:

http://www.khgm.gov.tr/nic.htm;

.Türkiye Sel ve Deprem İyileştirme Projesi, Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü tarafından:

h t tp://www.dsi.gov.tr/english/service/cevree.htm ;

Türkiye Afet Bilgi Sistemi (TABIS) Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından: http://www.deprem.gov.tr/Sarbis/Shared/Anasayfa.aspx.

Büyük ölçekli haritaların(=<1:5.000) çoğunluğu sayısal formatta değildir.

34 mekânsal veri konu başlığına değinen üç INSPIRE eki ile ilgili olarak tam liste, 2010 yılında ülke tarafından sağlanan bilgiyi içeren güncellenmiş raporda sunulacaktır.

Farklı veri konuları için sorumluluklar:

Bölüm Özellik(ler ) Sorumlu Kurum(lar)

Jeodezik veri Ulusal Ağlar Harita Genel Komutanlığı

Yoğunlaştırma Ağları Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

Yoğunlaştırma Ağları İller Bankası

Topoğrafya Fiziki coğrafya

Maden İşleri Genel Müdürlüğü

Hipsografya (1,5000 ve daha büyük)

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

Hipsografya (1,25000 ve daha küçük)

Harita Genel Komutanlığı

Fiziki coğrafya

Hipsografya (1,25000 ve daha küçük)

Tapu ve kadastro Genel Müdürlüğü

İller Bankası

Batimetri Milli Savunma Bakanlığı

Bölüm Özellik(ler ) Sorumlu Kurum(lar)

Bitki örtüsü Tarımsal Tarım ve Köy İşleri Genel Müdürlüğü

Tarımsal olmayan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Harita Genel Komutanlığı

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

Orman Genel Müdürlüğü

Milli Emlak Genel Müdürlüğü

Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü

Hidrografya Hidrografya

Su Yapıları

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

Karayolları Genel Müdürlüğü

Nüfus Açık Alanlar

Binalar

Bölüm Özellik(ler ) Sorumlu Kurum(lar)

Ulaşım Karayolları

Karayolu yapıları

Karayolları Genel Müdürlüğü

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Belediyeler

Demiryolları Demiryolları Genel Müdürlüğü

Denizyolları Deniz Taşımacılığı Genel Müdürlüğü

Havayolları Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü

İdari Alanlar İdari birimler

İdari Sınırlar

İller İdaresi Genel Müdürlüğü

Valilikler

Mülkler Mülkler Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

Adres verisi Adres Verisi Belediyeler

Ortogörüntü/

Ortofotolar

Ortogörüntüler/

Ortofotolar

Harita Genel Komutanlığı

Bölüm Özellik(ler ) Sorumlu Kurum(lar)

Planlama ve Proje Bölgeleri Bölge Planı Orman Genel Müdürlüğü

Çevre Planı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı

Şehir Çevre Planı Valilikler, Belediyeler

İmar Planı

Yasak ve Emniyetli alanlar Yasak Alanlar

Güvenlik Alanları

Milli Savunma Bakanlığı

Koruma Alanları Kentsel Koruma Alanları Çevre Koruma ve Milli Parklar Genel

Özel Çevre Koruma Alanları

Tarihsel ve Doğal Koruma Alanları

Nehir Havzası Koruma Alanları Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

Bölüm Özellik(ler ) Sorumlu Kurum(lar)

Altyapı Şebekeleri İçme Suyu Şebekesi Tarım ve Köyişleri Genel Müdürlüğü

Belediyeler

Kanalizasyon Şebekesi İLLER BANKASI, Belediyeler

Haberleşme Şebekesi TURK TELEKOM, Telsiz Genel Müdürlüğü, PTT

Elektrik Şebekesi TEDAS

Jeotermal Su Şebekesi Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

Petrol Boru Hattı Şebekesi Petrol İşleri Genel Müdürlüğü

Doğal Gaz Şebekesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Jeolojik Veri Yeraltı Kaynakları Maden İşleri Genel Müdürlüğü

Jeolojik Oluşumlar, Faylar Maden ve Tetkik Arama Genel Müdürlüğü

Tektonik hareketler Afet İşleri Genel Müdürlüğü

Uluslararası projelerde işbirliği: VMAP 1. Aşama, SABE, Avrupa Küresel Haritası, Coğrafi İsimler

2.4.3 Jeodezik Referans sistemleri ve Projeksiyonlar:

Üç farklı referans çerçevesi bulunmaktadır. Yerel, ED–50, TUTGA (Türkiye Ulusal Temel Küresel Konumlama Sistemi KKS Ağı )

2.4.4 Dil ve Kültür

Web sitelerinin çoğu Türkçedir. Bununla birlikte, zamanla İngilizce çeviri veya en azından HGK, DSI, Türksat, MTA ve TCK gibi kurumların web sitelerinde İngilizce özet bulunabilir.

2.4.5.Madde 3 ile ilgili Sonuçlar

Türkiye’nin önceki Genel Durum Raporunda, Jeodezi ile ilgili referans sistemi ve izdüşüm sistemleri standartlaştırılmamış, belgelenmemiş ve birbirine dönüştürülmemiş olmasına karşın, INSPIRE-seçilmiş veri konu başlıkları ve bölümlerine yönelik Avrupa kapsamlı içeriğe katkı veren altyapıyı oluşturan

Coğrafi Veri Kümeleri mevcuttur. Belirli konu başlıklarına göre, örnek olarak, kadastro için, katkı oranı %98 dir. Ancak mevcut veri kümelerinin kapsama boyutu belirgin değildir. Web sitelerinin çoğu Türkçedir. Bununla birlikte, zamanla, İngilizce çeviri veya en azından HGK, DSI, Türksat, MTA ve TCK gibi kurumların web sitelerinde İngilizce özet bulunabilir.

Bu sonuçlara dayanarak aşağıdaki unsurlar belirlenmiştir:

.INSPIRE-seçilmiş veri konu başlıkları ve bölümlerine yönelik Avrupa kapsamlı içeriğe katkı veren altyapıyı oluşturan Coğrafi Veri Kümeleri mevcuttur(Kısmen).

.Jeodezi ile ilgili referans sistemi ve izdüşüm sistemleri standartlaştırılmış, belgelenmiş ve birbirine dönüştürülmüştür(Hayır).

.MVA düzeyinde uygulanan, belgelenmiş bir veri kalite denetim yöntemi mevcuttur (Bilgi edinilememiştir).

.Ulusal dil, MVA işlemsel dilidir.

.İngilizce ikinci dil olarak kullanılmaktadır(Kısmen).

2.5 Madde 4: Metaveri

Harita Genel Komutanlığı’nın Web sitesi http://www.hgk.msb.gov.tr/urunlersatis.asp‘ de, sunulan analog ve sayısal verilerin açıklamaları bulunmaktadır.

GISEE’ye (2004) göre, temel veri kümelerinin belli bir bölümü için metaveri mevcuttur. Bu verilerin çoğunluğunun belli bir standardı yoktur. Çok az veriye bilgisayar ağı ile ulaşılabilir.

‘Harita Bilgi Bankası’ olarak adlandırılan ‘Harita Metaveri Portalı’ Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü(TKGM) tarafından oluşturulmuştur. Amaç, bir bakıma, Türkiye’de Harita üretiminin izlenmesi ve harita üretiminde aynı çalışmanın iki kez yapılmasını önlemektir. Harita Üretim İzleme Merkezi (HÜİM), yasal olarak, Büyük Ölçekli Haritalar ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği’ nin 103, 104 ve 105. Maddelerine dayanmaktadır ve metaveri portalının oluşturulması görevi TKGM ne aittir. Teknik olarak HÜİM Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) içinde yer almaktadır. Bu kapsamda, web tabanlı bir prototip geliştirilmiştir. Harita üretimi ile ilgili tüm kuruluşlar bu çalışmada yer almaktadır.

Web arabirimi, ISO19115/TC 211 Sayısal Coğrafi Bilgi Sistemi standartlarına göre tasarlanmıştır. HÜİM veri kümeleri ve veri hizmetleri ESRI nin CBS PORTALI ARAÇ TAKIMI ‘na kaydedilmektedir.

Kullanıcılar, doğrudan ArcIMS Web Servisini, mevcut coğrafi veriyle birleştirebilir ve ArcSDE/SQL Server veri tabanı olarak kullanılabilir.

Metaveri Kullanıcı arabirimine ilişkin genel seçenekler kayıt, yayınlama, sorgulama ve mekânsal bilgiye erişimdir. Aynı zamanda Metaveri Kullanıcı Arabiriminde: İdari işlevler, çevrim-içi metaveri kayıt işlevleri, sorgu verisi işlevleri mevcuttur. Buna ek olarak Yer Kontrol Noktaları (YKN) İşlevi, bu konudaki bilginin araştırılması yönünde geliştirilmiştir. Metaveri ve YKN daha geniş görsel kapsama gücü sağlamak amacıyla Google Earth ile birleştirilmiştir (Yalçın ve Bakıcı,2008).

Portal web sitesi :http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata/MetadataSearch.aspx?Deger=1(Sadece Türkçe). Projenin mevcut durumu Mataracı ve arkadaşları (2009) tarafından aşağıda belirtilmiştir.

.Harita ile ilgili diğer kamu kuruluşlarına eğitim sağlanmış ve Metaveri girişi başlamıştır.

.1/5000 ölçekli Standart topoğrafya Haritalarının metaveri girişi tamamlanmıştır.

.Pafta Kayıt Sisteminin güncellemesi ve sonra Kadastro paftaları ile ilgili metaveri için HÜİM ile birleştirilmesi hedeflenmiştir.

.Yer Kontrol Noktaları Araştırması (ITRF ve ED50 verisi ile) yapılabilir.

.Meta veri alanları ve Yer Kontrol Noktaları Google Haritaları ile birleştirilmiştir

.Halen, büyük ölçekli harita üreten kuruluşlar, web tabanlı Harita Bilgi Bankası Arayüzeyini kullanarak veri sunumuna devam etmektedir.

2.5.1 Madde 4 ile ilgili sonuçlar

Halen, Türkiye, metaveri üretimini artırmak ve tek standarda getirmek için projeler yürütmektedir. Örnek olarak, ’Harita Bilgi Bankası’ olarak adlandırılan ‘Harita Metaveri Portalı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü(TKGM)tarafından oluşturulmuştur. Amaç, bir bakıma, Türkiye’de Harita üretiminin izlenmesi ve harita üretiminde aynı çalışmanın iki kez yapılmasını önlemektir. Harita Üretim İzleme Merkezi (HÜİM), yasal olarak, Büyük Ölçekli Haritalar ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği’ nin 103, 104 ve 105. Maddelerine dayanmaktadır ve metaveri portalının oluşturulması görevi TKGM ne aittir. Teknik olarak HÜİM Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) içinde yer almaktadır. Bu kapsamda, web tabanlı bir prototip geliştirilmiştir. Harita üretimi ile ilgili tüm kuruluşlar bu çalışmada yer almaktadır. Şimdilik deneme aşamasında ve sadece Türkçe olan portal web sitesi: http://hbb.tkgm.gov.tr/metadata/MetadataSearch.aspx?Deger=1

Bu sonuçlara dayanarak göstergeler aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir:

.Metaveriler, INSPIRE eklerindeki konu başlıkları ile ilgili coğrafi veri kümelerinin belirli bir bölümü için üretilir(Kısmen).

.Birden fazla veri üreten kurumları kapsayan, standart hale getirilmiş bir veya daha fazla metaveri kataloğu mevcuttur(Hayır).

.MVA düzeyinde metaveri uygulamasına yönelik eşgüdümü sağlayan bir makam mevcuttur(Hayır).

2.6 Madde 5:Ağ Hizmetleri

Harita Genel Komutanlığı’ nın web sitesi http://www.hgk.mil.tr/english/english.htm; de, sunulan analog ve sayısal verilerin açıklamaları bulunmaktadır. GISEE, bu sitenin Türkiye’nin en kapsamlı coğrafi portalı olduğundan bahsetmektedir.

Ağırlıklı olarak, çoğunluğu çevresel veri ile ilgilenen kuruluşlara dağılmış birkaç portal mevcuttur. Çevre ve Orman Bakanlığı ve Bilgi Teknolojileri Bölümü http://gis.cevreorman.gov.tr/sayfalar/ana_sayfa.html web sitesinde (Türkçe olarak)CBS coğrafi veri hizmeti sağlamaktadır. Büyütme, küçültme, bilgi, ürün, anlık görüntü alma gibi CBS harita işlevlerinin yanı sıra, bazı veri katmanları mevcuttur.

Bakanlık aynı zamanda:

http://www.yildizdagprojesi.cevreorman.gov.tr/cob2/denemetestpage.aspx portalı ve

http://agmcas.cevreorman.gov.tr/COB/MainPageFW/index2.aspx?HideMenus=1 web sitesini sunmaktadır.

Portalda, Microsoft Silverlight yazılım programının kurulması gerekmektedir.

Buna ek olarak TKGM kadastro ile ilgili çözümler ve uygulamaların sağlandığı TAKBİS portalını oluşturmuştur(http://takbisbilgi.tkgm.gov.tr/takbis.portal). TARBİS projesi kapsamında tapu sicil kayıtları sayısal formatta toplanmış ve Osmanlı İmparatorluğu döneminden itibaren tüm kayıtlar için fihrist yapısı oluşturulmuştur. Bu proje ile ülke genelinde ‘ Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi ’ oluşturulmuştur.

TAKBİS Projesinin başlıca amaçları arazi ve arazi ile ilgili faaliyetlerde karar verici mekanizmalar için gerekli olan doğru, geçerli ve güvenilir arazi bilgilerinin sağlanması, tapu ve kadastro çalışmalarının ve ilgili bilgilerin çok amaçlı bir arazi bilgi sistemine dönüştürülmesidir. Şimdiye kadar 370 tapu sicil müdürlüğü ve 32 kadastro müdürlüğü TAKBİS projesi ile bütünleştirilmiştir. Tapu sicil müdürlüklerinde 25 milyon taşınmaz mal ve 45 milyon hak sahibi (mal sahibi) TAKBİS ile bütünleştirilmiştir. (Mataracı ve diğerleri).

2.6.1 Madde 5 ile ilgili Sonuçlar

Ağırlıklı olarak, çoğunluğu çevresel veri ile ilgilenen kuruluşlara dağılmış birkaç portal mevcuttur. Çevre ve Orman Bakanlığı ve Bilgi Teknolojileri Bölümü http://gis.cevreorman.gov.tr/sayfalar/ana_sayfa.html web sitesinde (Türkçe olarak)CBS coğrafi veri hizmeti sağlamaktadır. Büyütme, küçültme, bilgi, ürün, anlık görüntü alma gibi CBS harita işlevlerinin yanı sıra, bazı veri katmanları mevcuttur.

Bu sonuçlara dayanarak göstergeler aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir:

.Metaveri vasıtasıyla veri ve hizmetlerin araştırılmasına olanak sağlayan bir veya daha fazla keşif hizmeti mevcuttur(Çok belirgin değil).

.INSPIRE eklerindeki konu başlıklarından veriyi görselleştirmek için bir veya daha fazla kullanılabilir görüntüleme hizmeti mevcuttur(Çok belirgin değil).

.Veri kümelerinin kopyalarının(kısımlarının)sağlanmasına fırsat veren bir veya daha fazla çevrim içi yükleme hizmeti mevcuttur(Hayır).

.Birlikte çalışabilirliği gerçekleştirmek amacıyla, dönüştürülecek mek â nsal veri kümelerinin dönüşümünü sağlayacak bir veya daha fazla dönüştürme hizmeti mevcuttur(Bilgi edinilememiştir).

.Başvurulacak veri hizmetlerine olanak sağlayan, bir veya daha fazla aracı yazılım hizmeti mevcuttur. (Bilgi edinilememiştir).

2.7 Madde 6: Konulara göre düzenlenmiş çevresel veri

MTA (Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü) 1935 yılında, maden aramalarında, bilimsel ve teknik araştırmaları yürütmek amacıyla kurulmuştur. MTA, Jeoloji, Jeofizik ve maden haritaları sağlamaktadır(http://www.mta.gov.tr/v1.0/english/maps.php).

Çevre ve Orman Bakanlığı, AB Mevzuatının Çevre Bölümüne ilişkin yürütülen çalışmaların eşgüdümünü sağlamakla sorumludur. Çevre ve Orman Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 4856 sayılı Yasa (Resmi Gazete: 08 Mayıs 2003, No.25102 ) çevre koruma ve kirliliğin önlenmesine ilişkin uygun teknolojilerin belirlenmesi, çevre ile ilgili standartların düzenlenmesi ve diğer görevlerle birlikte atık yönetiminin geliştirilmesi için Çevre ve Orman Bakanlığının yetkilerini tanımlamaktadır(http://www.cevreorman.gov.tr/COB/Bakanlik/bakanlikGorevleri.aspx?sflang=en).

Bakanlık kendi CBS bölümünü düzenlemektedir. (http://gis.cevreorman.gov.tr/sayfalar/ana_sayfa.html).

Orman ve Korunmuş Alanlara ilişkin Su verisi ve Meteoroloji verisini sağlayan Bakanlık web sitesinden (http://gis.cevreorman.gov.tr/cob/index.aspx) web harita hizmetleri ve veri kümeleri elde edilebilir.

2.7.1 Madde 6 ile ilgili sonuçlar

Orman ve Korunmuş Alanlara ilişkin Su verisi ve Meteoroloji verisini sağlayan Bakanlık web sitesinden (http://gis.cevreorman.gov.tr/cob/index.aspx) web harita hizmetleri ve veri kümeleri elde edilebilir.

Bu sonuçlara dayanarak göstergeler aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir:

.Konulu çevre verisi, tanımlanmış MVA girişimi içinde yer almaktadır veya özgün konulu çevresel MVA mevcuttur(Kısmen).

2.8.Standartlar

Metaveri portalı web arayüzü ISO 19115/TC 211 Standartlarına göre tasarlanmıştır. HÜİM veri kümeleri ve web hizmetleri, ESRI’nin CBS PORTAL ARAÇ TAKIMI’ na kaydedilmektedir(Yalçin ve diğerleri, 2010)

2.8.1 Madde 7 ile ilgili sonuçlar

Önceki paragrafta verilen bilgilere dayanarak göstergeler aşağıdaki şekilde değerlendirilmiştir:

.MVA girişimi, standartlaşma konusuna büyük ölçüde önem vermektedir(Kısmen).

2.9.MVA nın kullanımı ve etkinliği

Türkiye’de henüz yerleşik bir MVA bulunmadığı için, değişik kesimlerde, kullanım alanı ve etkinliğin tam olarak belirlenmesi kolay değildir. Belirgin veri/harita bulunmaması nedeniyle, başlıca etkinlik örneği, IPA (Avrupa Birliği’ne Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı) vasıtasıyla Avrupa Birliği tarafından parasal olarak desteklenen ve Bulgaristan ve Türkiye’nin devlet bütçelerinden parasal katkı alan Bulgaristan-Türkiye IPA Sınır Ötesi Programı gibi oluşturulacak Sınır Ötesi Ortak Çalışmalar olacaktır.

Ayrıca Türkiye ENCI CBC (Sınır Ötesi İşbirliği) Deniz-Havzası Programı, 2007-2013 Karadeniz programına katılım sağlamaktadır.

(http://www.ipacbc-bgtr.eu/eng/page/programme/strategic_goals).

3 Ekler

3.1 MVA Adres Listesi / Türkiye’de başvurulacak kişiler

Tablo: MVA sorumlu kişi listesi

MVA İsim (Ad ve soyadı) Web adresi Kurum posta adresi Ayrıntılı bilgi: tel./faks/e-posta

Ulusal

Harita Genel Komutanlığı(HGK)

http://www.hgk.msb.gov.tr/index.asp/ HARİTA GENEL KOMUTANLIĞI TIP FAKÜLTESİ CADDESİ 06100 DİKİMEVİ/AN-KARA

Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)

http://www.die.gov.tr/ENGLISH/index.html Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No.114 06100 Çankaya/ANKARA

Tel: +90 312 410 04 10

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü(TKGM)

http://www.tkgm.gov.tr/tkgm/index.php Dikmen Yolu No.4(06100)

Bakanlıklar/ANKARA

Tel: +90 312 413 60 00

Bayındırlık ve İskân Bakanlığı(BİB)

http://www.bayindirlik.gov.tr/turkce/

SAGRES İstanbul Teknik Üniversitesi (ITU) kapsamında

www.itu.edu.tr

TÜRKSAT http://www.turksat.com.tr Türksat A.Ş. 40 KM Konya Yolu 06839

Gölbaşı/Ankara/Türkiye

Coğrafi Bilgi Teknolojileri

Müdürü TÜRKSAT

Dr. Hayati Taştan

Tel +90 312 615 30 00

Faks:+90 312 499 51 15

3.2 Türkiye için kaynaklar

Tablo: Ülke raporunun derlenmesinde kullanılan kaynaklar

Web siteleri:

http://www.privacyinternational.org/survey/phr2002/phr2002-part3.pdf

http://test.ddl.org/figtree/events/fig_2002/fig_2002_abs/Ts8-1/TS8-1TS8_1_turk_abs.pdf

http://www.toprak.org.tr/isd/isd_02.htm

http://wwwlmu.jrc.it/ginie/doc/ginie_book.pdf

Yayınlar:

M.Craglia ve J.F: Dallemand: Geographic Information and the Enlargement of the European Union. EUROGI-European Commission Workshop. Brussels, 16-17 /11 /2000.Technical Report. EUR 19824 EN

http://www.ec-gis.org:8080/wecgis/docs/F22346/IMPAGINA.PDF

Spatial Data Infrastructures in South East Europe, Country Report Turkey (GISEE deliverable D4,2.1TR), GISEE Consortium, May 2004

S.Bakıcı ve B.Erkek, 2009. National spatial data infrastructure related projectes in Turkey.eGOVsharE2009.

O.Mataracı, A.Ç. Aydınoğlu, T. Yomralıoğlu, H.İ. İnan, 2009.Turkey National LIS Actions towards Building SDI. GSDI II Rotterdam, the Netherlands, 15-19 June 2009

G.Yalçın, B.Erkek ve S.Bakıcı ve N.Ahn, 2009. Surveyors Key Role in Accelerated Development. Eilat, Israel, 3-8 May 2009

G. Yalçın, B. Erkek ve S. Bakıcı, 2010. Spatial Data Infrastructures in Turkey and Projects. FIG Congress 2010 Facing the Challenges – Building the Capacity Sydney, Australia, 11-16 April 2010

Diğer bilgi kaynakları Web Siteleri

http://www.privacyinternational.org/survey/phr2002/phr2002-part3.pdf

Harita Genel Komutanlığı (HGK):Topoğrafik Veri tabanı(1:25.000,1:250.000,1:1milyon)

http://www.hgk.mil.tr/

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü MTA: Jeoloji Haritaları

http://www.mta.gov.tr/jeoloji/RS/urunler.html

(Jeoloji Veritabanı )

Tarım Bakanlığı, CBS ve UA (Uzaktan Algılama) Merkezi: Türk Tarım Bilgi Sistemi Projesi

http://www.tarlabitkileri.gov.tr/english/coğrafi_bilgi_s.htm

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü(TKGM): Kadastro ve Tapu Bilgi Sistemi Projesi

http://www.tapu.gov.tr./tapu/takbis.html

Başbakanlık: Ulusal Bilgi Sistemi http://www.bybs.gov.tr/kitap/ubs_kitabi/index.htm

İçişleri Bakanlığı: Türk Afet Bilgi Sistemi (TABİS)

www.icisleri.gov.tr/strateji/download/diger/genelge.htm

Orman Genel Müdürlüğü (OGM):Orman Bilgi Sistemi Kaynağı

http://www.ogm.gov.tr/birim12.htm

Karayolları Genel Müdürlüğü: Karayolu CBS

http://www.netas.com.tr/cs_NNN_turk_4.html

Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi: Toprak veri tabanı (1:250.000), Kırsal ve tarımsal altyapı hizmetleri veritabanı (1:1miyon), arazi örtüsü ve arazi kullanımı veri tabanı (1:25.000)

http://www.tb-yayin.gov.tr/turktarim/sayi144/kapak08.htm

Mili Emlak Genel Müdürlüğü, Milli Emlak Otomasyon Projesi

http://www.milliemlak.gov.tr/projelerimiz/meop.htm

Milli Savunma Bakanlığı

Emlak Bilgi Sistemi

http://www.msb.gov.tr/Birimler/InsEmlD/InsEmlDEmlIsakanFaal.htm

Çevre Bakanlığı Ulusal Çevre Veri tabanı

http://www.tai.com.tr/homepage.swf

http://test.ddl.org/figtree/events/fig_2002/fig_2002_abs/Ts8-1/TS8_1_turk_abs.pdf

http://www.toprak.org.tr/isd/isd_02.htm